a także mając na uwadze, co następuje:(1) Unia jest zaangażowana w działania na rzecz rozwijania zrównoważonego, konkurencyjnego, bezpiecznego i niskoemisyjnego systemu energetycznego. Unia energetyczna wyznacza ambitne cele unijne. W szczególności dąży do: (i) redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40 % do 2030 r. w porównaniu z 1990 r., (ii) zwiększenia udziału zużycia energii ze źródeł odnawialnych do co najmniej 32 % oraz (iii) uzyskania oszczędności energii, wzmacniając bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność i zrównoważony rozwój Unii. W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE 1 ("dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej"), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 2 , wyznaczono cel w zakresie efektywności energetycznej, jakim jest osiągnięcie oszczędności wynoszących co najmniej 32,5 % na poziomie Unii do 2030 r.
(2) Ogrzewanie i chłodzenie to najbardziej znaczące źródła zużycia energii przez odbiorców końcowych, stanowiące około 50 % całkowitego zapotrzebowania na energię w Unii Europejskiej. Z tego około 80 % wykorzystywane jest w budynkach. W związku z tym wysiłki Unii mające na celu renowację zasobów budowlanych i propagowanie bardziej optymalnej eksploatacji budynków i ich użytkowania mają ogromny wpływ na realizację przez Unię celów w zakresie energii i klimatu.
(3) Przejrzyste i aktualne informacje oraz rachunki za energię wystawione na podstawie rzeczywistego zużycia umożliwiają odbiorcom odgrywanie aktywnej roli w zmniejszaniu zapotrzebowania na energię do celów ogrzewania i chłodzenia. Ponad 40 % lokali mieszkalnych w Unii znajduje się w budynkach wielorodzinnych lub domach dwurodzinnych, z których wiele posiada wspólne systemy dostarczania ogrzewania do pomieszczeń lub przygotowywania ciepłej wody użytkowej. W związku z tym dla użytkowników takich lokali mieszkalnych istotne są dokładne, wiarygodne, przejrzyste i aktualne informacje o zużyciu energii, niezależnie od tego, czy łączy ich bezpośredni, indywidualny stosunek umowny z dostawcą energii.
(4) Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej stanowi akt prawny na szczeblu Unii odnoszący się do opomiarowania i rozliczeń dostaw energii cieplnej. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej została zmieniona w 2018 r. Jednym z celów tej zmiany było doprecyzowanie i wzmocnienie stosownych przepisów dotyczących opomiarowania i rozliczeń.
(5) Wyjaśnienia obejmują wprowadzenie pojęcia "użytkownicy końcowi" obok pojęcia "odbiorca końcowy" stosowanego już w dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej w celu doprecyzowania, że prawa do informacji o rozliczeniach i zużyciu przysługują również odbiorcom, którzy nie zawarli indywidualnych ani bezpośrednich umów z dostawcą energii wykorzystywanej w systemach zbiorowego ogrzewania, chłodzenia lub produkcji ciepłej wody użytkowej w budynkach wielorodzinnych.
(6) W zmianach jasno zaznaczono również, że państwa członkowskie są zobowiązane do publikowania kryteriów, metod i procedur stosowanych w celu przyznania zwolnień z ogólnego wymogu w zakresie opomiarowania podlicznikami w budynkach wielorodzinnych oraz w celu wyjaśnienia bezwarunkowego wymogu dotyczącego indywidualnego opomiarowania ciepłej wody użytkowej w mieszkalnych częściach nowych budynków wielorodzinnych.
(7) Biorąc pod uwagę ich duże znaczenie dla ułatwienia osiągnięcia sprawiedliwych wyników i ustanowienia odpowiednich zachęt wśród użytkowników budynków wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych, dyrektywa (UE) 2018/2002 zawiera również wymóg, aby państwa członkowskie wprowadziły przejrzyste i publicznie dostępne przepisy dotyczące podziału kosztów w odniesieniu do takich budynków.
(8) Aby wzmocnić wpływ opomiarowania i rozliczeń pod względem zmiany zachowań, którą mogą spowodować, oraz wynikających z niej oszczędności energii, zmieniona dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej zawiera również bardziej przejrzyste wymogi w celu zapewnienia bardziej przydatnych i kompletnych informacji o rozliczeniach opartych na danych dotyczących zużycia z korektą na warunki klimatyczne. Obejmuje to stosowne porównania i nowe elementy, takie jak informacje na temat powiązanego koszyka energetycznego i emisji gazów cieplarnianych oraz dostępnych procedur składania skarg lub metod rozstrzygania sporów.
(9) Jednocześnie bardziej restrykcyjne wymogi w zakresie częstego udzielania informacji o rozliczeniach lub zużyciu, jeżeli urządzenia umożliwiające zdalny odczyt połączono z przepisami zapewniającymi stopniowe przejście na zdalnie odczytywalne liczniki i podzielniki kosztów ciepła, mają na celu zapewnienie, aby bardziej aktualne i częściej przekazywane informacje były ostatecznie dostępne dla wszystkich użytkowników końcowych.
(10) Państwa członkowskie mają wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne transponujące przepisy dyrektywy (UE) 2018/2002 dotyczące opomiarowania i rozliczeń najpóźniej do dnia 25 października 2020 r.
(11) W dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej przyznano państwom członkowskim margines swobody przy transponowaniu i wdrażaniu zmienionego zbioru wymogów dotyczących opomiarowania i rozliczeń, pozwalając im na dokonanie tego w sposób, który najlepiej pasuje do ich warunków krajowych, w tym warunków klimatycznych, modeli najmu i modeli własności nieruchomości oraz zasobów budowlanych. W niniejszym zaleceniu wyjaśniono zmienione wymogi i przedstawiono sposób, w jaki można osiągnąć cele dyrektywy. Celem jest w szczególności zapewnienie, aby państwa członkowskie, opracowując swoje środki transpozycji, interpretowały dyrektywę w sprawie efektywności energetycznej w jednolity sposób.
(12) Wytyczne zawarte w niniejszym zaleceniu uzupełniają i częściowo zastępują wytyczne wydane wcześniej przez Komisję w odniesieniu do art. 9-11 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej 3 .
(13) Niniejsze zalecenie nie zmienia skutków prawnych dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej i pozostaje bez uszczerbku dla wiążącej wykładni przepisów tej dyrektywy dokonanej przez Trybunał Sprawiedliwości. W zaleceniu skoncentrowano się na przepisach dotyczących opomiarowania i rozliczeń oraz odniesiono się do art. 9a, 9b, 9c, 10a i 11a dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej i załącznika VIIa do tej dyrektywy,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
Państwa członkowskie powinny stosować się do wytycznych zawartych w załączniku do niniejszego zalecenia przy transpozycji wymogów wprowadzonych dyrektywą (UE) 2018/2002 oraz określonych w art. 9a, 9b, 9c, 10a i 11a dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej i załączniku VIIa do tej dyrektywy.
1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz.U. L 315 z 14.11.2012, s. 1).
2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 210).
3 COM(2013) 762 final i SWD(2013) 448 final, Bruksela, 6 listopada 2013 r.
5 Por. art. 70 i 73 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającej dyrektywę 2012/27/UE (Dz.U. L 158 z 14.6.2019, s. 125).
7 W szczególności zasady określone w pkt 19-26, 50-54 i 56 wytycznych z 2013 r. są również istotne w kontekście nowych przepisów dotyczących energii cieplnej.
9 Odbiorca końcowy jest zdefiniowany w art. 2 pkt 23 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej jako "osoba fizyczna lub prawna, która dokonuje zakupu energii do własnego użytku".
10 W porównaniu z art. 9, art. 9a nie odnosi się do liczników "indywidualnych". Różnica ta nie zmienia zakresu wymogu i ma na celu jedynie wzmocnienie wyraźniejszego rozróżnienia między opomiarowaniem i opomiarowaniem podlicznikami oraz między odbiorcami końcowymi i użytkownikami końcowymi. W zmienionej dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej termin "indywidualny" jest stosowany głównie w kontekście opomiarowania podlicznikami.
11 Sytuacja ta nie jest zbyt powszechna, ale ma miejsce. Bardziej powszechną sytuacją jest przypadek, gdy istnieje kilku użytkowników końcowych, ale tylko jeden odbiorca końcowy - por. również sekcja 7.1.
12 Należy zauważyć, że odpowiedzialność za zamontowanie takiego licznika na poziomie budynku nie powinna zostać nałożona na zakład ciepłowniczy, ale raczej na właściciela lub zarządcę budynku.
13 System ciepłowniczy nie został zdefiniowany w dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej, ale zgodnie z dyrektywą w sprawie odnawialnych źródeł energii oznacza "dystrybucję energii termicznej w postaci pary [lub] gorącej wody [...] z centralnych lub zdecentralizowanych źródeł produkcji przez sieć do wielu budynków lub punktów w celu wykorzystania jej do ogrzewania [...] pomieszczeń lub procesów".
14 Ponieważ energia cieplna pozyskiwana z powierzchniowego geotermicznego źródła ziemnego zazwyczaj ma niską temperaturę, w której nie jest bezpośrednio przydatna (o ile nie zostanie połączona z pompą ciepła) do celów typowego wykorzystania energii (ogrzewania pomieszczeń, przygotowywania ciepłej wody użytkowej, ogrzewania przemysłowego), kwestią sporną jest, czy nie należy koniecznie uznawać ją za system ciepłowniczy lub "źródło" "ciepła [...] lub ciepłej wody użytkowej". W odniesieniu do art. 9a ust. 2 taka interpretacja jest dodatkowo uzasadniona, jeżeli każda pompa ciepła wykorzystywana (do uczynienia użyteczną energii cieplnej ze źródła ziemnego) jest indywidualnie opłacana, ponieważ w takim przypadku kluczowy komponent usługi ogrzewania nie pochodzi z centralnego źródła.
15 W takich okolicznościach kwestią sporną jest twierdzenie, że operator systemu nie sprzedaje dostaw zimna netto, ale w zimniejszych okresach tymczasowo wykorzystuje instalację magazynową stosowaną do dostarczania ciepła.
16 Osobą zajmującą lokal może być gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo lub każdy inny podmiot uprawniony do zajmowania określonego lokalu.
17 Osoby zajmujące lokal, które mają indywidualne, bezpośrednie umowy z dostawcą energii, posiadają takie prawa ze względu na bycie odbiorcami końcowymi (tj. osobami fizycznymi lub prawnymi dokonującymi zakupu określonego rodzaju energii do własnego użytku) zgodnie z art. 9a, 10a i 11a.
18 Zob. przypis 4.
19 Por. pkt 25 w dokumencie SWD(2013) 448 final.
20 W celu zapoznania się z omówieniem i analizą zasad dotyczących podziału kosztów ciepła zob. na przykład Castellazzi, L., Analysis of Member States' rules for allocating heating, cooling and hot water costs in multi-apartment/purpose buildings supplied from collective systems - Implementation of EED Article 9(3) [Analiza przepisów państw członkowskich dotyczących podziału kosztów ogrzewania, chłodzenia i ciepłej wody w budynkach wielomieszkaniowych/wielofunkcyjnych zaopatrywanych ze wspólnych systemów - wdrożenie art. 9 ust. 3 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej], EUR 28630 EN, Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2017, ISBN 978-92-7969286-4, doi:10.2760/40665, JRC106729 https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/analysis-member-states-rules-allocating-heating-cooling-and-hot-water-costs-multi-apartmentpurpose.
21 Należy zauważyć, że wymóg stosuje się bez dokonywania rozróżnienia na to, jak często przeprowadza się opomiarowanie podlicznikami, oraz że przepisy powinny również dotyczyć sytuacji, w których indywidualne dane na temat rzeczywistego zużycia lub odczyty podzielników kosztów ciepła są niedostępne, ponieważ stwierdzono, że opomiarowanie podlicznikami nie jest wykonalne technicznie ani opłacalne.
24 Por. ocena skutków przeprowadzona przez Komisję, sekcja 3, s. 26 (SWD(2016) 405 final).
25 W wielu przypadkach można sprawić, że instalacje umożliwiające odczyt przez przejście/przejazd obok licznika będą "faktycznie" umożliwiały zdalny odczyt, instalując w budynku jedną "bramę sieciową" lub większą ich liczbę. Takie bramy sieciowe odbierają sygnały od urządzeń i za pośrednictwem internetu lub systemów telekomunikacyjnych przekazują je do systemów danych dostawcy usług.
26 Por. norma EN834 sekcja 6.5 i norma EN835 sekcja 6.4.
27 Art. 9a, 9b, 9c i 10a dodane dyrektywą (UE) 2018/2002 wchodzą w zakres "art. 7-11". Wersją przekształconą dyrektywy w sprawie rynku energii elektrycznej zmieniono ponadto art. 13 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej w celu zapewnienia, aby art. 11a również wchodził w zakres, o którym mowa w tym ustępie.
28 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz.U. L 153 z 18.6.2010, s. 13), ze zmianami.
29 Tj. z wyjątkiem przypadków, w których szczególne wyjątki są należycie uzasadnione i udokumentowane, por. rozdział 6.4.
30 Art. 2 pkt 23 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej.
31 Zob. pkt 9 SWD(2013) 448 final.
32 W kontekście opomiarowania podlicznikami określa się je również czasem mianem "podziału kosztów ogrzewania".
33 Art. 10a ust. 1 akapit drugi stanowi, że "[o]bowiązek ten może, jeżeli tak przewiduje się w państwie członkowskim oraz z wyjątkiem przypadku zużycia opomiarowanego podlicznikami w oparciu o podzielniki kosztów ciepła zgodnie z art. 9b, być spełniony przez wprowadzenie systemu regularnego dokonywania odczytów przez samych odbiorców końcowych lub użytkowników końcowych i przekazywania przez nich odczytów licznika. Jedynie w przypadkach gdy odbiorca końcowy lub użytkownik końcowy nie poda odczytu licznika za dany okres rozliczeniowy, rozliczanie jest oparte na zużyciu szacunkowym lub na stawce ryczałtowej".
34 W art. 2 pkt 24 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej "dostawcę usług energetycznych" zdefiniowano jako osobę fizyczną lub prawną, która świadczy usługi energetyczne lub realizuje inne środki mające na celu poprawę efektywności energetycznej w obiekcie lub w lokalach odbiorcy końcowego.
35 Obejmuje to wezwania do zapłaty opłat okresowych, które obejmują określone koszy energii w budynkach z rodzaju, o którym mowa w art. 9b ust. 1, gdy wykazano, że opomiarowanie podlicznikami nie jest opłacalne lub technicznie wykonalne.
38 Dokument roboczy służb Komisji - Guidance note on Articles 9-11 metering, billing information, cost of access to metering and billing information [Wytyczne dotyczące art. 9-11: opomiarowanie, informacje o rozliczeniach, koszt dostępu do informacji o opomiarowaniu i rozliczeniach], pkt 50-52 (SWD(2013) 448 final).
39 Użycie w tym przypadku terminu "odbiorcy końcowi", a nie "użytkownicy końcowi", odzwierciedla fakt, że dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej nie zawiera wymogu, aby odbiorcy opomiarowani podlicznikami mieli prawo do wyboru opcji otrzymywania elektronicznych rozliczeń, por. sekcja 7.6. W budynku opomiarowanym podlicznikami odbiorca końcowy w tym budynku mógłby wybrać opcję otrzymywania elektronicznych rozliczeń i w związku z tym być uprawniony do otrzymywania co kwartał informacji za okres krótszy niż rok, ale nie oznacza to automatycznie, że indywidualni użytkownicy budynku (będący użytkownikami końcowymi, ale nie odbiorcami końcowymi) są uprawnieni do otrzymywania takich informacji częściej niż dwa razy w roku przed dniem 1 stycznia 2022 r.
40 W co najmniej dwóch przypadkach nie dokonano tego spójnie we wszystkich wersjach językowych. Komisja uważa, że należy wydać formalne sprostowanie, aby wyeliminować te niespójności. Zamiary wynikające z wniosku Komisji były w tym względzie jasne, por. sekcja 4.3.2 pkt 1.3.3 oceny skutków (dokument roboczy służb Komisji, SWD(2016) 405 final).
42 Nie istnieje uniwersalna norma w odniesieniu do sposobu obliczania stopniodni, a ze względu na brak lepszych rozwiązań alternatywnych państwa członkowskie mogą zechcieć zachęcać lub zobowiązać do stosowania metodyki używanej przez Eurostat: por. https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/nrg_chdd_esms.htm (rozdział 3.4).
43 Przez każdą osobę odpowiedzialną za informowanie odbiorców / użytkowników końcowych opomiarowanych podlicznikami zgodnie z decyzjami podjętymi przez państwa członkowskie na podstawie art. 10a ust. 3.
44 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz.U. L 328 z 21.12.2018, s. 82).
45 Wyraźnie wynika to ze zmienionej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (por. również rozdział 7.1). W przypadku dyrektywy RED II można to wywnioskować na podstawie użycia węższego terminu "odbiorca" w art. 24 ust. 2, co wskazuje na dążenie prawodawców do rozróżnienia zakresu obowiązku zawartego w art. 24 ust. 1 oraz obowiązku zawartego w art. 24 ust. 2.