Sąd Najwyższy pyta Trybunał Sprawiedliwości UE m.in. o zależność sędziego od władzy politycznej i jego publiczne wsparcie projektu reformy wymiaru sprawiedliwości. A zwłaszcza, czy jest sędzią osoba używająca pod adresem kolegów epitetów takich jak „skompromitowany", „mierny", „dyletant", „ignorant", „karierowicz" czy „cynik".

Sędzia Maciej Pacuda z Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku. Ostatnia publiczna rozprawa z jego udziałem odbyła się 17 października br. Sędzia Maciej Pacuda był powołany do Sądu Najwyższego 12 stycznia 2011, a zaczynał karierę sędziego od stanowiska w Sądzie Rejonowym w Częstochowie, a następnie w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach.

Konsorcja umożliwiają połączenie zasobów oraz doświadczenia kilku podmiotów. Taki model współpracy jest szczególnie korzystny w przypadku dużych i skomplikowanych projektów, gdzie wymagane są różnorodne umiejętności i kompetencje. Co jednak w sytuacji, w której czy to na etapie ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego czy też jego realizacji sytuacja ekonomiczna i finansowa co najmniej jednego członka konsorcjum ulegnie pogorszeniu do tego stopnia, że sąd postanowi ogłosić upadłość takiego podmiotu? - pisze Magdalena Zdanowska, radca prawny w RESIST Rezanko Sitek.

Uchwała SN w sprawie sposobu określania odszkodowań komunikacyjnych jest jedną z ważniejszych w ostatnim czasie. Natomiast nadzieja, że uporządkuje ona kwestie odszkodowań jest płonna. Zbyt wiele budzi wątpliwości co do meritum, co więcej, została ona podjęta w składzie tzw. neosędziów, zatem i z tego względu będzie kwestionowana - pisze Mariusz Weiss, radca prawny.

Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało w wykazie prac rządu założenia, w myśl których możliwe byłoby wnoszenie m.in. środków odwoławczych i wniosków o uzasadnienie za pośrednictwem portalu informacyjnego sądów. Poinformowało też serwis Prawo.pl, że pracuje nad dwustronną e-komunikacją z sądem, także w sprawach cywilnych. Prawnicy z niecierpliwością czekają na zmiany, a pracownicy sądów podkreślają, że usprawnienie zależy od tego jak zmiany zostaną wprowadzone w sądach.

Gdy dwa lata temu ówczesna władza zmieniała prawo, by o nadaniu podejrzanemu statusu małego świadka koronnego decydował faktycznie prokurator, opozycja to krytykowała. Dziś, już sprawując władzę i rozliczając poprzedników, korzysta z tego rozwiązania. A obecna opozycja dziwi się, że wymyślone przez tamtą ekipę rozwiązanie, ułatwia teraz ściganie za nadużycia władzy.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego chce uchylenia przepisu, zgodnie z którym 14-latek, który popełni zabójstwo kwalifikowane, czyli np. ze szczególnym okrucieństwem, może odpowiadać jak osoba dorosła. Przepis wszedł w życie 1 października 2023 r. Warunkiem jego stosowania są okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, a także uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić nastolatkowi resocjalizacji.

Proces Jezusa sprzed ponad dwóch tysięcy lat to dobry punkt odniesienia do analizy kondycji współczesnego sądownictwa, bowiem zapadł w nim wyrok umotywowany politycznie, a orzekający w nim sędzia był jednocześnie urzędnikiem państwowym, po którym nie można było spodziewać się odporności na lokalne i płynące z Rzymu naciski – mówi dr Paulina Święcicka z Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mediacje w sprawach karnych są prowadzone rzadko. Instytucja ta nie jest popularna. Jest to związane z wieloma czynnikami. Można wyszczególnić bariery prawne, finansowe, organizacyjne i mentalne. Mam wrażenie, że ta ostatnia kwestia jest największą barierą. Zarówno organy postępowania, jak i obywatele nie wierzą w tę instytucję, a prokuratorzy czy sędziowie na podstawie swoich złych doświadczeń zakładają, że mediacja wydłuża postępowanie - wskazuje dr Paweł Czarnecki, adiunkt z UJ i mediator.

W placówkach penitencjarnych przebywa obecnie nieco ponad 8 tys. tymczasowo aresztowanych. To trochę mniej niż w szczycie za rządów PiS, ale zapowiedziany przez obecny rząd proces odchodzenia od nadużywania tego środka zapobiegawczego idzie dość wolno. Jednym z rozwiązań mających do tego prowadzić ma być wprowadzenie aresztu domowego w ramach nadzoru elektronicznego.

Ministerstwo Sprawiedliwości wznowiło prace nad przepisami wdrażającymi do polskiego prawa ostatnią część dyrektywy, umożliwiającej zagrożonym niewypłacalnością dłużnikom naprawienie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i dającej im drugą szansę. Termin na wdrożenie unijnych przepisów minął 17 lipca 2022 r. Dyrektywę teraz stosuje się wprost, ale nie wszystkie sądy to respektują, przez co dochodzi do sporów.

Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że Dania naruszyła prawo kobiety do życia prywatnego i naraziła ją na nieludzkie traktowanie. Art. 3 i 8 Konwencji nakładają na państwa "pozytywny obowiązek" uchwalania przepisów w sprawach karnych, które skutecznie powinny ścigać sprawców przestępstw i karać gwałty. Trybunał zasądził od rządu duńskiego na rzecz poszkodowanej kobiety 20 tys. euro.

W razie wygaśnięcia umocowania do reprezentowania uczestnika postępowania o podział majątku wspólnego na skutek jego śmierci, o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, należnych adwokatowi lub radcy prawnemu za pomoc prawną udzieloną temu uczestnikowi z urzędu, sąd orzeka niezwłocznie po złożeniu wniosku przez pełnomocnika - taką uchwalę podjęła 16 października br. Izba Cywilna Sądu Najwyższego.

Wtorkowa uchwała SN ma zastopować pochopne sięganie po art. 5 kodeksu cywilnego, aby ograniczać wynagrodzenia zarządców. Sąd podkreślił, że w znacznej części wynagrodzenie jest ściśle limitowane, w zależności od zakresu wykonywanych obowiązków i ich skuteczności, które podlegają restrykcyjnej kontroli. Stąd też przyjął, że tylko i wyłącznie przepisy prawa restrukturyzacyjnego mogą w jakimkolwiek stopniu ograniczać wymiar wynagrodzenia zarządcy. Budzi to kontrowersje - pisze Agata Duda-Bieniek, radca prawny.

W 2023 r. przyjęto szereg ustawowych zmian, aby wzmocnić bezpieczeństwo małoletnich przed przemocą ze strony opiekunów. Prawne zrównanie statusu dziecka wprost z osobą doznającą przemocy czy następnie wprowadzone standardy ochrony małoletnich, to niewątpliwie działania podnoszące społeczną i zawodową świadomość w obszarze przeciwdziałania przemocy. Niestety zmiany, na które najbardziej liczyło środowisko pracowników socjalnych - albo nie doczekały się odpowiedzi ze strony decydentów, albo przepisy je wprowadzające nadal pozostają jedynie „na papierze”.

Aplikant kuratorski zarabia na granicy płacy minimalnej a wynagrodzenia np. kuratorów okręgowych zniechęcają do podejmowania się takiej funkcji. Krajowa Rada Kuratorów podkreśla, że konieczne są pilne zmiany, bo z zawodu odchodzą doświadczeni specjaliści, a coraz trudniej znaleźć kandydatów do służby. W ich ocenie szansą na zmiany jest powiązanie kuratorskich wynagrodzeń z sędziowskimi.

Wynagrodzenie dla mediatorów sądowych są zbyt niskie, zniechęcają do wykonywania zawodu, powodują odpływ z niego tych, którzy mają doświadczenie i odpowiednią wiedzę - uważają mediatorzy. Zmiany w tym zakresie są jednym z głównych postulatów, który pojawia się w związku z Międzynarodowym Dniem Mediacji. Zgadzają się z tym zresztą sami sędziowie, którzy w mediacji zaczynają dostrzegać szanse na rozładowanie sądowych zaległości.

Bardzo dużo pisze się i mówi o nadużywaniu stosowania instytucji tymczasowego aresztowania, co stanowi poważny problem systemowy, nierozwiązywany już od lat. Doniesienia medialne na temat pracy komisji kodyfikacyjnej pozwalają co prawda na cień optymizmu, ale jeśli nie zmieni się prokuratorski nawyk wnioskowania o areszt w sprawach zupełnie go niewymagających i sędziowski nawyk dawania na to glejtu, to wiele się zapewne nie zmieni - pisze adwokat Mikołaj Kozak, Kancelaria Kulpa Kozak Adwokaci i Radcowie Prawni.

Założenia ustawy naprawczej przedstawiane przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Komisję Kodyfikacyjną Ustroju Sądownictwa i Prokuratury, a dotyczące tzw. neo-sędziów, zakładały, że bezpieczni będą asesorzy oraz ci sędziowie, którzy dopiero zaczęli karierę w sądach rejonowych, bezpośrednio po asesurze. Komisja Wenecka uważa jednak, że skoro procedura przed KRS była wadliwa, to weryfikacja musi objąć wszystkich sędziów, którzy przez nią przeszli.

Sędzia, któremu uchylono immunitet w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, ale nie złożył wniosku o wznowienie postępowania po jej likwidacji, nie może być ścigany przez wymiar sprawiedliwości. Potwierdziła to Izba Karna 16 października br. Sąd Najwyższy podzielił w ten sposób stanowisko Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, że w powołaniu sędziów Izby Dyscyplinarnej doszło do naruszenia zasady niezawisłości od władzy wykonawczej.

Prokurator zmienił zakres zarzutów, wykraczając poza zakres wniosku o uchylenie mu immunitetu do ZP Rady Europy i do Sejmu, co stanowi naruszenie przepisów; mamy do czynienia z serią bezprawnych działań – mówił po wyjściu z Prokuratury Krajowej b. wiceminister sprawiedliwości, poseł PiS dr Marcin Romanowski. Mimo to Prokuratura Krajowa skierowała do sądu wniosek o zastosowanie aresztu tymczasowego, gdyż zachodzi realna obawa matactwa procesowego.

Przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych umożliwiające odwołanie prezesów, wiceprezesów sądów, w trakcie trwania kadencji, bez opinii Krajowej Rady Sądownictwa, są niekonstytucyjne - orzekł Trybunał Konstytucyjny. Wniosek w tej sprawie złożyła KRS, podnosząc, że to narusza konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy i zasadę równowagi władz. Przepisy wprowadzane były przez poprzedniego ministra Zbigniewa Ziobrę i krytykowane m.in. przez ówczesną opozycję.

Nowe przepisy dotyczące konsultacji społecznych projektów ustaw wniesionych do Sejmu wprowadza nowelizacja ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, którą 14 października podpisał prezydent. Prawo do udziału w konsultacjach ma być jak najszersze. Zgłoszenie uwag do projektu będzie mogło się odbyć elektronicznie, z wykorzystaniem ePUAP lub profilu zaufanego.

Powoli zmienia się podejście banków do sporów z frankowiczami. Wprawdzie jeszcze nikt nie uznaje reklamacji kwestionujących treść umowy kredytowej, ale niektóre banki coraz chętniej uznają wyroki w pierwszej instancji i dążą do porozumień kompensacyjnych w celu zakończenia sporu. Z drugiej strony sprawy, które dotąd wpłynęły, już przyblokowały Sąd Apelacyjny w Warszawie.

Radca prawny, który w sprawie dyscyplinarnej nie składa wyjaśnień na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego, popełnia delikt. Nie można w takich sytuacjach powoływać się na prawo do milczenia, jako prawo do obrony na wzór postępowania karnego. Sąd Najwyższy postanowił oddalić kasację radcy, jako oczywiście bezzasadną.

Ogólnopolskie Porozumienie Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego wystosowało apel do władz państwowych o poszanowanie istotnej roli samorządów zawodów zaufania publicznego w procesie stanowienia i stosowania prawa. Jak wskazano, autonomiczne samorządy zawodowe to fundament silnego sprawnie działającego państwa prawa.

Prokuratura postawiła we wtorek znanemu youtuberowi oraz dziewięciu innym osobom zarzuty udziału w zorganizowanej grupie przestępczej oraz organizowania gier losowych, które w rzeczywistości były grami hazardowymi. Według organów ścigania, celem podejrzanych było omijanie przepisów o grach hazardowych. Organizacja loterii pieniężnych, z wyjątkiem loterii promocyjnych, jest bowiem objęta monopolem państwa. Podejrzanym grozi m.in. kara pozbawienia wolności czy wielomilionowa grzywna.

Uchylenie wyroków sądów dwóch instancji przez Sąd Najwyższy rozpoznający kasację, „dokonane w oparciu o nieaktualną i niestanowiącą źródła prawa uchwałę” połączonych Izb: Cywilnej, Karnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. oraz w nieznanej ustawie procedurze o charakterze inkwizycyjnym, stanowi oczywiste i rażące naruszenie Prawa o ustroju sądów powszechnych i Konstytucji RP – orzekł skład tzw. neo-sędziów.

Żądanie sędziego lub wniosek o wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy oparte wyłącznie na okolicznościach towarzyszących powołaniu tego sędziego nie wywołuje skutków prawnych. W takiej sytuacji stosuje się per analogiam art. 53(1) par. 2 i 3 kodeksu postępowania cywilnego. W razie uwzględnienia żądania lub wniosku, postanowienie o wyłączeniu sędziego podlega uchyleniu – taką uchwałę podjęła Izba Cywilna SN w składzie siedmiorga sędziów.

Opinia Komisji Weneckiej jest zbieżna z analizami i postulatami, które od dawna przedstawia Helsińska Fundacja Praw Człowieka. To przede wszystkim odrzucenie koncepcji automatycznego usuwania lub degradowania z mocy ustawy sędziów powołanych po marcu 2018 r. oraz zalecenie indywidualnego badania wszystkich tych powołań, z zagwarantowaniem prawa do sądu - wskazuje w swoim stanowisku fundacja.