Jugosławia-Polska. Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy. Genewa.1926.09.18.

TRAKTAT KONCYLJACYJNO-ARBITRAŻOWY

między polską a królestwem serbów, chorwatów i słoweńców ^*

podpisany w Genewie dnia 18 września 1926 r.

(Ratyfikowany zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1927 roku - Dz. U. R. P. Nr. 63, poz. 548).

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

MY, IGNACY MOŚCICKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu zosobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia osiemnastego września tysiąc dziewięćset dwudziestego szóstego roku podpisany został w Genewie pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy o następującem brzmieniu dosłownem:

TRAKTAT KONCYLJACYJNO-ARBITRAŻOWY

między Polską a Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

i

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL SERBÓW,

CHORWATÓW I SŁOWEŃCÓW,

ożywieni pragnieniem rozwinięcia stosunków przyjaznych, łączących oba Kraje,

kierując się zasadami Rezolucji Zgromadzenia Ligi Narodów z dnia 22 września 1922 r., dotyczącej ustanawiania Komisyj Pojednawczych między państwami,

i pragnąc uświęcić zasadę arbitrażu obowiązkowego w swych wzajemnych stosunkach przez układ ogólny, który ma na widoku artykuł 21 Paktu Ligi Narodów,

postanowili zawrzeć Traktat Koncyljacyjno-Arbitażowy i zamianowali w tym celu, jako swych Pełnomocników, mianowicie: (pominięto),

KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie wystawione, zgodzili się na następujące postanowienia:

Artykuł  pierwszy. 

Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się poddać postępowaniu pojednawczemu lub postępowaniu rozjemczemu wszystkie spory, któreby mogły wyniknąć między niemi i którychby nie można było rozstrzygnąć we właściwym czasie na drodze dyplomatycznej.

Traktat niniejszy nie stosuje się do sporów, dla których rozstrzygnięcia odrębna procedura jest lub będzie przewidziana w innych konwencjach, zawartych przez Umawiające się Strony. Jednakowoż nic nie stoi na przeszkodzie, aby Umawiające się Strony zastosowały nawet do tych sporów postępowanie pojednawcze, ustanowione przez niniejszy Traktat.

Wszelki spór, do którego powyżej wymieniony sposób może być zastosowany, będzie przekazany postępowaniu pojednawczemu, chyba że Strony zgodzą się poddać go bezpośrednio arbitrażowi.

W razie, gdy postępowanie pojednawcze, przewidziane w niniejszym Traktacie, nie osiągnie skutku, spór, na żądanie jednej ze Stron, będzie poddany arbitrażowi.

Artykuł  2. 

Gdy chodzi o sprawy, które, według ustawodawstwa wewnętrznego jednej ze Stron, wchodzą w zakres kompetencji jej krajowych władz sądowych, Strona ta będzie mogła sprzeciwić się, aby były one poddane postępowaniu pojednawczemu lub rozjemczemu, zanim właściwa krajowa instancja sądowa nie wyda orzeczenia ostatecznego, chyba gdyby zaszedł wypadek odmowy wymiaru sprawiedliwości.

Wniosek o postępowaniu pojednawczem winien być w tym wypadku zgłoszony najpóźniej w rok, licząc od daty wyroku ostatecznego.

Artykuł  3. 

W ciągu sześciu miesięcy, następujących po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych niniejszego Traktatu, Umawiające się Strony ustanowią Stałą Komisję Pojednawczą, składającą się z pięciu członków.

Każda Strona zamianuje dwóch członków: jednego z pomiędzy swych własnych obywateli, a jednego z pośród przynależnych państwa trzeciego. Ten ostatni nie może ani posiadać stałego miejsca zamieszkania na terytorium Strony, która go zamianowała, ani pozostawać u niej na służbie.

Obie Strony wyznaczą na przeciąg pięciu lat, za wspólną zgodą, Przewodniczącego Komisji z pomiędzy przynależnych państw trzecich. W braku porozumienia między Stronami, zamianowanie Przewodniczącego nastąpi zgodnie z art. 45 Konwencji Haskiej o pokojowem rozstrzyganiu sporów międzynarodowych z 18 października 1907.

Artykuł  4. 

W razie zgonu lub ustąpienia jednego z członków Komisji Pojednawczej, należy spowodować zamianowanie jego następcy w ciągu następnych trzech miesięcy, jeżeli to będzie możliwe, a w każdym razie natychmiast, gdy jakiś spór zostanie przedłożony Komisji.

W razie, gdyby jednemu z członków Komisji Pojednawczej uniemożliwiła branie udziału w pracach Komisji chwilowa przeszkoda pod postacią choroby lub innej jakiej bądź okoliczności, Strona, która go mianowała, wyznaczy zastępcę, który będzie zasiadał chwilowo za niego.

Funkcje Przewodniczącego kończą się z upływem jego mandatu. Jednakowoż obie Strony, za wspólną zgodą, mogą odnowić jego mandat na nowy okres pięcioletni.

Dopóki postępowanie nie zostało wszczęte przed Komisją Koncyljacyjną, każda z Umawiających się Stron będzie władna odwołać mianowanych przez siebie członków; w tym wypadku członek wyłączony winien bez zwłoki otrzymać następcę.

Artykuł  5. 

W ciągu dni piętnastu od daty wniesienia sporu przez jedną ze Stron do Komisji Pojednawczej, każda ze Stron będzie mogła, w celu zbadania tego sporu, zastąpić mianowanego przez siebie członka narodowego przez osobę, posiadającą specjalną kompetencję w tej dziedzinie.

Strona, któraby zechciała skorzystać z tego uprawnienia, uprzedzi o tem natychmiast drugą Stronę; ta ostatnia, w tym wypadku, będzie miała możność skorzystania z takiego samego uprawnienia w ciągu dni piętnastu od daty otrzymania przez nią tego zawiadomienia.

Artykuł  6. 

Komisja Pojednawcza będzie miała za zadanie ułatwić rozstrzygnięcie sporu, wyjaśniając drogą badania bezstronnego i sumiennego stronę faktyczną i formułując warunki załatwiania sporu zgodnie z postanowieniami art. 12 niniejszego Traktatu.

Komisja będzie powoływana do działania drogą podania, skierowanego do jej Przewodniczącego przez jadną z Umawiających się Stron.

Strona, która zażąda wszczęcia postępowania pojednawczego, winna jednocześnie notyfikować to podanie Stronie przeciwnej.

Artykuł  7. 

Komisja Pojednawcza zbierać się będzie w miejscowości, wskazanej przez jej Przewodniczącego, o ile nie nastąpi co do tego inne porozumienie.

Artykuł  8. 

Postępowanie przed Komisją Pojednawczą będzie kontradyktoryjne.

Komisja sama ustali procedurę, uwzględniając, o ile nie zapadnie jednomyślna uchwała przeciwna, przepisy zawarte w tytule III Konwencji Haskiej z 18 października 1907 r. o pokojowem rozstrzyganiu sporów międzynarodowych.

Obrady Komisji będą się toczyły przy drzwiach zamkniętych, o ile Komisja, w porozumieniu ze Stronami, nie postanowi inaczej.

Artykuł  9. 

O ile Traktat niniejszy inaczej nie stanowi, uchwały Komisji Pojednawczej będą zapadały większością głosów; każdy członek będzie rozporządzał jednym głosem. Uchwały Komisji będą prawomocne, o ile zapadły w obecności wszystkich jej członków.

Artykuł  10. 

Umawiające się Strony mają prawo mianować przy Komisji specjalnych agentów, którzy będą zarazem pośrednikamimiędzy niemi a Komisją.

Artykuł  11. 

Umawiające się Strony będą dostarczały Komisji Pojednawczej wszelkich użytecznych informacyj i będą jej ułatwiały pod każdym względem wykonanie jej zadania.

Artykuł  12. 

Komisja Koncyljacyjna złoży swoje sprawozdanie w ciągu sześciu miesięcy, licząc od dnia jej pierwszego zebrania się, o ile Umawiające się Strony, za wspólną zgodą, nie postanowią terminu tego skrócić lub przedłużyć.

O ile to będzie wskazane, sprawozdanie poda sposób załatwienia sporu.

Zdanie umotywowane członków, którzy znaleźli się w mniejszości, będzie przytoczone w sprawozdaniu.

Każda ze Stron otrzyma jeden egzemplarz sprawozdania, podpisany przez Przewodniczącego.

Sprawozdanie Komisji, ani z punktu widzenia przedstawienia stanu faktycznego, ani z uwagi na motywy prawne, nie będzie miało charakteru orzeczenia rozjemczego lub sądowego.

Artykuł  13. 

W terminie właściwym, w żadnym razie nie przekraczającym trzech miesięcy, Strony zawiadomią się wzajemnie, jak również podadzą do wiadomości Przewodniczącego Komisji Pojednawczej, czy przyjmują wnioski sprawozdania i zawarte w niem propozycje.

Zależy od decyzji Stron, powziętej za wspólnem porozumieniem się, czy sprawozdanie Komisji winno być opublikowane.

Artykuł  14. 

Podczas trwania efektywnego postępowania pojednawczego, Przewodniczący i członkowie Komisji będą otrzymywali wynagrodzenie, którego wysokość ustalą Umawiające się Strony.

Każda Strona będzie ponosiła swoje własne koszty i po połowie kosztów wspólnych Komisji.

Artykuł  15. 

W razie, gdy Komisja Koncyljacyjna nie zdoła ułożyć w terminie, przewidzianym w art. 12, ustęp 1, niniejszego Traktatu, propozycji, dotyczącej załatwienia sporu;

w razie, gdy jedna z Umawiających się Stron lub obie nie przyjmą wniosków i propozycyj, zawartych w sprawozdaniu Komisji Pojednawczej;

w razie, gdy nie wypowiedzą się one w terminie, podanym w art. 13 niniejszego Traktatu co do przyjęcia wniosków i propozycyj, zawartych w sprawozdaniu,-

spór będzie oddany pod arbitraż i Trybunał Rozjemczy będzie ustanowiony na podstawie porozumienia się Unawiających się Stron.

O ile w ciągu trzech miesięcy, licząc od dnia, gdy jedna ze Stron wystąpiła do drugiej z żądaniem arbitrażu, Trybunał Rozjemczy nie zostanie utworzony na podstawie porozumienia się Stron, należy postąpić w sposób następujący:

Każda Strona zamianuje dwóch arbitrów, z których jeden winien być wybrany z listy członków Stałego Sądu Rozjemczego z wyłączeniem jej własnych obywateli; wyznaczą one, za wspólną zgodą, Przewodniczącego Trybunału. W braku porozumienia, zamianowanie Przewodniczącego nastąpi zgodnie z przepisami artykułu 45 Konwencji Haskiej o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych z dnia 18 października 1907 r.

Artykuł  16. 

W razie, gdy zajdzie potrzeba stosowania między niemi arbitrażu, Umawiające się Strony zobowiązują się zawrzeć, w ciągu trzech miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia przez jedną Stronę drugiej żądania arbitrażu, specjalną umowę kompromisową, określającą wyraźnie przedmiot sporu, szczegóły procedury i specjalny zakres kompetencji Trybunału, jak również wszelkie inne warunki, uzgodnione pomiędzy niemi.

W braku przeciwnych klauzul kompromisowych, będą one we wszystkiem, co dotyczy procedury rozjemczej, stosowały się do przepisów, ustanowionych w Konwencji, podpisanej w Hadze dnia 18 października 1907 r. o pokojowem załatwianiu sporów międzynarodowych.

Artykuł  17. 

Rozumie się, że zobowiązania, przyjęte na mocy niniejszego Traktatu przez Umawiające się Strony, w niczem nie stają na przeszkodzie, aby one, za wspólną zgodą, oddały do rozstrzygnięcia Stałemu Trybunałowi Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze spór, któryby powstał między niemi.

Artykuł  18. 

Postanowienia dwóch ostatnich ustępów artykułu 16 będą stosowane również i wtedy, gdy, na mocy art. 1, ustęp 4, spór będzie oddany bezpośrednio do arbitrażu.

Artykuł  19. 

Jeżeli Trybunał Rozjemczy lub Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej są powołane do orzekania w sporze sobie przekazanym, będą one stosowały, o ile Strony nie postanowią inaczej:

1. konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź specjalne, które ustanawiają normy, uznane wyraźnie przez Państwa, będące w sporze;

2. zwyczaj międzynarodowy, jako dowód, że ogólnie przyjęty sposób postępowania jest prawem;

3. zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane;

4. z zastrzeżeniem postanowień art. 59 statutu Stałego Trybunału, orzeczenie sądowe i doktrynę, głoszoną przez autorów prawa publicznego najbardziej kompetentnych, jako środek pomocniczy do ustalenia norm prawnych.

Artykuł  20. 

Postanowienia artykułu 14 będą stosowane również odpowiednio i do Trybunału Rozjemczego.

Artykuł  21. 

Wyrok Sądu Rozjemczego, zarówno jak i wyrok Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, są obowiązujące i winny być wykonane przez Strony z dobrą wiarą.

Jeżeli wszakże wyrok stwierdzi, że orzeczenie jakiejś instancji sądowej lub wszelkiej innej władzy, zależnej od jednej z Umawiających się Stron, jest całkowicie lub częściowo w sprzeczności z powszechnie uznaną normą prawa międzynarodowego, i jeżeli prawo krajowe tej Strony zupełnie nie pozwala lub pozwala tylko częściowo uchylić na drodze administracyjnej skutki orzeczenia, w mowie będącego, Strona poszkodowana uzyska sprawiedliwe zadośćuczynienie innego rodzaju.

W razie sporu co do znaczenia i doniosłości wyroku, interpretacja, na żądanie każdej ze Stron, należy do Trybunału, który go wydał.

Artykuł  22. 

Podczas trwania postępowania pojednawczego lub rozjemczego Umawiające się Strony powstrzymają się od wszelkiej czynności, któraby mogła odbić się ujemnie na przyjęciu zaleceń Komisji Pojednawczej lub na wykonaniu wyroku rozjemczego.

Artykuł  23. 

Wszelki spór, dotyczący wykładni niniejszego Traktatu, będzie oddany do Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej.

Artykuł  24. 

Traktat niniejszy będzie ratyfikowany możliwie najprędzej i dokumenty ratyfikacyjne będą wymienione w Belgradzie.

Wejdzie on w życie trzydziestego dnia po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych i będzie trwał pięć lat.

Jeżeli nie zostanie on wymówiony na sześć miesięcy przed swą ekspiracją, będzie się uważało, że został on odnowiony na nowy okres pięcioletni, i tak dalej.

NA DOWÓD CZEGO Pełnomocnicy podpisali Traktat niniejszy i wycisnęli na nim swe pieczęcie.

Sporządzono w dwóch egzemplarzach w Genewie dnia 18 września 1926 r.

Zaznajomiwszy się z powyższym Traktatem, uznaliśmy go i uznajemy za słuszny zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nim postanowień; oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony i przyrzekamy, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

W Warszawie, dnia 6 września 1927 r.

* Z dniem 19 lutego 2008 r. nin. umowa traci moc obowiązującą w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Bośnią i Hercegowiną, zgodnie z pkt 1 załącznika nr 2 do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Radą Ministrów Bośni i Hercegowiny o sukcesji prawnej Bośni i Hercegowiny w stosunku do umów zawartych między Rzecząpospolitą Polską a Socjalistyczną Federacyjną Republiką Jugosławii, zawartego w Sarajewie dnia 22 grudnia 2006 r. (M.P.08.52.462).

Z dniem 5 grudnia 2008 r. nin. umowa traci moc obowiązującą w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Macedonii, zgodnie z pkt 1 załącznika nr 2 do Porozumienia między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Macedonii o uregulowaniu dwustronnych stosunków traktatowych, podpisanego w Warszawie 9 maja 2007 r. (Dz.U.09.27.163).

Z dniem 9 lipca 2010 r. nin. umowa traci moc obowiązującą w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Czarnogórą, zgodnie z pkt 1 załącznika nr 2 do Porozumienia·między Rzecząpospolitą Polską a Czarnogórą o uregulowaniu dwustronnych stosunków traktatowych, zawartego w Podgoricy dnia 23 kwietnia 2009 r. (M.P.11.74.739).

• Identyfikator: Dz.U.1928.61.561
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Jugosławia-Polska. Traktat Koncyljacyjno-Arbitrażowy. Genewa.1926.09.18.
• Data aktu: 18/09/1926
• Data ogłoszenia: 14/06/1928
• Data wejścia w życie: 15/06/1928