Covid-19 Wytyczne dotyczące środków zarządzania granicami w celu ochrony zdrowia i zapewnienia dostępności towarów i usług podstawowych.

COVID-19 Wytyczne dotyczące środków zarządzania granicami w celu ochrony zdrowia i zapewnienia dostępności towarów i usług podstawowych

(2020/C 86 I/01)

(Dz.U.UE C z dnia 16 marca 2020 r.)

Kryzys spowodowany epidemią koronawirusa uwypuklił wyzwanie, jakim jest ochrona zdrowia ludności, a jednocześnie uniknięcie zakłóceń swobodnego przepływu osób oraz dostaw towarów i usług podstawowych w całej Europie. Wdrażanie polityki Unii w zakresie kontroli osób i towarów powinna regulować zasada solidarności między państwami członkowskimi.

W celu uniknięcia niedoborów i pogłębienia się trudności natury społecznej i ekonomicznej, z którymi borykają się już wszystkie państwa europejskie, kluczowe znaczenie ma utrzymanie funkcjonowania jednolitego rynku. Państwa członkowskie nie powinny zatem podejmować działań zagrażających integralności jednolitego rynku towarów, w szczególności łańcuchów dostaw, ani nie powinny angażować się w jakiekolwiek nieuczciwe praktyki.

Państwa członkowskie muszą w każdym przypadku przyjmować swoich obywateli i rezydentów oraz ułatwiać tranzyt innych obywateli i rezydentów UE, którzy powracają do domu.

Jeśli chodzi o środki związane z zarządzaniem granicami, kluczowe znaczenie ma koordynacja na szczeblu UE.

W związku z tym w niniejszych wytycznych określono zasady regulujące zintegrowane podejście do skutecznego zarządzania granicami w celu ochrony zdrowia przy zachowaniu integralności jednolitego rynku.

I.
Transport towarów i usług
1.
Zasadnicze znaczenie dla zapewnienia ciągłości gospodarczej ma sektor transportu i mobilności. Niezbędne są wspólne i skoordynowane działania. Usługi transportu ratunkowego powinny mieć pierwszeństwo w systemie transportu (np. poprzez wykorzystanie "pasów ruchu dla pojazdów uprzywilejowanych").
2.
Środki kontroli nie powinny przerywać ciągłości działalności gospodarczej i powinny zabezpieczać funkcjonowanie łańcuchów dostaw. Swobodny transport towarów ma kluczowe znaczenie dla utrzymania dostępności towarów, w szczególności towarów podstawowych, takich jak żywność (w tym inwentarz żywy), niezbędnego sprzętu medycznego i środków ochrony oraz zapasów. Ogólnie rzecz biorąc, środki kontroli nie powinny powodować poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu łańcuchów dostaw, podstawowych usług użyteczności publicznej oraz gospodarek krajowych i całej unijnej gospodarki.
3.
Należy umożliwić podróże zawodowe w celu zagwarantowania transportu towarów i usług. W tym kontekście ułatwienie bezpiecznego przekraczania granic wewnętrznych i zewnętrznych przez pracowników transportu, w tym kierowców ciężarówek i maszynistów, pilotów oraz członków załóg lotniczych, ma decydujące znaczenie dla zapewnienia odpowiedniego przepływu towarów i kluczowego personelu.
4.
W przypadku nałożenia przez państwa członkowskie ograniczeń na transport towarów i przewóz pasażerów ze względu na zdrowie publiczne, ograniczenia te mogą być stosowane wyłącznie wówczas, gdy są:
a.
przejrzyste, tj. zapisane w publicznych oświadczeniach/dokumentach;
b.
należycie umotywowane, tj. należy wyjaśnić powody ich wprowadzenia i wskazać ich związek z Covid-19. Uzasadnienia muszą opierać się na dowodach naukowych i muszą być poparte zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC);
c.
proporcjonalne, tj. nie wykraczają poza to, co jest absolutnie niezbędne;
d.
adekwatne i właściwe dla danego rodzaju transportu, tj. ograniczenia dotyczące poszczególnych rodzajów transportu muszą być dostosowane do konkretnego rodzaju transportu; oraz
e.
niedyskryminujące.
5.
Wszelkie planowane ograniczenia związane z transportem należy zgłaszać Komisji i wszystkim pozostałym państwom członkowskim odpowiednio szybko, a w każdym razie przed ich wprowadzeniem, z zastrzeżeniem szczegółowych przepisów mających zastosowanie do środków nadzwyczajnych w sektorze lotnictwa.
II.
Dostawy towarów
6.
Państwa członkowskie powinny utrzymać swobodny przepływ wszystkich towarów. W szczególności powinny gwarantować łańcuch dostaw produktów podstawowych, takich jak leki, sprzęt medyczny, podstawowe i łatwo psujące się produkty spożywcze oraz inwentarz żywy. Nie należy wprowadzać żadnych ograniczeń w przepływie towarów na jednolitym rynku, w szczególności (ale nie tylko) towarów podstawowych, związanych ze zdrowiem i łatwo psujących się, a zwłaszcza środków spożywczych, chyba że jest to należycie uzasadnione. Państwa członkowskie powinny wyznaczyć priorytetowe pasy ruchu dla transportu towarowego (np. poprzez wykorzystanie "pasów ruchu dla pojazdów uprzywilejowanych") i rozważyć zniesienie istniejących weekendowych zakazów poruszania się.
7.
Nie należy nakładać obowiązku posiadania dodatkowych certyfikatów dla towarów znajdujących się w legalnym obrocie na jednolitym rynku UE. Należy zauważyć, że według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności nie ma dowodów na to, że żywność stanowi źródło lub mechanizm przenoszenia COVID-19 1 .
8.
Pracownicy transportu, zwłaszcza (ale nie tylko) ci, którzy dostarczają towary podstawowe, powinni być w stanie przekraczać granicę według potrzeb, a ich bezpieczeństwo nie powinno być w żaden sposób zagrożone.
9.
Państwa członkowskie powinny zapewnić stałą dostępność towarów, aby zaspokoić potrzeby społeczne, w celu uniknięcia zakupów dyktowanych paniką i stwarzającego zagrożenie zatłoczenia sklepów, co będzie wymagało aktywnego zaangażowania ze strony całego łańcucha dostaw.
10.
W razie potrzeby należy zwiększyć przepustowość określonych węzłów transportowych (np. portów morskich i lotniczych, węzłów logistycznych).
III.
Środki związane ze zdrowiem
11.
Należy podjąć odpowiednie działania w stosunku do osób, które zidentyfikowano jako stwarzające zagrożenie dla zdrowia publicznego w związku z Covid-19. Osoby te powinny mieć dostęp do odpowiedniej opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem priorytetowego traktowania różnych profili przypadków w ramach krajowych systemów opieki zdrowotnej.
12.
W oparciu o najlepsze praktyki stosowane przez organy służby zdrowia w państwach członkowskich zaleca się, w stosownych przypadkach, podjęcie następujących kroków na granicach zewnętrznych:
a.
wprowadzenie badań przy wjeździe (pierwotnych 2  i wtórnych 3 ) mających na celu ocenę obecności objawów lub narażenia na Covid-19 u podróżnych przybywających z obszarów lub krajów dotkniętych epidemią; wypełnienie karty lokalizacji pasażera do celów zdrowia publicznego na pokładzie statku powietrznego, promu, pociągu lub autobusu obsługującego połączenie bezpośrednie lub pośrednie z obszarami lub krajami dotkniętymi epidemią; wypełnienie morskiej deklaracji o stanie zdrowia w przypadku wszystkich przybywających statków ze wskazaniem wszystkich portów, które odwiedził dany statek;
b.
udostępnienie materiałów informacyjnych (ulotek, banerów, plakatów, slajdów elektronicznych itp.) w celu ich dystrybucji wśród podróżnych przybywających z obszarów dotkniętych epidemią lub udających się na te obszary;
c.
wprowadzenie badań przy wyjeździe mających na celu ocenę występowania objawów lub narażenia na Covid-19 u podróżnych opuszczających kraje dotknięte epidemią. Podróżnym, których zidentyfikowano jako narażonych na kontakt z Covid-19 lub zarażonych tym wirusem, nie należy zezwalać na podróż;
d.
izolowanie podejrzanych przypadków i kierowanie osób zakażonych do placówek opieki zdrowotnej. Organy po obu stronach granicy powinny uzgodnić właściwy tryb postępowania z przypadkami osób uznanych za stwarzające zagrożenie dla zdrowia publicznego, taki jak dalsze testy, izolacja lub kwarantanna i opieka zdrowotna - w kraju przyjazdu lub, po uzgodnieniu, w kraju wyjazdu.
13.
Aby kontrole te były skuteczne, należy stosować następujące dobre praktyki:
a.
ustanowienie standardowych procedur operacyjnych i zapewnienie wystarczającej liczby odpowiednio przeszkolonych pracowników;
b.
zapewnienie sprzętu ochronnego dla pracowników służby zdrowia i osób niebędących pracownikami służby zdrowia; oraz
c.
przekazywanie aktualnych informacji pracownikom służby zdrowia i innym odpowiednim pracownikom w punktach wjazdu, takim jak pracownicy ochrony, policji, służby celnej, kontroli państwa portu, piloci portowi i pracownicy firm sprzątających.

Większość tych środków powinna być stosowana przez organy służby zdrowia lub pod ich kontrolą. Służby graniczne odgrywają zasadniczą rolę wspierającą, w tym poprzez udzielanie informacji pasażerom i niezwłoczne kierowanie osób z podejrzeniem zakażenia do odpowiednich służb medycznych.

IV.
Granice zewnętrzne
14.
Wszystkie osoby - obywatele UE i obywatele państw trzecich - przekraczające granice zewnętrzne, aby wjechać do strefy Schengen, podlegają systematycznym kontrolom na przejściach granicznych. Kontrole graniczne mogą obejmować kontrole stanu zdrowia określone w sekcji III.
15.
Państwa członkowskie mogą odmówić wjazdu tym obywatelom państw trzecich niebędącym rezydentami, u których występują istotne objawy lub którzy byli szczególnie narażeni na ryzyko zakażenia i których uznano za zagrożenie dla zdrowia publicznego.
16.
Można zastosować środki alternatywne wobec odmowy wjazdu, takie jak izolacja lub kwarantanna, jeśli uznaje się je za bardziej skuteczne.
17.
Wszelkie decyzje w sprawie odmowy wjazdu muszą być proporcjonalne i niedyskryminacyjne. Środek uznaje się za proporcjonalny, pod warunkiem że został on zastosowany po konsultacji z organami służby zdrowia i został uznany przez nie za odpowiedni i niezbędny do osiągnięcia celu w zakresie zdrowia publicznego.
V.
Granice wewnętrzne
18.
Państwa członkowskie mogą przywrócić tymczasowe kontrole graniczne na granicach wewnętrznych, jeżeli jest to uzasadnione względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego. W skrajnie trudnej sytuacji państwo członkowskie może wskazać potrzebę przywrócenia kontroli granicznych jako reakcję na zagrożenie, jakie stwarza choroba zakaźna. Państwa członkowskie muszą powiadomić o przywróceniu kontroli granicznych zgodnie z kodeksem granicznym Schengen.
19.
Takie kontrole powinny być stosowane w sposób proporcjonalny i z należytym uwzględnieniem zdrowia zainteresowanych osób. Osobom, które są wyraźnie chore, nie należy odmawiać wjazdu, należy natomiast zastosować odpowiednie środki wskazane w pkt 11.
20.
Przeprowadzanie kontroli stanu zdrowia u wszystkich osób przybywających na terytorium państw członkowskich nie wymaga formalnego wprowadzenia kontroli na granicach wewnętrznych.
21.
Obywatelom UE należy zagwarantować warunki określone w dyrektywie w sprawie swobodnego przemieszczania się. W szczególności należy zapewnić niedyskryminację między obywatelami danego państwa członkowskiego a obywatelami UE będącymi jego rezydentami. Państwo członkowskie nie może odmówić wjazdu obywatelom UE lub obywatelom państw trzecich, którzy są rezydentami w tym państwie członkowskim, i musi ułatwić tranzyt innych obywateli UE i rezydentów, którzy powracają do domu. Państwa członkowskie mogą jednak wprowadzić odpowiednie środki, takie jak nałożenie na osoby wjeżdżające na ich terytorium obowiązku poddania się samoizolacji lub podobnym środkom po powrocie z obszaru dotkniętego Covid-19, pod warunkiem że nakładają takie same wymogi na własnych obywateli.
22.
Kontrole graniczne, o ile są wprowadzane na granicach wewnętrznych, powinny być organizowane w sposób, który zapobiega pojawianiu się dużych zgromadzeń (np. kolejek), które zwiększają ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa.
23.
Państwa członkowskie powinny zezwolić na przekraczanie granicy przez pracowników przygranicznych i ułatwić je im, w szczególności, ale nie tylko, tym którzy pracują w sektorze opieki zdrowotnej i w sektorze spożywczym, oraz w sektorach innych usług podstawowych (np. opieka nad dziećmi, opieka nad osobami starszymi, personel o krytycznym znaczeniu dla przedsiębiorstw użyteczności publicznej), aby zapewnić ciągłość ich działalności zawodowej.
24.
Państwa członkowskie powinny koordynować swoje działania i przeprowadzać kontrolę stanu zdrowia tylko po jednej stronie granicy, aby uniknąć powielania działań i wydłużania czasu oczekiwania.
25.
Państwa członkowskie, w szczególności sąsiadujące państwa członkowskie, powinny ściśle współpracować i koordynować na szczeblu UE działania, aby zapewnić skuteczność i proporcjonalność podejmowanych środków.
2 Badanie pierwotne obejmuje wstępną ocenę dokonywaną przez personel, który niekoniecznie musi posiadać przeszkolenie medyczne. Czynności tego rodzaju obejmują obserwację wzrokową podróżnych w celu wykrycia objawów choroby zakaźnej, pomiar temperatury ciała podróżnych oraz wypełnienie przez podróżnych kwestionariusza, w którym proszeni są o poinformowanie o występowaniu objawów lub o ekspozycji na czynnik zakaźny.
3 Badanie wtórne powinno być przeprowadzane przez personel posiadający przeszkolenie medyczne. Badanie to obejmuje wywiad pogłębiony, ukierunkowane badania medyczne i laboratoryjne oraz drugi pomiar temperatury.

Zmiany w prawie

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Tabletka "dzień po" bez recepty - Sejm uchwalił nowelizację

Bez recepty dostępny będzie jeden z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - zakłada uchwalona w czwartek nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tabletka będzie dostępna bez recepty ma być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stoi na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 22.02.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024