Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Plan na przyszłość dotyczący opiekunów i opieki - lokalne i regionalne szanse związane z europejskim wyzwaniem

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Plan na przyszłość dotyczący opiekunów i opieki - lokalne i regionalne szanse związane z europejskim wyzwaniem
(2021/C 440/11)

Sprawozdawca: Heinrich DORNER (AT/PES), członek rządu kraju związkowego Burgenland
ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Priorytety polityki

1. Jest świadomy skutków starzenia się społeczeństwa 1 , zmian zachodzących w strukturach społecznych i w modelu rodziny, jak również w dostosowanej do potrzeb opiece nad osobami o specjalnych potrzebach, jest też świadomy wymagań współczesnego rynku pracy, a także wynikających z tego coraz większych potrzeb w zakresie formalnych i nieformalnych usług opiekuńczych, przy czym te ostatnie są świadczone głównie przez członków rodziny. Odnotowuje jednocześnie, że w dłuższej perspektywie ważne jest opracowanie programów na rzecz aktywnego starzenia się i ograniczenia wczesnego pogarszania się stanu fizycznego i psychicznego osób starszych. Opracowując takie programy, należy również uwzględnić wzmocnienie udziału osób starszych w życiu społecznym oraz poprawę infrastruktury dla takich osób. Możliwość intensywniejszego uczestnictwa sprzyja samostanowieniu w podeszłym wieku i pomaga zapobiegać samotności i izolacji społecznej.

2. Zwraca uwagę, że starzenie się społeczeństwa ma większy wpływ na obszary wiejskie, zwłaszcza na terenach dotkniętych wyludnieniem lub w regionach opóźnionych w rozwoju, gdzie opieka nad osobami starszymi i niesamodzielnymi jest mniej dostępna i wymaga większego wsparcia w formie usług świadczonych na poziomie społeczności. Należy również wziąć pod uwagę negatywne skutki migracji pracowników opieki z regionów słabiej rozwiniętych do regionów lepiej rozwiniętych, która powoduje poważne braki kadrowe w tych pierwszych regionach. Uznaje znaczenie usług świadczonych na rzecz osób starszych i niesamodzielnych na poziomie społeczności lokalnych na obszarach wiejskich i wyludnionych jako rodzaj zasobów mających na celu wspieranie pozostania ludzi w ich zwyczajowym otoczeniu, ich samodzielności, niezależności w codziennym życiu i włączenia społecznego poprzez zapewnienie różnego wsparcia technicznego, materialnego lub gospodarczego oraz propagowanie powszechnej dostępności. Jednocześnie postępujące starzenie się społeczeństwa staje się coraz bardziej widoczne także w miastach. Odsetek osób starszych w populacji miast gwałtownie rośnie, a co za tym idzie - i zapotrzebowanie na personel i nową infrastrukturę (domy opieki, mieszkania z opieką itp.).

3. Uznaje kluczową rolę, jaką sektor opieki odegrał obok sektora opieki zdrowotnej podczas kryzysu związanego z COVID-19. Wzywa w związku z tym do pełnego poszanowania uczciwych warunków pracy i odpowiedniego wynagrodzenia opiekunów jako podstawowego obowiązku w ramach uznania ich usług.

4. Jest zdania, że regiony i miasta muszą kontynuować, a w razie potrzeby zintensyfikować dotychczasowe starania na rzecz rozwiązania problemu niedoboru pracowników opieki, aby przeciwdziałać grożącemu w perspektywie średnio- i długoterminowej zjawisku braku pracowników. Niedobór ten dotyka tereny zarówno miejskie, jak i wiejskie i należy zwrócić szczególną uwagę na obszary dotknięte spadkiem demograficznym, regiony oddalone lub opóźnione w rozwoju, gdzie opieka nad osobami starszymi i niesamodzielnymi jest mniej dostępna. Uznaje znaczenie podejścia uwzględniającego cykl życiowy w odniesieniu do wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa 2 , jednak w obecnym kontekście przeciążenia usług zdrowotnych ze względu na pandemię wzywa Komisję Europejską do zagwarantowania, by bezpośrednio dostępne dla miast i regionów instrumenty finansowe stanowiły pomoc w skutecznym przeciwdziałaniu zjawisku braku personelu opiekuńczego.

5. W związku z nagłymi niedoborami pracowników, które są wynikiem wprowadzonych w następstwie kryzysu (COVID-19) ograniczeń w mobilności transgranicznej pracowników służby zdrowia i osób świadczących usługi opiekuńcze, zwraca uwagę na dotychczasowe zalecenia polityczne KR-u (np. utworzenie korytarzy zdrowotnych między regionami przygranicznymi) 3 .

6. Uznaje nadrzędny cel, jakim jest umożliwienie osobom potrzebującym korzystania z tych usług opiekuńczych, które są niezbędne z punktu widzenia specjalistów i preferowane przez zainteresowane osoby.

7. Jest zdania, że niedobór wykwalifikowanej kadry w obszarze opieki nad osobami potrzebującymi stanowi potencjalną szansę na to, by powstrzymać wzrost bezrobocia w całej Europie, którego należy się spodziewać zwłaszcza w związku ze skutkami kryzysu wywołanego pandemią COVID-19. Może to też stanowić ważny krok w kierunku ochrony spójności gospodarczej i społecznej UE. Zwraca uwagę, że tworzenie nowych usług opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi prowadzi do tworzenia nowych miejsc pracy, które przyczyniają się do zwiększenia dynamiki gospodarki i utrzymania ludności na obszarach wiejskich i wyludnionych. Lokalne usługi socjalne na tych obszarach narażonych na trudności stanowią wyraźny element dynamiki obszarów wiejskich oraz spójności społecznej i terytorialnej.

8. Zauważa, że sektor opieki musi nie tylko przekształcić się, ale także przyjąć nowy paradygmat i przejść od opieki do zapobiegania i włączenia społecznego, od jakości opieki do jakości życia, od instytucji do gospodarstw domowych, od profesjonalizacji do wspólnej pracy z rodziną i jej zaangażowania. Należy ponadto przejść od podejścia medycznego do podejścia opartego na opiece i usługach, od modelu uniwersalnego do umożliwienia pewnego stylu życia, od przewagi systemu do ukierunkowania na klienta, od obaw przed użyciem technologii do jej wykorzystania, od rozwiązań tradycyjnych do rozwiązań cyfrowych ukierunkowanych na osoby, od stosowania krytycznych wskaźników efektywności do "zdrowego rozsądku".

9. Z zadowoleniem przyjmuje określony przez Komisję Europejską w Zielonej księdze w sprawie starzenia się zamiar, jakim jest zapoczątkowanie szeroko zakrojonej debaty politycznej na temat starzenia się społeczeństwa. Celem debaty byłoby omówienie tego, jak przewidywać, przygotowywać się i reagować na związane z tym wyzwania i możliwości. Komitet zwraca także szczególną uwagę na ustalenia i rozważania zawarte w pkt 5.1 tej zielonej księgi 4 .

10. Zwraca uwagę na Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych i oczekuje na zaplanowaną na 2022 r. inicjatywę dotyczącą opieki długoterminowej, a także podkreśla treść zasady 18 filaru, zgodnie z którą każdy ma prawo do przystępnych cenowo i dobrej jakości usług opieki długoterminowej, w szczególności opieki w domu i usług środowiskowych 5 .

11. Ponownie zwraca się do Komisji Europejskiej o "rozważenie europejskiego porozumienia w sprawie opieki, podobnego do gwarancji dla młodzieży, w celu zaspokojenia potrzeb w zakresie opieki w ramach podejścia opartego na prawach stawiającego opiekę w centrum działań gospodarczych, zwiększając inwestycje w opiekę zdrowotną i opiekę zgodnie ze strategią na rzecz gospodarki dobrobytu. Wzywa Komisję i państwa członkowskie do uwzględnienia postulatów pracownic i pracowników zatrudnionych w gospodarstwie domowym w zakresie warunków pracy zawartych w konwencji MOP nr 189" 6 . W tej samej opinii KR wezwał do przeglądu i dalszego rozwinięcia celów barcelońskich, aby stały się one obowiązkowe, oraz do "wprowadzenia celów w zakresie opieki wykraczających poza cele barcelońskie (»Barcelona +«) w celu uwzględnienia potrzeb w zakresie opieki w starzejących się społeczeństwach i uznania, że sektor opieki jest bardzo zdominowany przez kobiety, a zarazem płace w nim nie odpowiadają wartości społecznej tej pracy".

Dane statystyczne i perspektywy

12. Wskazuje na aktualne prognozy, według których w Europie odsetek osób w wieku co najmniej 65 lat, wynoszący obecnie 20 %, zwiększy się do roku 2070 do około 30 %, a odsetek osób w wieku co najmniej 80 lat podwoi się do roku 2070 i wyniesie ponad 13 % 7 . Tym samym przewiduje się, że liczba osób w wieku powyżej 65 lat wzrośnie z 87 mln do ponad 150 mln, a liczba osób w wieku powyżej 80 lat - z 23 mln do 62 mln.

13. Jest świadomy, że według szacunków liczba osób, które potencjalnie mogą potrzebować opieki długoterminowej, wzrośnie w UE z 19,5 mln w 2016 r. do 23,6 mln w 2030 r. i do 30,5 mln w 2050 r. 8 .

14. Zauważa, że aby jedynie utrzymać obecny stosunek pięciu pracowników opieki długoterminowej na 100 osób w wieku co najmniej 65 lat, liczba pracowników w tym sektorze w krajach OECD musiałaby wzrosnąć o 13,5 mln do 2040 r. 9 . Aby zaspokoić to rosnące zapotrzebowanie, tylko w latach 2018-2030 w 27 państwach członkowskich UE potrzebnych będzie łącznie 11 mln pracowników w sektorze służby zdrowia i opieki 10 .

15. Podkreśla ogromny potencjał sektora opieki dla rynku pracy i w tym kontekście zwraca uwagę na to, że w ciągu najbliższych 10 lat w sektorze opieki zdrowotnej i społecznej potencjalnie dostępnych będzie 8 mln miejsc pracy 11 .

16. Podkreśla ponadto, że srebrna gospodarka 12 , która obejmuje usługi opiekuńcze dla osób starszych, jest potężnym narzędziem przeciwdziałania wyludnianiu się, zapewniającym natychmiastowe rozwiązania problemów związanych ze starzeniem się społeczeństwa i bezrobociem na obszarach wiejskich znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji. Srebrna gospodarka zapewnia regionom przewagę konkurencyjną i spójność, co przynosi korzyści wszystkim zaangażowanym podmiotom. Ponadto stopniowe starzenie się, które dotyczy już wielu naszych regionów, staje się aktywnym zasobem, tworząc miejsca pracy i dobrobyt, zmieniając stereotypy i wymagające ulepszeń koncepcje.

Znaczenie lokalne i regionalne

17. Jest zdania, że z uwagi na zagrażające w perspektywie średnio- i długoterminowej zjawisko niedoboru pracowników miasta i regiony UE muszą rozważyć przyczyny braku opiekunów. Jest to konieczne zwłaszcza dla tych regionów, których systemy opierają się na pracownikach z krajów sąsiadujących i które w związku z zamknięciem granic na skutek pandemii musiały mierzyć się z nagłym niedoborem pracowników.

18. Jest świadomy tego, że w Europie występują regionalne różnice i priorytety 13 , jeśli chodzi o opiekę formalną i nieformalną, przy czym ta druga jest sprawowana głównie przez członków rodziny, a także uznaje różnorodność oferowanych usług oraz zróżnicowanie regionalnych rozwiązań służących zaspokojeniu danego zapotrzebowania na usługi opiekuńcze.

19. Popiera tworzenie w Europie sieci kontaktów między regionami i zachęca je do wspierania wspólnej wymiany doświadczeń oraz wspólnego, skoordynowanego opracowywania środków. Zwraca uwagę na ważną rolę regionów i miast w opracowywaniu specjalnych środków na rzecz opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi w celu świadczenia lokalnych usług na obszarach wiejskich dotkniętych starzeniem się ludności i wyludnianiem. Chodzi tu o strategię w zakresie niezbędnej opieki nad tymi grupami zamieszkującymi obszary w trudnej sytuacji geograficznej i borykającymi się z większymi trudnościami w dostępie do podstawowych lokalnych usług w celu zagwarantowania im odpowiedniej opieki społecznej i zdrowotnej w ich zwyczajowym środowisku.

Wpływ na sytuację kobiet

20. Biorąc pod uwagę kwestię płci, podkreśla, że 92 % kobiet w UE wykonuje regularnie, tj. częściej niż jeden dzień w tygodniu, nieodpłatną pracę związaną z opieką, 81 % kobiet w UE codziennie opiekuje się członkami rodziny 14  oraz że kobiety stanowią większość pracowników w sektorze służby zdrowia i opieki 15 . Sytuacja ta jest szczególnie dotkliwa dla kobiet żyjących w środowisku wiejskim i na obszarach wyludnionych, gdzie występują faktyczne trudności w dostępie do podstawowych usług w zakresie opieki zdrowotnej i społecznej.

21. Podkreśla, że w Europie opiekę sprawują w przeważającej części członkowie rodziny, zwłaszcza kobiety, w ramach opieki domowej, często bez specjalistycznego wykształcenia czy wyszkolenia i bez odpowiedniego wynagrodzenia ani zabezpieczenia społecznego, co ostatecznie pogłębia istniejącą lukę emerytalną między kobietami a mężczyznami.

22. Uznaje potrzebę opracowania strategii politycznych i programów mających na celu odciążenie kobiet od zdecydowanej większości nieodpłatnej pracy opiekuńczej. Zarówno nieopłacani opiekunowie, jak i członkowie ich rodzin, którzy nie przyczyniają się do opieki, muszą być świadomi, że opieka jest pracą i powinna być jako taka traktowana. Nieodpłatna praca opiekuńcza nie jest obowiązkiem kobiet i powinna być równomiernie rozłożona między płcie, aby zapewnić kobietom niezależność finansową, zgodnie z europejską strategią na rzecz równouprawnienia płci.

23. Wskazuje na wysoki odsetek kobiet, które mimo niepewnych warunków zatrudnienia i zbyt niskiego wynagrodzenia są gotowe świadczyć usługi opiekuńcze, ponieważ pochodzą z państw o niskim poziomie wynagrodzeń. Kobiety te są w większości przypadków imigrantkami i powinny mieć dostęp do usług integracyjnych w języku ojczystym oraz do informacji o przysługujących im prawach, które mają jako pracujące imigrantki, i o dostępnych dla nich usługach. Szczególne znaczenie ma pełne wdrożenie dyrektywy o delegowaniu pracowników oraz zapewnienie, by ta szczególna grupa pracowników nie została wyłączona z ochrony zapewnianej na mocy krajowych ustawowych płac minimalnych. Podkreśla w związku z tym pilną potrzebę pozytywnej konwergencji wynagrodzeń minimalnych, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że niskie płace pozostają cechą charakterystyczną zatrudnienia w UE oraz że kobiety stanowią 59 % pracowników otrzymujących płacę minimalną 16 . Zwraca uwagę, że UE nadal musi wspierać państwa członkowskie we wdrażaniu skutecznej i sprzyjającej włączeniu społecznemu polityki społecznej i polityki zatrudnienia oraz w prowadzeniu reform niezbędnych do osiągnięcia tego celu.

24. Podkreśla potrzebę rozwiązania problemu niepewnych warunków pracy opiekunów zamieszkujących w domu podopiecznego w UE. Są to głównie kobiety, często migrantki z państw trzecich, z których część pracuje nielegalnie jako migrantki nieposiadające dokumentów, a niektóre są zaangażowane w migrację cyrkulacyjną lub czasową. Przyłącza się w tym względzie do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES-u), podkreślając, że opiekunowie mieszkający ze swoimi podopiecznymi powinni być traktowani w podobny sposób jak inni pracownicy opieki i wzywa do poprawy zabezpieczeń w dyrektywie w sprawie kar dla pracodawców (2009/52/WE) w celu ochrony praw pracowniczych pracowników nieposiadających dokumentów oraz do rygorystycznego stosowania dyrektywy w sprawie praw ofiar (2012/29/UE) w celu zapewnienia skutecznego wsparcia pracownikom opieki mieszkającym ze swoimi podopiecznymi, którzy padają ofiarą wyzysku, niezależnie od ich statusu migracyjnego 17 .

Zalecenia dla właściwych podmiotów

25. Podkreśla, że potrzebne jest lepsze rozpowszechnianie wiedzy i informowanie opinii publicznej o istniejącym zapotrzebowaniu na zawody związane z opieką w celu przyciągnięcia większej grupy osób poszukujących pracy oraz w celu znaczącego zmniejszenia nierównowagi płci, tak aby zagwarantować, że więcej mężczyzn będzie wykonywało takie zawody w przyszłości. Władze lokalne i regionalne mogłyby uczestniczyć w tych działaniach poprzez organizowanie kierowanych specjalnie do mężczyzn seminariów, warsztatów i reklam odnoszących się do zawodów opiekuńczych, co pozwoli zwalczać stereotypy związane z płcią i brak świadomości. Powinno to iść w parze ze skoordynowanymi wysiłkami na rzecz poprawy warunków pracy w sektorze opieki w celu zwiększenia atrakcyjności takich zawodów, w tym wśród ludzi młodych, a zwłaszcza na obszarach wyludnionych lub na obszarach o bardzo starzejącym się społeczeństwie.

26. Zwraca uwagę, że w kontekście obecnego kryzysu związanego z pandemią COVID-19 miejsca pracy i ciągłość usług w sektorze opieki można zapewnić poprzez ustanowienie odpornych na kryzysy struktur pracodawców, co dotyczy zwłaszcza struktury własności oraz sposobu wykorzystania wypracowanych zysków.

27. Jest świadomy, że odpowiednia równowaga między życiem zawodowym a prywatnym odgrywa istotną rolę podczas wyboru ścieżki zawodowej przez osoby, które zaczynają swoją ścieżkę kariery w tym sektorze. Dlatego w sektorze opieki profesjonalnej potrzebne są odpowiednie modele czasu pracy, które umożliwiają i wspierają godzenie życia rodzinnego, odpoczynku i pracy zawodowej.

28. Podkreśla, że w procesie tworzenia i utrzymywania zdrowego środowiska pracy decydującym czynnikiem oprócz zdrowia fizycznego jest również zdrowie psychiczne pracowników, a zatem niezbędne jest profesjonalne wsparcie personelu (np. nadzór, ukierunkowane kształcenie i szkolenie ustawiczne, wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego), przez co daje się również wyraźny sygnał do przeciwdziałania obserwowanemu w tym zawodzie wzrostowi wskaźnika wypalenia zawodowego.

29. Podkreśla znaczenie ponownego rozważenia nowych wymogów strukturalnych dla domów opieki dla osób starszych, aby mogły one zrównoważyć nowe standardy dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa (w tym dotyczące zapobiegania zakażeniom i kontrolowania ich), które przyniosą korzyść mieszkańcom tych domów i ich pracownikom. Ogólnym celem jest zapewnienie optymalnych warunków środowiskowych, warunków życia i pracy, a także warunków sprzyjających kontaktom społecznym.

30. Uważa, że zastosowanie rozwiązań technicznych do wykonywania czynności pielęgnacyjnych, na potrzeby sprawnej i kompleksowej dokumentacji oraz do komunikacji między różnymi specjalistami stanowi istotne wsparcie, które ułatwia codzienną pracę osób świadczących usługi opiekuńcze.

31. Zwraca uwagę na rosnące znaczenie cyfryzacji również w sektorze opieki. Wzywa w tym celu do zapewnienia specjalnego wsparcia technicznego dla domów opieki dla osób starszych z myślą o promowaniu telemedycyny jako środka poprawy zarządzania zdrowiem pensjonariuszy. Ponadto narzędzia cyfrowe i narzędzia teleopieki stosowane już podczas pandemii do monitorowania i kontroli osób, które są odizolowane i pozbawione rzeczywistego wsparcia rodziny, będą nadal rozwijane, co poprawi dostęp ludzi do usług opiekuńczych. Ich rozwojowi muszą jednak towarzyszyć środki mające na celu zmniejszenie przepaści cyfrowej we wszystkich dziedzinach, czyli np. między kobietami a mężczyznami, na obszarach wiejskich lub wśród osób w starszym wieku. Podobnie specjaliści w sektorze powinni być przeszkoleni w zakresie korzystania z tych nowych narzędzi za pośrednictwem programów kształcenia ustawicznego. Istnieje także potrzeba stworzenia skoordynowanego i zintegrowanego systemu komunikacji między systemem opieki zdrowotnej, pracownikami opiekuńczymi i rodzinami. Kluczowe znaczenie ma to, by osoby pracujące w domach opieki oraz ich mieszkańcy mieli dostęp do szkoleń w zakresie nowych technologii.

32. Jest zdania, że wsparcie finansowe w okresie nauki zawodu jest ważnym dodatkowym środkiem, który ma ułatwić zainteresowanym obranie danej ścieżki zawodowej lub przekwalifikowanie się.

33. Opowiada się za adekwatnym wynagrodzeniem dla opiekunek i opiekunów, które odzwierciedla socjalną i społeczną wartość ich pracy.

34. Przypomina 9. zasadę Europejskiego filaru praw socjalnych dotyczącą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, zgodnie z którą rodzice oraz osoby pełniące obowiązki opiekunów mają prawo do odpowiednich urlopów, elastycznej organizacji pracy oraz dostępu do usług w zakresie opieki. W związku z tym zwraca uwagę na udział, jaki w przestrzeganiu tej zasady mogą mieć publiczne środki wsparcia na rzecz zatrudniania opiekunów za pośrednictwem dotacji lub innych form finansowania, co przyczyni się również do uregulowania i poprawy warunków pracy opiekunów.

35. Zaleca państwom członkowskim UE stworzenie podstawowych warunków ramowych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego krewnych sprawujących opiekę. Dotyczy to zarówno zabezpieczenia środków utrzymania, jak i ubezpieczenia chorobowego, wypadkowego i emerytalnego tej grupy osób. Krewni pełniący funkcję opiekunów nie powinni być zmuszani do rezygnacji z pracy, a świadczenia publiczne nie mogą być związane ze statusem osoby bezrobotnej. Podejmowanie decyzji o opiece nad krewnym jest zawsze trudne. Nie należy nikomu narzucać niepotrzebnych poświęceń.

36. Podkreśla, jak ważną kwestią w opiece nieformalnej, świadczonej głównie przez członków rodziny, jest profesjonalne wsparcie, które ma na celu wyposażenie krewnych sprawujących opiekę w niezbędne umiejętności, a jednocześnie zapewnienie odpowiedniej jakości działań podejmowanych w ramach opieki. Ponadto konieczne jest stworzenie rozwiązań (np. placówek opieki krótkoterminowej), które w razie potrzeby umożliwią tymczasowe odciążenie opiekunów.

37. Wzywa państwa członkowskie UE i właściwe podmioty na szczeblu lokalnym i regionalnym do regularnego przeprowadzania konsultacji z zainteresowanymi grupami społecznymi, aby uzyskane w ten sposób opinie oraz zachodzące w nich zmiany wykorzystać jako podstawę strategicznego rozwoju oferty usług.

Zalecenia dla Komisji Europejskiej

38. Wzywa Komisję Europejską, aby zaktualizowała pochodzące z 2012 r. europejskie ramy jakości usług opieki długoterminowej w celu uwzględnienia najnowszych zmian w dziedzinie opieki długoterminowej i powiązanych wymogów w zakresie umiejętności oraz w celu ułatwienia mobilności opiekunów. W związku z tym proponuje Komisji Europejskiej i państwom członkowskim stosowanie europejskiego znaku jakości w odniesieniu do statusu zawodowego "opiekuna osób starszych i niesamodzielnych", zarówno w placówkach opieki zinstytucjonalizowanej, jak i w ramach opieki niezinstytucjonalizowanej, w celu zagwarantowania zasad kwalifikacji i kompetencji opiekunów świadczących takie usługi. Konieczne jest ustanowienie wspólnych norm odniesienia w obecnym kontekście europejskim za pomocą oficjalnie zatwierdzonego certyfikatu jakości dostosowanego do potrzeb każdego państwa członkowskiego. Komitet podkreśla, że najwyższym priorytetem muszą pozostać prawa osób wymagających opieki oraz ich dobrostan fizyczny i psychiczny, w tym zapobieganie osamotnieniu i zwalczanie go.

39. Sugeruje, aby Komisja Europejska i państwa członkowskie UE rozważyły ogólnounijną strategię oraz wspólną definicję zawodową opiekunów (w tym opiekunów zamieszkujących w domu podopiecznego, których usługi należy uznać za część świadczenia opieki długoterminowej), angażując w ten proces miasta i regiony oraz partnerów społecznych. W strategii tej należy podnosić świadomość, również dzięki kampanii medialnej, z myślą o wniesieniu wkładu w trwałą zmianę wizerunku, jeśli chodzi o zawody medyczne i związane z opieką.

40. Proponuje ponadto, aby Komisja Europejska rozważyła wnioski dotyczące uznawania i skutecznego wspierania rodzin sprawujących opiekę.

41. Zwraca się do Komisji Europejskiej, aby przygotowała wniosek dotyczący ustanowienia wydajnego systemu rejestracji na potrzeby kompleksowego gromadzenia i analizowania danych, dotyczących także opieki w domu podopiecznego, która w dużym stopniu jest nieudokumentowana, tak aby zapewnić państwom członkowskim i regionom solidną podstawę dla przyszłych uzgodnień ponadregionalnych.

42. Proponuje stworzenie przez Komisję Europejską platformy wzajemnej wymiany wiedzy fachowej oraz możliwości prezentowania przykładów najlepszych praktyk w dziedzinie opieki, jak również wspólnych programów, takich jak plany w zakresie opieki społecznej lub strategie wsparcia rodzin sprawujących opiekę.

43. Z zadowoleniem przyjmuje możliwości finansowania i wsparcia w ramach obecnych i przyszłych funduszy strukturalnych UE (EFS 2014-2020 wraz z inicjatywą REACT-EU lub EFS+ 2021-2027) oraz synergie i komplementarność, jakie zapewnia Program UE dla zdrowia na lata 2021-2027, a także podkreśla priorytetowe znaczenie finansowanych w jego ramach działań.

44. Opowiada się za określeniem priorytetów budżetowych oraz ukierunkowanym udostępnianiem środków budżetowych w celu przeciwdziałania zjawisku niedoboru pracowników w sektorze służby zdrowia i opieki, zwłaszcza z uwagi na agendę Komisji Europejskiej dotyczącą polityki rynku pracy w ramach europejskiego semestru. Komisja Europejska powinna monitorować wdrażanie i skuteczność swoich zaleceń.

Bruksela, dnia 1 lipca 2021 r.

Apostolos TZITZIKOSTAS
Przewodniczący
Europejskiego Komitetu Regionów
1 W 2020 r. 20,6 % ludności UE było w wieku co najmniej 65 lat. To o 3,0 punkty procentowe więcej niż udział tej grupy wiekowej sprzed 10 lat. Eurostat, 16.3.2021: https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/ddn-20210316-1.
2 COM(2021) 50 final.
3 Opinia KR-u "Wdrożenie i przyszłe perspektywy transgranicznej opieki zdrowotnej" (COR-2019-04597).
4 COM(2021) 50 final.
5 COM(2021) 102 final.
6 Opinia KR-u "Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020-2025" (COR-2020-02016).
7 c0m(2020) 241 final - Sprawozdanie w sprawie skutków zmian demograficznych.
8 COM(2021) 50 final.
9 OECD (2020), Who Cares? Attracting and Retaining Care Workers for the Elderly [Kto się będzie opiekował? Przyciąganie i utrzymanie opiekunów dla osób starszych], https://www.oecd.org/els/health-systems/who-cares-attracting-and-retaining-elderly-care-workers-92c0ef68-en.htm.
10 JRC121698 - JRC (2021), Health and long-term care workforce: demographic challenges and the potential contribution of migration and digital technology [Siła robocza w sektorach opieki zdrowotnej i długoterminowej. Problemy demograficzne oraz potencjalny wkład migracji i technologii cyfrowej].
11 COM(2021) 50 final.
12 Według Komisji Europejskiej srebrną gospodarkę można zdefiniować jako możliwości gospodarcze wynikające z wydatków publicznych i konsumenckich związanych ze starzeniem się społeczeństwa oraz ze szczególnymi potrzebami ludności w wieku powyżej 50 lat.
13 JRC121698.
14 EIGE (2021), Gender inequalities in care and consequences for the labour market [Zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w sektorze opieki i konsekwencje tego zjawiska dla rynku pracy], https://eige.europa.eu/publications/gender-inequalities-care-and-consequences-labour-market/.
15 JRC121698.
16 Opinia KR-u w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (COR-2020-05859).
17 Opinia z inicjatywy własnej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie praw opiekunów zamieszkujących w domu podopiecznego (SOC/535 - EESC-2016-00941).

Zmiany w prawie

Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 30.04.2024
Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024