Inwentaryzacja oraz sporządzanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych.

ZARZĄDZENIE

MINISTRA FINANSÓW

z dnia 20 lutego 1953 r.

w sprawie inwentaryzacji oraz sporządzania i zatwierdzania sprawozdań finansowych.

Na podstawie § 1 ust. 1 pkt 8 i 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1950 r. w sprawie zakresu działania Ministra Finansów i zmiany zakresu działania Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (Dz. U. Nr 22, poz. 188) zarządza się, co następuje:

DZIAŁ  I.

Przepisy ogólne.

§ 1. Przepisy niniejszego zarządzenia dotyczą działających według zasad rozrachunku gospodarczego przedsiębiorstw państwowych, przedsiębiorstw będących pod zarządem państwowym, central spółdzielczo-państwowych oraz innych jednostek organizacyjnych spółdzielczości.

§ 2. Ilekroć w zarządzeniu niniejszym użyto określenia:

1) "sprawozdanie finansowe" - oznacza ono bilans, rachunek strat i zysków wraz ze wszystkimi sprawozdaniami finansowymi odcinkowymi na wzorach, ustalonych dla poszczególnych działów gospodarki narodowej instrukcjami Prezesa Rady Ministrów w sprawie sprawozdawczości statystycznej z wykonania planu finansowo-gospodarczego, a także sprawozdanie opisowe, charakteryzujące działalność gospodarczą przedsiębiorstwa za okres sprawozdawczy; sprawozdanie opisowe sporządza się za okres roczny;

2) "dyrektor przedsiębiorstwa" - oznacza ono w odniesieniu do jednostek organizacyjnych spółdzielczości zarząd spółdzielni.

§  3.

1. Podstawą sporządzenia bilansu i rachunku strat i zysków oraz pozostałych sprawozdań są prawidłowo prowadzone księgi rachunkowe.

2. Bezpośrednio przed sporządzeniem bilansu i rachunku strat i zysków przedsiębiorstwa obowiązane są uzgodnić obroty i salda wszystkich kont księgowości syntetycznej z obrotami i saldami księgowości analitycznej na podstawie zestawienia obrotów i sald (bilanse brutto).

3. W bilansach miesięcznych i kwartalnych wykazuje się aktywa i pasywa według stanu w ostatnim dniu miesiąca lub kwartału sprawozdawczego, a w bilansie rocznym - według stanu w dniu 31 grudnia roku sprawozdawczego.

4. Ilekroć zgodnie z przepisami niniejszego zarządzenia i zatwierdzonym przez jednostkę nadrzędną terminarzem na dzień bilansowy przypada obowiązek dokonania inwentaryzacji dla określonej grupy składników majątkowych, dane pozycji bilansowych, odpowiadających tym składnikom, muszą być uzasadnione inwentaryzacją przeprowadzoną stosownie do przepisów niniejszego zarządzenia.

5. Przez inwentaryzację rozumieć należy zarówno spis z natury składników środków trwałych i obrotowych, pozostających w dyspozycji przedsiębiorstwa, jak też wyjaśnienie różnic inwentaryzacyjnych oraz ustalenie wszelkich rozrachunków finansowych.

DZIAŁ  II.

Zasady inwentaryzacji.

Rozdział  1.

Komisje inwentaryzacyjne.

§  4.

1. Do przeprowadzenia spisów z natury jak również wyjaśnienia stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych i ustalenia przyczyn ich powstania dyrektor przedsiębiorstwa powołuje komisję inwentaryzacyjną. W większych lub wielozakładowych przedsiębiorstwach dyrektor może powołać podkomisje inwentaryzacyjne dla ułatwienia i terminowego ukończenia prac komisji inwentaryzacyjnej.

2. Na czele komisji inwentaryzacyjnej stoi wyznaczony przez dyrektora przedsiębiorstwa jego zastępca, a w jednostkach organizacyjnych spółdzielczości - członek zarządu. W przypadku gdy organizacja przedsiębiorstwa nie przewiduje stanowiska zastępcy dyrektora, na czele komisji stoi pracownik wyznaczony przez dyrektora przedsiębiorstwa.

§  5.

1. Ilość członków komisji i skład osobowy ustala dyrektor przedsiębiorstwa na wniosek głównego (starszego) księgowego. Przy ustalaniu składu osobowego zespołów wyznaczonych do spisu należy przestrzegać zasady, aby w skład zespołów nie wchodzili pracownicy odpowiedzialni za dział, w którym ma być przeprowadzony spis z natury.

2. Dyrektor przedsiębiorstwa wyda szczegółową instrukcję inwentaryzacyjną w oparciu o przepisy niniejszego zarządzenia oraz o przepisy branżowe i określi terminy spisów.

§ 6. Za właściwe i terminowe przeprowadzenie spisów z natury odpowiedzialny jest dyrektor przedsiębiorstwa i główny (starszy) księgowy.

Rozdział  2.

Przedmiot inwentaryzacji, technika i kontrola spisów.

§  7.

1. Spisem z natury objąć należy środki trwałe i obrotowe, zarówno ujęte ewidencją księgową jak i dotychczas nie zaewidencjonowane oraz bez wzglądu na to czy dane środki są w użyciu, czy też nie.

2. Spisowi z natury podlegają:

1) składniki zaliczone do środków trwałych;

2) materiały podstawowe, materiały pomocnicze, paliwo, części zapasowe maszyn i urządzeń, przedmioty nietrwałe, opakowania, odpadki, towary, zapasy nieprzemysłowe, inwentarz żywy;

3) wyroby gotowe, półfabrykaty (wyroby półgotowe), produkcja w toku;

4) materiały przeznaczone na inwestycje, rozpoczęte inwestycje i kapitalne remonty;

5) środki pieniężne w kasie, czeki, weksle, papiery wartościowe.

3. Obowiązek spisu dotyczy także środków nie stanowiących własności przedsiębiorstwa, jeśli są one na przechowaniu lub w użytkowaniu przedsiębiorstwa, np. materiały postawione do dyspozycji dostawcy.

4. Inwentaryzację składników środków trwałych i obrotowych, które przejściowo znajdują się poza przedsiębiorstwem, jak np. środki trwałe wydzierżawione, materiały oddane do przerobu, materiały w drodze itp., przeprowadza się przez szczegółowe sprawdzenie odpowiednich dokumentów i ich ewidencji księgowej.

5. Z chwilą rozpoczęcia spisu z natury nie wolno przenosić składników majątkowych. Gdyby jednak ze względów techniczno-ruchowych było to konieczne, wówczas należy zawiadomić o tym przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej lub osoby dokonujące spisu.

6. Spis z natury powinien być w zasadzie tak zorganizowany, aby normalna działalność przedsiębiorstwa nie doznała przerw.

§ 8. 1

1. Spisy z natury powinny być dokonane na arkuszach bądź oddzielnych dla każdego składnika kartach, zawierających co najmniej następujące dane:

1) nazwę przedsiębiorstwa;

2) nazwę lub numer pola spisowego oraz określenie magazynu, składowiska, sklepu itp.;

3) nr kolejny arkusza (karty);

4) datę spisu;

5) nr kolejny pozycji (dotyczy arkusza spisu);

6) nr inwentarzowy, nr symbolu indeksu materiałów, wyrobów, towarów, nr zlecenia produkcyjnego itp.;

7) szczegółowe określenie przedmiotu inwentaryzowanego;

8) jednostkę miary;

9) ilość stwierdzoną w czasie spisu;

10) nazwiska i podpisy osób dokonujących spisu oraz osób odpowiedzialnych za stan danych składników;

11) cenę za jednostkę miary;

12) wartość wynikającą z pomnożenia ilości danego składnika stwierdzonej w czasie spisu przez cenę jednostkową;

13) nazwiska i podpisy osób dokonujących wyceny.

2. Arkusze (karty) spisów z natury, od momentu ich ostemplowania i ponumerowania, traktuje się jako dokumenty ścisłego zarachowania. Ostemplowanie i ponumerowanie arkuszy (kart) spisów powinno nastąpić przed wydaniem ich członkom zespołów spisowych. Za prawidłowe rozliczenie się z otrzymanych przez zespoły spisowe arkuszy (kart) spisów odpowiedzialny jest przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej.

§ 9. 2 W przypadku, gdy spis z natury sporządza się na arkuszach spisowych, składniki majątkowe powierzone jednej osobie odpowiedzialnej za całość i stan tych składników należy ująć na odrębnym arkuszu.

§  10.

1. Przy spisywaniu składników zaliczonych do środków trwałych należy wnieść na arkusze (karty) spisu z natury nazwę zgodną z przyjętą w przedsiębiorstwie nomenklaturą oraz podać znaki charakterystyczne, ujęte w ewidencji danego składnika majątkowego.

2. Jeżeli inwentaryzowane składniki środków trwałych nie są użytkowane przez przedsiębiorstwo do wykonania zadań planowych, należy o tym uczynić wzmiankę w arkuszu (karcie) spisu z natury.

§  11.

1. Przy dokonywaniu spisów z natury materiałów, towarów, wyrobów gotowych itp. stosuje się nomenklaturę przyjętą dla danej branży (według indeksu materiałów, wyrobów bądź towarów), a w przypadku braku indeksu - według nomenklatury używanej w księgowości; również ilości powinny być wyrażone w tych samych jednostkach miary lub wagi, w jakich są ujmowane w księgowości.

2. 3 (skreślony).

§  12.

1. Rzeczywistą ilość spisanych z natury zapasów materiałów, towarów bądź wyrobów gotowych itp. ustala się przez dokładne przeliczenie, zważenie lub zmierzenie. Wyjątkowo tylko dopuszcza się w odniesieniu do materiałów, towarów i wyrobów gotowych, przechowywanych w nieuszkodzonym opakowaniu, określenie ilości przez przeliczenie opakowań i przemnożenie przez wagę lub ilość, pod warunkiem dokonania jednak kontroli wyrywkowej.

2. Ilościowy stan materiałów, towarów i wyrobów gotowych magazynowanych w zwałach oraz małowartościowych i ciężkich, a zajmujących wiele miejsca, określa się w zasadzie szacunkowo na podstawie obliczeń technicznych (np. według obmiarów i ciężaru gatunkowego).

§ 13. 4

1. W przypadkach gdy zapas można ustalić tylko na podstawie oszacowania, należy je przeprowadzić z największą dokładnością przez siły fachowe, powoływane przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej z właściwych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa.

2. W przypadku, gdy ilościowy stan zapasów nie może być ustalony w drodze przeliczenia, zważenia lub zmierzenia ani też w drodze oszacowania dokonanego na podstawie obliczeń technicznych, właściwi ministrowie (kierownicy urzędów centralnych) określą sposób inwentaryzacji tych składników majątkowych, stosownie do warunków branżowych.

§ 13a. 5

1. W przypadku stwierdzenia, że składniki majątkowe uległy zepsuciu lub zniszczeniu w pełni lub częściowo (np. na skutek długotrwałego lub niewłaściwego przechowywania), w arkuszach (kartach) spisów z natury należy zamieścić odpowiednią uwagę.

2. Zepsute lub zniszczone składniki środków obrotowych i materiały na inwestycje należy protokolarnie oszacować. Dyrektor przedsiębiorstwa, na wniosek komisji inwentaryzacyjnej, zarządzi oszacowanie oraz wyznaczy osoby, które dokonają szacunku.

§ 14. 6

1. Liczenia, ważenia i pomiarów spisywanych składników majątkowych oraz wpisu do arkuszy (kart) spisów z natury dokonuje członek zespołu spisowego w obecności osoby odpowiedzialnej za całość i stan przedmiotów, np. magazyniera.

2. Osoby dokonujące liczenia, ważenia, pomiarów i oszacowania składników majątkowych nie mogą być informowane o wielkości zapasów tych składników wynikającej z ewidencji.

3. Przed rozpoczęciem spisu z natury osoba odpowiedzialna za całość i stan składników majątkowych powinna złożyć pisemne oświadczenie stwierdzające, że wszelkie dowody przychodu i rozchodu inwentaryzowanych składników zostały ujęte w ewidencji ilościowej oraz przekazane do działu księgowości.

§ 15. Wpisywanie danych na arkusze (karty) spisów z natury przeprowadza się atramentem lub ołówkiem kopiowym.

2. Niedopuszczalne są jakiekolwiek wycierania, zeskrobywania itp. Omyłkowe zapisy należy tak przekreślić, aby można było odczytać poprzednią treść. Poprawki muszą być podpisane przez członka komisji inwentaryzacyjnej, który dokonał spisu, i osobę odpowiedzialną za całość i stan danych składników majątkowych.

3. 7 Arkusze (karty) spisów z natury podpisują członkowie zespołu spisowego przeprowadzający spis oraz osoby odpowiedzialne za powierzone ich pieczy składniki majątkowe.

§ 16. Spis z natury powinien być poddany wyrywkowej kontroli zarówno co do zupełności jak i prawidłowości spisu. Kontrolę przeprowadzają kontrolerzy, wyznaczeni przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej. O przeprowadzonej kontroli kontroler uczyni wzmiankę na arkuszu (karcie) spisu z natury.

§ 17. 8

1. Główny księgowy zarządza wycenę składników ujętych na arkuszach (kartach) spisu. Można jednak zaniechać wyceny składników majątkowych, jeżeli są one ujęte w księdze remanentów, prowadzonej zgodnie i zasadami uproszczonej ewidencji materiałów i towarów.

2. Główny księgowy zleca ustalenie różnic inwentaryzacyjnych (niedoborów i nadwyżek) wynikających z porównania ilości i wartości poszczególnych składników ustalonej w toku inwentaryzacji z ilością i wartością wynikającą z ewidencji tych składników. Przeprowadzenie porównania powinno być należycie udokumentowane.

3. Różnice, o których mowa w ust. 2, należy ująć w zestawieniach liczbowych sporządzanych w sposób umożliwiający ustalenie łącznej sumy różnic inwentaryzacyjnych z podziałem jej według poszczególnych kont syntetycznych przewidzianych w branżowym planie kont oraz według osób odpowiedzialnych za stan powierzonych ich pieczy składników majątkowych.

4. Zestawienia, o których mowa w ust. 3, należy sporządzić w sposób umożliwiający stwierdzenie powiązania poszczególnych pozycji zestawienia z pozycjami arkuszy spisowych (kartami spisu), na podstawie których zostało ono sporządzone.

§ 18. 9

1. Inwentaryzacja książek, czasopism i innych druków wchodzących w skład biblioteki przedsiębiorstwa może być przeprowadzona według uproszczonych zasad.

2. Inwentaryzacja książek, czasopism i innych druków według uproszczonych zasad polega na sprawdzeniu prawidłowości ewidencji książek, czasopism i innych druków przez porównanie zapisów w księdze inwentarzowej biblioteki ze stanem rzeczywistym oraz z kartami książek lub kartami czytelników oraz na wyrywkowym sprawdzeniu zgodności zapisów w kartach książek lub kartach czytelników ze stanem rzeczywistym.

3. Stwierdzone w czasie inwentaryzacji niedobory lub nadwyżki powinny być ujęte na odrębnych arkuszach, zawierających wszelkie dane przewidziane w księdze inwentarzowej biblioteki. Przepisy § 7 ust. 5, §§ 8, 9, 14 ust. 1 i 3, § 15 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

4. W księdze inwentarzowej biblioteki po ostatnio wpisanej pozycji należy zamieścić klauzulę stwierdzającą przeprowadzenie spisu z natury książek, czasopism i innych druków, datę spisu oraz numery arkuszy, o których mowa w ust. 3. Klauzulę podpisują członkowie zespołu spisowego przeprowadzający spis oraz osoby odpowiedzialne za całość i stan biblioteki.

§ 19. 10 Inwentaryzację rozpoczętych inwestycji i remontów kapitalnych należy przeprowadzić w sposób umożliwiający skontrolowanie prawidłowości ewidencji księgowej ze stanem rzeczywistym. W szczególności należy stwierdzić:

1) czy nie ujęto na kontach inwestycji rozpoczętych materiałów wydanych, lecz jeszcze nie użytych na cele inwestycyjne lub też części przekazanych do montażu, których montaż nie został rozpoczęty,

2) czy na kontach inwestycji rozpoczętych nie figurują inwestycje zakończone,

3) czy rzeczywisty stopień zaawansowania inwestycji lub remontów kapitalnych odpowiada stanowi wynikającemu z księgowości.

§ 20. Po przeprowadzeniu spisów z natury przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej sporządzi sprawozdanie, zawierające ocenę ustalonego wyniku spisu oraz stwierdzone usterki w zakresie magazynowania, konserwacji itp. składników majątkowych. Odpis sprawozdania dołącza się do rocznego sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa.

Rozdział  3.

Terminy inwentaryzacji.

§ 21. 11

1. Przedsiębiorstwa obowiązane są ustalić w drodze inwentaryzacji stan:

1) środków trwałych, inwestycji i kapitalnych remontów rozpoczętych - przynajmniej raz do roku, nie wcześniej jednak niż 31 października każdego roku;

2) materiałów podstawowych, wyrobów gotowych, półfabrykatów (wyrobów półgotowych) - co najmniej dwa razy do roku;

3) materiałów pomocniczych, paliwa, części zapasowych maszyn i urządzeń, przedmiotów nietrwałych, opakowań i towarów (z wyjątkiem przedsiębiorstw handlowych), zapasów nieprzemysłowych, inwentarza żywego, materiałów i części do montażu na cele inwestycyjne, odpadków - co najmniej raz do roku;

4) produkcji w toku - co najmniej 2 razy do roku, z tym że ostatnią inwentaryzację w ciągu roku przeprowadza się nie wcześniej niż 30 listopada każdego roku;

5) produkcji w toku w gospodarstwach rolnych - raz do roku, na koniec roku sprawozdawczego;

6) towarów i opakowań w punktach sprzedaży detalicznej raz na kwartał, a w pozostałych jednostkach handlowych co najmniej dwa razy do roku;

7) artykułów spożywczych w zakładach gastronomicznych - dwa razy do roku;

8) wszelkich innych nie wymienionych wyżej składników materiałowo-towarowych - przynajmniej raz do roku;

9) rozliczeń międzyokresowych - co najmniej 2 razy do roku, na koniec drugiego i czwartego kwartału;

10) gotówki w kasie, czeków i weksli obcych, papierów wartościowych - co najmniej raz na miesiąc;

11) środków pieniężnych na rachunku rozliczeniowym oraz na innych rachunkach bankowych (także na rachunku środków na inwestycje i remonty kapitalne), zobowiązań z tytułu kredytów obrotowych - bieżąco w miarę otrzymywania wyciągów z rachunków bankowych;

12) sald rozrachunków z bankami w zakresie finansowania inwestycji - bieżąco w miarę otrzymywania wyciągów z rachunków bankowych;

13) sald rozrachunków z tytułu podatków oraz z tytułu wpłat z zysku, pokrywania strat i środków obrotowych na koniec każdego kwartału;

14) należności i zobowiązań regulowanych w trybie inkasa bankowego (faktury w inkasie) - czterokrotnie w ciągu roku, na koniec każdego kwartału;

15) sald rozrachunków nie regulowanych w trybie inkasa bankowego z odbiorcami i dostawcami - co najmniej dwukrotnie w ciągu roku, w ciągu drugiego i czwartego kwartału;

16) sald rozrachunków wewnętrzno-branżowych - co najmniej czterokrotnie w ciągu roku, na koniec każdego kwartału;

17) sald wszystkich innych rozrachunków - co najmniej dwukrotnie w ciągu roku, w ciągu drugiego i czwartego kwartału.

2. Termin inwentaryzacji powinien przypadać zawsze na koniec miesiąca; zasada ta nie dotyczy przedsiębiorstw handlowych i przemysłu gastronomicznego.

3. Inwentaryzację danych składników majątkowych przeprowadza się również na dzień, w którym nastąpił wypadek losowy lub inna okoliczność naruszająca stan składników majątkowych.

4. W przypadku gdy w myśl przepisów niniejszego zarządzenia inwentaryzacja danego rodzaju składników majątkowych powinna być przeprowadzona dwukrotnie w ciągu roku, terminy tej inwentaryzacji nie mogą przypadać na jedno półrocze, przy czym okres dzielący dwa terminy nie może być krótszy niż 3 miesiące.

5. W przypadkach szczególnych, uzasadnionych względami branżowymi, właściwi ministrowie (kierownicy urzędów centralnych) mogą ustalić inne terminy inwentaryzacji, a także odmienną częstotliwość inwentaryzacji. W odniesieniu do przedsiębiorstw podległych centralnym zarządom (jednostkom równorzędnym) uprawnienia te przysługują dyrektorom właściwych centralnych zarządów (jednostek równorzędnych).

6. Właściwi ministrowie (kierownicy urzędów centralnych), a w odniesieniu do przedsiębiorstw podległych centralnym zarządom (jednostkom równorzędnym) dyrektorowie właściwych centralnych zarządów (jednostek równorzędnych) mogą udzielić zezwoleń podległym jednostkom na stosowanie inwentaryzacji ciągłej zapasów materiałów, towarów i wyrobów. Uzyskanie zezwolenia na inwentaryzację ciągłą zwalnia przedsiębiorstwo od przeprowadzania spisów w terminach określonych w ust. 1.

7. Cechami niezbędnymi dla uznania danego sposobu inwentaryzacji za inwentaryzację ciągłą są:

1) ustalenie rocznego planu i zasad inwentaryzacji dla każdej grupy zapasu materiałów, przedmiotów nietrwałych na składzie, towarów, wyrobów i półfabrykatów, z tym że częstotliwość inwentaryzacji danego składnika w ciągu roku nie może być mniejsza, niż wynika to z przepisów ust. 1 i 5;

2) bieżące prowadzenie szczegółowej ilościowej ewidencji księgowej zgodnie z przepisami § 6 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 1953 r. w sprawie zasad ewidencji materiałów, towarów i wyrobów w uspołecznionych przedsiębiorstwach i zakładach (Monitor Polski z 1953 r. Nr A-52, poz. 587 i z 1954 r. Nr 94, poz. 1034), opartej o sprawnie działający system dokumentacji źródłowej; przepis ten w odniesieniu do handlu detalicznego należy rozumieć w ten sposób, że dla każdego punktu sprzedaży powinna być prowadzona ewidencja towarów według cen sprzedaży.

Rozdział  4.

Odpisywanie niedoborów (ubytków).

§ 21a. 12 Różnice inwentaryzacyjne należy wyjaśnić i przeksięgować na właściwe konta w takim terminie, aby znalazły one wyraz w najbliższym kwartalnym sprawozdaniu finansowym sporządzonym za okres obejmujący dzień, na który przypadał termin inwentaryzacji. W przypadku gdy termin inwentaryzacji przypadał w czwartym kwartale, różnice inwentaryzacyjne należy wyjaśnić i przeksięgować na właściwe konta w takim terminie, aby znalazły one wyraz w najbliższym sprawozdaniu rocznym.

§  22.

1. Ujawnione przez inwentaryzację niedobory mieszczące się w granicach ustalonych norm branżowych ubytków naturalnych należy odpisać na koszty w sposób ustalony w obowiązującym planie kont.

2. Podstawę odpisania stanowi decyzja dyrektora przedsiębiorstwa, wydana na wniosek przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej.

§  23.

1. W przypadku ujawnienia niedoborów przekraczających normy branżowe ubytków naturalnych komisja inwentaryzacyjna zażąda wyjaśnień na piśmie od osób odpowiedzialnych za całość i stan składników majątkowych i po rozpatrzeniu wyjaśnień sporządzi protokół, w którym uzasadni powstanie tych niedoborów (ubytków) bądź wskaże, kto zdaniem komisji powinien być obciążony tym niedoborem.

2. Gdyby niedobory powstały skutkiem czynu noszącego znamiona przestępstwa, dyrektor przedsiębiorstwa bezzwłocznie zawiadomi władze powołane do ścigania przestępstw.

§ 24. 13

1. Ujawnione podczas inwentaryzacji niedobory materiałowe i towarowe spowodowane wypadkami losowymi, jak również przekraczające normy branżowe ubytków naturalnych niedobory materiałowe i towarowe spowodowane innymi przyczynami, jeśli nie obciążają one osób odpowiedzialnych za ich powstanie - podlegają odpisaniu w myśl zasad ustalonych w branżowych planach kont.

2. Decyzje w sprawie odpisania niedoborów wydają:

1) dla przedsiębiorstw objętych przepisami uchwały nr 704 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 1956 r. w sprawie rozszerzenia uprawnień państwowych przedsiębiorstw przemysłowych (Monitor Polski Nr 94, poz. 1047) - dyrektor przedsiębiorstwa;

2) dla pozostałych przedsiębiorstw państwowych - dyrektor przedsiębiorstwa do wysokości kwoty ustalonej przez właściwego ministra (kierownika urzędu centralnego) w porozumieniu z Ministrem Finansów, powyżej zaś tej kwoty - właściwy minister (kierownik urzędu centralnego), a dla przedsiębiorstw rozliczających się z budżetami terenowymi - prezydium właściwej rady narodowej,

3) dla jednostek organizacyjnych spółdzielczości - zarząd spółdzielni.

3. Jeżeli nie są ustalone i wydane we właściwym trybie normy branżowe ubytków naturalnych, wówczas odpisanie całości stwierdzonych ubytków następuje według zasad ustalonych w ust. 2.

§ 25. Przy ustalaniu różnic inwentaryzacyjnych ujawnione niedobory i nadwyżki materiałów i towarów nie mogą być kompensowane z wyjątkiem przypadków określonych przepisami branżowymi.

DZIAŁ  III.

Zasady wykazywania w bilansie aktywów i pasywów.

Rozdział  1.

Środki trwałe, inwestycje i kapitalne remonty.

§  26.

1. Środki trwałe wycenić należy według pełnej ceny nabycia lub całkowitego kosztu własnego wytworzenia. W bilansie środki trwałe wykazuje się w wartości netto, po potrąceniu odpisów na umorzenie, skorygowanych o wartość zakończonych do dnia bilansowego kapitalnych remontów. Sumy odpisów na umorzenie, dokonanych do dnia bilansowego, należy podać w danych uzupełniających do bilansu.

2. Pozycja środków trwałych w bilansie nie obejmuje placów, gruntów, terenów (także leśnych i wodnych) oraz złóż kopalin, z wyjątkiem nakładów inwestycyjnych, czynionych na placach, gruntach i terenach, jak nawierzchnie, melioracje, osuszanie, nawadnianie, sadzenie lasu itp., które zalicza się do środków trwałych. Ogólną powierzchnię posiadanych placów, gruntów i terenów należy podać w danych uzupełniających do bilansu.

3. Inwestycje dokonane na placach, gruntach i terenach, jak melioracje, osuszanie, nawadnianie, sadzenie lasu itp., niezależnie od stopnia zaawansowania tych robót, przenosi się z końcem roku sprawozdawczego w wartości efektywnie poniesionych nakładów z kont rejestrujących nakłady inwestycyjne na konto środków trwałych i wykazuje w bilansie jako środki trwałe.

4. Przepisy ust. 2 nie dotyczą jednostek organizacyjnych spółdzielczości.

5. Nie wykazuje się w bilansie jako środków trwałych tych nakładów inwestycyjnych, które nie dały efektu gospodarczego; nie wykazuje się również w bilansie przedmiotów nietrwałych, stanowiących tzw. pierwsze wyposażenie. Inwestycje zakończone należy wykazać w bilansie jako środki trwałe.

6. Rozpoczęte inwestycje oraz remonty kapitalne jak też inwestycje oraz remonty kapitalne zakończone w danym roku wykazuje się w bilansie w odrębnych pozycjach w wysokości poniesionych nakładów. Zasadę powyższą należy stosować również w stosunku do inwestycji i remontów kapitalnych zakończonych w ubiegłych latach, lecz nie sfinansowanych do końca roku poprzedzającego rok sprawozdawczy. Kompensatę sald kont "Inwestycje zakończone" i "Remonty kapitalne" (remonty zakończone) z odpowiednimi kontami ich finansowania przeprowadza się w księgach rachunkowych roku następnego po roku sprawozdawczym i po zatwierdzeniu bilansu rocznego.

7. Inwestycje dokonane w obcych obiektach dzierżawionych wykazuje w okresie dzierżawy w bilansie przedsiębiorstwo-inwestor po potrąceniu dokonanych odpisów na umorzenie (wysokość odpisów na umorzenie wykazuje się poza bilansem). Po upływie terminu dzierżawy wartość tych inwestycji w pełnej wysokości i ich dotychczasowe umorzenie wykazuje w bilansie przedsiębiorstwo-posiadacz.

8. Nie zakończoną likwidację środków trwałych wykazuje się w bilansie w jednej łącznej sumie, obejmującej wartość początkową likwidowanego środka trwałego, pomniejszoną o sumę umorzenia oraz o wartość materiałów uzyskanych z likwidacji, a powiększoną o koszty likwidacji.

Rozdział  2.

Środki pieniężne, kredyty bankowe, rozrachunki, rozliczenia międzyokresowe.

§  27.

1. Gotówkę w kasie, czeki obce, weksle obce oraz papiery wartościowe należy wykazać w aktywach bilansu zgodnie ze stanem faktycznym w dniu, na który sporządzany jest bilans, przy czym stan faktyczny powinien być stwierdzony protokołem z rewizji kasy przez komisję inwentaryzacyjną.

2. Wpłaty dokonane na rzecz przedsiębiorstwa w okresie sprawozdawczym, które nie wpłynęły na odpowiedni rachunek bankowy lub do kasy do końca okresu sprawozdawczego, a zostały udokumentowane wyciągiem bankowym lub raportem kasowym w następnym okresie, przedsiębiorstwo wykazuje w aktywach bilansu w pozycji "Środki pieniężne w drodze".

3. Salda rachunków bankowych, kredytów bankowych, należności i zobowiązań regulowanych w trybie inkasa bankowego, jak również saldo konta "Finansowanie inwestycji" należy przyjąć do bilansu w wysokości uzgodnionej z właściwym bankiem finansującym. Do kwartalnych i rocznych sprawozdań finansowych należy dołączyć potwierdzenia właściwych banków finansujących o przeprowadzonym uzgodnieniu.

4. Salda rozrachunków pozainkasowych z odbiorcami, dostawcami oraz rozrachunków z organami finansowymi, instytucjami ubezpieczeń społecznych, Państwowym Zakładem Ubezpieczeń i innymi instytucjami, jak też salda innych należności i zobowiązań przyjmuje się do bilansu w wysokości uzgodnionej z kontrahentami, o ile na dzień bilansowy przypada termin inwentaryzacji tych sald. Celem uzgodnienia kont ze wszystkimi dostawcami i odbiorcami przedsiębiorstwa-wierzyciele mają obowiązek wezwać przedsiębiorstwa-dłużników do potwierdzenia na piśmie zgodności salda. Przedsiębiorstwa-dłużnicy obowiązane są w ciągu 10 dni od daty otrzymania zawiadomienia potwierdzić zgodność salda lub też zgłosić zastrzeżenia. W wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach, gdy do dnia zakończenia prac bilansowych nie zostanie osiągnięte wzajemne uzgodnienie sald, można przyjąć do bilansu sumy, wynikające z ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa. Nie zwalnia to jednak stron od obowiązku uzgodnienia ujawnionych w okresie następnym różnic.

5. 14 Obowiązek uzgodnienia z kontrahentami nie dotyczy jednak sald zerowych ani też sald nie przekraczających kwoty 20 zł. Salda nie przekraczające 20 zł mogą być przyjęte do bilansu w wysokości wynikającej z ksiąg rachunkowych. Jeśli dane konto nie wykazuje obrotów w ciągu ostatnich trzech miesięcy, saldo nie przekraczające kwoty zł 20 powinno być przeksięgowane na straty lub zyski, przy czym decyzję o przeksięgowaniu wydaje dyrektor przedsiębiorstwa na wniosek głównego (starszego) księgowego. Nie dotyczy to jednak rozrachunków z pracownikami przedsiębiorstwa pozostającymi nadal w stosunku pracy

6. Roszczenia sporne wykazuje się w bilansie w oddzielnej pozycji, przy czym za roszczenia sporne uważa się roszczenia skierowane na drogę postępowania sądowego lub arbitrażowego.

7. Należności nieściągalne, umorzone w trybie obowiązujących przepisów, jak również należności przedawnione oraz takie, w stosunku do których nastąpiła prekluzja, należy odpisać na straty przed sporządzeniem bilansu. Wykaz należności odpisanych na straty bądź z powodu przedawnienia lub prekluzji, bądź też z powodu nieściągalności należy dołączyć do sprawozdania finansowego, ze wskazaniem przyczyn odpisania.

8. 15 Zobowiązania przedawnione oraz takie, w stosunku do których nastąpiła prekluzja, powinny być w bilansie wykazane w pozycji "Inne należności i zobowiązania". Jednostki organizacyjne spółdzielczości wykażą w bilansie w pozycji "Inne należności i zobowiązania" wyłącznie zobowiązania przedawnione lub uległe prekluzji w stosunku do jednostek państwowych lub pod zarządem państwowym. Wszelkie zaś inne zobowiązania przedawnione i uległe prekluzji jednostki organizacyjne spółdzielczości odpiszą na zyski.

9. Rozliczenia międzyokresowe w bilansie należy wykazać w ten sposób, by po stronie aktywów ujęte były wszystkie poniesione wydatki i nakłady, które odnoszą się do okresów przyszłych, natomiast po stronie pasywów - zarezerwowane wydatki i nakłady przyszłych okresów bądź też dochody dotyczące przyszłych okresów - i to niezależnie od tego, na jakim koncie zostały one zaksięgowane.

Rozdział  3.

Materiały, towary, przedmioty nietrwałe, wyroby, inwentarz żywy.

§  28.

1. Materiały podstawowe, pomocnicze, paliwo, opakowania, części zapasowe maszyn i urządzeń, zapasy nieprzemysłowe a także materiały inwestycyjne itp. przyjmuje się do bilansu według cen nabycia. Przez cenę nabycia rozumie się również cenę ewidencyjną, skorygowaną o różnice wyceny wewnętrznej (odchylenia) i powiększoną o koszty zakupu, jeżeli właściwe przepisy przewidują aktywowanie tych kosztów.

2. Zestawienie zbiorcze wartości materiałowych wycenia się w cenach ewidencyjnych. Przypadające różnice wyceny wewnętrznej i ewentualne koszty zakupu wprowadza się do tych zestawień w sumach globalnych dotyczących danej pozycji bilansowej materiałów.

3. Przedmioty nietrwałe oddane do użytkowania przyjmuje się do bilansu w wartości początkowej, pomniejszonej o saldo kredytowe konta "Zużycie przedmiotów nietrwałych".

4. Wartość materiałów i towarów pozostających na przechowaniu w przedsiębiorstwie wykazuje się w danych uzupełniających do bilansu.

§  29.

1. Wyroby gotowe należy przyjąć do bilansu według rzeczywistych kosztów wytworzenia. W przypadku niemożności ustalenia rzeczywistego kosztu wytworzenia wyroby gotowe można przyjąć do bilansu według cen, po których ewidencjonuje się te wyroby, skorygowanych o ustaloną wartość odchyleń, a w przedsiębiorstwach handlowych - ponadto o ewentualną rezerwę na podatek obrotowy.

2. Półfabrykaty (wyroby półgotowe) własnej produkcji oraz produkcję w toku przyjmuje się do bilansu w zasadzie według rzeczywistych kosztów wytworzenia. Szczegółowe zasady dotyczące wyceny półfabrykatów (wyrobów półgotowych) i produkcji w toku określą instrukcje branżowe.

§ 30. Odpadki podlegają wycenie według ceny zbytu pomniejszonej o planowany zysk i podatek obrotowy bądź w braku ceny zbytu - według wartości szacunkowej.

§  31.

1. Inwentarz żywy, zaliczony do środków obrotowych, przyjmuje się do bilansu według ceny nabycia, powiększonej o wartość przyrostu. Przez cenę nabycia rozumie się także wartość inwentarzową na początku roku lub wartość początkową przychówka.

2. W przypadku braku danych umożliwiających wycenę w myśl zasad podanych w ust. 1, inwentarz żywy należy przyjąć do bilansu po urzędowej cenie skupu.

§  32.

1. W przedsiębiorstwach handlowych towary przyjmuje się do bilansu według ceny nabycia.

2. Przez cenę nabycia rozumie się cenę ewidencyjną, skorygowaną o odchylenia i powiększoną o koszty zakupu.

3. Zestawienia zbiorcze towarów wycenia się w cenach ewidencyjnych. Przypadające koszty zakupu i odchylenia wprowadza się do tych zestawień w sumach globalnych.

§ 33. Towary i wyroby wysłane jak też usługi wykonane należy wykazać w bilansie w oddzielnej pozycji. Towary te wycenia się według ceny nabycia, a wyroby gotowe i usługi wykonane - według rzeczywistych kosztów wytworzenia.

§ 34. Sposób wykazania materiałów, towarów, przedmiotów nietrwałych, wyrobów itp. w sprawozdaniach finansowych (rocznych, kwartalnych, miesięcznych) określą szczegółowo odrębne przepisy.

Rozdział  4.

Fundusze.

§  35.

1. Przelewy do budżetu nadwyżek środków obrotowych, przelewy z zysku oraz dotacje budżetowe na uzupełnienie środków obrotowych i pokrycie strat należy wykazać w wysokości efektywnie dokonanych wpłat bądź sum otrzymanych w okresie sprawozdawczym. Różnice między sumami efektywnie wpłaconymi bądź otrzymanymi a sumami przypadających wpłat lub dotacji z poszczególnych tytułów należy wykazać w danych uzupełniających do bilansu.

2. Roczne salda kont rozliczeń z budżetem z tytułu środków obrotowych, wpłat z zysku i pokrywania strat przenosi się do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu rocznego przeksięgowaniu na konto "Fundusz statutowy" podlegają te sumy wpłacone i otrzymane, które zostały zarachowane przez budżet państwa jako dochody lub wydatki roku sprawozdawczego.

3. Fundusz statutowy wykazuje się w bilansie w jednej łącznej sumie.

4. Przelewy z zysku na inwestycje wykazuje się w bilansie w wysokości efektywnie dokonanych przelewów. Roczne saldo konta "Przelewy z zysku na inwestycje" przechodzi do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu odnosi się je na konto "Fundusz statutowy".

5. Odpisy na fundusze specjalnego przeznaczenia wykazuje się w bilansie w wysokości dokonanych odpisów kwartalnych. Roczne saldo konta "Odpisy na fundusze specjalnego przeznaczenia" przechodzi do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu i dokonaniu odpisów rocznych saldo odpisów, dotyczących roku ubiegłego, odnosi się na konto "Fundusz statutowy".

6. Zysk netto bądź stratę netto należy wykazać w bilansie w odrębnej pozycji. Zysk netto bądź stratę netto po zatwierdzeniu bilansu rocznego odnosi się odpowiednio na konto "Fundusz statutowy" w księgach roku następnego po sprawozdawczym.

7. Fundusz zakładowy, fundusz popierania produkcji ubocznej i ewentualne inne fundusze specjalnego przeznaczenia powinny być wykazane w bilansie w wysokości sald tych kont.

§  36.

1. Jednostki organizacyjne spółdzielczości przyjmują do bilansu:

1) fundusze własne i fundusze celowe - w wysokości sald na kontach poszczególnych funduszów;

2) przelewy z zysku na fundusze celowe, jak też na inne cele - w wysokości przelewów zaliczkowych dokonanych w ciągu roku sprawozdawczego;

3) podatek dochodowy - w wysokości salda na koncie "Podatek dochodowy".

2. Podatek dochodowy i przelewy z zysku na fundusze celowe przechodzą do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu rocznego bilansu przez walne zgromadzenie przenosi się je na konto strat i zysków lat ubiegłych.

3. Jednostki organizacyjne spółdzielczości wykazują czystą nadwyżkę bądź stratę w bilansie w odrębnej pozycji. Czystą nadwyżkę bądź stratę przenosi się do ksiąg roku następnego na konto strat i zysków lat ubiegłych. Wyrównania salda konta strat i zysków lat ubiegłych dokonuje się na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.

4. Wartość udziałów w innych przedsiębiorstwach oraz papiery wartościowe wykazują jednostki organizacyjne spółdzielczości w aktywach bilansu w nominalnej ich wartości.

DZIAŁ  IV.

Zatwierdzanie sprawozdań finansowych.

Rozdział  1.

§ 37-38. 16 (uchylone).

Rozdział  2.

§ 39-43. 17 (uchylone).

Rozdział  3.

§ 44-48. 18 (uchylone).

Rozdział  4.

§ 49-50. 19 (uchylone).

DZIAŁ  V.

Przepisy końcowe.

§  51.

1. Przepisy niniejszego zarządzenia, z wyjątkiem przepisu § 26 ust. 2, stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw mających formę spółek prawa handlowego, w których Państwo lub przedsiębiorstwa państwowe posiadają udziały, wynoszące ponad 50% kapitału zakładowego.

2. 20 (uchylony).

§ 52. 21 (uchylony).

§ 53. Zainteresowani ministrowie mogą wydać przepisy szczegółowe w oparciu o przepisy niniejszego zarządzenia, po uzgodnieniu ich z Ministerstwem Finansów, a w szczególności wydadzą przepisy określające zasady bilansowania dla przedsiębiorstw prowadzących księgowość w oparciu o uproszczone ramowe plany kont.

§ 54. W odniesieniu do sprawozdań finansowych dotyczących roku 1953 i lat następnych tracą moc przepisy dotychczasowe, a mianowicie:

1) zarządzenie Ministra Finansów z dnia 4 października 1951 r. w sprawie zasad przeprowadzania inwentaryzacji (Monitor Polski z 1951 r. Nr A-90, poz. 1240);

2) zarządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 1951 r. w sprawie zasad bilansowania i sporządzania sprawozdań rocznych (Monitor Polski z 1951 r. Nr A-106, poz. 1555, z 1952 r. Nr A-18, poz. 224 i z 1953 r. Nr A-6, poz. 68);

3) zarządzenie Ministra Finansów z dnia 13 lutego 1952 r. w sprawie zatwierdzania rocznych bilansów i rachunków wyników (zysków i strat) (Monitor Polski Nr A-18, poz. 223).

§ 55. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1953 r.

1 § 8 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

2 § 9 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

3 § 11 ust. 2 skreślony przez § 1 pkt 3 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

4 § 13 zmieniony przez § 1 pkt 4 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

5 § 13a dodany przez § 1 pkt 5 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

6 § 14 zmieniony przez § 1 pkt 6 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

7 § 15 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 7 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

8 § 17 zmieniony przez § 1 pkt 8 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

9 § 18 zmieniony przez § 1 pkt 9 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

10 § 19 zmieniony przez § 1 pkt 10 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

11 § 21 zmieniony przez § 1 pkt 11 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

12 § 21a dodany przez § 1 pkt 12 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

13 § 24 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 19 grudnia 1956 r. (M.P.57.6.41) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 26 stycznia 1957 r.

14 § 27 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 13 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

15 Z dniem 29 czerwca 1954 r. § 27 ust. 8 traci moc w stosunku do jednostek spółdzielczych, zgodnie z § 3 uchwały nr 354 z dnia 29 maja 1954 r. w sprawie odprowadzenia kwot przedawnionych i prekludowanych zobowiązań jednostek spółdzielczych na rachunek funduszu wyrównawczego strat w centralach spółdzielni (M.P.54.A-61.810).

16 § 37-38 uchylone przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

17 § 39-43 uchylone przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

18 § 44-48 uchylone przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

19 § 49-50 uchylone przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

20 § 51 ust. 2 uchylony przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

21 § 52 uchylony przez § 16 zarządzenia z dnia 22 sierpnia 1957 r. w sprawie składania, badania, przyjmowania i zatwierdzania sprawozdań finansowych (M.P.57.73.443) z dniem 13 września 1957 r.

• Identyfikator: M.P.1953.A-29.359
• Rodzaj: Zarządzenie
• Tytuł: Inwentaryzacja oraz sporządzanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych.
• Data aktu: 20/02/1953
• Data ogłoszenia: 31/03/1953
• Data wejścia w życie: 01/01/1953, 31/03/1953