Jedynie oryginalne teksty EKG ONZ mają skutek prawny w świetle międzynarodowego prawa publicznego. Status i datę wejścia w życie niniejszego regulaminu należy sprawdzać w najnowszej wersji dokumentu EKG ONZ dotyczącego statusu TRANS/WP.29/343, dostępnej pod adresem:http://www.unece.org/trans/main/wp29/wp29wgs/wp29gen/wp29fdocstts.html
Regulamin nr 120 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) - Jednolite przepisy dotyczące homologacji silników spalinowych montowanych w ciągnikach rolniczych i leśnych oraz w maszynach samojezdnych nieporuszających się po drogach, w zakresie pomiaru mocy netto, momentu obrotowego netto oraz jednostkowego zużycia paliwa [2015/1000]
(Dz.U.UE L z dnia 30 czerwca 2015 r.)
Obejmujący wszystkie obowiązujące teksty, w tym:
Serię 01 poprawek do regulaminu - data wejścia w życie: 26 lipca 2012 r.
SPIS TREŚCI REGULAMIN
1. Zakres
2. Definicje
3. Wystąpienie o homologację
4. Homologacja
5. Specyfikacje i badania
6. Zgodność produkcji
7. Sankcje z tytułu niezgodności produkcji
8. Zmiana i rozszerzenie homologacji typu silnika lub rodziny silników
9. Ostateczne zaniechanie produkcji
10. Nazwy i adresy placówek technicznych upoważnionych do przeprowadzania badań homologacyjnych oraz nazwy i adresy organów udzielających homologacji typu
ZAŁĄCZNIKI
1 Podstawowe właściwości silnika spalinowego i ogólne informacje o przebiegu badań
2 Zawiadomienie
3 Wzór znaków homologacji
4 Metoda pomiaru mocy netto silnika spalinowego
5 Podstawowe właściwości rodziny silników
6 Kontrola zgodności produkcji
7 Dane techniczne paliw wzorcowych
1. ZAKRES
1.1. Niniejszy regulamin dotyczy przedstawienia, jako funkcji prędkości silnika, krzywych mocy, momentu
obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa przy pełnym obciążeniu podanym przez producenta dla silników spalinowych przeznaczonych do stosowania:
1.1.1. w pojazdach kategorii T 1 ;
1.1.2. w maszynach samojezdnych nieporuszających się po drogach 2 , używanych ze zmienną lub stałą prędkością.
1.2. Silniki spalinowe należą do jednej z poniższych kategorii:
1.2.1. silniki z tłokami o ruchu posuwisto-zwrotnym (o zapłonie iskrowym albo samoczynnym), z wyłączeniem silników bezkorbowych;
1.2.2. silniki tłokowe rotacyjne (o zapłonie iskrowym albo samoczynnym).
2. DEFINICJE
2.1. "Homologacja silnika" oznacza homologację typu silnika w zakresie jego mocy netto zmierzonej zgodnie z procedurą określoną w załączniku 4 do niniejszego regulaminu.
2.2. "Homologacja rodziny silników" oznacza homologację członków rodziny silników w zakresie ich mocy netto zgodnie z procedurą określoną w załączniku 5 lub 6 do niniejszego regulaminu.
2.3. "Typ silnika" oznacza kategorię silników, które nie różnią się pod względem podstawowych właściwości określonych w dodatku 3 do załącznika 1 do niniejszego regulaminu.
2.4. "Rodzina silników" oznacza grupę silników danego producenta, które poprzez swoją konstrukcję spełniają kryteria przynależności do grupy określone w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.
2.5. "Silnik macierzysty" oznacza silnik wybrany z rodziny silników w taki sposób, że spełnia on wymagania określone w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.
2.6. "Moc netto" oznacza moc uzyskaną na stanowisku badawczym na końcu wału korbowego lub jego odpowiednika przy odpowiedniej prędkości silnika z urządzeniami pomocniczymi i wyposażeniem wymienionymi w tabeli 1 załącznika 4 do niniejszego regulaminu, ustaloną w warunkach atmosferycznych odniesienia.
2.7. "Moc znamionowa netto" oznacza moc netto silnika zadeklarowaną przez producenta dla prędkości znamionowej.
2.8. "Maksymalna moc netto" oznacza maksymalną wartość mocy netto mierzoną przy pełnym obciążeniu silnika.
2.9. "Prędkość znamionowa" oznacza maksymalną prędkość silnika przy pełnym obciążeniu, na jaką zezwala regulator obrotów zgodnie z projektem producenta, lub, jeżeli taki regulator nie występuje, prędkość, przy której silnik wytwarza maksymalną moc, zgodnie ze wskazaniami producenta.
2.10. "Prędkość, przy której uzyskiwana jest maksymalna moc netto" oznacza prędkość obrotową, przy której silnik osiąga maksymalną moc netto, zgodnie ze wskazaniami producenta.
2.11. "Prędkość, przy której uzyskiwany jest maksymalny moment obrotowy" oznacza prędkość obrotową, przy której silnik osiąga maksymalny moment obrotowy, zgodnie ze wskazaniami producenta.
2.12. "Maksymalny moment obrotowy" oznacza maksymalną wartość momentu obrotowego netto mierzonego przy pełnym obciążeniu silnika.
3. WYSTĄPIENIE O HOMOLOGACJĘ
3.1. Wniosek o homologację typu silnika lub rodziny silników w odniesieniu do pomiaru mocy netto jest przedkładany przez producenta lub jego należycie upoważnionego przedstawiciela.
3.2. Do wniosku należy dołączyć wymienione poniżej dokumenty w trzech egzemplarzach: opis typu silnika lub rodziny silników zawierający wszystkie istotne dane, o których mowa w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
3.3. Silnik reprezentatywny dla typu silnika będącego przedmiotem homologacji lub w przypadku rodziny silników silnik macierzysty należy wraz z urządzeniami określonymi w załączniku 4 do niniejszego regulaminu przedłożyć placówkom technicznym prowadzącym badania homologacyjne.
4. HOMOLOGACJA
4.1. Homologacji typu silnika lub rodziny silników udziela się, jeśli moc silnika przedstawionego do homologacji
zgodnie z niniejszym regulaminem została zmierzona zgodnie ze specyfikacją opisaną w pkt 5 poniżej.
4.2. Każdemu homologowanemu typowi silnika lub homologowanej rodzinie silników należy nadać numer homologacji. Dwie pierwsze cyfry takiego numeru (obecnie 01, co odpowiada regulaminowi w tej wersji) wskazują serię poprawek uwzględniających najnowsze w chwili udzielania homologacji istotne zmiany w regulaminie dostosowujące go do postępu technicznego. Ta sama Umawiająca się Strona Porozumienia nie może nadać tego samego numeru innemu typowi silnika lub rodzinie silników.
4.3. Zawiadomienie o udzieleniu, rozszerzeniu lub odmowie homologacji typu silnika lub rodziny silników zgodnie z niniejszym regulaminem zostaje przekazane Stronom Porozumienia z 1958 r. stosującym niniejszy regulamin na formularzu zgodnym ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
4.4. Na każdym silniku zgodnym z typem silnika lub rodziną silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem, w widocznym i łatwo dostępnym miejscu, określonym w formularzu homologacji, umieszcza się międzynarodowy znak homologacji składający się z:
4.4.1. okręgu otaczającego literę "E", po której następuje numer wyróżniający państwo, które udzieliło homologacji 3 ;
4.4.2. numeru niniejszego regulaminu, a następnie litery "R", myślnika i numeru homologacji umieszczonych z prawej strony okręgu opisanego w pkt 4.4.1.
Zamiast umieszczania na silniku znaków i symboli homologacji, producent może załączyć do silnika homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem dokument zawierający niezbędne informacje umożliwiające umieszczenie na pojeździe znaków i symbolu homologacji.
4.5. Jeżeli silnik jest zgodny z typem homologowanym lub rodziną homologowaną zgodnie z jednym lub większą liczbą regulaminów stanowiących załączniki do Porozumienia w państwie, które udzieliło homologacji na podstawie niniejszego regulaminu, symbol podany w pkt 4.4.1 nie musi być powtarzany; w takim wypadku dodatkowe numery i symbole wszystkich regulaminów, zgodnie z którymi udzielono homologacji w kraju, w którym udzielono homologacji na podstawie niniejszego regulaminu, umieszcza się w kolumnach pionowych z prawej strony symbolu opisanego w pkt 4.4.1.
4.6. Znak homologacji umieszcza się na tabliczce znamionowej zamontowanej na homologowanym typie przez producenta lub w jej pobliżu.
4.7. Przykłady wzoru znaków homologacji przedstawiono w załączniku 3 do niniejszego regulaminu.
4.8. Na każdym silniku zgodnym z typem silnika lub rodziną silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem musi znajdować się, oprócz znaku homologacji:
4.8.1. znak towarowy lub nazwa handlowa producenta silnika;
4.8.2. kod silnika nadany przez producenta.
5. SPECYFIKACJE I BADANIA
5.1. Informacje ogólne
Elementy, które mogą mieć wpływ na moc silnika, należy zaprojektować, skonstruować i zmontować w taki sposób, by w trakcie normalnego użytkowania, pomimo wibracji, na jakie może być narażony, silnik pracował zgodnie z przepisami niniejszego regulaminu.
5.2. Opis badań silnika spalinowego
5.2.1. Badanie mocy netto polega na sprawdzeniu silnika o zapłonie iskrowym przy całkowicie otwartej przepustnicy oraz silnika o zapłonie samoczynnym przy ustawieniu pompy paliwowej wtryskowej na pełną moc, przy czym silnik wyposażony jest zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w tabeli 1 w załączniku 4 do niniejszego regulaminu.
5.2.2. Pomiary wykonuje się przy wystarczającej liczbie wartości prędkości silnika w celu ustalenia właściwych krzywych mocy, momentu obrotowego i jednostkowego zużycia paliwa, pomiędzy najniższą a najwyższą prędkością silnika zalecaną przez producenta. Zakres prędkości musi obejmować prędkości obrotowe, w których silnik wytwarza moc znamionową netto, moc maksymalną i maksymalny moment obrotowy.
5.2.3. Stosuje się następujące rodzaje paliwa:
5.2.3.1. Dla silników o zapłonie iskrowym zasilanych benzyną:
Stosuje się paliwo wzorcowe określone w załączniku 7.
5.2.3.2. Dla silników o zapłonie iskrowym zasilanych LPG:
5.2.3.2.1. W przypadku silnika samoadaptującego się do rodzaju paliwa:
Używa się paliwa dostępnego na rynku. W przypadku wątpliwości stosuje się jedno z paliw wzorcowych wymienionych w załączniku 7;
5.2.3.2.2. W przypadku silnika bez zdolności samoadaptacji do rodzaju paliwa:
Stosuje się paliwo wzorcowe wymienione w załączniku 7 z najniższą zawartością C3; lub
5.2.3.2.3. W przypadku silnika oznaczonego dla jednego określonego składu paliwa:
Stosuje się paliwo zgodne z oznaczeniem silnika.
5.2.3.2.4. Zastosowane paliwo odnotowuje się w sprawozdaniu z badania.
5.2.3.3. Dla silników o zapłonie iskrowym napędzanych gazem ziemnym:
5.2.3.3.1. W przypadku silnika samoadaptującego się do rodzaju paliwa:
Używa się paliwa dostępnego na rynku. W przypadku wątpliwości stosuje się jedno z paliw wzorcowych wymienionych w załączniku 7;
5.2.3.3.2. W przypadku silnika bez zdolności samoadaptacji do rodzaju paliwa:
Jedno z paliw dostępnych na rynku z liczbą Wobbego wynoszącą co najmniej 52,6 MJ/m3 (20 °C, 101,3 kPa). W przypadku wątpliwości stosuje się paliwo wzorcowe GR wymienione w załączniku 7, tj. paliwo z najwyższą liczbą Wobbego; lub
5.2.3.3.3. W przypadku silnika oznaczonego z przeznaczeniem dla jednego rodzaju paliwa:
Stosuje się jedno z paliw dostępnych na rynku z liczbą Wobbego wynoszącą co najmniej 52,6 MJ/m3 (20 °C, 101,3 kPa), jeśli silnik oznaczono dla gazów węglowodorowych (H) lub co najmniej 47,2 MJ/m3 (20 °C, 101,3 kPa), jeśli silnik oznaczono dla gazów płynnych (L). W przypadku wątpliwości stosuje się paliwo wzorcowe GR określone w załączniku 7, jeżeli silnik oznaczono dla gazów węglowodorowych (H), lub paliwo wzorcowe G23, jeżeli silnik jest oznaczony dla gazów płynnych (L), tj. paliwo z najwyższą liczbą Wobbego dla właściwych rodzajów gazu; lub 4
5.2.3.3.4. W przypadku silnika oznaczonego dla jednego określonego składu paliwa:
Stosuje się paliwo zgodne z oznaczeniem silnika.
5.2.3.3.5. Zastosowane paliwo odnotowuje się w sprawozdaniu z badania.
5.2.3.4. Dla silników o zapłonie samoczynnym:
Stosuje się paliwo wzorcowe określone w załączniku 7.
Wyboru paliwa używanego w badaniu dokonuje się na podstawie wartości granicznych gazów wydechowych, które mają obowiązywać dla danego typu silnika lub rodziny silników. Paliwo wzorcowe wybiera się w następujący sposób według zakresów mocy określonych w regulaminie ustanawiającym jednolite przepisy dotyczące homologacji silników z zapłonem samoczynnym (ZS) przeznaczonych do montażu w ciągnikach rolniczych i leśnych oraz w maszynach samojezdnych nieporuszających się po drogach w zakresie emisji zanieczyszczeń przez silnik:
Załącznik 7 - Tabela 1 dla zakresów mocy od D do G
Załącznik 7 - Tabela 2 dla zakresów mocy od H do K
Załącznik 7 - Tabela 3 dla zakresów mocy od L do R.
Dla zakresów mocy od H do K można ewentualnie zastosować paliwo wzorcowe określone w załączniku 7 w tabeli 1.
5.2.4. Pomiar wykonuje się zgodnie z wytycznymi podanymi w załączniku 5 do niniejszego regulaminu.
5.2.5. Sprawozdanie z badań zawiera wyniki oraz wszystkie obliczenia potrzebne do określenia mocy netto, wymienione w dodatku do załącznika 4 do niniejszego regulaminu, oraz właściwości silnika wymienionych w załączniku 1 do niniejszego regulaminu.
5.3. Interpretacja wyników
5.3.1. Moc netto
Moc netto zadeklarowana przez producenta dla typu silnika (lub silnika macierzystego) jest akceptowana, jeśli nie różni się więcej niż o wartości określone w poniższej tabeli od skorygowanych wartości zmierzonych przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom.
| Typ silnika |
Moc znamionowa netto [%] |
Inne punkty pomiarowe na krzywej [%] |
Tolerancja dla prędkości obrotowej silnika [%] |
| Ogólnie |
± 2 |
± 4 |
± 1,5 |
| Silniki benzynowe o zapłonie iskrowym z regulatorem |
± 4 |
± 6 |
± 4 |
| Silniki benzynowe o zapłonie iskrowym bez regulatora |
± 4 |
± 10 |
± 4 |
5.3.2. Prędkość znamionowa
Prędkość znamionowa deklarowana przez producenta nie może różnić się o więcej niż 100 min-1 od wartości zmierzonej przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom. W silnikach benzynowych o zapłonie iskrowym prędkość znamionowa deklarowana przez producenta nie może różnić się od wartości zmierzonej przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom o więcej niż 150 min-1 w przypadku silników z regulatorem oraz 350 min-1 lub 4 % - zależnie od tego, która z tych wartości jest niższa - w przypadku silników bez regulatora.
5.3.3. Zużycie paliwa
Krzywa jednostkowego zużycia paliwa deklarowana przez producenta dla typu silnika (lub silnika macierzystego) jest akceptowana, jeśli nie różni się o więcej niż 8 % we wszystkich punktach pomiarowych od wartości zmierzonych dla tych samych punktów przez placówkę techniczną w silniku poddanym badaniom.
5.3.4. Rodzina silników
W przypadku zgodności silnika macierzystego z warunkami w pkt 5.3.1 i 5.3.2 ocena zostaje automatycznie rozszerzona na wszystkie zadeklarowane krzywe silników należących do rodziny.
6. ZGODNOŚĆ PRODUKCJI
Procedury zgodności produkcji muszą być zgodne z procedurami określonymi w aneksie 2 do Porozumienia (E/ECE/324-E/ECE/TRANS/505/Rev.2) i następującymi wymaganiami:
6.1. Silniki homologowane zgodnie z niniejszym regulaminem muszą być produkowane w sposób zapewniający ich zgodność z homologowanym typem.
6.2. Należy spełnić minimalne wymagania w zakresie procedur kontroli zgodności produkcji, określone w załączniku 6 do niniejszego regulaminu.
7. SANKCJE Z TYTUŁU NIEZGODNOŚCI PRODUKCJI
7.1. Homologacja typu silnika lub rodziny silników udzielona zgodnie z niniejszym regulaminem może zostać cofnięta, jeśli wymagania określone w pkt 6.1 powyżej nie są spełnione lub jeśli silnik lub rodzina silników opatrzone znakiem homologacji są niezgodne z homologowanym typem.
7.2. Jeżeli Umawiająca się Strona Porozumienia z 1958 r. stosująca niniejszy regulamin cofnie uprzednio przez siebie udzieloną homologację, niezwłocznie powiadamia o tym fakcie pozostałe Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin, za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
8. ZMIANA I ROZSZERZENIE HOMOLOGACJI TYPU SILNIKA LUB RODZINY SILNIKÓW
8.1. O wszelkich modyfikacjach typu silnika lub rodziny silników w odniesieniu do właściwości podanych w załączniku 1 należy powiadomić organ udzielający homologacji typu, który udzielił homologacji typu silnika lub rodziny silników. Organ udzielający homologacji typu może:
8.1.1. uznać, że wprowadzone modyfikacje prawdopodobnie nie będą miały istotnego negatywnego skutku i że w każdym razie silnik nadal spełnia wymogi; lub
8.1.2. zażądać kolejnego sprawozdania z badań od placówki technicznej upoważnionej do ich przeprowadzania.
8.2. Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin zostają powiadomione o potwierdzeniu lub odmowie udzielenia homologacji, z wyszczególnieniem zmian, zgodnie z procedurą określoną w pkt 4.3 powyżej.
8.3. Organ udzielający homologacji typu, który udziela rozszerzenia homologacji, nadaje numer seryjny każdemu takiemu rozszerzeniu i powiadamia o nim pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
9. OSTATECZNE ZANIECHANIE PRODUKCJI
Jeśli posiadacz homologacji całkowicie zaprzestaje produkcji typu silnika lub rodziny silników homologowanych zgodnie z niniejszym regulaminem, informuje o tym organ, który udzielił homologacji. Po otrzymaniu stosownego zawiadomienia wyżej wymieniony organ powiadamia o tym pozostałe Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin za pomocą formularza zawiadomienia zgodnego ze wzorem przedstawionym w załączniku 2 do niniejszego regulaminu.
10. NAZWY I ADRESY PLACÓWEK TECHNICZNYCH UPOWAŻNIONYCH DO PRZEPROWADZANIA BADAŃ HOMOLOGACYJNYCH ORAZ NAZWY I ADRESY ORGANÓW UDZIELAJĄCYCH HOMOLOGACJI TYPU
Strony Porozumienia stosujące niniejszy regulamin przekazują Sekretariatowi Organizacji Narodów Zjednoczonych nazwy i adresy placówek technicznych upoważnionych do przeprowadzania badań homologacyjnych lub nazwy i adresy organów udzielających homologacji typu, które udzielają homologacji i którym należy przesyłać wydane w innych państwach zawiadomienia poświadczające udzielenie, rozszerzenie lub odmowę udzielenia homologacji.
