Ustanowienie roku 2026 Rokiem Stanisława Staszica

UCHWAŁA
SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 26 września 2025 r.
w sprawie ustanowienia roku 2026 Rokiem Stanisława Staszica

Stanisław Staszic urodzony w Pile w 1755 r. polski działacz oświeceniowy, pionier spółdzielczości, pisarz polityczny i publicysta, filozof i tłumacz, przyrodnik: geograf i geolog, ksiądz katolicki, członek Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, minister stanu Księstwa Warszawskiego, minister stanu Królestwa Polskiego - bez wątpienia należy do grona najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia.

Przed zwołaniem Sejmu Wielkiego i w trakcie obrad parlamentu anonimowymi "Uwagami nad życiem Jana Zamoyskiego" i "Przestrogami dla Polski" wspierał dzieło naprawy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po trzecim rozbiorze i upadku państwa polskiego odbywał podróże badawcze i prowadził badania geologiczne w celu poznania zasobów krajowych. Jako pierwszy znany Polak zajął się naukowym badaniem Tatr. Owocem kilkunastoletnich badań i wypraw było opublikowanie pierwszego opracowania poświęconego budowie geologicznej ziem polskich pt. "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski" oraz opracowanie "Mapy geologicznej Polski i krajów sąsiednich". Za osiągnięcia na polu nauk o Ziemi Stanisław Staszic otrzymał zaszczytny tytuł ojca geologii polskiej.

W początkach XIX w. Stanisław Staszic zamieszkał na stałe w Warszawie i włączył się aktywnie w działalność Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W latach 1808-1826 jako prezes kierował pracami tego uczonego zgromadzenia. Towarzystwo zawdzięczało swojemu prezesowi dwie siedziby w Warszawie: pierwszą w trzech kamienicach przy ulicy Kanonia, a drugą w Pałacu Staszica przy Krakowskim Przedmieściu. Do końca życia wspierał je finansowo, a w testamencie księgozbiór i rękopisy przekazał bibliotece Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zainicjował również i w większej części sfinansował budowę pomnika znakomitego astronoma Mikołaja Kopernika, odsłoniętego w 1830 r. przed Pałacem Staszica.

Po powstaniu Księstwa Warszawskiego, napisał i wydał broszurę "O statystyce Polski" adresowaną do tych, którzy chcieli kraj oswobodzić i którzy chcieli w nim rządzić. Jednocześnie przestrzegał ich, aby właściwie "użytkowali z czasu". Wszedł w skład Rady Stanu oraz Izby Edukacyjnej. Szybko stał się jednym z najaktywniejszych radców stanu i prawą ręką dyrektora Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Stanisława Kostki Potockiego. Zajmował się z sukcesem tworzeniem sieci szkół elementarnych, obroną funduszów edukacyjnych i powołaniem do życia Szkoły Lekarskiej w Warszawie.

Działalność edukacyjną Stanisław Staszic kontynuował po upadku Napoleona, w epoce Królestwa Kongresowego. Włączył się w organizację Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach, Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Inżynierii Cywilnej Dróg i Mostów, Instytutu Agronomicznego i Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego. Wówczas kierował również departamentem w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji odpowiedzialnym za rozwój przemysłu i górnictwa, budowę dróg i regulację rzek. Szczególną opieką otoczył górnictwo i hutnictwo. Dzięki niemu powstała Dyrekcja Górnicza, modernizowano i uruchamiano huty i kopalnie, otwarto Hutę Aleksander w Białogonie pod Kielcami. Za zasługi dla kraju Stanisław Staszic został odznaczony Orderami św. Stanisława i Orła Białego.

Jako właściciel kilku wsi w województwie lubelskim stał się również pionierem spółdzielczości rolniczej. Założył Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Chłopom przekazał ziemię w dziedziczne użytkowanie, zwolnił ich od pańszczyzny, ustanowił samorząd, a na terenie gminy założył szkoły, szpital i bank pożyczkowy. W latach 1819-1820 wydał "Ród ludzki", owoc ponad trzydziestoletnich badań nad dziejami cywilizacji człowieka na Ziemi, w którym przedstawił ogólny schemat dziejów ludzkości i wizję społeczeństwa przyszłości, wizję Europy zrzeszonych narodów.

W testamencie cały swój majątek przekazał na cele społeczne, dobroczynne i charytatywne, chcąc "być narodowi użytecznym". Został pochowany przy dawnym kościele Kamedułów na warszawskich Bielanach.

Mając na uwadze życie Stanisława Staszica i jego wpływ na dzieje Polski, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 200. rocznicę śmierci pragnie upamiętnić tego wybitnego Polaka i ustanawia rok 2026 Rokiem Stanisława Staszica.

Zmiany w prawie

Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.2025.1057

Rodzaj: Uchwała
Tytuł: Ustanowienie roku 2026 Rokiem Stanisława Staszica
Data aktu: 26/09/2025
Data ogłoszenia: 14/10/2025