Postpandemiczna rzeczywistość zdaje się nie rozpieszczać wymiaru sprawiedliwości. Nadal obowiązują covidowe przepisy, a w życie wchodzą, czekają na wejście lub są w trakcie procedowania, kolejne nowelizacje przepisów cywilnych i karnych. Zmian jest tak dużo, że nawet prawnicy się w nich gubią. Do tego dochodzą wyzwania związane z nowymi technologiami, które mogą przyspieszyć postępowania, ale mogą też ograniczać prawa stron.

Sąd to punkt świadczący usługi. Ich koszt nie powinien być zbyt wysoki, bo nikomu nie będą się one opłacać. Popularne w USA ekonomiczne podejście do prawa, stosuje się również w Polsce. Zdaniem jednych prawników zbyt rzadko, zdaniem drugich - sąd nie sprzedaje jogurtu, tylko sprawiedliwość, a pieniądze nie są najważniejsze.

Proporcjonalność w tworzeniu i stosowaniu prawa to jeden z fundamentalnych problemów dla demokracji i praworządności. W Polsce udało się nam zrobić pod tym względem spore postępy, ale takie sytuacje, jak traktowanie w ostatnich latach cudzoziemców próbujących przekroczyć polską granicę, nie mieszczą się w tym standardzie. To wręcz prawny substandard – mówi prof. Ewa Łętowska.

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł niedawno, że zawieszenie terminów administracyjnych w czasie epidemii nie dotyczy wstrzymania, rozpoczęcia i zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Bo są to dwie odrębne gałęzie prawa, których nie można łączyć. Część podatników mogła odetchnąć z ulgą, bo niektóre ich zaległości mogły się więc przedawnić. Dla innych takie stanowisko rodzi jednak nowe problemy.

Krajowa Rada Sądownictwa poinformowała w sobotę, że zaskarży do Trybunału Konstytucyjnego uchwałę Sądu najwyższego, w której siedmioosobowy skład uznał za wadliwe wprowadzone podczas pandemii rozpatrywanie spraw w drugiej instancji w składach jednoosobowych. KRS zawnioskuje także do TK o zawieszenie tej uchwały do wyroku Trybunału.

Tylko drobna część sprawców zbrodni wojennych staje przed sądem – tak było przy okazji wszystkich konfliktów XX i XXI wieku. Powodem są m.in. trudności w zebraniu dowodów oraz ustaleniu jurysdykcji. O tym, jak przed wymiarem sprawiedliwości postawić sprawców zbrodni w Ukrainie, dyskutowano podczas konferencji zorganizowanej przez fundację Sunflowers.

Polskie prawo nie przewiduje możliwości zasądzenia na rzecz małżonka kwot mających stanowić substytut wynagrodzenia za pracę, którego ten małżonek nie uzyskał, ponieważ osobiście zajmował się domem i rodziną, zamiast pracować zawodowo. Nawet gdy druga strona zajęta była wyłącznie zarabianiem pieniędzy. Głośny ostatnio przykład hiszpański trudno zastosować na naszym gruncie.

Krajowa Rada Sądownictwa w pełni popiera wniosek prezydenta, który ma wątpliwości konstytucyjne w zakresie nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym. Przyjęła właśnie uchwałę w tej sprawie. Sam wnioskiem Trybunał Konstytucyjny zajmie się 31 maja. Tego samego dnia wyznaczona jest też rozprawa w sprawie sporu kompetencyjnego między prezydentem a SN.

Zarząd Stowarzyszenia Referendarzy Sądowych LEX IUSTA zaapelował do premiera o powrót do ustalania ich wynagrodzeń zgodnie z Prawem o ustroju sądów powszechnych, a nie ustawą okołobudżetową. Powołuje się przy tym na jego wypowiedzi o bardzo dobrej sytuacji budżetu oraz informacje o rozmowach ze związkami zawodowymi dotyczących podwyżek dla pracowników sfery budżetowej.

Sypią się zadośćuczynienia od Skarbu Państwa na rzecz demonstrantów sprzeciwiających się prawu antyaborycyjnemu w Polsce. Osoby te były niesłusznie zatrzymane i źle traktowane przez policję – co stwierdzają sądy karne. W następstwie pokrzywdzeni wnoszą o naprawienie krzywd. Zadośćuczynienia za dzień pozbawienia wolności zwykle nie przekraczają kwoty 1000 zł za dobę.

Sprawy frankowe nadal budzą wiele emocji. Orzecznictwo sądów w większości jest prokonsumenckie, ale droga do unieważnienia umowy jest długa i bywa wyboista. Dodatkowym elementem mogą być wnioski o powołanie biegłego, chociaż sami sędziowie podkreślają, że na obecnym etapie takie dowody nie mają większego znaczenia, co najwyżej mogą służyć wydłużaniu postępowania.

W dobie dynamicznego rozwoju technologii, coraz częściej możemy zaobserwować wpływ sztucznej inteligencji na różne aspekty naszego życia. Ostatnie miesiące były pod tym względem szczególnie intensywne wraz udostępnieniem przez OpenAI szerszej publiczności swojego chatbota opartego na sztucznej inteligencji - ChatGPT. Piszą o tym adwokat prof. Michał Jackowski i radca prawny Mikołaj Wiza.

Wniosek prokuratora o uchylenie immunitetu sędziemu był zasadny, gdyż zachodziła przesłanka uprawdopodobnienia popełnienia przestępstwa, lecz sędzia nie jest zawieszony w czynnościach i nadal pobiera pełne uposażenie - orzekł Sąd Najwyższy w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej. I podkreślił, że czyn był popełniony nieumyślnie i na trzeźwo.

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych nałożył administracyjną karę pieniężną w wysokości ponad 23 tys. zł na Rzecznika Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Warszawie w związku z naruszeniem przepisów RODO poprzez niewdrożenie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo przetwarzanych danych osobowych. Izba zapowiada zaskarżenie decyzji.

Wiedza sędziego jest często kluczem do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy gospodarczej. Istotna jest też rola biegłego, który może i powinien mu w tym pomóc, ale pod warunkiem, że również zna się na danym obszarze. W polskim systemie prawnym brakuje jednak podkreślania znaczenia sędziowskich specjalistycznych kompetencji, problem i to dużym jest również weryfikacja umiejętności samych biegłych.

Krajowa Izba Radców Prawnych rozpoczęła tegoroczną odsłonę kampanii promocji zawodu pod hasłem „Problemy prawne? Nie szukaj ucieczki, szukajradcy.pl”. Spoty promocyjne zachęcające do korzystania z usług radcy prawnego od 8 maja 2023 r. można było zobaczyć w internecie, a od 15 maja br. emitowane są w telewizji, radiu i pociągach dalekobieżnych.

Sztuczna inteligencja zajmuje już istotne miejsce w wielu obszarach naszego życia, z nadzieją więc patrzą na nią także i prawnicy. Jej wykorzystanie może może przyspieszyć analizę danych, ułatwić pisanie i weryfikację umów i pism czy nawet uzasadnień, oraz pomóc w efektywnym podejmowaniu decyzji. Jest jednak zasadnicze ale... ChatGPT działa w oparciu o dane, a to może wiązać się z ryzykiem dla naruszenia prywatności i tajemnic klientów.

Trzy lata perturbacji związanych z jednoosobowym składami są wynikiem złego ustawodawstwa, opartego o wadliwą filozofię wymiaru sprawiedliwości, w którym sprawność organizacyjna ma dominować nad jakością i wartościami, jakim ma odpowiadać wymiar sprawiedliwości. Sąd Najwyższy stanął w tej sprawie na wysokości zadania - pisze adwokat dr Marcin Radwan-Röhrenschef.

Prokurator z Elbląga nie stanie przed sądem karnym za przestępstwo ujawnienia i wykorzystania informacji, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją. Przekazał on bowiem dokumenty prokuratorskie w celu prowadzenia postępowania cywilnego w swojej sprawie pracowniczej. SN orzekł, że przestępstwa nie ma. A prokurator zapewniał, że realizuje tylko słuszny obowiązek wynikający z regulaminu ministra sprawiedliwości.

Tymczasowe aresztowanie jest nadużywane - stosuje się je także w sprawach błahych, często z powodów populistycznych. Traktowane jest również jako narzędzie do uzyskania zeznań lub jako represja. W dodatku bywa, że przedłuża się je w nieskończoność – czasem ratunkiem jest dopiero uniewinnienie. Zjawisko przeanalizowali adwokaci, którzy postulują zmiany w przepisach.

Polskie i ukraińskie zespoły International Association of Penal Law - AIDP (Międzynarodowe Stowarzyszenie Prawa Karnego), projekt Unii Europejskiej EU Project Pravo-Justice oraz Projekt Sunflowers zapraszają do udziału w konferencji online, która odbędzie się 19 maja 2023 r. na platformie Zoom. Sesja rozpocznie się o 9:00, potrwa do 15:00.

Minęły trzy tygodnie od uchwały Izby Pracy Sądu Najwyższego, podważającej składy jednoosobowe - nadal nie ma uzasadnienia, a sprawy spadają z wokand. W sądach odbyły się narady, z których w większości wynika, że sędziowie sami powinni uporać się z problemem. Pełnomocnicy podkreślają, że takiego obrotu sprawy można było spodziewać się już na etapie wprowadzenia rozwiązań covidowych - to co dobre dla sądów, nie okazało się dobre dla obywateli.

Można przychylić się do stanowiska, że w przypadku wzajemnych świadczeń pieniężnych prawo zatrzymania nie ma zastosowania, tym bardziej, jeśli chodzi o wzajemne świadczenia stron wynikające z nieważnej umowy kredytu powiązanego z walutą obcą – uważają trzej sędziowie, ale kierują pytanie do składu rozszerzonego izby Cywilnej Sądu Najwyższego, w celu podjęcia uchwały.

Biurokracja, przeciążenie sędziów i kuratorów pracą, szwankująca komunikacja, ale też naciski na sędziów i przedmiotowe traktowanie dzieci – to proszenie się o kolejne tragedie dotyczące dzieci, jak ta, do której doszło niedawno w Częstochowie. Politycy mówią o konieczności podwyższenia kar, ale rząd zapowiada też inne zmiany. Te jednak – jak wskazują prawnicy – muszą mieć charakter kompleksowy.

System emerytalny powinniśmy przynajmniej ujednolicić poprzez włączenie do rozwiązań powszechnych wszystkich grup - nawet jeśli nie będzie odwagi politycznej do usunięcia nieuzasadnionych przywilejów i zostaną one przepisane w obecnej postaci - mówi dr Tomasz Lasocki. I dodaje, że dzięki temu stanie się on transparentny i jednolity, ułatwi też przenoszenie uprawnień przy zmianach aktywności zawodowej.

Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie musiał wykonywać orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie wstrzymania przeniesienia trójki sędziów - napisała m.in. we wtorkowym oświadczeniu przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka.

Liczba wykonanych wyroków śmierci była w 2022 r. najwyższa od 2017 r. – wynika z tegorocznego raportu Amnesty International o stosowaniu kary śmierci na świecie. Jako przykład jest podawane to, że 81 osób zostało straconych jednego dnia w Arabii Saudyjskiej. Autorzy raportu piszą, że powszechnie wiadomo o 20 krajach, które wykonywały wyroki kary śmierci, natomiast 6 krajów zniosło karę śmierci całkowicie lub częściowo.

Niezapewnienie podejrzanemu adwokata przy pierwszym przesłuchaniu przez policję, przesłuchanie podejrzanego znajdującego się pod wpływem alkoholu, a następnie wykorzystanie tak zgromadzonych dowodów w procesie karnym - stanowiło naruszenie prawa do rzetelnego procesu - stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku dotyczącym Polski.

W postępowaniach dotyczących kredytów frankowych problemem jest przewlekłość postępowań. Nie zawsze wynika ona bezpośrednio z natłoku spraw. Jak mówią prawnicy, są sędziowie, którzy podejmują różne działania, dopuszczają dowody, nic nie wnoszące i nie posuwające postępowania do przodu. Kolejna kwestia to odległe terminy. Skarga na przewlekłość dla frankowicza kończy się zazwyczaj przyznaniem 2 tys. zł ale też często wyznaczeniem rozprawy.

Adwokatura robi kolejny krok w stronę zmian w zasadach etyki, umożliwiających informowanie o tym, co i w jakim zakresie adwokaci oferują. Problemem może być zastosowane w propozycji określenie "informacja handlowa", bo ze zgłaszanych w trakcie konsultacji uwag wynika, że środowisko ma wątpliwości, czy to to samo co reklama. NRA wyjaśnia, że takie rozwiązanie jest spójne z unijną dyrektywą i kodeksem obowiązującym wszystkich unijnych prawników.