Wysokość i zasady obliczania odsetek za zwłokę od zaległości należnych od jednostek gospodarczych (organizacyjnych) gospodarki uspołecznionej oraz określenie przypadków zaniechania poboru tych odsetek.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA FINANSÓW
z dnia 7 listopada 1952 r.
w sprawie wysokości i zasad obliczania odsetek za zwłokę od zaległości należnych od jednostek gospodarczych (organizacyjnych) gospodarki uspołecznionej oraz określenia przypadków zaniechania poboru tych odsetek.

Na podstawie art. 13 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. Nr 49, poz. 452) zarządza się, co następuje:
§  1.
1. 1
Od jednostek gospodarczych (organizacyjnych) gospodarki uspołecznionej, które nie uiszczą należności budżetowych w terminie, z wyjątkiem należności, o których mowa w ust. 2 oraz w § 1a i § 1b, pobiera się odsetki za zwłokę wysokości 0,05% za każdy dzień zwłoki.
2.
Od należności powstałych z tytułu składek na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pobiera się odsetki za zwłokę w wysokości 1% miesięcznie; przy obliczaniu odsetek za zwłokę zaczęty miesiąc liczy się za cały.
3.
Za należności budżetowe uważa się należności, do których ma zastosowanie dekret z dnia 26 października 1950 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. Nr 49, poz. 452).
§  1a. 2
1.
Od jednostek, o których mowa w § 1, regulujących należności budżetowe w drodze potrącenia ich przez bank z zainkasowanych należności za sprzedane produkty, pobiera się w razie niepokrycia faktury (żądania zapłaty) przez odbiorcę we właściwym terminie - odsetki za zwłokę od należności budżetowej objętej fakturą (żądaniem zapłaty) za czas od dnia następnego po upływie terminu płatności faktury (żądania zapłaty) do dnia jej uregulowania przez odbiorcę w wysokości obliczonej w sposób określony w ust. 2 i 3.
2.
Odsetki, o których mowa w ust. 1, oblicza się przez pomnożenie kwoty odsetek (kar) za zwłokę, zainkasowanych w każdym miesiącu od odbiorcy przez płatnika należności budżetowych (dostawcę) z tytułu nie zrealizowanych w terminie faktur, przez procent, obliczony według wzoru:

w którym:

a - odpowiada kwocie należności budżetowych przypadających od faktur (żądań zapłaty) złożonych do inkasa w danym miesiącu,

b - odpowiada kwocie obrotu (sprzedaży) obciążonego należnością budżetową w danym miesiącu.

Przykład obliczenia odsetek zawiera załącznik do zarządzenia.

3.
Płatnik należności budżetowych obowiązany jest prowadzić oddzielnie ewidencję odsetek (kar) za zwłokę zainkasowanych z tytułu nie zrealizowanych w terminie faktur, obejmujących należności budżetowe, płatne w drodze potrącania ich przez bank, z podziałem na odsetki (kary) za zwłokę od faktur obejmujących:
1)
podatek obrotowy,
2)
różnice budżetowe.

W razie niepodzielenia w ewidencji odsetek (kar) za zwłokę w sposób opisany wyżej oblicza się odsetki za zwłokę od należności budżetowych (ust. 1), przypadające za dany miesiąc, w wysokości pełnej kwoty zainkasowanych przez dostawcę odsetek (kar) za zwłokę, dzieląc następnie powyższą kwotę na odsetki od zaległego podatku obrotowego i zaległych różnic budżetowych, w stosunku odpowiadającym stosunkowi każdej z tych danin do łącznej kwoty tych danin.

4.
Płatnik należności budżetowych obowiązany jest w sprawozdaniach podatkowych, składanych organom finansowym zgodnie z przepisami o podatku obrotowym, zamieścić oświadczenie stwierdzające, że w swej księgowości obciążył odpowiednio odbiorców za przypadające od nich odsetki (kary) za zwłokę z tytułu nie pokrytych w terminie faktur.
§  1b. 3
Zarządza się zaniechanie poboru od jednostek, o których mowa w § 1a ust. 1, odsetek za zwłokę od należności budżetowych objętych fakturami (żądaniami zapłaty), od których zgodnie z obowiązującymi przepisami odbiorca nie jest obowiązany uiścić dostawcy odsetek (kar) za zwłokę.
§  2.
1.
Odsetki za zwłokę pobiera się za okres od dnia następnego po upływie przepisanego terminu płatności należności budżetowych do dnia dokonania wpłaty włącznie.
2.
Za dzień dokonania wpłaty należności budżetowych uważa się:
1)
przy wpłacie gotówką - dzień wpłacenia do kasy specjalnej poborowej organu finansowego, do banku, do PKO lub do placówki pocztowej;
2)
przy wpłacie drogą przelewu - dzień złożenia czeku rozrachunkowego lub polecenia przelewu do banku, gdy stan rachunku dłużnika w banku umożliwia bezzwłoczne dokonanie zarachowania lub przelewu; w przeciwnym przypadku - dzień powstania pełnego pokrycia na rachunku bankowym dłużnika.
§  3.
W przypadku wpłacenia tytułem należności budżetowej sumy niższej, aniżeli została następnie ustalona przez właściwy organ finansowy, odsetki za zwłokę od różnicy liczy się od dnia następnego po upływie przepisanego terminu płatności.
§  4.
Jeżeli obowiązek uiszczenia należności budżetowej połączony jest z obowiązkiem jednoczesnego złożenia deklaracji podatkowej (sprawozdania, zeznania), a termin złożenia tej deklaracji (sprawozdania, zeznania) decyzją organu finansowego został odroczony, odsetki za zwłokę liczy się, poza wyjątkami przewidzianymi w § 7, od dnia następnego po upływie przesuniętego terminu.
§  5.
Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, w przypadku gdy obowiązek uiszczenia należności budżetowej połączony jest z obowiązkiem sporządzenia bilansu, odsetki za zwłokę liczy się od dnia następnego po złożeniu bilansu jednostce nadrzędnej.
§  6.
1. 4
Jednostki gospodarcze (organizacyjne) wpłacające podatek obrotowy lub różnice budżetowe w trybie automatycznego potrącenia przez bank z zainkasowanej faktury (żądania zapłaty) nie ponoszą odpowiedzialności za nieterminowe odprowadzenie na rachunek budżetu zainkasowanych przez bank kwot. W tym przypadku, o ile bank nie dokona przelewu najpóźniej w dniu następnym po zainkasowaniu należności, odsetki za zwłokę obciążają bank jako płatnika. Należne odsetki za zwłokę oblicza i przelewa bank podając na dowodzie przelewu datę zainkasowania należności i datę dokonania przelewu.
2. 5
Odsetki, o których mowa w ust. 1, określa się w wysokości ustalonej w § 1 ust. 1.
3. 6
(skreślony).
§  7.
1.
Jeżeli na podstawie miesięcznego sprawozdania (podatkowego) jednostki gospodarczej (organizacyjnej) zostanie ustalone przez organ finansowy, że ogólna suma należności za miesiąc sprawozdawczy z tytułu podatku obrotowego jest wyższa od sumy należności wykazanych w deklaracjach dekadowych, od różnicy liczy się odsetki za zwłokę, od terminu określonego na złożenie sprawozdania miesięcznego. W przypadku jednak, gdy wspomniana różnica powstała nie na skutek nieodzownych sprostowań w księgach, lecz wskutek wykazywania przez jednostkę gospodarczą (organizacyjną) w deklaracjach dekadowych bez należytego uzasadnienia niższych kwot należności, odsetki za zwłokę liczy się od ustalonych terminów wpłat dekadowych.
2.
Jeżeli na podstawie rocznego sprawozdania (podatkowego) i bilansu jednostki gospodarczej (organizacyjnej) zostanie ustalone przez organ finansowy, że ogólna suma przypisanych w ciągu roku kwot podatku obrotowego i od operacji nietowarowych jest niższa od sumy należności ustalonej przez organ finansowy na podstawie sprawozdania rocznego, odsetki za zwłokę od różnicy pobiera się od dnia następnego po terminie ustalonym do złożenia rocznego sprawozdania i bilansu; przepis ust. 1 zdanie drugie ma odpowiednie zastosowanie.
§  8.
1.
Od zaległości odroczonych lub rozłożonych na raty pobiera się odsetki za zwłokę do dnia wniesienia podania o odroczenie lub rozłożenie na raty.
2.
Ograniczenie lub całkowite wstrzymanie uiszczenia należności budżetowych w związku z wniesionym środkiem odwoławczym jest równoznaczne z odroczeniem płatności w granicach zarządzonego ograniczenia lub wstrzymania.
3.
W przypadku niedotrzymania terminu, do którego wpłata została odroczona, lub nie uiszczenia raty w terminie od nie uiszczonej kwoty zaległości pobiera się odsetki za zwłokę, licząc od dnia powstania zaległości.
§  9.
Przy częściowych wpłatach na poczet zaległych należności budżetowych odsetki za zwłokę uiszcza się od kwot wpłacanych.
§  10.
Odsetki za zwloką pobiera się także w tych przypadkach, gdy prawo łączy z nie uiszczeniem należności budżetowych w terminie inne skutki.
§  11.
Odsetek za zwłokę nie pobiera się:
1)
od zaległości z tytułu podatku od lokali;
2)
jeżeli pobrano odsetki za zwłokę w kwocie niższej od należnej, a różnica nie przekracza 10 zł, bądź należne odsetki nie przekraczają 10 zł.
§  12.
1.
Jeżeli bank po otrzymaniu czeku rozrachunkowego lub polecenia przelewu - mimo istnienia pełnego pokrycia na rachunku jednostki gospodarczej (organizacyjnej) - dokona przelewu tej należności na rachunek budżetu później niż w dniu następnym po otrzymaniu zlecenia, obowiązany jest do uiszczenia odsetek za zwłokę od dnia następnego po otrzymaniu zlecenia do dnia przelewu.
2.
Jeżeli bank, będąc w posiadaniu czeku rozrachunkowego lub polecenia przelewu, dokona przelewu należności na rachunek budżetu później niż w dniu powstania pełnego pokrycia na rachunku jednostki gospodarczej (organizacyjnej), obowiązany jest do uiszczenia odsetek za zwłokę od dnia powstania pokrycia do dnia przelewu.
3.
Przepis § 6 ust. 1 zdanie ostatnie ma odpowiednie zastosowanie.
§  12a. 7
1.
Odsetki za zwłokę płatne są:
1)
za okresy miesięczne do dnia 23 miesiąca następującego po miesiącu, w którym odsetki (kary) za zwłokę zostały zainkasowane przez płatnika (dostawcę) - jeżeli chodzi o należności budżetowe regulowane w sposób określony w § 1a ust. 1;
2)
w dniu uiszczenia zaległej należności - jeżeli chodzi o pozostałe należności budżetowe.
2.
Jednostka gospodarcza (bank) obowiązana jest obliczyć i wpłacić należne odsetki za zwłokę bez wezwania organu finansowego.
§  13.
Traci moc zarządzenie Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1951 r. w sprawie wysokości i zasad obliczania odsetek za zwłokę od zaległości należnych od podatników (płatników) gospodarki uspołecznionej oraz określenia przypadków uzasadniających zaniechanie poboru tych odsetek (Monitor Polski Nr A-10, poz. 158).
§  14.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z wyjątkiem § 1 ust. 2, który obowiązuje od dnia 1 grudnia 1952 r., oraz § 6 ust. 1 i § 12, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 1953 r.
1 § 1 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
2 § 1a dodany przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
3 § 1b dodany przez § 1 pkt 2 zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
4 § 6 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. a) zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
5 § 6 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. b) zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
6 § 6 ust. 3 skreślony przez § 1 pkt 3 lit. c) zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.
7 § 12a dodany przez § 1 pkt 4 zarządzenia z dnia 27 sierpnia 1960 r. (M.P.60.73.338) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1960 r.

Zmiany w prawie

Ważne zmiany w zakresie ZFŚS

W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
Wymiar urlopu wypoczynkowego po zmianach w stażu pracy

Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.

Marek Rotkiewicz 19.12.2025
To będzie rewolucja u każdego pracodawcy

Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.

Grażyna J. Leśniak 18.12.2025
Są rozporządzenia wykonawcze do KSeF

Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.

Krzysztof Koślicki 16.12.2025
Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1952.A-102.1575

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Wysokość i zasady obliczania odsetek za zwłokę od zaległości należnych od jednostek gospodarczych (organizacyjnych) gospodarki uspołecznionej oraz określenie przypadków zaniechania poboru tych odsetek.
Data aktu: 07/11/1952
Data ogłoszenia: 09/12/1952
Data wejścia w życie: 09/12/1952, 01/12/1952, 01/01/1953