Prezydent Andrzej Duda podjął decyzję o zawetowaniu tzw. ustawy incydentalnej - poinformowała w poniedziałek szefowa Kancelarii Prezydenta RP Małgorzata Paprocka. Głównym założeniem zmian jest to, że o ważności wyboru prezydenta w 2025 r. miałoby orzekać 15 sędziów najstarszych służbą na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Ustawa wróci teraz do Sejmu. Zgodnie z Konstytucją weto prezydenta można odrzucić większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Udzielanie wywiadów mediom przez sędziego, wydanie postanowienia o wysłaniu pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości UE oraz wyłączenie neo-sędziego - nie zostanie ukarane. Wniosek rzecznika Piotra Schaba został zastąpiony wnioskiem o cofnięcie zażalenia przez rzecznika ad hoc Grzegorza Kasickiego. To wyraźna zmiana w linii orzeczniczej Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.

Jackpot - system do wykrywania deepfake'ów i monitorowania fałszywych treści wygrał 7. edycję Legal Hackathonu. organizowanego przez Wolters Kluwer Polska. Przez trzy dni prawnicy, entuzjaści LegalTech i przedstawiciele branży IT wymieniali się wiedzą, a przede wszystkim opracowywali narzędzia wpierające wymiar sprawiedliwości, kancelarie, oświatę, ale też przedsiębiorców - od systemu analizującego ugody frankowe, poprzez generowanie testamentów, po sprawdzanie - pod względem formalnym - dokumentów.

Aplikanci adwokaccy będą mieć ogólnopolski samorząd, w skład którego wejdą przewodniczący samorządu aplikanckiego każdej izby adwokackiej. Zmienił się właśnie regulamin aplikacji. Głównym celem nowej struktury jest współdziałanie z Komisją Aplikacji Adwokackiej Naczelnej Rady Adwokackiej w sprawach dotyczących aplikacji, w tym podejmowanie różnego rodzaju inicjatyw.

Sąd Rejonowy Warszawa-Mokotów zdecydował o zastosowaniu dwumiesięcznego aresztu wobec posła PiS Dariusza Mateckiego. Prokuratura wnioskowała o trzy miesiące. Polityk został zatrzymany w piątek, 7 marca, w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości. Prokuratura Krajowa postawiła mu sześć zarzutów zagrożonych karą do 10 lat pozbawienia wolności. Obrońca zapowiada zażalenie.

32 zespoły biorą udział w tegorocznej 7. edycji Legal Hackathonu. Od piątku wymieniają się doświadczeniami i szukają praktycznych zastosowań sztucznej inteligencji w pracy prawnika, wymiarze sprawiedliwości oraz jako rozwiązań poprawiających dostęp do pomocy prawnej. W wydarzeniu organizowanym przez Wolters Kluwer Polska biorą udział prawnicy, entuzjaści LegalTech oraz przedstawiciele branży IT.

Rząd chce wydłużyć o rok możliwość używania dotychczasowych formularzy mandatów karnych, które przeszłyby do lamusa w maju br. Chodzi o to - jak uzasadnia - by zoptymalizować proces wymiany i wykorzystać bloczki, które są w magazynach, w sumie ok. 90 tys. Podnoszona jest też kwestia oszczędzania środków publicznych. Zmiana dotyczy rozporządzania z 11 kwietnia 2023 r., które zakładało okres przejściowy trwający 24 miesiące.

Kolegium sądu ma się składać z prezesa i trzech lub pięciu członków wybieranych na okres trzech lat przez zgromadzenie ogólne, a samorząd sędziowski będzie np. przedstawiał kandydatów na prezesa danego sądu. Zmiany obejmą też postępowania dyscyplinarne - wróci model wykonywania zadań sądów dyscyplinarnych pierwszej instancji przez sądy apelacyjne w składzie trzech sędziów danego sądu. Sędziowie i prokuratorzy nie będą musieli składać oświadczeń o członkostwie w stowarzyszeniu - to zmiany, które zakłada nowela Prawa o ustroju sądów powszechnych.

Wciąż trwają zabiegi o wprowadzenie do polskiego prawa europejskiego standardu o obowiązkowym udziale obrońcy już od zatrzymania i pierwszego przesłuchania przez policję. Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada załatwienie tej sprawy w ramach przygotowywanego pakietu zmian w procedurze karnej, ale przedmiotem sporu jest nadal sposób traktowania osób z niepełnosprawnością intelektualną. RPO zabiega np. o obligatoryjny wywiad środowiskowy w takich przypadkach.

Sądy zazwyczaj decydują o pozostawieniu dziecka przy rodzicu, który je wywiózł. Jeśli taki stan rzeczy się utrwali w toku postępowania sądowego, opiekun, który wywiózł dziecko, jest określany „rodzicem pierwszoplanowym”, sprawującym bieżącą opiekę nad dzieckiem. Drugiemu opiekunowi pozostaje jedynie stoczyć nierówną walkę o kontakty - piszą Dominika Bielska i Piotr Borowy z kancelarii prawnej Octo Legal.

Digitalny asystent ma, zgodnie z planami Ministerstwa Sprawiedliwości, w pierwszej kolejności wspomagać sędziów orzekających w sprawach frankowych. Na wsparcie sztucznej inteligencji liczą też inni sędziowie, ale jak zastrzegają, nie przy wymierzaniu sprawiedliwości. W ich ocenie AI mogłaby zająć się prostymi i powtarzalnymi czynnościami, związanymi np. z administrowaniem sprawami i wyszukiwaniem błędów.

W wykazie prac legislacyjny rządu pojawiły się założenia nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych, które mają m.in. umożliwić orzekanie asesorom w wydziałach rodzinnych i opiekuńczych oraz nieletnich. Ministerstwo Sprawiedliwości chciałoby, żeby projekt był gotowy w pierwszym lub drugim kwartale 2025 r. Jest to też jeden z postulatów asesorów i samych sędziów rodzinnych.

Krajowa Rada Sądownictwa zdecydowała o powołaniu komisji, która zajmie się badaniem naruszeń niezawisłości sędziowskiej i monitorowaniem politycznie motywowanego nękania sędziów i asesorów w RP. Jak wskazała w komunikacie, będzie to odpowiedź "na oczekiwania wielu sędziów, atakowanych przez przedstawicieli władzy wykonawczej, ustawodawczej, a także część aktywistów sędziowskich".

System kaskadowy, czyli krótkie aresztowanie na sędziowskim dyżurze, a po kilku dniach regularne posiedzenie, na którym sąd podejmie decyzję o zastosowaniu, lub nie, tymczasowego aresztowania – to jeden z wniosków z debaty na ten temat, zorganizowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Przekonywano też do całkowitej rezygnacji z zagrożenia surową karą jako przesłanki stosowania tego środka zapobiegawczego.

Uchwała kolegium sądu o zwolnieniu sędziego z obowiązku rozpoznania przydzielonych mu spraw powinna opierać się na obiektywnych i precyzyjnych kryteriach - orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE. Powinna ona również zostać uzasadniona, aby wykluczyć, że zwolnienie z obowiązku rozpoznania sprawy mogło być arbitralne czy wręcz stanowić ukrytą karę dyscyplinarną.

Przemysław Rosati, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, przedstawił na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, projekt zmian w ustawie Prawo o adwokaturze. Jego głównym celem ma być usprawnienie funkcjonowania samorządu adwokackiego i wzmocnienie jego pozycji. Propozycja doprecyzowuje zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów, skraca też z 30 do 3 dni czas na zawiadomienie rady o rozpoczęciu wykonywania zawodu.

W poniedziałek, 10 marca, kończy się dla prezydenta Andrzeja Dudy czas na decyzję, czy podpisze tzw. ustawę incydentalną, zgodnie z którą o ważności wyboru prezydenta w 2025 roku ma orzekać 15 sędziów najstarszych stażem w Sądzie Najwyższym, a nie - jak dotychczas - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Jeśli tego nie zrobi, nadal otwarte będzie pytanie, czy zwycięzca wyborów będzie mógł objąć urząd.

Brakuje nam przepisu definiującego, czym jest działalność publiczna sędziego. Jest on częścią społeczeństwa i najlepiej wie, jak ono funkcjonuje, więc nie można mu odbierać prawa wypowiadania się w sprawach wyborczych. Kwestionowanie legalności Izby Kontroli nie może być karane, bo sędzia nie może być ofiarą systemu politycznego – tak orzekł Sąd Najwyższy, uniewinniając kolejnego sędziego, który podpisał apel do OBWE.

Areszty są w Polsce od lat systemowym problemem. Pomóc ma opiniowany właśnie projekt ustawy naprawczej, opracowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego. Prawnicy obawiają się jednak, że droga do jego wejścia w życie może być długa, dlatego uważają, że lepszym rozwiązaniem byłaby praca nad projektem, najlepiej poselskim, poświęconym właśnie aresztom. Takie projekty są już w Sejmie dwa, i jak dowiedziało się nieoficjalnie Prawo.pl, MS również ma skłaniać się ku temu rozwiązaniu.

Sąd zajmujący się upadłością konsumenta powinien ocenić, czy umowa kredytu indeksowanego do franka nie zawiera nieuczciwych warunków – uznał rzecznik generalny TSUE w sprawie, która dotyczyła pytań zadanych przez sąd rejonowy w Łodzi. Chodziło o sytuację osoby, która ogłosiła upadłość konsumencką. Rzecznik uznał, że sąd przy takiej ocenie ma prawo także zmienić wielkość potrąceń z wynagrodzenia takiego konsumenta.

W czwartek Sejm zadecydował o uchyleniu immunitetów dwóm posłom Prawa i Sprawiedliwości. Chodzi o Jarosława Kaczyńskiego i Mariusza Błaszczaka. Z kolei trzeci poseł PiS, Dariusz Matecki, sam zrzekł się immunitetu, a w jego przypadku posłowie wyrazili także zgodę na tymczasowe aresztowanie w związku ze śledztwem ws. Funduszu Sprawiedliwości.

Paulina Rzeszut, mediatorka, dyrektor w Instytutcie LegalTech przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, laureatka Nagrody Rising Star Prawnicy – Liderzy Jutra 2022 została Adwokatką Roku 2024. Kapituła konkursu przyznała też trzy wyróżnienia dla adwokatek Patrycji Kasicy, Moniki Gąsiorowskiej i Moniki Haczkowskej. To już ósma edycja konkursu organizowanego przez Zespół do spraw Kobiet przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.

W trakcie wydania regulaminu urzędowania sądów doszło do ograniczenia możliwości realizacji konstytucyjnej funkcji Krajowej Rady Sądownictwa. Wyznaczenie przez ministra sprawiedliwości terminu siedmiu dni na wydanie opinii przez Radę jest działaniem całkowicie pozornym. Przepisy, które na nowo uregulowały przydział spraw dla części sędziów funkcyjnych, są niezgodne z ustawą zasadniczą – orzekł 6 marca Trybunał Konstytucyjny.

Sąd Najwyższy nie może uzupełnić postanowienia i zdecydować o zwrocie opłaty od skargi kasacyjnej po umorzeniu postępowania z uwagi na cofnięcie skargi kasacyjnej. Z przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynika, że to zadanie spoczywa na sądzie pierwszej lub drugiej instancji - orzekł Sąd Najwyższy.

Wprowadzone w ustawach okołobudżetowych zasady obniżenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów nie przechodzą weryfikacji spełnienia wymogów określonych zarówno przez prawo europejskie, jak i naszą Konstytucję. W szczególności trzy z pięciu podstawowych wymogów nie zostały spełnione - uważa adwokat Piotr Mikołajczyk.

Po wyroku TSUE w polskiej sprawie C-472/23, dotyczącej sankcji kredytu darmowego, kancelarie reprezentujące konsumentów w sporach z bankami i środowisko bankowe mają rozbieżne stanowiska. Ostatnie wyroki TSUE wydane w sprawach frankowych przyzwyczaiły nas do podobnej narracji - piszą radcowie prawni Wojciech Bochenek z kancelarii Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy oraz Karolina Wysmułek z kancelarii Wysmułek, Sysło i Wspólnicy.

Jeśli rozporządzenie ministra obrony narodowej weszłoby teraz w życie, o zgodę na fotografowanie, filmowanie i utrwalanie obiektu wojskowego nie musieliby pytać przedstawiciele kilkunastu zawodów, ale specsłużby - tak. Zabrakło ich w ministerialnej wyliczance wyjątków. Zdaniem prawników, już od dwóch lat MON reguluje nie to, co powinien. Ustawa o obronie Ojczyzny nie upoważnia go do tego.

Wiceminister Dariusz Mazur poinformował, że nie zamierza się stawić na wezwanie na wysłuchanie w Krajowej Radzie Sądownictwa, które zaplanowano na 6 marca 2025 roku, w ramach konkursu na sędziego Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Przyznał, że wezwanie jest wynikiem jego zgłoszenia do tego konkursu w kwietniu 2023 r., czyli zanim został powołany na stanowisko podsekretarza stanu. Zapewnił równocześnie, że tamta decyzja była sprzeciwem wobec "systemowego bezprawia".

Izba Cywilna Sądu Najwyższego w składzie siedmiorga sędziów podjęła uchwałę, zgodnie z którą w razie dochodzenia od banku zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie umowy kredytu, która okazała się nieważna bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania. Jest to uchwała sprzeczna z podjętą przez tę Izbę uchwałą siódemkową z 28 lutego br.

Udział sędziów w debacie publicznej na temat sądownictwa, tworzeniu aktów prawnych i opiniowanie projektów zasługuje na uznanie i docenienie, a nie krytykę – uważają sędziowie Stowarzyszenia Sędziów Polski "Iustitia”. Stanowisko to popierają też sędziowie sądów administracyjnych - wbrew uchwale, którą podjęło Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.