Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie sprawozdania rocznego z funkcjonowania strefy Schengen (2017/2256(INI)).

Sprawozdanie roczne z funkcjonowania strefy Schengen

P8_TA(2018)0228

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie sprawozdania rocznego z funkcjonowania strefy Schengen (2017/2256(INI))

(2020/C 76/11)

(Dz.U.UE C z dnia 9 marca 2020 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając komunikat Komisji z dnia 27 września 2017 r. w sprawie utrzymania i wzmocnienia strefy Schengen (COM(2017)0570),
uwzględniając komunikat Komisji z dnia 4 marca 2016 r. pt. "Przywrócenie strefy Schengen - Plan działania" (COM(2016)0120),
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 z dnia 14 września 2016 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej 1 ,
uwzględniając kodeks graniczny Schengen, w szczególności jego art. 14 i 17,
uwzględniając rozporządzenie (UE) 2016/794 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) 2 ,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1052/2013 z dnia 22 października 2013 r. ustanawiające europejski system nadzorowania granic (Eurosur) 3 ,
uwzględniając art. 52 Regulaminu,
uwzględniając sprawozdanie Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (A8-0160/2018),
A.
mając na uwadze, że strefa Schengen jest unikalnym rozwiązaniem i jednym z największych osiągnięć Unii Europejskiej umożliwiającym swobodny przepływ osób w obrębie strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych; mając na uwadze, że stało się to możliwe dzięki różnorodnym środkom kompensacyjnym, takim jak poprawa wymiany informacji przez stworzenie Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) oraz wprowadzenie mechanizmu oceny w celu weryfikacji stosowania dorobku Schengen przez państwa członkowskie, jak również poprawy wzajemnego zaufania do funkcjonowania strefy Schengen; mając na uwadze, że wzajemne zaufanie wymaga także solidarności, bezpieczeństwa, współpracy sądowej i policyjnej w sprawach karnych, wspólnej ochrony granic zewnętrznych UE, wspólnego zrozumienia oraz wspólnych strategii politycznych w dziedzinie migracji, wiz i azylu, a także poszanowania prawa międzynarodowego i europejskiego w tej dziedzinie;
B.
mając na uwadze, że w ostatnich latach na funkcjonowanie strefy Schengen wpłynął szereg czynników; mając na uwadze, że do czynników tych należy wpływ podróży międzynarodowych i przepływów turystycznych, które stanowiły pierwotne uzasadnienie prawodawstwa dotyczącego tzw. "inteligentnych granic", oraz znaczna liczba osób ubiegających się o azyl i migrantów o nieuregulowanym statusie, jak również powiązane z nią wtórne przepływy i będące ich następstwem przywrócenie przez niektóre państwa członkowskie od 2014 r. kontroli na granicach wewnętrznych oraz ich przedłużenie; mając na uwadze, że przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych wydaje się być związane raczej z postrzeganiem zagrożenia dla porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego w związku z przepływem osób i terroryzmem, liczbą przybywających osób ubiegających się o ochronę międzynarodową i migrantów o nieuregulowanym statusie niż z solidnymi dowodami na faktyczne istnienie poważnego zagrożenia lub z rzeczywistą liczbą przybywających osób; mając na uwadze, że wśród czynników tych można także wymienić terroryzm oraz rosnące zagrożenie porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego państw członkowskich;
C.
mając na uwadze, że wzmocnienie zewnętrznych granic UE oraz wprowadzenie systematycznej kontroli z użyciem odpowiednich baz danych, w tym w odniesieniu do obywateli europejskich, stanowiły część środków wdrożonych w celu ochrony strefy Schengen;
D.
mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie zareagowały na napływ osób ubiegających się o azyl i uchodźców przywróceniem kontroli na ich granicach wewnętrznych pod pretekstem "uregulowania" napływu obywateli państw trzecich ubiegających się o ochronę międzynarodową, pomimo że art. 14 ust. 1 kodeksu granicznego stanowi, iż normalna procedura graniczna nie ma zastosowania do osób ubiegających się o azyl; mając na uwadze konieczność wdrożenia sprawiedliwego systemu podziału odpowiedzialności za ocenę wniosków o udzielenie azylu;
E.
mając na uwadze, że począwszy od marca 2016 r. Komisja zaproponowała szereg środków w celu przywrócenia normalnego funkcjonowania strefy Schengen; mając na uwadze, że prawidłowe funkcjonowanie strefy Schengen nie zostało jeszcze przywrócone i zależy przede wszystkim od państw członkowskich, od ich wzajemnego zaufania, od solidarności, jaką wykażą, wspierając państwa pierwszego wjazdu, od przyjęcia odpowiednich środków i od wdrożenia takich środków, w szczególnośc i przez państwa członkowskie;
F.
mając na uwadze, że zachęcanie państw członkowskich do przyjmowania środków mających na celu przywrócenie właściwego funkcjonowania strefy Schengen zależy przede wszystkim od nieprzedłużania ważności wniosków o kontrole graniczne;
G.
mając na uwadze, że utrzymanie kontroli na granicach wewnętrznych w Unii lub przywrócenie takich kontroli w strefie Schengen wywarłoby poważny wpływ na życie obywateli europejskich i wszystkich osób korzystających z zasady swobodnego przepływu w obrębie UE oraz osłabiłoby znacznie ich zaufanie do instytucji europejskich i do integracji europejskiej; mając na uwadze, że utrzymanie lub przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych niesie ze sobą bezpośrednie koszty operacyjne i koszty inwestycji, których skutki ponieśliby pracownicy transgraniczni, turyści, przewoźnicy w transporcie drogowym towarów i administracja publiczna i których skutki byłyby paraliżujące dla gospodarek państw członkowskich; mając na uwadze, że szacunkowe koszty związane z przywróceniem kontroli na granicach kształtują się między 0,05 mld EUR a 20 mld EUR kosztów jednorazowych i 2 mld EUR rocznych kosztów operacyjnych 4 ; mając na uwadze, że szczególnie dotknięte są regiony transgraniczne;
H.
mając na uwadze, że mnożą się przypadki wznoszenia przez różne państwa członkowskie murów i ogrodzeń na zewnętrznych i wewnętrznych granicach UE i że obiekty te wykorzystuje się jako środki odstraszające między innymi osoby ubiegające się o azyl przed wjazdem na terytorium UE i tranzytem przez nie; mając przy tym na uwadze, że według szacunków Transnational Institute (TNI) państwa europejskie wybudowały ponad 1 200 km murów i granic za kwotę co najmniej 500 mln EUR, a w latach 2007-2010 fundusze unijne przyczyniły się do wdrożenia 545 systemów monitorowania granic obejmujących 8 279 km granic zewnętrznych UE oraz 22 347 urządzeń monitorujących;
I.
mając na uwadze, że strefa Schengen znalazła się na rozdrożu i należy podjąć zdecydowane i wspólne działania, aby można było w pełni przywrócić korzyści, jakie czerpią z niej obywatele; mając na uwadze, że potrzebne jest również wzajemne zaufanie, współpraca i solidarność między państwami członkowskimi; mając na uwadze, że nie należy prowadzić dyskursu politycznego mającego na celu obarczenie strefy Schengen winą;
J.
mając na uwadze, że rozszerzenie strefy Schengen pozostaje kluczowym instrumentem zwiększania korzyści gospodarczych i społecznych, jakie nowe państwa członkowskie czerpią z prawa do swobodnego przepływu osób, usług, towarów i kapitału, co sprzyja spójności i zmniejszaniu rozbieżności między krajami i regionami; mając na uwadze, że pełne stosowanie dorobku Schengen we wszystkich państwach członkowskich, które spełniły kryteria wymagane do pomyślnego zakończenia procesu oceny Schengen, ma kluczowe znaczenie dla stworzenia skoordynowanych i solidnych ram bezpieczeństwa prawnego; mając na uwadze, że przewodniczący Komisji przy wielu okazjach ogłaszał, że Rumunia i Bułgaria są gotowe do przystąpienia do strefy Schengen, co Parlament Europejski stwierdził również w swoim stanowisku z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie pełnego stosowania przepisów dorobku Schengen w Republice Bułgarii i w Rumunii 5 , a Rada potwierdziła w swoich konkluzjach;
K.
mając na uwadze, że grupa robocza ds. kontroli Schengen w drodze ustaleń przyjętych w wyniku zastosowania mechanizmu oceny Schengen, metodyki przeprowadzania oceny narażenia, wysłuchań prowadzonych przez komisje parlamentarne oraz wyjazdów do państw członkowskich i państw trzecich dokładnie śledziła wdrażanie dorobku z Schengen; mając na uwadze, że wskazała ona środki, które zostały lub zostaną niebawem podjęte, główne braki w funkcjonowaniu strefy Schengen oraz działania, które należy podjąć w przyszłości;

Główne kwestie

Postępy w niwelowaniu stwierdzonych braków

1.
wskazuje, że prawodawca Unii przyjął w ciągu ostatnich trzech lat szereg środków, które miały na celu wzmocnienie integralności strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych; przyjmuje z zadowoleniem skuteczność środków podjętych na granicach zewnętrznych oraz stworzenie Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej (EBCGA); zwraca uwagę na starania podejmowane przez agencję w celu wykonania nowego rozporządzenia, w szczególności w drodze wspólnych operacji w dziedzinie ochrony granic i powrotów oraz udzielania wsparcia państwom członkowskim, do których przybywa najwięcej migrantów, przy jednoczesnym zagwarantowaniu pełnego poszanowania praw podstawowych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej; dostrzega znaczenie wprowadzonego niedawno mechanizmu oceny narażenia przy wykrywaniu słabych punktów na wspólnych granicach zewnętrznych i w zapobieganiu kryzysom; podkreśla wspólne wysiłki i współpracę agencji i innych zainteresowanych podmiotów przy organizowaniu podejścia "hotspot" w dziedzinie szkoleń;
2.
odnotowuje działania podjęte w drodze zmiany kodeksu granicznego Schengen i wprowadzenia obowiązkowych regularnych kontroli z wykorzystaniem stosownych baz danych na granicach zewnętrznych przy wjeździe i wyjeździe obywateli państw trzecich i obywateli UE, przy jednoczesnym zachowaniu czujności w odniesieniu do skutków, konieczności i proporcjonalności tych środków na granicach przekraczanych przez obywateli UE; podkreśla, że w niektórych przypadkach obowiązkowe systematyczne kontrole na zewnętrznych granicach strefy Schengen zastąpiono ukierunkowanymi kontrolami ze względu na nieproporcjonalnie duży wpływ, jaki wywierały na płynność ruchu; przypomina, że Komisja powinna uwzględnić te konsekwencje podczas prowadzenia oceny przewidzianej w rozporządzeniu (UE) 2017/458;
3.
przyjmuje z zadowoleniem prowadzoną obecnie reformę SIS oraz wdrożenie przez eu-LISA w dniu 5 marca 2018 r. platformy systemu automatycznej identyfikacji daktyloskopijnej (AFIS) w ramach SIS II, która daje możliwość przeszukiwania systemu na podstawie danych biometrycznych, co przyczyni się do wzmocnienia walki z przestępczością i terroryzmem;
4.
podkreśla potrzebę lepszego wykorzystywania istniejących narzędzi, w szczególności maksymalnego zwiększenia korzyści płynących z istniejących systemów i wyeliminowania systemowych luk informacyjnych, przy pełnym poszanowaniu wymogów ochrony danych i przestrzeganiu zasad prawa do prywatności, niedyskryminacji, konieczności oraz proporcjonalności;
5.
przyjmuje z zadowoleniem prace przeprowadzone w dziedzinie transgranicznej współpracy policyjnej i sądowej i współpracy organów ścigania oraz prace podjęte przez Eurojust i Europol w zakresie zwalczania przestępczości transgranicznej i zorganizowanej, handlu ludźmi i terroryzmu w drodze działalności wywiadowczej, wymiany informacji i wspólnych dochodzeń;
6.
wyraża obawy w związku ze staraniami Komisji zmierzającymi do opracowania koncepcji i strategii europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami na podstawie dokumentów opublikowanych dnia 14 marca 2018 r. w celu zapewnienia zgodności z przepisami rozporządzenia w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej; wyraża wątpliwości co do skuteczności Komisji w nakreślaniu pożądanych celów i dążeń w dziedzinie europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami, a w szczególności w umacnianiu i wdrażaniu praw podstawowych i innych elementów składowych strategii;
7.
dostrzega dużą wartość zreformowanego mechanizmu oceny Schengen, który wspiera przejrzystość i wzajemne zaufanie między państwami członkowskimi oraz ich wzajemną odpowiedzialność dzięki monitorowaniu, w jaki sposób wdrażają one poszczególne obszary dorobku Schengen;

Zidentyfikowane poważne braki

8.
wyraża niepokój w związku z poważnymi brakami i niedociągnięciami, które wykryto dzięki mechanizmowi oceny Schengen i ocenie narażenia;
9.
wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu bardzo poważnych niedociągnięć we wdrażaniu dorobku Schengen, stwierdzonych podczas oceny tymczasowego stosowania Systemu Informacyjnego Schengen przez Zjednoczone Królestwo, oraz w trosce o integralność tego systemu wzywa Radę i Komisję, aby podjęły rozmowy z Parlamentem na temat stosownych działań następczych w związku z tymi ustaleniami;
10.
potępia dalsze prowadzenie kontroli na granicach wewnętrznych, gdyż godzi ono w podstawowe zasady strefy Schengen; jest zdania, że w wielu przypadkach przedłużenie kontroli nie jest zgodne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ich czasu trwania, konieczności i proporcjonalności, a zatem jest niezgodne z prawem; wyraża ubolewanie, że państwa członkowskie nie przyjęły właściwych środków w celu zapewnienia współpracy z innymi zainteresowanymi państwami członkowskimi, aby zminimalizować skutki tych działań, ani nie przedstawiły wystarczającego uzasadnienia takich kontroli lub wystarczających informacji na temat ich wyników, co utrudnia Komisji dokonanie analizy, a Parlamentowi prowadzenie kontroli; ubolewa także nad stosowaną przez państwa członkowskie praktyką polegającą na sztucznym zmienianiu podstawy prawnej umożliwiającej przywrócenie kontroli w celu przedłużenia okresu jej obowiązywania poza maksymalny termin możliwy w tych samych okolicznościach; uważa, że gospodarcze, polityczne i społeczne skutki stosowania tej praktyki są zgubne dla jedności strefy Schengen oraz szkodliwe dla dobrobytu obywateli europejskich i zasady swobodnego przepływu; ponownie stwierdza, że w ciągu ostatnich trzech lat prawodawca Unii przyjął wiele środków mających na celu wzmocnienie granic zewnętrznych i kontroli granic zewnętrznych; podkreśla, że nie nastąpiła odpowiednia reakcja pod względem zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych;
11.
podkreśla, że przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych okazało się znacznie łatwiejsze niż ich zniesienie po tym, jak zostały przywrócone;
12.
wyraża zaniepokojenie brakiem wdrożenia niektórych aspektów rozporządzenia dotyczących wybranych obszarów kontroli granic zewnętrznych, takich jak systematyczne korzystanie z baz danych podczas odpraw granicznych i dokładne kontrolowanie wymaganych warunków wjazdu; wyraża również zaniepokojenie okazjonalnym brakiem dostępności niektórych baz danych, takich jak SIS i VIS, na niektórych przejściach granicznych; zauważa, że w wielu państwach członkowskich tworzenie krajowych ośrodków koordynacji nie przebiega zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym europejski system nadzorowania granic (Eurosur); ponownie podkreśla, że aby przepisy regulujące granice wewnętrznej i zewnętrzne były skuteczne, kluczowe jest prawidłowe wdrożenie przez państwa członkowskie środków uzgodnionych na szczeblu Unii;
13.
przypomina, że państwa członkowskie mają do dyspozycji inne narzędzia oprócz kontroli granic wewnętrznych, w tym - zalecane przez Komisję - ukierunkowane kontrole policyjne, pod warunkiem że ich celem nie jest prowadzenie kontroli granicznej, że są oparte na ogólnych informacjach lub doświadczeniach policyjnych dotyczących potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa publicznego oraz że mają na celu w szczególności walkę z przestępczością transgraniczną oraz są opracowywane i stosowane w sposób wyraźnie odmienny od regularnych kontroli osób na granicach zewnętrznych; przypomina, że takie kontrole mogą okazać się skuteczniejsze niż kontrole na granicach wewnętrznych, w szczególności z uwagi na większą elastyczność i możliwość łatwiejszego dostosowania ich do zmieniających się zagrożeń;
14.
przypomina, że w strefie Schengen na granicach wewnętrznych można przeprowadzać niezapowiedziane wizyty oceniające na miejscu bez uprzedniego powiadomienia danego państwa członkowskiego;
15.
potępia wznoszenie fizycznych barier, w tym ogrodzeń, między państwami członkowskimi i przypomina o wątpliwościach co do zgodności takich działań z kodeksem granicznym Schengen; wzywa Komisję do przeprowadzenia dokładnej oceny istniejących i przyszłych konstrukcji oraz do informowania o nich Parlamentu Europejskiego;
16.
w ramach działań mających na celu przywrócenie normalnego funkcjonowania strefy Schengen przyjmuje do wiadomości wniosek w sprawie zmiany kodeksu granicznego Schengen w odniesieniu do zasad mających zastosowanie do tymczasowego przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych; podkreśla, że należy ustanowić jasne przepisy oraz że zmiany te powinny jedynie odzwierciedlać nowe wyzwania oraz rozproszone zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego i nie powinny zachęcać do ponownego wprowadzenia kontroli na granicach wewnętrznych; przypomina, że żadne zmiany nie powinny być kolejnym pretekstem do przedłużenia okresu prowadzenia kontroli na granicach wewnętrznych; wyraża zaniepokojenie, że przedstawiony przez Komisję wniosek w sprawie przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych opiera się na ocenie "postrzeganego ryzyka", a nie na ścisłych i solidnych dowodach oraz istnieniu poważnego zagrożenia, a tak zwana "ocena ryzyka" ma zostać w całości powierzona państwu przywracającemu kontrole graniczne; uważa, że działania te należy podejmować ostrożnie, aby nie wypaczyć nieodwracalnie podstawowej idei swobodnego przemieszczania się, w szczególności przez zapewnienie istotnych gwarancji proceduralnych, przede wszystkim w celu utrzymania ścisłego ograniczenia czasowego w odniesieniu do przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych;
17.
podkreśla, że dalsze przedłużanie kontroli prowadzonych obecnie na granicach wewnętrznych lub ponowne wprowadzenie kontroli przyniosłoby znaczne koszty gospodarcze dla całej UE i spowodowało poważne szkody na jednolitym rynku;

Działania, które należy podjąć

18.
podkreśla pilną potrzebę niezwłocznego zaradzenia stwierdzonym poważnym brakom, aby przywrócić normalne funkcjonowanie strefy Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych;
19.
apeluje do wszystkich państw członkowskich o pełne wdrożenie obowiązujących przepisów i wzywa Komisję, by w przypadkach naruszenia wspólnie uzgodnionych zasad podjęła zdecydowane działania, stosując proporcjonalne i konieczne środki wobec odnośnych państw członkowskich, aby chronić interesy innych państw członkowskich i Unii jako całości, w tym postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego;
20.
podkreśla znaczenie takiego zreformowania i dostosowania SIS, aby można było szybko stawiać czoła nowym wyzwaniom, zwłaszcza w odniesieniu do ochrony dzieci w sytuacji zagrożenia lub zaginionych, natychmiastowej obowiązkowej wymiany informacji na temat terroryzmu, przestrzegając podstawowych praw obywateli UE i obywateli państw trzecich oraz utrzymując zabezpieczenia dotyczące ochrony danych i prywatności, oraz obowiązkowej wymiany informacji na temat decyzji nakazujących powrót; podkreśla, że taka reforma nie może podważać zasad konieczności i proporcjonalności; podkreśla, że jeżeli system ten ma funkcjonować właściwie, wpisy do SIS muszą skutkować podjęciem działań i powinny zawierać uzasadnienie wprowadzenia ich do systemu; podkreśla, że przewiduje się znaczne nasilenie się działalności biura SIRENE (zajmującego się wnioskami o informacje uzupełniające na wejściach krajowych) oraz wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia środków tego biura przez zapewnienie mu odpowiednich zasobów finansowych i ludzkich do wypełniania powierzonych mu zadań;
21.
podkreśla kluczowy charakter ustaleń poczynionych w drodze zastosowania mechanizmu oceny Schengen oraz wzywa państwa członkowskie, by właściwie wdrożyły skierowane do nich zalecenia; wskazuje także na ocenę narażenia i wzywa państwa członkowskie do postępowania zgodnie z zaleceniami Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej;
22.
wzywa Komisję, by przedstawiła Parlamentowi Europejskiemu i Radzie coroczne całościowe sprawozdanie z ocen przeprowadzonych na mocy rozporządzenia (UE) nr 1053/2013;
23.
stanowczo domaga się, by Komisja zaprzestała przedłużania wniosków o udzielenie odstępstwa od stosowania kodeksu Schengen, jeśli dane państwo członkowskie nie wdrożyło zaleceń skierowanych do niego w ramach mechanizmu oceny Schengen;
24.
podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie, także państwa nieposiadające zewnętrznych granic lądowych, powinny dołożyć starań, by zapewnić wysoki poziom kontroli na swoich granicach zewnętrznych dzięki przeznaczeniu wystarczających zasobów w postaci personelu, sprzętu i wiedzy fachowej i przy zapewnieniu ścisłego przestrzegania praw podstawowych, w tym w kwestiach związanych z ochroną międzynarodową i zasadą non-refoulement, ustanowieniu niezbędnych struktur dowodzenia i kontroli oraz opracowywaniu aktualnych analiz ryzyka zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/1624 w odniesieniu do wszystkich szczebli dowodzenia, aby ułatwić skuteczne działania oraz zapewnić odpowiednią infrastrukturę dla bezpiecznego, uporządkowanego i sprawnego przekraczania granic;
25.
uważa, że przy okazji ewentualnego przeglądu mechanizmu oceny Schengen wszelkie wysunięte wnioski powinny regulować kwestię dużych opóźnień w podejmowaniu decyzji wykonawczych i przyjmowaniu planów działania od momentu przeprowadzenia wizyty w terenie oraz powinny ułatwić państwom członkowskim szybkie podejmowanie działań naprawczych; jest zdania, że można by podwyższyć wartość niezapowiedzianych wizyt na miejscu w kontekście mechanizmu oceny Schengen, gdyby kontrole te były rzeczywiście przeprowadzane w sposób niezapowiedziany (bez powiadomienia z 24-godzinnym wyprzedzeniem);
26.
przypomina, że Parlament powinien być niezwłocznie i w pełni informowany o wszelkich wnioskach mających na celu zmianę lub zastąpienie mechanizmu oceny Schengen; zwraca uwagę, że Komisja powinna dokonać przeglądu funkcjonowania mechanizmu oceny Schengen w terminie sześciu miesięcy od przyjęcia wszystkich sprawozdań z oceny dotyczących ocen przewidzianych w pierwszym wieloletnim programie oceny, a następnie przekazać wyniki tego przeglądu Parlamentowi;
27.
domaga się opracowania mechanizmu oceny systemu Schengen oraz narzędzia oceny narażenia w taki sposób, aby zapobiec przypadkom nieprzewidzianego pogorszenia się ogólnego zarządzania granicami zewnętrznymi, a także poprawić ogólne zarządzanie nimi, zapewnić większe poszanowanie dorobku Schengen i praw podstawowych, w tym przestrzeganie konwencji genewskiej podpisanej przez wszystkie państwa członkowskie UE, i ułatwić szczegółową kontrolę i zachowanie przejrzystości między państwami członkowskimi a instytucjami europejskimi, a w szczególności Parlamentem Europejskim; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przeznaczyły odpowiednie środki finansowe na przeprowadzenie ocen Schengen oraz ocen narażenia i działań następczych w stosunku do tych ocen; wzywa Komisję, by organizowała rzeczywiście niezapowiedziane wizyty na miejscu na granicach wewnętrznych, a także dokonała oceny charakteru i skutków wprowadzonych środków;
28.
domaga się, by niezależne organy państw członkowskich usprawniły gromadzenie informacji i danych statystycznych na temat gospodarowania zasobami i zdolnościami dotyczącymi kontroli granic na szczeblu krajowym; wzywa państwa członkowskie, aby terminowo udostępniały wszelkie informacje niezbędne dla mechanizmu oceny narażenia;
29.
apeluje do państw członkowskich, w szczególności państw bezpośrednio dotkniętych nieproporcjonalnie dużą presją migracyjną, o przygotowanie i odpowiednie przetestowanie niezbędnych planów awaryjnych umożliwiających złagodzenie sytuacji wzmożonych napływów migracyjnych, a także o zwiększenie ich zdolności do rejestracji i przyjmowania migrantów na wypadek takich zdarzeń; wzywa państwa członkowskie, aby poprawiły swe zdolności do wykrywania fałszywych dokumentów i nielegalnych wjazdów, przy pełnym poszanowaniu zasady non-refoulement i praw podstawowych; wzywa do poczynienia wspólnych wysiłków w dziedzinie walki z handlem ludźmi i terroryzmem, w szczególności w celu identyfikacji organizacji przestępczych i ich źródeł finansowania;
30.
podkreśla, że zapewnienie legalnego i bezpiecznego dostępu do UE, także na granicach zewnętrznych strefy Schengen, przyczyni się do zagwarantowania ogólnej stabilności strefy Schengen;
31.
jest zdania, że jak dotąd strategia zintegrowanego zarządzania granicami nie została wdrożona w wystarczającym stopniu; zwraca się do Komisji oraz do Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, by wspierały państwa członkowskie w dążeniu do spełnienia wymogów określonych w rozporządzeniu (UE) 2016/1624, a także aby w odpowiednim czasie rozpoczęły oceny tematyczne zintegrowanego zarządzania granicami w państwach członkowskich; wzywa państwa członkowskie, aby dostosowały zarządzanie własnymi granicami do koncepcji zintegrowanego zarządzania granicami w drodze zastosowania kompleksowego podejścia do zarządzania granicami w oparciu o jej podstawowe zasady, w szczególności przez zagwarantowanie pełnego poszanowania praw podstawowych i przy zwróceniu szczególnej uwagi na grupy wymagające szczególnej opieki oraz osoby niepełnoletnie; podkreśla potrzebę zapewnienia pełnego wdrożenia strategii zintegrowanego zarządzania granicami na szczeblu europejskim i krajowym zgodnie z konwencjami międzynarodowymi, a tym samym wzmocnienia zarządzania granicami zewnętrznymi przy poszanowaniu praw podstawowych;
32.
domaga się szybkiego wprowadzenia strategii zintegrowanego zarządzania granicami z prawdziwego zdarzenia zgodnej z ustaleniami poczynionymi przez instytucje, a także strategii technicznej i operacyjnej Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz wynikających z niej krajowych strategii państw członkowskich; jest w pełni świadomy rozbieżności we wdrażaniu strategii zintegrowanego zarządzania granicami w państwach członkowskich oraz podkreśla, że pełna realizacja tej strategii we wszystkich państwach członkowskich ma kluczowe znaczenie dla właściwego funkcjonowania strefy Schengen;
33.
wzywa Komisję do przyjęcia wniosku ustawodawczego dotyczącego zmiany rozporządzenia ustanawiającego Eurosur w świetle istotnych braków, jakie stwierdzono w trakcie wdrażania obowiązującego rozporządzenia, oraz uważa, że taki wniosek powinien zachęcać do większego wykorzystywania Eurosur w celu włączenia się w wymianę informacji, analizy ryzyka, operacje poszukiwawcze i ratownicze oraz wspierania takich działań;
34.
przypomina o poparciu Parlamentu dla niezwłocznego przystąpienia do strefy Schengen Bułgarii i Rumunii oraz Chorwacji, jak tylko kraj ten spełni odnośne kryteria; wzywa Radę, by zatwierdziła przystąpienie Bułgarii i Rumunii do strefy Schengen w roli pełnoprawnych członków;

Inne kwestie mające wpływ na strefę schengen

35.
podkreśla, że obecna sytuacja w strefie Schengen i utrzymywanie kontroli na granicach wewnętrznych nie wynikają głównie z błędów w strukturze i przepisach samej strefy Schengen, ale raczej z luk w powiązanych dziedzinach dorobku, takich jak niedociągnięcia wspólnego europejskiego systemu azylowego (w tym brak woli politycznej, solidarności oraz podziału odpowiedzialności), rozporządzenia dublińskiego oraz kontroli na granicach zewnętrznych;

Postępy w niwelowaniu stwierdzonych braków

36.
podkreśla, że podjęto środki wsparcia i budowania zdolności w celu zajęcia się problemami leżącymi u podstaw nielegalnej migracji oraz w celu poprawy warunków życia w państwach pochodzenia;
37.
jest zdania, że współpraca z państwami trzecimi to jeden z elementów łagodzących okoliczności skutkujące przymusową i nielegalną migracją; podkreśla, że środki mające służyć osiągnięciu pożądanych celów powinny mieć charakter kompleksowy;

Identyfikacja poważnych braków

38.
ubolewa w związku z doniesieniami o śmierci lub zaginięciu wielu osób na Morzu Śródziemnym w ostatnich latach; podkreśla ponadto, że poszukiwanie i ratownictwo stanowią odrębny element składowy europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami, jak określono w rozporządzeniu w sprawie Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej; jest zdania, że stała, silna i skuteczna reakcja Unii Europejskiej w działaniach poszukiwawczych i ratowniczych na morzu ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania kolejnym przypadkom śmierci na morzu; uważa, że nieodzowne jest włączenie odpowiednich aspektów poszukiwania i ratownictwa na morzach do wszystkich planów operacyjnych ochrony granic morskich i do wykonywania takich operacji przez Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej, jak przewidziano w rozporządzeniu (UE) nr 656/2014;
39.
wyraża głębokie zaniepokojenie w odniesieniu do wdrażania rozporządzenia w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej ((UE) 2016/1624) i podkreśla, że państwa członkowskie muszą spełniać wymogi przewidziane w tym rozporządzeniu, w szczególności zobowiązania dotyczące udostępnienia odpowiednich zasobów ludzkich i sprzętowych zarówno do celów wspólnych operacji, jak i na rezerwę wyposażenia na potrzeby szybkiego reagowania, a także zapewnienia odpowiednich zasobów na potrzeby realizacji oceny narażenia; wyraża zaniepokojenie w związku z zasobami i planami finansowymi Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz z szacunkami, na których opiera się finansowanie operacji i wymagany wkład państw członkowskich; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia odpowiedniego przeszkolenia funkcjonariuszy krajowej straży granicznej w dziedzinie praw podstawowych;
40.
uważa, że współpraca na szczeblu krajowym pomiędzy różnymi służbami organów ścigania, wojskiem, strażą graniczną, służbą celną i władzami zajmującymi się poszukiwaniami i ratownictwem na morzu jest często niewystarczająca, co skutkuje fragmentaryczną wiedzą na temat sytuacji i niską skutecznością; zwraca uwagę, że brak struktur współpracy może prowadzić do nieskutecznych lub nieproporcjonalnych środków; przypomina, że żadna kwota środków przeznaczanych w dobrej wierze na szczeblu Unii nie może zrekompensować braku wewnętrznej współpracy między odpowiednimi organami państw członkowskich;
41.
zwraca uwagę na utworzenie innych wielkoskalowych systemów informacyjnych, a także cel poprawy ich interoperacyjności przy jednoczesnym utrzymaniu niezbędnych gwarancji, w tym gwarancji dotyczących ochrony danych i prywatności;
42.
uważa, że prace nad wnioskami w zakresie interoperacyjności systemów informacyjnych powinny stać się okazją do poprawy i częściowej harmonizacji krajowych systemów informatycznych oraz krajowej infrastruktury na przejściach granicznych;

Niezbędne działania

43.
zachęca agencje i państwa członkowskie do dalszego wdrażania operacji wielozadaniowych oraz do zapewnienia, że podejmowane będą odpowiednie kroki w celu uwzględnienia w tych operacjach poszukiwań i ratownictwa na morzu dzięki odpowiednim aktywom i zasobom ludzkim; zachęca Agencję, by zapewniła wdrożenie mechanizmu rozpatrywania skarg i zapewniła odnośne zasoby finansowe i kadrowe, które wspierałyby urzędnika ds. praw podstawowych;
44.
wzywa państwa członkowskie, aby zapewniły szybkie i skuteczne procedury powrotu przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych oraz zapewnieniu humanitarnych i godnych warunków w sytuacji, gdy wydano decyzję nakazującą powrót;
45.
zwraca uwagę, że państwa członkowskie mogą korzystać z możliwości przewidzianej w dyrektywie 2001/40/WE, by uznać i wykonać decyzję nakazującą powrót podjętą przez inne państwo członkowskie, zamiast podejmować nową decyzję nakazującą powrót lub odsyłać migranta o nieuregulowanym statusie do państwa członkowskiego, w którym wydano pierwszą decyzję;
46.
domaga się, by państwa członkowskie podjęły konkretne działania na rzecz zapewnienia odpowiedniej infrastruktury, warunków mieszkaniowych i bytowych wszystkim osobom ubiegającym się o azyl, zwłaszcza przy uwzględnieniu potrzeb małoletnich bez opieki oraz rodzin z dziećmi i kobiet w trudnej sytuacji; wzywa państwa członkowskie, by dostosowały swe ośrodki detencyjne do wymogów pod względem zapotrzebowania na miejsca i przestrzegania wzorcowych praktyk międzynarodowych oraz międzynarodowych norm i konwencji dotyczących praw człowieka (mając na uwadze, że zatrzymanie to środek ostateczny, który nie gwarantuje dobra dziecka), a przede wszystkim do szerszego wykorzystywania środków alternatywnych w stosunku do zatrzymania; wzywa państwa członkowskie do dotrzymania zobowiązań dotyczących relokacji uzgodnionych z Radą Europejską we wrześniu 2015 r. i potwierdzonych przez Trybunał Sprawiedliwości we wrześniu 2017 r., aby przywrócić porządek w zarządzaniu migracją oraz wspierać solidarność i współpracę w UE;
47.
apeluje do państw członkowskich, by zagwarantowały niezależność krajowych organów ochrony danych, w szczególności poprzez zapewnienie odpowiednich środków finansowych i personelu do wypełniania ich zadań, które stają się coraz bardziej rozbudowane; wzywa niezależne organy nadzoru państw członkowskich do zapewnienia niezbędnych audytów systemów informacyjnych i wykorzystywania ich; domaga się, by państwa członkowskie wdrożyły mechanizmy, które umożliwią podmiotom danych korzystanie z prawa do składania skarg i zwracania się o udostępnienie im ich danych osobowych oraz aby podniosły poziom świadomości społecznej w zakresie systemów informatycznych;
48.
nalega, by Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej prowadziła operacje wielozadaniowe w odpowiedzi na zapotrzebowanie na obecność zasobów poszukiwawczo-ratowniczych na morzu (jak przewidziano w rozporządzeniu (UE) nr 656/2014) na odnośnych obszarach; przypomina, że krajowe organy straży granicznej muszą również zapewnić odpowiednie zasoby do prowadzenia operacji Agencji, w szczególności operacji poszukiwawczo-ratowniczych; podkreśla, że kontrolę graniczną powinni prowadzić przeszkoleni funkcjonariusze straży granicznej lub powinna ona odbywać się pod ścisłym nadzorem odnośnych władz;
49.
zwraca uwagę, że Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej otrzymała szerszy mandat, który może wykorzystywać do odegrania aktywniejszej roli we wspieraniu państw członkowskich w skoordynowanych operacjach powrotowych;
50.
domaga się, by państwa członkowskie w dalszym stopniu rozwijały wzajemną transgraniczną współpracę policyjną za pomocą wspólnej oceny zagrożenia i analizy ryzyka oraz wspólnych patroli; wzywa do pełnego wdrożenia konwencji z Prüm oraz decyzji Rady 2008/615/WSiSW i do przystąpienia do europejskiego modelu wymiany informacji i inicjatywy szwedzkiej; apeluje do państw członkowskich, by usprawniły krajowe struktury współpracy w zakresie ścigania i wymiany informacji oraz umocniły współpracę praktyczną, w szczególności z sąsiadującymi państwami członkowskimi;
51.
przypomina o priorytetowym znaczeniu reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego w ramach całościowego podejścia do pokonania wyzwań, przed którymi stoi polityka uchodźców, polityka w zakresie azylu i migracji, a także program Komisji w zakresie migracji; przypomina, że Parlament wielokrotnie stwierdzał, iż otwarcie legalnych dróg dla migrantów i uchodźców stanowi najlepszy środek walki z przemytem ludzi i handlem nimi, a tym samym z tak zwaną nielegalną migracją; zwraca się do Rady, aby niezwłocznie poszła w ślady Parlamentu i przyjęła mandat negocjacyjny w sprawie wszystkich wniosków dotyczących tej kwestii, w szczególności w odniesieniu do rozporządzenia dublińskiego; podkreśla, że nowa Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu nie została jeszcze zatwierdzona i wzywa Radę do niezwłocznego odblokowania procedury dotyczącej tej agencji;
52.
zwraca uwagę na potrzebę poprawy zabezpieczeń dokumentów tożsamości wystawianych obywatelom Unii przez państwa członkowskie; wzywa wobec tego Komisję, by przedstawiła normy dotyczące elementów zabezpieczających i identyfikatorów biometrycznych umieszczanych w dokumentach tożsamości, podobnie jak w przypadku paszportów;

o

o o

53.
zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom narodowym oraz Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej.
1 Dz.U. L 251 z 16.9.2016, s. 1.
2 Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53.
3 Dz.U. L 295 z 6.11.2013, s. 11.
4 Wouter van Ballegooij, "The Cost of Non-Schengen: Civil Liberties, Justice and Home Affairs aspects - Cost of Non-Europe Report" [Koszt likwidacji strefy Schengen: aspekty dotyczące wolności obywatelskich, sprawiedliwości i spraw wewnętrznych - sprawozdanie w sprawie kosztów braku działań na poziomie europejskim], Dział ds. Europejskiej Wartości Dodanej, 2016 r., s. 32.
5 Dz.U. C 380 E z 11.12.2012, s. 160.

Zmiany w prawie

Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024