(COM(2018) 372 final - 2018/0197 (COD))(2019/C 62/14)
(Dz.U.UE C z dnia 15 lutego 2019 r.)
Sprawozdawca: Ioannis VARDAKASTANIS
Współsprawozdawczyni: Ester VITALE
Wniosek o konsultację |
Parlament Europejski, 11.6.2018 |
|
Rada Europejska, 19.6.2018 |
Podstawa prawna |
Art. 177, 178, 304 i 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej |
Data przyjęcia przez sekcję |
3.10.2018 |
Data przyjęcia na sesji plenarnej |
17.10.2018 |
Sesja plenarna nr |
538 |
Wynik głosowania |
138/0/1 |
(za/przeciw/wstrzymało się) |
|
Niniejsza opinia EKES-u odnosi się do wniosku przedstawionego przez Komisję Europejską w dniu 29 maja 2018 r. dotyczącego rozporządzenia Rady i Parlamentu 1 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności na lata 2021-2027. Ponadto opinia obejmuje kilka krótkich uwag na temat niektórych przepisów proponowanego rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów (RWP) 2 , które bezpośrednio dotyczą istotnych aspektów struktury, treści, wzajemnego powiązania i dalszego wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Funduszu Spójności (FS).
2.11. Obszary słabo zaludnione, zgodnie z art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jak również obszary odizolowane, takie jak małe wyspy, to regiony doświadczające szczególnych problemów komunikacyjnych (w tym w zakresie dostępu do internetu) oraz transportowych. Co więcej, często nie posiadają wystarczającej infrastruktury socjalnej (opieka zdrowotna, edukacja itp.). W tych regionach rozproszenie ludności i brak możliwości zatrudnienia, prowadzące do niepokojących wskaźników starzenia się, skutkują stopniowym wzrostem kosztów świadczenia usług publicznych, co utrudnia rozwój programów zatrudnienia i przyciąganie przedsiębiorstw.
2.11.1. We wniosku część środków przeznaczono na wsparcie tych regionów oraz regionów zaklasyfikowanych jako regiony najbardziej oddalone. Jednakże na podstawie klasyfikacji regiony najbardziej oddalone zostały włączone do grupy 3, bez uwzględnienia szczególnych cech obszarów słabo zaludnionych innych niż DNB na mieszkańca. EKES opowiada się
za przyjęciem wyspecjalizowanego podejścia w połączeniu z dostatecznym finansowaniem i prawidłowymi wymogami koncentracji tematycznej w celu zaradzenia trudnościom doświadczanym przez obszary słabo zaludnione i odizolowane, a także uważa, że powinny one podlegać zakresowi wsparcia i odstępstw w ramach koncentracji tematycznej mającemu zastosowanie do regionów najbardziej oddalonych.
2.12. EKES przyjmuje z zadowoleniem poprawę koordynacji między siedmioma funduszami podlegającymi zarządzaniu dzielonemu - uzyskaną głównie w drodze wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów - co stanowi odpowiedź na ważny apel zainteresowanych stron. Dla EFRR i Funduszu Spójności szczególne znaczenie ma związek z Programem wspierania reform 8 , jako że przyczyni się on do powiązania wdrażania programów z zaleceniami przedstawianymi w ramach europejskiego semestru, jeśli będą one zrównoważone społecznie, umożliwiając zwiększenie skuteczności inwestycji. To powiązanie powinno zapewnić konkretne negocjacje pomiędzy władzami krajowymi i europejskimi, z udziałem partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
2.13. EKES dostrzega znaczenie połączenia różnych rodzajów funduszy i narzędzi ze środkami na politykę spójności, zwłaszcza instrumentami finansowymi, co umożliwia skuteczniejsze ujęcie celów. Mobilizacja kapitału prywatnego również zapewnia i zwiększa wartość dodaną inwestycji oraz szerszą dystrybucję zysków.
2.14. EKES przyjmuje z zadowoleniem zwiększenie we wniosku Komisji elastyczności pod względem dostosowywania funduszy i programów do nowych nieprzewidzianych okoliczności. Proponowane powiązanie zaleceń dla poszczególnych krajów z okresem programowania i oceną śródokresową ma istotne znaczenie dla zapewnienia efektywności funduszy. Należy jednak zwracać szczególną uwagę na ewentualną zbyt dużą częstość zmian, ponieważ mogą one zaburzyć charakter programowania. Ponadto propozycja dotycząca pozostawienia środków bez rozplanowania aż do dwóch ostatnich lat może spowodować trudności w ich wykorzystaniu ze względu na ograniczenia czasowe.
2.15. EKES dostrzega zwiększenie w proponowanych WRF na lata 2021-2027 w porównaniu z WRF z okresu 2014- 2020 odsetka, jaki Komisja proponuje przyznać na realizację celów klimatycznych, do 30 % środków EFRR i 37 % Funduszu Spójności. Mając na uwadze ogromne znaczenie tego celu i możliwości jego realizacji przy wykorzystaniu obu funduszy, EKES uważa, że należy rozważyć zwiększenie tych środków.
2.16. Komisja wzięła pod uwagę cele zrównoważonego rozwoju jako uzasadnienie proponowanych wydatków na realizację celów klimatycznych. EKES uważa, że Komisja powinna rozważyć szersze dostosowanie proponowanego rozporządzenia i jego pięciu priorytetowych celów zaproponowanych w zakresie programowania i wdrażania funduszy do celów zrównoważonego rozwoju. Należałoby to osiągnąć poprzez zapewnienie włączenia również perspektywy społecznej i gospodarczej celów zrównoważonego rozwoju do treści rozporządzenia.
2.17. Komisja przedstawiła model wielopoziomowego sprawowania rządów, kładący akcent na zarządzanie dzielone programami sprawowane przez Komisję i państwa członkowskie, które w ten sposób zyskują bardziej bezpośrednią odpowiedzialność. Podział obowiązków jest również bardziej precyzyjny, a wkład władz regionalnych i lokalnych oraz partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego 9 został zwiększony. Należy jednak wprowadzić mocne gwarancje i szczególne środki, aby wzmocnić pozycję partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, dzięki czemu będą oni mogli odegrać kluczową rolę jako podmioty pośredniczące, realizując projekty bardziej skutecznie i zbliżając je do ich beneficjentów końcowych.
2.18. EKES podkreśla, że potrzebne jest zwiększenie partnerstwa, uczestnictwa i zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron w proces monitorowania polityki spójności na szczeblu UE. EKES zauważa zresztą, że ów brak na szczeblu UE mógłby zostać rozwiązany przez EKES w sposób proaktywny, integracyjny i efektywny. EKES proponuje zatem ustanowienie europejskiego forum społeczeństwa obywatelskiego na rzecz spójności w celu monitorowania polityki spójności, przy czym wyraża gotowość do pełnego zadbania o jego funkcjonowanie.
2.19. EKES przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja postanowiła zmienić tradycyjne podejście do pomocy technicznej poprzez usunięcie priorytetowego celu stosowanego do ukierunkowania tego wsparcia. Obecnie proponuje się natomiast zastosowanie ogólnej zryczałtowanej kwoty wynoszącej 2,5 % każdego programu, łącznie do 100 % kosztu inwestycji, na potrzeby pokrycia wydatków na pomoc techniczną. Oprócz wspominanych 2,5 % inne inwestycje dokonywane w ramach pomocy technicznej również w razie potrzeby mogą otrzymać współfinansowanie. EKES z zadowoleniem przyjmuje to uproszczone podejście. Dodatkowo do priorytetowego potraktowania zasady proporcjonalności i zwiększenia elastyczności i partnerskiego zarządzania Komisja postanowiła nie ograniczać kwoty środków przyznanych na potrzeby zdolności instytucjonalnych partnerów, w tym organów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie.
2.20. EKES nie zgadza się z propozycją zmiany zasady N+3 przez przyjęcie zasady N+2 i zachęca Komisję do ponownego rozważenia tej kwestii. W tym kontekście podejście do elastyczności powinno być w większym stopniu zbliżone do potrzeb tych państw, regionów, podregionów, lokalnych społeczności i zainteresowanych stron, które doświadczyły największych trudności we wdrażaniu programów, oraz powinno dostosowywać proces wdrażania do zdolności poszczególnych państw członkowskich i warunków w nich panujących. Ponowne wprowadzenie zasady N+2 wymaga również zwiększenia efektywności programowania i wdrażania oraz oznacza o rok mniej czasu na poświadczanie płatności.
Bruksela, dnia 17 października 2018 r.
|
Luca JAHIER |
|
Przewodniczący |
|
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
1 COM(2018) 372 final - 2018/0197 (COD), COM(2018) 372 final - załącznik I, COM(2018) 372 final - załącznik II.
2 COM(2018) 375 final.
3 Zob. opinia EKES-u w sprawie wieloletnich ram finansowych po 2020 r. (Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 106).
4 Zob. opinia EKES-u w sprawie wieloletnich ram finansowych po 2020 r. (Dz.U. C 440 z 6.12.2018, s. 106).
5 Z treści wniosku usunięto art. 7 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów na lata 2014-2020, jako że Komisja zdecydowała się postawić państwom członkowskim wymóg w zakresie wyboru projektów poprzez art. 67 wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów na okres WRF 2021-2027. Jednakże art. 67 nie zawiera żadnej wzmianki na temat dostępności.
6 Nowy wniosek dotyczący koncentracji tematycznej EFRR dzieli państwa członkowskie na trzy grupy pod względem DNB: grupa 1 obejmuje państwa o wskaźniku dochodu narodowego brutto równym lub przekraczającym 100 % średniej UE, grupa 2 obejmuje państwa o wskaźniku dochodu narodowego brutto równym lub przekraczającym 75 % i niższym niż 100 %, a grupa 3 obejmuje państwa o wskaźniku dochodu narodowego brutto niższym niż 75 % średniej UE, a także regiony najbardziej oddalone w odniesieniu do programów ukierunkowanych na realizację celu "inwestycje na rzecz zatrudnienia i wzrostu". W ramach wymogów koncentracji tematycznej w odniesieniu do poszczególnych grup regionalnych zaproponowano, aby państwa członkowskie z grupy 1 przeznaczyły co najmniej 85 % swych środków na CP 1 i CP 2, w tym co najmniej 60 % na CP 1; by grupa 2 skierowała co najmniej 45 % środków na realizację priorytetów w ramach CP 1 i co najmniej 30 % na CP 2, a grupa 3 przeznaczyła co najmniej 35 % środków na CP 1 i minimum 30 % na CP 2.
7 SEC(2018) 268.
8 COM(2018) 391 - 2018/0213 (COD)
9 Obejmuje to partnerów działających w dziedzinie środowiska naturalnego i organy odpowiedzialne za promowanie włączenia społecznego, praw podstawowych, praw osób z niepełnosprawnościami, równości płci i niedyskryminacji, zgodnie z art. 6 wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów.
10 Rozporządzenie (UE) nr 1301/2013.