Ministerstwo Sprawiedliwości chce zniesienia przepisów zobowiązujących sędziów do składania pisemnych oświadczeń o członkostwie w zrzeszeniu, w tym w stowarzyszeniu, o funkcji pełnionej w organie fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej, o członkostwie w partii politycznej oraz uchylenia regulacji przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną z tytułu m.in. odmowy wykonywania wymiaru sprawiedliwości - takie zmiany zaproponowano w projekcie nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych, który jest aktualnie w opiniowaniu.

Senat nie wniósł poprawek do nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych, której celem ma być ucywilizowanie delegacji sędziowskich. Wcześniej po uwagach Ministerstwa Finansów zrezygnowano z wstępnego pomysłu wprowadzenia na stałe dodatku z tytułu delegowania - będzie za to przepis epizodyczny, ustalający taki dodatek i obowiązujący przez 24 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy. Z kolei minister ma analizować obciążenie pracą sędziów i asesorów danego sądu, do którego miałoby nastąpić delegowanie.

W sądach i prokuraturze wciąż za małe znaczenie mają „miękkie” formy komunikacji, redukujące naturalny stres uczestników postępowań - twierdzi prof. Piotr Girdwoyń, dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Mówi, że jest to w programie kierowanej przez niego placówki, ale przyznaje, że za mało i chce to zmienić. - Będziemy w tym kierunku modyfikować program szkoleń i aplikacji - deklaruje.

Prawo do ściągnięcia zasądzonych kosztów postępowania karnego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, kiedy należało je uiścić - to zasada obowiązująca od lat. Dlatego dodatkowych należności obrońcy z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata lub radcę prawnego można dochodzić od Skarbu Państwa tylko w tym terminie. Należy go liczyć od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie - orzekła Izba Karna Sądu Najwyższego.

Senat będzie pracować nad zmianami umożliwiającymi referendarzom, ze zdanym egzaminem adwokackim, radcowskim lub notarialnym, i określonym stażem pracy udział w konkursach na stanowisko sędziego sądu rejonowego. To efekt petycji skierowanej do Senatu, ale też postulat samych referendarzy. Od ubiegłego roku referendarze, żeby brać udział w konkursie na stanowisko sędziego muszą przejść uzupełniającą aplikację sędziowską zakończoną egzaminem sędziowskim.

Sąd nałożył na Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej grzywnę z powodu nieprzekazania w terminie sądowi akt sprawy, która dotyczyła wydalenia adwokata z Palestry. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że brak jest podstaw do podważania zasadności wymiaru nałożonej grzywny i umorzenia postępowania, mimo realizacji obowiązku.

Warszawski sąd okręgowy 31 marca br. zajmie się wnioskiem o zastosowanie aresztu wobec byłego ministra sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro. Wniosek w tej sprawie skierowała komisja śledcza do spraw Pegasusa, na którą nie stawił się trzy razy bez usprawiedliwienia, chodzi o areszt na 30 dni.

Rok 2024 przyniósł w końcu spadki w produkcji prawa w Polsce. W polskiej legislacji wciąż jednak wiele jest do poprawy. Wśród przykładów można wskazać choćby nieżyciowe przepisy w sprawach cywilnych dla pełnomocników z urzędu, specustawę drogową, która stała się regułą, zamiast wyjątkiem, czy martwe przepisy dotyczące egzekwowania zakazu posiadania zwierząt. Punktujemy je w raporcie "Poprawmy prawo".

Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje uchylenie przepisu Prawa o ustroju sądów powszechnych, w myśl którego asesorzy nie mogą orzekać w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczych, spraw dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz od środków odurzających i psychotropowych. Asesor, który będzie chciał trafić do wydziału rodzinnego i nieletnich, będzie mógł ubiegać się w okresie roku od dnia wejścia w życie ustawy.

Sędzia Sądu Najwyższego Adam Roch nie zostanie wyłączony ze sprawy korupcyjnej byłego wójta. Na przeszkodzie stoi przepis ustawy o Sądzie Najwyższym, zakazujący podważenia orzeczenia wydanego z udziałem sędziego Sądu Najwyższego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności wyłącznie z powodu okoliczności towarzyszących powołaniu tego sędziego.

Nie będzie wyodrębnionych sądów dyscyplinarnych przy sądach apelacyjnych. Rzecznika dyscyplinarnego sędziów i dwóch jego zastępców powoływać będzie minister sprawiedliwości, spośród kandydatów przedstawionych przez zgromadzenia ogólne sędziów sądów apelacyjnych. Będą one też wybierać zastępców rzecznika dyscyplinarnego przy sądach apelacyjnych - zakłada nowelizacja Prawa o ustroju sądów powszechnych. Z dniem jej wejścia w życie mają wygasnąć kadencje obecnego rzecznika i jego zastępców.

Skazany za znęcanie się nad rodzicami mężczyzna nie mógł bez przerwy przez dziewięć lat dręczyć ich fizycznie i psychicznie, gdyż dwa razy odbywał w tym czasie karę pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy uchylił wyrok sądu rejonowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Jeśli okaże się, że sprawca dopuścił się na szkodę rodziców więcej niż jednego występku, to jego sytuacja prawna niewątpliwie uległaby pogorszeniu.

Przygotowywany przez nas projekt przewiduje dopuszczenie spółki kapitałowej jako formy świadczenia usług przez adwokatów i innych prawników kwalifikowanych - mówi adwokat Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych Naczelnej Rady Adwokackiej. Ale zastrzega, że projektowane rozwiązania nie będą w sprzeczności z wypracowaną przez dziesiątki lat pozycją adwokatury i zasadami pracy adwokatów.

Okręgowa Rada Adwokacka w Częstochowie apeluje do przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego o rozważenie zmian wprowadzających obowiązek rejestrowania przesłuchań w ramach postępowania przygotowawczego. Chodzi o sytuacje gdy przesłuchiwany nie ma pełnomocnika lub gdy pełnomocnik tego zażąda.

Prokurator wydalony z zawodu nie będzie mógł liczyć na powrót do prokuratury, także w czasie zawieszenia w czynnościach nie będzie miał do niej wstępu. Wróci odwoławczy sąd dyscyplinarny przy prokuratorze generalnym, a do SN trafiać będą jedynie kasacje. Sprawność postępowań podnieść mają jednoosobowe składy w I instancji i posiedzenia online - za wyjątkiem spraw immunitetowych. A na odwołanie będzie aż 30 dni - to propozycje prokuratorskiego zespołu Komisji Kodyfikacji Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.

Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego zdecydował o nadaniu tytułu doktora honoris causa sędziemu w stanie spoczynku Jackowi Gudowskiemu. Uzasadniono to twórczym i oryginalnym wkładem do nauki prawa i postępowania cywilnego, a także kształtowaniem orzecznictwa sądowego, zwłaszcza Sądu Najwyższego, wyznaczającego kierunki wykładni przepisów prawa dla praktyki sądowej, a także za budowanie autorytetu Sądu Najwyższego i zaufania do wymiaru sprawiedliwości.

Ministerstwo Sprawiedliwości szuka rozwiązań na odciążenie sądów. Jednym z newralgicznych punktów są sprawy rodzinne. Trwają prace nad tym, by m.in niesporne rozwody przekazać notariuszom lub kierownikom Urzędu Stanu Cywilnego. Chodzi o te postępowania, w których małżonkowie są zgodni co do sformalizowania rozstania i nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Prawnicy są "za" choćby dlatego, że nawet na "szybki" rozwód czeka się w sądach miesiącami. Bardziej skłaniają się też w kierunku notariuszy, bo jak mówią, mają doświadczenie choćby przy podziałach majątku.

Pełnomocnicy narzekają na niską kulturę niektórych sędziów na salach sądowych - zdarzają się im niestosowne uwagi, wprowadzanie nerwowej atmosfery, ruganie ich przy klientach, czy nadmierne używanie sędziowskiego młotka. Pamiętają za to tych sędziów, którzy zawsze potrafią być spokojni i kulturalni, nawet w najtrudniejszych sprawach. Sędziowie powinni uczyć się umiejętności miękkich pomimo tego, że są prezesi sądów, którzy uważają, że to niepotrzebne, bo "komunikują się ze stronami poprzez orzeczenia".

Już dziś wyzwaniem jest określenie roli prawnika w świecie wyposażonym w instrumenty AI. Narzędzia AI nastawione na automatyzację zwiększają efektywność pracy, modelując też wachlarz niezbędnych kompetencji prawnych. Asystenci AI usprawniający proces pisania, to nie tylko melodia przyszłości, ale i raczkująca teraźniejszość. Czy pisanie maili, treści marketingowych, a może pism procesowych i opinii prawnych, to już otaczająca nas rzeczywistość?

Całkowita i bezwzględna samodzielność prokuratora referenta w zakresie prowadzonego przez niego postępowania, żadnych poleceń co do czynności w jego ramach, także co do proponowanej kary. Do tego zniesienie nadzoru zewnętrznego, a kontrolę nad decyzjami prokuratora w ramach postępowania sprawowałby sąd - takie m.in. zmiany mają się znaleźć w nowych przepisach regulujących pracę prokuratury.

W Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury trwają prace na likwidacją asesury w sądach i w prokuraturze. Asesorów mieliby zastąpić sędzia i prokurator "na próbę", mają być też stworzone mechanizmy weryfikacji ich pracy i ewentualnego odwołania. Poinformowano o tym podczas panelu, dotyczącego jednolitego statusu prokuratorów, w ramach konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze".

Prokurator krajowy Dariusz Korneluk poinformował, że nie ma merytorycznych przesłanek by wyłączyć prokurator Ewę Wrzosek z postępowania w sprawie wybudowania dwóch wieżowców na należącej do spółki Srebrna działce w Warszawie. 15 marca zmarła Barbara Skrzypek, bliska współpracownica prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, która kilka dni wcześniej była przesłuchiwana w tej sprawie jako świadek. Prokuratur Wrzosek nie zgodziła się na udział w czynnościach jej pełnomocnika, przesłuchanie nie zostało też nagrane.

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Cywilnej powołani zostali prof. dr hab. Marcin Trzebiatowski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z Katedry Prawa Handlowego oraz prof. dr hab. Ireneusz Kunicki z Katedry Postępowania Cywilnego Uniwersytetu w Łodzi.

Pełnomocnik przypilnuje, aby osoba występująca w charakterze świadka nie dokonała samodenuncjacji, czyli złożenia zeznań, w których świadek obciążyłby sam siebie. W polskim procesie karnym świadkowie nie mają tego obowiązku i mogą odmówić odpowiedzi na pytania, które mogłyby narazić ich i osoby dla nich najbliższe na odpowiedzialność - mówi dr Andrzejem Tatarą z Instytutu Nauk Prawnych Uniwersytetu Zielonogórskiego, adwokat, partner w Sak, Tatara, Tuński i Partnerzy s.p. w Opolu.

Sąd Najwyższy odmówił uchylenia immunitetu sędziemu tego sądu w stanie spoczynku, gdyż uznał, że doszło do błędu. Każdy prawnik, w tym sędzia miał obowiązek się stosować do drakońskich przepisów. Przy czym ich interpretacja była specyficzna. W inny sposób sądy dokonywały interpretacji tych przepisów niż obecnie. Zdaniem sędziego Motuka jednak sędzia naruszył rażąco podstawowe zasady odpowiedzialności karnej.

Legalna definicja nielegalnego wyścigu samochodowego budzi zastrzeżenia - prawnicy wskazują, że może być niezrozumiała dla przeciętnego odbiorcy choćby dlatego, że wyścigi odbywają się nie tylko samochodami, ale również innymi pojazdami - np. motorami. Swoim zakresem nie obejmuje np. tych, którzy ścigają się „spod świateł”. Wątpliwości pojawiają się także w kwestii odpowiedzialności osób, które obserwują takie wydarzenia. Uwag jest o wiele więcej.

Przy okazji zmian mających przywrócić konstytucyjne standardy w prokuraturze, należałoby zmienić także zakres zadań prokuratora, w tym ograniczyć lub wyeliminować obowiązek prowadzenia postępowań przygotowawczych. Prokurator ograniczyłby się wtedy, w oparciu o dowody zebrane przez policję, do sformułowania aktu oskarżenia. Mówiono o tym podczas konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze", która w dniach 20 i 21 marca odbywa się na Uniwersytecie Warszawskim.

Nowelizacja ustawy o obronie Ojczyzny stworzyła system gwarancji nieodpłatnej pomocy prawnej dla żołnierzy w sytuacji, gdy wykonywanie zadań służbowych mogłoby wiązać się z popełnieniem przestępstwa. Warto rozważyć stworzenie instytucji zapewniającej profesjonalną obsługę prawną procesów karnych żołnierzy Wojska Polskiego. Powołanie np. Rzecznika Praw Żołnierza, który będzie realizował zadania pomocy prawnej z urzędu dla żołnierzy za pomocą "cywilnych" obrońców.

Naczelna Rada Adwokacka proponuje by osoba nie będąca stroną w sprawie, czyli świadek, mogła ustanowić pełnomocnika. Uchylony zostałby przepis umożliwiający prokuratorowi odmowę dopuszczenia go do przesłuchania. Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów, świadek może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jego interesy w toczącym się postępowaniu. Decyzja należy do prokuratora albo sądu. Prawnicy podkreślają, że problem tkwi też w praktyce.

Ustawa separacyjna, czyli rozdzielenie urzędu ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego to pierwszy krok do uniezależnienia prokuratury od władzy wykonawczej. Kolejnym istotnym jest autonomia budżetowa prokuratury planowana od 2027 roku. Za tym muszą jednak pójść zmiany wewnątrz prokuratury - w tym kwestie kadrowe, kadencyjność, nieusuwalność z funkcji, konkursy - wskazywali uczestnicy konferencji "Przywracanie praworządności w polskiej prokuraturze".