Zasady organizacji i system finansowy gospodarstw pomocniczych, prowadzonych przez jednostki budżetowe według zasad rozrachunku gospodarczego.

ZARZĄDZENIE
PRZEWODNICZĄCEGO PAŃSTWOWEJ KOMISJI PLANOWANIA GOSPODARCZEGO I MINISTRA FINANSÓW
z dnia 25 kwietnia 1952 r.
w sprawie zasad organizacji i systemu finansowego gospodarstw pomocniczych, prowadzonych przez jednostki budżetowe według zasad rozrachunku gospodarczego. *

Na podstawie § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 1949 r. w sprawie zakresu działania Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (Dz. U. R. P. Nr 26, poz. 190) i § 1 pkt 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1950 r. w sprawie zakresu działania Ministra Finansów i zmiany zakresu działania Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (Dz. U. R. P. z 1950 r. Nr 22, poz. 188 i z 1951 r. Nr 25, poz. 185) zarządza się, co następuje:
§  1.
1.
Jednostki budżetowe mogą prowadzić uboczne czynności produkcyjne lub usługowe w zakresie ich podstawowych zadań w formie gospodarstw pomocniczych według zasad przewidzianych dla środków specjalnych (zarządzenie Ministra Finansów Nr 10/52 z dnia 8 sierpnia 1951 r.) lub według zasad rozrachunku gospodarczego.
2.
Zarządzenie niniejsze dotyczy gospodarstw pomocniczych działających według zasad rozrachunku gospodarczego, zwanych dalej "gospodarstwami pomocniczymi".
3.
Gospodarstwa rolne, zakłady i warsztaty stanowiące część składową instytutów naukowo-badawczych i realizujące ich podstawowe zadania mogą być również uznane za gospodarstwa pomocnicze.
§  2.
1.
O utworzeniu gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej objętej budżetem centralnym decyduje właściwy minister (kierownik urzędu centralnego) za zgodą Ministra Finansów i Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, jednostki zaś objętej budżetem terenowym - prezydium właściwej rady narodowej za zgodą właściwego ministra.
2.
Prezydia gminnych rad narodowych i rad narodowych miast nie stanowiących powiatów nie mogą tworzyć gospodarstw pomocniczych działających według zasad rozrachunku gospodarczego.
3.
Decyzja o utworzeniu gospodarstwa pomocniczego (ust. 1) stanowi podstawę dla właściwego banku do otwarcia rachunku bankowego.
§  3.
1.
Organ właściwy do utworzenia gospodarstwa pomocniczego dokonuje wyodrębnienia majątku niezbędnego dla wykonania planowych zadań gospodarstwa pomocniczego.
2.
Wyodrębnienie majątku następuje protokolarnie.
§  4.
1.
Organ właściwy do utworzenia gospodarstwa pomocniczego wyznacza kierownika gospodarstwa pomocniczego, któremu udziela pełnomocnictwa do prowadzenia działalności gospodarstwa.
2.
Kierownik gospodarstwa pomocniczego w granicach udzielonego mu pełnomocnictwa upoważniony jest do składania w imieniu macierzystej jednostki budżetowej oświadczeń.
3.
Do składania oświadczeń dotyczących zaciągnięcia kredytu bankowego (§ 13) oraz zbycia w przypadkach prawem przewidzianych środków trwałych (§ 11) wymagane jest specjalne pełnomocnictwo udzielone przez kierownika macierzystej jednostki budżetowej.
§  5.
Kierownik gospodarstwa pomocniczego lub osoba przez niego do tego upoważniona łącznie z głównym (starszym) księgowym lub osobą przez niego do tego upoważnioną podpisują w zakresie działalności gospodarstwa pomocniczego wszelkie dokumenty obrotu pieniężnego, dokumenty obrotu materiałami i towarami, jak również dokumenty o charakterze rozliczeniowym i kredytowym, stanowiące podstawę do otrzymania lub wydania środków pieniężnych, materiałów albo towarów.
§  6.
1.
Gospodarstwa pomocnicze prowadzą księgowość według właściwego planu kont w zależności od tego, czy są jednostkami przemysłowymi, usługowymi, czy też stanowią gospodarstwa rolne.
2.
Gospodarstwa pomocnicze sporządzają szczegółowe plany techniczno-ekonomiczne (z wyjątkiem planów w zakresie inwestycji i kapitalnych remontów) na podstawie przepisów obowiązujących analogiczne przedsiębiorstwa państwowe (przemysłowe, usługowe, gospodarstwa rolne itp.).
3.
W ramach planów, wymienionych w ust. 2, uwzględnione będą koszty utrzymania zarządu gospodarstw pomocniczych, limitowanie specjalnym preliminarzem wydatków.
§  7.
1.
Gospodarstwa pomocnicze rozliczają się z budżetem Państwa przez preliminarze jednostkowe macierzystej jednostki budżetowej na podstawie bilansu dochodów i wydatków, sporządzonego w zasadzie zgodnie z przepisami obowiązującymi analogiczne przedsiębiorstwa państwowe (§ 6 ust. 2), z wyjątkiem rozliczeń w zakresie inwestycji i kapitalnych remontów (§ 14 i 15).
2.
Przy finansowaniu gospodarstw pomocniczych stosuje się paragrafy wydatków klasyfikacji budżetowej, właściwe dla finansowania przedsiębiorstw działających według zasad rozrachunku gospodarczego.
3.
Nadwyżki gospodarstw pomocniczych w granicach określonych w § 10 zarachowuje się na dochody budżetowe stosując podziałki klasyfikacji budżetowej przewidziane dla wpłat nadwyżek gospodarstw pomocniczych.
§  8.
1.
Bilanse dochodów i wydatków gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych objętych budżetem centralnym jak również preliminarze kosztów utrzymania zarządów tych gospodarstw (§ 6 ust. 3) zatwierdza właściwy minister w porozumieniu z Ministrem Finansów, odpowiednie zaś bilanse i preliminarze gospodarstw pomocniczych jednostek objętych budżetami terenowymi - prezydium właściwej rady narodowej na wniosek wydziału finansowego.
2.
Równocześnie z zatwierdzeniem, o którym mowa w ust. 1, organ zatwierdzający określa, jaki procent normatywów środków obrotowych podlega pokryciu z funduszów własnych i pasywów stałych.
3.
Zatwierdzenie bilansu dochodów i wydatków oraz preliminarza kosztów utrzymania stanowi dla właściwego banku podstawę do uruchomienia wypłat z rachunku bankowego.
§  9.
1.
Zmiany w zatwierdzonych bilansach dochodów i wydatków i preliminarzach kosztów utrzymania przeprowadza organ uprawniony do ich zatwierdzenia.
2.
Zmiany powodujące konieczność zwiększenia finansowania gospodarstwa pomocniczego z dotacji budżetowych mogą być dokonane dopiero po przeprowadzeniu w trybie obowiązujących przepisów odpowiednich przeniesień kredytów budżetowych lub po uzyskaniu kredytów dodatkowych.
§  10.
1.
Planowe nadwyżki operacyjne gospodarstw pomocniczych powinny być przede wszystkim przeznaczone na pokrycie normatywu środków obrotowych w granicach ustalonych na podstawie § 8 ust. 2, reszta zaś powinna być wpłacona na dochód właściwego budżetu.
2.
Ponadplanowe nadwyżki powinny być z wyjątkiem przypadków przewidzianych w § 12 wpłacone na dochód właściwego budżetu.
3.
Wpłaty określone w ustępach poprzednich powinny być dokonane w ciągu okresu budżetowego co kwartał do dnia 25 miesiąca następującego po upływie kwartału.
4.
Przepisy przewidujące przeznaczenie części nadwyżek na fundusz zakładowy lub na inne odliczenia celowe obowiązujące w stosunku do przedsiębiorstw państwowych nie mają zastosowania przy podziale nadwyżek operacyjnych gospodarstw pomocniczych.
§  11.
Wpływy z tytułu zbycia środków trwałych w przypadkach prawem dopuszczalnych powinny być natychmiast po ich uzyskaniu odprowadzone na dochód właściwego budżetu, jako wpływy majątkowe macierzystej jednostki budżetowej.
§  12.
1.
W przypadkach uzyskania ponadplanowych nadwyżek organ zatwierdzający (§ 8) może wyrazić zgodę na przekazanie ich na pokrycie ewentualnego ponadplanowego zapotrzebowania środków obrotowych, związanego z przekroczeniem planów produkcyjnych.
2.
Jeżeli normatyw środków obrotowych jak również ponadplanowe ich zapotrzebowanie (ust. 1) są w granicach ustalonych na podstawie § 8 ust. 2 całkowicie pokryte, organ zatwierdzający może wyrazić zgodę na przeznaczenie najwyżej 25% ponadplanowych nadwyżek na inwestycje pozalimitowe lub na dodatkowe kapitalne remonty przeciwawaryjne.
§  13.
Po zatwierdzeniu bilansu dochodów i wydatków gospodarstwo pomocnicze może za każdorazową zgodą macierzystej jednostki budżetowej korzystać z kredytu bankowego zgodnie z obowiązującymi przepisami w sprawie zasad normowania i finansowania środków obrotowych przedsiębiorstw państwowych.
§  14.
1.
Inwestycje gospodarstw pomocniczych na rozrachunku gospodarczym powinny być objęte preliminarzem wydatków macierzystej jednostki budżetowej.
2.
Remonty kapitalne finansowane są w całości ze specjalnej dotacji budżetowej, z wyjątkiem przypadku przewidzianego w § 12 ust. 2.
§  15.
Gospodarstwa pomocnicze dokonują co miesiąc wpłat z tytułu odpisów amortyzacyjnych bezpośrednio na dochody właściwego budżetu, według zasad i w terminach obowiązujących analogiczne przedsiębiorstwa państwowe działające według rozrachunku gospodarczego.
§  16.
Gospodarstwa pomocnicze realizują swoją produkcję i świadczą usługi po cenach ustalonych zgodnie z obowiązującymi przepisami.
§  17.
Plany finansowo-gospodarcze (bilanse dochodów i wydatków) gospodarstw pomocniczych działających według zasad rozrachunku gospodarczego na rok 1952 zostaną opracowane zgodnie z zasadami niniejszego zarządzenia.
§  18.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1952 r.
* Z dniem 1 lipca 1959 r. tracą moc przepisy § 7, 10 i 12 nin. zarządzenia, w stosunku do pomocniczych gospodarstw rolnych jednostek budżetowych budżetu centralnego, podległych Ministrowi Rolnictwa, zgodnie z § 3 pkt 2 zarządzenia z dnia 2 października 1959 r. w sprawie zasad podziału zysków oraz zasad i trybu rozliczeń z tytułu zysków i strat pomocniczych gospodarstw rolnych jednostek budżetowych podległych Ministrowi Rolnictwa. (M.P.59.87.458).

 Z dniem 1 lipca 1961 r. tracą moc przepisy § 7, 10 i 12 nin. zarządzenia, w zakresie unormowanym zarządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 stycznia 1962 r. w sprawie rozliczeń z tytułu zysków i strat pomocniczych gospodarstw rolnych jednostek budżetowych podległych wydziałom rolnictwa i leśnictwa prezydiów rad narodowych (M.P.62.12.40.), zgodnie z § 3 przywołanego zarządzenia.

 Z dniem 1 lipca 1964 r. nin. zarządzenie traci moc obowiązującą w zakresie uregulowanym zarządzeniem Ministra Finansów z dnia z dnia 27 sierpnia 1964 r. w sprawie gospodarki finansowej pomocniczych gospodarstw rolnych podległych i nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa (M.P.64.62.285.), zgodnie z § 5 pkt 1 przywołanego zarządzenia.

 Z dniem 21 sierpnia 1965 r. nin. zarządzenie traci moc obowiązującą w stosunku do gospodarstw rolnych i leśnych szkół wyższych, zgodnie z § 39 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 31 lipca 1965 r. w sprawie zasad gospodarki finansowej rolnych i leśnych gospodarstw pomocniczych wykonujących działalność dydaktyczną oraz naukowo-badawczą, prowadzonych na zasadach rozrachunku gospodarczego (M.P65.44.252).

Zmiany w prawie

Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1952.A-37.545

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Zasady organizacji i system finansowy gospodarstw pomocniczych, prowadzonych przez jednostki budżetowe według zasad rozrachunku gospodarczego.
Data aktu: 25/04/1952
Data ogłoszenia: 10/05/1952
Data wejścia w życie: 01/01/1952, 10/05/1952