[Pełny tekst niniejszej opinii jest dostępny w wersji angielskiej, francuskiej i niemieckiej na stronie internetowej EIOD www.edps.europa.eu](2019/C 186/06)
(Dz.U.UE C z dnia 3 czerwca 2019 r.)
W dniu 5 lutego 2019 r. Komisja Europejska wydała zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji w celu zawarcia porozumienia ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie transgranicznego dostępu do dowodów elektronicznych. Załącznik do zalecenia zawiera wytyczne Rady na potrzeby negocjowania umowy. Celem proponowanej umowy jest odpowiedź, poprzez powszechnie obowiązujące zasady, na problem prawny związany z dostępem do danych dotyczących treści oraz danych niedotyczących treści posiadanych przez dostawców w UE i Stanach Zjednoczonych.
EIOD z zadowoleniem przyjmuje i popiera cel Komisji, jakim jest zawarcie ze Stanami Zjednoczonymi umowy w sprawie transgranicznego dostępu do dowodów elektronicznych, co zapewni wysoki poziom ochrony danych osobowych przy przekazywaniu danych, jakie ma miejsce między UE a Stanami Zjednoczonymi dla celów ścigania przestępstw, a ponadto docenia zaangażowanie we wprowadzanie dostatecznych gwarancji. Jak EIOD podnosił od długiego czasu, UE potrzebuje trwałych ustaleń dotyczących udostępniania danych osobowych państwom trzecim dla celów związanych ze ściganiem przestępstw, które to ustalenia będą w pełni zgodne z unijnymi traktatami oraz Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej. Nawet przy prowadzeniu śledztw w sprawach krajowych organy ścigania coraz częściej mają do czynienia z "sytuacjami transgranicznymi", ponieważ po prostu korzystano z usług zagranicznego usługodawcy, a informacje są przechowywane elektronicznie w państwie trzecim. W praktyce często dotyczy to usługodawców z siedzibą w Stanach Zjednoczonych ze względu na ich dominację na światowym rynku. Coraz więcej wniosków o elektroniczny materiał dowodowy oraz zmienność informacji cyfrowych powoduje obciążenie istniejących modeli współpracy, takich jak traktaty o pomocy prawnej. EIOD rozumie, że organy toczą wyścig z czasem, by uzyskać dane na potrzeby prowadzonych przez siebie śledztw i popiera działania na rzecz wypracowania nowych modeli współpracy, również w kontekście współpracy z państwami trzecimi.
Niniejsza opinia ma służyć zapewnieniu konstruktywnej i obiektywnej porady, ponieważ Rada musi dostarczyć swoje wytyczne przed rozpoczęciem tego delikatnego zadania. Powstała ona w oparciu o orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w ostatnich latach potwierdził zasady ochrony danych, w tym zasady rzetelności, prawidłowości i istotności informacji, niezależnego nadzoru oraz indywidualnych praw jednostek. Zasady te są istotne zarówno dla organów publicznych, jak i dla firm prywatnych i stały się jeszcze ważniejsze z uwagi na wrażliwość danych niezbędnych w śledztwach prowadzonych w sprawach karnych.
W tym kontekście EIOD pragnie poczynić następujące obserwacje:
Dodatkowo w opinii zaleca się również potencjalne udoskonalenie i doprecyzowanie wytycznych negocjacyjnych. EIOD pozostaje do dyspozycji instytucji, aby w razie czego służyć radą w trakcie negocjacji i przed finalizacją przyszłej umowy między UE a Stanami Zjednoczonymi.
1 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiego nakazu wydania dowodów dotyczącego elektronicznego materiału dowodowego w sprawach karnych i europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów dotyczącego elektronicznego materiału dowodowego w sprawach karnych, COM(2018) 225 final.
2 Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca zharmonizowane przepisy dotyczące mianowania przedstawicieli prawnych w celu gromadzenia dowodów na potrzeby postępowań karnych, COM(2018)226 final.
4 Zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji w celu zawarcia porozumienia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie transgranicznego dostępu do dowodów elektronicznych na potrzeby współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, COM(2019) 70 final.
5 Zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do uczestnictwa w negocjacjach w sprawie drugiego protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości (CETS nr 185), COM(2019) 71 final; Konwencja Rady Europy o cyberprzestępczości, Budapeszt, 23 listopada 2001 r., CETS nr 185.
6 Opinia EIOD nr 3/2019 dotycząca uczestnictwa w negocjacjach dotyczących drugiego protokołu dodatkowego do budapesztańskiej konwencji o cyberprzestępczości.