Rumunia-Polska. Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy. Bukareszt.1929.10.24.

TRAKTAT

Koncyljacyjno-Arbitrażowy między Polską a Rumunją,

podpisany w Bukareszcie dnia 24 października 1929 roku.

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, IGNACY MOŚCICKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu zosobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia dwudziestego czwartego października tysiąc dziewięćset dwudziestego dziewiątego roku podpisany został w Bukareszcie pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Rumunji, Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy, o następującem brzmieniu dosłownem:

TRAKTAT

Koncyljacyjno-Arbitrażowy między Polską a Rumunją

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

I

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL RUMUNJI

ożywieni pragnieniem ponownego stwierdzenia i zacieśnienia węzłów tradycyjnej przyjaźni, która ożywia Polskę i Rumunję;

zdecydowani stosować w ich wzajemnych stosunkach w szerokim zakresie zasady, któremi kieruje się Liga Narodów;

opierając się na artykule 6 Traktatu Gwarancyjnego między Polską a Rumunją, podpisanego w Bukareszcie 26 marca 1926 r., oraz na artykułach 13 i 21 Paktu Ligi Narodów;

postanowili zawrzeć w tym celu Traktat ogólny Koncyljacyjno-Arbitrażowy i mianowali swymi Pełnomocnikami, mianowicie: (pominięto),

KTÓRZY, po okazaniu sobie wzajemnie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie wystawione, zgodzili się na następujące postanowienia:

CZĘŚĆ  I.

Artykuł  1.

1. Strony Umawiające się zobowiązują się poddać procedurze koncyljacyjnej, a w danym razie, i procedurze rozjemczej, wszystkie spory, które mogłyby powstać między Niemi, i których nie dałoby się rozstrzygnąć we właściwym terminie drogą dyplomatyczną.

2. W każdym razie, to zobowiązanie nie odnosi się ani do spraw, które prawo międzynarodowe pozostawia do wyłącznej kompetencji państw, ani do sporów, które wynikły z faktów poprzedzających niniejszy Traktat, albo które należą do przeszłości.

3. Poza tem, każda ze Stron Umawiających się będzie miała prawo usunąć z pod zastosowania niniejszego Traktatu wszelki spór, któryby bezpośredniolub pośrednio dotyczył spraw będących w związku z ich nietykalnością terytorialną lub ich obecnemi granicami.

4. Spory, dla których rozstrzygania postępowanie specjalne jest lub będzie przewidziane przez inne konwencje wiążące Strony Umawiające się, będą załatwiane stosownie do postanowień tych Konwencyj.

Artykuł  2.

1. Gdy chodzi o spór, który, stosownie do ustawodawstwa wewnętrznego jednej ze Stron, podlega kompetencji jej trybunałów krajowych, spór ten będzie mógł być poddany jednej z procedur przewidzianych przez niniejszy Traktat za zgodą obu Wysokich Umawiających się Stron i dopiero wtedy, gdy kompetentna krajowa władza sądowa wyda ostateczny wyrok prawomocny, wyjąwszy wypadek oczywistej odmowy wymiaru sprawiedliwości.

2. W danym wypadku żądanie koncyljacji winno być zgłoszone nie później niż po upływie roku od daty wydania wyroku ostatecznego.

Artykuł  3.

1. Każdy spór, który może być załatwiony w sposób wyżej podany, będzie przekazany postępowaniu koncyljacyjnemu, o ile Strony nie zgodzą się, aby go poddać bezpośrednio arbitrażowi.

2. W razie, gdyby propozycja, opracowana przez Stałą Komisję Koncyljacyjną, nie została przyjęta przez obie Strony, spór, na żądanie jednej ze Stron, będzie oddany do arbitrażu.

Artykuł  4.

1. W ciągu sześciu miesięcy, następujących po wymianie ratyfikacyj niniejszego Traktatu, Strony Umawiające się ustanowią Stałą Komisję Koncyljacyjną, składającą się z trzech członków.

2. Każda ze Stron zamianuje dowolnie jednego członka, a trzeciego, który będzie Przewodniczącym Komisji, wyznaczą za wspólną zgodą. Ten ostatni nie powinien być ani obywatelem jednej z Umawiających się Stron, ani mieć swej siedziby na terytorjum jednej ze Stron, ani też znajdować się w ich służbie.

3. Gdyby mianowanie Przewodniczącego nie nastąpiło w przewidzianym wyżej okresie sześciomiesięcznym, lub, w razie zastąpienia go przez innego, w ciągu trzech miesięcy licząc od dnia opróżnienia tego stanowiska, Prezydent Republiki Francuskiej, o ile Strony nie porozumieją się inaczej, będzie proszony o dokonanie niezbędnego mianowania.

Artykuł  5.

1. Członkowie Komisji będą mianowani na lat trzy; mandat ich może być odnowiony. W razie, gdyby po wygaśnięciu mandatu jednego z członków, następca jego nie był wyznaczony, uważa się, że mandat jego jest odnowiony na nowy okres trzyletni; jednakowoż, po wygaśnięciu mandatu Przewodniczącego, winien on, na żądanie jednej ze Stron, zrzec się swych funkcyj. Członkowie Komisji są czynni aż do ich zastąpienia, a w każdym razie aż do zakończenia prac, będących w biegu w chwili wygaśnięcia ich mandatu.

2. Należy w jak najkrótszym czasie obsadzić miejsca opróżnione z powodu zgonu, dymisji lub innych jakichkolwiek przeszkód, w taki sam sposób, w jaki dokonano nominacyj.

Artykuł  6.

1. Sprawa będzie wniesiona do Stałej Komisji Koncyljacyjnej w drodze podania, skierowanego do jej Przewodniczącego przez obie Strony, działające we wspólnem porozumieniu, lub, w braku tegoż, przez jedną lub drugą ze Stron.

2. Jeżeli podanie pochodzi tylko od jednej ze Stron, będzie ono bez zwłoki podane przez nią do wiadomości Strony przeciwnej.

3. Podanie, poza wyłożeniem przedmiotu sporu, zawierać będzie wezwanie do Komisji, aby zaproponowała Stronom poczynienie wszelkich zarządzeń, mogących doprowadzić do pojednania.

Artykuł  7.

1. W ciągu piętnastu dni, licząc od daty wniesienia sporu przed Stałą Komisję Koncyljacyjną, każda ze Stron będzie mogła, dla zbadania tego sporu, zastąpić swego członka narodowego przez osobę, posiadającą specjalną kompetencję w tej sprawie.

2. Strona, któraby skorzystała z tego prawa, winna natychmiast powiadomić o tem drugą Stronę. Ta ostatnia, w tym wypadku, będzie mogła postąpić tak samo w ciągu piętnastu dni, licząc od daty otrzymania przez nią zawiadomienia.

Artykuł  8.

1. Stała Komisja Koncyljacyjna będzie miała za zadanie wyjaśnić kwestje sporne, zebrać w tym celu wszystkie użyteczne informacje i starać się pojednać Strony. Będzie ona mogła, po zbadaniu sprawy, podać Stronom warunki porozumienia, które jej wyda się stosowne i wyznaczyć im termin do wypowiedzenia się.

2. Po ukończeniu swych prac, Komisja sporządzi protokół stwierdzający, stosownie do wypadku, bądź że Strony doszły do porozumienia, oraz, zależnie od okoliczności, warunki tego porozumienia, bądź też, że Strony nie mogły być pojednane.

3. Prace Komisji winny być zakończone przed upływem sześciu miesięcy, licząc od dnia pierwszego posiedzenia Komisji. Strony, za wspólną zgodą, będą mogły ten termin przedłużyć lub skrócić.

4. Sprawozdanie Komisji, ani pod względem przedstawienia stanu faktycznego, ani w zakresie motywacji prawnej, nie będzie miało charakteru orzeczenia rozjemczego lub sądowego.

Artykuł  9.

1. Postępowanie przed Stałą Komisją Koncyljacyjną winno być kontradyktoryjne.

2. Komisja ustali sama swą procedurę, stosując się, o ile nie zdecyduje jednomyślnie inaczej, do postanowień zawartych w Tytule III Konwencji Haskiej z 18 października 1907 o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych.

3. Obrady Komisji będą się odbywały przy drzwiach zamkniętych, o ile Komisja, za zgodą Stron, nie postanowi inaczej.

4. Komisja będzie mogła pobierać decyzje tylko w obecności wszystkich swych członków, zwołanych w sposób należyty.

5. Z wyjątkiem odmiennych postanowień niniejszego Traktatu, decyzje Komisji zapadają większością głosów.

Każdy członek rozporządza jednym głosem.

Artykuł  10.

Stała Komisja Koncyljacyjna zbierać się będzie, z wyjątkiem odmiennego porozumienia między Stronami, w miejscowości wyznaczonej przez jej Przewodniczącego; miejscowość ta nie będzie mogła być położona na terytorjum Stron.

Artykuł  11.

Prace Stałej Komisji Koncyljacyjnej mogą być ogłoszone tylko na podstawie decyzji Komisji powziętej jednomyślnie i za zgodą Stron.

Artykuł  12.

1. Strony będą reprezentowane przed Stałą Komisję Koncyljacyjną przez agentów, mających za zadanie służyć za pośredników między Niemi a Komisją; będą One mogły, poza tem, korzystać z pomocy doradców i rzeczoznawców mianowanych przez Nie w tym celu i żądać przesłuchania wszystkich osób, których świadectwo wydałoby się Im pożyteczne.

2. Komisja będzie miała, ze swej strony, możność żądania wyjaśnień ustnych od agentów, doradców i rzeczoznawców obu Stron, jak również komunikowania jej przez odnośny Rząd zeznań każdej osoby, której świadectwo byłoby uznane za mające znaczenie.

3. Strony Umawiające się będą dostarczały Komisji wszelkich pożytecznych informacyj i będą jej ułatwiały, pod każdym względem i w miarę możności, spełnienie jej zadania.

CZĘŚĆ  II.

Artykuł  13.

1. Gdy, w myśl postanowień artykułu pierwszego i trzeciego niniejszego Traktatu, spór będzie oddany do arbitrażu, sąd rozjemczy zostanie ustanowiony za porozumieniem się Stron.

2. O ile sąd nie zostanie ustanowiny za porozumieniem się Stron w ciągu trzech miesięcy, licząc od dnia, gdy jedna ze Stron zgłosi do drugiej żądanie arbitrażu, należy postąpić w sposób następujący:

Każda Strona zamianuje dwóch arbitrów, z których jeden winien być wybrany z listy członków Stałego Sądu Rozjemczego, z wyłączeniem jej własnych obywateli i tych, których ona wyznaczyła na członków tego Sądu. Arbitrzy, w ten sposób wyznaczeni, obiorą wspólnie Przewodniczącego Sądu. W razie równości głosów Prezydent Republiki Francuskiej będzie proszony o dokonanie niezbędnej nominacji.

Artykuł  14.

1. Gdy dojdzie do arbitrażu między Niemi, Strony Umawiające się zobowiązują się zawrzeć w terminie trzech miesięcy licząc od dnia w którym jedna ze Stron skieruje do drugiej żądanie arbitrażu, specjalny zapis, dotyczący przedmiotu sporu, oraz warunków procedury.

2. Jeżeli zapis ten nie będzie mógł być zawarty w terminie przewidzianym, Strony utworzą Trybunał Specjalny, zgodnie z postanowieniami artykułu 13 ustęp 2, który z samego prawa ustali warunki tego zapisu.

3. W wypadkach podanych w art.13 ustęp 2, terminy wyżej przewidziane biec będą dopiero od chwili ukonstytuowania się Trybunału.

Artykuł  15.

1. Orzeczenie arbitra jest obowiązujące i winno być wykonane przez Strony z dobrą wiarą.

2. Gdyby, jednakowoż, orzeczenie stwierdzało, że decyzja pewnej instancji sądowej, lub wszelkiej innej władzy, zależnej od jednej z Umawiających się Stron, jest całkowicie lub częściowo sprzeczna z prawem międzynarodowem i, jeżeli prawo konstytucyjne tej Strony nie pozwala wcale, lub pozwala tylko w niedostatecznej mierze na uchylenie w drodze administracyjnej skutków decyzji o której mowa, Strona poszkodowana otrzyma słuszne zadośćuczynienie innego rodzaju.

Postanowienia ogólne.

Artykuł  16.

1. W ciągu faktycznego trwania postępowania koncyljacyjnego lub arbitrażowego, członek Stałej Komisji Koncyljacyjnej wspólnie mianowany, oraz członkowie Sądu Rozjemczego otrzymywać będą wynagrodzenie, którego wysokość ustalą Strony Umawiające się.

2. Każda Strona poniesie własne koszty i równą część kosztów wspólnych Komisji i Sądu.

Artykuł  17.

Podczas trwania postępowania koncyljacyjnego lub postępowania rozjemczego, Strony Umawiające się powstrzymają się od wszelkich zarządzeń, które mogłyby odbić się szkodliwie na przyjęciu propozycyj Stałej Komisji Koncyljacyjnej, lub na wykonaniu orzeczenia arbitra.

Artykuł  18.

Trudności, które mogłyby wyniknąć przy interpretowaniu orzeczenia arbitra, będą rozstrzygnięte przez instancję, która je wydała. W tym celu każda ze Stron będzie mogła zwrócić się do niej w drodze zwykłego podania. Jednakowoż, w razie, gdyby Sąd Rozjemczy, który wydał orzeczenie podlegające interpretacji, nie mógł być zwołany wogóle, lub nie mógł być zwołany w terminie właściwym, spór będzie rozstrzygnięty przez Trybunał Specjalny, ustanowiony zgodnie z postanowieniami art. 13 ustęp 2 niniejszego Traktatu.

Artykuł  19.

Jeśli, w chwili wygaśnięcia niniejszego Traktatu, byłaby w toku przed Stałą Komisją Koncyljacyjną lub przed Sądem Rozjemczym, jakakolwiek procedura, zgodnie i w zastosowaniu niniejszego Traktatu, będzie ona prowadzona dalej aż do zakończenia.

Artykuł  20.

1. Traktat niniejszy będzie ratyfikowany i ratyfikacje będą wymienione w Warszawie możliwie najprędzej.

2. Traktat niniejszy wejdzie w życie trzydziestego dnia po wymianie ratyfikacyj i trwać będzie pięć lat, licząc od swego wejścia w życie; jednak każdy z Rządów będzie miał prawo wymówić go po upływie dwóch lat za sześciomiesięcznem wypowiedzeniem.

3. Jeżeli Traktat niniejszy nie będzie wymówiony na sześć miesięcy przed upływem okresu pięciu lat, pozostanie on w mocy na przciąg jednego roku i tak dalej.

NA DOWÓD CZEGO, wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszy Traktat i wycisnęli na nim swe pieczęcie.

Sporządzono w Bukareszcie, w dwóch egzemplarzach, dnia 24 października 1929 roku.

Zaznajomiwszy się z powyższym Traktatem, uznaliśmy i uznajemy go za słuszny zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nim postanowień; oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony i przyrzekamy, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej.

W Warszawie, dnia 11 stycznia 1930 r.

• Identyfikator: Dz.U.1930.20.160
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rumunia-Polska. Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy. Bukareszt.1929.10.24.
• Data aktu: 24/10/1929
• Data ogłoszenia: 25/03/1930
• Data wejścia w życie: 27/03/1930