Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się o odpowiednią zmianę prawa do wicepremiera, ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza.

Zgodnie z ustawą o obronie Ojczyzny, obowiązkowi służby wojskowej nie podlegają kobiety w ciąży oraz w okresie 6 miesięcy po porodzie, a także osoby:

  1. sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8;
  2. sprawujące opiekę nad:
  • dziećmi od lat 8 do 18,
  • osobami obłożnie chorymi,
  • osobami, wobec których orzeczono trwałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
  • osobami, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS,
  • osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 

- jeżeli osoby te wspólnie z nimi zamieszkują i opieki tej nie można powierzyć innym osobom.

Ustawa o obronie Ojczyzny wskazuje okoliczności, w których określone osoby nie są powoływane do odbycia obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej (OZSW), wobec których obowiązek został odroczony, czy też mogą zostać zwolnione z OZSW przed upływem okresu jej trwania.

Przeczytaj także: Wojsko potrzebuje wykwalifikowanego kierowcę, tłumacza, teleinformatyka

Ustawa  wskazuje też, że na ćwiczenia żołnierzy pasywnej rezerwy nie powołuje się osób, które są wyłączone z obowiązku służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub:

  1. prowadzą własną kampanię wyborczą w przypadku kandydowania do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego lub organów samorządu terytorialnego - w czasie jej trwania;
  2. zostały wybrane na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, albo senatora - w czasie trwania kadencji;
  3. pełnią funkcję organów jednostek samorządu terytorialnego albo sprawują mandat radnego;
  4. zajmują kierownicze stanowiska w urzędach administracji rządowej;
  5. zostały przeznaczone do odbycia służby zastępczej lub odbyły tę służbę.

 

Czy wiesz, że użytkownicy zalogowani do Moje Prawo.pl korzystają z dodatkowych newsów prawnych tylko dla nich?

Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>

Opiekun osoby obłożnie chorej bez prawa do skargi

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich może zdarzyć się, że powołanie do odbycia służby wojskowej (np. na ćwiczenia wojskowe) otrzymają np. kobiety w ciąży, osoby opiekujące się obłożnie chorymi, względnie zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności. W takich okolicznościach przysługuje im wyłącznie odwołanie do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji. Zgodnie bowiem z art. 122 ust. 3 pkt 2 ustawy o obronie Ojczyzny skarga taka zostanie najprawdopodobniej przez sąd administracyjny odrzucona.

A niestawienie się na ćwiczenia obwarowano przymusem państwowym. Kto bez usprawiedliwionej przyczyny:

  1. będąc żołnierzem pasywnej rezerwy nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na ćwiczenia wojskowe trwające do 24 godzin,
  2. będąc przeznaczony do szkolenia lub ćwiczeń wojskowych nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu do tej służby,
  3. posiadając przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu do służby w tej jednostce
    - podlega karze aresztu albo grzywny. 

Tej samej karze podlega, kto:

  1. uporczywie uchyla się od wykonywania poleceń służbowych w czasie odbywania szkolenia;
  2.  w czasie odbywania służby samowolnie opuszcza wyznaczone miejsce przebywania.

 

Brak skargi może naruszać Konstytucję

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje, że brak zaskarżalności takich decyzji do sądu może prowadzić - w przypadku wydania decyzji niezgodnej z prawem - do naruszenia licznych konstytucyjnych praw i wolności. Rzecznik wskazuje na:

  • art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
  • art. 31 ust. 3 ewentualne ograniczenia korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, zgodnie Konstytucji RP mogą być ustanawiane tylko, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób; nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
  • art. 77 ust. 2 Konstytucji RP ustawodawca ma konstytucyjny zakaz zamykania drogi sądowej w przypadku dochodzenia naruszonych konstytucyjnych wolności i praw, 
  • art. 53 Konstytucji RP - możliwość naruszenia wolności sumienia i religii.

Artykuł 85 ust. 1 Konstytucji RP nakłada na obywateli obowiązek obrony Ojczyzny, który wobec osób o przekonaniach moralnych czy religijnych nie pozwalających im na służbę wojskową, może przybierać formę zastępczą. Jest to równoznaczne ze spełnianiem obowiązku zasadniczej służby wojskowej - takiej osoby nie powołuje się także na ćwiczenia wojskowe. Może jednak zdarzyć się powołanie na ćwiczenia osoby, której wartości pozostają w ścisłym związku z wolnością sumienia i religii. Pozbawienie je prawa do sądu narusza konstytucyjny zakaz zamykania drogi sądowej.

Zdaniem RPO brak zaskarżalności do sądu może także prowadzić, w przypadku wydania decyzji niezgodnej z prawem, do naruszenia i innych konstytucyjnych praw i wolności, np.

  • ochrony rodziny (art. 71 ust. 1 Konstytucji RP),
  • ochrony kobiet w ciąży (art. 71 ust. 2 Konstytucji RP),
  • ochrony praw dziecka (art. 72 ust. 1 Konstytucji RP)
  • pomocy w zabezpieczeniu egzystencji osobom niepełnosprawnym (art. 69 Konstytucji RP).

RPO powołuje się też na pogląd Trybunału Konstytucyjnego z wyroku z 16 marca 1999 r. (SK 19/98), potencjalne ograniczenia wynikające z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP nie mogą w ogóle wyłączać drogi sądowej. A ustawodawca jest zaś zobowiązany tak ukształtować zakres właściwości sądów, aby zawsze jakiś sąd był właściwy do rozpatrzenia sprawy o naruszeniu wolności lub praw człowieka.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.