Wnioskiem z 28 lutego 2020 r. adwokat Danuta K., reprezentująca oskarżonego wniosła o wyłączenie sędziego sądu okręgowego B. J. od udziału w sprawie toczącej się przed tym sądem.
Czytaj: RPO: Pytanie do TSUE to nie podważanie statusu sędziego>>
W uzasadnieniu adwokat napisała: „z uwagi na istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłyby wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności”. Stwierdziła też, że sędzia B.J. został powołany na wniosek nowej Krajowej Rady Sądownictwa (ukształtowanej w trybie ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa).
Sprawa wpłynęła do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego.
Badanie bezstronności
Sędzia SN Oktawian Nawrot zawrócił uwagę, że adwokat powołała w uzasadnieniu wniosku uchwałę połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. (sygn. akt BSA I-4100-1/20).
Czytaj: Sąd Najwyższy: Sędziowie powołani z udziałem nowej KRS nie mogą orzekać>>
Wnioskodawczyni zauważyła przy tym, że rozumowanie Sądu Najwyższego zaprezentowane w tej uchwale odnosiło się bezpośrednio do art. 439 § 1 pkt 2 kpk (bezwzględne przyczyny odwoławcze, m.in. źle obsadzony sąd, w orzekaniu brała udział osoba nieuprawniona). Jednakże w jej opinii „nie ma przeszkód, by wskazówki w procesie badania zachowania standardu bezstronności zawarte w uzasadnieniu uchwały SN wykorzystać pomocniczo przy rozstrzyganiu takich, jak te wniosków o wyłączenie sędziego (bez nawiązania do art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k).
Z uwagi na fakt, iż oskarżony nie ma dostępu do dokumentacji konkursowej na stanowisko sędziego sądu okręgowego, w konkursie, w którym brał udział wówczas sędzia J. C., reprezentująca oskarżonego adwokat wniosła o dopuszczenie dowodu z dokumentacji konkursu na stanowisko sędziego sądu okręgowego celem ustalenia, czy zachowany został w spawie konieczny standard bezstronności wyżej wymienionego sędziego.
Różne podstawy orzekania o wyłączenie
Sąd Najwyższy stwierdził, że do właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego należy rozpoznawanie wniosków lub oświadczeń dotyczących wyłączenia sędziego albo o oznaczenie sądu, przed którym ma toczyć się postępowanie, obejmujących zarzut braku niezależności sądu lub braku niezawisłości sędziego.
Sędzia Nawrot przypomniał, że przekazanie wniosku Prezesowi Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania. Ustawodawca przekazał zatem do właściwości Sądu Najwyższego jedynie takie wnioski o wyłączenie sędziego albo o oznaczenie sądu, przed którym ma toczyć się postępowanie, których podstawą są zarzuty dotyczące braku niezależności sądu lub braku niezawisłości sędziego.
Konsekwentnie wnioski o wyłączenie sędziego albo o oznaczenie sądu, przed którym ma toczyć się postępowanie, oparte na innych podstawach, nie podlegają rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy w trybie art. 26 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym.
Fakt, iż istnieje możliwość zastosowania rozumowania w celu ustalenia niezależności sądu lub niezawisłości sędziego do określenia bezstronności tego ostatniego, nie przekłada się na to, iż instytucje te są tożsame.
Przeciwnie, jak wskazuje utrwalona i nie budzącą kontrowersji, zarówno w doktrynie, jak i judykaturze, zasada wykładni językowej, różnym określeniom należy przypisywać różne znaczenie.
Znaczenie pojęć
- Bezstronność i niezawisłość, to pojęcie nierównoznaczne, ani nie równoważne - orzekł sędzia Nawrot. Jego zdaniem, o tym świadczy chociażby fakt wprowadzenia przez prawodawcę do systemu prawnego możliwości badania przez Sąd Najwyższy zarzutów dotyczących braku niezależności sądu lub braku niezawisłości sędziego częściowo w reakcji na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 listopada 2019 r. w zainicjowanych pytaniami prejudycjalnymi Sądu Najwyższego – Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18.
Wyłączenie Izby
Jak zaznaczył sędzia Nawrot, przyjmując założenie racjonalnego prawodawcy, ustawodawca kształtując właściwość Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, celowo z zakresu jej kognicji usunął rozpoznawanie wniosków lub oświadczeń dotyczących wyłączenia sędziego albo o oznaczenie sądu, przed którym ma się toczyć postępowanie, obejmujących zarzut braku bezstronności. Biorąc to pod uwagę, Sąd Najwyższy, uznał się za niewłaściwy do rozpoznania wniosku i przekazał go do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w B.
Sygn. akt I NWW 19/20, postanowienie SN z 21 maja 2020 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.