a także mając na uwadze, co następuje:(1) Raport Lamfalussy'ego z 1990 r. dla gubernatorów banków centralnych krajów G-10 wskazał na istotne ryzyko systemowe właściwe dla systemów płatności funkcjonujących na podstawie kilku typów prawnych regulujących kompensowanie płatności, w szczególności kompensowanie wielostronne; zmniejszenie ryzyka prawnego związanego z uczestnictwem w systemach rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym ma fundamentalne znaczenie, biorąc pod uwagę coraz wyższy stopień rozwoju tych systemów.
(2) Zagadnieniem najwyższej wagi jest również zmniejszenie poziomu ryzyka związanego z uczestnictwem w systemach rozrachunku papierów wartościowych, w szczególności, gdy istnieją ścisłe powiązania pomiędzy takimi systemami i systemami płatności.
(3) Celem niniejszej dyrektywy jest przyczynienie się do sprawnego i efektywnego pod względem kosztów funkcjonowania porozumień w zakresie rozrachunku płatności transgranicznych i papierów wartościowych w ramach Wspólnoty, co wzmacnia swobodę przepływu kapitału na rynku wewnętrznym; tym samym niniejsza dyrektywa wspiera postęp, jaki poczyniono w celu stworzenia rynku wewnętrznego, a w szczególności swobody świadczenia usług i liberalizacji przepływu kapitału, oraz realizacji Unii Gospodarczej i Walutowej.
(4) Pożądane jest, aby systemy prawne Państw Członkowskich zmierzały do wyeliminowania zakłóceń w systemie, spowodowanych postępowaniem upadłościowym wobec uczestnika tego systemu.
(5) Propozycja dyrektywy o reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych przedłożona w 1985 r. i uzupełniona dnia 8 lutego 1988 r. jest jeszcze w toku postępowania przed Radą; konwencja o postępowaniu upadłościowym, której tekst przyjęto dnia 23 listopada 1995 r. na spotkaniu Państw Członkowskich w ramach Rady, nie dotyczy przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.
(6) Niniejsza dyrektywa ma na celu objęcie systemów płatności i systemów rozrachunku papierów wartościowych zarówno krajowych, jak i transgranicznych; niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do systemów funkcjonujących w ramach Wspólnoty i do zabezpieczenia ustanowionego przez ich uczestników, czy to ze Wspólnoty, czy z państw trzecich, w związku z uczestnictwem w tych systemach.
(7) Państwa Członkowskie mogą stosować przepisy niniejszej dyrektywy odnośnie do instytucji krajowych, bezpośrednio uczestniczących w systemach państw trzecich, i do zabezpieczenia dostarczonego w związku z uczestnictwem w takich systemach.
(8) 5 (skreślony).
(9) Redukcja ryzyka systemowego wymaga w szczególności finalności rozliczeń i wykonalności zabezpieczenia; zabezpieczenie obejmuje wszystkie środki przekazane przez uczestnika innym uczestnikom systemów płatności i/lub systemów rozrachunku papierów wartościowych w celu zabezpieczenia praw i zobowiązań w związku z tym systemem, w tym umowy o odkupie, ustawowe prawa zastawu i transfery powiernicze; zważywszy, że przepisy prawa krajowego dotyczące zabezpieczenia, jakie może być stosowane, nie powinny zależeć od definicji zabezpieczenia w niniejszej dyrektywie.
(10) Niniejsza dyrektywa poprzez objęcie zabezpieczenia zapewnianego w związku z operacjami banków centralnych Państw Członkowskich w aspekcie ich roli banków centralnych, w tym operacjami polityki pieniężnej, wspomaga Europejski Instytut Walutowy w promowaniu efektywności płatności transgranicznych, mającym na względzie przygotowanie trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej i przyczynia się w ten sposób do rozwoju niezbędnych ram prawnych, w których przyszły Europejski Bank Centralny może rozwijać swoją politykę.
(11) Zlecenia transferu i ich kompensowanie powinny być prawnie wymagalne w jurysdykcjach wszystkich Państw Członkowskich i być wiążące dla osób trzecich.
(12) Zasady finalności kompensowania nie powinny uniemożliwiać systemom sprawdzenia przed dokonaniem kompensowania, czy zlecenia wprowadzone do systemu są zgodne z zasadami tego systemu i czy pozwalają na dokonanie rozrachunku w tym systemie.
(13) Żaden z przepisów niniejszej dyrektywy nie powinien uniemożliwiać uczestnikowi lub osobie trzeciej wykonania jakichkolwiek praw lub roszczeń wynikających z podstawowej transakcji, na mocy których mogą oni mieć prawo do zwrotu lub restytucji z tytułu zlecenia transferu wprowadzonego do systemu, np. w przypadku oszustwa czy błędu technicznego, dopóki nie prowadzi to ani do cofnięcia kompensowania, ani do odwołania zlecenia transferu w systemie.
(14) Konieczne jest zapewnienie, że zlecenia transferu nie mogą być odwołane po upływie momentu zdefiniowanego przez zasady tego systemu.
(14a) 6 Właściwe władze krajowe lub organy nadzoru powinny zapewnić, aby operatorzy systemów tworzący systemy interoperacyjne uzgodnili w jak największym stopniu wspólne zasady dotyczące momentu wprowadzenia do systemu interoperacyjnego. Właściwe władze krajowe lub organy nadzoru powinny zapewnić, aby zasady dotyczące momentu wprowadzenia do systemów interoperacyjnych były w miarę możliwości i potrzeby skoordynowane w celu uniknięcia niepewności prawnej w przypadku błędu systemu składowego.
(15) Konieczne jest, aby Państwo Członkowskie powiadomiło niezwłocznie inne Państwa Członkowskie o otwarciu postępowania upadłościowego wobec uczestnika systemu.
(16) Postępowanie upadłościowe nie powinno działać wstecz odnośnie do praw i zobowiązań uczestników systemu.
(17) W przypadku postępowania upadłościowego wobec uczestnika systemu niniejsza dyrektywa dodatkowo ma na celu określenie, które prawo upadłościowe ma zastosowanie do praw i zobowiązań tego uczestnika w związku z jego uczestnictwem w systemie.
(18) Zabezpieczenie powinno być wyłączone ze skutków prawa upadłościowego stosowanego wobec niewypłacalnego uczestnika.
(19) Przepisy art. 9 ust. 2 powinny odnosić się jedynie do rejestru, rachunku lub scentralizowanego systemu depozytowego, dowodzącego istnienia praw własności lub praw do dostawy lub transferu odpowiednich papierów wartościowych.
(20) Celem przepisów art. 9 ust. 2 jest zapewnienie, że jeżeli uczestnik, bank centralny Państwa Członkowskiego lub przyszły Europejski Bank Centralny posiada obowiązujące i skuteczne zabezpieczenie, ustanowione przez prawo Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się odpowiedni rejestr, rachunek lub scentralizowany system depozytowy, wówczas moc prawna i wymagalność tego zabezpieczenia w stosunku do systemu (i jego operatora) i w stosunku do każdej innej osoby występującej z roszczeniem bezpośrednio lub pośrednio przez ten system, powinna być określona jedynie z punktu widzenia prawa tego Państwa Członkowskiego.
(21) Przepisy art. 9 ust. 2 nie mają na celu zakłócenie funkcjonowania i skuteczności prawa Państwa Członkowskiego, na którego mocy ustanowiono papiery wartościowe, lub prawa Państwa Członkowskiego, w którym papiery wartościowe mogą być zlokalizowane (w tym, bez ograniczenia, prawa dotyczącego tworzenia, własności lub przenoszenia takich papierów wartościowych lub praw do takich papierów wartościowych) i nie powinny być interpretowane w ten sposób, że każde zabezpieczenie będzie bezpośrednio wykonalne lub będzie przyjmowane w każdym Państwie Członkowskim w sposób inny niż zgodnie z prawem tego Państwa Członkowskiego.
(22) Pożądane jest, aby Państwa Członkowskie podjęły starania w celu ustanowienia zadowalających powiązań pomiędzy wszystkimi systemami rozrachunku papierów wartościowych, objętymi niniejszą dyrektywą, w celu promowania maksymalnej przejrzystości i prawnej pewności transakcji związanych z papierami wartościowymi.
(22a) 7 W przypadku systemów interoperacyjnych brak koordynacji w zakresie uzgodnienia tego, które zasady mają zastosowanie do momentu wprowadzenia do systemu i do nieodwracalności może narażać uczestników jednego systemu, lub nawet samego operatora systemu, na skutki uboczne błędów powstałych w drugim systemie. W celu ograniczenia ryzyka systemowego, pożądane jest wprowadzenie przepisu stanowiącego, że operatorzy systemów interoperacyjnych koordynują zasady dotyczące momentu wprowadzenia do systemu i nieodwracalności w systemach, które obsługują.
(23) Przyjęcie niniejszej dyrektywy stanowi najodpowiedniejszy sposób realizacji wyżej wymienionych celów i nie wykracza poza to, co jest konieczne dla ich osiągnięcia,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
1 Dz.U. C 207 z 18.7.1996, str. 13 i Dz.U. C 259 z 26.8.1997, str. 6.
2 Opinia wydana dnia 21 listopada 1996 r.
3 Dz.U. C 56 z 24.2.1997, str. 1.
4 Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 9 kwietnia 1997 r. (Dz.U. C 132 z 28.4.1997, str. 74), wspólne stanowisko rady z dnia 13 października 1997 r. (Dz.U. C 375 z 10.12.1997, str. 34) i decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 29 stycznia 1998 r. (Dz.U. C 56 z 23.2.1998). Decyzja Rady z dnia 27 kwietnia 1998 r.
5 Motyw 8 skreślony przez art. 1 pkt 1 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
6 Motyw 14a dodany przez art. 1 pkt 2 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
7 Motyw 22a dodany przez art. 1 pkt 3 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
8 Art. 1 lit. a) zmieniona przez art. 1 pkt 4 lit. a) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
9 Art. 1 lit. c) zmieniona przez art. 1 pkt 4 lit. b) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
10 Art. 2 lit. a) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. a) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
11 Art. 2 lit. a) tiret trzecie zmienione przez art. 70 pkt 1 rozporządzenia nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.257.1) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 17 września 2014 r.
12 Art. 2 lit. b):- zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. b) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
- zmieniony przez art. 4 pkt 1 rozporządzenia nr 2024/886 z dnia 13 marca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.886) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 8 kwietnia 2024 r.
13 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z 27.6.2013, s. 1).
14 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz.U. L 173 z 12.6.2014, s. 349).
15 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniająca dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylająca dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. L 337 z 23.12.2015, s. 35).
16 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.U. L 267 z 10.10.2009, s. 7).
17 Art. 2 lit. c) zmieniona przez art. 2 pkt 1 lit. a dyrektywy nr (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.150.296) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 27 czerwca 2019 r.
18 Art. 2 lit. f):- zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. c) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
- zmieniona przez art. 2 pkt 1 lit. b dyrektywy nr (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.150.296) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 27 czerwca 2019 r.
- zmieniony przez art. 4 pkt 2 rozporządzenia nr 2024/886 z dnia 13 marca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.886) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 8 kwietnia 2024 r.
19 Art. 2 lit. g) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. d) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
20 Art. 2 lit. h) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. e) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
21 Art. 2 lit. i) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. f) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
22 Art. 2 lit. l) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. g) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
23 Art. 2 lit. m) zmieniona przez art. 1 pkt 5 lit. h) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
24 Dz.U. L 168 z 27.6.2002, s. 43.
25 Art. 2 lit. n) dodana przez art. 1 pkt 5 lit. i) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
26 Art. 2 lit. o) dodana przez art. 1 pkt 5 lit. i) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
27 Art. 2 lit. p) dodana przez art. 1 pkt 5 lit. i) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
28 Art. 3 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. a) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
29 Art. 3 ust. 4 dodany przez art. 1 pkt 6 lit. b) dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
30 Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 7 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
31 Art. 5 zmieniony przez art. 1 pkt 8 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
32 Art. 6 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 dyrektywy nr 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. (Dz.U.UE.L.10.331.120) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 4 stycznia 2011 r.
33 Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 84.
34 Art. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 9 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
35 Art. 9 zmieniony przez art. 1 pkt 10 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
36 Art. 9 ust. 1 zmieniony przez art. 87 ust. 1 rozporządzenia nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U.UE.L.12.201.1) z dniem 16 sierpnia 2012 r.
37 Art. 10 zmieniony przez art. 1 pkt 11 dyrektywy nr 2009/44/WE z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U.UE.L.09.146.37) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 30 czerwca 2009 r.
38 Art. 10 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 2 dyrektywy nr 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. (Dz.U.UE.L.10.331.120) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 4 stycznia 2011 r.
39 Dz.U. L 146 z 10.6.2009, s. 37.
40 Art. 10a dodany przez art. 1 pkt 3 dyrektywy nr 2010/78/UE z dnia 24 listopada 2010 r. (Dz.U.UE.L.10.331.120) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 4 stycznia 2011 r.
41 Art. 11 ust. 3 dodany przez art. 70 pkt 2 rozporządzenia nr 909/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.257.1) zmieniającego nin. dyrektywę z dniem 17 września 2014 r.
42 Art. 12a dodany przez art. 2 pkt 2 dyrektywy nr (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.150.296) zmieniającej nin. dyrektywę z dniem 27 czerwca 2019 r.