Sędzia Grzegorz Żmij został obwiniony o to, że składał wnioski o wyłączenie w rozpoznawaniu spraw w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego po wyroku ETPCz w Strasburgu w listopadzie 2021 r. Natomiast sędzia Wojciech Katner z Izby Cywilnej usłyszał zarzut niewyłączenia się z rozpoznawania sprawy. Sąd Najwyższy umorzył postępowania.

Ministerstwo Sprawiedliwości wyznaczyło zaledwie 10 dni na zgłaszanie uwag do obszernego projektu regulującego m.in. status sędziów powołanych od 2018 r. Uzasadnia to tym, że „gonią" je terminy związane z wyrokiem pilotażowym Wałęsa kontra Polska. Nie przekonuje to jednak ani konstytucjonalistów, ani ekspertów od legislacji. W ich ocenie tak szybkie opiniowanie jest „pozorne", wpływa negatywnie na jakość przyjmowanych ustaw i na prawa obywateli. Nie jest jednak niczym wyjątkowym.

Setki pełnomocników złożyły na początku roku za pomocą systemu e-Doręczeń skargi do sądów administracyjnych na decyzje podatkowe. Większość skarg została przez WSA odrzucona, gdyż - zdaniem tych sądów - jedynym możliwym kanałem elektronicznego wniesienia skargi jest e-PUAP. NSA w postanowieniu z 24 września br. (sygn. I FSK 1395/25) uchylił zaskarżone postanowienie WSA w Bydgoszczy oraz wskazał, że nie podziela stanowiska przyjętego w dotychczasowym orzecznictwie - mówi Marcin Pietrusiński, doradca podatkowy z Kancelarii Pietrusiński sp.k.

Prokuratura skierowała akt oskarżenia wobec byłego wiceministra sprawiedliwości, obecnie posła PiS, Michała Wosia w sprawie przekazania 25 mln zł z Funduszu Sprawiedliwości na zakup Pegasusa – poinformowała rzeczniczka prasowa prokuratora generalnego prok. Anna Adamiak. Stawiane mu są zarzuty przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków.

Roszczenie prokuratora będącego żołnierzem zawodowym pełniącym służbę wojskową w powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury przeciwko tej powszechnej jednostce organizacyjnej prokuratury o zapłatę wynagrodzenia podlega rozpoznaniu w postępowaniu właściwym dla spraw pracowniczych - taką uchwałę 21 października br. podjęła Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego

Zmiana w systemie losowego przydziału spraw w sądach powszechnych wzbudziła liczne protesty. Pojawiły się zarzuty o ręczne sterowanie składami sędziowskimi. Tymczasem w Naczelnym Sądzie Administracyjnym nikt nie zgłasza uwag do systemu, w którym sprawy rozpatrywane w składach trzyosobowych przewodniczący wydziału przydziela sędziom w drodze losowania, z uwzględnieniem wydziału i specjalizacji orzeczniczej sędziów.

Sądy odrzucają skargi składane przez system e-Doręczeń, wskazując, że to niepoprawny system komunikacji. Odrzucenie skargi zamyka drogę sądową. Podatnicy tracą konstytucyjne prawo do sądu, a ich pełnomocnicy narażeni są na odpowiedzialność cywilną za błąd w sztuce. Nadzieją dla jednych i dla drugich jest korzystne postanowienie w tej kwestii Naczelnego Sądu Administracyjnego, które może przełamać impas.

Sędziowie najczęściej powołują się na orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i samą Konwencję w orzeczeniach, które dotyczą sędziowskiego statusu. Konwencja zdaje się im jednak umykać np. w sprawach dotyczących tymczasowego aresztowania, bo niezmiennie akceptują ponad 90 proc. prokuratorskich wniosków. Część z nich odwołania do niej umieszcza w uzasadnieniu, ale tego nie rozwija, inni powielają "wzór" z innych orzeczeń - wynika z analizy orzecznictwa sędziów w latach 2024-2025, opracowanej przez dr. Marcina Mrowickiego z Uniwersytetu Warszawskiego.

Klauzule indeksacyjne zawarte w umowie kredytu hipotecznego - klauzule ryzyka walutowego i przeliczeniowe, odsyłające do tabel kursowych banku, określają główne świadczenia stron i jako nietransparentne mają charakter abuzywny. Ich eliminacja prowadzi do nieważności umowy w całości, gdyż usuwa ryzyko walutowe i powiązanie z LIBOR, co przekształca umowę w sposób zmieniający jej istotę. Brak jest przepisów dyspozytywnych pozwalających na wypełnienie luki ustawowej - podkreślił Sąd Najwyższy.

Upowszechnianie się sztucznej inteligencji, w tym łatwo dostępnej i prostej w użyciu technologii deepfake, pozwalającej m.in. na wykorzystywanie wizerunku danej osoby bez jej wiedzy i zgody, niesie niespotykane dotąd zagrożenia. Ponieważ obecne regulacje nie są dostosowane do tych wyzwań, trwają prace nad zmianami w prawie, a najbardziej sporną kwestią jest, czy wprowadzić kary konkretnie za deepfake’i.

Już większość sędziów Sądu Najwyższego nie uwzględnia w swoich orzeczeniach pierwszeństwa prawa unijnego nad prawem krajowym w kwestii niezawisłości sędziowskiej. I nie wyłącza od orzekania sędziów, którzy zostali powołani na urząd w 2018 r. Twierdzą, że do źródeł prawa nie należą wyroki Trybunału Sprawiedliwości UE, i jako takie nie mogą stanowić podstawy wydawanych rozstrzygnięć. Oto jeden z ostatnich przykładów.

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wniosła projekt nowelizacji Prawa o Adwokaturze. Chodzi o zmiany, które postulowała Naczelna Rada Adwokacka. Zakłada m.in. doprecyzowanie kwestii związanych ze świadczeniem pomocy prawnej. Do katalogu czynności zawodowych adwokata mają zostać dodane m.in. pośrednictwo w zawieraniu umów, ale też zorganizowane dochodzenie roszczeń od osób trzecich – czyli np. sprawy frankowe i odszkodowawcze.

Projekt regulujący status sędziów powołanych od 2018 r. znosi Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Jej sędziowie będą mieć jednak możliwość startu w konkursach na stanowiska sędziowskie w innych izbach. Zmiany dotkną także Izbę Odpowiedzialności Zawodowej – pozostanie, ale sędziów do niej wskaże I prezes SN, a nie prezydent. Do lamusa ma przejść skarga nadzwyczajna – wprowadzony zostanie mechanizm zapobiegający występowaniu w systemie więcej niż jednego orzeczenia o tym samym spadku.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce zmienić rozporządzenie w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, tak by skazani mogli korzystać z ciepłej kąpieli co najmniej dwa razy w tygodniu, a jeśli będą wykonywać brudzącą pracę albo ze względu na stan zdrowia – częściej. Projekt trafił właśnie do opiniowania. Obecnie co najmniej dwie ciepłe kąpiele tygodniowo przysługują skazanym kobietom.

Minister sprawiedliwości zapowiada przygotowanie przepisów w sprawie osób, które mają zakaz prowadzenia pojazdów. Nie będą one mogły brać aut w leasing, ani korzystać z wypożyczalni. Być może powstanie także baza danych z fotografiami skazanych, aby miejski monitoring mógł ich łatwo wychwytywać, gdy wsiądą za kierownicę.

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił odmówić wydania Niemcom Wołodymyra Żurawlowa, który jest podejrzany o wysadzenie w 2022 r. gazociągu Nord Stream ułożonego na dnie Bałtyku. Z uzasadnienia postanowienia sądowego pośrednio wynika, że wybuch był efektem zorganizowanej akcji służb państwa będącego w stanie wojny, a nie prywatną inicjatywą terrorystyczną.

Na opiniowanie projektu, regulującego m.in. status sędziów powołanych od 2018 r. jest zaledwie 10 dni. Co do zasady, uchwały obecnej KRS w zakresie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN, sądu apelacyjnego, sądu okręgowego, sądu rejonowego i m.in. sędziego NSA, po jej wejściu w życie, zostaną pozbawione mocy prawnej. Równocześnie ex lege zostanie potwierdzony status tych, którzy objęli pierwsze stanowisko sędziowskie albo korzystali z prawa powrotu do zawodu sędziego.

Polska przestała być państwem suwerennym w momencie, kiedy jej organy konstytucyjne - parlament, rząd, prezydent - zaczęły działać wbrew Konstytucji. Ten proces upadku naszego państwa został zahamowany dwa lata temu, ale musimy mierzyć się ze skutkami tego, co się stało - mówił profesor Mirosław Wyrzykowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 2001-2010, podczas konferencji w Łodzi. Zaznaczył równocześnie, że polski wymiar sprawiedliwości przez dziesięciolecia był przedmiotem różnego rodzaju działań ze strony władzy politycznej w celu kontroli politycznej.

Na uregulowanie kwestii statusu sędziów powołanych od 2018 r. w obecnej sytuacji politycznej nie ma większych szans. Potrzebne byłoby wypracowanie kompromisu i to także w zakresie sposobu powołania sędziów w przyszłości i roli w tym choćby KRS. Konieczne jest też przeanalizowanie organizacji pracy w sądach i m.in. obciążenia nią sędziów - oceniają uczestnicy konferencji „Standardy ochrony praw człowieka wynikające z Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i prawa Unii Europejskiej jako element obrotu prawnego w Polsce: bilans i perspektywy".

Laureatem Nagrody im. Edwarda J. Wende został sędzia prof. Piotr Hofmański, były prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze. Nagroda – jak uzasadniono – jest wyrazem uznania dla dorobku naukowego i sędziowskiego profesora oraz jego wkładu w rozwój Międzynarodowego Trybunału jako gwaranta odpowiedzialności za zbrodnie przeciwko ludzkości. Natomiast wyróżnienie trafiło do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

W czwartek ruszyły w Sejmie prace nad projekt ustawy frankowej – odbyło się jej pierwsze czytanie na obradach plenarnych. Kształt ustawy może się radykalnie zmienić podczas prac parlamentarnych, nie wiadomo też, co zrobi prezydent Nawrocki, gdy ustawa trafi na jego biurko. Przedstawiamy najważniejsze rozwiązania projektu i wskazujemy jego największe kontrowersje.

Zgromadzanie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego pod przewodnictwem wiceprezesa Bartłomieja Sochańskiego nie wyraziło zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego i prezesa TK Bogdana Święczkowskiego. On sam - jak poinformowano - nie brał udziału w dyskusji i głosowaniu nad podjętą uchwałą. Z wnioskiem do Trybunału wystąpił pod koniec września prokurator generalny Waldemar Żurek.

Europejska Konwencja Praw Człowieka jest dla Polski, podobnie jak i pozostałych członków UE, kotwicą praworządności i wartości demokratycznych. I polskie sądy coraz częściej korzystają z dorobku Trybunału w Strasburgu, orzekającego o jej naruszeniach. Tym, czego brakuje, jest jednak konstruktywna dyskusja i świadomość, że obecnie zagrożeniem dla demokracji jest prawo wykorzystywane przeciwko prawu - podkreślali eksperci w pierwszej części konferencji zorganizowanej w Łodzi z okazji 75. rocznicy podpisania Konwencji.

Prokurator krajowy Dariusz Korneluk zarządził usunięcie z Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) Prokuratury Krajowej oświadczeń prokuratorów dotyczących ich członkostwa w zrzeszeniach, w tym w stowarzyszeniach, o pełnieniu funkcji w organach fundacji oraz o członkostwie w partii politycznej przed powołaniem na stanowisko prokuratora. Obowiązek składania takich oświadczeń budzi od dawna emocje w środowisku prokuratorskim, ale też sędziowskim. ZZPiPP RP pracuje nad projektem, który ma go w prokuraturze znieść.

Ministerstwo Sprawiedliwości chce, by na początku 2026 r. zakończyły się rządowe prace nad projektem regulującym status sędziów powołanych od 2018 r. Sporo emocji budzą m.in. propozycje dotyczące tych, którzy przyszli spoza zawodu - byłych adwokatów, radców czy prokuratorów. Resort oferuje im m.in. stanowisko referendarza, ponad 12 tys. zł brutto i możliwość ponownego startu w sędziowskich konkursach. Ci, którzy przyszli z prokuratury, mogliby też do niej wrócić. Tyle że nie satysfakcjonuje to wskazanych sędziów, referendarze mówią o niesprawiedliwości, a prokuratorzy pytają o koszty.

Rezygnacja z samego obowiązku uzasadniania to droga donikąd. W demokratycznym państwie prawnym zasadniczo nie ma miejsca na rozstrzygnięcia sądowe pozbawione możliwości poznania ich motywów. Takie rozwiązanie podważa fundamenty zaufania do sądów, otwiera drogę do arbitralności i – w ostatecznym rozrachunku – niszczy sens istnienia sądowego wymiaru sprawiedliwości – pisze dr hab. Andrzej Olaś, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat, niezależny arbiter.

Do opiniowania trafił duży projekt nowelizacji procedury cywilnej, który ma naprawić to, co nie zadziałało po reformach z 2019 i 2023 r. Poprawiony ma zostać ponownie art. 148[1] k.p.c. tak, by zasadą były posiedzenia jawne, a nie niejawne. Do lamusa ma przejść też przepis nakładający na profesjonalnych pełnomocników szereg obowiązków przy redagowaniu pism procesowych, m.in. by wnioski dowodowe były w pozwie wyraźnie wyodrębnione.

15 października 2025 r. zostało zawarte porozumienie pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim, Wydziałem Prawa i Administracji, a Sądem Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej z siedzibą w Warszawie. W praktyce ma to polegać m.in. na organizacji wspólnych konferencji, seminariów i szkoleń, wymianie materiałów informacyjnych i publikacji, ale także przyjmowaniu studentów na praktyki i staże.

Immunitet formalny przysługuje sędziemu i sędziemu w stanie spoczynku oraz prokuratorowi wyłącznie w okresie pozostawania przez nich w stosunku służbowym. Uchwała ta ma moc zasady prawnej - orzekła Izba Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego uchwale w składzie siedmiu sędziów. Uchwała zapadła jednogłośnie.

Nie jest jasne, od którego momentu sądy będą liczyć termin przedawnienia roszczeń biorących kredyty frankowe wobec banków. Istnieje jednak ryzyko, że część roszczeń może się przedawniać z końcem 2025 roku, a to oznacza, że jeśli nie chcą oni pozbawić się szansy skutecznego domagania się od banku zwrotu pieniędzy, powinni do końca roku złożyć pozew w sądzie.