Upowszechnianie się sztucznej inteligencji, w tym łatwo dostępnej i prostej w użyciu technologii deepfake, pozwalającej m.in. na wykorzystywanie wizerunku danej osoby bez jej wiedzy i zgody, niesie niespotykane dotąd zagrożenia. Ponieważ obecne regulacje nie są dostosowane do tych wyzwań, trwają prace nad zmianami w prawie, a najbardziej sporną kwestią jest, czy wprowadzić kary konkretnie za deepfake’i.

Już większość sędziów Sądu Najwyższego nie uwzględnia w swoich orzeczeniach pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem krajowym w kwestii niezawisłości sędziowskiej. I nie wyłącza od orzekania sędziów, którzy zostali powołani na urząd w 2018 r. Twierdzą, że do źródeł prawa nie należą wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE, i jako takie nie mogą stanowić podstawy wydawanych rozstrzygnięć. Oto jeden z ostatnich przykładów.

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wniosła projekt nowelizacji Prawa o Adwokaturze. Chodzi o zmiany, które postulowała Naczelna Rada Adwokacka. Zakłada m.in. doprecyzowanie kwestii związanych ze świadczeniem pomocy prawnej. Do katalogu czynności zawodowych adwokata mają zostać dodane m.in. pośrednictwo w zawieraniu umów, ale też zorganizowane dochodzenie roszczeń od osób trzecich – czyli np. sprawy frankowe i odszkodowawcze.

Projekt regulujący status sędziów powołanych od 2018 r. znosi Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Jej sędziowie będą mieć jednak możliwość startu w konkursach na stanowiska sędziowskie w innych izbach. Zmiany dotkną także Izbę Odpowiedzialności Zawodowej – pozostanie, ale sędziów do niej wskaże I prezes SN, a nie prezydent. Do lamusa ma przejść skarga nadzwyczajna – wprowadzony zostanie mechanizm zapobiegający występowaniu w systemie więcej niż jednego orzeczenia o tym samym spadku.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce zmienić rozporządzenie w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, tak by skazani mogli korzystać z ciepłej kąpieli co najmniej dwa razy w tygodniu, a jeśli będą wykonywać brudzącą pracę albo ze względu na stan zdrowia – częściej. Projekt trafił właśnie do opiniowania. Obecnie co najmniej dwie ciepłe kąpiele tygodniowo przysługują skazanym kobietom.

Minister sprawiedliwości zapowiada przygotowanie przepisów w sprawie osób, które mają zakaz prowadzenia pojazdów. Nie będą one mogły brać aut w leasing, ani korzystać z wypożyczalni. Być może powstanie także baza danych z fotografiami skazanych, aby miejski monitoring mógł ich łatwo wychwytywać, gdy wsiądą za kierownicę.

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił odmówić wydania Niemcom Wołodymyra Żurawlowa, który jest podejrzany o wysadzenie w 2022 r. gazociągu Nord Stream ułożonego na dnie Bałtyku. Z uzasadnienia postanowienia sądowego pośrednio wynika, że wybuch był efektem zorganizowanej akcji służb państwa będącego w stanie wojny, a nie prywatną inicjatywą terrorystyczną.

Na opiniowanie projektu, regulującego m.in. status sędziów powołanych od 2018 r. jest zaledwie 10 dni. Co do zasady, uchwały obecnej KRS w zakresie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN, sądu apelacyjnego, sądu okręgowego, sądu rejonowego i m.in. sędziego NSA, po jej wejściu w życie, zostaną pozbawione mocy prawnej. Równocześnie ex lege zostanie potwierdzony status tych, którzy objęli pierwsze stanowisko sędziowskie albo korzystali z prawa powrotu do zawodu sędziego.

Polska przestała być państwem suwerennym w momencie, kiedy jej organy konstytucyjne - parlament, rząd, prezydent - zaczęły działać wbrew Konstytucji. Ten proces upadku naszego państwa został zahamowany dwa lata temu, ale musimy mierzyć się ze skutkami tego, co się stało - mówił profesor Mirosław Wyrzykowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 2001-2010, podczas konferencji w Łodzi. Zaznaczył równocześnie, że polski wymiar sprawiedliwości przez dziesięciolecia był przedmiotem różnego rodzaju działań ze strony władzy politycznej w celu kontroli politycznej.

Na uregulowanie kwestii statusu sędziów powołanych od 2018 r. w obecnej sytuacji politycznej nie ma większych szans. Potrzebne byłoby wypracowanie kompromisu i to także w zakresie sposobu powołania sędziów w przyszłości i roli w tym choćby KRS. Konieczne jest też przeanalizowanie organizacji pracy w sądach i m.in. obciążenia nią sędziów - oceniają uczestnicy konferencji „Standardy ochrony praw człowieka wynikające z Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i prawa Unii Europejskiej jako element obrotu prawnego w Polsce: bilans i perspektywy".

Laureatem Nagrody im. Edwarda J. Wende został sędzia prof. Piotr Hofmański, były prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze. Nagroda – jak uzasadniono – jest wyrazem uznania dla dorobku naukowego i sędziowskiego profesora oraz jego wkładu w rozwój Międzynarodowego Trybunału jako gwaranta odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości. Natomiast wyróżnienie trafiło do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

W czwartek ruszyły w Sejmie prace nad projekt ustawy frankowej – odbyło się jej pierwsze czytanie na obradach plenarnych. Kształt ustawy może się radykalnie zmienić podczas prac parlamentarnych, nie wiadomo też, co zrobi prezydent Nawrocki, gdy ustawa trafi na jego biurko. Przedstawiamy najważniejsze rozwiązania projektu i wskazujemy jego największe kontrowersje.

Zgromadzanie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego pod przewodnictwem wiceprezesa Bartłomieja Sochańskiego nie wyraziło zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego i prezesa TK Bogdana Święczkowskiego. On sam - jak poinformowano - nie brał udziału w dyskusji i głosowaniu nad podjętą uchwałą. Z wnioskiem do Trybunału wystąpił pod koniec września prokurator generalny Waldemar Żurek.

Europejska Konwencja Praw Człowieka jest dla Polski, podobnie jak i pozostałych członków UE, kotwicą praworządności i wartości demokratycznych. I polskie sądy coraz częściej korzystają z dorobku Trybunału w Strasburgu, orzekającego o jej naruszeniach. Tym, czego brakuje, jest jednak konstruktywna dyskusja i świadomość, że obecnie zagrożeniem dla demokracji jest prawo wykorzystywane przeciwko prawu - podkreślali eksperci w pierwszej części konferencji zorganizowanej w Łodzi z okazji 75. rocznicy podpisania Konwencji.

Prokurator krajowy Dariusz Korneluk zarządził usunięcie z Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) Prokuratury Krajowej oświadczeń prokuratorów dotyczących ich członkostwa w zrzeszeniach, w tym w stowarzyszeniach, o pełnieniu funkcji w organach fundacji oraz o członkostwie w partii politycznej przed powołaniem na stanowisko prokuratora. Obowiązek składania takich oświadczeń budzi od dawna emocje w środowisku prokuratorskim, ale też sędziowskim. ZZPiPP RP pracuje nad projektem, który ma go w prokuraturze znieść.

Do opiniowania trafił duży projekt nowelizacji procedury cywilnej, który ma naprawić to, co nie zadziałało po reformach z 2019 i 2023 r. Poprawiony ma zostać ponownie art. 148[1] k.p.c. tak, by zasadą były posiedzenia jawne, a nie niejawne. Do lamusa ma przejść też przepis nakładający na profesjonalnych pełnomocników szereg obowiązków przy redagowaniu pism procesowych, m.in. by wnioski dowodowe były w pozwie wyraźnie wyodrębnione.

Rezygnacja z samego obowiązku uzasadniania to droga donikąd. W demokratycznym państwie prawnym zasadniczo nie ma miejsca na rozstrzygnięcia sądowe pozbawione możliwości poznania ich motywów. Takie rozwiązanie podważa fundamenty zaufania do sądów, otwiera drogę do arbitralności i – w ostatecznym rozrachunku – niszczy sens istnienia sądowego wymiaru sprawiedliwości – pisze dr hab. Andrzej Olaś, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat, niezależny arbiter.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce, by na początku 2026 r. zakończyły się rządowe prace nad projektem regulującym status sędziów powołanych od 2018 r. Sporo emocji budzą m.in. propozycje dotyczące tych, którzy przyszli spoza zawodu - byłych adwokatów, radców czy prokuratorów. Resort oferuje im m.in. stanowisko referendarza, ponad 12 tys. zł brutto i możliwość ponownego startu w sędziowskich konkursach. Ci, którzy przyszli z prokuratury, mogliby też do niej wrócić. Tyle że nie satysfakcjonuje to wskazanych sędziów, referendarze mówią o niesprawiedliwości, a prokuratorzy pytają o koszty.

15 października 2025 r. zostało zawarte porozumienie pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim, Wydziałem Prawa i Administracji, a Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej z siedzibą w Warszawie. W praktyce ma to polegać m.in. na organizacji wspólnych konferencji, seminariów i szkoleń, wymianie materiałów informacyjnych i publikacji, ale także przyjmowaniu studentów na praktyki i staże.

Immunitet formalny przysługuje sędziemu i sędziemu w stanie spoczynku oraz prokuratorowi wyłącznie w okresie pozostawania przez nich w stosunku służbowym. Uchwała ta ma moc zasady prawnej - orzekła Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego uchwale w składzie siedmiu sędziów. Uchwała zapadła jednogłośnie.

Nie jest jasne, od którego momentu sądy będą liczyć termin przedawnienia roszczeń biorących kredyty frankowe wobec banków. Istnieje jednak ryzyko, że część roszczeń może się przedawniać z końcem 2025 roku, a to oznacza, że jeśli nie chcą oni pozbawić się szansy skutecznego domagania się od banku zwrotu pieniędzy, powinni do końca roku złożyć pozew w sądzie.

Jest szansa, że obowiązująca od ponad roku unijna dyrektywa mająca przeciwdziałać strategicznym powództwom zmierzającym do tłumienia debaty publicznej, zostanie wdrożona także do polskiego prawa. Czekający na decyzję rządu projekt przewiduje rozwiązania umożliwiające oddalenie lub odrzucenie takich pozwów na wczesnym etapie procesu, a do tego ich autorzy będą mogli narazić się nawet na grzywny. Powstaną też mechanizmy mające na celu wyrównanie szans stron w takim procesie.

Mediacja jest obecna w Polsce od 20 lat, ale ciągle jesteśmy w fazie eksperymentu. Ta faza zakończy się, gdy strony co do zasady będą korzystały z mediacji, a do sądu udadzą się dopiero w ostateczności. Obecnie jednak tylko czasami idzie się do mediatora. Tymczasem, stosowanie alternatywnych metod rozwiązywania sporów daje ogromne korzyści. Warto edukować strony, pełnomocników i sędziów w tym przedmiocie - wskazuje sędzia Agata Gawłowska-Sobusiak, Prezes Sądu Rejonowego w Brzesku.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce, by sędziowie po ukończeniu 65. roku życia mogli dalej orzekać, jeśli nie później niż na sześć miesięcy przed urodzinami złożą oświadczenie o woli dalszego zajmowania stanowiska ze stosownym zaświadczeniem o stanie zdrowia na ręce ministra sprawiedliwości. Z procedury miałaby zostać wyłączona Krajowa Rada Sądownictwa. Taki sędzia mógłby ubiegać się o zmianę udziału w przydziale spraw.

Młodzi sędziowie po KSSiP utrzymają swój status dzięki uchwałom zmienionej KRS, awansowani od 2018 r. wrócą na poprzednie stanowiska, ale przez dwa lata zostaną w obecnych sądach na delegacji, z możliwością udziału w nowych konkursach, a osoby, które przyszły z innych zawodów prawniczych, stracą sędziowski status. Projekt trafił już do wykazu prac legislacyjnych rządu, jego przyjęcie planowane jest na pierwszy kwartał 2026 r. Wyroki wadliwie powołanych sędziów mają obowiązywać, chociaż byłaby możliwość ich kwestionowania.

W związku z pismem prokuratora generalnego Waldemara Żurka do 21 sędziów orzekających w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego prezes kierująca pracą tej Izby prof. dr hab. Joanna Misztal-Konecka odpowiedziała, że to jest „atak na niezależność władzy sądowniczej, niezawisłość sędziów oraz gwarantowane konstytucyjnie prawo do rozpoznania sprawy przez sąd w rozsądnym terminie”. I brak szacunku dla sędziów.

Specjalizacja, doświadczenie, wykształcenie, praktyka rynkowa, innowacyjność, dobra współpraca z biznesem, zastosowanie nowych technologii i praca pro bono - to cechy charakterystyczne tegorocznej grupy 35. prawników i prawniczek nominowanych w XIV edycji konkursu Rising Stars Prawnicy - liderzy jutra 2025 r. Ta nagroda to potwierdzenie kompetencji, otwiera wiele zawodowych drzwi - przyznają laureaci poprzednich edycji.

Sztuczna inteligencja w pracy działów prawnych i repolonizacja w zamówieniach publicznych – te dwa tematy wywołały najwięcej emocji na poniedziałkowym Kongresie Działów Prawnych Spółek Skarbu Państwa. Prawnicy z państwowych firm dyskutowali też o zmieniających się realiach rynkowych, współpracy z kancelariami zewnętrznymi, a także pochylili się nad tak praktycznymi kwestiami, jak naliczanie kar umownych czy mediacje. Patronem medialnym Kongresu było wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.

Nie ma obecnie uzasadnienia dla prac nad projektem jednolitego statusu sędziów, bo to koncepcja bardzo kontrowersyjna, a priorytetem teraz jest usunięcie skutków pseudoreform wprowadzonych przez poprzednią ekipę rządzącą – mówi Jacek Czaja, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, w latach 2007 – 2011 wiceminister sprawiedliwości. Jego zdaniem do pomysłu można wrócić po solidnej analizie wpływu takiego rozwiązania na sprawność sądu, pracę sędziów i ocenę sądów przez społeczeństwo.

Sędzia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa Jakub Iwaniec miał brać udział w kolizji, do której doszło 11 października wieczorem w Rejowcu Fabrycznym. Prokuratura ustala teraz, czy autem, które uderzyło w drzewo, kierował sędzia, czy był jedynie pasażerem, jak twierdzi jego obrońca, i czy sędzia był pod wpływem alkoholu w tym czasie. Sędzia jest obecnie zawieszony w czynnościach służbowych za podejrzenie popełnienia innych czynów, ale chroni go immunitet.