Nierówne obciążenie referatów sędziów w Sądzie Najwyższym to wynik losowego systemu przydziału spraw, czyli bardzo sztywnego systemu, który nie pozwala na modyfikacje nawet prezesom. Skutkiem tego jest wielomiesięczne a nawet ponad roczne oczekiwanie podsądnych na orzeczenie i nierówność sędziów ze względu na obciążenie pracą. Rekord bije Izba Cywilna – tam na rozstrzygnięcie czeka aż 7130 spraw.

Sędzia Stankiewicz został wyłączony od orzekania na wniosek obrońcy. Dlatego rozpoznając zarzut niewłaściwej obsady sądu niższej instancji „nie mógłby go uwzględnić, bowiem w ten sposób zakwestionowałby własne "uprawnienie" do bezstronnego orzekania, zaś w wypadku oddalenia kasacji naraziłby się na zarzut orzekania we własnej sprawie.

W razie braku „odpowiedniego” dostępu do drogi publicznej należy jeszcze wykazać, iż żądanie dotyczy ustanowienia służebności drogowej „potrzebnej” w tym sensie, iż w danych okolicznościach nie istnieje możliwość podjęcia działań, które, rozsądnie rzecz oceniając, pozwoliłyby dotychczas istniejący dostęp do drogi publicznej uzdatnić w taki sposób, by stał się on „odpowiedni” - stwierdziła Izba Cywilna Sądu Najwyższego i nie przyjęła skargi do rozpoznania.

Rosną emocje wokół projektu ustawy frankowej, którym zajmują się posłowie. Kredytobiorcy i kancelarie frankowe apelują do różnych decydentów o radykalną modyfikację rozwiązań przygotowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Jedna z kancelarii przygotowała tekst specjalnej petycji i zachęca do jego wnoszenia do parlamentu i innych organów państwowych.

Jak uporządkować sprawy spadkowe? Po ilu latach od śmierci krewnego można domagać się zachowku? Czy samodzielnie napisany testament na pewno jest ważny, czy lepiej napisać go u notariusza. Jak zabezpieczyć dziedziczenie partnera/partnerki, jeśli nie mamy ślubu? – na te i inne pytania odpowiedzą notariusze podczas zbliżającego się 16. Dnia Otwartego Notariatu. Dyżurować będą w 54 miastach, ale też telefonicznie i na czacie.

W decydującą fazę wchodzą prace nad rządowym projektem ustawy o ochronie małoletnich przed dostępem do treści szkodliwych w internecie. Ma ona stworzyć instrumenty prawne pozwalające na skuteczne ograniczenie dostępu dzieci do takich treści, jednak jedną z głównych barier na drodze do tego celu może być problem z przyjęciem definicji pornografii. Jej brak może ograniczyć skuteczność nowych przepisów, ale też uderzyć w wiele działań niemających szkodliwego charakteru.

Ogłoszone właśnie przez marszałka Sejmu wybory na wolne stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego mogą zapoczątkować pozytywną zmianę w tej instytucji – uważa prof. Stanisław Biernat, sędzia i w latach 2010 – 2017 wiceprezes TK. Zastrzega jednak, że wybory powinny odbyć się ściśle według obowiązującej procedury i transparentnie, a możliwie najlepszych kandydatów powinno się wyłonić bez politycznych zależności.

Obszerna nowelizacja Prawa o Adwokaturze, nad którą prace rozpoczął niedawno Sejm, ma wprowadzić po raz pierwszy definicję świadczenia pomocy prawnej i lepszą ochronę tytułu adwokata. W intencji autorów projektu, ma to prowadzić do rozwiązania problemu tzw. kancelarii odszkodowawczych, ale celu tego jeszcze nie osiągnie. Do tego potrzebna jest postulowana od lat przez samorządy prawnicze ustawa regulująca rynek pomocy prawnej.

Propozycje ugód składane przez banki w sprawach frankowych na etapie przedsądowym rzadko okazują się akceptowalne dla klientów. Sytuacja się zmienia po wniesieniu pozwu przez kredytobiorcę. Wówczas niektórzy klienci mają szansę na porozumienie z bankiem na atrakcyjnych warunkach. Pełnomocnicy kredytobiorców frankowych są zgodni co do tego, że propozycje ugód, jakie banki przedstawiają frankowiczom, co do zasady różnią się w zależności od tego, na jakim etapie przedstawiana jest taka propozycja.

Sztuczna inteligencja nie zmienia liter prawa, ale jest narzędziem, którego skutki procesowe prawo już dobrze zna.W perspektywie dla sądów kluczowe będą jawność pochodzenia materiałów, rozkład ciężaru dowodu i dostęp do informacji u dostawców systemów. Właśnie te aspekty zdecydują, czy AI okaże się asystentem, czy raczej katalizatorem sporu - pisze dr Michał Peno, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, urzędnik Służby Cywilnej.

W 2025 r. pożegnaliśmy wybitnych przedstawicieli świata prawniczego. Zmarli m.in. prof. Adam Strzembosz - I prezes Sądu Najwyższego po 1989 roku, prof. Teresa Gardocka – specjalistka prawa karnego, prof. Jerzy Makarczyk – sędzia międzynarodowych trybunałów, Bogusław Nizieński – pierwszy Rzecznik Interesu Publicznego. Odeszli sędziowie SN: Zbigniew Myszka, Kazimierz Piasecki, Waldemar Łysakowski, Jerzy Kuźniar. Każdy z nich pozostawił trwały ślad w polskim prawie.

Na pozytywną ocenę zasługuje propozycja rozwiązania problemu tzw. podwójnych postanowień spadkowych, umożliwiających sądowi uchylenie orzeczenia, które wyklucza się z innym. Rzecznik praw obywatelskich odniósł się do projektu ustawy o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał KRS z lat 2018-2025 r.

Najbardziej praworządne, tj. przestrzegające prawa są Dania, Norwegia, Szwecja i Finlandia. Raport Rule of Law Index przygotowywała waszyngtońska organizacja World Justice Project, która brała pod uwagę takie kryteria jak: poziom korupcji, ograniczenia władzy rządowej i odpowiedzialność władzy przed obywatelami. Pierwszy raz od ośmiu lat pozycja Polski poszła w górę.

Krajowa Rada Radców Prawnych ogłosiła XVII edycję prestiżowego konkursu „Kryształowe Serce Radcy Prawnego”. To wyjątkowe wydarzenie skierowane jest do radców prawnych i aplikantów radcowskich, którzy swoją bezinteresowną działalnością wspierają społeczność – pomagając osobom indywidualnym, organizacjom społecznym, instytucjom publicznym, kościołom, związkom wyznaniowym oraz grupom dotkniętym różnego rodzaju klęskami.

Podmioty składające pisma procesowe do Krajowego Rejestru Sądowego będą musiały dołączać ich zanonimizowane odpisy, aby zdjąć z sądu konieczność ukrywania chronionych danych. Ten i inne obowiązki przewiduje nowelizacja ustawy o KRS i niektórych innych ustaw, procedowana w przyspieszonym trybie… deregulacyjnym. Propozycje Ministerstwa Sprawiedliwości krytykują nawet inne resorty.

Prokurator krajowy Dariusz Korneluk polecił właśnie w piśmie skierowanym do szefów prokuratur regionalnych, by prokuratorzy stawiali się na posiedzenia i rozprawy, które dotyczą naruszeń zakazu prowadzenia pojazdu. Mają też dokonywać wszechstronnej oraz rzetelnej analizy wyroków nakazowych, z uwzględnieniem uprzedniej karalności sprawców i liczby orzeczonych wobec nich środków karnych w postaci zakazu. Związkowcy alarmują, że to pogrąży w "biurokracji i chaosie" prokuratury rejonowe.

Jeszcze nie wiadomo, jak w praktyce będzie wyglądać wyznaczanie dwóch sędziów przez przewodniczących wydziału do składów "trójkowych", a już karniści i prokuratorzy alarmują, że takie kształtowanie sędziowskiego składu może być traktowane jako bezwzględna przyczyna odwoławcza. Część z nich uważa też, że to kolejne zmiany w sądowych przepisach, które mogą być kwestionowane przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka – ze względu na ryzyko naruszenia art. 6 konwencji, czyli prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego proponuje wprowadzenie różnych zmian odnoszących się do form sporządzania testamentów. Proponuje też doregulowanie kwestii związanych z wymogami, które powinny być stawiane świadkom testamentów. W jej ocenie zasadne jest ustawowe zapisanie, że świadkiem testamentu jest osoba, w obecności której spadkodawca składa swoje oświadczenie woli, mająca świadomość sporządzania przez spadkodawcę testamentu i rozumiejąca treść oświadczenia spadkodawcy.

W myśl obecnie obowiązujących przepisów prokurator generalny może, na wniosek prokuratora krajowego, odwołać prokuratora, jeżeli pomimo dwukrotnego ukarania przez sąd dyscyplinarny karą dyscyplinarną inną niż upomnienie, popełnił przewinienie służbowe, w tym dopuścił się oczywistej obrazy przepisów prawa lub uchybił godności urzędu. Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników RP uważa, że przepis narusza Konstytucję - chce, by zbadał to Trybunał Konstytucyjny.

Senat będzie pracował nad przepisami umożliwiającymi skorzystanie przez osobę wezwaną przed komisję śledczą z pomocy pełnomocnika z urzędu. Petycję w tej sprawie jeszcze w czerwcu 2024 roku skierował adwokat Robert Pogorzelski. Ministerstwo Sprawiedliwości nie mówi "nie", wskazuje jednak, że takie zmiany muszą pociągnąć ze sobą też nowelizację rozporządzeń dotyczących urzędówek. Konieczne jest również wskazanie organu, który miałby je ustalić.

Jeszcze w listopadzie może wejść w życie nowelizacja umożliwiająca orzekanie asesorów sądowych w obszarze prawa rodzinnego i opiekuńczego. Ustawę rozpatrzył Senat, nie wniósł poprawek, więc teraz czeka na podpis prezydenta. Pomysł popierają mocno sędziowie rodzinni, widząc w tym szansę na usprawnienie pracy swoich wydziałów.

Roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu przedawniają się z upływem sześciu lat, ostatniego dnia roku kalendarzowego – taką uchwałę podjął Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej 23 października 2025 r. Była to odpowiedź na pytanie przedstawione przez Sąd Rejonowy w Szczytnie. Chodzi o sytuacje powstałe po zmianie przepisów kodeksu cywilnego w 2018 roku.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego opublikowała długo wyczekiwany projekt zmieniający działanie trybów konsensualnych w sprawach karnych. Proponowane zmiany zmierzają w kierunku rozszerzenia stosowania porozumień procesowych. Część z projektowanych rozwiązań ma charakter nowatorski i może mocno zmienić oblicze procesu karnego - pisze dr Marcin Klonowski, adwokat, partner w Chmielniak Adwokaci.

Jeszcze w tym roku Sejm mógłby wybrać do Trybunału Konstytucyjnego sześciu sędziów. Marszałek Szymon Hołownia skierował już do klubów pisma o możliwości zgłaszania kandydatów. Tymczasem prawnicy obawiają się, że bez nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zakwestionowanej zresztą przez obecny TK, wybór ten zmieni się w polityczną rozgrywkę. Część z nich uważa, że warto byłoby zmienić regulamin Sejmu, by podwyższyć standardy i zwiększyć rolę w wyborze sędziów środowiska prawniczego i konsultacji społecznych.

Prezydent Karol Nawrocki skierował do TK wniosek o zbadanie konstytucyjności rozporządzenia ministra sprawiedliwości dotyczącego przydziału spraw sędziom. Chodzi o przepis, zgodnie z którym przewodniczący wydziału będzie mógł wyznaczyć do składu trójkowego dwóch sędziów. W ocenie prezydenta to "bezprawna próba poprawiania rozporządzeniem ustawy", a także ryzyko wpływu władzy wykonawczej na sądy. Skierowano też zawiadomienie do prokuratury dotyczące działania ministra Waldemara Żurka.

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Waldemar Żurek skierował do Sejmu wniosek o uchylenie immunitetu byłego szefa MS Zbigniewa Ziobry. Prokuratura uważa, że jest dostatecznie uzasadnione podejrzenie popełnienia przez niego 26 przestępstw związanych z aferą wokół Funduszu Sprawiedliwości. Chodzi m.in. o „założenie i kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą", która przywłaszczyła ponad 150 mln środków z Funduszu Sprawiedliwości – poinformowała rzeczniczka PG prokurator Anna Adamiak.

Uzasadnienie postanowienia o przedstawieniu zarzutów powinno stanowić konkretyzację dowodów, które doprowadziły do jego wydania. Jak jest jednak w praktyce? Prokurator, w instrukcyjnym 14-dniowym terminie, produkuje dokument, z którego absolutnie nic nie wynika. Jedynie tyle, że zgromadzony materiał dowodowy uzasadnił przedstawienie zarzutów – pisze Mikołaj Kozak, adwokat, Kancelaria Kulpa Kozak Adwokaci i Radcowie Prawni.

Rada Główna Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP skierowała do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie konstytucyjności m.in. przepisów dotyczących zgromadzeń w prokuraturach regionalnych. W ocenie związkowców funkcjonują one od maja 2020 r. w nienależycie obsadzonym składzie, a to ze względu na prokuratorów funkcyjnych. Dodatkową kwestią - jaką podnoszą - jest to, czy decyzje podejmowane przez takie zgromadzenie wywołują skutek prawny.

Do rzecznika praw obywatelskich wpływają skargi sędziów sądów powszechnych w sprawie niewyrażania zgód przez Krajową Radę Sądownictwa na dalsze zajmowanie przez nich stanowiska po ukończeniu 65. roku życia. Rzecznik Marcin Wiącek wystąpił w tej sprawie do przewodniczącej KRS Dagmary Pawełczyk-Woickiej. Jest już odpowiedź Rady. Wynika z niej, że w 2025 r. na 85 oświadczeń woli dalszego orzekania wydano 51 odmów.

Nie milkną echa sugestii, która miała się znaleźć w wywiadzie premiera Donalda Tuska, że dopuszczalne dla niego byłoby wypowiedzenie Konwencji praw człowieka. Rzecznik rządu Adam Szłapka zapewnia, że nie ma takiego planu. Samo uruchomienie procedury jest możliwe, bo minęło pięć lat od ratyfikacji przewidzianych w Konwencji. Decydujący głos należałby jednak do prezydenta, bo to on, zgodnie z konstytucją, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat.