Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie konfliktu interesów oraz ochrony budżetu UE w Republice Czeskiej (2018/2975(RSP)).

Konflikt interesów i ochrona budżetu UE w Republice Czeskiej

P8_TA(2018)0530

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie konfliktu interesów oraz ochrony budżetu UE w Republice Czeskiej (2018/2975(RSP))

(2020/C 388/17)

(Dz.U.UE C z dnia 13 listopada 2020 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoje wcześniejsze decyzje i rezolucje w sprawie udzielenia absolutorium Komisji 1  za lata 2014, 2015 i 2016,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii 2  (nowe rozporządzenie finansowe), w szczególności jego art. 61 o konflikcie interesów,
uwzględniając pytania skierowane do Komisji przez Czeską Partię Piratów w dniu 2 sierpnia 2018 r.,
uwzględniając oficjalną skargę złożoną w Komisji przez czeski oddział organizacji Transparency International w dniu 19 września 2018 r.,
uwzględniając opinię Służby Prawnej Komisji Europejskiej z dnia 19 listopada 2018 r. zatytułowaną "Wpływ art. 61 nowego rozporządzenia finansowego (konflikt interesów) na płatności z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych",
uwzględniając prezentację Dyrekcji Generalnej Komisji ds. Budżetu pt. "Zasady dotyczące konfliktów interesów w rozporządzeniu finansowym z 2018 r." przedstawioną Komisji Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego w dniu 20 listopada 2018 r.,
uwzględniając art. 123 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A.
mając na uwadze, że zawarty w rozporządzeniu finansowym z 2012 r. przepis dotyczący konfliktów interesów nie miał wyraźnie zastosowania do zarządzania dzielonego, ale państwa członkowskie były zobowiązane do zapewnienia skutecznej kontroli wewnętrznej, w tym unikania konfliktów interesów;
B.
mając na uwadze, że przepisy dotyczące zamówień publicznych zobowiązują państwa członkowskie do unikania konfliktów interesów (art. 24 dyrektywy 2014/24/UE 3 ), w tym bezpośrednich lub pośrednich interesów osobistych, a także mając na uwadze fakt, że istnieją już zasady odnoszące się do sytuacji postrzeganych jako konflikty interesów lub do szczególnych zobowiązań w ramach zarządzania dzielonego (np. rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 4 );
C.
mając na uwadze, że Rada przyjęła swoje stanowisko w sprawie nowego rozporządzenia finansowego w dniu 16 lipca 2018 r., a akt końcowy podpisano w dniu 18 lipca 2018 r.; mając na uwadze, że art. 61 tego rozporządzenia, który dotyczy zakazu konfliktów interesów, wszedł w życie w dniu 2 sierpnia 2018 r.;
D.
mając na uwadze, że art. 61 ust. 1 rozporządzenia finansowego (w połączeniu z art. 61 ust. 3) nakłada na podmioty finansowe:
(i)
negatywny obowiązek unikania sytuacji konfliktów interesów w odniesieniu do budżetu UE;
(ii)
pozytywny obowiązek podejmowania odpowiednich działań, aby zapobiegać powstawaniu konfliktów interesów w związku z powierzonymi im funkcjami oraz aby reagować na sytuacje, które obiektywnie mogą być postrzegane jako konflikt interesów;
E.
mając na uwadze, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 5  "konflikt interesów, obiektywnie i sam w sobie, stanowi poważną nieprawidłowość i nie ma potrzeby oceny intencji zaangażowanych stron ani tego, czy działały one w dobrej czy w złej wierze"; mając na uwadze, że obowiązkiem Komisji jest zawieszenie płatności z funduszów UE w sytuacjach, gdy występują poważne braki w działaniu systemów zarządzania i kontroli oraz gdy ujawniono nieodkryte, niezgłoszone i nieskorygowane poważne nieprawidłowości związane z konfliktem interesów;
F.
mając na uwadze, że w dniu 19 września 2018 r. czeski oddział Transparency International złożył oficjalną skargę w Komisji, twierdząc, że czeski premier Andrej Babis uporczywie naruszał przepisy prawa unijnego i czeskiego dotyczące konfliktów interesów;
G.
mając na uwadze, że wykazano również, iż Andrej Babis jest właścicielem rzeczywistym Agrofert - spółki kontrolującej grupę Agrofert, w której skład wchodzi m.in. szereg liczących się czeskich mediów - za pośrednictwem funduszy powierniczych AB I i AB II, których jest założycielem, a jednocześnie jedynym beneficjentem;
H.
mając na uwadze, że A. Babis jest też przewodniczącym czeskiej Rady ds. Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych;
I.
mając na uwadze, że przedsiębiorstwa należące do grupy Agrofert uczestniczą w projektach finansowanych w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich Republiki Czeskiej, który jest z kolei finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;
J.
mając na uwadze, że w latach 2014-2020 przedsiębiorstwa należące do grupy Agrofert otrzymały wysokie sumy z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, od 42 mln EUR w 2013 r. po 82 mln EUR w 2017 r.;
K.
mając na uwadze, że w opinii Służby Prawnej Komisji stwierdza się, iż według oświadczenia o dochodach czeskich urzędników publicznych Andrej Babis uzyskał w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2018 r. za pośrednictwem swych funduszy powierniczych dochód z grupy Agrofert w wysokości 3,5 mln EUR;
L.
mając na uwadze, że w swoich rezolucjach w sprawie absolutorium Parlament wielokrotnie wzywał Komisję do przyspieszenia procedury kontroli zgodności rozliczeń w celu uzyskania informacji na temat ryzyka konfliktu interesów w odniesieniu do Państwowego Funduszu Interwencji Rolnej w Republice Czeskiej; mając również na uwadze, że Parlament podkreślił, iż niepodjęcie działań niezbędnych do zapobieżenia konfliktowi interesów może zobowiązać władze czeskie do cofnięcia akredytacji agencji płatniczej, a także prowadzić do zastosowania przez Komisję korekty finansowej;
M.
mając na uwadze, że we wrześniu 2018 r. parlamentarna Komisja Kontroli Budżetowej postanowiła zająć się tą kwestią w ramach rocznej procedury udzielania absolutorium, przede wszystkim podczas wysłuchań komisarzy, których problem ten dotyczy w największym stopniu;
N.
mając na uwadze, że wysłuchania te nie dały posłom do PE jasnych i wystarczających odpowiedzi na temat sytuacji potencjalnego konfliktu interesów premiera Czech;
O.
mając na uwadze, że w dniu 1 grudnia 2018 r. media europejskie, w tym "The Guardian", "Le Monde", "De Standaard" i "Süddeutsche Zeitung", poinformowały o wydanej przez Służbę Prawną Komisji opinii prawnej potwierdzającej, że Andrej Babis znajduje się w sytuacji konfliktu interesów;
1.
jest głęboko zaniepokojony nieprzestrzeganiem przez Republikę Czeską art. 61 ust. 1 rozporządzenia finansowego w odniesieniu do konfliktu interesów premiera tego kraju i jego powiązań z grupą Agrofert;
2.
ubolewa z powodu każdego konfliktu interesów, który mógłby zagrozić wykonaniu budżetu UE i podważyć zaufanie obywateli UE do właściwego zarządzania pieniędzmi unijnych podatników; wzywa Komisję do zadbania o to, by w odniesieniu do konfliktów interesów któregokolwiek polityka UE stosowano politykę zerowej tolerancji dla podwójnej moralności oraz aby nie znajdowano usprawiedliwienia dla opóźnień w związku z ochroną interesów finansowych Unii;
3.
przypomina swoją rezolucję z dnia 27 kwietnia 2017 r. w sprawie udzielenia absolutorium z wykonania budżetu za rok budżetowy 2015 6 , w której "zauważa, że Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) wszczął postępowania administracyjne [...] w sprawie projektu z Czech zwanego »bocianie gniazdo« w związku z domniemanymi nieprawidłowościami" oraz "wzywa Komisję do natychmiastowego informowania właściwej komisji o zakończeniu postępowań"; przypomina swoją rezolucję z dnia 18 kwietnia 2018 r. w sprawie udzielenia absolutorium z wykonania budżetu za rok budżetowy 2016 7 , w której "z zadowoleniem przyjmuje fakt, że OLAF zakończył postępowanie administracyjne w sprawie czeskiego projektu "bocianie gniazdo" i "wyraża ubolewanie z powodu poważnych nieprawidłowości stwierdzonych przez OLAF";
4.
odnotowuje odpowiedź komisarza Günthera Oettingera, której udzielił w dniu 29 listopada 2018 r. w ramach procedury udzielania absolutorium za rok 2017 na pytanie wymagające odpowiedzi na piśmie nr 51 i w której poinformował Parlament, że zgodnie z przyjętym w grudniu 2017 r. zaleceniem OLAF-u w sprawie "bocianie gniazdo" władze czeskie wycofały projekt objęty dochodzeniem OLAF-u z ostatecznego wniosku regionalnego programu operacyjnego kraju środkowoczeskiego i że w związku z tą operacją nie wypłacono żadnych funduszy UE; zauważa ponadto, że OLAF zalecił krajowym organom sądowym wszczęcie śledztwa w sprawach nieobjętych dochodzeniem OLAF i że obecnie są one organami właściwymi w tej sprawie;
5.
podkreśla, że biorąc pod uwagę bezpośrednie stosowanie art. 61 ust. 1 rozporządzenia finansowego w odniesieniu do konfliktów interesów, wszystkie podmioty zaangażowane w wykonanie budżetu UE, w tym szefowie rządów, są odpowiedzialni za wypełnianie obowiązku zapobiegania konfliktom interesów oraz za reagowanie na sytuacje, które obiektywnie można uznać za konflikty interesów;
6.
ubolewa, że przez długi czas Komisja pozostała bierna, mimo że od 2014 r. istniały silne przesłanki wskazujące na to, że jako minister finansów, a następnie jako premier Andrej Babis znalazł się w sytuacji konfliktu interesów;
7.
przypomina o spoczywającym na władzach krajowych obowiązku zapewnienia stosowania prawodawstwa Unii dotyczącego konfliktów interesów we wszystkich przypadkach i wobec wszystkich osób;
8.
wzywa Komisję do ustanowienia mechanizmu kontroli w celu rozwiązania kwestii konfliktów interesów w państwach członkowskich oraz do uznania aktywnego unikania konfliktów interesów za jeden z jej priorytetów; wzywa Komisję do podejmowania zdecydowanych działań, zwłaszcza gdy władze krajowe nie podejmą działań w celu zapobiegania konfliktom interesów ich najwyższych przedstawicieli;
9.
wzywa Komisję, by niezwłocznie podjęła działania w tej sprawie w oparciu o opinię jej Służby Prawnej wydaną w związku ze skargą złożoną przez czeski oddział Transparency International oraz by wdrożyła niezbędne środki i procedury naprawcze w celu usunięcia wszelkich ewentualnych niezgodności z prawem, w tym środek w postaci zawieszenia wypłaty wszelkich funduszy unijnych na rzecz grupy Agrofert do czasu pełnego zbadania i rozwiązania konfliktu interesów;
10.
wzywa wszystkie organy krajowe i urzędników rządowych, by proaktywnie stosowali nowe rozporządzenie finansowe, w szczególności jego art. 61 dotyczący konfliktów interesów, aby zapobiegać sytuacjom, które szkodzą reputacji UE i jej państw członkowskich, demokracji i interesom finansowym UE, oraz aby służyli za przykład działania na rzecz dobra publicznego, a nie dla korzyści osobistych;
11.
wzywa parlamenty narodowe państw członkowskich do dołożenia starań, by żadne przepisy krajowe dotyczące zapobiegania konfliktom interesów nie były sprzeczne z duchem i literą nowego rozporządzenia finansowego;
12.
przyjmuje do wiadomości opinię Służby Prawnej Komisji w sprawie możliwego konfliktu interesów obecnego premiera Republiki Czeskiej Andreja Babisa, gdy dzierżył tekę ministra finansów w 2014 r.; domaga się, aby Komisja w pełni zbadała zgodność z prawem wszystkich dotacji UE wypłaconych grupie Agrofert od czasu wejścia Andreja Babisa do rządu, biorąc pod uwagę poprzednie rozporządzenie finansowe mające zastosowanie do dnia 2 sierpnia 2018 r., a także zawartą w nim sekcję dotyczącą konfliktów interesów;
13.
zwraca się do Komisji o opublikowanie wszystkich znajdujących się w jej posiadaniu dokumentów związanych z możliwym konfliktem interesów premiera i ministra rolnictwa Republiki Czeskiej oraz o wyjaśnienie, jakie kroki zamierza podjąć w celu zaradzenia tej sytuacji;
14.
wzywa Komisję do odzyskania wszystkich środków, które zostały wypłacone nielegalnie lub nieprawidłowo;
15.
nalega na pełną przejrzystość wszelkich związków, jakie może mieć Andrej Babis z grupą Agrofert, oraz podkreśla, że nie mogą one kolidować z pełnioną przez niego funkcją premiera Republiki Czeskiej;
16.
wzywa Radę do podjęcia wszelkich niezbędnych i właściwych środków w celu zapobiegania konfliktom interesów w kontekście negocjacji dotyczących przyszłego budżetu UE oraz kolejnych wieloletnich ram finansowych, zgodnie z art. 61 ust. 1 rozporządzenia finansowego;
17.
zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie oraz rządowi i parlamentowi Republiki Czeskiej.
1 Dz.U. L 246 z 14.9.2016, s. 1, Dz.U. L 252 z 29.9.2017, s. 1 i Dz.U. L 248 z 3.10.2018, s. 1.
2 Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1.
3 Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 65.
4 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320.
5 Ismeri Europa Srl przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, wyrok z 15.6.1999 w sprawie T-277/97, ECLI:EU:T:1999:124.
6 Dz.U. L 252 z 29.9.2017, s. 28.
7 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0121.

Zmiany w prawie

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Tabletka "dzień po" bez recepty - Sejm uchwalił nowelizację

Bez recepty dostępny będzie jeden z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - zakłada uchwalona w czwartek nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tabletka będzie dostępna bez recepty ma być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stoi na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 22.02.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024