uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 148 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego 1 ,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 2 ,
po konsultacji z Komitetem Regionów,
uwzględniając opinię Komitetu ds. Zatrudnienia 3 ,
(1) Zgodnie z art. 145 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie i Unia, mając na względzie osiągnięcie określonych w art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) celów, jakimi są zrównoważony wzrost gospodarczy, pełne zatrudnienie i postęp społeczny oraz wysoki poziom ochrony i poprawa jakości środowiska, mają działać w celu wypracowania skoordynowanej strategii dla zatrudnienia, a w szczególności na rzecz wspierania wysokiego poziomu kwalifikacji i wyszkolenia pracowników i ich zdolności do dostosowywania się, a także inkluzywnych i odpornych rynków pracy zorientowanych na przyszłość i reagujących na zmiany gospodarcze. Zgodnie z art. 146 ust. 2 TFUE państwa członkowskie mają uznawać wspieranie zatrudnienia za kwestię będącą przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz koordynować swoje działania w tym względzie w ramach Rady.
(2) Zgodnie z art. 3 TUE zadaniem Unii jest zwalczanie wykluczenia społecznego i dyskryminacji, a także wspieranie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej, równości kobiet i mężczyzn, solidarności między pokoleniami oraz ochrony praw dziecka. Zgodnie z art. 9 TFUE przy definiowaniu i wdrażaniu swoich polityk i działań Unia ma brać pod uwagę wymogi związane ze wspieraniem wysokiego poziomu zatrudnienia, zapewnianiem odpowiedniej ochrony socjalnej, zwalczaniem wykluczenia społecznego, oraz z wysokim poziomem kształcenia, szkolenia i ochrony zdrowia ludzi.
(3) Unia opracowała i wdrożyła instrumenty koordynacji polityki w dziedzinie polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia. Do instrumentów tych należą zawarte w załączniku do decyzji Rady (UE) 2024/3134 4 wytyczne dotyczące polityk zatrudnienia państw członkowskich (zwane dalej "wytycznymi dotyczącymi zatrudnienia"), wraz z określonymi w zaleceniu Rady (UE) 2015/1184 5 ogólnymi wytycznymi dotyczącymi polityk gospodarczych państw członkowskich i Unii - które łącznie stanowią zintegrowane wytyczne. Wytyczne dotyczące zatrudnienia mają ukierunkowywać wdrażanie polityki w państwach członkowskich i w Unii, odzwierciedlając współzależności między państwami członkowskimi. Uzyskany w ten sposób zestaw skoordynowanych polityk i reform unijnych i krajowych stanowi odpowiednią całościową kombinację zrównoważonej polityki gospodarczej, polityki zatrudnienia i polityki społecznej, która powinna również przynieść pozytywne skutki dla rynków pracy i ogółu społeczeństwa, wzmocnić odporność gospodarczą i społeczną oraz zapewniać skuteczną reakcję na średnio- i długoterminowe wyzwania, w tym na potrzebę zwiększenia konkurencyjności, niepewność związaną z globalnymi politykami handlowymi, a także na skutki rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie i szerszy kontekst geopolityczny.
(4) W celu zwiększenia postępu gospodarczego i społecznego, w tym pozytywnej konwergencji, wsparcia transformacji ekologicznej i cyfrowej, wzmocnienia unijnej bazy przemysłowej, wydajności i konkurencyjności, sprostania wyzwaniom demograficznym oraz tworzenia inkluzywnych i odpornych rynków pracy w Unii, państwa członkowskie powinny zająć się niedoborami pracowników i umiejętności oraz promować wysokiej jakości miejsca pracy, a także wysokiej jakości włączające kształcenie i szkolenie dla wszystkich, zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 5 marca 2025 r. zatytułowanym "Unia umiejętności", ze szczególnym naciskiem na poprawę umiejętności podstawowych, w oparciu o Plan działania w zakresie umiejętności podstawowych, a także umiejętności istotnych dla rynku pracy, w tym umiejętności cyfrowych i ekologicznych, zwłaszcza wśród znajdujących się w niekorzystnej sytuacji studentów i osób dorosłych. Państwa członkowskie powinny również wspierać kształcenie i szkolenie w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM), zgodnie ze strategicznym planem w dziedzinie kształcenia STEM, wzmocnić ukierunkowane na przyszłość kształcenie i szkolenie zawodowe - w szczególności przyciągając do STEM kobiety i dziewczęta - oraz podnoszenie i zmianę kwalifikacji przez całe życie, dążyć do włączających systemów edukacji, a także zapewnić skuteczne aktywne polityki rynku pracy oraz poprawę warunków pracy i możliwości rozwoju kariery, przy jednoczesnym poszanowaniu roli i autonomii partnerów społecznych. Jak stwierdzono w zaleceniu Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. 6 , systematyczne włączanie wymiaru kształcenia i szkolenia do innych polityk związanych z transformacją ekologiczną w perspektywie uczenia się przez całe życie może wspierać wdrażanie tych polityk. Wzmacnianie tych elementów ma szczególne znaczenie dla słabiej rozwiniętych, odległych i najbardziej oddalonych regionów Unii, gdzie potrzeby są największe. Niedoborom można ponadto zaradzić poprzez poprawę sprawiedliwej wewnątrzunijnej mobilności pracowników i osób uczących się oraz przyciąganie i zatrzymywanie talentów spoza Unii. Dodatkowo należy wzmocnić powiązania między systemami kształcenia i szkolenia a rynkiem pracy oraz zapewnić walidację i uznawanie umiejętności, wiedzy i kompetencji nabytych w ramach uczenia się pozaformalnego i nieformalnego.
(5) Wytyczne dotyczące zatrudnienia są spójne z nowymi unijnymi ramami zarządzania gospodarczego, które weszły w życie w dniu 30 kwietnia 2024 r. 7 , oraz z obowiązującymi przepisami Unii i różnymi inicjatywami Unii, w tym z zaleceniami Rady z dnia 14 czerwca 2021 r. 8 , z dnia 29 listopada 2021 r. 9 , z dnia 5 kwietnia 2022 r. 10 , z dnia 16 czerwca 2022 r. 11 , z dnia 28 listopada 2022 r. 12 , z dnia 8 grudnia 2022 r. 13 , z dnia 30 stycznia 2023 r. 14 , z dnia 12 czerwca 2023 r. 15 i z dnia 27 listopada 2023 r. 16 , z zaleceniem Komisji (UE) 2021/402 17 , z rezolucją Rady z dnia 26 lutego 2021 r. 18 , z komunikatami Komisji z dnia 9 grudnia 2021 r. w sprawie budowania gospodarki służącej ludziom: plan działania na rzecz gospodarki społecznej, z dnia 30 września 2020 r. w sprawie Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021-2027, z dnia 3 marca 2021 r. zatytułowanym "Unia równości: Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030", z dnia 7 września 2022 r. w sprawie europejskiej strategii w dziedzinie opieki, z dnia 1 lutego 2023 r. w sprawie Planu przemysłowego Zielonego Ładu na miarę epoki neutralności emisyjnej, z dnia 25 stycznia 2023 r. w sprawie wzmacniania dialogu społecznego w Unii Europejskiej, z dnia 11 października 2023 r. w sprawie zmian demograficznych w Europie: zestaw działań, z dnia 28 września 2022 r. w sprawie lepszej oceny skutków dystrybucyjnych polityki państw członkowskich, z dnia 20 marca 2024 r. w sprawie niedoborów siły roboczej i umiejętności w UE: plan działania,
z dnia 5 marca 2025 r. w sprawie unii umiejętności, z decyzjami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2316 19 i (UE) 2023/936 20 oraz dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 21 , (UE) 2022/2381 22 , (UE) 2023/970 23 i (UE) 2024/2831 24 .
(6) W ramach europejskiego semestru połączono ze sobą różne instrumenty, tworząc nadrzędne ramy zintegrowanej wielostronnej koordynacji i nadzoru polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia w Unii. Europejski semestr jest jednym z kluczowych narzędzi realizacji priorytetów określonych w Kompasie konkurencyjności dla UE, który zapewnia ramy służące zwiększeniu konkurencyjności poprzez zlikwidowanie luki innowacyjnej, dekarbonizację gospodarki unijnej, zmniejszenie nadmiernych zależności i zwiększenie bezpieczeństwa, oraz wskazuje horyzontalne czynniki sprzyjające, które obejmują umiejętności, wysokiej jakości miejsca pracy i sprawiedliwość społeczną. Europejski semestr uwzględnia jednocześnie zasady Europejskiego filaru praw socjalnych, proklamowanego przez Parlament Europejski, Radę i Komisję w listopadzie 2017 r. 25 (zwanego dalej "Europejskim filarem praw socjalnych") oraz jego odpowiednie narzędzie monitorowania - tablicę wskaźników społecznych, umożliwiając również analizę zagrożeń i wyzwań dla pozytywnej konwergencji społecznej w Unii, a ponadto przewiduje zdecydowane angażowanie partnerów społecznych, społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron. Europejski semestr wspiera również realizację celów zrównoważonego rozwoju określonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Społeczne, gospodarcze i zatrudnieniowe polityki Unii i państw członkowskich powinny iść w parze ze sprawiedliwym przechodzeniem Unii na neutralną klimatycznie, zrównoważoną środowiskowo i cyfrową gospodarkę, zwiększać konkurencyjność i produktywność, zapewniać odpowiednie warunki pracy, wspierać innowacje, promować demokrację w miejscu pracy, dialog społeczny, sprawiedliwość społeczną, równość szans i pozytywną konwergencję społeczno-gospodarczą oraz eliminować nierówności i dysproporcje regionalne, a także obejmować walkę z ubóstwem i wykluczeniem społecznym.
(7) Zmiana klimatu i inne wyzwania związane ze środowiskiem, potrzeba zapewnienia sprawiedliwej transformacji ekologicznej, niezależności energetycznej i zwiększonej konkurencyjności przemysłu technologii neutralnych emisyjnie, suwerenność technologiczna oraz konieczność zwiększenia wydatków na obronę i zapewnienia otwartej strategicznej autonomii Europy, a także zmiany demograficzne i rozwój cyfryzacji, w tym sztucznej inteligencji, zarządzania algorytmicznego, gospodarki platform i telepracy, głęboko przekształcają gospodarki i społeczeństwa Unii. Unia i jej państwa członkowskie powinny współpracować, aby skutecznie i proaktywnie odpowiadać na takie zmiany strukturalne i w razie potrzeby dostosowywać istniejące systemy - uznając ścisłą współzależność gospodarek i rynków pracy państw członkowskich - oraz odnośne polityki. Wymaga to skoordynowanych, ambitnych i skutecznych działań politycznych zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, przy jednoczesnym uznaniu roli partnerów społecznych, zgodnie z TFUE oraz unijnymi przepisami dotyczącymi zarządzania gospodarczego, z uwzględnieniem Europejskiego filaru praw socjalnych. Wśród takich działań politycznych powinny znaleźć się: stymulowanie zrównoważonych inwestycji we wszystkich regionach Unii, odnowienie zobowiązania na rzecz przeprowadzenia w odpowiedniej kolejności reform i inwestycji przyczyniających się do przyspieszenia zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, podnoszenia umiejętności, promowania miejsc pracy wysokiej jakości, zwiększania produktywności, konkurencyjności, zapewnienia sprawiedliwych warunków pracy, spójności społecznej i terytorialnej, pozytywnej konwergencji społeczno-gospodarczej, odporności oraz odpowiedzialności budżetowej. Należy zapewnić wsparcie w ramach istniejących unijnych programów finansowania, w szczególności z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 26 i z funduszy polityki spójności, w tym z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1057 27 oraz z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego regulowanego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 28 , a także ze Społecznego Funduszu Klimatycznego ustanowionego rozporządzeniem (UE) 2023/955 29 oraz Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1056 30 . Działania polityczne powinny łączyć środki po stronie podaży i popytu oraz uwzględniać wpływ takich środków na gospodarkę, środowisko, zatrudnienie oraz społeczeństwo.
(8) W Europejskim filarze praw socjalnych określono dwadzieścia zasad i praw mających na celu wspieranie dobrze funkcjonujących i sprawiedliwych rynków pracy i systemów opieki społecznej, w trzech kategoriach: równe szanse i dostęp do zatrudnienia; sprawiedliwe warunki pracy oraz ochrona socjalna i włączenie społeczne. Te zasady i prawa wyznaczają Unii strategiczny kierunek, zapewniając, aby transformacja w kierunku neutralności klimatycznej, zrównoważoności środowiskowej i cyfryzacji, a także skutki zmian demograficznych były sprawiedliwe i uczciwe pod względem społecznym oraz pozwoliły utrzymać spójność terytorialną. Europejski filar praw socjalnych wraz z towarzyszącą mu tablicą wskaźników społecznych stanowią wytyczne w zakresie monitorowania wyników państw członkowskich, jeśli chodzi o zatrudnienie, umiejętności i sytuację społeczną, w tym pozytywną konwergencję społeczną w Unii, w ramach europejskiego semestru, w zakresie stymulowania reform i inwestycji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym oraz w zakresie godzenia aspektu społecznego z rynkowym w dzisiejszej nowoczesnej gospodarce, w tym poprzez promowanie gospodarki społecznej. W dniu 4 marca 2021 r. Komisja przedstawiła Plan działania na rzecz wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych (zwany dalej "planem działania"), obejmujący ambitne, a jednocześnie realistyczne główne cele Unii w obszarze zatrudnienia na 2030 r. (co najmniej 78 % ludności w wieku 20-64 lat powinno mieć zatrudnienie), umiejętności (co najmniej 60 % wszystkich dorosłych powinno co roku uczestniczyć w szkoleniach) i ograniczania ubóstwa (zmniejszenie o co najmniej 15 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, w tym o pięć milionów liczby dzieci zagrożonych tymi zjawiskami) (zwane dalej "głównymi celami Unii na 2030 r.") oraz uzupełniające cele cząstkowe, a także zmienioną tablicę wskaźników społecznych.
(9) W dniu 8 maja 2021 r., na Szczycie Społecznym w Porto (zwanym dalej "Szczytem Społecznym w Porto"), szefowie państw lub rządów uznali, że wdrożenie Europejskiego filaru praw socjalnych wzmocni dążenie Unii do cyfrowej, ekologicznej i sprawiedliwej transformacji oraz przyczyni się do osiągnięcia pozytywnej konwergencji społeczno-gospodarczej oraz do sprostania wyzwaniom demograficznym. Szefowie państw lub rządów podkreślili, że podstawę społecznej gospodarki rynkowej o wysokiej konkurencyjności stanowią wymiar socjalny, dialog społeczny i aktywne zaangażowanie partnerów społecznych, a także z zadowoleniem przyjęli też nowe główne cele Unii. Potwierdzili swoją determinację, zgodnie z programem strategicznym Rady Europejskiej na lata 2019-2024, aby nadal pogłębiać wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych na poziomie unijnym i krajowym, z należytym uwzględnieniem odpowiednich kompetencji oraz zasad pomocniczości i proporcjonalności. Podkreślili oni również znaczenie ścisłego monitorowania, w tym na najwyższym szczeblu, postępów osiąganych we wdrażaniu Europejskiego filaru praw socjalnych i realizacji głównych celów Unii na 2030 r.
(10) Szefowie państw lub rządów na Szczycie Społecznym w Porto oraz członkowie Rady Europejskiej na posiedzeniu w czerwcu 2021 r. z zadowoleniem przyjęli główne cele Unii na 2030 r. Są one pomocne, podobnie jak tablica wskaźników społecznych, w monitorowaniu postępów we wdrażaniu zasad Europejskiego filaru praw socjalnych w ramach koordynacji polityki w kontekście europejskiego semestru. Na Szczycie Społecznym w Porto wezwano ponadto państwa członkowskie do wyznaczenia ambitnych celów krajowych, które - z należytym uwzględnieniem pozycji wyjściowej każdego państwa członkowskiego - powinny stanowić odpowiedni wkład w osiągnięcie głównych celów Unii na 2030 r. Wdrażanie Europejskiego filaru praw socjalnych oraz postępy w realizacji głównych celów UE i celów krajowych na 2030 r. zweryfikowano we wspólnym sprawozdaniu o zatrudnieniu przyjętym przez Radę w marcu 2025 r. (zwanym dalej "wspólnym sprawozdaniem o zatrudnieniu na 2025 r.") oraz objęto narzędziami monitorowania w ramach europejskiego semestru. Od czasu wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu na 2024 r. 31 wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu zawiera "pierwszy etap analizy dotyczącej poszczególnych państw" poświęconej potencjalnym zagrożeniom dla pozytywnej konwergencji społecznej zgodnie z ramami konwergencji społecznej, ze wskazaniem państw członkowskich doświadczających potencjalnych zagrożeń wymagających przeanalizowania w ramach pogłębionej "analizy na drugim etapie". We wspólnym sprawozdaniu o zatrudnieniu na 2025 r. początkowo wskazano 10 państw członkowskich, a wnioski z pogłębionej analizy wykazały, że ogólne wyzwania nie zostały potwierdzone w odniesieniu do wszystkich z nich.
(11) W następstwie rosyjskiej inwazji na Ukrainę Rada Europejska w swoich konkluzjach z dnia 24 lutego 2022 r. potępiła działania Rosji, które mają na celu osłabienie bezpieczeństwa i stabilności w Europie i na świecie, oraz wyraziła solidarność z narodem ukraińskim, zwracając uwagę na naruszenie prawa międzynarodowego i zasad Karty Narodów Zjednoczonych przez Rosję. W obecnej sytuacji tymczasowa ochrona, przyznana decyzją wykonawczą Rady (UE) 2022/382 32 i przedłużona decyzją wykonawczą Rady (UE) 2024/1836 33 , zapewnia pomoc w Unii osobom przesiedlonym z Ukrainy oraz umożliwia im korzystanie w całej Unii z minimalnych praw, które oferują odpowiedni poziom ochrony. Osoby przesiedlone z Ukrainy, uczestnicząc w unijnych rynkach pracy, mogą nadal przyczyniać się do wzmocnienia gospodarki Unii oraz pomagać we wspieraniu swojego kraju i jego mieszkańców. Nabyte przez nich doświadczenie i umiejętności mogą w przyszłości wnieść wkład w odbudowę Ukrainy. W przypadku dzieci i nastolatków bez opieki tymczasowa ochrona zapewnia prawo do opieki prawnej oraz umożliwia korzystanie z edukacji i placówek opieki. Państwa członkowskie powinny nadal angażować partnerów społecznych w opracowywanie, wdrażanie i ocenę środków politycznych podejmowanych w odpowiedzi na wyzwania w zakresie zatrudnienia i umiejętności, w tym uznawania kwalifikacji osób przesiedlonych z Ukrainy. Partnerzy społeczni odgrywają kluczową rolę w łagodzeniu skutków wojny, jeśli chodzi o utrzymanie zatrudnienia i produkcji.
(12) Reformy rynku pracy, w tym krajowe mechanizmy ustalania wynagrodzenia, powinny brać pod uwagę krajowe praktyki dialogu społecznego i negocjacji zbiorowych oraz autonomię partnerów społecznych, z myślą o zapewnieniu godziwego wynagrodzenia umożliwiającego godny poziom życia, w tym także na emeryturze, trwały wzrost gospodarczy oraz pozytywną konwergencję społeczno-gospodarczą. Takie reformy powinny umożliwić szerokie uwzględnianie czynników społeczno-gospodarczych, w tym poprawę w zakresie zrównoważo- ności, konkurencyjności, innowacji, promowania miejsc pracy wysokiej jakości, sprawiedliwych warunków pracy, demokracji w miejscu pracy, równości płci, zapobiegania ubóstwu pracujących i ograniczania go, wysokiej jakości kształcenia i szkolenia oraz umiejętności, zdrowia publicznego, ochrony socjalnej i włączenia społecznego, zmian demograficznych, promowania emerytur dodatkowych, a także realnych dochodów. Znaczenie dialogu społecznego w radzeniu sobie z wyzwaniami w świecie pracy, w tym z niedoborami pracowników i umiejętności, potwierdzono na szczycie w Val Duchesse w 2024 r. oraz w pakcie na rzecz europejskiego dialogu społecznego podpisanym w marcu 2025 r.
(13) Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz inne fundusze unijne wspierają państwa członkowskie we wdrażaniu reform i inwestycji, które są zgodne z priorytetami Unii, dzięki czemu gospodarki i społeczeństwa w Unii stają się bardziej zrównoważone, odporniejsze i lepiej przygotowane na ekologiczną i cyfrową transformację. Rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie jeszcze bardziej nasiliła istniejące wcześniej wyzwania społeczno-gospodarcze, w tym ubóstwo energetyczne wynikające z wyższych cen energii, a niepewność w handlu światowym oraz, w szerszym ujęciu, niepewność wynikająca z kontekstu geopolitycznego zagrażają wzrostowi gospodarczemu. Państwa członkowskie i Unia powinny nadal zapewniać łagodzenie skutków społecznych, gospodarczych oraz skutków dla zatrudnienia oraz sprawiedliwy i uczciwy pod względem społecznym charakter transformacji, także ze względu na fakt, że większa otwarta strategiczna autonomia i przyspieszona transformacja ekologiczna pomogą zmniejszyć zależność od importu energii i innych strategicznych produktów i technologii. Konieczne jest wzmocnienie odporności oraz dążenie do włączającego społeczeństwa, zapewniającego ludziom ochronę oraz zdolność przewidywania zmian i zarządzania nimi, a także umożliwiającego aktywne uczestnictwo w życiu społecznym i gospodarczym.
(14) Aby wspierać integrację i zmiany stanu na rynku pracy, potrzebny jest spójny zestaw aktywnych polityk rynku pracy, obejmujący tymczasowe i ukierunkowane zachęty do zatrudniania i do zmiany pracy, polityki w zakresie umiejętności, w tym uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju oraz ukierunkowane, skuteczne i elastyczne usługi w zakresie zatrudnienia. Ważne jest zatem, aby w pełni czerpać z niewykorzystanego potencjału rynku pracy, w tym poprzez zatrzymywanie starszych pracowników i promowanie elastycznych ścieżek przechodzenia na emeryturę, zgodnie z podejściem opartym na aktywnym włączeniu oraz w świetle transformacji ekologicznej i cyfrowej, co podkreślono między innymi w deklaracji z La Hulpe z 2024 r. w sprawie przyszłości Europejskiego filaru praw socjalnych 34 . Należy zapewniać odpowiednie warunki pracy oraz bezpieczeństwo i higienę pracy, w tym zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników.
(15) Należy zwalczać wszelkie formy dyskryminacji, zapewniać równość płci oraz wspierać zatrudnienie grup niedostatecznie reprezentowanych na rynku pracy. Należy zapewnić wszystkim równy dostęp i równe szanse oraz ograniczyć ubóstwo i wykluczenie społeczne, zwłaszcza dzieci, osób z niepełnosprawnościami i Romów, w szczególności poprzez zapewnienie skutecznego funkcjonowania rynków pracy oraz odpowiednich i włączających systemów ochrony socjalnej, jak określono w zaleceniach Rady z dnia 8 listopada 2019 r. 35 i z dnia 30 stycznia 2023 r. 36 . Ponadto należy usunąć bariery dla wysokiej jakości włączającego i zorientowanego na przyszłość kształcenia, szkolenia, uczenia się przez całe życie i uczestnictwa w rynku pracy. Państwa członkowskie powinny inwestować we wczesną edukację i opiekę nad dzieckiem, zgodnie z zaleceniem Rady (UE) 2021/1004 37 i zaleceniem: "cele barcelońskie na 2030 r." 38 , w zwiększanie atrakcyjności i włączającego charakteru kształcenia i szkolenia zawodowego, zgodnie z zaleceniem Rady z dnia 24 listopada 2020 r. 39 , oraz w umiejętności cyfrowe i ekologiczne, zgodnie z Planem działania w dziedzinie edukacji cyfrowej oraz zaleceniami w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju i w sprawie dróg do sukcesu szkolnego. Dostęp do przystępnych cenowo mieszkań o odpowiednich warunkach, w tym mieszkań socjalnych, jest niezbędnym warunkiem zapewnienia równych szans. Należy zająć się problemem bezdomności, w szczególności poprzez środki zapobiegawcze i promowanie dostępu do stałego zakwaterowania oraz zapewnianie pomocniczych usług wsparcia w oparciu o koncepcje takie jak podejście "najpierw mieszkanie". Szczególne znaczenie w kontekście potencjalnych przyszłych zagrożeń dla zdrowia oraz w świetle starzejących się społeczeństw ma terminowy i równy dostęp do przystępnej cenowo i dobrej jakościowo opieki długoterminowej, zgodnie z zaleceniem Rady z dnia 8 grudnia 2022 r. 40 , oraz do usług opieki zdrowotnej, w tym profilaktyki i promocji zdrowia. Należy intensywniej wykorzystywać potencjał osób z niepełnosprawnościami w zakresie przyczyniania się do wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego, zgodnie ze strategią na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami, w której zwrócono się do państw członkowskich o ustanowienie z myślą o osobach z niepełnosprawnościami celów w zakresie zatrudnienia i uczenia się dorosłych. W unijnych ramach strategicznych dotyczących Romów określonych w komunikacie Komisji z dnia 7 października 2020 r., zatytułowanym "Unia równości: unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów" oraz w zaleceniu Rady z dnia 12 marca 2021 r. 41 podkreślono potencjał zmarginalizowanych społeczności romskich w zakresie zmniejszenia niedoboru pracowników i umiejętności oraz wyznaczono cel, jakim jest zredukowanie co najmniej o połowę luki w zatrudnieniu między społecznościami romskimi a ogółem ludności. Nowe technologie i ewoluujące miejsca pracy w całej Unii pozwalają na bardziej elastyczną organizację pracy, a także większą produktywność i równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, a jednocześnie przyczyniają się do realizacji zobowiązań Unii w zakresie ochrony środowiska. Zmiany te wiążą się również z nowymi wyzwaniami dla rynków pracy mającymi wpływ na warunki pracy, bezpieczeństwo i higienę pracy oraz skuteczny dostęp do odpowiedniej ochrony socjalnej pracowników i osób samozatrudnionych. Państwa członkowskie, we współpracy z partnerami społecznymi, powinny zapewniać, aby nowe formy organizacji pracy przekładały się na wysokiej jakości miejsca pracy oraz odpowiednio zdrowe i bezpieczne miejsca zatrudnienia i warunki pracy, a także równowagę między życiem zawodowym i prywatnym oraz aktywne starzenie się w dobrym zdrowiu, utrzymanie ustanowionych praw pracowniczych i socjalnych, a także wzmocnienie europejskiego modelu społecznego.
(16) Zintegrowane wytyczne powinny stanowić podstawę zaleceń dla poszczególnych krajów, które Rada kieruje do państw członkowskich. Państwa członkowskie powinny w pełni wykorzystywać Europejski Fundusz Społeczny Plus, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz inne fundusze unijne, w tym Społeczny Fundusz Klimatyczny, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, a także program InvestEU ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 42 oraz Instrument Wsparcia Technicznego, w celu wspierania wysokiej jakości zatrudnienia i inwestycji społecznych, zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego, przeciwdziałania dyskryminacji, zapewniania dostępności i włączenia społecznego oraz promowania możliwości podnoszenia i zmiany kwalifikacji pracowników, uczenia się przez całe życie oraz wysokiej jakości kształcenia i szkolenia dla wszystkich, w tym alfabetyzmu cyfrowego i umiejętności cyfrowych, aby wyposażyć pracowników w wiedzę i kwalifikacje wymagane w cyfrowej, zielonej i konkurencyjnej gospodarce. Zmiany wprowadzone rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/795 43 oraz komunikat Komisji zatytułowany "Zmodernizowana polityka spójności: przegląd śródokresowy" służą dostosowaniu udzielanego wsparcia do nowych w tym w celu rozwiązania problemu niedoboru umiejętności w niektórych sektorach, takich jak rozwój i produkcja technologii krytycznych, przemysł obronny i sektory dotknięte procesem dekarbonizacji oraz skutkami transformacji ekologicznej i cyfrowej. Państwa członkowskie powinny także w pełni korzystać z Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/691 44 , aby wspierać pracowników zwalnianych wskutek restrukturyzacji na dużą skalę, na przykład w wyniku transformacji społeczno-gospodarczych będących skutkiem globalnych tendencji oraz zmian technologicznych i środowiskowych. Choć zintegrowane wytyczne skierowane są do państw członkowskich i Unii, ich realizacja powinna przebiegać w partnerstwie ze wszystkimi organami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, a także w ścisłej współpracy z parlamentami krajowymi oraz partnerami społecznymi i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego.
(17) Komitet ds. Zatrudnienia i Komitet Ochrony Socjalnej powinny monitorować wdrażanie odpowiednich polityk w świetle wytycznych dotyczących zatrudnienia zgodnie ze swoimi uprawnieniami, określonymi odpowiednio w art. 150 i 160 TFUE. Komitety te oraz inne organy przygotowawcze Rady zaangażowane w koordynację polityk gospodarczych i społecznych powinny ściśle ze sobą współpracować. Należy utrzymać dialog merytoryczny między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją, w szczególności w kwestii wytycznych dotyczących zatrudnienia.
(18) Skonsultowano się z Komitetem Ochrony Socjalnej,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.
19.12.2025
Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.
19.12.2025
Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.
18.12.2025
Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.
16.12.2025
Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.
15.12.2025
Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.
10.12.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.L.2025.2254 |
| Rodzaj: | Decyzja |
| Tytuł: | Decyzja 2025/2254 w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich |
| Data aktu: | 27/10/2025 |
| Data ogłoszenia: | 07/11/2025 |
| Data wejścia w życie: | 07/11/2025 |