Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie kryzysu politycznego w Mołdawii po unieważnieniu wyborów na urząd burmistrza Kiszyniowa (2018/2783(RSP)).

Kryzys polityczny w Mołdawii po unieważnieniu wyborów na urząd burmistrza w Kiszyniowie

P8_TA(2018)0303

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie kryzysu politycznego w Mołdawii po unieważnieniu wyborów na urząd burmistrza Kiszyniowa (2018/2783(RSP))

(2020/C 118/17)

(Dz.U.UE C z dnia 8 kwietnia 2020 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie Mołdawii, w szczególności rezolucję z dnia 21 stycznia 2016 r. w sprawie układów o stowarzyszeniu / pogłębionych i kompleksowych stref wolnego handlu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą 1  (AA/DCFTA),
uwzględniając sprawozdanie z realizacji układu o stowarzyszeniu z Republiką Mołdawii z dnia 3 kwietnia 2018 r.,
uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii 2 ,
uwzględniając wspólne oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji ustanawiające warunki polityczne udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii załączone do rezolucji ustawodawczej z dnia 4 lipca 2017 r.,
uwzględniając głosowanie Parlamentu Republiki Mołdawii z dnia 20 lipca 2017 r. za przyjęciem zmian do systemu wyborczego,
uwzględniając zalecenia OBWE/ODIHR oraz Komisji Weneckiej z dnia 19 lipca 2017 r.,
uwzględniając oświadczenia w sprawie Mołdawii z dnia 21 czerwca 2018 r. wydane przez przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego, jej sprawozdawcę oraz współprzewodniczącego Euronestu, a także oświadczenia Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych z dni 20 czerwca 2018 r. i 27 czerwca 2018 r. w sprawie zatwierdzenia wyboru burmistrza Kiszyniowa,
uwzględniając art. 2 Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską a Republiką Mołdawii, który stwierdza, że "[p] oszanowanie zasad demokratycznych, praw człowieka i podstawowych wolności (...) stanowi podstawę polityki wewnętrznej i zewnętrznej Stron, a także istotny element niniejszego Układu",
uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,
A.
mając na uwadze, że Andrei Nastase wygrał przedterminowe wybory na burmistrza Kiszyniowa po dwóch turach przeprowadzonych w dniach 20 maja i 3 czerwca 2018 r., zdobywając 52,57 % głosów i pokonując Iona Cebana, który uzyskał 47,43 % głosów;
B.
mając na uwadze, że międzynarodowi obserwatorzy wyborów na burmistrza Kiszyniowa uznali wyniki oraz konkurencyjny charakter wyborów;
C.
mając na uwadze, ze w dniu 19 czerwca 2018 r. sąd w Kiszymowie unieważnił wyniki wyborow na burmistrza, uzasadniając to tym, że w dniu wyborów, po zgodnym z prawem zakończeniu kampanii wyborczej, obaj kandydaci zwrócili się do wyborców za pośrednictwem mediów społecznościowych; mając na uwadze, że żaden z kandydatów na burmistrza nie wystąpił o unieważnienie wyborów;
D.
mając na uwadze, że w dniu 21 czerwca 2018 r. sąd apelacyjny w Kiszyniowie podtrzymał decyzję sądu niższej instancji, stwierdzając, że komunikacja z wyborcami w mediach społecznościowych miała nielegalny wpływ na wynik wyborów;
E.
mając na uwadze, że w dniu 25 czerwca 2018 r. mołdawski Sąd Najwyższy podtrzymał decyzje sądów niższej instancji w sprawie unieważnienia wyników wyborów na burmistrza Kiszyniowa;
F.
mając na uwadze, że w dniu 29 czerwca 2018 r. mołdawska Centralna Komisja Wyborcza potwierdziła decyzję Sądu Najwyższego dotyczącą unieważnienia wyborów na burmistrza Kiszyniowa;
G.
mając na uwadze, że zachęcanie do głosowania, które sądy uznały za wywieranie presji oraz nadmierny wpływ na wyborców, było powszechną praktyką podczas poprzednich wyborów w Mołdawii i nigdy nie doprowadziło do ich unieważnienia;
H.
mając na uwadze, że takie zmiany stanowią zagrożenie dla przestrzegania przez to państwo europejskich wartości i zasad, a także osłabiają już i tak wątłe zaufanie obywateli Mołdawii do instytucji państwowych; mając na uwadze, że mołdawskie partie polityczne oświadczyły, iż stanowi to niebezpieczny precedens dla przyszłych wyborów, a tysiące ludzi protestuje przeciwko decyzji sądów w Kiszyniowie;
I.
mając na uwadze, że społeczność międzynarodowa, w tym Unia Europejska i Departament Stanu USA, skrytykowała podjętą decyzję, podkreślając, że należy przestrzegać woli wyborców;
J.
mając na uwadze, że UE i Mołdawia podjęły wspólne zobowiązanie do poczynienia postępów w zakresie stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej, co wymaga przyjęcia i wdrożenia przez ten kraj reform strukturalnych i innych istotnych reform zgodnie z przepisami układu o stowarzyszeniu/DCFTA i programem stowarzyszeniowym, a także wiąże się z zobowiązaniem Mołdawii do ochrony europejskich wartości, w tym poszanowania ludzkich wartości i swobód, demokracji, równości i praworządności;
K.
mając na uwadze, że unieważnienie wyborów jest niepokojącą i znamienną oznaką ciągłego pogarszania się stosowanych w Mołdawii standardów demokratycznych, przypominając w szczególności, że niezależny i przejrzysty wymiar sprawiedliwości jest kluczowym filarem demokracji i państwa prawa; mając na uwadze, że unieważnienie wyborów pokazuje coraz większą skłonność do autorytarnych i arbitralnych rządów oraz znaczny spadek zaufania obywateli do władz i instytucji;
L.
mając na uwadze, że Parlament Republiki Mołdawii, wbrew zaleceniom OBWE/ODIHR i Komisji Weneckiej, przyjął w lipcu 2017 r. kontrowersyjną zmianę w prawie wyborczym, która wzbudza obawy związane z ryzykiem bezprawnych nacisków na kandydatów w wyborach, kandydatów w jednomandatowych okręgach wyborczych, zbyt wysokich progów wyborczych w części objętej systemem proporcjonalnym oraz niedostatecznej reprezentacji mniejszości i kobiet; mając na uwadze, że Komisja Wenecka podkreśliła również, iż polaryzacja poglądów dotyczących tej inicjatywy ustawodawczej świadczy o braku merytorycznych konsultacji i powszechnego porozumienia wśród kluczowych zainteresowanych podmiotów;
M.
mając na uwadze, że według Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ ds. Obrońców Praw Człowieka obrońcy praw człowieka i dziennikarze padają w Mołdawii ofiarami kampanii stygmatyzujących i zmagają się z zarzutami karnymi o podłożu politycznym lub są narażeni na groźby, gdy bronią osób wyrażających przeciwne opinie, a dziennikarze mają ograniczony dostęp do informacji;
N.
mając na uwadze, że w październiku 2017 r. ze względu na niewystarczające postępy w reformie wymiaru sprawiedliwości w Mołdawii oraz niewypełnienie przez ten kraj warunków stawianych przez Unię, UE podjęła decyzję o wstrzymaniu płatności w wysokości 28 mln EUR w ramach unijnego programu reform wymiaru sprawiedliwości;
1.
wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu wydanej przez Sąd Najwyższy Mołdawii decyzji o unieważnieniu wyników wyborów na burmistrza Kiszyniowa, którą przyjęto na wątpliwych podstawach oraz w nieprzejrzysty sposób, co znacznie osłabiło integralność procesu wyborczego;
2.
przypomina, że wiarygodne, przejrzyste, sprawiedliwe i pluralistyczne wybory stanowią fundament każdego demokratycznego systemu, zapewniają bezstronność i niezależność sądownictwa od wszelkiego rodzaju wpływów politycznych, a także stanowią podstawę zaufania do systemu politycznego kraju; przypomina również, że ingerencja polityczna w wymiar sprawiedliwości i w przebieg wyborów jest sprzeczna z europejskimi normami, które Mołdawia przyjęła, w szczególności w ramach układu o stowarzyszeniu między UE a Mołdawią;
3.
wyraża głęboką solidarność z tysiącami osób protestujących na ulicach Kiszyniowa i popiera ich postulat, aby władze Mołdawii podjęły odpowiednie działania w celu zapewnienia poszanowania wyników wyborów na burmistrza Kiszyniowa, uznanych przez obserwatorów krajowych i międzynarodowych oraz będących odzwierciedleniem woli wyborców; wzywa władze do zagwarantowania prawa do pokojowego protestu;
4.
apeluje do władz Mołdawii, aby zagwarantowały odpowiednie funkcjonowanie mechanizmów demokratycznych, i podkreśla, że zarówno władza wykonawcza, jak i władza sądownicza, powinny przestrzegać zasady podziału władz, w pełni popierać zasady demokratyczne oraz stosować się do zasad państwa prawa;
5.
wyraża głębokie zaniepokojenie dalszym obniżaniem standardów demokratycznych w Mołdawii; uważa, że decyzje sądów, które już wielokrotnie uznawano za ulegające wpływom i naciskom politycznym, stanowią przykład zawłaszczania państwa i ujawniają bardzo głęboki kryzys instytucjonalny w Mołdawii; ubolewa, że pomimo licznych apeli ze strony społeczności międzynarodowej władze w dalszym ciągu podważają zaufanie obywateli do sprawiedliwości i bezstronności instytucji państwowych;
6.
uważa, że w związku z decyzją o unieważnieniu wyborów na burmistrza Kiszyniowa polityczne warunki uruchomienia pomocy makrofinansowej nie zostały spełnione; przypomina, że "warunkiem wstępnym przyznania pomocy makrofinansowej jest respektowanie przez kraj będący beneficjentem skutecznych mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego i zasady praworządności, a także zagwarantowanie przestrzegania praw człowieka";
7.
wzywa Komisję do zawieszenia wszelkich planowanych wypłat pomocy makrofinansowej dla Mołdawii; uważa, że wszelkie decyzje w sprawie przyszłych wypłat powinny zapaść dopiero po planowanych wyborach parlamentarnych i pod warunkiem, że zostaną one przeprowadzone zgodnie ze standardami uznanymi na arenie międzynarodowej i ocenione przez wyspecjalizowane organy międzynarodowe oraz że spełnione będą warunki dotyczące pomocy makrofinansowej;
8.
domaga się, aby Komisja wstrzymała wsparcie budżetowe dla Mołdawii, korzystając z precedensu z lipca 2015 r., kiedy to zawieszono wsparcie po kryzysie bankowym; uważa, że w odpowiedzi na unieważnienie wyborów na burmistrza Kiszyniowa należy wprowadzić mechanizm zawieszenia wsparcia budżetowego UE, przewidujący szereg warunków, które muszą spełnić władze mołdawskie, a które powinny obejmować uznanie wyników wyborów w Kiszyniowie, a także, w kontekście afery bankowej, przeprowadzenie w pełni przejrzystych dochodzeń ukierunkowanych na osiągnięcie konkretnych wyników, jak również odzyskanie aktywów i ściganie sprawców;
9.
wzywa władze Mołdawii do podjęcia działań w związku z zaleceniami OBWE/ODIHR i Komisji Weneckiej w sprawie reformy systemu wyborczego;
10.
ponownie podkreśla swoje obawy w związku z koncentracją władzy gospodarczej i politycznej w rękach wąskiej grupy osób, pogorszeniem się sytuacji pod względem praworządności, standardów demokratycznych i poszanowania praw człowieka, nadmiernym upolitycznieniem instytucji państwowych, korupcją systemową, niewystarczającymi działaniami dochodzeniowymi w związku z aferą bankową z 2014 r. oraz ograniczonym pluralizmem mediów; wyraża zaniepokojenie z powodu braku niezależności sądownictwa, a w szczególności z powodu wybiórczego wykorzystywania wymiaru sprawiedliwości jako narzędzia wywierania presji na przeciwników politycznych; wzywa władze mołdawskie do zreformowania systemu sądownictwa, w tym do mianowania nowych sędziów, tak aby nie dopuścić do tego, by wymiar sprawiedliwości ingerował w proces wyborczy i polityczny lub w jakikolwiek inny sposób podważał wyrażoną w sposób demokratyczny wolę obywateli Mołdawii;
11.
jest zaniepokojony tym, że przeciwnicy polityczni i ich prawnicy są prześladowani przez władze mołdawskie za pomocą sfabrykowanych oskarżeń i postępowań karnych, i ostrzega, że w ten sposób władze naruszają zasadę praworządności oraz prawa przeciwników politycznych i ich prawników;
12.
ubolewa nad faktem, ze po aferze bankowej z 2014 r., w której z mołdawskiego systemu finansowego skradziono około 1 mld USD, władze dokonały niewielkich postępów, jeżeli chodzi o przeprowadzenie szczegółowego i bezstronnego dochodzenia w tej sprawie; wzywa do podjęcia zdecydowanych działań w celu odzyskania skradzionych funduszy i postawienia osób odpowiedzialnych przed wymiarem sprawiedliwości, niezależnie od ich przynależności politycznej; uważa, że jest to niezbędne do odbudowania zaufania obywateli Mołdawii do instytucji i przywrócenia wiarygodności władz;
13.
apeluje do władz Mołdawii, aby przestrzegały międzynarodowych zasad i najlepszych praktyk oraz zapewniały sprzyjające warunki dla społeczeństwa obywatelskiego; wyraża szczególne zaniepokojenie włączeniem do projektu ustawy o organizacjach pozarządowych, będącego obecnie przedmiotem debaty w parlamencie, przepisów, które mogą ograniczyć zagraniczne finansowanie dla mołdawskich organizacji pozarządowych;
14.
wzywa mołdawski parlament do zasięgnięcia opinii społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów przed ostatecznym przyjęciem nowego kodeksu audiowizualnego, a także do odrzucenia "reformy podwójnego przeznaczenia"; wyraża obawę, czy niezależne, lokalne i opozycyjne media w Mołdawii, które m.in. nie posiadają wystarczających środków, będą w stanie wdrożyć nowe wymogi kodeksu dotyczące obowiązkowych treści lokalnych;
15.
wzywa ESDZ i Komisję do ścisłego monitorowania rozwoju sytuacji we wszystkich tych obszarach oraz do należytego informowania Parlamentu;
16.
zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Radzie, Komisji, państwom członkowskim, prezydentowi, premierowi i przewodniczącemu parlamentu Republiki Mołdawii, OSCE/ODIHR oraz Komisji Weneckiej.
1 Dz.U. C 11 z 12.1.2018, s. 82.
2 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0283.

Zmiany w prawie

Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024