uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 153 ust. 2 lit. b) w związku z art. 153 ust. 1 lit. e),
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
po konsultacji z Komitetem Regionów,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2 ,
(1) Zgodnie z art. 27 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej pracownikom lub ich przedstawicielom należy zagwarantować, na właściwych poziomach, informowanie ich i konsultowanie się z nimi we właściwym czasie, w przypadkach i na warunkach przewidzianych w prawie Unii oraz ustawodawstwach i praktykach krajowych. Zasada 8 Europejskiego filaru praw socjalnych potwierdza prawo pracowników lub ich przedstawicieli do uzyskiwania informacji i wyrażania swojej opinii w odpowiednim czasie w dotyczących ich kwestiach.
(2) W odniesieniu do kwestii ponadnarodowych celem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/38/WE 3 jest nadanie tym podstawowym zasadom praktycznych skutków poprzez ustanowienie wymagań minimalnych dotyczących informowania pracowników i konsultowania się z nimi w przedsiębiorstwach i grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym.
(3) W swojej ocenie dyrektywy 2009/38/WE z dnia 15 maja 2018 r. Komisja potwierdziła co do zasady wartość dodaną i znaczenie tej dyrektywy. Stwierdzono, że wiele przepisów dyrektywy jest wystarczająco elastycznych, aby uwzględnić zmieniające się realia technologiczne i gospodarcze oraz różne formy przedsiębiorstw lub grup. Na przykład mają one zastosowanie do wszystkich grup przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, niezależnie od rodzaju porozumień prawnych, które umożliwiają wywieranie dominującego wpływu między przedsiębiorstwami sprawującymi kontrolę a przedsiębiorstwami kontrolowanymi tworzącymi takie grupy. W związku z tym przedsiębiorstwa powiązane na przykład poprzez umowy franczyzy lub umowy licencyjne mogą być objęte zakresem definicji grupy przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, pod warunkiem że zostanie ustalony dominujący wpływ.
(4) W ocenie Komisji wskazano jednak również niedociągnięcia dotyczące na przykład skuteczności procesu konsultacji, dostępu do wymiaru sprawiedliwości, sankcji oraz interpretacji niektórych pojęć.
(5) W dniu 2 lutego 2023 r. Parlament Europejski, zgodnie z art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), przyjął rezolucję ustawodawczą z własnej inicjatywy zawierającą zalecenia dotyczące zmiany dyrektywy 2009/38/WE. Następnie Komisja przeprowadziła dwuetapowe konsultacje z partnerami społecznymi na podstawie art. 154 TFUE w sprawie potrzeby i ewentualnej treści środków służących wyeliminowaniu niedociągnięć dyrektywy 2009/38/WE. Komisja zebrała również dowody w ramach badania obejmującego ukierunkowaną ankietę internetową, wywiady z zainteresowanymi stronami, warsztaty, analizę orzecznictwa krajowego i odpowiednich przepisów w prawie krajowym.
(6) Z zebranych dowodów wynika, że brak pewności prawa w odniesieniu do pojęcia kwestii ponadnarodowych doprowadził do różnic interpretacyjnych i sporów. Aby zwiększyć pewność prawa i zmniejszyć ryzyko takich sporów, niezbędne jest doprecyzowanie pojęcia kwestii ponadnarodowych. W tym celu należy doprecyzować, że dyrektywa 2009/38/WE obejmuje nie tylko przypadki, w których zasadnie można się spodziewać, że środki rozważane przez kierownictwo przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw będą miały wpływ na pracowników tego przedsiębiorstwa, tej grupy lub zakładów pracy tego przedsiębiorstwa lub tej grupy w więcej niż jednym państwie członkowskim, lecz także przypadki, w których zasadnie można się spodziewać, że środki takie będą miały wpływ na takich pracowników tylko w jednym państwie członkowskim, a zasadnie można się spodziewać, że konsekwencje tych środków będą miały wpływ na takich pracowników w co najmniej jednym innym państwie członkowskim. Takie doprecyzowanie jest niezbędne w przypadkach, w których przedsiębiorstwo przewiduje środki, takie jak przymusowe urlopy bezpłatne, zwolnienia, przydział działalności produkcyjnej lub outsourcing działalności, które wyraźnie dotyczą zakładów pracy tylko w jednym państwie członkowskim, ale zasadnie można się spodziewać, że będą miały konsekwencje mające wpływ na pracowników tego przedsiębiorstwa, tej grupy lub zakładów pracy tego przedsiębiorstwa lub tej grupy w innym państwie członkowskim - na przykład ze względu na zmiany w transgranicznym łańcuchu dostaw lub w działalności produkcyjnej. Pojęcie kwestii ponadnarodowych obejmuje środki, które mogą mieć wpływ na pracowników w sposób istotny, a nie tylko niewielki, i które nie dotyczą wyłącznie indywidualnych pracowników ani zwykłych decyzji operacyjnych. W tym celu należy doprecyzować, że aby ustalić, czy dana kwestia objęta jest zakresem kompetencji europejskiej rady zakładowej, należy wziąć pod uwagę zakres potencjalnego wpływu kwestii ponadnarodowych na siłę roboczą i szczebel zaangażowanego kierownictwa.
(7) Definicje informowania i konsultowania zawarte w dyrektywie 2009/38/WE obejmują wymogi normatywne. W celu zapewnienia spójności i jasności prawa należy przenieść te przepisy normatywne do artykułu dotyczącego funkcjonowania europejskiej rady zakładowej oraz trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi.
(8) Wybór i mianowanie przedstawicieli pracowników podlega prawu krajowemu i praktyce krajowej. Krajowe systemy wyboru i mianowania przedstawicieli pracowników różnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Przedstawiciele pracowników mogą być przedstawicielami związków zawodowych, jeżeli przewiduje to prawo krajowe lub praktyka państwa członkowskiego.
(9) W celu zawarcia umowy ustanawiającej europejską radę zakładową centralne kierownictwo jest zobowiązane do przeprowadzenia negocjacji ze specjalnym zespołem negocjacyjnym reprezentującym pracowników. Aby zwiększyć pewność prawa w tym względzie, należy doprecyzować, że centralne kierownictwo jest zobowiązane zwołać taką liczbę zebrań ze specjalnym zespołem negocjacyjnym, która byłaby wystarczająca dla obu stron, by zawrzeć taką umowę.
(10) Członkowie specjalnych zespołów negocjacyjnych mogą potrzebować doradztwa prawnego, aby wykonywać swoje zadania wynikające z dyrektywy 2009/38/WE. Nie jest jednak wystarczająco jasne, czy mają oni prawo do zwrotu związanych z tym kosztów doradztwa prawnego. W tym celu należy doprecyzować, że centralne kierownictwo pokrywa takie wydatki, gdy są one ponoszone przez członków specjalnych zespołów negocjacyjnych. Specjalne zespoły negocjacyjne powinny z wyprzedzeniem zgłaszać takie wydatki centralnemu kierownictwu. Jeżeli dokładna kwota wydatków nie jest znana z wyprzedzeniem, należy powiadomić centralne kierownictwo o szacowanych wydatkach, w tym o ich charakterze. Odpowiedzialność centralnego kierownictwa za takie wydatki należy ograniczyć do zasadnych kosztów prawnych w celu zapewnienia, aby centralne kierownictwo nie ponosiło odpowiedzialności za ewidentnie nieproporcjonalne koszty, koszty bez uzasadnionego związku ze świadczeniem stosownego doradztwa prawnego lub koszty powstałe w związku z ewidentnie bezzasadnymi, niepoważnymi lub uciążliwymi roszczeniami. Ponadto w dyrektywie 2009/38/WE przyznano państwom członkowskim swobodę ustalania reguł finansowania pracy specjalnych zespołów negocjacyjnych i europejskich rad zakładowych w oparciu o wymagania dodatkowe, z uwzględnieniem zasady, zgodnie z którą centralne kierownictwo musi pokrywać wydatki związane z właściwym funkcjonowaniem specjalnego zespołu negocjacyjnego. W związku z tym przepisy dyrektywy 2009/38/WE odnoszące się do liczby ekspertów, którzy mają być objęci finansowaniem przez centralne kierownictwo, są zbędne i należy je uchylić.
(11) W dyrektywie 2009/38/WE zobowiązano strony umowy w sprawie europejskiej rady zakładowej do określenia miejsca jej zebrań. Strony te powinny także określić formę takich zebrań - to znaczy, czy będą one zwołane w formie zebrania fizycznego, online lub hybrydowego - między innymi w celu uniknięcia wątpliwości co do przysługującej im swobody uzgadniania, że z jednej strony niektóre lub wszystkie zebrania będą odbywały się w środowisku wirtualnym - z użyciem narzędzi do zebrań online, co zredukuje ślad środowiskowy zebrań, zgodnie z celami redukcji emisji na poziomie Unii, poziomie krajowym i poziomie przedsiębiorstwa, a jednocześnie można będzie konstruktywnie i sprawnie dzielić się informacjami i prowadzić konsultacje z ograniczeniem kosztów środowiskowych i finansowych, a z drugiej strony będzie można uzgadniać zwoływanie zebrań fizycznych mogących zapewnić warunki poufności, które budują zaufanie i dają możliwość kontaktów osobistych.
(12) W trakcie funkcjonowania europejskich rad zakładowych mogą pojawiać się też niejasności i spory w kwestii pokrywania niektórych wydatków i dostępu do niektórych środków. Zgodnie z zasadą autonomii stron należy wprowadzić wymóg, aby niektóre rodzaje środków finansowych i materialnych zostały szczegółowo określone w umowach w sprawie europejskiej rady zakładowej, a mianowicie możliwość pomocy ekspertów - takich jak przedstawiciele uznanych związków zawodowych działających na poziomie Unii, eksperci w sprawach technicznych lub eksperci prawni - pokrywanie honorariów ekspertów i ewentualny udział ekspertów w zebraniach. W umowach należy się również odnieść do kwestii zapewniania członkom europejskiej rady zakładowej odpowiednich szkoleń oraz pokrywania związanych z tym wydatków, bez uszczerbku dla wymogu zapewniania koniecznych szkoleń na mocy dyrektywy 2009/38/WE.
(13) Przewidziany w dyrektywie 2009/38/WE wymóg uwzględniania, w miarę możliwości, potrzeby zrównoważonej reprezentacji pracowników pod względem płci przy określaniu składu europejskich rad zakładowych okazał się niewystarczający dla promowania równowagi płci. W większości europejskich rad zakładowych kobiety są nadal niedostatecznie reprezentowane. W związku z tym niezbędne jest określenie bardziej skutecznych i szczegółowych celów dotyczących równowagi płci, które będą musiały być realizowane przez przedstawicieli kierownictwa i pracowników podczas negocjowania lub renegocjowania umów. W niektórych przypadkach osiągnięcie tych celów może wymagać przyznania pierwszeństwa niedostatecznie reprezentowanej płci przy tworzeniu europejskich rad zakładowych lub ich komitetów o zmniejszonym składzie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 4 takie działanie pozytywne jest dopuszczalne, zgodnie z zasadą równego traktowania kobiet i mężczyzn, pod warunkiem że środki zastosowane w celu zapewnienia równowagi płci nie przyznają pierwszeństwa osobom określonej płci automatycznie i bezwarunkowo, lecz umożliwiają uwzględnianie innych kryteriów, takich jak osiągnięcia i kwalifikacje oraz procedura wyboru ustanowiona w odpowiednich przepisach krajowych. Należy zatem zapewnić stronom umów w sprawie europejskiej rady zakładowej swobodę niezbędną do przestrzegania prawnych i faktycznych ograniczeń działania pozytywnego. Z podobnych względów należy również dążyć do osiągnięcia równowagi płci w składzie specjalnych zespołów negocjacyjnych, tak aby równowaga płci była wspierana już na etapie negocjacji.
(14) Z dowodów wynika, że czasem do rozpoczęcia negocjacji dochodzi w okresie późniejszym niż okres sześciu miesięcy określony w dyrektywie 2009/38/WE. W niektórych przypadkach po otrzymaniu wniosku o utworzenie europejskiej rady zakładowej kierownictwo ani nie podejmuje działań w celu rozpoczęcia negocjacji, ani wyraźnie nie odmawia ich rozpoczęcia. Należy zatem sprecyzować, że jeżeli w terminie sześciu miesięcy od otrzymania wniosku o ustanowienie europejskiej rady zakładowej nie zostanie zwołane pierwsze zebranie specjalnego zespołu negocjacyjnego, zastosowanie mają wymagania dodatkowe określone w dyrektywie 2009/38/WE, niezależnie od tego, czy centralne kierownictwo wyraźnie odmawia rozpoczęcia negocjacji.
(15) Przekazując informacje szczególnie chronione członkom specjalnych zespołów negocjacyjnych, członkom europejskich rad zakładowych lub przedstawicielom pracowników w ramach trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi, centralne kierownictwo może wymagać, aby takie informacje były przekazywane w trybie poufnym i aby zakazane było dalsze ich ujawnianie. Aby zapobiec nadmiernemu stosowaniu takich ograniczeń związanych z poufnością i dostosować odpowiednie przepisy dyrektywy 2009/38/WE do odpowiadających im przepisów dyrektywy 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5 , ograniczenia związane z poufnością powinny być możliwe wyłącznie w celu ochrony uzasadnionego interesu danego przedsiębiorstwa. Istnienie takiego uzasadnionego interesu należy stwierdzać na podstawie obiektywnych kryteriów, które mają być określone w prawie krajowym. Ponadto, przekazując informacje poufne, centralne kierownictwo powinno być zobowiązane do jednoczesnego przedstawienia uzasadnienia zachowania poufności. Ograniczenie związane z poufnością powinno być stosowane jedynie tak długo, jak długo utrzymują się jego powody. Ustanowienie odpowiednich ustaleń w zakresie ochrony poufności informacji szczególnie chronionych może budować zaufanie i ułatwiać przekazywanie takich informacji, a jednocześnie chronić interesy przedsiębiorstw i pracowników, również w celu zapobiegania rosnącym zagrożeniom, takim jak szpiegostwo przemysłowe.
(16) Możliwość nieprzekazania przez centralne kierownictwo informacji członkom specjalnych zespołów negocjacyjnych, członkom europejskich rad zakładowych lub przedstawicielom pracowników w ramach trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi powinna być ograniczona do przypadków, w których takie przekazanie poważnie zaszkodziłoby funkcjonowaniu danych przedsiębiorstw. W celu zapewnienia przejrzystości i możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń centralne kierownictwo powinno być również zobowiązane do określenia - w sposób umożliwiający dostateczną kontrolę prawną, a jednocześnie nieujawniający chronionych informacji - powodów uzasadniających nieprzekazanie informacji.
(17) W celu zwiększenia jasności prawa przepisy dotyczące przekazywania informacji poufnych i nieprzekazywania informacji powinny być zawarte w dwóch osobnych artykułach. Ponadto przepis zezwalający państwom członkowskim na ustanawianie przepisów szczególnych dla przedsiębiorstw, których zamiarem jest osiągnięcie celu ideologicznego, powinien zostać przeniesiony do artykułu dotyczącego związku z innymi przepisami krajowymi, ponieważ odnosi się on do wdrażania wymogów dyrektywy 2009/38/WE w szerszym ujęciu.
(18) Decyzje w kwestiach ponadnarodowych mogą mieć daleko idące konsekwencje dla pracowników, np. w przypadku zwolnień wynikających z biznesplanów, planów socjalnych lub innowacji procesowych. Skuteczne konsultacje ponadnarodowe wymagają rzeczywistego dialogu między centralnym kierownictwem a europejskimi radami zakładowymi lub przedstawicielami pracowników w ramach trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi. Oznacza to, że informowanie i konsultacje należy prowadzić w sposób konstruktywny i terminowy, który umożliwia przedstawicielom pracowników wyrażanie opinii przed przyjęciem decyzji. Oznacza to również, że w związku z wyrażonymi opiniami europejskie rady zakładowe lub przedstawiciele pracowników mają uzyskać uzasadnioną odpowiedź od centralnego kierownictwa lub bardziej odpowiedniego szczebla kierownictwa przed przyjęciem decyzji w sprawie proponowanego środka. Aby zapewnić pewność prawa, w dyrektywie 2009/38/WE należy określić precyzyjne wymogi w tym zakresie.
(19) W kontekście informowania i konsultacji w kwestiach ponadnarodowych ważne jest zapewnienie, aby przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym mogły skutecznie podejmować decyzje oraz aby informowanie i konsultacje nie powodowały nieuzasadnionych opóźnień w procesie decyzyjnym. Kluczowe znaczenie ma również zapewnienie przedstawicielom pracowników odpowiedniego czasu na formułowanie, koordynowanie i wyrażanie opinii na temat kwestii ponadnarodowych, które czasami bywają złożone, z uwzględnieniem wszelkich uzgodnionych metod dotyczących powiązania informowania i konsultowania między europejską radą zakładową a krajowymi organami reprezentującymi pracowników. Aby umożliwić stronom realizację tych założeń w praktyce, wymagania minimalne dotyczące procesu konsultacji powinny pozostać wystarczająco elastyczne, co pozwoli stronom planować ten proces stosownie do okoliczności i przedmiotu konsultacji. Zamiast narzucać przedstawicielom pracowników sztywne ramy czasowe na wydanie opinii, a kierownictwu na udzielenie uzasadnionej odpowiedzi, należy przyjąć zasadę, że konsultacje mają się odbyć w rozsądnym terminie, z uwzględnieniem stopnia pilności sprawy. Zasada ta umożliwia stronom przyspieszenie procesu konsultacji w pilnych sytuacjach. Należy również doprecyzować, że wymóg udzielenia przez kierownictwo uzasadnionej odpowiedzi przed przyjęciem decyzji ma zastosowanie w przypadku, gdy przedstawiciele pracowników wyrazili swoją opinię w rozsądnym terminie, z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności, takich jak złożoność lub znaczenie sprawy lub interes kierownictwa w szybkim podjęciu decyzji.
(20) Należy zmienić przepisy dyrektywy 2009/38/WE dotyczące roli i ochrony przedstawicieli pracowników w celu zwiększenia jasności i dokładności tych przepisów, w szczególności w kwestii ochrony członków specjalnych zespołów negocjacyjnych i członków europejskich rad zakładowych przed działaniami odwetowymi lub zwolnieniami związanymi z pełnionymi przez nich funkcjami. Członkowie specjalnych zespołów negocjacyjnych, członkowie europejskich rad zakładowych oraz przedstawiciele pracowników pełniący swoje funkcje w ramach trybu informowania pracowników i konsultowania się z nimi powinni, w trakcie pełnienia swoich funkcji, korzystać z ochrony i gwarancji równoważnych tym, jakie są przewidziane dla krajowych przedstawicieli pracowników w ustawodawstwie krajowym lub praktyce państwa, w którym są zatrudnieni.
(21) W celu uniknięcia sporów należy również sprecyzować, że centralne kierownictwo ponosi rozsądne koszty szkoleń i związane z nimi wydatki członków specjalnego zespołu negocjacyjnego i europejskiej rady zakładowej, które są niezbędne do wykonywania przez nich obowiązków, jeżeli centralne kierownictwo zostało z wyprzedzeniem poinformowane o tych kosztach.
(22) W niektórych państwach członkowskich podmioty, którym przysługują prawa wynikające z dyrektywy 2009/38/WE, napotykają trudności w ich dochodzeniu. Niezbędne jest zatem wzmocnienie spoczywających na państwach członkowskich obowiązków zapewnienia skutecznych środków prawnych i dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz sprawowanego przez Komisję nadzoru nad spełnianiem tych obowiązków. W odniesieniu do podmiotów, którym przysługują prawa wynikające z tej dyrektywy, w tym specjalnych zespołów negocjacyjnych i europejskich rad zakładowych, państwa członkowskie powinny - zgodnie z prawem krajowym dotyczącym ich legitymacji procesowej lub zastępstwa prawnego - zagwarantować dostęp do postępowań sądowych i, w stosownych przypadkach, do postępowań administracyjnych w celu dochodzenia praw wynikających z dyrektywy 2009/38/WE. Ponadto należy doprecyzować, że odpowiednie postępowanie musi umożliwiać terminowe i skuteczne dochodzenie praw. W przypadku gdy państwa członkowskie nakładają wymóg przeprowadzenia na etapie przedsądowym obowiązkowych pozasądowych postępowań pojednawczych, ważne jest zapewnienie, aby wymóg ten nie uniemożliwiał stronom pełnego korzystania z przysługującego im prawa do dostępu do sądu ani nie uniemożliwiał lub nadmiernie utrudniał im w praktyce korzystania z praw przysługujących im na mocy prawa Unii ze względu na opóźnienia, skutki dotyczące terminów lub kosztów oraz inne potencjalne przeszkody 6 . W dyrektywie 2009/38/WE należy zatem doprecyzować, że w przypadku gdy państwa członkowskie uzależniają dostęp do postępowań sądowych od uprzedniego wykorzystania alternatywnej metody rozwiązywania sporów, taka procedura powinna pozostawać bez uszczerbku dla prawa zainteresowanych stron do wszczęcia postępowania sądowego ani nie powinna tego prawa ograniczać. Ponadto na potrzeby nadzoru sprawowanego przez Komisję państwa członkowskie powinny być zobowiązane do powiadamiania Komisji o tym, w jaki sposób i w jakich okolicznościach podmioty, którym przysługują prawa wynikające z dyrektywy 2009/38/WE, mogą wszcząć postępowanie sądowe, a w stosownych przypadkach postępowanie administracyjne w odniesieniu do tych praw.
(23) W przeprowadzonej przez Komisję w 2018 r. ocenie dyrektywy 2009/38/WE stwierdzono, że kary mające zastosowanie w przypadku nieprzestrzegania wymogów dotyczących ponadnarodowego informowania pracowników i konsultowania się z nimi często nie są wystarczająco skuteczne, odstraszające ani proporcjonalne. W związku z tym należy nałożyć na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia skutecznych, odstraszających i proporcjonalnych kar. Należy przewidzieć kary pieniężne w przypadku nieprzestrzegania trybów informowania pracowników i konsultowania się z nimi określonych w dyrektywie 2009/38/WE. Można również przewidzieć inne formy kar. Aby kary te były skuteczne, odstraszające i proporcjonalne, powinno się je ustalać z uwzględnieniem wagi, czasu trwania i konsekwencji nieprzestrzegania wymogów oraz tego, czy nieprzestrzeganie wymogów miało charakter umyślny, czy wynikało z zaniedbania. Aby kary miały charakter odstraszając, należy brać pod uwagę obroty danego przedsiębiorstwa lub danej grupy lub zastosować kary o podobnie odstraszającym charakterze.
(24) Specjalne zespoły negocjacyjne, europejskie rady zakładowe i ich członkowie działający w ich imieniu powinni dysponować środkami niezbędnymi do pokrywania kosztów zastępstwa prawnego i udziału w postępowaniach sądowych oraz, w stosownych przypadkach, w postępowaniach administracyjnych. Koszty takie mogą obejmować związane z udziałem w takich postępowaniach koszty podróży i utrzymania członków działających w imieniu danego organu. Państwa członkowskie powinny przewidzieć, że centralne kierownictwo ma ponosić rozsądne koszty zastępstwa prawnego i udziału w postępowaniach sądowych oraz, w stosownych przypadkach, w postępowaniach administracyjnych albo powinny podjąć inne równoważne środki w celu zapewnienia, aby specjalne zespoły negocjacyjne lub europejskie rady zakładowe nie były w praktyce pozbawione możliwości udziału w postępowaniach sądowych lub, w stosownych przypadkach, w postępowaniach administracyjnych z powodu braku środków finansowych. Można to osiągnąć na przykład, wymagając przydzielenia europejskiej radzie zakładowej odpowiedniego budżetu operacyjnego, tworząc fundusze solidarnościowe na poziomie krajowym, zapewniając ubezpieczenia pokrywające koszty prawne, przyznając w pewnych okolicznościach dostęp do pomocy prawnej lub poprzez inne przepisy zgodnie z prawem krajowym i praktykami krajowymi.
(25) Przedsiębiorstwa, które zawarły umowę w sprawie ponadnarodowego informowania pracowników i konsultowania się z nimi przed 23 września 1996 r., czyli przed datą rozpoczęcia stosowania dyrektywy Rady 94/45/WE 7 , są wyłączone ze stosowania obowiązków wynikających z dyrektywy 2009/38/WE. Organy ds. informowania pracowników i konsultowania się z nimi utworzone na podstawie takich umów zostały ustanowione i nadal działają poza zakresem prawa Unii. Dyrektywa 2009/38/WE nie daje pracownikom wyłączonych przedsiębiorstw możliwości złożenia wniosku o ustanowienie europejskiej rady zakładowej na podstawie tej dyrektywy. Jednak ze względu na jasność prawa, równe traktowanie i skuteczność, pracownicy i ich przedstawiciele we wszystkich przedsiębiorstwach lub grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym powinni co do zasady mieć prawo do złożenia wniosku o utworzenie europejskiej rady zakładowej. Prawie 30 lat po tym, jak na poziomie Unii ustanowiono ramy prawne określające wymagania minimalne dotyczące ponadnarodowego informowania pracowników i konsultowania się z nimi, przesłanki te przeważają nad względami ciągłości wcześniej zawartych umów, które pierwotnie uzasadniały to wyłączenie. Wyłączenie to należy zatem uchylić, bez uszczerbku dla statusu prawnego takich umów, które nadal podlegają mającym zastosowanie przepisom krajowym. Rozpoczęcie i prowadzenie negocjacji w sprawie ustanowienia europejskich rad zakładowych w przedsiębiorstwach, które zawarły takie umowy, powinno podlegać procedurze określonej w dyrektywie 2009/38/WE, natomiast okres, po którym wchodzą w życie wymagania dodatkowe, powinien zostać skrócony z trzech do dwóch lat, zgodnie z okresem mającym zastosowanie do dostosowywania obowiązujących umów w sprawie europejskiej rady zakładowej.
(26) Ponadto z tych samych względów te same wymagania minimalne powinny mieć zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, w których istnieją europejskie rady zakładowe funkcjonujące na podstawie dyrektywy 2009/38/WE, oraz do tych, w których umowę w sprawie europejskiej rady zakładowej podpisano lub zmieniono w okresie od 5 czerwca 2009 r. do 5 czerwca 2011 r. W związku z tym należy uchylić również wyłączenie ze stosowania dyrektywy 2009/38/WE dotyczące tych przedsiębiorstw.
(27) Europejskie rady zakładowe funkcjonujące w oparciu o wymagania dodatkowe określone w załączniku I do dyrektywy 2009/38/WE mają prawo spotykać się raz do roku z centralnym kierownictwem celem uzyskania informacji i uczestniczenia w konsultacjach na temat rozwoju działalności przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym oraz ich perspektyw. W celu skuteczniejszego ponadnarodowego informowania tych europejskich rad zakładowych i konsultowania się z nimi należy w ramach wymagań dodatkowych zwiększyć liczbę takich zwyczajnych zebrań do dwóch zebrań odbywających się w formie fizycznej.
(28) Ponadto w wymaganiach dodatkowych określonych w załączniku I do dyrektywy 2009/38/WE należy wprowadzić pewne zmiany techniczne, aby zapewnić spójność z częścią normatywną.
(29) Należy zatem w taki sposób zmienić dyrektywę 2009/38/WE, aby objąć jej zakresem wszystkie kwalifikujące się przedsiębiorstwa, doprecyzować niektóre z używanych w niej kluczowych pojęć, usprawnić proces ponadnarodowego informowania pracowników i konsultowania się z nimi oraz zapewnić skuteczne dochodzenie roszczeń i egzekwowanie przepisów.
(30) Zgodnie z art. 27 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych osoby z niepełnosprawnościami korzystają z praw pracowniczych i z prawa do organizowania się w związki zawodowe na zasadzie równości z innymi osobami. Ponieważ Unia i państwa członkowskie są stronami tej konwencji, dyrektywę 2009/38/WE i odpowiednie przepisy krajowe należy interpretować zgodnie z tą zasadą, na przykład w odniesieniu do dostępności i racjonalnych usprawnień dla członków specjalnych zespołów negocjacyjnych, członków europejskich rad zakładowych i przedstawicieli pracowników w ramach trybu informowania lub konsultacji oraz w odniesieniu do pokrywania przez centralne kierownictwo związanych z tym kosztów.
(31) Zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE 8 , 2014/24/UE 9 oraz 2014/25/UE 10 państwa członkowskie mają przyjąć odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali mających zastosowanie obowiązków w dziedzinie prawa socjalnego i prawa pracy ustanowionych prawem Unii. Włączanie w stosownych przypadkach kryteriów zrównoważonego rozwoju społecznego do opracowywanych przez podmioty zamawiające kryteriów udzielania zamówień w celu określenia najkorzystniejszych ekonomicznie ofert może przyczynić się do skutecznego wdrażania wymogów niniejszej dyrektywy. Niniejsza dyrektywa nie nakłada jednak żadnych dodatkowych obowiązków w stosunku do tych dyrektyw.
(32) Wdrażając prawo Unii, państwa członkowskie mają przestrzegać praw określonych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i popierać ich stosowanie zgodnie z jej art. 51, w tym prawo do swobodnego stowarzyszania się na wszystkich poziomach, zwłaszcza w sprawach politycznych, związkowych i obywatelskich, z którego wynika prawo każdego do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla obrony swoich interesów.
(33) Aby zapewnić przedstawicielom pracowników i centralnemu kierownictwu przedsiębiorstw lub grup przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym wystarczająco dużo czasu na zapoznanie się ze zmienionymi wymaganiami minimalnymi i przygotowanie się do ich stosowania, należy odroczyć o rok rozpoczęcie stosowania przepisów przyjętych przez państwa członkowskie w celu wykonania niniejszej dyrektywy.
(34) Możliwe jest, że umowy w sprawie europejskiej rady zakładowej zawarte na mocy dyrektywy 94/45/WE lub 2009/38/WE przed transpozycją niniejszej dyrektywy nie uwzględniają zmienionych niniejszą dyrektywą wymagań dotyczących treści tych umów. Należy zatem przewidzieć ustalenia przejściowe umożliwiające stronom zmianę takich umów.
(35) Ponieważ nadrzędny cel niniejszej dyrektywy - tj. zapewnienie skuteczności wymogów dyrektywy 2009/38/WE dotyczących informowania pracowników przedsiębiorstw i grup przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym i konsultowania się z tymi pracownikami - nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na nieodłącznie ponadnarodowy charakter i skalę tych wymagań możliwe jest lepsze osiągnięcie go na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.
10.12.2025
Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.
10.12.2025
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2025.2450 |
| Rodzaj: | Dyrektywa |
| Tytuł: | Dyrektywa 2025/2450 w sprawie zmiany dyrektywy 2009/38/WE w zakresie ustanawiania i funkcjonowania europejskich rad zakładowych oraz skutecznego egzekwowania prawa do ponadnarodowego informowania i konsultacji |
| Data aktu: | 26/11/2025 |
| Data ogłoszenia: | 11/12/2025 |
| Data wejścia w życie: | 31/12/2025 |