Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 18 maja 2001 r.

w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich.

Na podstawie art. 3a § 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 35, poz. 228, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1995 r. Nr 89, poz. 443, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 83, poz. 931 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 91, poz. 1010) zarządza się, co następuje:

§ 1. [Przedmiot regulacji] Rozporządzenie określa szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania mediacji, a w szczególności:

1) warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzania postępowania mediacyjnego,

2) sposób rejestracji instytucji i osób uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego,

3) sposób szkolenia mediatorów,

4) zakres i warunki udostępniania mediatorom akt sprawy,

5) formę i zakres sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego.

§ 2. [Sprawy kierowane do postępowania mediacyjnego] Do postępowania mediacyjnego kieruje się w szczególności sprawy, których istotne okoliczności nie budzą wątpliwości.

§  3. [Instytucja uprawniona do przeprowadzania postępowania mediacyjnego]

1. Sąd może przekazać sprawę, w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, instytucji, która została wpisana do wykazu, o którym mowa w § 7 ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2, oraz zgodnie ze swoim statutem została powołana do wykonywania zadań w zakresie:

1) mediacji,

2) resocjalizacji,

3) poradnictwa wychowawczego i pomocy psychologicznej,

4) diagnozy psychologicznej,

5) profilaktyki przestępczości,

6) ochrony wolności i praw człowieka.

2. Instytucją uprawnioną do przeprowadzania postępowania mediacyjnego jest również rodzinny ośrodek diagnostyczno-konsultacyjny, utworzony na podstawie odrębnych przepisów, który nie podlega wpisowi do wykazu, o którym mowa w § 7 ust. 1.

3. Postępowanie mediacyjne w imieniu instytucji, o której mowa w ust. 1 i 2, prowadzi upoważniony przez nią pisemnie przedstawiciel, który powinien odpowiadać warunkom określonym w § 4 pkt 1-7.

§ 4. [Osoba godna zaufania uprawniona do przeprowadzania postępowania mediacyjnego] Sąd może przekazać sprawę w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego osobie godnej zaufania, która:

1) ukończyła 26 lat,

2) korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych,

3) biegle włada językiem polskim w mowie i piśmie,

4) posiada wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa oraz ma doświadczenie w zakresie wychowania lub resocjalizacji młodzieży,

5) posiada umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz nawiązywania kontaktów międzyludzkich,

6) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków,

7) odbyła szkolenie dla mediatorów, o którym mowa w § 8,

8) została wpisana do wykazu, o którym mowa w § 7 ust. 1.

§ 5. [Osoba prowadząca postępowanie mediacyjne] Postępowanie mediacyjne prowadzi osoba godna zaufania lub przedstawiciel instytucji, o której mowa w § 3 ust. 1 lub 2, zwana dalej "mediatorem".

§  6. [Negatywne przesłanki sprawowania funkcji mediatora]

1. Mediatorem nie może być czynny zawodowo:

1) sędzia, prokurator, asesor i aplikant sądowy lub prokuratorski oraz inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze, Policji lub w innej instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw,

2) adwokat i aplikant adwokacki, radca prawny i aplikant radcowski, notariusz, asesor i aplikant notarialny,

3) komornik, aplikant komorniczy i pracownik jego kancelarii,

4) funkcjonariusz i pracownik Służby Więziennej,

5) 1 pracownik placówki opiekuńczo-wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, zakładu poprawczego lub schroniska dla nieletnich,

6) pracownik instytucji lub członek organizacji zajmujących się świadczeniem pomocy dla ofiar przestępstw lub działalnością na ich rzecz.

2. Mediatorem nie może być również ławnik sądowy w czasie trwania kadencji oraz społeczny kurator sądowy.

3. Mediatorem w danej sprawie nie może być osoba, która w sprawie nieletniego była świadkiem, wydawała opinię, sporządzała wywiad środowiskowy lub prowadziła terapię nieletniego, a także osoba, co do której zachodzi okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jej bezstronności.

§  7. [Wykaz instytucji i osób godnych zaufania uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego]

1. W sądzie okręgowym prowadzi się wykaz instytucji i osób godnych zaufania, uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego.

2. Prezes sądu okręgowego wpisuje do wykazu instytucję lub osobę wyrażającą gotowość do przeprowadzania postępowania mediacyjnego, po stwierdzeniu spełnienia warunków określonych odpowiednio w § 3 i 4, z zastrzeżeniem § 6 ust. 1 i 2.

3. Prezes sądu okręgowego skreśla z wykazu, o którym mowa w ust. 1, instytucję lub osobę:

1) na jej prośbę,

2) w razie śmierci osoby godnej zaufania lub likwidacji instytucji,

3) w razie chociażby ograniczenia zdolności do czynności prawnych,

4) w razie pozbawienia praw publicznych prawomocnym wyrokiem sądowym,

5) w razie niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków związanych z prowadzeniem postępowania mediacyjnego,

6) która nie daje rękojmi należytego wykonywania obowiązków.

§  8. [Szkolenie mediatorów]

1. Szkolenie mediatorów polega na zaznajomieniu z problematyką postępowania mediacyjnego oraz uzyskaniu wiedzy potrzebnej do wykonywania czynności mediatora.

2. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne.

3. Szkolenie przeprowadza się według standardów określonych w załączniku do rozporządzenia.

§  9. [Określenie terminu na przygotowanie sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego]

1. W postanowieniu o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego sąd rodzinny określa termin, w którym powinien otrzymać sprawozdanie z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego, nie dłuższy niż 6 tygodni. W wyjątkowych przypadkach, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo zawarcia ugody, sąd może termin ten przedłużyć na czas określony, nie dłuższy niż 14 dni.

2. Termin, o którym mowa w ust. 1, biegnie od daty doręczenia osobie godnej zaufania lub instytucji, o której mowa w § 3 ust. 1 lub 2, postanowienia o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego.

§ 10. [Uczestnicy postępowania mediacyjnego] W postępowaniu mediacyjnym uczestniczą: nieletni, pokrzywdzony oraz rodzice lub opiekun nieletniego, a jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni - także jego rodzice lub opiekun, zwani dalej "uczestnikami".

§ 11. [Zgoda uczestników na przeprowadzenie postępowania mediacyjnego] Postępowanie mediacyjne przeprowadza się za zgodą wszystkich uczestników. Zgoda ta może być cofnięta w każdym stadium postępowania mediacyjnego.

§ 12. [Poufność postępowania mediacyjnego] Postępowanie mediacyjne prowadzi się w sposób poufny, uniemożliwiający osobom postronnym dostęp do informacji uzyskanych w jego toku. Odstąpienie od poufności postępowania mediacyjnego jest możliwe wyłącznie za zgodą wszystkich uczestników.

§ 13. [Zakaz przeprowadzania postępowania mediacyjnego w lokalu uczestnika postępowania lub jego rodziny] Postępowania mediacyjnego nie przeprowadza się w lokalu zajmowanym przez uczestników lub ich rodziny, niezależnie od przeznaczenia tego lokalu oraz tytułu prawnego do jego zajmowania, ani w budynku sądu.

§ 14. [Czynności mediatora po skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego] Po skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego mediator:

1) zapoznaje się z informacjami zawartymi w aktach sprawy,

2) nawiązuje kontakt z uczestnikami i odbiera od nich zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym,

3) przeprowadza z uczestnikami spotkania indywidualne, informując o istocie i zasadach postępowania mediacyjnego oraz roli i uprawnieniach uczestników,

4) przeprowadza spotkanie mediacyjne z udziałem wszystkich uczestników,

5) pomaga w sformułowaniu treści ugody między uczestnikami i sprawdza wykonanie wynikających z niej zobowiązań,

6) sporządza sprawozdanie dla sądu rodzinnego z przebiegu i wyników przeprowadzonego postępowania mediacyjnego.

§ 15. [Prowadzenie postępowania mediacyjnego bez bezpośredniego spotkania uczestników postępowania] Jeżeli nie jest możliwe bezpośrednie spotkanie uczestników, mediator może prowadzić postępowanie mediacyjne w sposób pośredni, przekazując uczestnikom informacje, propozycje i zajmowane przez każdego z nich stanowisko, o ile względy oddziaływania wychowawczego na nieletniego nie stoją temu na przeszkodzie.

§  16. [Informacje udostępniane mediatorowi przez sąd rodzinny]

1. Sąd rodzinny, kierując sprawę do postępowania mediacyjnego, udostępnia mediatorowi informacje z akt sprawy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, w szczególności zawarte w postanowieniu o wszczęciu postępowania.

2. Nie udostępnia się mediatorowi, zawartych w aktach sprawy, materiałów objętych tajemnicą państwową, służbową, materiałów dotyczących stanu zdrowia nieletniego, a także danych o jego karalności.

3. Udostępnienie mediatorowi informacji, o których mowa w ust. 1, następuje w obecności kierownika sekretariatu sądu.

4. Odpisy i kserokopie dokumentów, a także notatki z akt sprawy i postępowania mediacyjnego mediator przechowuje w sposób uniemożliwiający zapoznanie się z nimi osobom postronnym i zwraca do sądu rodzinnego wraz ze sprawozdaniem z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego.

§  17. [Sprawozdanie z przeprowadzonego postępowania mediacyjnego]

1. Po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego mediator sporządza pisemne sprawozdanie, które przedstawia sądowi rodzinnemu.

2. Sprawozdanie powinno zawierać:

1) sygnaturę sprawy, nazwisko, imię i adres osoby godnej zaufania lub instytucji przeprowadzającej postępowanie mediacyjne,

2) informacje o liczbie, terminach i miejscach spotkań indywidualnych oraz wspólnych, a także wskazanie osób biorących w nich udział,

3) informację o wynikach postępowania mediacyjnego.

3. Sprawozdanie nie może ujawniać przebiegu spotkań ani też zawierać ocen zachowania uczestników w ich trakcie oraz treści ich oświadczeń, chyba że uczestnik wyraźnie wniesie o ujawnienie tych danych odnośnie do jego osoby.

4. W razie zawarcia ugody załącza się ją do sprawozdania.

§ 18. [Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK

STANDARDY SZKOLENIA MEDIATORÓW

I.

Zakres tematów, które powinny być objęte szkoleniem:

1. Prawne i organizacyjne aspekty funkcjonowania procedur mediacyjnych między poszkodowanym a sprawcą czynu zabronionego:

- podstawy prawne zastosowania procedur mediacyjnych w sprawach nieletnich z elementami wiedzy o mediacji w postępowaniu karnym,

- szczegółowe omówienie zasad prowadzenia postępowania mediacyjnego,

- prawa i obowiązki mediatora,

- zagadnienia etyki zawodowej mediatorów,

- zagadnienia praktyczne związane z organizacją postępowania mediacyjnego,

- zasady współpracy z organami wymiaru sprawiedliwości,

- prowadzenie dokumentacji,

- międzynarodowe standardy postępowania mediacyjnego.

2. Psychologiczne mechanizmy powstawania, eskalacji i rozwiązywania konfliktów:

- wybrane zagadnienia z psychologii społecznej, w szczególności w zakresie praktycznego zastosowania wiedzy psychologicznej o mechanizmach powstawania, eskalacji i rozwiązywania konfliktów,

- procedury rozwiązywania konfliktów (negocjacje, mediacje, arbitraż, sąd) - podobieństwa i różnice,

- stosowanie procedur mediacyjnych w Polsce i na świecie (spory zbiorowe, konflikty w społecznościach lokalnych, konflikty sąsiedzkie, rodzinne, spory sądowe),

- różne modele mediacji pokrzywdzony-sprawca,

- wiedza o procesie mediacji (specyfika roli mediatora, etapy mediacji, rola satysfakcji merytorycznej, psychologicznej i proceduralnej).

3. Trening umiejętności mediacyjnych w zakresie:

- prowadzenia wstępnych spotkań ze stronami oraz opanowania wypowiedzi otwierających mediację,

- dokonania analizy i diagnozy konfliktu objętego mediacją,

- prowadzenia sesji mediacyjnych i spotkań na osobności z uczestnikami postępowania mediacyjnego (opanowania technik mediacyjnych),

- komunikowania się z uczestnikami w sposób umożliwiający zrozumienie problemu (aktywne słuchanie, zadawanie pytań),

- pomocy w doprowadzeniu do satysfakcjonującej obie strony ugody,

- opanowania terminologii umożliwiającej współpracę i wymianę doświadczeń z innymi mediatorami.

II.

Wymagania dotyczące instytucji i osób prowadzących szkolenie:

1. Kwalifikacje osób prowadzących szkolenie:

- wykształcenie wyższe oraz minimum dwuletnia praktyka mediacyjna,

- doświadczenie dydaktyczne w prowadzeniu zajęć i treningów w zakresie rozwiązywania konfliktów,

- znajomość i akceptacja zasad etyki zawodowej mediatora.

2. Wymogi w zakresie organizacji szkolenia:

- opracowanie szczegółowego programu szkolenia wraz z kosztorysem oraz określeniem wysokości opłaty za uczestnictwo,

- przeprowadzanie w toku szkolenia sprawdzianów wiedzy z poszczególnych dziedzin objętych szkoleniem oraz ewidencjonowanie obecności uczestników,

- wydawanie zaświadczeń o ukończeniu kursu określających jego zakres, liczbę godzin, wyniki poszczególnych sprawdzianów i osoby prowadzące oraz opiniujące przydatność uczestnika do pełnienia funkcji mediatora.

1 § 6 ust. 1 pkt 5 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 5 listopada 2002 r. (Dz.U.02.193.1621) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 7 grudnia 2002 r.

• Identyfikator: Dz.U.2001.56.591
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich.
• Data aktu: 18/05/2001
• Data ogłoszenia: 06/06/2001
• Data wejścia w życie: 21/06/2001