Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie konieczności wzmocnienia strategicznych unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów po 2020 r. i bardziej zdecydowanej walki z antycygańskością (2019/2509(RSP)).

Strategie na rzecz integracji Romów

P8_TA(2019)0075

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie konieczności wzmocnienia strategicznych unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów po 2020 r. i bardziej zdecydowanej walki z antycygańskością (2019/2509(RSP))

(2020/C 449/01)

(Dz.U.UE C z dnia 23 grudnia 2020 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 kwietnia 2011 r. zatytułowany "Unijne ramy dotyczące krajowych strategii integracji Romów do 2020 r." (COM(2011)0173) oraz późniejsze sprawozdania z wdrażania i oceny,

– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz Europejską konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

– uwzględniając orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące uznania Romów za grupę wymagającą szczególnej ochrony przed dyskryminacją,

– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nr 2153 z 2017 r. zatytułowaną "Promowanie integracji Romów i Trawelerów",

– uwzględniając dyrektywę Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne ¹ ,

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 9 grudnia 2013 r. w sprawie skutecznych środków integracji Romów w państwach członkowskich ² , a także konkluzje Rady z dnia 8 grudnia 2016 r. w sprawie przyspieszenia procesu integracji Romów i z dnia 13 października 2016 r. w sprawie sprawozdania specjalnego nr 14/2016 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego,

– uwzględniając decyzję ramową Rady 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych ³ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2017 r. w sprawie aspektów praw podstawowych w integracji Romów w UE: walka z antycygańskością ⁴ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 kwietnia 2015 r. w sprawie Międzynarodowego Dnia Romów - antycygańskość w Europie i uznanie przez UE dnia pamięci o ludobójstwie Romów podczas drugiej wojny światowej ⁵ ,

– uwzględniając sprawozdanie w sprawie praw podstawowych za 2016 r. przygotowane przez Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), a także pierwsze i drugie Badanie Unii Europejskiej na temat mniejszości i dyskryminacji (EU-MIDIS I i II) opracowane przez FRA oraz różne inne badania i sprawozdania dotyczące Romów,

– uwzględniając europejską inicjatywę obywatelską "Minority SafePack" zarejestrowaną w dniu 3 kwietnia 2017 r.,

– uwzględniając odpowiednie sprawozdania i zalecenia romskiego społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych i ośrodków badawczych,

– uwzględniając art. 123 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że antycygańskość ⁶  jest szczególnym rodzajem rasizmu, ideologią opartą na wyższości rasowej, formą odczłowieczenia i rasizmu instytucjonalnego, dla której pożywką jest dyskryminacja historyczna, a której przejawami są między innymi przemoc, mowa nienawiści, wyzysk, stygmatyzacja i dyskryminacja w najbardziej jaskrawej formie ⁷ ;

B. mając na uwadze, że Romowie ⁸  w Europie są nadal pozbawieni podstawowych praw człowieka;

C. mając na uwadze, że w ustaleniach zawartych w sprawozdaniu Komisji z oceny Unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów do 2020 r. (COM(2018)0785) podkreśla się, że "ramy miały zasadnicze znaczenie dla rozwoju unijnych i krajowych instrumentów i struktur mających na celu promowanie integracji Romów, lecz ambitne założenie »położenia kresu wykluczeniu Romów« nie zostało zrealizowane";

D. mając na uwadze, że ocena przeprowadzona przez Komisję wykazała, iż strategie integracji muszą uwzględniać różne cele jednocześnie oraz w ramach kompleksowego podejścia koncentrującego się w większym stopniu na walce z antycygańskością; mając na uwadze, że obok czterech celów dotyczących integracji Romów (edukacja, sytuacja mieszkaniowa, zatrudnienie i ochrona zdrowia) powinien znaleźć się szczegółowy cel w postaci niedyskryminacji;

E. mając na uwadze, że postępy na drodze do integracji Romów są, ogólnie rzecz biorąc, ograniczone; mając na uwadze, że zaobserwowano poprawę sytuacji w odniesieniu do przedwczesnego kończenia nauki i do wczesnej edukacji, ale sytuacja pod względem segregacji w szkołach uległa pogorszeniu; mając na uwadze, że poprawiła się samoocena stanu zdrowia Romów, ale ich dostęp do opieki medycznej jest nadal ograniczony; mając na uwadze, że w większości państw członkowskich nie odnotowano poprawy w dostępie do zatrudnienia, a do tego wzrósł udział młodych Romów niekształcących się, niepracujących ani nieszkolących się; mając na uwadze, że sytuacja mieszkaniowa budzi poważne obawy, a w kwestii ubóstwa osiągnięto jedynie niewielki postęp; mając na uwadze, że źródłem poważnych obaw nadal jest też antycygańskość i jej przejawy, takie jak przestępstwa z nienawiści i mowa nienawiści - w internecie i poza nim; mając na uwadze, że działanie UE uznano za wnoszące istotną wartość dodaną do krajowych strategii na rzecz Romów i ich wdrażania z wykorzystaniem obszarów polityki, zarządzania i finansów;

F. mając na uwadze, że w ocenie odnotowano niedociągnięcia w pierwotnym projekcie ram oraz ich ograniczoną skuteczność podczas wdrażania;

G. mając na uwadze, że w ocenie zwrócono uwagę na potrzebę wzmocnienia pozycji Romów i ich uczestnictwa za pomocą specjalnych środków; mając na uwadze, że takie wzmocnienie pozycji Romów i organizacji pozarządowych oraz budowanie ich zdolności ma kluczowe znaczenie;

H. mając na uwadze, że w ocenie wskazuje się, że w unijnych ramach nie zwrócono wystarczającej uwagi na ukierunkowanie na konkretne grupy Romów, że należy zająć się dyskryminacją z wielu przyczyn jednocześnie i dyskryminacją krzyżową oraz że w strategiach należy uwzględnić wyraźnie zaakcentowany aspekt płci i podejście skupiające uwagę na potrzebach dzieci;

I. mając na uwadze, że w obecnych unijnych ramach brakuje jasnych założeń i wymiernych celów; mając na uwadze, że procedury monitorowania pod względem jakościowym i ilościowym są niewystarczające, a zalecenia dla poszczególnych krajów nie są wiążące; mając na uwadze, że działania podejmowane w dążeniu do rozwiązania problemu ograniczonego udziału Romów i społeczności romskich w projektowaniu tych ram, ich wdrażaniu i monitorowaniu oraz ocenie środków, programów i projektów dotyczących Romów są niewystarczające;

J. mając na uwadze, że w większości głównych programów nie uwzględnia się Romów, a także mając na uwadze, że ukierunkowane działania objęte funduszami strukturalnymi nie doprowadziły do trwałych pozytywnych zmian w życiu Romów znajdujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji;

K. mając na uwadze, że państwa członkowskie ponoszą jednoznaczną odpowiedzialność za podejmowanie środków naprawczych przeciwdziałających praktykom dyskryminującym Romów;

L. mając na uwadze, że kwestia budowania zaufania między Romami i nie-Romami ma kluczowe znaczenie dla poprawy warunków życia i szans życiowych Romów; mając na uwadze, że zaufanie ma zasadnicze znaczenie dla całego społeczeństwa;

1. podtrzymuje swoje stanowisko, apele i zalecenia przedstawione i przyjęte w rezolucji z dnia 25 października 2017 r. w sprawie aspektów praw podstawowych w integracji Romów w UE: walka z antycygańskością; wyraża ubolewanie z powodu ograniczonego zakresu działań podjętych w związku z zaleceniami przedstawionymi w tej rezolucji;

2. wzywa Komisję do:

(i) podjęcia działań w odpowiedzi na apele Parlamentu, Rady oraz licznych organizacji pozarządowych i ekspertów i zaproponowania strategicznych unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów na okres po 2020 r., zawierających szerszy zestaw obszarów priorytetowych, jasne i wiążące cele, harmonogramy i wskaźniki z myślą o monitorowaniu i rozwiązywaniu konkretnych wyzwań oraz odzwierciedleniu różnorodności społeczności romskich, a także do przeznaczenia na ten cel znacznych funduszy publicznych;

(ii) należytego angażowania przedstawicieli Romów, organizacji pozarządowych i europejskiej sieci krajowych organów ds. równości (Equinet) w proces opracowywania unijnych ram strategicznych, w tym przez widoczną i dostępną procedurę konsultacji, oraz do zapewnienia im znaczącego udziału we wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie tego procesu, a tym samym wzmocnienia ich podmiotowości;

(iii) uznania walki z antycygańskością za główny element unijnych ram strategicznych, w tym przez wprowadzenie celu szczegółowego w postaci przeciwdziałania dyskryminacji, jak również innych celów, takich jak włączenie Romów do zrównoważonego środowiskowo, cyfrowego społeczeństwa i ich sprawiedliwa reprezentacja we wszystkich dziedzinach życia, a także zachęcania państw członkowskich, by opracowywały ukierunkowane strategie i konkretne działania mające na celu walkę z antycygańskością w uzupełnieniu do walki z jednym z jej przejawów, jakim jest wykluczenie społeczne i ekonomiczne;

(iv) dopilnowania, by w unijnych ramach strategicznych odpowiednio uwzględniono dyskryminację z wielu przyczyn jednocześnie i dyskryminację krzyżową, aspekt płci oraz podejście skupiające uwagę na potrzebach dzieci;

(v) zapewnienia przydziału odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych, tak aby stworzyć niezbędne możliwości w zakresie monitorowania, wspierania i udzielania wytycznych w odniesieniu do wdrażania krajowych strategii integracji Romów, w tym wytycznych dla krajowych punktów kontaktowych ds. Romów;

(vi) wzmocnienia Agencji Praw Podstawowych (FRA) w zakresie jej mandatu, potencjału instytucjonalnego, zasobów ludzkich i budżetu, aby umożliwić jej udzielanie pomocy w opracowywaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie krajowych strategii integracji Romów;

(vii) przyjęcia strategii na rzecz różnorodności i integracji siły roboczej z myślą o zatrudnianiu Romów w instytucjach unijnych;

(viii) zwrócenia uwagi w unijnych ramach strategicznych na określone grupy społeczności romskiej, takie jak Romowie w UE, którzy korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się, obywatele państw trzecich i Romowie w krajach przystępujących;

(ix) ujęcia w unijnych ramach strategicznych procesu prawdy, uznania i pojednania przez wzgląd na budowanie zaufania oraz zwracania uwagi na określone środki i inicjatywy kulturalne i strukturalne wspierane z funduszy UE;

(x) dalszego sprawdzania integracyjnego charakteru głównych dziedzin polityki publicznej państw członkowskich zgodnie z europejskim semestrem w ramach strategii "Europa 2020", a także do utrzymywania ścisłego powiązania między integracyjnymi reformami strukturalnymi, realizacją celów w zakresie integracji Romów i wykorzystaniem finansowania ze środków UE w państwach członkowskich;

3. wzywa państwa członkowskie do:

(i) opracowania krajowych strategii integracji Romów na okres po 2020 r., zawierających szeroki zestaw obszarów priorytetowych, jasne i wiążące cele, harmonogramy i wskaźniki z myślą o monitorowaniu i rozwiązywaniu konkretnych wyzwań oraz odzwierciedleniu różnorodności społeczności romskich, a także do przeznaczenia na ten cel znacznych funduszy publicznych;

(ii) stosowania podejścia oddolnego i angażowania przedstawicieli Romów, społeczności, organizacji pozarządowych i organów ds. równości w opracowywanie krajowych strategii integracji Romów oraz do zapewnienia im znaczącego udziału we wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie tych strategii;

(iii) uznania walki z antycygańskością za główny element ich strategii w uzupełnieniu do walki z jednym z przejawów antycygańskości, jakim jest wykluczenie społeczne i ekonomiczne; opracowania ukierunkowanych strategii i konkretnych działań mających na celu walkę z antycygańskością, takich jak badanie przypadków ataków rasistowskich przeciwko Romom, do których dochodzi obecnie i doszło w przeszłości, a także do zachęcania do sprawiedliwej reprezentacji Romów we wszystkich sferach życia, w tym w mediach, instytucjach publicznych i organach politycznych;

(iv) dopilnowania, by w ich strategiach odpowiednio uwzględniono dyskryminację z wielu przyczyn jednocześnie i dyskryminację krzyżową, aspekt płci oraz podejście skupiające uwagę na potrzebach dzieci;

(v) jednoznacznego uznania dzieci za priorytet przy programowaniu i wdrażaniu swoich krajowych strategii integracji Romów; ponownie podkreśla znaczenie ochrony i promowania równego dostępu romskich dzieci do wszelkich praw;

(vi) wzmocnienia mandatu, zdolności instytucjonalnej, zasobów ludzkich i budżetu krajowych punktów kontaktowych ds. Romów oraz zapewnienia im odpowiedniej pozycji w strukturze organów administracji publicznej, tak aby mogły wykonywać swą pracę w ramach skutecznej koordynacji międzysektorowej;

(vii) zwrócenia uwagi w ich strategiach na określone grupy społeczności romskiej, takie jak Romowie w UE, którzy korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się, i obywatele państw trzecich, w tym Romowie z krajów przystępujących;

(viii) uwzględnienia w ich strategiach procesu prawdy, uznania i pojednania przez wzgląd na budowanie zaufania oraz zwracania uwagi na określone środki i inicjatywy kulturalne i strukturalne wspierane z funduszy publicznych;

(ix) zapewnienia i zabezpieczenia prawdziwie włączającego charakteru głównych dziedzin ich polityki publicznej, wykorzystywania dostępnych funduszy strukturalnych UE w celu poprawy warunków bytowych i szans życiowych Romów w przejrzysty i odpowiedzialny sposób; badania przypadków wykorzystania stosownych funduszy niezgodnie z przeznaczeniem, które mają miejsce obecnie lub miały miejsce w przeszłości, oraz podejmowania kroków prawnych przeciwko sprawcom; podjęcia niezbędnych kroków w celu zabezpieczenia absorpcji wszystkich funduszy skierowanych do społeczności romskich, także do końca okresu obowiązywania bieżących WRF;

4. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich i krajów kandydujących, Agencji Praw Podstawowych UE, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Komitetowi Regionów w celu przekazania parlamentom i radom na poziomie niższym niż krajowy, Radzie Europy i Organizacji Narodów Zjednoczonych.

1 Dz.U. L 180 z 19.7.2000, s. 22.

2 Dz.U. C 378 z 24.12.2013, s. 1.

3 Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 55.

4 Dz.U. C 346 z 27.9.2018, s. 171.

5 Dz.U. C 328 z 6.9.2016, s. 4.

6 Angielski termin anti-Gypsyism oznaczający antycygańskość bywa różnie zapisywany, a w poszczególnych państwach członkowskich zjawisko to określa się niekiedy w nieco odmienny sposób, np. jako Antiziganismus.

7 Zalecenie nr 13 Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) dotyczące ogólnej polityki zwalczania antycygańskości i dyskryminacji Romów.

8 Słowa "Romowie" używa się jako ogólnego terminu obejmującego różne powiązane grupy z całej Europy, prowadzące zarówno osiadły, jak i wędrowny tryb życia, takie jak Romowie, Trawelerzy, Sinti, Manusze, Kalé, Romaniczale, Bojasze, Aszkali, Egipcjanie Bałkańscy, Jenisze, Domowie i Lomowie, które mogą różnić się między sobą kulturą i stylem życia.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2020.449.2
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie konieczności wzmocnienia strategicznych unijnych ram dotyczących krajowych strategii integracji Romów po 2020 r. i bardziej zdecydowanej walki z antycygańskością (2019/2509(RSP)).
• Data aktu: 12/02/2019
• Data ogłoszenia: 23/12/2020