Zgodnie z art. 229 par. 2 ustawy Kodeks pracy, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim. Celem tych badań jest ustalenie zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Pracownik zachowuje za ten czas prawo do wynagrodzenia. Natomiast w razie konieczności przejazdu na badania do innej miejscowości, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Sprawdź również książkę: Dokumenty pracownicze. Wzory. Komentarze >>
Skierowanie wystawia pracodawca
Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Jest ono wydawane w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje osoba kierowana na badania. Szczegółowe kwestie związane z pracowniczymi badaniami profilaktycznymi zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Wzór skierowania został określony w załączniku nr 3a do rozporządzenia. Zgodnie z par. 4 ust. 2 tego aktu, na potrzeby badania kontrolnego powinno ono zawierać następujące informacje:
- określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane;
- określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony;
- opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tym stanowisku.
Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzanie badań profilaktycznych - badania kontrolne >
Cena promocyjna: 119.5 zł
|Cena regularna: 239 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 95.6 zł
Od orzeczenia lekarskiego można wnieść odwołanie
Badania profilaktyczne kończą się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku albo istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu. Osobie badanej oraz pracodawcy przysługuje odwołanie. Wnosi się je na piśmie, wraz z uzasadnieniem, w terminie 7 dni od dnia otrzymania orzeczenia, za pośrednictwem lekarza, który je wydał. Organami odwoławczymi są:
- wojewódzkie ośrodki medycyny pracy właściwe ze względu na miejsce świadczenia pracy lub siedzibę jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik;
- instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy lub Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, jeżeli odwołanie dotyczy orzeczenia lekarskiego wydanego przez lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy;
- Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej, jeżeli odwołanie dotyczy orzeczenia lekarskiego wydanego przez Kolejowy Zakład Medycyny Pracy;
- podmioty lecznicze utworzone i wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej.
Sprawdź w LEX: Czy dni nieobecności pracownika z powodu odbywania przez niego badań kontrolnych należy uznać za nieobecność usprawiedliwioną płatną? >
Lekarz, za pośrednictwem którego jest składane odwołanie, w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, przekazuje je wraz z dokumentacją stanowiącą podstawę wydanego orzeczenia lekarskiego do właściwego podmiotu. Badania w trybie odwołania przeprowadza się w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania. Wydane wówczas orzeczenie lekarskie jest ostateczne.
Czytaj także: Lekarze PPOZ apelują o zawieszenie badań okresowych u pracowników >>>
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (zob. np. wyrok z 3 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 35/07), dopuszczenie pracownika do pracy na podstawie wadliwego orzeczenia lekarskiego może stanowić zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdy zdarzenie wypadkowe nastąpiło przy wykonywaniu pracy przeciwwskazanej ze względu na jego stan zdrowia.
Art. 229 par. 7 kp, wskazuje że pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie profilaktycznych badań lekarskich.
Zobacz procedurę w LEX: Przeprowadzanie badań profilaktycznych - badania okresowe >
Pracownik musi poddać się badaniom
Zgodnie z art. 229 par. 4 kp, pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu. Koszty badań ponosi pracodawca, z zastrzeżeniem art. 229 par. 6(1) kp, który dotyczy pracowników skierowanych do udziału w programie zdrowotnym lub programie polityki zdrowotnej.
Zobacz także: Szef finansuje badania kontrolne i okresowe>>
Natomiast pracownik jest bezwzględnie zobowiązany poddać badaniom kontrolnym i stosować się do wskazań lekarskich, na co wskazuje treść art. 211 pkt 5 kp. Jest to jeden z podstawowych obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jego niedopełnienie stanowi podstawę do zastosowania kary porządkowej, o której mowa w art. 108 kp. Z kolei uporczywe uchylanie się od obowiązku poddania się badaniom profilaktycznym, może stanowić podstawę do zastosowania art. 52 par. 1 pkt 1 kp. Przepis ten stanowi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.
Zobacz LEX News: Warunki udzielenia urlopu wypoczynkowego po długiej chorobie >
Konsekwencje za dopuszczenie do pracy bez badania
Dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego może się wiązać z sankcją, na co wskazuje art. 283 par. 1 kp. Przepis ten stanowi bowiem, że kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Ponadto w orzecznictwie zwraca uwagę na możliwe konsekwencje na gruncie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Dopuszczenie pracownika do pracy, bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie nieaktualnego zaświadczenia albo w przypadku oczywistej błędności tego orzeczenia, można bowiem uznać za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy (zob. wyrok SN z 18 sierpnia 2009 r., sygn. akt I PK 18/09, wyrok SA w Gdańsku z 11 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa 1443/16).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
