W 2022 roku Boże Narodzenie wypadło w niedzielę. Oznacza to, że pracownicy zatrudnieni od poniedziałku do piątku nie otrzymali dodatkowego dnia wolnego, który przysługuje jedynie wtedy, kiedy święto wypada w sobotę. Ostatnia taka sytuacja, kiedy dzień wolny wypadł w sobotę, miała miejsce 1 stycznia 2022. Kolejna będzie dopiero w listopadzie. W 2023 roku okazji do przedłużenia weekendu będzie jednak więcej.

Państwowa Inspekcja Pracy jest zaskoczona nałożeniem na nią roli organu przyjmującego zgłoszenia zewnętrzne naruszeń prawa. Zwłaszcza, że żadna z dziedzin, których dotyczy dyrektywa, nie leży w kompetencjach PIP. Zdaniem prawników, wdrożenie ustawy w najnowszym kształcie grozi wyłącznie papierowym wdrożeniem dyrektywy, bez szansy na stworzenie mechanizmu zgłoszeń sygnalistów.

Ustawodawca przyzwyczaił nas, że początek każdego roku wymaga zapoznania się z mnóstwem zmian w obowiązujących przepisach. Tegoroczne nowelizacje dotkną niemal każdego aspektu prawa. Od 1 stycznia obowiązują m.in. nowe zasady rozliczania wynagrodzeń, najmu, czy płacenia podatku w oparciu o tzw. estoński CIT. Zmiany dotkną także np. zatorów płatniczych, zasad składania reklamacji i wymiaru sprawiedliwości.

Kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2023 r. wzrośnie dwukrotnie – od 1 stycznia i 1 lipca. Waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego powiązana ze wzrostem płacy minimalnej co roku jest 1 stycznia. Jednak, jak wyjaśnia resort pracy, dwukrotny wzrost płacy minimalnej w tym roku, nie oznacza automatycznego dwukrotnego wzrostu świadczenia pielęgnacyjnego.

Salowa, sanitariusz szpitalny, pracownik socjalny jako pracownicy działalności podstawowej podlegają tzw. ustawie o minimalnym wynagrodzeniu w ochronie zdrowia. Ustawa dotyczy także innych pracowników niemedycznych: księgowych, radców prawnych, szatniarzy i magazynierów, choć zasady podnoszenia wynagrodzeń w ich przypadku są mniej precyzyjne.

Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu przy Krajowej Radzie Radców Prawnych analizuje, czy używanie tytułu „radczyni prawna” jest zgodne z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego. Podobną kwestię analizowała ponad półtora roku temu Naczelna Rada Adwokacka. Stwierdziła przy tym, że trzeba iść z duchem czasu, a feminatyw "adwokatka" nie narusza godności zawodu adwokata.

Od 1 stycznia 2023 roku świadczenie pielęgnacyjne wypłacane opiekunom za rezygnację z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z powodu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem czy osobą dorosłą wzrośnie do 2458 zł miesięcznie. Ten ostry zakaz, wykluczający nawet dorabianie w niewielkim zakresie i nie pozwalający na zdobywanie kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego, jest krytykowany.

Skoro od 1 stycznia w umowach o pracę pojawiają się premie w przedziale „widełkowym”, to nie ma konieczności podwyższania pensji zasadniczej. Określone w umowie składniki wynagrodzenia podlegające zaliczeniu do wynagrodzenia minimalnego dawać będą możliwość uzyskania w każdym miesiącu kwoty co najmniej wynagrodzenia minimalnego. O zmianie należy pomyśleć jednak od 1 lipca 2023 r.

Pracodawca powinien przeprowadzić pomiary natężenia oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy. W ten sposób będzie mógł potwierdzić, że zapewnił pracownikom oświetlenie o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Przepisy bhp nie określają częstotliwości przeprowadzania pomiarów.

Od 1 stycznia 2023 r. właściciele małych firm (zatrudniających do 5 pracowników) i osoby samozatrudnione, które same płacą składki, muszą korzystać z profilu informacyjnego ZUS. Z powodu wieku i braku umiejętności cyfrowych osoba 60+ skarży się RPO na obowiązek składania miesięcznej deklaracji rozliczeniowej wyłącznie drogą elektroniczną. W ocenie RPO, w takich sytuacjach powinien być dopuszczony dotychczasowy sposób rozliczania z ZUS.

Przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do zapewnienia pomieszczenia, które będzie odpowiednie do realizowanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. Stanowiska powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników. Do każdego z nich należy też zapewnić bezpieczne i wygodne dojście.

Wprost na tak postanowione pytanie należy odpowiedzieć – nie. Przepisy powszechnie nie przewidują dodatkowej gratyfikacji za realizowanie obowiązków w takich, szczególnych terminach. Ewentualne ekstra świadczenia wynikać z przepisów wewnętrznych, uzgodnień umownych lub – najczęściej – z decyzji pracodawcy o przyznaniu np. nagrody.

Pracownicy niemedyczni podmiotów leczniczych, np. zaopatrzenia, referenci, obsługa techniczna, informatycy powinni otrzymać podwyżki, choć tzw. ustawa podwyżkowa nie precyzuje zasad ich przyznawania oraz terminu wypłaty. Związkowcy zaznaczają, że wzrost wynagrodzeń wśród pracowników niemedycznych jest poniżej spodziewanej wartości, wynikającej ze średniej wzrostu płac.

Od 1 stycznia do 28 lutego 2023 roku pracodawcy mają poinformować osoby zatrudnione, które wcześniej złożyły pisemne deklaracje o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych, że od 1 kwietnia zaczną przekazywać za nich wpłaty, chyba że pracownicy ci ponownie złożą deklarację o rezygnacji z oszczędzania w PPK.

W 2023 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie dwukrotnie: od 1 stycznia i od 1 lipca. W porównaniu do roku 2022 płaca minimalna wzrośnie łącznie o 590 zł, a stawka godzinowa – o 3,80 zł. Zdaniem prawników, pracodawcy powinni nie tylko przygotować firmowe budżety na tę podwyżkę, ale i dokonać przeglądu siatki płac, by pozostali pracownicy nie czuli się niedocenieni.

Niezależnie od oświetlenia dziennego, w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. Przepisy nie określają częstotliwości wykonywania pomiarów natężenia oświetlenia. Decyzję w tym zakresie musi podjąć pracodawca, który powinien mieć na uwadze zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Ministerstwo Finansów przedstawiło dane o wpływach z PIT za 2021 rok. Z danych wynika, że łączny dochód podatników płacących PIT przekroczył 1,1 bln zł. Co ważne, był to ostatni rok obowiązywania prawa do odliczenia składki zdrowotnej od podatku, z czego skorzystało 21,5 mln podatników – pisze dr Antoni Kolek.

Rok 2022 powoli odchodzi do historii. Nie zabrakło w nim ciekawych, nowych zjawisk na rynku pracy oraz kontynuacji trendów z ostatnich lat. Dużemu zapotrzebowaniu na pracowników i pozytywnym tendencjom towarzyszyły duże wyzwania, związane m.in. z inflacją czy wojną w Ukrainie – podsumowują mijający rok eksperci Pracuj.pl.

Zakończenie lub podjęcie zatrudnienia w trakcie roku skutkuje koniecznością proporcjonalnego rozliczenia urlopu wypoczynkowego, ale nie dotyczy to pracowników w ich pierwszym roku pracy na podstawie stosunku pracy w życiu. W praktyce niesie to za sobą różne problemy i niedogodności, często także większe „obciążenie” obowiązkiem rozliczenia urlopu pracodawcy wcześniejszego niż tego, z którym kolejno w roku pracownik zawiera umowę.

Osoby z niepełnosprawnościami, m.in. które mają wysokie kwalifikacje i znają języki obce, skarżą się na niemożność znalezienia odpowiedniego zatrudnienia. Dostają bowiem oferty pracy głównie w ochronie lub firmach sprzątających. Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk prosi o zajęcie stanowiska w tej sprawie przez minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg.

Najmniejsze podmioty zatrudniające, będące mikroprzedsiębiorcami, gdy wszystkie osoby zatrudnione złożą deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, mogą skorzystać z ustawowego zwolnienia z obowiązku stosowania przepisów ustawy o PPK. Jednak ponowny autozapis w pierwszym kwartale 2023 roku będzie także ich dotyczył. Piszą o tym Agnieszka Łukawska i dr Antoni Kolek.

Dostępność sądów nie oznacza jedynie usunięcia z nich barier architektonicznych, chodzi też o zmianę nawyków wynikających z ludzkiej świadomości. Dlatego poprzez szkolenia będziemy podnosić kompetencje pracowników wymiaru sprawiedliwości, a 35 sądów - z największymi potrzebami - otrzyma wsparcie m.in. w zakresie sprzętu czy remontów. Opracowany zostanie także Model Dostępnego Sądu.

Od 1 stycznia pracodawca będzie musiał powiadomić pracowników o treści wykazu stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz o wpisaniu lub odmowie wpisania do ewidencji pracowników wykonujących te prace. W przypadku nieumieszczenia stanowiska pracy, na którym zatrudniony wykonuje pracę w tym wykazie lub nieumieszczenia go w ewidencji, pracownikowi będzie przysługiwała skarga do PIP.

Rząd chce, by od 1 marca 2023 roku emerytura podstawowa, stanowiąca podstawę wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych, została powiązana z wysokością najniższej emerytury określonej w przepisach emerytalnych i stanowiła jej 90 proc. Nowością jest też 0,5-proc. dodatek do emerytury za każdy rok opłacania składki, który mają dostać rolnicy prowadzący działalność gospodarczą i posiadający wielkoobszarowe gospodarstwa rolne.

W okresie od stycznia do września 2022 roku o prawie 200 proc. w stosunku do 2021 roku wzrosła liczba osób skontrolowanych pod kątem wykorzystania zwolnień lekarskich. Najwięcej kontroli ZUS przeprowadził w województwie małopolskim, mazowieckim i dolnośląskim. Zwiększył się też odsetek (o prawie 29 proc.) osób pozbawionych prawa do zasiłku, a o prawie 40 proc. wzrosła kwota cofniętych zasiłków w wyniku kontroli.

Z początkiem 2023 roku zaczyna obowiązywać wyższa stawka diety za podróże służbowe na terenie kraju. Stawką tą od 1 stycznia 2023 roku związany będzie każdy pracodawca. Zmiana stawki pociąga za sobą również podwyższenie ryczałtu noclegowego oraz na jazdy miejscowe, jak też limitu noclegowego.

Zdaniem Sądu Okręgowego w Łodzi 50 tys. zł odszkodowania jest słuszną sumą za naruszenie zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu. Z jednej strony wynagradza całość szkód i krzywd powódki, a z drugiej strony, pozwany powinien odczuć ją jako sankcję za niedozwolone i bezprawne naruszenie prawa wobec osoby, która przysposobiła dziecko i korzystała z urlopu macierzyńskiego.

Niewiele spraw z zakresu prawa pracy trafia do mediacji sądowej - w 2021 r. było to tylko 8 proc. spraw wpływających do sądów pracy. Zdaniem prawników, mediacja jest mało popularna i mało efektywna - m.in. z powodu nieprzygotowanych do swojej roli mediatorów, którym brakuje często wiedzy prawniczej i umiejętności współpracy z pełnomocnikami. W efekcie - mediacja zamiast pomóc, wydłuża postępowanie.

Polecenie pozostawania w gotowości do wykonywania pracy poza godzinami, podlega zasadniczemu ograniczeniu związanemu z koniecznością zapewniania minimalnych odpoczynków. Nie ma w tym zakresie znaczenia, czy dyżur jest dyżurem zakładowym czy domowym, jak też ewentualne wprowadzenie dodatkowej odpłatności za dyżur domowy, tzw. dyżur pod telefonem.

Ministerstwo Zdrowia przekazało do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych projekt rozporządzenia, które ma określić warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę kontroli trzeźwości pracownika. Nowe przepisy zawierają też wykaz środków działających podobnie do alkoholu. Na liście są m.in. opioidy, amfetamina i kokaina.