Wydanie statutu organizacyjnego Najwyższej Izby Kontroli.

UCHWAŁA
RADY PAŃSTWA
z dnia 5 sierpnia 1949 r.
w sprawie wydania statutu organizacyjnego Najwyższej Izby Kontroli.

Na podstawie art. 16 ustawy z dnia 9 marca 1949 r. o kontroli państwowej (Dz. U. R. P. Nr 13, poz. 74) - Rada Państwa postanawia wydać statut organizacyjny Najwyższej Izby Kontroli, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

ZAŁĄCZNIK 

STATUT ORGANIZACYJNY NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI

I.

Objaśnienie skrótów.

§  1.
Powołane w niniejszym statucie artykuły bez bliższego określenia oznaczają artykuły ustawy z dnia 9 marca 1949 roku o kontroli państwowej (Dz. U. R. P. Nr 13, poz. 74), §§ - oznaczają paragrafy niniejszego statutu, dla oznaczenia Najwyższej Izby Kontroli używany jest skrót "N. I. K.", a wyraz "ustawa" oznacza ustawę z dnia 9 marca 1949 r. o kontroli państwowej.

II.

Postanowienia ogólne.

§  2.
Zadania Kontroli Państwowej określone w ustawie z dnia 9.III. 1949 r. (Dz. U. R. P. Nr 13, poz. 74) spełniają:
a)
w stosunku do naczelnych i centralnych władz oraz instytucji, a w razie potrzeby także do organów podległych naczelnym i centralnym władzom oraz instytucjom, Prezes N.I.K., a w granicach swych kompetencji wiceprezesi i dyrektorzy departamentów N.I.K.
b)
w stosunku do organów podległych naczelnym i centralnym władzom oraz instytucjom - szefowie delegatur miejscowych N.I.K. na obszarze właściwości terytorialnej delegatury.
§  3.
1)
Organy kontroli N.I.K, analizują działalność i funkcjonowanie kontrolowanych jednostek, a wynikł kontroli ujęte w formie spostrzeżeń, uwag i wniosków przedstawiają właściwym władzom zwierzchnim lub nadzorczym jednostek kontrolowanych.
2)
W przypadkach niecierpiących zwłoki mogą organy kontroli kierować wnioski, uwagi i spostrzeżenia bezpośrednio do jednostki kontrolowanej. Odpisy uwag, spostrzeżeń i wniosków winny być równocześnie przedkładane do właściwych władz zwierzchnich lub nadzorczych jednostek kontrolowanych (art. 28).
§  4.
1)
Organy kontroli N.I.K. właściwe w myśl § 8 wydają wiążące postanowienia (art. 29) w razie stwierdzenia uchybień przeciwko:
a)
obowiązującym przepisom finansowym,
b)
zarządzeniom właściwych władz w sprawach gospodarczych,
2)
Zarządzenie Prezesa N.I.K. ustali tryb i sposób wydawania postanowień (art. art. 29, 30, 31).
§  5.
Wyniki kontroli, ujęte w formie postanowień, organy kontroli N.I.K. doręczają kierownictwu jednostki kontrolowanej i przesyłają je w odpisach: właściwej władzy zwierzchniej oraz właściwemu ministrowi.

Odpisy postanowień delegatury miejscowe przesyłają również Prezesowi N.I.K.

§  6.
W zakresie wydawania postanowień ustala się następującą właściwość organów kontroli N.I.K.
a)
w stosunku do kierowników naczelnych i centralnych organów państwowych - Prezes.

Prezes N.I.K. w określonych sprawach może zlecić swe uprawnienia jednemu z wiceprezesów,

b)
w stosunku do władz hierarchicznie podległych bezpośrednio naczelnym kierownikom (ministrom) władz centralnych, naczelnych dyrektorów i kierowników przedsiębiorstw oraz instytucji bezpośrednio podległych władzom centralnym (ministerstwom) - wiceprezesi.

Wiceprezesi mogą w określonych sprawach zlecić swe uprawnienia dyrektorom departamentów,

c)
w stosunku do pozostałych pracowników władz i instytucji - dyrektorzy departamentów,
d)
na obszarze właściwości terytorialnej delegatury miejscowej, o ile niniejszy statut nie przewiduje tych uprawnień dla innych organów kontroli N.I.K. - szefowie delegatur miejscowych.
§  7.
1)
W przypadku stwierdzenia przestępstw lub ujawnienia wykroczeń służbowych organy kontroli N.I.K. winny:
a)
przekazać sprawy o przestępstwach organom powołanym do ścigania przestępstw,
b)
przekazać sprawy o wykroczenia dyscyplinarne rzecznikowi dyscyplinarnemu.
2)
W razie stwierdzenia nadużyć finansowych lub gospodarczych przeprowadzający kontrolę winien wydać doraźne zarządzenia w celu zabezpieczenia majątku kontrolowanej jednostki oraz dowodów rzeczowych.

Przeprowadzający kontrolę może żądać natychmiastowego zawieszenia w czynnościach osób winnych nadużyć lub za nie odpowiedzialnych.

3)
O zarządzeniach przewidzianych w niniejszym § przeprowadzający kontrolę zawiadamia władzę zwierzchnią, bądź kierownika jednostki kontrolowanej oraz Prezesa N.I.K.
§  8.
Zarządzenie Prezesa określi właściwość poszczególnych organów kontroli N.I.K. w zakresie przysługujących im uprawnień, określonych w p. 1 paragrafu 7-go.
§  9.
Organy kontroli N.I.K. mogą przedstawiać spostrzeżenia, uwagi, wnioski oraz wydawać postanowienia również w oparciu o wyniki kontroli wewnętrznej (resortowej) lub społecznej (§§ 4, 5, 6).
§  10.
Wszystkie organy kontroli państwowej działają na podstawie jednolitego planu rocznego i według ogólnych zasad kontroli państwowej (art. 12 lit. e i f, art. 14 p. 3).

Na podstawie planu rocznego kolegium sporządza plany kwartalne.

§  11.
W zakresie spraw objętych postanowieniami wszystkie organy kontroli określone w art. 27 działają jako I instancja (art. 12 lit. i) przy zachowaniu uprawnień Prezesa, określonych art. 30, p. 2.
§  12.
Wiceprezesi, dyrektorzy departamentów oraz szefowie delegatur wykonują swe funkcje stosownie do zarządzeń Prezesa i podlegają jego nadzorowi służbowemu.
§  13.
N.I.K. składa się z departamentów, biur i delegatur miejscowych.
§  14.
Departamenty i biura N.I.K. dzielą się na wydziały i referaty. Delegatury miejscowe N.I.K. dzielą się na referaty.
§  15.
Delegatury miejscowe obejmują swym zakresem działania obszar województwa i mają swą siedzibę w siedzibie województwa. Delegatura miejscowa w województwie warszawskim obejmuje swym zakresem działania również obszar m. st. Warszawy, a delegatura miejscowa w województwie łódzkim - obszar m. Łodzi.
§  16.
Prezes N.I.K. może zmieniać właściwość terytorialną delegatur miejscowych.

Prezes N.I.K. może nadto zlecić szefom delegatur miejscowych stałą lub jednorazową kontrolę niektórych jednostek bez względu na właściwość terytorialną lub rzeczową.

§  17.
W razie potrzeby Prezes może powołać do pomocy dyrektorom departamentów lub szefom delegatur miejscowych, wicedyrektorów departamentów lub zastępców szefów delegatur.

Wicedyrektorzy departamentów i zastępcy szefów delegatur miejscowych nie mają uprawnień organów kontroli państwowej.

§  18.
W razie niemożności pełnienia obowiązków przez dyrektora departamentu lub szefa delegatury miejscowej, Prezes powierza jednemu z pracowników N.I.K. czasowe pełnienie obowiązków dyrektora departamentu lub szefa delegatury z uprawnieniami organu kontroli państwowej.

III.

Prezes N.I.K.

§  19.
Prezes kieruje działalnością wszystkich organów N.I.K., ustala wytyczne ich działalności i wydaje im zarządzenia z zachowaniem przepisów ustawy o zakresie działania kolegium N.I.K.
§  20.
Na czas swej nieobecności, lub w razie powstania jakiejkolwiek innej przeszkody, Prezes wyznacza jako swego zastępcę jednego z wiceprezesów.
§  21.
Prezes ustala, jakie departamenty i biura N.I.K. podlegają nadzorowi służbowemu poszczególnych wiceprezesów.
§  22.
Prezes wydaje regulamin pracy N.I.K. oraz ustala szczegółowy podział czynności departamentów i delegatur miejscowych.
§  23.
Prezes zarządza przeprowadzenie kontroli oraz przeprowadza osobiście kontrolę w sprawach, które sobie zastrzegł.

IV.

Kolegium N.I.K.

§  24.
Prezes i wiceprezesi tworzą pod przewodnictwem Prezesa kolegium N.I.K.
§  25.
Prezes wydaje regulamin pracy kolegium i ustala porządek jego obrad.
§  26.
W przypadku, gdy Prezes nie może wziąć udziału w posiedzeniu kolegium, przewodniczy na posiedzeniu jeden z wiceprezesów, wyznaczony przez Prezesa.
§  27.
Kolegium uchwala okresowe plany działalności N.I.K. co najmniej na 10 dni przed datą rozpoczęcia okresu.
§  28.
Na żądanie Rady Państwa kolegium uchwala sprawozdania ze zleconych czynności (art. art. 4, 5, 6) w ciągu 30 dni od zakończenia kontroli.
§  29.
Kolegium podejmuje postanowienia w sprawie przepisów rachunkowo-kasowych i zasad kontroli wewnętrznej w ciągu 30 dni od daty otrzymania właściwych projektów (art. 12, lit. h).
§  30.
Kolegium rozpatruje odwołania od postanowień organów kontroli w ciągu 30 dni od daty otrzymania odwołania.
§  31.
Postanowienia kolegium wydane na skutek odwołań, od postanowień organów kontroli I instancji, wymienionych w art. 27, są ostateczne w toku instancji i mogą być zmienione lub uchylone tylko w trybie nadzoru przez Radę Państwa (art. 31).
§  32.
Prezes może odwołać się do Rady Państwa od uchwał kolegium, zapadłych wbrew jego głosowi (art. 13, p. 3) w ciągu 14 dni od dnia posiedzenia kolegium, na którym uchwały podjęto.

V.

Wiceprezesi N.I.K.

§  33.
Wiceprezesi współdziałają z Prezesem, jako jego zastępcy w zarządzaniu N.I.K.
§  34.
Wiceprezesi sprawują nadzór służbowy nad departamentami, przydzielonymi im przez Prezesa (§ 21) oraz mogą sobie zastrzec w tym zakresie prowadzenie kontroli.
§  35.
Wiceprezesi przeprowadzają osobiście i zarządzają kontrolę w przypadkach nieobjętych okresowymi planami kontroli z wyjątkiem spraw zastrzeżonych Prezesowi.

VI.

Dyrektorzy Departamentów N.I.K.

§  36.
Dyrektorzy departamentów stoją na czele departamentów, kierują bezpośrednio ich działalnością i odpowiadają wobec Prezesa względnie wiceprezesów sprawujących nadzór służbowy nad departamentem za prawidłowy bieg spraw w departamencie.
§  37.
W ramach ustalonych planów dyrektorzy departamentów przeprowadzają osobiście i zarządzają kontrolę niezastrzeżoną Prezesowi i wiceprezesom.

VII.

Szefowie delegatur miejscowych N.I.K.

§  38.
Szefowie delegatur miejscowych stoją na czele delegatur, kierują bezpośrednio ich działalnością i odpowiadają wobec Prezesa za prawidłowy bieg spraw w delegaturze.
§  39.
Szefowie delegatur miejscowych przeprowadzają osobiście i zarządzają kontrole przewidziane w planach okresowych, jak również kontrole doraźne podjęte z własnej inicjatywy lub na zlecenie Prezesa, wiceprezesów i dyrektorów departamentów.

VIII.

Organizacja wewnętrzna N.I.K.

§  40.
W skład N.I.K. wchodzą: dziewięć departamentów, biuro studiów, planowania i sprawozdawczości, biuro finansowo-gospodarcze i biuro kadr oraz 14 delegatur miejscowych.
§  41.
Departament Prezydialny dzieli się na trzy wydziały:
1)
wydział ogólny - obejmuje kancelarię ogólną, sekretariat specjalny, sekretariaty Prezesa i wiceprezesów, referat organizacji wewnętrznej, referat prasowy, referat wydawnictw urzędowych N.I.K., bibliotekę, halę maszyn oraz składnicę akt;
2)
wydział kontroli wewnętrznej - obejmuje sprawy kontroli działalności całego aparatu N.I.K. pod względem organizacji i metod pracy oraz dokonuje określonych aktów kontroli doraźnych, badań i dochodzeń zleconych przez Prezesa;
3)
wydział prawny - obejmuje prowadzenie rejestru obowiązującego ustawodawstwa, poradnictwo i opiniowanie prawne, wnoszenie i czuwanie nad biegiem spraw u władz powołanych do ścigania przestępstw oraz w Prokuratorii Generalnej.
§  42.
Departament II dzieli się na cztery wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Kancelarią Cywilną Prezydenta, Prezydium Rady Ministrów oraz Komitetem Ekonomicznym Rady Ministrów,

wydział 2 - Państwową Komisją Planowania Gospodarczego i Centralnym Urzędem Szkolenia Zawodowego,

wydział 3 - Ministerstwem Obrony Narodowej, Powszechną Organizacją "Służba Polsce", urzędami kultury fizycznej i radami dla spraw młodzieży i kultury fizycznej,

wydział 4 - Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego.

§  43.
Departament III dzieli się na pięć wydziałów, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Kancelarią Sejmu, Kancelarią Rady Państwa oraz Komisją Specjalną do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym,

wydział 2 - Ministerstwem Spraw Zagranicznych,

wydział 3 - Ministerstwem Sprawiedliwości,

wydział 4 - Ministerstwem Administracji Publicznej,

wydział 5 - współdziała z kontrolą społeczną, koordynuje działalność kontroli wewnętrznej z działalnością kontroli społecznej oraz wykonuje kontrolę nad jednostkami samorządowymi w zakresie zleconym przez Radę Państwa.

§  44.
Departament IV dzieli się na dwa wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Rolnictwa i Reform Rolnych,

wydział 2 - Ministerstwem Leśnictwa.

§  45.
Departament V dzieli się na pięć wydziałów, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Oświaty,

wydział 2 - Ministerstwem Kultury i Sztuki,

wydział 3 - Ministerstwem Zdrowia,

wydział 4 - Ministerstwem Pracy i Opieki Społecznej,

wydział 5 - organizacjami społecznymi, korzystającymi z pomocy Państwa.

§  46.
Departament VI dzieli się na cztery wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Komunikacji,

wydział 2 - Ministerstwem Poczt i Telegrafów,

wydział 3 - Ministerstwem Żeglugi,

wydział 4 - Ministerstwem Budownictwa.

§  47.
Departament VII dzieli się na cztery wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Górnictwa i Energetyki,

wydział 2 - Ministerstwem Przemysłu Ciężkiego,

wydział 3 - Ministerstwem Przemysłu Lekkiego,

wydział 4 - Ministerstwem Przemysłu Rolnego i Spożywczego.

§  48.
Departament VIII dzieli się na dwa wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Handlu Wewnętrznego,

wydział 2 - Ministerstwem Handlu Zagranicznego.

§  49.
Departament IX dzieli się na trzy wydziały, które sprawują kontrolę nad:

wydział 1 - Ministerstwem Skarbu,

wydział 2 - Bankami Państwowymi,

wydział 3 - Centralną Księgowością Ministerstwa Skarbu, uzgadnia sprawozdania miesięczne i roczne zamknięcia rachunkowe władz i urzędów państwowych, opracowuje ogólne uwagi o zamknięciach rachunków państwowych i uzgadnia je z właściwymi rzeczowo departamentami.

§  50.
Biuro studiów, planowania i sprawozdawczości dzieli się na trzy wydziały:

wydział planowania i sprawozdawczości (1) opracowuje plany kontroli z uwzględnieniem koordynacji kontroli wewnętrznej i kontroli społecznej oraz ustala wytyczne w tym zakresie, przygotowuje sprawozdania okresowe i roczne z wyników kontroli państwowej, wewnętrznej i społecznej, koordynuje pracę departamentów przy sporządzaniu szczegółowych uwag o zamknięciach rachunków państwowych i przygotowuje uwagi do druku,

wydział organizacji (2) obejmuje analizę wyników kontroli w przedmiocie organizacji jednostek kontrolowanych, w szczególności struktury, metod pracy, etatów, ujednolicenia tabeli stanowisk, norm: materiałowych, wyposażenia, pracy, właściwej organizacji czynności usługowych i pomocniczych,

wydział ekonomiczny (3) obejmuje sprawy: wspólnych, dla departamentów i delegatur zagadnień ekonomicznych, analizy wyników kontroli z punktu widzenia współpracy z Państwową Komisją Planowania Gospodarczego oraz innymi organami koordynującymi i planującymi w dziedzinie gospodarstwa narodowego, opracowywuje instrukcje oraz zagadnienia dotyczące ogólnych zasad i metod kontroli, uzgadnia projekty innych resortów w tych sprawach w zakresie kontroli wewnętrznej.

§  51.
Biuro finansowo-gospodarcze dzieli się na dwa wydziały:

wydział finansowy (1) obejmuje sprawy budżetowe, rachunkowe i finansowe N.I.K.,

wydział administracyjno-gospodarczy (2) obejmuje sprawy gospodarcze, intendentury, budownictwa i autotransportu.

§  52.
Biuro kadr i szkolenia dzieli się na dwa wydziały:

wydział osobowy (1) wykonuje czynności związane z ewidencją i ruchem osobowym,

wydział szkolenia (2) opracowuje programy szkoleniowe oraz organizuje szkolenie i dokształcenie zawodowe i polityczne pracowników kontroli.

§  53.
Prezes N.I.K. za zgodą Rady Państwa może likwidować istniejące lub powoływać nowe departamenty i biura, a we własnym zakresie wydziały i referaty oraz zmieniać ich zakres działania.

Zmiany w prawie

Wolna Wigilia po raz pierwszy i nowe obowiązki dla firm, które wejdą… w Wigilię

W tym roku po raz pierwszy wszyscy pracownicy będą cieszyli się Wigilią jako dniem wolnym od pracy. Także w handlu. I choć z dnia wolnego skorzystają także pracodawcy, to akurat w ich przypadku Wigilia będzie dniem, kiedy zaczną obowiązywać przepisy zobowiązujące ich do stosowania w ogłoszeniach o pracę i np. w regulaminach pracy nazw stanowisk neutralnych pod względem płci.

Grażyna J. Leśniak 23.12.2025
Centralna e-Rejestracja: Start systemu od 1 stycznia 2026 r.

Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.

Inga Stawicka 22.12.2025
Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1949.A-84.1030

Rodzaj: Uchwała
Tytuł: Wydanie statutu organizacyjnego Najwyższej Izby Kontroli.
Data aktu: 05/08/1949
Data ogłoszenia: 15/11/1949
Data wejścia w życie: 15/11/1949