Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.

ZARZĄDZENIE
PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO
z dnia 25 lipca 1989 r.
w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.

Na podstawie art. 52 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 22) zarządza się, co następuje:
§  1.
Przez użyte w zarządzeniu określenia rozumie się:
1)
"wartości pieniężne" - krajowe i zagraniczne znaki pieniężne, czeki, weksle i inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę oraz złoto, srebro i wyroby z tych metali, kamienie szlachetne i perły, a także platynę i pozostałe metale z grupy platynowców;
2)
"transport wartości" - przewożenie lub przenoszenie wartości pieniężnych poza obrębem uspołecznionej jednostki organizacyjnej;
3)
"uzbrojony konwój (konwojent, strażnik)" - osoby wyposażone w broń palną;
4) 1
"jednostka obliczeniowa" (j.o.) - jednostkę użytą do określenia limitu przechowywanych lub transportowanych wartości pieniężnych, wynoszącą 120-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce uspołecznionej za ubiegły kwartał, określonego w komunikacie kwartalnym Głównego Urzędu Statystycznego; wartość złota i srebra oraz wyrobów z tych metali, kamieni szlachetnych i pereł, a także platyny i pozostałych platynowców jest ustalana zgodnie z ewidencją księgową jednostki organizacyjnej.
§  2.
1.
Wartości pieniężne powinny być przechowywane i transportowane w warunkach zapewniających należytą ochronę przed zniszczeniem, utratą lub zagarnięciem.
2.
Przy określaniu górnej granicy wartości pieniężnych, jakie mogą być stale przechowywane w jednostce, należy kierować się następującymi zasadami:
1)
wielkość zapasu wartości pieniężnych może wynosić:
a)
w kasecie stalowej - do 0,3 j.o.,
b)
w szafie stalowej - do 1 j.o.,
c)
w szafie stalowo-betonowej typu KSB lub porównywalnej - do 10 j.o.,
d)
w szafie pancernej typu SP-2 lub porównywalnej - do 20 j.o.,
e)
w pokoju skarbcowym - do 50 j.o. w szafach stalowo-betonowych typu KSB lub porównywalnych,
f)
w pokoju skarbcowym - do 100 j.o. w szafach pancernych typu SP-2 lub porównywalnych,
g)
w skarbcu - bez ograniczeń;
2)
w szafie pancernej lub stalowo-betonowej ustawionej w pokoju skarbcowym można przechowywać wartości pieniężne do wysokości określonej w pkt 1 lit. e) i f);
3)
szafy stalowe, stalowo-betonowe, pancerne, pokoje skarbcowe i skarbce powinny być dodatkowo wyposażone w elektroniczne urządzenia zabezpieczające; w razie braku sygnalizacji alarmowej lub jej niesprawności przez okres dłuższy niż 24 godziny, w jednostce należy obniżyć o 50% wymienione w pkt 1 maksymalne kwoty pieniężne, ustalone do przechowywania w poszczególnych urządzeniach technicznego zabezpieczenia.
3.
Szafy pancerne i stalowo-betonowe oraz szafy i kasety stalowe powinny być trwale przymocowane do podłoża lub ściany pomieszczenia, w którym się znajdują.
4.
Uspołecznione jednostki organizacyjne, nie mające właściwych warunków do przechowywania wartości pieniężnych, powinny pobierać je w banku w dniu realizacji zobowiązań finansowych.
§  3.
1.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie nie przekraczającej 0,5 j.o. mogą być ochraniane wyłącznie przez osobę transportującą wartości.
2.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie od 0,5 j.o. do 1 j.o. podlegają ochronie przez osobę nie uzbrojoną (niezależnie od osoby transportującej).
3.
Wartości pieniężne w kwocie od 1 do 1,5 j.o. należy transportować przy ochronie co najmniej 2 osób nie uzbrojonych (niezależnie od osoby transportującej).
4.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie przekraczającej 1,5 j.o. podlegają ochronie przez uzbrojony konwój.
5.
Pracownikowi przewożącemu wartości pieniężne należy przydzielić:
1)
jednego uzbrojonego konwojenta, jeżeli kwota transportowanych wartości wynosi od 1,5 do 5 j.o.;
2)
dwóch uzbrojonych konwojentów (jednego wyposażonego w broń maszynową), jeżeli kwota transportowanych wartości wynosi od 5 do 15 j.o.;
3)
trzech i więcej uzbrojonych konwojentów (co najmniej dwóch z nich wyposażonych w broń maszynową), jeżeli kwota transportowanych wartości przekracza 15 j.o.
§  4.
1.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie nie przekraczającej 0,5 j.o. mogą być wykonywane pieszo.
2.
Transporty wartości pieniężnych w kwocie od 0,5 do 1,5 j.o. mogą być wykonywane pieszo - jednakże z użyciem teczki mocowanej do ręki lub pasa za pomocą stosownego uchwytu - tylko wówczas, gdy odległość, na jaką wykonuje się transport, nie uzasadnia użycia samochodu, a sposób jego realizacji daje gwarancję bezpieczeństwa.
3.
Wartości pieniężne nie przekraczające 5 j.o. mogą być transportowane samochodami nie przystosowanymi do tego celu.
4.
Wartości pieniężne powyżej 5 j.o. powinny być transportowane wyłącznie samochodami dostosowanymi do przewozu wartości pieniężnych lub samochodami osobowymi wyposażonymi w pojemnik stalowy, przymocowany do elementów nadwozia.
5.
W samochodach przewożących wartości pieniężne powyżej 5 j.o. nie mogą być równocześnie transportowane inne ładunki oraz nie mogą w nich być przewożone osoby nie uczestniczące w transporcie.
6.
W pocztowych przewozach dopuszcza się możliwość transportowania wartości pieniężnych w kwocie do 10 j.o. łącznie z innymi ładunkami, natomiast powyżej 10 j.o. jedynie z wartościowymi ładunkami pocztowymi.
§  5.
1.
Terminy i trasy przewozu wartości pieniężnych w kwotach przekraczających 10 j.o. należy podawać do wiadomości właściwym urzędom spraw wewnętrznych lub jednostkom Milicji Obywatelskiej.
2.
Wartości pieniężne mogą być przewożone do i odbierane z kilku uspołecznionych jednostek organizacyjnych jednym transportem konwojowanym, na zasadzie uzgodnień między tymi jednostkami.
3.
Transporty wartości pieniężnych należy wykonywać po trasie najbardziej bezpiecznej, w miarę możliwości biegnącej między zabudowaniami, należycie oświetlonej i możliwie często patrolowanej przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.
§  6.
Szczegółowe wymagania techniczne dotyczące urządzeń budowlanych, mechanicznych i sygnalizacji alarmowej, zabezpieczających wartości pieniężne, udostępniają zainteresowanym jednostkom organizacyjnym oddziały okręgowe Narodowego Banku Polskiego.
§  7.
Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne środki ochrony wartości pieniężnych, regulują odrębne przepisy.
§  8.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
1 § 1 pkt 4 zmieniony przez § 1 zarządzenia z dnia 4 listopada 1989 r. (M.P.89.37.297) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 9 listopada 1989 r.

Zmiany w prawie

Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Środowisko psychologów i psychoterapeutów bez prawa do opiniowania projektu ustawy?

Przedstawiciele środowiska psychologów i psychoterapeutów wskazują na ograniczanie możliwości przedstawiania przez nich opinii do rządowego projektu ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów, nad którym pracuje sejmowa podkomisja nadzwyczajna. Może to wywoływać poczucie deficytu demokracji, zwłaszcza gdy procedowane regulacje dotyczą konkretnych zawodów i grup społecznych, a tym samym także praw i obowiązków osób do nich należących.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1989.27.216

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Wymagania, jakim powinny odpowiadać stosowane w uspołecznionych jednostkach organizacyjnych środki ochrony wartości pieniężnych.
Data aktu: 25/07/1989
Data ogłoszenia: 16/08/1989
Data wejścia w życie: 16/08/1989