Obliczanie podstawy wymiaru renty.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY I OPIEKI SPOŁECZNEJ
z dnia 22 listopada 1956 r.
w sprawie obliczania podstawy wymiaru renty.

Na podstawie art. 10 ust. 5 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1956 r. Nr 43, poz. 200), zwanego dalej "dekretem", zarządza się, co następuje:
§  1.
1.
Podstawę wymiaru renty stanowi przeciętny miesięczny zarobek - zależnie od wniosku zainteresowanego:
1)
albo z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia, albo
2)
z kolejnych 2 lat zatrudnienia dowolnie wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 10 lat zatrudnienia przed zgłoszeniem wniosku o rentę.
2.
Jeżeli przy zgłoszeniu wniosku o rentę zainteresowany nie przedłoży dowodu o wysokości zarobków z kolejnych 2 lat zatrudnienia wymienionych w ust. 1, rentę wymierza się na podstawie zarobków z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia. Zainteresowany może wystąpić o zmianę tej podstawy wymiaru renty, przedkładając dowody o zarobkach z kolejnych 2 lat zatrudnienia (ust. 1 pkt 2), jednak nie później niż w ciągu roku od daty wydania pierwszej decyzji przyznającej rentę.
§  2.
1.
Za miesiąc zatrudnienia, z którego zarobek przyjmuje się do obliczenia podstawy wymiaru renty, uważa się miesiąc kalendarzowy, w którym pracownik pozostawał w zatrudnieniu.
2.
Nie uważa się za miesiąc zatrudnienia (ust. 1) miesiąca kalendarzowego, w którym pracownik pozostawał w zatrudnieniu, lecz przez okres dłuższy niż 5 dni:
1)
pobierał zasiłki z ubezpieczenia społecznego z powodu choroby lub macierzyństwa albo
2)
z powodu choroby własnej lub członka rodziny otrzymywał niepełne wynagrodzenie.
§  3.
Okres ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia (§ 2 ust. 1) liczy się wstecz od miesiąca, w którym ustało zatrudnienie, a jeżeli zatrudnienie trwa nadal - od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o rentę, z tym że nie uwzględnia się niepełnego miesiąca, w którym ustało ostatnie zatrudnienie lub zgłoszono wniosek o rentę.
§  4.
Za okres kolejnych 2 lat zatrudnienia dowolnie wybranych przez zainteresowanego (§ 1 ust. 1 pkt 2) uważa się okres 24 kolejnych miesięcy zatrudnienia (§ 2 ust. 1) przypadających na okres ostatnich 10 lat zatrudnienia przed zgłoszeniem wniosku o rentę.
§  5.
1.
Jeżeli pracownik był w ogóle zatrudniony krócej niż 12 miesięcy, ale co najmniej jeden miesiąc, wówczas za podstawę wymiaru renty przyjmuje się przeciętny miesięczny zarobek z faktycznego okresu zatrudnienia.
2.
Jeżeli pracownik nie był zatrudniony nawet przez jeden miesiąc, za podstawę wymiaru renty przyjmuje się:
1)
zarobek, jaki pracownik osiągnąłby na podstawie umowy o pracę, gdyby nie stał się inwalidą lub nie zmarł,
2)
zarobek, jaki otrzymywali inni pracownicy tego zakładu pracy, zatrudnieni w tym samym lub podobnym charakterze i o podobnych kwalifikacjach w tym miesiącu zatrudnienia, w którym pracownik stał się inwalidą lub zmarł, jeżeli na podstawie umowy o pracę nie można ustalić zarobku.
§  6.
1.
Dla osób, które uczęszczają lub uczęszczały do szkół przysposobienia zawodowego, partyjnych albo do szkół związków zawodowych (art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2 dekretu), a które stały się inwalidami lub zmarły:
1)
w okresie nauki lub niepodjęcia jeszcze zatrudnienia po ukończeniu nauki, za podstawę wymiaru renty przyjmuje się przeciętny miesięczny zarobek z okresów zatrudnienia przed skierowaniem do szkoły,
2)
po ukończeniu nauki i podjęciu zatrudnienia, za podstawę wymiaru renty przyjmuje się na wniosek zainteresowanego przeciętny miesięczny zarobek albo z okresów zatrudnienia po ukończeniu nauki, albo z okresu wymienionego w § 1 ust. 1 pkt 2.
2.
Dla osób uczęszczających do szkół przysposobienia zawodowego (art. 4 ust. 2 pkt 1 dekretu), które przed rozpoczęciem nauki nie były zatrudnione, oraz dla osób wykonujących pracę w zakładach pracy w związku z nauką zawodu (art. 4 ust. 2 pkt 3 dekretu) przyjmuje się za podstawę wymiaru renty najniższy podstawowy zarobek, jaki otrzymuje pracownik, który ukończył naukę danego zawodu.
§  7.
1. 1
Za zarobek, który stanowi podstawę wymiaru renty, uważa się przysługujący pracownikowi z tytułu zatrudnienia w danym miesiącu kalendarzowym całkowity bez jakichkolwiek potrąceń zarobek w gotówce i w naturze wraz z wszelkimi dodatkami, a więc: wynagrodzenie zasadnicze lub akordowe, dodatki funkcyjne, służbowe, specjalne, za wysługę lat i inne, premie, specjalne wynagrodzenia kwartalne dla górników, nagrody o charakterze stałym, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, bilansówki itp. oraz wszelkie wynagrodzenia w naturze, jak również ekwiwalent pieniężny tych wynagrodzeń.
2.
Świadczenia pobierane w dłuższych odstępach czasu niż jeden miesiąc oblicza się w odpowiednim stosunku miesięcznym i dolicza się do tych miesięcy zatrudnienia (§ 2 ust. 1), za które świadczenia takie przysługują.
3.
Przy równoczesnym zatrudnieniu w więcej niż jednym zakładzie pracy za podstawę wymiaru renty przyjmuje się łączny zarobek przysługujący pracownikowi z tytułu wszystkich równoczesnych zatrudnień.
4. 2
Nie uważa się za zarobek w szczególności kwot wypłacanych z tytułu zasiłków rodzinnych i zasiłków z ubezpieczenia społecznego z powodu choroby lub macierzyństwa, nagród o charakterze niestałym, wynagrodzeń za prace zlecone lub z tytułu umowy o dzieło, diet za wyjazdy służbowe, zwrotu poniesionych kosztów przejazdów, strawnego i noclegu, dodatku za rozłąkę, odszkodowania za zwolnienie z pracy bez zachowania ustawowego okresu wypowiedzenia, wypłat z funduszu zakładowego oraz udziału w części nadwyżki wynikającej z zatwierdzonego bilansu rocznego spółdzielni pracy.
§  8.
Wartość wynagrodzenia w naturze należnego pracownikowi przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru renty w wysokości ustalonej dla wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a w razie braku takich danych - według zasad przyjętych dla wymiaru podatku od wynagrodzeń.
§  9.
1.
Wysokość zarobków osiąganych przez pracownika w uspołecznionym zakładzie pracy ustala się na podstawie zaświadczenia tego zakładu pracy.
2.
Wysokość zarobków pracownika zatrudnionego w nie uspołecznionym zakładzie pracy przyjmuje się na podstawie zarobków ustalanych dla wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
3. 3
Dla pracowników, za których opłaca się na ubezpieczenia społeczne składki ryczałtowe, podstawę wymiaru renty stanowi zarobek w gotówce ustalony dla wymiaru podatku od wynagrodzeń oraz wartość świadczeń w naturze (§ 8). Jeżeli zarobek nie podlega podatkowi od wynagrodzeń, podstawę wymiaru renty stanowi udowodniony zarobek w gotówce oraz wartość świadczeń w naturze.
§  10.
Jeżeli do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjmuje się zarobki z okresu od Wyzwolenia do dnia 3 stycznia 1953 r., wówczas kwoty za okres do dnia 31 października 1950 r. w dawnych złotych przelicza się w stosunku za 100 zł dawnych 3 zł obecne, a następnie przelicza się zarobki z okresu:
1)
od Wyzwolenia do dnia 31 grudnia 1948 r. na zasadach §§ 5 i 6 zarządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 24 maja 1949 r. w sprawie ustalania przeciętnego zarobku miesięcznego przy wymierzaniu rent i przeliczaniu zarobków sprzed dnia 1 stycznia 1949 r. (Monitor Polski Nr A-34, poz. 497 i Nr A-97, poz. 1151) oraz § 3 zarządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 18 maja 1953 r. w sprawie przeliczania zarobków sprzed dnia 4 stycznia 1953 r. i ustalania przeciętnego zarobku miesięcznego przy wymierzaniu rent (Monitor Polski Nr A-51, poz. 575),
2)
od dnia 1 stycznia 1949 r. do dnia 3 stycznia 1953 r. na zasadach podanych w § 3 zarządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 18 maja 1953 r. (Monitor Polski Nr A-51, poz. 575).
§  11.
Za podstawę wymiaru renty przyjmuje się 500 zł:
1)
gdy przeciętny miesięczny zarobek jest niższy niż 500 zł,
2)
gdy wynagrodzeniem za prace są tylko świadczenia w naturze,
3)
gdy ostatnie zarobki pracownika przypadają za okres przed Wyzwoleniem oraz
4)
gdy brak jest w ogóle danych co do wysokości faktycznych zarobków.
§  12.
Jeżeli pracownik był zatrudniony przez okres dłuższy niż 12 miesięcy, lecz z przyczyn od niego niezależnych, potwierdzonych odpowiednimi dokumentami, nie może on sam lub - w razie jego śmierci - nie mogą członkowie jego rodziny przedstawić dokumentów dotyczących zarobków z 12 miesięcy zatrudnienia (§ 2 ust. 1), wówczas za podstawę wymiaru renty przyjmuje się przeciętny miesięczny zarobek z udowodnionych miesięcy zatrudnienia.
§  13. 4
Za podstawę wymiaru renty rodzinnej przyjmuje się zależnie od wniosku zainteresowanego:
2)
przeciętny miesięczny zarobek ustalony na zasadach rozporządzenia albo
3)
podstawę wymiaru renty zmarłego nie mniej niż 500 zł.
§  14. 5
1.
Przy przyznawaniu rent starczych, inwalidzkich i rodzinnych na podstawie przepisów art. 87 - 90 dekretu podstawę wymiaru renty ustala się w myśl przepisów rozporządzenia według zarobków z okresów zatrudnienia przed dniem 1 lipca 1958 r.
2.
Przy przyznawaniu rent osobom, które nie przedłożyły dowodów o zarobkach z okresów wymienionych w § 1, pobierającym do dnia 1 lipca 1958 r. renty na podstawie przepisów o świadczeniach emerytalnych i wypadkowych z ubezpieczenia społecznego, obliczone według grup zarobkowych, za podstawę wymiaru renty przyjmuje się kwoty podane w tabeli:
grupa zarobkowa podstawa wymiaru renty
I i II 500 zł
III 540 zł
IV 650 zł
V 750 zł
VI 850 zł
VII 950 zł
VIII rzeczywisty zarobek przyjęty do wymiaru renty przy zastosowaniu przepisów § 10
3.
Jeżeli osoba, o której mowa w ust. 2, przedłoży dowody o zarobkach z okresów wymienionych w § 1 i podstawa wymiaru renty obliczona od tych zarobków byłaby niższa niż podstawa określona w ust. 2, wówczas za podstawę wymiaru renty przyjmuje się podstawę określoną w ust. 2.
4.
Osobom pobierającym dwie lub więcej rent z różnych tytułów i od różnych zarobków za podstawę wymiaru renty przyjmuje się najwyższą podstawę wymiaru jednej z rent. Nie dotyczy to zbiegu uprawnień do renty z tytułu własnej pracy i z tytułu pracy żywiciela.
5.
Zmiana podstawy wymiaru renty dla osób wymienionych w ust. 1, 2 i 4 następuje po przedłożeniu przez zainteresowanego nie później niż w ciągu roku od daty wydania na podstawie art. 87-90 dekretu decyzji przyznającej rentę dowodów o wysokości zarobków z jednego z przypadających na czas przed 1 lipca 1958 r. okresów zatrudnienia wymienionych w § 1 ust. 1.
§  15.
Tracą moc przepisy §§ 15 - 21 zarządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 1 lipca 1954 r. w sprawie wykonania dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Monitor Polski Nr A-70, poz. 874).
§  16.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 lipca 1956 r.
1 § 7 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 1958 r. (Dz.U.58.26.113) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1958 r.
2 § 7 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 1958 r. (Dz.U.58.26.113) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1958 r.
3 § 9 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 1958 r. (Dz.U.58.26.113) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1958 r.
4 § 13 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 1958 r. (Dz.U.58.26.113) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1958 r.
5 § 14 zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 1958 r. (Dz.U.58.26.113) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1958 r.

Zmiany w prawie

Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1956.59.280

Rodzaj: Rozporządzenie
Tytuł: Obliczanie podstawy wymiaru renty.
Data aktu: 22/11/1956
Data ogłoszenia: 22/12/1956
Data wejścia w życie: 01/07/1956, 22/12/1956