Krajowa Izba Radców Prawnych (KIRP) we współpracy z Pracownią Lingwistyki Migowej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego opracowała pierwszy w historii Polski słownik terminów prawnych w polskim języku migowym (PJM). Innowacyjny projekt to – jak podkreśla KIRP – wyraz jej misji społecznej, a celem jest zapewnienie równego dostępu do prawa dla każdego, bez względu na używany język. Słownik zawiera już 800 pojęć, a założenie jest takie, że będzie rozwijany.

W połowie października mają być zaprezentowane założenia do ustawy o pracownikach sądowych. Projekt - jak już wcześniej zapowiadało Ministerstwo Sprawiedliwości - miałby być gotowy pod koniec 2025 r. lub na przełomie 2025 i 2026 r. Rozważane jest m.in. uregulowanie zatrudniania pracowników - część związków postuluje mianowanie, oraz nowy model wynagradzania, np. uzależnienie go od przeciętnej płacy. Przedstawiciele MS zapowiedzieli również zwiększenie o prawie 400 etatów urzędniczych w sądach w 2026 r.

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek zapowiedział pozwy regresowe wobec sędziów powołanych od 2018 r. do Sądu Najwyższego na podstawie opinii KRS, w skład której wchodzi 15 sędziów/członków wybranych przez Sejm, a nie przez sędziów. Uzasadnił, że powołanie ich w wadliwej procedurze sprawia, iż nie tworzą sądu, a w związku ze skargami m.in. do ETPCz Polska w ramach ugód wypłaciła już 5,5 mln zł.

18 września ponownie zebrał się Trybunał Stanu w sprawie wniosku Prokuratury Krajowej o uchylenie immunitetu prof. Małgorzaty Manowskiej, I prezes Sądu Najwyższego. Było to niejawne posiedzenie trzyosobowego składu, które zwołał sędzia adw. Piotr Andrzejewski. Postępowanie zostało umorzone. Część sędziów TS uważa, że obrady były bezprawne.

Technologia, która może służyć m.in. do tworzenia efektów specjalnych w filmach, może również prowadzić do nadużyć – w tym do naruszania praw i wolności ludzi na niespotykaną dotąd skalę – uważa Mirosław Wróblewski, prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Postuluje wprowadzenie przepisów, które zapewnią ofiarom deepfake’ów możliwość skutecznego i szybkiego dochodzenia ochrony swoich praw.

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek poinformował, że trwają intensywne prace m.in. nad dwoma priorytetowymi projektami – ustawą o praworządności, która reguluje m.in. kwestie statusu sędziów powołanych od 2018 r., oraz ustawą o Krajowej Radzie Sądownictwa. Ta ostatnia ma zakładać przywrócenie składu sędziowskiego sprzed poprzedniej noweli ustawy KRS, czyli sprzed grudnia 2017 r. Podstawą zmiany ma być przerwanie kadencji poprzednich sędziów/członków Rady.

W tle spór ustrojowy o niezawisłość polskich sądów. Na rozprawie w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej starły się w czwartek dwa poglądy prawne - ich znaczenie wzrasta po wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 4 września br. Rzecznicy dyscyplinarni sędziów sądów powszechnych występują jednocześnie, ale nawzajem siebie nie uznają. Na ławie obrońców – tzw. paleo-sędziowie, stwierdzający, że TSUE przesądził o powołaniach sędziowskich po 2018 roku.

Nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej sędzia w stanie spoczynku za skazanie dwóch opozycjonistów sprzeciwiających się wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku w PRL. Sąd Najwyższy uznał, że mógł popełnić błąd w zakresie wykładni, między innymi poprzez nie rozważenie kwestii związania sądu wojskowego retroaktywnością dekretu z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym.

Decyzja ministra Waldemara Żurka o odwołaniu 25 prezesów i wiceprezesów sądów, mimo negatywnych opinii kolegiów i bez opinii KRS, dzieli prawników. Część uważa, że krok był słuszny i uzasadniony prawnie, są jednak i tacy, którzy wskazują, że minister powinien trzymać się przepisów, a odwołanym w ten sposób sędziom przysługują roszczenia od Skarbu Państwa. Podnoszą, że skład obecnej KRS może się nie podobać, ale obowiązuje domniemanie konstytucyjności przepisów, które go regulują.

Krajowa Rada Sądownictwa zdecydowała o skierowaniu zawiadomienia do prokuratury w związku z decyzją ministra sprawiedliwości Waldemara Żurka o odwołaniu prezesów/wiceprezesów sądów, mimo negatywnej opinii kolegiów sądów i bez zasięgnięcia opinii samej Rady. Jej prezydium wskazało, że stanowczo potępia te bezprecedensowe naruszenia prawa oraz że niezależność sądów nie jest przywilejem sędziów, lecz gwarancją praw i wolności obywatelskich dla wszystkich mieszkańców Polski.

Jest to pierwsza tego typu sprawa sędziego, którego oświadczenie majątkowe wzbudziło podejrzenie prokuratora. Sześć lat temu do mieszkania sędzi sądu rejonowego weszli funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Prosili o odszukanie kopii rachunków bankowych, które świadczyłyby o posiadanych zasobach finansowych. Teraz prokurator chce uchylenia sędzi immunitetu. Sąd Najwyższy odroczył ogłoszenie orzeczenia do 22 października br.

Czy bank ma prawo naliczać frankowiczowi odsetki, gdy strony nawzajem potrącają swoje wzajemne wierzytelności po unieważnieniu umowy kredytu frankowego? A może bank miałby możliwość naliczania odsetek za opóźnienie już od wezwania do zapłaty, nawet gdy nastąpi ono przed zapadnięciem prawomocnego wyroku stwierdzającego nieważność kredytu? - do Trybunału Sprawiedliwości UE trafiły dwa kolejne pytania z Sądu Okręgowego w Warszawie.

Do konsultacji trafiły dwa projekty ustaw dotyczących ochrony własności intelektualnej. Pierwszy, od dawna wyczekiwany przez środowisko rzeczników patentowych, wzmacnia pozycję ich samorządu zawodowego i wprowadza strój urzędowy, czyli togi. Drugi budzi raczej mieszane uczucia – przewiduje bowiem możliwość częściowego wyłączenia jawności postępowania przed Urzędem Patentowym RP z uwagi na tajemnicę przedsiębiorstwa.

Kryzys rządów prawa to nie tylko polski problem, bo podobne zjawiska lub ich wczesne symptomy można obserwować w wielu państwach, w których wcześniej te standardy obowiązywały. W Europie, Ameryce Południowej, a nawet we wzorcowej niegdyś demokracji, jaką były USA – twierdzi prof. Marek Safjan, były prezes Trybunału Konstytucyjnego i były sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Ocenia ten trend jako bardzo niebezpieczny, ale widzi nadzieję na odrodzenie tej zasady rządzenia.

Sąd Okręgowy w Warszawie zdecydował o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu byłego ministra sprawiedliwości, obecnego posła PiS Zbigniewa Ziobry na posiedzenie sejmowej komisji śledczej ds. Pegasusa. Termin posiedzenia komisji, na które Ziobrę ma doprowadzić policja, jest zaplanowany na poniedziałek, 29 września.

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek powołał Joannę Halinę Raczkowską - sędzię Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie na stanowisko rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych. Sędzia Raczkowska będzie sprawować tę funkcję przez kolejne cztery lata. Wcześniej minister Adam Bodnar przerwał kadencję sędziego Sądu Apelacyjnego w Warszawie Piotra Schaba na tym stanowisku.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego umorzyła postępowanie zainicjowane skargą nadzwyczajną rzecznika finansowego, wniesioną w sprawie o ustalenie za niewiążące określonych postanowień umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych, indeksowany do franka szwajcarskiego.

Do 16 września br. do godz. 23:59 przyjmowane są zgłoszenia młodych prawników w ramach XIV edycji konkursu Rising Stars Prawnicy – Liderzy Jutra 2025. Kandydaci na prawnicze gwiazdy powinni wyróżniać się osiągnięciami, pracą na rzecz społeczeństwa i państwa prawa, a także m.in. wykorzystywaniem nowych technologii. Nie mogą mieć więcej niż 35 lat. Zgłoszenia muszą być uzupełnione w całości. Konkurs organizuje Wolters Kluwer Polska.

Sprawca znęcania się latami nad matką został skazany na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu, a także zakaz zbliżania się i obowiązek podjęcia terapii odwykowej. Sąd Rejonowy w Gdańsku zapomniał jednak, że w sytuacji, gdy dochodzi do takiego przestępstwa, to konieczne jest orzeczenie o oddaniu skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Niedawno Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w zakresie w jakim umożliwiają orzeczenie sądu opiekuńczego o przyjęciu do domu pomocy społecznej osoby bez jej zgody, są zgodne z Konstytucją. Jednak nie wszyscy eksperci zgadzają się z tym orzeczeniem. Zwracają uwagę, że argumentacja była powierzchowna i nie uwzględnia np. orzecznictwa Komitetu ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami.

Naczelna Rada Adwokacka podtrzymała stanowisko wyrażone niedawno przez swoje prezydium, że obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają na to, by aplikant adwokacki mógł pracować na stanowisku asystenta sędziego. Główne argumenty to ryzyko konfliktu interesów, zagrożenie dla niezależności aplikanta, ale też i dla wizerunku samej adwokatury. W ocenie jej przedstawicieli rolą poszczególnych izb jest m.in. wsparcie aplikantów w poszukiwaniu pracy w kancelariach adwokackich.

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek podjął decyzję o odwołaniu kolejnych 25 prezesów i wiceprezesów sądów, mimo że kolegia sądów wydały negatywne opinie wobec wniosków o ich odwołanie – poinformował właśnie resort. Co więcej, minister nie zwróci się w tej sprawie do Krajowej Rady Sądownictwa, co wynika z przepisów, bo jak podkreślono, została ona „ukształtowana wbrew konstytucji i standardom międzynarodowym" i „nie jest w stanie wydać bezstronnej opinii" w sprawie tych odwołań.

Skorzystanie przez samorząd z pomocy zewnętrznej kancelarii podatkowej przy wydawaniu decyzji w podatku od nieruchomości nie powoduje jej nieważności. Taka pomoc nie jest bowiem zgodnie z przepisami prawa zabroniona. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. Decyzja w sprawie podatku od nieruchomości, choćby przygotowana przez pracowników kancelarii prawnej, po podpisaniu przez wójta staje się decyzją organu podatkowego.

Jeśli ochrona sądu nie pozwala wejść do budynku, to tym samym pozbawia stronę możliwości obrony swych praw. Takie zdarzenie powinno być traktowane tak, jak wadliwości czynności procesowych sądu. Do obowiązków sądu, jako organu władzy publicznej, należy również właściwe zorganizowanie warunków technicznych i lokalowych związanych z przeprowadzaniem rozpraw – takie stanowisko przyjmuje Sąd Najwyższy.

Zespół Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury ds. ustawy o Sądzie Najwyższym praktycznie zakończył już prace nad projektem. Jeśli wszystko się ułoży, to będzie przedstawiony całej Komisji 23 września. Proponujemy m.in. wprowadzenie dodatkowego wymogu pięcioletniego stażu pracy w zawodzie prawniczym dla tzw. akademików kandydujących do SN i czteroletnią karencję dla prawników którzy sprawowali m.in. funkcje rządowe czy byli posłami. Obecnie łatwiej się dostać do SN, niż do sądu okręgowego - mówi dr Jarosław Matras, sędzia SN, przewodniczący zespołu.

Stanowisko obywatela w sprawie CPK znalazło się w podsumowaniu konsultacji ustawy o... wychowaniu w trzeźwości. Opinie o kadencyjności wójtów załączono do projektu nowelizacji Kodeksu karnego, a także do ustaw o uszczelnieniu granic, mrożeniu cen energii i imprezach masowych. Na stronie Sejmu do e-konsultacji raz za razem powtarza się błąd, przez który nie wiadomo, kto za czym głosował i czego dotyczą zgłaszane uwagi.

Ministerstwo Sprawiedliwości wycofało się z obniżania dodatków funkcyjnych dla m.in. prezesów, wiceprezesów sądów i przewodniczących wydziałów. Nowa wersja projektu rozporządzenia zakłada jednak spory wzrost mnożników dla rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych i jego zastępców - z 0,1 do odpowiednio 0,9 i 0,8 podstawy ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziego. MS uzasadnia to tym, że „nowi" rzecznicy będą mocno obciążeni pracą. Projekt negatywnie zaopiniowała obecna, kwestionowana przez ministerstwo, KRS.

Dzień po wydaniu opinii rzeczniczki generalnej Laily Mediny ws. kredytów z WIBOR w Sądzie Okręgowym w Warszawie mamy już pierwszy wyrok sądowy - niekorzystny dla konsumenta. Do sądów może trafić jednak znacznie więcej pozwów „wiborowych”, gdyż to na ich barki ma spaść - jeśli Trybunał podzieli argumenty rzeczniczki - główny ciężar badania tych spraw. Powództwa te mogą też dotknąć typowe polskie bolączki, czyli długi czas postępowania i kwestia tzw. neosędziów. Zebraliśmy głosy prawników i ekspertów, co czeka w najbliższych miesiącach i latach nadwiślańską Temidę.

Rada Ławnicza Sądu Najwyższego przyjęła w zeszłym tygodniu stanowisko przewodniczącego w sprawie legalności organów jednoosobowych sądu oraz pilnej potrzeby przywrócenia zasad praworządności. Ławnicy SN wystosowali też apel do ławników polskich sądów powszechnych. Należy zapewnić im w pełni legalne warunki pracy, tak aby nie byli oni przymuszani do uczestnictwa w łamaniu prawa.

Zastępca prokuratora generalnego ma postawione siedem zarzutów naruszenia godności urzędu. Chodzi głównie o publiczne kwestionowanie prawidłowości powołania prokuratora Dariusza Korneluka do pełnienia funkcji prokuratora krajowego oraz przysługującego mu uprawnia do odwołania prokurator Prokuratury Okręgowej w Białymstoku. A także - opublikowanie na portalu społecznościowych X komentarzy o treści i formie nielicujących z zajmowaną przez siebie funkcją.