Nowy Rok w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego rozpocznie się pod znakiem zmian organizacyjnych. Czy pozwolą one na przyśpieszenie prac orzeczniczych – czas pokaże. Czy pomogą w opracowaniu rozwiązań dla spraw frankowych – szczerze wątpię. Dlaczego? Sędzia dr Piotr Bednarczyk proponuje przyjrzyjrzeć się sprawom, nad którymi sędziowie pochylą się już (oby!) w roku 2022.

Mijający rok przyniósł nam wiele niespodzianek prawnych. Znaczna ich część krok po kroku prowadzi do uchylenia się naszego państwa od przestrzegania reguł prawa europejskiego, które stanowi dorobek ostatnich 30 lat. Ale były też ważne zmiany w gospodarce, podatkach, oświacie czy na rynku medialnym. Oto redakcyjny ranking znaczących wydarzeń zmieniających naszą rzeczywistość prawną.

Ten rok nie zapisał się najlepiej jeśli chodzi o wizerunek medialny policji, a to za sprawą kilku interwencji, które zakończyły się śmiercią zatrzymywanych, czy obezwładnianych. Sprawy łączy to, że chodziło o osoby pod wpływem narkotyków lub alkoholu, jak również - że w ocenie ekspertów - nadal jest problem przy takich zatrzymaniach, a rozwiązać go można szkoleniami, trzymaniem się procedur i doborem środków przymusu bezpośredniego.

Los Sądu Najwyższego w 2021 roku nie został przesądzony. Po wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej prawnicy oczekiwali na ruch ustawodawcy, ale się nie doczekali. Trwa walka o praworządność i respektowanie orzeczeń TSUE i panuje dualizm orzeczniczy: pro-unijny i anty-unijny. A na tym wszystkim tracą obywatele, bo nieuniknione są postępowania wznowieniowe i o odszkodowania za błędne wyroki.

Wprowadzona niedawno zmiana do kodeksu postępowania cywilnego, zmieniająca sformułowanie dotyczące przesyłek do sądu z "w formie przesyłki pocztowej" na „w formie przesyłki poleconej” spowodowała, że w przypadku paczek z dokumentami wysyłanymi do sądów nie stosuje się zasad dotyczących terminów wnoszenia pism procesowych - pisze adwokat Maciej Wałejko.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego orzekła, że regulamin przyznający lekarzom spoza Unii Europejskiej prawo wykonywania zawodu wykroczył poza zakres ustawy o zwalczaniu skutków epidemii Covid-19. Wobec tego warunek biegłej znajomości języka polskiego przez nich nie jest konieczny. Uchwałę Naczelnej Rady Lekarskiej w tej sprawie do SN zaskarżył minister zdrowia.

Rzecznik dyscyplinarny sędziów Piotr Schab poinformował, że podjęte zostały czynności wyjaśniające w sprawie byłego wiceprezesa Sądu Rejonowego w Olsztynie, który zdaniem rzecznika mógł przekroczyć uprawnienia wydając zarządzenie o przywróceniu do orzekania sędziego Pawła Juszczyszyna. Sprawę prowadzi zastępca rzecznika Przemysław Radzik.

Celem umowy kredytu nie może być nadmierne wzbogacenie po stronie kredytodawcy i faktyczne doprowadzenie kredytobiorcy do pozbawienia go jakiejkolwiek możliwości spłaty zadłużenia - wskazuje w skardze nadzwyczajnej Prokurator Generalny. Stwierdza też, że doszło do naruszenia zasad i praw człowieka określonych w konstytucji. To kolejna sprawa dotycząca frankowiczów, która zajmie się Sąd Najwyższy.

Opublikowanie przez Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego uchwały, która nie ma podstawy w aktualnie istniejących przepisach w sposób bezprawny narusza dobra osobiste powoda - stwierdził Sąd Okręgowy w Olsztynie. I dodał, że decyzja o zawieszeniu Pawła Juszczyszyna w pracy sędziego i obniżenie mu pensji "nie jest orzeczeniem Sądu Najwyższego".

Przeprowadzenie rozprawy przy zapewnieniu obecności skarżącego w drodze połączenia internetowego przez komunikator Skype nie stanowiło naruszenia prawa do rzetelnego procesu - uznał Europejski Trybunał Praw Człowieka. Sprawa dotyczyła rozprawy przed sądem w Norwegii, ale wyrok jest wskazówką interpretacyjną w świetle zasad przyjętych przez polskiego ustawodawcę w związku z pandemią Covid-19.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości. Ma to być jednostka policji, licząca 1800 etatów, odpowiedzialna za m.in. zwalczanie przestępstw związanych z oszustwami i kradzieżą tożsamości w sieci czy walką z pedofilami, którzy poszukują dzieci poprzez internet. Regulacja mają wejść w życie 14 dni po publikacji w Dzienniku Ustaw.

Prezydent podpisał nowelizację ustawy, zgodnie z którą klient po podpisaniu niesprawiedliwej - według niego - umowy, będzie mógł powołać się na przesłankę braku dostatecznego rozeznania, by ją unieważnić. Będzie można również złożyć wniosek o zawezwanie do próby ugodowej lub wszczęcie postępowania mediacyjnego, prowadzonego bez zaangażowania sądu.

Wciąż zdarza się, że sądy wydają w pewnych odstępach czasu dwa postanowienia sądowe o nabyciu spadku po tej samej osobie, co uniemożliwia działania prawne spadkobierców wobec nieruchomości, jak wpis w księdze wieczystej, podział majątku, a także jego sprzedaż. Resort sprawiedliwości przyznał, że problem ma charakter systemowy, a jego rozwiązanie wymaga zmian ustawowych.

W Izbie Cywilnej brakuje 10 sędziów, ma ona też największą liczbę niezałatwionych spraw, zarówno skarg kasacyjnych, jak i zagadnień prawnych przedstawionych przez sądy powszechne. Nowa prezes prof. Joanna Misztal-Konecka wystąpiła do I Prezesa Sądu Najwyższego z wnioskiem o delegowanie z mniej obciążonych Izb SN oraz o wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości o delegowanie sędziów sądów powszechnych do orzekania w Izbie Cywilnej.

Pojęcie administratywista jest pojęciem nowym, trudno je znaleźć w większości słowników. Pojęciem tym nie posługują się również akty prawne. Administratywista to także prawnik, który posiada jednak znacznie większą (specjalistyczną) wiedzę z zakresu prawa administracyjnego niż prawnik bez aplikacji.

W ciągu ostatnich trzech lat zmniejszyła się zarówno liczba dłużników alimentacyjnych, jak i kwota ich zaległości zgromadzonych w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor. Nie jest to jednak efekt poprawy ściągalności, ale przede wszystkim zmiany przepisów z 2018 roku, od kiedy to zaległości starsze niż 6 lat nie mogą być zgłaszane do BIG. Od 29 grudnia znika 6-letnie ograniczenie terminowe.

Pełnomocnicy prowadzący sprawy rozwodowe powinni chronić nie tylko interesy osób dorosłych - rodziców, ale też ich dzieci. To daje szansę np. na rozwiązanie kwestii związanych z kontaktami czy alimentami. Dlatego Komitet Ochrony Praw Dziecka chce pójść o krok dalej i działającym tak kancelariom nadawać specjalne certyfikaty - "przyjaznej dziecku".

Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej innej niż prawnicza i medyczna, muszą być chronione przez regulacje dotyczące sygnalistów. Nie można takich osób pozbawić statusu sygnalisty i pozbawiać odpowiedniej ochrony. Polski projekt ustawy, wyłączając stosowanie prawa UE do wszystkich osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy zawodowej, wbrew dyrektywie, ogranicza zasięg pojęcia sygnalisty.

Rząd proponuje zmiany w prawie spadkowym – mają umożliwiać pozbawienie praw do spadku osobę, która nie opiekowała się spadkodawcą. Eksperci są sceptyczni i uważają, że projektowane regulacje są mało precyzyjne i będą sporym wyzwaniem dla sądów. Co więcej, nie tylko podsycą rodzinne spory, ale również wydłużą postępowania spadkowe.

Zanim zdecydujemy się na wniesienie apelacji, powinniśmy się zwrócić do sądu o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku oraz opłacić opłatę sądową w wysokości 100 zł. Co do zasady uzasadnienie ma nie tylko odpowiedzieć na pytanie o podstawę prawną rozstrzygnięcia, ale przede wszystkim wyjaśnić dlaczego sąd podjął taką a nie inną decyzję. Co ważne, w sprawach karnych, uzasadnienia sporządzane są na formularzach.

W obecnych czasach musimy wykorzystywać każdą niezależną przestrzeń informacyjną, by w uczciwy, odpowiedzialny sposób mówić o tym jak rzeczywistość wygląda, jak zagrożenia dla praworządności przekładają się na życie każdego obywatela. I nawet jeśli są to inicjatywy niszowe, to jest szansa na efekt kuli śnieżnej - mówi prof. Adam Bodnar, były RPO.

Nowy Rok to tradycyjnie początek obowiązywania wielu zmian w przepisach. Ich znaczna część znów...

Od marca czeka na rozpatrzenie przez Sejm senacki projekt w sprawie odszkodowań i zadośćuczynień od państwa za niewątpliwie niesłuszny zarzut lub oskarżenie. Dotąd nie nadano mu nawet numeru druku sejmowego, jest analizowany przez sejmowych prawników, a marszałek zwraca uwagę, że wprowadzenie takiej regulacji byłoby kosztowne dla państwa.

Nie milkną echa uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, w której wskazano, że udział sędziego, z wykorzystaniem swojego statusu, w akcjach charytatywnych jest niedopuszczalny ze względów etycznych. Sędziowie widzą w tym głębsze dno i próbę ograniczania ich prospołecznej działalności. I podkreślają, że też są obywatelami więc biorą udział w wielu zbiórkach i akcjach, choćby Hot16Challenge do której namawiał prezydent.

Wieloletnia batalia obrońców praw zwierząt o prawa karpi zaczyna skutkować. W 2021 roku liczba sieci handlowych, które oferowały w sprzedaży żywe ryby spadła niemal do zera. Niestety nadal jest sporo fanów "karpia z wanny" - a z pomocą przychodzą im sprzedawcy z bazarów i targowisk. Prawnicy uważają, że trzeba to uciąć raz, a dobrze - przepisem zakazującym sprzedaży żywych ryb.

Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro postanowił skierować do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z polską konstytucją unijnego rozporządzenia w sprawie mechanizmu wiążącego dostęp do funduszy z praworządnością. I podkreślił, że jego resort i Solidarna Polska były zdecydowanie przeciwko zgodzie na przyjęcie tego mechanizmu, które zaakceptował premier Mateusz Morawiecki.

Sąd Najwyższy zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o rozpatrzenie pytań prawnych dotyczących sędziów delegowanych do sądów rozpoznających sprawy cywilne. Chodzi o to, że z rzecznictwa TSUE wynika, że w okresie delegowania sędziowie ci nie są objęci gwarancjami niezawisłości i bezstronności, jak to określono w odniesieniu do sędziów orzekających w postępowaniu karnym.

Sąd odwoławczy, stwierdzając przy rozpoznaniu sprawy oczywistą obrazę przepisów, poucza sędziego, asesora sądowego, wchodzących w skład sądu orzekającego o możliwości złożenia na piśmie wyjaśnień w dniu wydania orzeczenia. Postanowienie zawierające wytknięcie uchybienia powinno być wydane niezwłocznie po złożeniu wyjaśnień lub upływie terminu do ich złożenia.

Glosy i komentarze powinny być punktowane, a co za tym idzie, brane pod uwagę przy ewaluacji działalności naukowej - ten argument wraca m.in. z uwagą, że takie publikacje ma na koncie m.in. sam minister nauki. O punktowanie glos i komentarzy upominał się już rzecznik praw obywatelskich i jak dowiaduje się Prawo.pl, do tematu wróci on po nowym roku.

Sprawa 13 osób pośredniczących w załatwieniu pracy kobietom we Włoszech wraca do Sądu Apelacyjnego w Krakowie, bo Sąd Najwyższy dopatrzył się rażących błędów w postępowaniu karnym. Oskarżeni odpowiadają za handel ludźmi, ale SN uznał, że sąd nie wyjaśnił różnicy między wyzyskiem ekonomicznym i pośrednictwem a handlem ludźmi. A stan bezradności ocenił ze względu na nieznajomość języka włoskiego przez ofiary.