Konwencja o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych. Haga.1907.10.18.

OŚWIADCZENIE RZĄDOWE

z dnia 18 grudnia 1929 r.

w sprawie przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych, podpisanej w Hadze dnia 18 października 1907 roku.

Podaje się niniejszem do wiadomości, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na mocy ustawy z dnia 23 marca 1929 roku w sprawie zatwierdzenia zgłoszonego przez Rząd Polski w dniu 14 października 1920 roku przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych, podpisanej w Hadze 18 października 1907 r. (Dz. U. R. P. z 1929 r. Nr. 25, poz. 256), zatwierdził przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji powyższej.

Zgodnie z komunikatami Rządu Holenderskiego z dnia 24 kwietnia 1921 roku, 22 kwietnia i 26 maja 1922 roku i w wykonaniu art. 94 Konwencji, wszystkie państwa należące do powyższej Konwencji, wyraziły swą zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do tej Konwencji. Oznajmienie o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji zostało przyjęte do wiadomości przez Rząd Holenderski, zgodnie z art. 95 Konwencji, notą z dnia 26 maja 1922 roku.

KONWENCJA

o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych.

(Przystąpienie Polski do Konwencji zatwierdzone zgodnie z ustawą z dn. 23-go marca 1929 r. - Dz. U. R. P. z 1929 r. Nr. 25, poz. 256).

Jego Cesarska Mość Cesarz Niemiecki, Król Pruski; Prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki; Prezydent Republiki Argentyńskiej; Jego Cesarska Mość Cesarz Austrjacki, Król Czeski i Król Apostolski Węgier; Jego Królewska Mość Król Belgów; Prezydent Republiki Boliwji; Prezydent Republiki Stanów Zjednoczonych Brazylji; Jego Królewska Wysokość Książę Bułgarji; Prezydent Republiki Chili; Jego Cesarska Mość Cesarz Chin; Prezydent Republiki Kolumbja; Gubernator Prowizoryczny Republiki Kuba; Jego Królewska Mość Król Danji; Prezydent Republiki San Domingo; Prezydent Republiki Ekwator; Jego Królewska Mość Król Hiszpanji; Prezydent Republiki Francuskiej; Jego Królewska Mość Król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanji i Irlandji i terytorjów brytyjskich Zamorskich, Cesarz Indyj; Jego Królewska Mość Król Hellenów; Prezydent Republiki Guatemala; Prezydent Republiki Haiti; Jego Królewska Mość Król Włoch; Jego Cesarska Mość Cesarz Japonji; Jego Królewska Wysokość Wielki Książę Luksemburski, Książę Nassau; Prezydent Stanów Zjednoczonych Meksyku; Jego Królewska Wysokość Książę Czarnogórski; Jego Królewska Mość Król Norwegji; Prezydent Republiki Panama; Prezydent Republiki Paragwaj; Jej Królewska Mość Królowa Niderlandów; Prezydent Republiki Peru; Jego Cesarska Mość Szach Perski; Jego Królewska Mość Król Portugalji i Algarwów, etc.; Jego Królewska Mość Król Rumunji; Jego Cesarska Mość Cesarz Wszechrosji; Prezydent Republiki Salvador; Jego Królewska Mość Król Serbski; Jego Królewska Mość Król Sjamu; Jego Królewska Mość Król Szwedzki; Rada Federalna Szwajcarska; Jego Cesarska Mość Cesarz Ottomanów; Prezydent Republiki Wschodniej Urugwaju; Prezydent Stanów Zjednoczonych Venezueli:

Ożywieni stanowczą wolą współdziałania przy utrzymaniu pokoju powszechnego;

Zdecydowani popierać wszelkiemi siłami rozstrzyganie polubowne sporów międzynarodowych;

Uznając solidarność, która łączy członków społeczności narodów cywilizowanych;

Chcąc rozszerzyć panowanie prawa i wzmocnić poczucie sprawiedliwości międzynarodowej;

Przekonani, że ustanowienie stałego sądownictwa arbitrażowego, dostępnego dla wszystkich, w łonie Mocarstw niepodległych może skutecznie przyczynić się do osiągnięcia tego celu;

Biorąc pod uwagę korzyści organizacji powszechnego i stałego postępowania arbitrażowego;

Uważając wraz z Najdostojniejszym Inicjatorem Międzynarodowej Konferencji Pokoju, że należy uświęcić zapomocą układu międzynarodowe zasady sprawiedliwości i prawa, na których spoczywa bezpieczeństwo Państw i pomyślność narodów;

Pragnąc, w tym celu, zapewnić sprawniejsze działanie Komisyj śledczych i trybunałów arbitrażowych i ułatwić odwoływanie się do sądów arbitrażowych w sporach wymagających postępowania skróconego;

Uznali za stosowne poprawić w niektórych punktach i uzupełnić dzieło Pierwszej Konferencji Pokojowej dla pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych;

Wysokie Układające się Strony zdecydowały zawrzeć nową Konwencję w tym przedmiocie i mianowały swych Pełnomocników, mianowicie: (pominięto),

Którzy, po złożeniu swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie, postanowili co następuje:

Dział  I.

O UTRZYMANIU POKOJU POWSZECHNEGO.

Artykuł  pierwszy. 

Celem zapobieżenia w granicach możliwości, uciekania się do siły w stosunkach pomiędzy Państwami, Mocarstwa Umawiające się zgadzają się używać wszelkich wysiłków celem zapewnienia pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych.

Dział  II.

O DOBRYCH USŁUGACH I POŚREDNICTWIE.

Artykuł  2. 

W razie poważnych nieporozumień lub zatargów, przed uciekaniem się do użycia broni, Mocarstwa Umawiające się zgadzają się korzystać w miarę możności z usług i pośrednictwa jednego lub więcej Mocarstw zaprzyjaźnionych.

Artykuł  3. 

Niezależnie od tego, Mocarstwa Umawiające się uważają za pożyteczne i pożądane, aby jedno lub więcej Mocarstw niezainteresowanych w zatargu ofiarowało z własnej inicjatywy swoje dobre usługi i pośrednictwo Mocarstwom, znajdującym się w sporze, o ile okoliczności na to pozwolą.

Prawo proponowania dobrych usług lub pośrednictwa przysługuje Mocarstwom niebiorącym udziału w sporze nawet w czasie trwania działań wojennych.

Skorzystanie z tego prawa nie może być nigdy uznane przez jedną lub drugą ze Stron wiodących spór za akt nieprzyjazny.

Artykuł  4. 

Rola pośrednika polega na pogodzeniu przeciwnych pretensyj i na załagodzeniu niechęci, jaka mogłaby wyniknąć między dwoma Państwami spór wiodącemi.

Artykuł  5. 

Czynności pośrednika ustają z chwilą stwierdzenia, czy to przez jedną ze Stron wiodących spór, czy przez samego pośrednika, że środki pogodzenia przez niego zaproponowane nie zostały przyjęte.

Artykuł  6. 

Dobre usługi i pośrednictwo, które przyszły do skutku, czy to wskutek zwrócenia się Mocarstw wiodących spór, czy też na skutek inicjatywy Mocarstw niezainteresowanych w sporze, mają charakter ściśle doradczy i nie mają nigdy charakteru obowiązującego.

Artykuł  7. 

Zgoda na pośrednictwo, o ile nie umówiono się inaczej, nie może spowodować wstrzymania, opóźnienia, lub przeszkody w mobilizacji i innych działaniach przygotowawczych do wojny.

Jeżeli ono nastąpi po rozpoczęciu działań wojennych, nie pociąga za sobą, o ile inaczej nie umówiono się, przerwy w działaniach wojennych będących w biegu.

Artykuł  8. 

Mocarstwa Umawiające się zgadzają się zalecać stosowanie, o ile na to pozwolą okoliczności - pośrednictwa specjalnego w formie następującej.

W razie poważnego sporu zagrażającego pokojowi, Państwa będące w sporze wybierają każde oddzielnie jedno Mocarstwo, któremu powierzają misję wejścia w bezpośrednie stosunki z Mocarstwem wybranem przez drugą stronę, a to celem uniknięcia zerwania stosunków pokojowych.

Podczas trwania takiego mandatu, którego termin, o ile inaczej nie postanowiono, nie może przekraczać 30 dni, Państwa będące w sporze przestają porozumiewać się bezpośrednio w przedmiocie sporu, który odtąd jest przekazany wyłącznie Mocarstwom pośredniczącym. Te Mocarstwa winny podjąć wszelkie wysiłki celem załatwienia sporu.

W razie zerwania faktycznego stosunków pokojowych, Mocarstwa te mają sobie powierzoną w dalszym ciągu wspólną misję korzystania z każdej sposobności, aby przywrócić pokój.

Dział  III.

O MIĘDZYNARODOWYCH KOMISJACH BADAŃ.

Artykuł  9. 

W zatargach o charakterze międzynarodowym, nie dotyczących ani honoru ani interesów żywotnych, a wynikłych wskutek różnicy zapatrywań na kwestje stanu faktycznego, Mocarstwa Umawiające się uważają za pożyteczne i pożądane, aby Strony, które nie mogły dojść do porozumienia w drodze dyplomatycznej, ustanowiły, o ile okoliczności na to pozwolą, międzynarodową Komisję badań, powołaną do ułatwienia rozstrzygania tych sporów, wyjaśniając, zapomocą badania bezstronnego i sumiennego, kwestje faktyczne.

Artykuł  10. 

Międzynarodowe Komisje badań są ustanawiane na mocy umowy specjalnej między Stronami będącemi w sporze.

Konwencja dotycząca badań określa dokładnie fakty, mające być poddanemi badaniu; określa ona tryb i termin utworzenia Komisji oraz zakres władzy Komisarzy.

Określa ona również, o ile zajdzie potrzeba, siedzibę Komisji i prawo przeniesienia tejże, język, jakiego Komisja ma używać i języki, których użycie wobec niej będzie dozwolone, jako też datę, w której każda ze Stron obowiązana będzie przedstawić wyszczególnienie faktów, oraz wogóle wszystkie warunki, na które Strony się zgodziły.

Jeżeli Strony uważają za konieczne mianować asesorów, konwencja dotycząca badań, określi tryb ich mianowania i zakres ich władzy.

Artykuł  11. 

O ile konwencja dotycząca badań nie oznaczy siedziby Komisji, zasiadać ona będzie w Hadze.

Siedziba raz oznaczona może być zmieniona przez Komisję jedynie za zgodą Stron.

O ile konwencja dotycząca badań nie oznaczy języków, jakie mają być używane, postanawia o tem Komisja.

Artykuł  12. 

Komisja badań, o ile inaczej nie postanowiono, tworzona jest według trybu przewidzianego przez art. 45 i 57 niniejszej Konwencji.

Artykuł  13. 

W razie śmierci, dymisji lub przeszkody w urzędowaniu z jakiejkolwiek bądź przyczyny jednego z Komisarzy lub ewentualnie jednego z asesorów, wybór jego zastępcy dokonany będzie według trybu, ustalonego dla jego mianowania.

Artykuł  14. 

Strony mają prawo mianować przy Komisji badań specjalnych agentów z misją reprezentowania ich i pośredniczenia między niemi a Komisją.

Między innemi mają one prawo zlecić doradcom lub adwokatom, przez nie mianowanym, przedstawienie Komisji ich interesów i obronę tychże przed nią.

Artykuł  15. 

Biuro międzynarodowe stałego Sądu rozjemczego służy za kancelarję dla Komisyj, które zasiadają w Hadze, i odda ono swe pomieszczenie i swoją organizację do dyspozycji Mocarstw Umawiających się dla urzędowania Komisji badań.

Artykuł  16. 

Jeżeli Komisja zasiada gdzie indziej niż w Hadze, mianuje ona Sekretarza Generalnego, którego biuro służy za kancelarję.

Kancelarja obowiązana jest, pod władzą Prezesa, do zajęcia się organizacją materjalną posiedzeń Komisji, redagowaniem protokółów, a w czasie trwania dochodzenia do przechowania archiwów, które przekazane będą później Biuru międzynarodowemu w Hadze.

Artykuł  17. 

W celu ułatwienia utworzenia i funkcjonowania Komisyj badań, Mocarstwa Umawiające się polecają następujące zasady, które będą stosowane do procedury badania, o ile Strony nie przyjmą innych zasad.

Artykuł  18. 

Komisja unormuje szczegóły procedury, nie przewidziane w specjalnej konwencji dotyczącej badań, lub w niniejszej Konwencji, i przeprowadzi wszystkie formalności, wymagane przy postępowaniu dowodowem.

Artykuł  19. 

Badanie odbywa się w drodze kontradyktoryjnej.

W terminach oznaczonych, każda ze Stron komunikuje Komisji i drugiej Stronie stan faktyczny, o ile zachodzi tego potrzeba, a w każdym razie, akta, dowody i dokumenty, jakie uzna za pożyteczne w celu wykrycia prawdy, jako też listę świadków i rzeczoznawców, których przesłuchania sobie życzy.

Artykuł  20. 

Komisja ma prawo, za zgodą Stron, przenieść się chwilowo na miejsce, na którem uważa za pożyteczne zebrać te informacje, lub delegować tam jednego lub kilku swych członków. W tym celu winno być uzyskane pozwolenie Państwa, na którego terytorjum zbierane będą informacje.

Artykuł  21. 

Wszelkie stwierdzenia materjalne, jako też wszelkie wizje lokalne muszą odbywać się w obecności agentów i doradców Stron, należycie wezwanych.

Artykuł  22. 

Komisja ma prawo żądać od jednej lub drugiej Strony wszelkich wyjaśnień i informacyj, jakie uzna za pożyteczne.

Artykuł  23. 

Strony obowiązują się dostarczyć Komisji badań, w możliwie najszerszym zakresie, wszelkich środków i ułatwień koniecznych do całkowitego rozpoznania i dokładnej oceny odnośnych faktów.

Zobowiązują się one użyć środków, któremi rozporządzają stosownie do ich ustawodawstwa wewnętrznego, aby zapewnić stawienie się świadków i rzeczoznawców, znajdujących się na ich terytorjum i zawezwanych przez Komisję.

O ile nie mogą oni stawić się przed Komisją, Strony zarządzą przesłuchanie ich przed swemi właściwemi władzami.

Artykuł  24. 

Przy wszelkich wezwaniach, jakie Komisja będzie musiała uczynić na terytorjum trzeciego Umawiającego się Mocarstwa, zwróci się ona bezpośrednio do rządu tegoż Mocarstwa. W ten sam sposób należy postąpić w razie potrzeby ustalenia na miejscu wszystkich środków dowodowych.

Zlecenia, skierowane w tym celu, załatwiane będą stosownie do środków, jakiemi wezwane Mocarstwo rozporządza na mocy swego wewnętrznego ustawodawstwa. Zlecenia te mogą być odrzucone tylko w tym razie, gdy to Mocarstwo uzna je za mogące naruszyć jego suwerenność lub zagrażać jego bezpieczeństwu.

Komisja będzie również zawsze miała prawo prosić o pośrednictwo Mocarstwa, na którego terytorjum ma swoją siedzibę.

Artykuł  25. 

Świadkowie i biegli są powoływani albo na żądanie Stron, lub też z urzędu przez Komisję, a w każdym razie za pośrednictwem rządu Państwa, na którego terytorjum się znajdują.

Świadkowie są przesłuchiwani kolejno i oddzielnie, w obecności agentów i doradców, w kolejności ustalonej przez Komisję.

Artykuł  26. 

Przesłuchiwanie świadków prowadzone jest przez Przewodniczącego.

Jednakże członkowie Komisji mogą zadawać każdemu świadkowi pytania, jakie uznają za stosowne dla wyjaśnienia lub dopełnienia ich zeznania, lub w celu poinformowania się o wszystkiem co dotyczy świadka w granicach niezbędnych do wykrycia prawdy.

Agenci i doradcy Stron nie mogą przerywać zeznania świadka, ani zwracać się do niego z bezpośredniemi pytaniami, ale mogą prosić Przewodniczącego o zadanie świadkowi takich pytań dodatkowych, jakie uznają za potrzebne.

Artykuł  27. 

Świadek musi zeznawać nie posługując się żadnym projektem pisanym. Jednakże, może on być upoważniony przez Przewodniczącego do posługiwania się notatkami lub dokumentami, o ile charakter faktów przedstawionych wymaga ich użycia.

Artykuł  28. 

Protokół zeznania sporządzony jest podczas samego posiedzenia i bywa odczytany świadkowi. Świadek może poczynić w nim takie zmiany lub uzupełnienia, jakie wydają mu się odpowiedniemi, a które będą dopisane po jego zeznaniu.

Po przeczytaniu świadkowi całości jego zeznania, świadek zostaje wezwany do podpisania go.

Artykuł  29. 

Agenci są upoważnieni w trakcie lub przy końcu dochodzenia, do przedstawienia pisemnie Komisji i drugiej Stronie tych oświadczeń, żądań lub streszczeń faktów, jakie uznają za pożyteczne do wykrycia prawdy.

Artykuł  30. 

Rozprawy Komisji odbywają się przy drzwiach zamkniętych i pozostają tajne.

Wszelka decyzja jest pobierana większością głosów członków Komisji.

Odmowa członka wzięcia udziału w głosowaniu winna być stwierdzona w protokóle.

Artykuł  31. 

Posiedzenia Komisji mogą być publiczne, a protokóły i dokumenty dochodzenia mogą być ogłaszane jedynie na mocy uchwały Komisji, powziętej za zgodą Stron.

Artykuł  32. 

Po dostarczeniu wszelkich wyjaśnień i dowodów przez Strony oraz po przesłuchaniu świadków, Przewodniczący ogłasza zamknięcie badania, a Komisja odracza się w celu naradzenia się i sporządzenia sprawozdania.

Artykuł  33. 

Sprawozdanie podpisywane jest przez wszystkich członków Komisji.

O ile jeden z członków odmówi podpisu, uczyniona zostaje o tem wzmianka; jednakże sprawozdanie pozostaje w mocy.

Artykuł  34. 

Sprawozdanie Komisji jest odczytywane na posiedzeniu publicznem, w obecności agentów i doradców Stron, należycie zapozwanych.

Jeden egzemplarz sprawozdania jest wręczany każdej ze Stron.

Artykuł  35. 

Sprawozdanie Komisji, ograniczone do stwierdzenia faktów, nie ma bynajmniej charakteru wyroku arbitrażowego. Pozostawia on Stronom zupełną swobodę co do skutków, jakie zechcą nadać temu stwierdzeniu.

Artykuł  36. 

Każda ze Stron ponosi swoje własne koszty oraz w równej części wydatki Komisji.

Dział  IV.

O ARBITRAŻU MIĘDZYNARODOWYM.

Rozdział  I.

O sądownictwie rozjemczem.

Artykuł  37. 

Arbitraż międzynarodowy ma za zadanie załatwianie zatargów między Państwami przez sędziów przez nie wybranych i na zasadzie poszanowania prawa.

Zastosowanie arbitrażu pociąga za sobą obowiązek poddania się z dobrą wiarą jego wyrokowi.

Artykuł  38. 

W kwestjach prawnych, a w pierwszym rzędzie w kwestjach dotyczących interpretacji lub zastosowania Konwencyj międzynarodowych, arbitraż jest uznany przez Mocarstwa Umawiające się za sposób najbardziej skuteczny i zarazem najbardziej sprawiedliwy załatwiania sporów, które nie zostały rozstrzygnięte drogą dyplomatyczną.

Byłoby zatem pożądane, aby na wypadek sporu, dotyczącego kwestyj powyższych, Mocarstwa Umawiające się uciekały się wtedy do sądu rozjemczego, o ile okoliczności na to pozwolą.

Artykuł  39. 

Konwencja arbitrażowa bywa zawierana bądź z uwagi na spory już istniejące, bądź dla sporów mogących wyniknąć.

Może ona dotyczyć wszelkich zatargów, lub tylko zatargów określonej kategorji.

Artykuł  40. 

Niezależnie od traktatów ogólnych lub specjalnych, które przewidują obecnie dla Mocarstw Umawiających się obowiązek uciekania się do arbitrażu, Mocarstwa te zastrzegają sobie możność zawarcia nowych układów, ogólnych lub specjalnych, w celu rozciągnięcia obowiązkowego arbitrażu na wszystkie wypadki, które uznają za możliwe mu poddać.

Rozdział  II.

O stałym Sądzie rozjemczym.

Artykuł  41. 

W celu ułatwienia niezwłocznego odwołania się do arbitrażu w zatargach międzynarodowych, które nie mogły być rozstrzygnięte drogą dyplomatyczną, Mocarstwa Umawiające się obowiązują się utrzymywać stały Sąd rozjemczy, utworzony przez pierwszą Konferencję Pokojową, dostępny w każdej chwili i działający, z wyjątkiem postanowienia odmiennego Stron, zgodnie z zasadami procedury, zawartemi w niniejszej Konwencji.

Artykuł  42. 

Sąd stały jest właściwy we wszystkich wypadkach arbitrażu, chyba że Strony zgodzą się na wprowadzenie specjalnej jurysdykcji.

Artykuł  43. 

Sąd stały ma swoją siedzibę w Hadze.

Biuro międzynarodowe służy za kancelarję Sądu; jest ono pośrednikiem przy porozumiewaniu się w sprawie zebrań tego Sądu; przechowuje ono archiwa oraz zawiaduje wszelkiemi sprawami administracyjnemi.

Mocarstwa Umawiające się obowiązują się dostarczać Biuru, skoro tylko będzie to możliwe, odpis poświadczony za zgodność wszelkich postanowień arbitrażowych zawartych między niemi i wszelkich wyroków arbitrażowych ich dotyczących, wydanych przez jurysdykcję specjalną.

Obowiązują się one również komunikować temuż Biuru ustawy, regulaminy i dokumenty, stwierdzające ewentualnie wykonanie wyroków, wydanych przez Sąd.

Artykuł  44. 

Każda ze Stron Umawiających się wyznacza najwyżej cztery osoby o powszechnie uznanej kompetencji w dziedzinie prawa międzynarodowego, cieszące się najwyższym szacunkiem moralnym i gotowe podjąć się czynności rozjemcy.

Osoby tak wyznaczone wpisane są jako Członkowie Sądu na listę, która podana będzie staraniem Biura do wiadomości wszystkich Mocarstw Umawiających się.

Wszelkie zmiany zaszłe w liście rozjemców podane zostają staraniem Biura do wiadomości Mocarstw Umawiających się.

Dwa lub więcej Mocarstw może porozumieć się w celu wspólnego mianowania jednego lub kilku członków.

Jedna i ta sama osoba może być wyznaczona przez różne Mocarstwa.

Członkowie Trybunału mianowani są na przeciąg lat sześciu. Mandat ich może być odnowiony.

W razie śmierci lub ustąpienia jednego z członków Sądu, wybór jego następcy dokonany będzie w trybie, przewidzianym dla jego nominacji na nowy okres sześcioletni.

Artykuł  45. 

Jeżeli Mocarstwa Umawiające się pragną zwrócić się do Sądu stałego o załatwienie sporu, powstałego między niemi, wybór arbitrów, powołanych do ukonstytuowania Trybunału właściwego do orzecznictwa w danym sporze, winien być dokonany z ogólnej listy członków Sądu.

W razie nieukonstytuowania się Trybunału rozjemczego za zgodą Stron, należy postąpić w sposób następujący:

Każda ze Stron mianuje dwóch arbitrów, z których jeden tylko może być obywatelem Strony lub też wybranym z pomiędzy tych, którzy wyznaczeni byli przez nią jako Członkowie Sądu stałego. Ci arbitrzy wybierają razem superarbitra.

W razie równego podziału głosów, wybór superarbitra powierzony jest trzeciemu Mocarstwu, wyznaczonemu za wspólną zgodą Stron.

O ile nie dojdzie do zgody w tym względzie, każda ze Stron wskaże inne Mocarstwo, a wybór superarbitra następuje na skutek porozumienia się Mocarstw tak wskazanych.

Jeżeliby w ciągu dwóch miesięcy te dwa Mocarstwa nie doszły do zgody, każde z nich przedstawia dwóch kandydatów wybranych z listy członków stałego Sądu z wyłączeniem członków, wyznaczonych przez Strony, i nie będących obywatelami żadnej z nich. Losowanie określa, który z kandydatów tak wskazanych będzie superarbitrem.

Artykuł  46. 

Po ukonstytuowaniu Trybunału Strony komunikują Biuru swoje postanowienie zwrócenia się do Sądu, tekst umowy kompromisowej i nazwiska arbitrów.

Biuro komunikuje niezwłocznie każdemu z arbitrów tekst kompromisu i nazwiska innych członków Trybunału.

Trybunał zbiera się w terminie, wskazanym przez Strony. Biuro zajmuje się jego instalacją.

Członkowie Trybunału, przy sprawowaniu swych czynności, oraz za granicami ich kraju, korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.

Artykuł  47. 

Biuro jest upoważnione do oddania swych pomieszczeń i swej organizacji do dyspozycji Umawiających się Mocarstw dla działalności wszelkiej specjalnej jurysdykcji arbitrażowej.

Jurysdykcja stałego Sądu może być rozciągnięta, w warunkach przepisanych przez regulamin, na spory, istniejące między nie Umawiającemi się Mocarstwami lub między Umawiającemi się Mocarstwami a nie Umawiającemi się, o ile Strony zgodziły się zwrócić się do tej jurysdykcji.

Artykuł  48. 

Strony Umawiające się uważają za obowiązek, w razie, gdyby groził wybuch ostrego zatargu między dwiema lub kilkoma z nich, przypomnieć im, że stały Sąd stoi dla nich otworem.

W skutku tego, oświadczają one, że fakt przypomnienia Stronom powaśnionym postanowień niniejszej Konwencji i rada, udzielona im w najwyższym interesie pokoju, aby zwróciły się do Sądu stałego, mogą być uważane tylko za akt dobrych usług.

W razie sporu między dwoma Mocarstwami, jedno z nich będzie zawsze mogło doręczyć Biuru międzynarodowemu notę, zawierającą oświadczenie, że byłoby ono skłonne poddać spór arbitrażowi.

Biuro obowiązane jest zakomunikować niezwłocznie to oświadczenie drugiemu Mocarstwu.

Artykuł  49. 

Kierownictwo i kontrola nad Biurem międzynarodowem należy do stałej rady zarządzającej, złożonej z przedstawicieli dyplomatycznych Mocarstw Umawiających się, uwierzytelnionych w Hadze, oraz z Ministra Spraw Zagranicznych Holandji, który spełnia czynności Przewodniczącego.

Rada uchwala swój regulamin porządkowy oraz wszelkie inne potrzebne regulaminy.

Rada orzeka we wszystkich kwestjach administracyjnych, które powstaćby mogły odnośnie do czynności Sądu.

Ma ona wszelką władzę w sprawach nominacji, zawieszenia w czynnościach lub odwołania funkcjonarjuszów i urzędników Biura.

Określa ona pobory i wynagrodzenia, oraz sprawuje nadzór nad wydatkami ogólnemi.

Obecność dziewięciu członków na zebraniach, zwołanych należycie, wystarcza, aby Rada mogła obradować prawomocnie. Uchwały zapadają większością głosów.

Rada komunikuje niezwłocznie Mocarstwom Umawiającym się regulaminy, przez nią przyjęte. Składa ona im również corocznie sprawozdanie z działalności sądu, z funkcjonowania wydziałów administracyjnych i z wydatków. Sprawozdanie zawiera również streszczenie zasadniczych punktów dokumentów, doręczonych Biuru przez Mocarstwa, na zasadzie art. 43, ustępy 3 i 4.

Artykuł  50. 

Koszty utrzymania Biura będą pokrywane przez Umawiające się Mocarstwa w stosunku, ustalonym dla Międzynarodowego Biura Powszechnego Związku Pocztowego.

Koszty, przypadające na poczet Mocarstw przystępujących, liczyć się będą od dnia, w którym przystąpienie ich uprawomocni się.

Rozdział  III.

O postępowaniu rozjemczem.

Artykuł  51. 

W celu poparcia rozwoju arbitrażu, Strony Umawiające się ustaliły następujące zasady, stosowane do procedury arbitrażowej, o ile strony nie zgodziły się na inne zasady.

Artykuł  52. 

Mocarstwa, które uciekają się do arbitrażu, podpisują umowę kompromisową w której określone są przedmiot sporu, termin mianowania arbitrów, forma, kolejność i terminy, w których zawiadomienia, przewidziane w art. 63, winny być dokonywane, oraz wysokość sumy, jaką każda ze Stron ma złożyć tytułem zaliczki na koszty.

Kompromis określa również, o ile zachodzi tego potrzeba, tryb mianowania arbitrów, wszelkie ewentualne pełnomocnictwa specjalne Trybunału, jego siedzibę, język, jakiego będzie używał oraz języki, których użycie dopuszczalne będzie przed nim, i wogóle wszystkie warunki, co do których nastąpiła zgoda Stron.

Artykuł  53. 

Stały Sąd właściwy jest dla ustalenia kompromisu, o ile Strony zgodziły się przekazać mu tę czynność.

Jest on również kompetentny nawet w tym przypadku, gdy żądanie zgłoszone jest tylko przez jedną ze Stron, i gdy napróżno usiłowano osiągnąć zgodę drogą dyplomatyczną, o ile chodzi o:

1) spór, wchodzący w zakres Traktatu arbitrażowego ogólnego, zawartego lub odnowionego po wejściu w życie niniejszej Konwencji, a który przewiduje kompromis dla każdego sporu i nie wyłącza dla ustalenia tego ostatniego, ani wyraźnie ani milcząco kompetencji Sądu. Jednakże, odwołanie się do Sądu nie może mieć miejsca, jeżeli druga Strona oświadczy, że według jej zdania spór nie należy do kategorji sporów, które powinny być poddane obowiązkowemu arbitrażowi, chyba że traktat arbitrażowy nadaje Sądowi rozjemczemu władzę rozstrzygania tej kwestji przedwstępnej;

2) spór, wynikły na tle długów umownych, wymaganych od jednego Mocarstwa przez drugie Mocarstwo, jako należnych jego obywatelom, jeśli dla rozstrzygnięcia tego sporu propozycja arbitrażu została przyjęta. Postanowienie to nie jest stosowane, jeżeli przyjęcie zależało od warunku, że kompromis będzie ustalony innym trybem.

Artykuł  54. 

W wypadkach, przewidzianych przez artykuł poprzedni, umowa kompromisowa będzie ustalona przez Komisję, w składzie pięciu członków, wyznaczonych trybem, przewidzianym w art. 45, ustępy od 3 do 6.

Piątym członkiem jest z samego prawa Przewodniczący Komisji.

Artykuł  55. 

Czynności rozjemcze mogą być powierzone jednemu arbitrowi, lub kilku, wyznaczonym przez Strony według ich uznania, lub wybranym przez nie z pomiędzy członków stałego Sądu rozjemczego, utworzonego na mocy niniejszej Konwencji.

W razie nieukonstytuowania się Trybunału za zgodą Stron, postępuje się według trybu, przewidzianego przez art. 45, ust. od 3 do 6.

Artykuł  56. 

Gdy na arbitra wybrany zostanie Monarcha lub Zwierzchnik Państwa, procedura arbitrażowa ustalona jest przez Niego.

Artykuł  57. 

Superarbiter jest z samego prawa Przewodniczącym Trybunału.

O ile Trybunał nie posiada superarbitra, mianuje sam swego Przewodniczącego.

Artykuł  58. 

W razie ustalenia kompromisu przez Komisję taką, jaka jest wskazana w art. 54, i o ile inaczej nie postanowiono, Komisja sama utworzy Trybunał rozjemczy.

Artykuł  59. 

W razie śmierci, dymisji lub przeszkody w urzędowaniu z jakiejkolwiek bądź przyczyny jednego z arbitrów, wybór jego zastępcy dokonany będzie według trybu, ustalonego dla mianowania tego arbitra.

Artykuł  60. 

W razie niewyznaczenia siedziby przez Strony, Trybunał ma swoją siedzibę w Hadze.

Trybunał może zasiadać na terytorjum trzeciego Państwa jedynie za jego pozwoleniem.

Siedziba, raz ustalona, może być zmieniona przez Trybunał wyłącznie za zgodą Stron.

Artykuł  61. 

Jeżeli kompromis nie określił języków, jakie mają być używane, decyduje o tem Trybunał.

Artykuł  62. 

Strony mają prawo mianować przy Trybunale agentów specjalnych z misją pośredniczenia między niemi a Trybunałem.

Są one, poza tem, upoważnione powierzyć obronę swych praw i interesów przed Trybunałem, doradcom lub adwokatom, mianowanym przez nie w tym celu.

Członkowie stałego Sądu mogą sprawować czynności agentów, doradców lub adwokatów wyłącznie na korzyść Mocarstwa, które ich mianowało członkami Sądu.

Artykuł  63. 

Postępowanie rozjemcze składa się, zasadniczo, z dwóch części odrębnych: postępowania pisemnego i rozpraw ustnych.

Postępowanie pisemne polega na doręczeniu przez odnośnych agentów członkom Trybunału i Stronie przeciwnej, memorjałów, kontra-memorjałów, a w razie potrzeby, i replik; Strony dołączają do nich wszelkie dowody i dokumenty, powołane w sprawie. Doręczenie to będzie się odbywało bezpośrednio, albo za pośrednictwem Biura międzynarodowego, w kolejności i w terminach, ustalonych przez kompromis.

Terminy, ustalone przez kompromis, będą mogły być przedłużone za wspólną zgodą przez Strony lub przez Trybunał, jeżeli będzie on uważał to za potrzebne dla powzięcia sprawiedliwej decyzji.

Rozprawy polegają na rozwinięciu ustnem dowodów Stron przed Trybunałem.

Artykuł  64. 

Odpis uwierzytelniony każdego dokumentu, złożonego przez jedną ze Stron, musi być przedstawiony drugiej Stronie.

Artykuł  65. 

Z wyjątkiem okoliczności specjalnych, Trybunał zbiera się dopiero po zamknięciu postępowania.

Artykuł  66. 

Rozprawami kieruje Przewodniczący.

Są one publiczne tylko na mocy decyzji Trybunału, powziętej za zgodą Stron.

Są one zapisywane w protokółach, redagowanych przez sekretarzy, których mianuje Przewodniczący. Protokóły te podpisuje Przewodniczący i jeden z sekretarzy; tylko one mają charakter autentyczny.

Artykuł  67. 

Po zamknięciu postępowania, Trybunał ma prawo wyłączyć z rozprawy wszystkie nowe akty lub dokumenty, które jedna ze Stron chciałaby mu przedłożyć bez zgody drugiej Strony.

Artykuł  68. 

Trybunał ma prawo uwzględnić nowe akta i dokumenty, na które agenci lub doradcy Stron zwrócili jego uwagę.

W tym wypadku Trybunał ma prawo zażądać okazania tych akt lub dokumentów z obowiązkiem podania ich do wiadomości Stronie przeciwnej.

Artykuł  69. 

Trybunał może, ponadto, zażądać od agentów Stron okazania wszystkich akt i złożenia wszelkich niezbędnych wyjaśnień. W razie odmowy, Trybunał przyjmuje ją do wiadomości.

Artykuł  70. 

Agenci i doradcy Stron są upoważnieni do ustnego przedstawiania Trybunałowi wszelkich środków, jakie uważają za pożyteczne do obrony swej sprawy.

Artykuł  71. 

Mają oni prawo zgłaszać ekscepcje i kwestje incydentalne. Decyzje Trybunału w tym względzie są ostateczne i nie mogą dawać powodu do żadnych dalszych dyskusyj.

Artykuł  72. 

Członkowie Trybunału mają prawo zadawać pytania agentom i doradcom Stron i żądać od nich wyjaśnień co do punktów wątpliwych.

Ani pytania zadawane, ani uwagi robione przez Członków Trybunału podczas rozpraw nie mogą być uważane, jako wyrażenie opinji Trybunału wogóle, lub jego członków w szczególności.

Artykuł  73. 

Trybunał jest upoważniony do określania swej kompetencji, interpretując kompromis jako też inne akta i dokumenty, na które można powołać się w danej kwestji, oraz stosując zasady prawa.

Artykuł  74. 

Trybunał ma prawo wydawać rozporządzenia dotyczące procedury w celu kierowania procesem, określać formy, kolejność i terminy, w jakich każda Strona ma ująć swe końcowe wnioski, oraz wykonywać wszystkie formalności, związane z postępowaniem dowodowem.

Artykuł  75. 

Strony obowiązują się dostarczyć Trybunałowi, w najszerszym zakresie, jaki uznają za możliwy, wszelkich środków niezbędnych do rozstrzygnięcia sporu.

Artykuł  76. 

W sprawie wszelkich wezwań, jakie Trybunał miałby do uczynienia na terytorjum trzeciego Umawiającego się Mocarstwa, zwróci się on bezpośrednio do rządu tegoż Mocarstwa. Stosuje się to również do wypadków, gdy trzeba zebrać na miejscu wszelki materjał dowodowy.

Wezwania w tym celu skierowane wykonane będą w granicach środków, jakiemi Mocarstwo wezwane rozporządza na mocy swego ustawodawstwa wewnętrznego. Wezwania te mogą być odrzucone tylko wtedy, gdy to Mocarstwo uważa je za godzące w jego suwerenność lub zagrażające jego bezpieczeństwu.

Trybunał będzie również zawsze miał prawo odwołać się do pośrednictwa Mocarstwa, na którego terytorjum zasiada.

Artykuł  77. 

Po złożeniu przez agentów i doradców Stron wszelkich wyjaśnień i dowodów na poparcie ich sprawy, Przewodniczący ogłasza zamknięcie rozpraw.

Artykuł  78. 

Rozprawy Trybunału toczą się przy drzwiach zamkniętych i pozostają tajne.

Wszelkie decyzje zapadają większością głosów jego członków.

Artykuł  79. 

Wyrok arbitrażowy jest zaopatrzony w motywy. Podaje on nazwiska arbitrów; podpisany jest przez Przewodniczącego i sekretarza generalnego, albo przez sekretarza, spełniającego jego czynności.

Artykuł  80. 

Wyrok jest odczytywany na posiedzeniu publicznem, w obecności agentów i doradców Stron, należycie zawezwanych.

Artykuł  81. 

Wyrok, prawomocnie wydany i zakomunikowany agentom Stron, decyduje spór ostatecznie i bezapelacyjnie.

Artykuł  82. 

Wszelki spór, który mógłby wyniknąć między Stronami, co do interpretacji i wykonania wyroku, będzie oddany, o ile niema odmiennych postanowień, do orzeczenia Trybunałowi, który go wydał.

Artykuł  83. 

Strony mogą zastrzec sobie w kompromisie prawo żądania rewizji wyroku arbitrażowego.

W tym wypadku, jeżeli niema postanowień odmiennych, żądanie winno być skierowane do Trybunału, który wydał wyrok. Może on opierać się jedynie na wykryciu nowego faktu, mogącego wywrzeć wpływ decydujący na wyrok, i który w chwili zamknięcia rozpraw nie był znany ani Trybunałowi ani Stronie, która zażądała rewizji.

Procedura rewizyjna może być otwarta tylko na skutek decyzji Trybunału, stwierdzającej wyraźnie istnienie nowego faktu i przyznającej mu cechy, przewidziane w ustępie poprzednim, oraz stwierdzającej, że z tego tytułu żądanie to jest możliwe do przyjęcia.

Kompromis określa termin, w którym żądanie rewizji winno być sformułowane.

Artykuł  84. 

Wyrok arbitrażowy obowiązuje jedynie Strony będące w sporze.

O ile chodzi o interpretację Konwencji, do której wpływały także inne Mocarstwa, oprócz Stron będących w sporze, te ostatnie uprzedzają o tem we właściwym czasie wszystkie Mocarstwa podpisujące. Każde z tych Mocarstw ma prawo interwencji w procesie. Jeżeli jedno z nich lub kilka skorzystało z tego prawa, interpretacja zawarta w wyroku jest również dla nich obowiązująca.

Artykuł  85. 

Każda ze Stron ponosi swoje własne koszty i w równej części koszty Trybunału.

Rozdział  IV.

O skróconem postępowaniu rozjemczem.

Artykuł  86. 

W celu ułatwienia wymiaru sprawiedliwości rozjemczej, gdy chodzi o zatargi, które dopuszczają postępowanie skrócone, Mocarstwa Umawiające się ustanawiają zasady poniżej podane, które będą stosowane w braku postanowień odmiennych, z zastrzeżeniem, w danym wypadku, zastosowania postanowień rozdziału III, nie będących w sprzeczności z temi zasadami.

Artykuł  87. 

Każda ze Stron będących w sporze mianuje arbitra. Dwaj arbitrowie w taki sposób wyznaczeni wybierają superarbitra. O ile nie dojdą do porozumienia w tym względzie, każdy przedstawi dwóch kandydatów, wybranych z listy ogólnej członków Sądu stałego, wyznaczonych przez każdą ze Stron i nie będących obywatelami żadnej z nich; losowanie określi, który z kandydatów tak przedstawionych będzie superarbitrem.

Superarbiter przewodniczy Trybunałowi, który orzeka większością głosów.

Artykuł  88. 

W braku uprzedniej zgody, Trybunał oznacza, niezwłocznie po swem ukonstytuowaniu się, termin, w którym obie Strony doręczyć mu winny swoje odnośne memorjały.

Artykuł  89. 

Każda ze Stron jest reprezentowana przed Trybunałem przez agenta, który pośredniczy między Trybunałem a rządem, który go wyznaczył.

Artykuł  90. 

Procedura jest wyłącznie pisemna. Jednakowoż każda ze Stron może żądać stawienia się świadków i rzeczoznawców. Ze swej Strony Trybunał ma prawo żądać ustnych wyjaśnień od agentów obydwóch Stron, jako też od rzeczoznawców i od świadków, których stawienie się uważa za pożyteczne.

Dział  V.

POSTANOWIENIA KOŃCOWE.

Artykuł  91. 

Konwencja niniejsza, należycie ratyfikowana, zastąpi w stosunkach między Umawiającemi się Mocarstwami, konwencję o załatwianiu pokojowem sporów międzynarodowych z 29 lipca 1899 r.

Artykuł  92. 

Konwencja niniejsza będzie ratyfikowana możliwie jak najprędzej.

Dokumenty ratyfikacyjne będą złożone w Hadze.

Pierwsze złożenie ratyfikacyj stwierdzone zostanie przez protokół, podpisany przez przedstawicieli Mocarstw, biorących w niem udział, oraz przez Ministra Spraw Zagranicznych Holandji.

Następnie złożenia ratyfikacyj odbywać się będą zapomocą notyfikacji pisemnej, złożonej Rządowi Holenderskiemu z załączeniem dokumentu ratyfikacyjnego.

Kopja uwierzytelniona za zgodność protokółu, dotyczącego pierwszego złożenia ratyfikacyj, notyfikacyj wymienionych w ustępie poprzednim, jako też dokumentów ratyfikacyjnych, będzie doręczona niezwłocznie, staraniem Rządu Holenderskiego i drogą dyplomatyczną Mocarstwom zaproszonym na Drugą Konferencję Pokojową, jako też innym Mocarstwom, które przystąpią do Konwencji. W wypadkach, o których mowa w ustępie poprzednim, tenże Rząd zakomunikuje im datę, w której otrzymał zawiadomienie.

Artykuł  93. 

Mocarstwa, które nie podpisały Konwencji, a które zaproszone były na Drugą Konferencję Pokojową, będą mogły przystąpić do niniejszej Konwencji.

Mocarstwo, które zechce przystąpić, oznajmia pisemnie swój zamiar Rządowi Holenderskiemu, doręczając mu akt przystąpienia, który będzie złożony w archiwach tego Rządu.

Rząd ten prześle niezwłocznie wszystkim innym Mocarstwom, zaproszonym na Drugą Konferencję Pokojową, kopję uwierzytelnioną za zgodność notyfikacji jako też aktu przystąpienia, podając datę otrzymania notyfikacji.

Artykuł  94. 

Warunki, na jakich Mocarstwa, które nie były zaproszone na Drugą Konferencję Pokojową, będą mogły przystąpić do niniejszej Konwencji, będą przedmiotem dalszego porozumienia między Umawiającemi się Mocarstwami.

Artykuł  95. 

Niniejsza Konwencja wejdzie w życie w stosunku do Mocarstw, które wezmą udział w pierwszem złożeniu ratyfikacyj, w sześćdziesiąt dni od daty protokółu tego złożenia, a dla Mocarstw, które będą ratyfikowały później, lub przystąpią, w sześćdziesiąt dni od otrzymania przez Rząd Holenderski notyfikacji o ich ratyfikacji lub przystąpieniu.

Artykuł  96. 

Jeżeli się zdarzy, że jedno z Umawiających się Mocarstw zapragnie wymówić niniejszą Konwencję, wymówienie będzie notyfikowane pisemnie Rządowi Holenderskiemu. który doręczy niezwłocznie kopję uwierzytelnioną za zgodność tej notyfikacji wszystkim innym Mocarstwom, podając im datę otrzymania tejże.

Wymówienie będzie dotyczyło wyłącznie Mocarstwa, które je notyfikowało, po upływie roku od dnia otrzymania notyfikacji przez Rząd Holenderski.

Artykuł  97. 

Rejestr prowadzony przez holenderskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych poda datę złożenia ratyfikacyj, dokonanego na zasadzie art. 92 ust. 3 i 4, oraz datę, w której otrzymane będą notyfikacje o przystąpieniu (art. 93 ust. 2) lub wypowiedzeniu (art. 96 ustęp 1).

Każde z Umawiających się Mocarstw dopuszczone będzie do przejrzenia tego rejestru i do żądania wyciągów z niego zaświadczonych na zgodność.

Na dowód czego Pełnomocnicy zaopatrzyli niniejszą Konwencję swemi podpisami.

Sporządzono w Hadze, dnia 18 października 1907 r. w jednym egzemplarzu, który złożony zostanie do archiwów Rządu Holenderskiego i którego kopje uwierzytelnione będą doręczone w drodze dyplomatycznej Mocarstwom Umawiającym się.

• Identyfikator: Dz.U.1930.9.64
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Konwencja o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych. Haga.1907.10.18.
• Data aktu: 18/10/1907
• Data ogłoszenia: 17/02/1930
• Data wejścia w życie: 25/07/1922