Zasady bankowej kontroli płac w państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych i usługowych na rozrachunku gospodarczym.

UCHWAŁA NR 54
PREZYDIUM RZĄDU
z dnia 10 stycznia 1953 r.
w sprawie zasad bankowej kontroli płac w państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych i usługowych na rozrachunku gospodarczym.

Ustala się następujące zasady bankowej kontroli płac w państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych i usługowych na rozrachunku gospodarczym:
§  1.
1.
Wydanie środków płatniczych do ostatecznego rozliczenia przedsiębiorstwom przemysłowym może nastąpić jedynie na podstawie wymienionego w § 6 lit. b) oświadczenia, najwyżej do wysokości kwoty planowanego funduszu płac, skorygowanego o procent wykonania planu produkcji w górę lub w dół.
2.
Przy stwierdzeniu pierwszego lub drugiego niekolejnego w ciągu roku względnego przekroczenia funduszu płac bank wydaje środki na pokrycie stwierdzonego przekroczenia w kwocie zwiększonej nie więcej niż o 10% miesięcznego planowanego funduszu płac. Wypłata kwoty ponad 10% względnego przekroczenia planowanego funduszu płac może w tym przypadku nastąpić jedynie na podstawie decyzji właściwego ministra lub kierownika urzędu centralnego.
3.
W przypadku drugiego kolejnego i dalszych względnych przekroczeń funduszu płac w stosunku do faktycznie wykonanego przez przedsiębiorstwo miesięcznego planu produkcji bank wydaje środki na pokrycie przekroczenia jedynie po uzyskaniu zgody właściwego ministra lub kierownika urzędu centralnego.
4.
W przypadku gdy względne przekroczenie funduszu płac następuje zgodnie z obowiązującymi zasadami wynagrodzenia progresywnego nieproporcjonalnie do wykonania planu produkcji, powstałe z tego tytułu względne przekroczenie funduszu płac może być przez bank pokryte w granicach tolerancji ustalonej instrukcją Narodowego Banku Polskiego.
5. 1
Minister Finansów w porozumieniu z Przewodniczącym Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego określi przedsiębiorstwa, w stosunku do których bank może stosować przepis ust. 4.
§  2.
1.
Wydanie przez bank środków płatniczych przedsiębiorstwom handlowym i usługowym na wypłatę części wynagrodzeń pracowniczych niezależnych od stopnia wykonania planu obrotu lub usług może nastąpić na podstawie oświadczenia, o którym mowa w § 6 lit. b), jedynie do planowanej wysokości tej części funduszu płac.
2.
Wypłata części funduszu płac zależnej od wykonania planu obrotu lub usług, tj. funduszu na wypłatę premii (funduszu premiowego), następuje w ustalonej zależności od stopnia wykonania planu obrotu lub usług, z tym jednak że w przypadku każdego względnego przekroczenia bank wydaje środki jedynie po uzyskaniu zgody właściwego ministra lub kierownika urzędu centralnego.
§  3.
O odmowie wypłaty z przyczyn podanych w §§ 1 i 2 oddział banku zawiadamia natychmiast telegraficznie centralę banku, która z kolei zawiadamia bezzwłocznie właściwego ministra lub kierownika urzędu centralnego.
§  4.
1.
Właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych mogą zezwalać na wypłatę środków na pokrycie przekroczeń, wymienionych w § 1 ust. 2 i 3 oraz w § 2 ust. 2.
2.
Zezwolenie polecające wypłatę na pokrycie przekroczeń funduszu płac, o których mowa w ust. 1, może być:
a)
ostateczne, tj. legalizujące stwierdzone przekroczenie,
b)
przejściowe, tj. przesuwające jednorazowo do następnego terminu wypłaty sankcję bankową wstrzymania części wynagrodzenia, stanowiącego przekroczenie funduszu płac w danym okresie.
3. 2
Zezwolenie ostateczne (legalizujące przekroczenie) właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych przesyłają do Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, podając w uzasadnieniu decyzji przyczyny stwierdzonego przekroczenia oraz środki, zmierzające do likwidacji dalszych przekroczeń.
4.
Odpis zezwolenia wymienionego w ust. 3, ostatecznie legalizującego przekroczenia, właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych przesyłają do banku kontrolującego. Odpis ten stanowi dla banku podstawę do wydania środków płatniczych na pokrycie zalegalizowanej kwoty przekroczenia funduszu płac.
5.
Zobowiązuje się właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych, o ile wydali bankowi zezwolenie przejściowe (ust. 2 lit. b), aby przesłali przed następną wypłatą zezwolenie ostateczne, legalizujące przekroczenia funduszu płac, w trybie podanym w ust. 3 i 4.
6.
Nieprzesłanie przed następną wypłatą zezwolenia ostatecznego, legalizującego przekroczenia, do Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, a odpisu do banku kontrolującego, zobowiązuje bank do potrącenia przy następnej wypłacie poborów kwoty nie zalegalizowanej.
§  5.
1.
Wszystkie przedsiębiorstwa kontrolowane powinny składać zatwierdzone zgodnie z uchwałą nr 53 Prezydium Rządu z dnia 10 stycznia 1953 r. w sprawie wzmocnienia kontroli funduszu płac w gospodarce socjalistycznej (Monitor Polski Nr A-15, poz. 210) plany funduszu płac w terenowo właściwym oddziale banku, w którym posiadają rachunek rozliczeniowy.
2.
Niezłożenie planu w terminie powoduje utratę w całości lub w części premii należnej dyrektorowi (kierownikowi) przedsiębiorstwa, głównemu (starszemu) księgowemu oraz pracownikom odpowiedzialnym za sporządzenie planu. Decyzję o utracie całości lub części premii wydaje kierownik instytucji nadrzędnej nad zakładem pracy na wniosek kierownika oddziału banku kontrolującego.
§  6.
Banki sprawują kontrolę na podstawie:
a)
zatwierdzonego planu funduszu płac,
b)
oświadczenia przedsiębiorstwa, składanego przy ostatecznym rozliczeniu za cały miesiąc, stwierdzającego stopień wykonania planu produkcji, obrotów lub usług oraz planowany i zapotrzebowany na dany okres fundusz płac.
§  7.
Bank obowiązany jest do dokonywania wypłat na płace jedynie w terminach wypłat, ustalonych obowiązującymi przepisami.
§  8. 3
1.
Właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych udzielone im niniejszą uchwałą uprawnienia mogą przenieść jedynie na podsekretarzy stanu i zastępców kierowników urzędów centralnych. W ministerstwach nie posiadających podsekretarzy stanu uprawnienia mogą być przeniesione na generalnych dyrektorów.
2.
Minister Przemysłu Drobnego i Rzemiosła może udzielone mu niniejszą uchwałą uprawnienia przenieść na przewodniczących prezydiów wojewódzkich rad narodowych (Rad Narodowych m. st. Warszawy i m. Łodzi) w stosunku do przekroczeń planu funduszu płac stwierdzonych w przedsiębiorstwach państwowego przemysłu terenowego, oraz na prezesów central spółdzielni lub central spółdzielczo-państwowych w stosunku do przekroczeń planu funduszu płac, stwierdzonych w spółdzielniach zrzeszonych w tych centralach.
2a. 4
Minister Gospodarki Komunalnej może udzielone mu niniejszą uchwałą uprawnienia przenieść na przewodniczących prezydiów wojewódzkich rad narodowych (Rad Narodowych w m. st. Warszawie i m. Łodzi) w stosunku do przekroczeń planu funduszu płac stwierdzonych w przedsiębiorstwach terenowych, nad którymi sprawuje zwierzchni nadzór. Z uprawnień przeniesionych w powyższym trybie przewodniczący prezydiów wojewódzkich rad narodowych (Rad Narodowych w m. st. Warszawie i m. Łodzi) mogą korzystać tylko w tym przypadku, jeżeli przekroczenie znajduje pokrycie w planach funduszu płac zatwierdzonych przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej dla poszczególnych wojewódzkich zarządów (wydziałów prezydiów wojewódzkich rad narodowych).
2b. 5
Minister Handlu Wewnętrznego może udzielone mu niniejszą uchwałą uprawnienia przenieść na dyrektorów oddziałów okręgowych Związku Spółdzielni Spożywców w odniesieniu do przekroczeń w granicach do 30.000 zł planu funduszu płac, stwierdzonych w zakładach masarniczych zrzeszonych w tym Związku, jeżeli dane przekroczenie nastąpiło w wyniku niewykonania planu produkcji masarniczej, spowodowanego niedostatecznym zaopatrzeniem w surowiec, z przyczyn niezależnych od zakładu.
3. 6
Przeniesienie uprawnień, o których mowa w ust. 2a, nie może dotyczyć przypadków przekroczeń przewyższających 15% planu miesięcznego funduszu płac oraz bez względu na wysokość przekroczenia - przypadków trzeciego kolejnego i dalszych przekroczeń w ciągu roku.
4. 7
Zezwolenia ostateczne, wydawane przez przewodniczących rad narodowych oraz prezesów central, przesyłane będą do Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego za pośrednictwem Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła bądź Ministra Gospodarki Komunalnej.
5. 8
Zezwolenia ostateczne wydawane przez Prezesa Zarządu Centrali Rolniczej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" przesyłane będą do Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego oraz w odpisie do Ministra Handlu Wewnętrznego.
6. 9
Zezwolenia ostateczne wydawane będą przez dyrektorów oddziałów okręgowych Związku Spółdzielni Spożywców w porozumieniu z przewodniczącym lub zastępcą przewodniczącego prezydium powiatowej (miejskiej) rady narodowej. Zezwolenia te przesyłane będą do Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego za pośrednictwem Ministra Handlu Wewnętrznego.
§  9.
Tryb postępowania przy wykonywaniu bankowej kontroli płac, ustanowionej niniejszą uchwałą, ustalą instrukcje wydane przez Narodowy Bank Polski. Instrukcje te podlegają zatwierdzeniu przez Ministra Finansów.
§  10.
Wykonanie uchwały porucza się Prezesowi Rady Ministrów, Przewodniczącemu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, Ministrowi Finansów, ministrom i kierownikom urzędów centralnych.
§  11.
Uchwała wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 10 stycznia 1953 r.
1 § 1 ust. 5 zmieniony przez obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1953 r. o sprostowaniu błędu (M.P.53.A-33.431).
2 § 4 ust. 3 zmieniony przez § 1 ust. 1 uchwały nr 502 z dnia 14 sierpnia 1956 r. w sprawie przekazania ministrom niektórych uprawnień zastrzeżonych Prezesowi Rady Ministrów i resortowym wiceprezesom Rady Ministrów (M.P.56.69.848) z dniem 24 sierpnia 1956 r.
3 § 8 zmieniony przez § 1 uchwały nr 533 z dnia 14 lipca 1953 r. (M.P.53.A-72.867) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 6 sierpnia 1953 r.
4 § 8 ust. 2a:

- dodany przez § 1 pkt 1 uchwały nr 925 z dnia 28 listopada 1953 r. (M.P.53.A-110.1462) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 12 grudnia 1953 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 1 uchwały nr 178 z dnia 10 kwietnia 1954 r. (M.P.54.A-36.499) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 24 kwietnia 1954 r.

5 § 8 ust. 2b dodany przez § 1 pkt 1 uchwały nr 262 z dnia 2 kwietnia 1955 r. (M.P.55.33.312) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 15 kwietnia 1955 r.
6 § 8 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 uchwały nr 178 z dnia 10 kwietnia 1954 r. (M.P.54.A-36.499) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 24 kwietnia 1954 r.
7 § 8 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 3 uchwały nr 178 z dnia 10 kwietnia 1954 r. (M.P.54.A-36.499) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 24 kwietnia 1954 r.
8 § 8 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 2 uchwały nr 925 z dnia 28 listopada 1953 r. (M.P.53.A-110.1462) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 12 grudnia 1953 r.
9 § 8 ust. 6 dodany przez § 1 pkt 2 uchwały nr 262 z dnia 2 kwietnia 1955 r. (M.P.55.33.312) zmieniającej nin. uchwałę z dniem 15 kwietnia 1955 r.

Zmiany w prawie

Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Środowisko psychologów i psychoterapeutów bez prawa do opiniowania projektu ustawy?

Przedstawiciele środowiska psychologów i psychoterapeutów wskazują na ograniczanie możliwości przedstawiania przez nich opinii do rządowego projektu ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów, nad którym pracuje sejmowa podkomisja nadzwyczajna. Może to wywoływać poczucie deficytu demokracji, zwłaszcza gdy procedowane regulacje dotyczą konkretnych zawodów i grup społecznych, a tym samym także praw i obowiązków osób do nich należących.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1953.A-15.211

Rodzaj: Uchwała
Tytuł: Zasady bankowej kontroli płac w państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych i usługowych na rozrachunku gospodarczym.
Data aktu: 10/01/1953
Data ogłoszenia: 19/02/1953
Data wejścia w życie: 10/01/1953, 19/02/1953