Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie przyszłości traktatu INF oraz konsekwencji dla Unii Europejskiej (2019/2574(RSP)).

Przyszłość traktatu o likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu oraz konsekwencje dla UE

P8_TA(2019)0130

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie przyszłości traktatu INF oraz konsekwencji dla Unii Europejskiej (2019/2574(RSP))

(2020/C 449/21)

(Dz.U.UE C z dnia 23 grudnia 2020 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając Traktat między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o likwidacji pocisków rakietowych średniego i pośredniego zasięgu (zwany dalej "traktatem INF"), podpisany w Waszyngtonie dnia 8 grudnia 1987 r. przez ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych Ronalda Reagana i przywódcę Związku Radzieckiego Michaiła Gorbaczowa ¹ ,

– uwzględniając sprawozdanie Departamentu Stanu USA z 2018 r. w sprawie przestrzegania i stosowania porozumień i zobowiązań z zakresu kontroli zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji,

– uwzględniając oświadczenie prezydenta USA Donalda Trumpa z dnia 21 października 2018 r., w którym zapowiedział on wycofanie USA z traktatu INF,

– uwzględniając oświadczenie sekretarza stanu USA z dnia 2 lutego 2019 r. w sprawie zamiaru wycofania się przez USA z traktatu INF ² ,

– uwzględniając oświadczenie prezydenta Rosji Władimira Putina z dnia 2 lutego 2019 r. w którym zapowiedział on, że Rosja również zawiesi swój udział w traktacie,

– uwzględniając oświadczenie w sprawie traktatu INF wydane dnia 4 grudnia 2018 r. przez ministrów spraw zagranicznych państw NATO ³ ,

– uwzględniając "Globalną strategię na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej - wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa",

– uwzględniając fakt, że w 2019 r. - ostatnio w oświadczeniu Rady Północnoatlantyckiej z dnia 1 lutego 2019 r. ⁴  - Stany Zjednoczone i NATO wyraziły zaniepokojenie w związku z nieprzestrzeganiem przez Rosję traktatu INF, zwłaszcza jeśli chodzi o nowy rosyjski system pocisków rakietowych 9M729,

– uwzględniając uwagi wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini, wygłoszone na siódmej konferencji UE poświęconej nieproliferacji i rozbrojeniu, która odbyła się w Brukseli w dniach 18-19 grudnia 2018 r.,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 27 października 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa jądrowego i nierozprzestrzeniania broni jądrowej ⁵ ,

– uwzględniając wspólną deklarację w sprawie współpracy UE-NATO, podpisaną w Brukseli dnia 10 lipca 2018 r.,

– uwzględniając plan działań ONZ na rzecz rozbrojenia ⁶ ,

– uwzględniając cel zrównoważonego rozwoju ONZ nr 16 dotyczący promowania pokojowych i inkluzywnych społeczeństw sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi ⁷ ,

– uwzględniając roczne sprawozdanie z postępów za 2017 r. we wdrażaniu strategii Unii Europejskiej przeciw rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia z dnia 18 maja 2018 r.,

– uwzględniając Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) z 1968 r. oraz wynikające z niego dla wszystkich państw zobowiązania do dalszego rozbrojenia nuklearnego w dobrej wierze i zaprzestania nuklearnego wyścigu zbrojeń,

– uwzględniając Traktat o zakazie broni jądrowej (TPNW), przyjęty 7 lipca 2017 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej ⁸ ,

– uwzględniając strategię UE przeciwko rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia, przyjętą przez Radę Europejską 12 grudnia 2003 r.,

– uwzględniając konkluzje Rady w sprawie 9. konferencji przeglądowej stron Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (8079/15),

– uwzględniając Pokojową Nagrodę Nobla za 2017 r. przyznaną Międzynarodowej Kampanii na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej (ICAN), a także jej oświadczenie z dnia 1 lutego 2019 r. zatytułowane pt. "Wycofanie się USA z traktatu INF zagraża Europie (i światu)",

– uwzględniając art. 123 ust. 2 i 4 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że podpisany w 1987 r. przez Stany Zjednoczone i Związek Radziecki traktat INF był wyjątkowym porozumieniem w epoce zimnej wojny, gdyż zobowiązywał oba kraje do zniszczenia, a nie do ograniczenia posiadanych zapasów naziemnych pocisków balistycznych i manewrujących uzbrojonych w głowice jądrowe i konwencjonalne o zasięgu od 500 do 5 500 km, jednocześnie zakazując stronom posiadania, produkcji i testowania takich pocisków;

B. mając na uwadze, że do maja 1991 r. zgodnie z postanowieniami traktatu zlikwidowano 2 692 pociski rakietowe; mając na uwadze, że przez kolejne 10 lat prowadzono kontrole na miejscu; mając na uwadze, że dzięki traktatowi INF ostatecznie zlikwidowano ponad 3 000 głowic nuklearnych;

C. mając na uwadze, że traktat INF przyczynił się do zahamowania strategicznej konkurencji między Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Radzieckim, a następnie Federacją Rosyjską, oraz do budowania i wzmacniania stabilności w czasie zimnej wojny; mając na uwadze, że Europa jest głównym beneficjentem traktatu INF, który od ponad trzydziestu lat ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania jej bezpieczeństwa; mając na uwadze, że traktat nadal stanowi filar międzynarodowego pokoju i stabilności, w szczególności jako element europejskiej struktury bezpieczeństwa;

D. mając na uwadze, że w 2014 r. administracja prezydenta Obamy stwierdziła, że Rosja "narusza zobowiązania wynikające z traktatu INF, który zakazuje posiadania, produkcji i testowania odpalanych z lądu pocisków manewrujących (GLCM) o zasięgu od 500 km do 5 500 km oraz posiadania i produkcji wyrzutni takich pocisków"; mając na uwadze, że w kolejnych sprawozdaniach, opublikowanych przez Departament Stanu USA w latach 2015, 2016, 2017 i 2018, powtórzono zarzuty USA dotyczące ciągłego naruszania przez Rosję postanowień traktatu;

E. mając na uwadze, że Stany Zjednoczone i NATO wielokrotnie zwracały się do Rosji z pytaniami dotyczącymi rozwoju jej broni rakietowej, w szczególności w odniesieniu do systemu rakietowego 9M729, który ich zdaniem stanowi naruszenie traktatu INF;

F. mając na uwadze, że w grudniu 2017 r. przy okazji 30. rocznicy podpisania traktatu administracja prezydenta Trumpa ogłosiła "zintegrowaną strategię" obejmującą środki dyplomatyczne, wojskowe i gospodarcze, mającą na celu skłonienie Rosji do powrotu do przestrzegania postanowień traktatu; mając na uwadze, że środki te obejmowały wysiłki dyplomatyczne podejmowane za pośrednictwem specjalnej komisji weryfikacyjnej, uruchomienie wojskowego programu badawczo-rozwojowego oraz środki gospodarcze skierowane przeciwko rosyjskim podmiotom zaangażowanym w opracowywanie i produkcję pocisków niezgodnych z postanowieniami traktatu;

G. mając na uwadze, że Stany Zjednoczone i Rosja nie rozwiązały wzajemnych problemów w drodze dialogu dyplomatycznego; mając na uwadze, że nie powołano specjalnej komisji weryfikacyjnej ustanowionej na mocy traktatu, aby zająć się m.in. kwestiami przestrzegania jego postanowień;

H. mając na uwadze, że w dniu 20 października 2018 r. prezydent Trump ogłosił, iż Stany Zjednoczone wycofają się z traktatu w wyniku nieprzestrzegania jego postanowień przez Rosję i braku zaangażowania Chin; mając na uwadze, że w dniu 4 grudnia 2018 r., po posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO, sekretarz stanu USA Mike Pompeo oświadczył, że Stany Zjednoczone stwierdziły istotne naruszenie traktatu przez Rosję i że w ramach działań zaradczych w ciągu 60 dni zawieszą swoje zobowiązania, chyba że Rosja znów zacznie w pełni przestrzegać postanowień traktatu w możliwy do zweryfikowania sposób;

I. mając na uwadze, że w dniu 1 lutego 2019 r., po upływie 60-dniowego terminu, który Rosja otrzymała na powrót do pełnego przestrzegania postanowień traktatu, Stany Zjednoczone zapowiedziały, że zawieszą swoje zobowiązania wynikające z traktatu INF i rozpoczną proces wycofywania się z niego, chyba że Rosja, która według Stanów Zjednoczonych w sposób istotny narusza postanowienia traktatu, wróci do pełnego przestrzegania jego postanowień w terminie sześciu miesięcy; mając na uwadze, że sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg wezwał Rosję, aby wykorzystała zaproponowany przez USA sześciomiesięczny okres na powrót do pełnego przestrzegania postanowień traktatu;

J. mając na uwadze, że w dniu 4 grudnia 2018 r. ministrowie spraw zagranicznych państw NATO wydali oświadczenie, w którym stwierdzili, że Rosja narusza traktat INF, i wezwali Rosję, aby w trybie pilnym powróciła do pełnego i weryfikowalnego przestrzegania postanowień traktatu;

K. mając na uwadze, że w dniu 2 lutego 2019 r. Rosja ogłosiła, że zawiesi traktat INF i opracuje nowe rodzaje pocisków; mając na uwadze, że władze rosyjskie wielokrotnie wyrażały zaniepokojenie natowskimi systemami obrony przeciwrakietowej;

L. mając na uwadze, że Chiny, podobnie jak inne państwa niebędące sygnatariuszami traktatu INF, znacząco rozbudowały swój arsenał rakietowy, co świadczy o potrzebie nowego traktatu, który zwiąże Stany Zjednoczone, Rosję i Chiny;

M. mając na uwadze, że ewentualny koniec traktatu może doprowadzić do eskalacji napięć między państwami posiadającymi broń jądrową, do nieporozumień i do nowego wyścigu zbrojeń;

N. mając na uwadze, że traktat INF stanowi podstawę utrzymania globalnej stabilności strategicznej, pokoju światowego i bezpieczeństwa regionalnego; mając na uwadze, że utrzymanie traktatu przyczyniłoby się do utrzymania innych istniejących porozumień w sprawie kontroli zbrojeń i rozbrojenia, a także do stworzenia bardziej sprzyjających warunków dla negocjacji w sprawie ograniczenia zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji; mając na uwadze, że zapowiedzi wystąpienia z traktatu INF zwiększają prawdopodobieństwo nierozszerzenia innych ważnych traktatów o kontroli zbrojeń, takich jak Traktat między Federacją Rosyjską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki o środkach zmierzających do dalszej redukcji i ograniczenia strategicznej broni ofensywnej ("nowy START"), co może poważnie zaszkodzić międzynarodowemu systemowi kontroli zbrojeń, który pozwolił na dziesiątki lat stabilności w zakresie broni jądrowej, i pozostawić świat bez prawnie wiążących weryfikowalnych ograniczeń dotyczących arsenałów jądrowych;

O. mając na uwadze, że 20 września 2017 r. Sekretarz Generalny ONZ otworzył do podpisu Traktat o zakazie broni jądrowej i że dotychczas z możliwości tej skorzystało 70 państw, z których 21 w tym państwo członkowskie UE - Austria, ratyfikowało traktat, stając się państwami-stronami, a Irlandia prawdopodobnie przedłoży dokumenty ratyfikacyjne Sekretarzowi Generalnemu ONZ w ciągu najbliższych kilku miesięcy;

P. mając na uwadze, że wyróżniona Pokojową Nagrodą Nobla organizacja ICAN wezwała wszystkie państwa do ratyfikacji Traktatu o zakazie broni jądrowej;

1. popiera przestrzeganie traktatu INF oraz jego kontynuację i wzmocnienie; przypomina o jego ogromnym wkładzie w zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa w Europie i na świecie oraz w globalne rozbrojenie i nieproliferację;

2. wyraża głębokie zaniepokojenie naruszeniami tego traktatu oraz późniejszymi oświadczeniami Stanów Zjednoczonych i Rosji dotyczącymi zawieszenia ich zobowiązań z niego wynikających, a także wycofania się z niego w terminie sześciu miesięcy; podkreśla, że wydarzenia te stanowią zagrożenie dla jednego z najważniejszych interesów bezpieczeństwa Europy, a także dla bezpieczeństwa i pokoju w Europie i na świecie; obawia się, że działania te mogą prowadzić do błędnych kalkulacji i nieporozumień skutkujących pogorszeniem stosunków między Stanami Zjednoczonymi a Rosją, do eskalacji napięć, do zwiększenia poziomu zagrożenia i ryzyka jądrowego i wojskowego, a także do ewentualnego powrotu do destabilizującego wyścigu zbrojeń, co byłoby szkodliwe dla bezpieczeństwa i strategicznej stabilności Europy;

3. potępia Rosję za dalsze naruszanie warunków traktatu;

4. apeluje do Federacji Rosyjskiej o powrót do pełnego i weryfikowalnego przestrzegania traktatu INF w celu rozwiania obaw wyrażonych przez USA i NATO w reakcji na ciągłe naruszanie przez Rosję postanowień traktatu, a także wzywa Rosję, by zobowiązała się do zadbania o długoterminową przyszłość tego porozumienia;

5. uznaje znaczenie pełnej przejrzystości i dialogu w interesie budowania zaufania i pewności we wdrażaniu traktatu INF oraz wszelkich innych porozumień, które wspierają strategiczną stabilność i bezpieczeństwo; w świetle powyższego wzywa zarówno Rosję, jak i USA do wyjaśnienia wzajemnych zarzutów dotyczących nieprzestrzegania traktatu i do zaangażowania się w konstruktywny dialog pod auspicjami Rady Bezpieczeństwa ONZ, specjalnej komisji ds. weryfikacji lub innych odpowiednich forów, aby złagodzić napięcia, uwzględnić interesy i obawy obu stron oraz prowadzić negocjacje w dobrej wierze z myślą o utrzymaniu traktatu INF, zanim dojdzie do faktycznego wycofania się z niego w sierpniu 2019 r., a także aby zwiększyć przejrzystość i wzajemne monitorowanie oraz wypracować lepsze zasady i gwarancje w odniesieniu do ich potencjału rakietowego i nuklearnego;

6. wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel, aby wykorzystała ten sześciomiesięczny okres do tego, by przy pomocy wszelkich dostępnych środków politycznych i dyplomatycznych podjąć dialog z państwami-stronami traktatu INF w celu odbudowania zaufania międzynarodowego, a także aby wykorzystała wiedzę i doświadczenie UE w dziedzinie mediacji w celu zapobieżenia wystąpieniu z traktatu INF zarówno USA, jak i Rosji; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel, aby usilnie dążyła do utrzymania i rozwoju traktatu INF oraz aby rozpoczęła negocjacje w sprawie wielostronnego traktatu dotyczącego tej kategorii pocisków; zwraca się do wiceprzewodniczącej/wysokiej przedstawiciel o zadbanie o to, by UE działała jako proaktywny i wiarygodny gwarant bezpieczeństwa, w tym również dla jej sąsiadów, oraz by wniosła istotny i konstruktywny wkład w rozwój i wzmacnianie opartych na zasadach globalnych działań na rzecz nieproliferacji oraz systemu kontroli zbrojeń i rozbrojenia;

7. podkreśla, że niepewna przyszłość traktatu INF nie powinna zagrażać innym porozumieniom w sprawie kontroli zbrojeń; w szczególności wzywa USA i Rosję do przedłużenia nowego układu START, który ogranicza do 1 550 liczbę rozmieszczonych strategicznych głowic jądrowych każdej ze stron, zanim wygaśnie on w 2021 r.;

8. ponownie podkreśla swoje pełne zaangażowanie na rzecz utrzymania skutecznych międzynarodowych systemów kontroli zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji, stanowiących podstawę globalnego i europejskiego bezpieczeństwa; jest zdania, że Europa musi dawać przykład, aby była wiarygodna i aby można było osiągnąć postępy w tworzeniu świata wolnego od broni jądrowej; wzywa państwa członkowskie UE, aby uczyniły kwestę wielostronnego rozbrojenia jądrowego priorytetem unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; przypomina o swoim zobowiązaniu do kontynuowania polityki zmierzającej do redukcji i likwidacji wszystkich arsenałów jądrowych;

9. uważa, że bezpieczeństwo europejskie powinno pozostać sprawą niepodzielną; wzywa wszystkie państwa członkowskie UE, które są również członkami NATO, do działań zmierzających w tym kierunku; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel do opracowania wspólnej oceny zagrożeń, zawierającej analizę skutków dla bezpieczeństwa UE w przypadku gdyby ochrona, jaką traktat INF daje Unii i jej obywatelom, przestała obowiązywać, oraz do przedstawienia Parlamentowi w odpowiednim terminie stosownego sprawozdania, zgodnie z art. 36 Traktatu o Unii Europejskiej, a także do opracowania wiarygodnej i ambitnej strategii rozbrojenia jądrowego, opartej na skutecznym multilateralizmie;

10. wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel do przedstawienia propozycji dotyczących uruchomienia funduszy unijnych i wzmocnienia unijnej bazy wiedzy i kompetencji w zakresie nieproliferacji, kontroli zbrojeń i potencjału ludzkiego w celu analizy zagrożeń związanych z bronią jądrową; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel do przedstawienia rozważnych planów zapobiegania niezamierzonemu lub przypadkowemu użyciu broni jądrowej;

11. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, rządom i parlamentom państw członkowskich, NATO, Organizacji Narodów Zjednoczonych, prezydentowi i członkom Kongresu Stanów Zjednoczonych, prezydentowi Federacji Rosyjskiej oraz członkom rosyjskiej Dumy Państwowej i Rady Federacji.

1 https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201657/v1657.pdf

2 https://www.state.gov/secretary/remarks/2019/02/288722.htm

3 https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_161122.htm

4 https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_162996.htm

5 Dz.U. C 215 z 19.6.2018, s. 202.

6 https://front.un-arm.org/documents/SG+disarmament+agenda_1.pdf

7 https://sustainabledevelopment.un.org/sdg16

8 Dz.U. C 349 E z 22.12.2010, s. 77.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2020.449.149
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie przyszłości traktatu INF oraz konsekwencji dla Unii Europejskiej (2019/2574(RSP)).
• Data aktu: 14/02/2019
• Data ogłoszenia: 23/12/2020