Rozporządzenie 1178/2011 ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne odnoszące się do załóg w lotnictwie cywilnym zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1178/2011

z dnia 3 listopada 2011 r.

ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne odnoszące się do załóg w lotnictwie cywilnym zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE⁽¹⁾, w szczególności jego art. 7 ust. 6, art. 8 ust. 5 oraz art. 10 ust. 5,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Rozporządzenie (WE) nr 216/2008 ma na celu ustanowienie i utrzymanie wysokiego, jednolitego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Europie. Rozporządzenie to określa środki realizacji tego celu, a także pozostałych celów w zakresie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego.

(2) Piloci biorący udział w pilotowaniu określonych statków powietrznych, a także szkoleniowe urządzenia symulacji lotu, osoby i organizacje zaangażowane w szkolenie, testowanie lub sprawdzanie tych pilotów, muszą spełniać odpowiednie zasadnicze wymagania określone w załączniku III do rozporządzenia (WE) nr 216/2008. Zgodnie z tym rozporządzeniem należy certyfikować pilotów, a także osoby i organizacje zaangażowane w szkolenie, po stwierdzeniu, że spełniają zasadnicze wymagania.

(3) Podobnie należy wydawać orzeczenia lekarskie pilotom oraz certyfikować lekarzy orzeczników medycyny lotniczej odpowiedzialnych za ocenę sprawności fizycznej i psychicznej pilotów po stwierdzeniu, że spełniają oni odpowiednie zasadnicze wymagania. Rozporządzenie (WE) nr 216/2008 przewiduje jednak, iż lekarze medycyny ogólnej mogą - pod pewnymi warunkami oraz jeżeli zezwala na to prawo krajowe - występować w roli lekarzy orzeczników medycyny lotniczej.

(4) Personel pokładowy uczestniczący w użytkowaniu określonych statków powietrznych musi spełniać odpowiednie zasadnicze wymagania określone w załączniku IV do rozporządzenia (WE) nr 216/2008. Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem członkowie personelu pokładowego muszą podlegać okresowym badaniom stwierdzającym ich sprawność fizyczną i psychiczną pod kątem bezpiecznego wykonywania przydzielonych im zadań. Spełnienie tego wymagania musi zostać wykazane w drodze badań opartych na najlepszej praktyce w zakresie medycyny lotniczej.

(5) Rozporządzenie (WE) nr 216/2008 nakłada na Komisję obowiązek przyjęcia przepisów wykonawczych dotyczących ustalania warunków w zakresie wydawania orzeczeń lekarskich pilotom, a także certyfikacji osób i organizacji zaangażowanych w ich szkolenie, testowanie lub sprawdzanie, w zakresie atestacji członków personelu pokładowego oraz oceny ich sprawności fizycznej i psychicznej.

(6) Należy określić wymagania i procedury dotyczące konwersji krajowych licencji pilotów i krajowych licencji mechanika pokładowego na licencje pilotów, aby zapewnić im możliwość wykonywania zadań na ujednoliconych warunkach. Kwalifikacje pilota doświadczalnego powinny również podlegać konwersji zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(7) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość uznawania licencji wydanych przez państwa trzecie, jeżeli może zostać zapewniony poziom bezpieczeństwa równoważny poziomowi bezpieczeństwa określonemu w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008. Należy określić warunki uznawania licencji wydanych przez państwa trzecie.

(8) Aby zapewnić możliwość uwzględnienia szkoleń rozpoczętych przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia na potrzeby uzyskania licencji pilotów, należy określić warunki uznawania ukończonych szkoleń. Należy również określić warunki uznawania licencji wojskowych.

(9) Należy zagwarantować branży lotniczej oraz administracjom państw członkowskich wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do nowych ram regulacyjnych, zapewnić państwom członkowskim czas na wydanie określonych rodzajów licencji pilotów i orzeczeń lekarskich nieobjętych przez JAR, a także na uznanie - pod pewnymi warunkami - ważności wydanych licencji i orzeczeń, jak również przeprowadzonych ocen lotniczo-lekarskich, przed rozpoczęciem stosowania niniejszego rozporządzenia.

(10) Zgodnie z art. 69 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 216/2008 uchyla się dyrektywę Rady 91/670/EWG z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznawania licencji personelu pełniącego określone funkcje w lotnictwie cywilnym⁽²⁾. Środki przyjęte niniejszym rozporządzeniem uznaje się za stanowiące odpowiednie środki.

(11) Aby zapewnić płynne przejście oraz zagwarantować wysoki, ujednolicony poziom bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Unii, środki wykonawcze powinny odzwierciedlać aktualny stan wiedzy, w tym najlepsze praktyki, a także postęp naukowo-techniczny w zakresie szkolenia pilotów oraz sprawności fizycznej i psychicznej. Należy odpowiednio uwzględnić wymagania techniczne i procedury administracyjne uzgodnione przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) oraz Wspólne Władze Lotnicze (JAA) do dnia 30 czerwca 2009 r., jak również obowiązujące przepisy wynikające ze specyfiki danego kraju.

(12) Agencja przygotowała projekt przepisów wykonawczych i przedstawiła go Komisji w postaci opinii zgodnie z art. 19 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 216/2008.

(13) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią komitetu ustanowionego na mocy art. 65 rozporządzenia (WE) nr 216/2008,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł  1 ¹

Przedmiot

Niniejsze rozporządzenie ustanawia szczegółowe zasady w odniesieniu do:

a) poszczególnych uprawnień związanych z licencjami pilotów, warunków wydawania, utrzymywania w mocy, zmiany, ograniczania, zawieszania lub cofania licencji, przywilejów i obowiązków posiadaczy licencji, a także warunków konwersji dotychczasowych krajowych licencji pilotów i krajowych licencji mechanika pokładowego na licencje pilotów;

b) certyfikacji osób, które są odpowiedzialne za zapewnianie szkolenia pilotów w powietrzu lub na symulatorach lotu oraz za ocenę kwalifikacji pilotów;

c) poszczególnych orzeczeń lekarskich dla pilotów, warunków wydawania, utrzymywania w mocy, zmiany, ograniczania, zawieszania lub cofania orzeczeń lekarskich, przywilejów i obowiązków posiadaczy orzeczeń lekarskich, a także warunków konwersji krajowych orzeczeń lekarskich na wzajemnie uznawane orzeczenia lekarskie;

d) certyfikacji lekarzy orzeczników medycyny lotniczej, a także warunków, na jakich lekarze medycyny ogólnej mogą występować w roli lekarzy orzeczników medycyny lotniczej;

e) okresowej oceny lotniczo-lekarskiej członków personelu pokładowego, a także kwalifikacji osób, które są odpowiedzialne za tę ocenę;

f) warunków wydawania, utrzymania, zmieniania, ograniczania, zawieszania lub cofania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, a także przywilejów i obowiązków posiadaczy świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego;

g) warunków wydawania, utrzymania, zmieniania, ograniczania, zawieszania lub cofania certyfikatów organizacji szkolących pilotów i centrów medycyny lotniczej uczestniczących w kwalifikowaniu oraz ocenie lotniczo-lekarskiej załóg w lotnictwie cywilnym;

h) wymagań dotyczących certyfikacji szkoleniowych urządzeń symulacji lotu oraz organizacji, które obsługują te urządzenia i korzystają z nich;

i) wymagań dotyczących systemu administracji i zarządzania, które muszą spełniać państwa członkowskie, Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) oraz stosowne organizacje w związku z przepisami, o których mowa w lit. a)-h).

2. Art. 11b i 11c niniejszego rozporządzenia oraz załącznik IV (część MED), załącznik VI (część ARA), załącznik VII (część ORA) i załącznik VIII (część DTO) do niniejszego rozporządzenia mają zastosowanie do licencji pilotów na balony i szybowce.

Artykuł  2

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają następujące definicje:

1) "licencja zgodna z częścią FCL" oznacza licencję członka załogi lotniczej zgodną z wymaganiami załącznika I;

2) "JAR" oznacza wspólne wymagania lotnicze przyjęte przez Wspólne Władze Lotnicze, obowiązujące na dzień 30 czerwca 2009 r.;

3) 2  (uchylony);

3a) 3  "samolot complex" oznacza samolot, który spełnia jedno z poniższych kryteriów:

(i) jego maksymalna certyfikowana masa startowa przekracza 5 700 kg;

(ii) jest certyfikowany dla maksymalnej liczby miejsc pasażerskich powyżej dziewiętnastu;

(iii) jest certyfikowany do wykonywania operacji z załogą składającą się z co najmniej dwóch pilotów;

(iv) jest wyposażony w silnik turboodrzutowy lub silniki turboodrzutowe lub więcej niż jeden silnik turbośmigłowy;

3b) 4  "śmigłowiec complex" oznacza śmigłowiec, który spełnia jedno z poniższych kryteriów:

(i) jego maksymalna certyfikowana masa startowa przekracza 3 175 kg;

(ii) jest certyfikowany dla maksymalnej liczby miejsc pasażerskich powyżej dziewięciu, lub

(iii) jest certyfikowany do wykonywania operacji z załogą składającą się z co najmniej dwóch pilotów;

4) 5  (uchylony);

5) "licencja niezgodna z JAR" oznacza licencję pilota wydaną lub uznaną - zgodnie z krajowymi przepisami - przez państwo członkowskie, które nie uzyskało rekomendacji dotyczącej wzajemnego uznawania w odniesieniu do odpowiednich JAR;

6) "zaliczenie" oznacza uznanie wcześniej zdobytego doświadczenia lub kwalifikacji;

7) "raport zaliczenia" oznacza raport, który może stanowić podstawę uznania wcześniejszego doświadczenia lub wcześniejszych kwalifikacji;

8) "raport konwersji" oznacza raport, który może stanowić podstawę konwersji licencji na licencję zgodną z częścią FCL;

8a) 6  "wiropłat" oznacza cięższy od powietrza statek powietrzny o napędzie silnikowym, który utrzymuje się powietrzu głównie dzięki sile nośnej wytwarzanej przez maksymalnie dwa wirniki;

8b) 7  "statek powietrzny zdolny do wykonywania lotów VTOL (VCA)" oznacza statek powietrzny o napędzie silnikowym, cięższy od powietrza, inny niż samolot lub wiropłat, zdolny do wykonywania pionowego startu i lądowania za pomocą jednostek podnoszenia i ciągu, wykorzystywanych do wytworzenia siły nośnej podczas startu i lądowania;

8c) 8  "samolot SEP" oznacza samolot jednosilnikowy z załogą jednoosobową, dla którego nie jest wymagane uprawnienie na typ i którego jedyna centralna jednostka napędowa jest obsługiwana za pomocą jednego sterownika ciągu i napędzana którymkolwiek z następujących typów silników:

a) silnik tłokowy;

b) układ silnika napędzany energią elektryczną, który, jeżeli tak określono w wyniku procesu certyfikacji zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012, może składać się z więcej niż jednego silnika elektrycznego;

c) hybrydowy układ silnika składający się z silników tłokowych i elektrycznych, jeżeli tak określono w wyniku procesu certyfikacji zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012;

8d) 9  "śmigłowiec SEP" oznacza śmigłowiec jednosilnikowy z załogą jednoosobową napędzany silnikiem tłokowym;

9) 10  (uchylony);

10) 11  (uchylony);

11) 12  "członek personelu pokładowego" oznacza odpowiednio wykwalifikowanego członka załogi, niebędącego członkiem personelu lotniczego ani technicznego, który został wyznaczony przez operatora do wykonywania obowiązków związanych z bezpieczeństwem pasażerów i lotu w trakcie operacji lotniczych;

12) 13  "członek personelu pokładowego" oznacza odpowiednio wykwalifikowanego członka załogi, niebędącego członkiem personelu lotniczego ani technicznego, który został wyznaczony przez operatora do wykonywania obowiązków związanych z bezpieczeństwem pasażerów i lotu w trakcie operacji lotniczych;

13) 14  (uchylony);

14) 15  "akceptowalne sposoby spełnienia wymagań (ang. acceptable means of compliance, AMC)" oznaczają niewiążące normy przyjęte przez Agencję w celu przedstawienia sposobów spełnienia wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego;

15) 16  "alternatywne sposoby spełnienia wymagań (ang. alternative means of compliance, AltMoC)" oznaczają sposoby alternatywne do istniejących akceptowalnych sposobów spełnienia wymagań lub sposoby polegające na zastosowaniu nowych środków służących zapewnieniu zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego, w odniesieniu do których Agencja nie przyjęła żadnych powiązanych akceptowalnych sposobów spełnienia wymagań;

16) 17  "zatwierdzona organizacja szkolenia (ang. approved training organisation, ATO)" oznacza organizację, która jest uprawniona do prowadzenia szkolenia pilotów na podstawie zatwierdzenia wydanego zgodnie z art. 10a ust. 1 akapit pierwszy;

17) 18  "urządzenie do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (ang. basic instrument training device, BITD)" oznacza naziemne urządzenie szkoleniowe przeznaczone do szkolenia pilotów, będące odwzorowaniem stanowiska ucznia-pilota w danej klasie samolotów, w którym mogą być wykorzystywane ekranowe panele przyrządowe i sprężynowe urządzenia sterowania lotem, oraz stanowiące platformę szkoleniową obejmującą przynajmniej proceduralne aspekty lotu według wskazań przyrządów;

18) 19  "specyfikacje certyfikacyjne (ang. certification specifications, CS)" oznaczają normy techniczne przyjęte przez Agencję, w których określono środki, z których organizacja może korzystać do celów certyfikacji;

19) 20  "instruktor szkolenia praktycznego (ang. flight instructor, FI)" oznacza instruktora posiadającego przywileje prowadzenia szkolenia na statkach powietrznych zgodnie z podczęścią J załącznika I (część FCL) do niniejszego rozporządzenia, podczęścią FI załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia (UE) 2018/395 ²¹  lub podczęścią FI załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/1976 ²² ;

20) 23  "szkoleniowe urządzenie symulacji lotu (ang. flight simulation training device, FSTD)" oznacza urządzenie przeznaczone do szkolenia pilotów, które:

a) w przypadku samolotów jest pełnym symulatorem lotu (ang. full flight simulator, FFS), urządzeniem do szkolenia lotniczego (ang. flight training device, FTD), urządzeniem do szkolenia w zakresie procedur lotu i procedur nawigacji (ang. flight and navigation procedures trainer, FNPT) lub urządzeniem do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (BITD);

b) w przypadku śmigłowców jest pełnym symulatorem lotu (FFS), urządzeniem do szkolenia lotniczego (FTD) lub urządzeniem do szkolenia w zakresie procedur lotu i procedur nawigacji (FNPT);

21) 24  "kwalifikacja FSTD" oznacza poziom technicznych możliwości FSTD określony w specyfikacjach certyfikacyjnych dotyczących danego FSTD;

22) 25  "główne miejsce prowadzenia działalności" organizacji oznacza siedzibę główną lub siedzibę statutową organizacji, w której wykonywane są główne czynności finansowe i kontrola operacyjna działań, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu;

22a) 26  "ARO.RAMP" oznacza podczęść RAMP załącznika II do rozporządzenia w sprawie operacji lotniczych;

22b) 27  "automatycznie uznawana" oznacza uznanie, bez żadnych formalności, przez wymienione w załączniku ICAO umawiające się państwo ICAO licencji załogi lotniczej wydanej przez inne umawiające się państwo zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej;

22c) 28  "załącznik ICAO" oznacza załącznik do automatycznie uznawanej licencji załogi lotniczej wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej, wymieniony w pkt XIII licencji załogi lotniczej.

23) 29  "przewodnik do testów kwalifikacyjnych (ang. qualification test guide, QTG)" oznacza dokument sporządzony do celów wykazania, że osiągi i właściwości użytkowe FSTD odpowiadają charakterystykom statku powietrznego, klasie samolotu lub typowi śmigłowca, które są symulowane przez to urządzenie w wyznaczonych granicach, a także że wszystkie obowiązujące wymagania zostały spełnione. QTG zawiera zarówno dane statku powietrznego, klasę samolotu lub typ śmigłowca, jak i dane FSTD wykorzystywane w procesie testów dowodowych;

24) 30  "zadeklarowana organizacja szkolenia (ang. declared training organisation, DTO)" oznacza organizację, która jest uprawniona do prowadzenia szkolenia pilotów na podstawie deklaracji złożonej zgodnie z art. 10a ust. 1 akapit drugi;

25) 31  "program szkolenia DTO" oznacza dokument sporządzony przez daną DTO i przedstawiający szczegółowo prowadzone przez nią kursy szkoleniowe.

Artykuł  3  ³²

Wydawanie licencji i orzeczeń lekarskich pilotom

1. 33  Bez uszczerbku dla rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2020/723 ³⁴ , piloci statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. b) ppkt (i) oraz (ii) rozporządzenia (UE) 2018/1139, muszą stosować się do wymagań technicznych i procedur administracyjnych określonych w załączniku I i w załączniku IV do niniejszego rozporządzenia.

2. Niezależnie od przywilejów posiadaczy licencji określonych w załączniku I do niniejszego rozporządzenia, posiadacze licencji pilota wydanych zgodnie z podczęścią B lub C załącznika I do niniejszego rozporządzenia mogą wykonywać loty, o których mowa w art. 6 ust. 4a rozporządzenia (UE) nr 965/2012. Pozostaje to bez uszczerbku dla obowiązku spełnienia wszelkich dodatkowych wymagań dotyczących przewozu pasażerów lub prowadzenia operacji zarobkowych określonych w podczęściach B lub C załącznika I do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł  3a  ³⁵

Środki przejściowe dotyczące protokołów ocen lekarskich stosowane zgodnie z pkt ARA.MED.330 załącznika VI (część ARA) oraz orzeczenia lekarskie wydane na ich podstawie

1. Właściwe organy uczestniczące w sporządzaniu protokołów oceny medycznej lub pragnące uzupełnić istniejący protokół oceny medycznej, zgodnie z pkt ARA.MED.330 załącznika VI (część ARA), mającym zastosowanie przed dniem 13 lutego 2025 r. mogą nadal stosować odpowiedni protokół lub uzupełnić go do końca jego ważności, jeżeli jego termin ważności ustalono przed dniem 13 sierpnia 2024 r.

2. Posiadacze orzeczeń lekarskich wydanych zgodnie z protokołami oceny lekarskiej, o których mowa w ust. 1, mogą korzystać z przywilejów wynikających z licencji pilota na podstawie swoich orzeczeń lekarskich, o ile nadal obowiązuje odpowiedni protokół oceny lekarskiej zgodnie z ust. 1.

Artykuł  4

Dotychczasowe krajowe licencje pilotów

1. 36  (uchylony).

2. Licencje pilota niezgodne z JAR, w tym wszelkie towarzyszące uprawnienia, certyfikaty, upoważnienia lub kwalifikacje, wydane lub uznane przez państwo członkowskie przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia, podlegają konwersji na licencje zgodne z częścią FCL przez państwo członkowskie, które wydało daną licencję.

3. 37  Licencje pilota niezgodne z JAR podlegają konwersji na licencje zgodne z częścią FCL oraz towarzyszące uprawnienia lub certyfikaty zgodnie z:

a) przepisami załącznika II; lub

b) elementami określonymi w raporcie konwersji.

4. Raport konwersji:

a) jest sporządzany przez państwo członkowskie, które wydało licencję pilota, w porozumieniu z Europejską Agencją Bezpieczeństwa Lotniczego ("Agencją");

b) opisuje krajowe wymagania, na podstawie których wydano krajowe licencje pilota;

c) 38  opisuje zakres przywilejów przyznanych pilotom;

d) wskazuje, które wymagania załącznika I mają zostać zaliczone;

e) wskazuje wszelkie ograniczenia, które należy uwzględnić w licencjach zgodnych z częścią FCL, oraz wszelkie wymagania, które pilot musi spełnić, aby ograniczenia te zostały zniesione.

5. Raport konwersji zawiera kopie wszelkich dokumentów potwierdzających elementy określone w ust. 4 lit. a)-e), wraz z kopiami stosownych krajowych wymogów i procedur. Podczas opracowywania raportu konwersji państwa członkowskie starają się umożliwić pilotom, w największym możliwym stopniu, utrzymanie ich aktualnego zakresu zadań.

6. 39  Niezależnie od przepisów ust. 3, przywileje na statki powietrzne complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, przysługujące posiadaczom certyfikatu instruktora szkolenia na klasę lub certyfikatu egzaminatora, podlegają konwersji na certyfikat instruktora szkolenia na typ lub certyfikat egzaminatora dla samolotów z załogą jednoosobową.

7. 40  Państwo członkowskie może zezwolić uczniom-pilotom, którzy odbywają szkolenia LAPL, na korzystanie z ograniczonych przywilejów bez nadzoru, zanim spełnią oni wszystkie wymogi konieczne do wydania licencji LAPL, na następujących warunkach:

a) zakres przywilejów jest oparty na ocenie ryzyka w zakresie bezpieczeństwa przeprowadzanej przez państwo członkowskie, z uwzględnieniem zakresu niezbędnych szkoleń, które pilot musi odbyć w celu osiągnięcia odpowiedniego poziomu kompetencji;

b) przywileje są ograniczone do:

(i) całego lub części terytorium państwa członkowskiego udzielającego zezwolenia;

(ii) statków powietrznych zarejestrowanych w państwie członkowskim udzielającym zezwolenia;

(iii) 41  Samoloty SEP i śmigłowce SEP, o maksymalnej masie startowej nieprzekraczającej 2 000 kg;

c) za szkolenia odbyte w ramach zezwolenia posiadacz takiego zezwolenia, który występuje o wydanie licencji LAPL, otrzymuje zaliczenia za szkolenia, które to zaliczenia są określane przez państwo członkowskie na podstawie rekomendacji ATO lub DTO;

d) co trzy lata państwo członkowskie przedkłada Komisji i Agencji okresowe sprawozdania i oceny ryzyka w zakresie bezpieczeństwa;

e) państwa członkowskie monitorują wykorzystanie zezwoleń wydanych na mocy niniejszego ustępu w celu zapewnienia akceptowalnego poziomu bezpieczeństwa lotniczego i podejmują stosowne działania w wypadku stwierdzenia podwyższonego ryzyka w zakresie bezpieczeństwa lub jakichkolwiek zagrożeń bezpieczeństwa.

8. 42  Do dnia 8 września 2021 r. państwo członkowskie może wydawać pilotom zezwolenia z określonymi ograniczonymi przywilejami do pilotowania samolotów według wskazań przyrządów, zanim spełnią oni wszystkie wymagania konieczne do wydania uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, z zastrzeżeniem następujących warunków:

a) państwo członkowskie może wydawać takie zezwolenia tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione szczególną lokalną potrzebą, która nie może zostać spełniona w oparciu o uprawnienia wydane na podstawie niniejszego rozporządzenia;

b) zakres uprawnień przyznanych w ramach zezwolenia jest oparty na ocenie ryzyka w zakresie bezpieczeństwa przeprowadzanej przez państwo członkowskie, z uwzględnieniem zakresu niezbędnych szkoleń, które pilot musi odbyć w celu uzyskania odpowiedniego poziomu kompetencji;

c) przywileje przyznane w ramach zezwolenia są ograniczone do przestrzeni powietrznej danego państwa członkowskiego lub jej części;

d) zezwolenie wydaje się kandydatom, którzy ukończyli odpowiednie szkolenie prowadzone przez wykwalifikowanych instruktorów i którzy wykazali się wymaganymi kompetencjami przed wykwalifikowanym egzaminatorem, zgodnie z ustaleniami danego państwa członkowskiego;

e) państwo członkowskie przekazuje Komisji, EASA i pozostałym państwom członkowskim szczegółowe informacje na temat przedmiotowego zezwolenia, wraz z uzasadnieniem i oceną ryzyka w zakresie bezpieczeństwa;

f) państwo członkowskie monitoruje działania związane z zezwoleniem w celu zapewnienia możliwego do zaakceptowania poziomu bezpieczeństwa oraz podejmuje stosowne działania w przypadku stwierdzenia podwyższonego ryzyka lub jakichkolwiek zagrożeń bezpieczeństwa;

g) państwo członkowskie dokonuje przeglądu kwestii bezpieczeństwa związanych z realizacją zezwolenia oraz do dnia 8 kwietnia 2017 r. przedstawia Komisji sprawozdanie na ten temat.

9. 43  W przypadku licencji wydanych przed dniem 19 sierpnia 2018 r. państwa członkowskie muszą spełnić wymogi określone w ARA.FCL.200 lit. a) akapit drugi zmienione rozporządzeniem Komisji (UE) 2018/1065 ⁴⁴  najpóźniej do dnia 31 grudnia 2022 r.

Artykuł  4a  ⁴⁵

Przywileje wynikające z uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów w nawigacji w oparciu o charakterystyki systemów

1. Piloci mogą wykonywać loty zgodnie z procedurami nawigacji w oparciu o charakterystyki systemów ("PBN"), jedynie w przypadku gdy uzyskali przywileje PBN wpisane do ich uprawnień do wykonywania lotów według wskazań przyrządów ("IR").

2. Pilot uzyskuje przywileje PBN, jeżeli spełnia wszystkie poniższe wymogi:

a) pilot ukończył z wynikiem pozytywnym kurs wiedzy teoretycznej obejmujący PBN, zgodnie z FCL.615 załącznika I (część FCL);

b) pilot ukończył z wynikiem pozytywnym szkolenie w powietrzu, z uwzględnieniem PBN, zgodnie z FCL.615 załącznika I (część FCL);

c) pilot zdał egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 7 do załącznika I (część FCL) bądź egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do załącznika I (część FCL).

3. Wymogi określone w ust. 2 lit. a) i b) uznaje się za spełnione, jeżeli właściwy organ uzna, że kompetencje nabyte w wyniku szkolenia lub dzięki znajomości operacji PBN są równoważne kompetencjom nabytym w wyniku kursów, o których mowa w ust. 2 lit. a) i b), a pilot wykaże takie kompetencje w stopniu zadowalającym egzaminatora w trakcie kontroli umiejętności lub egzaminu praktycznego, o których mowa w ust. 2 lit. c).

4. Zapis udanego wykazania kompetencji w zakresie PBN, po zakończeniu egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności, o których mowa w ust. 2 lit. c), musi być umieszczony w książce lotów pilota lub równoważnym dokumencie oraz podpisany przez egzaminatora, który przeprowadził egzamin lub kontrolę.

5. Piloci z uprawnieniami IR nieposiadający przywilejów PBN mogą do dnia 25 sierpnia 2020 r. wykonywać loty jedynie na trasach i dla podejść, które nie wymagają przywilejów PBN, a do wznowienia ich uprawnień IR nie są potrzebne żadne wpisy dotyczące PBN; po tym terminie przywileje PBN będą wymagane dla wszystkich uprawnień IR.

Artykuł  4b  ⁴⁶

Szkolenie w zakresie zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania samolotu z takich sytuacji

1. Szkolenie z zakresu zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania samolotu z takich sytuacji powinno stać się obowiązkową częścią szkolenia na licencję pilota w załodze wieloosobowej (MPL), zintegrowanego szkolenia pilotów w dziedzinie transportu lotniczego na samoloty (ATP(A)), szkolenia na licencję pilota zawodowego na samoloty (CPL(A)) oraz szkolenia w zakresie uprawnień na klasę lub typ samolotu na:

a) samoloty z załogą jednoosobową eksploatowane w operacjach w załodze wieloosobowej;

b) samoloty complex nieposiadające wysokich osiągów z załogą jednoosobową;

c) samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową; lub

d) samoloty z załogą wieloosobową; zgodnie z załącznikiem I (część FCL).

2. W przypadku szkoleń, o których mowa w ust. 1, rozpoczętych przed dniem 20 grudnia 2019 r. w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, szkolenie w zakresie zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania samolotu z takich sytuacji nie jest obowiązkowe, pod warunkiem że:

a) szkolenie na CPL(A), ATP(A) lub MPL jest realizowane zgodnie z pozostałymi wymogami załącznika I (część FCL), a egzamin praktyczny zostanie przeprowadzony zgodnie z pkt FCL.320 (CPL), FCL.620 (IR) lub FCL.415.A (MPL) załącznika I (część FCL) i najpóźniej do dnia 20 grudnia 2021 r.; lub

b) szkolenie w zakresie uprawnień na typ jest realizowane zgodnie z pozostałymi wymogami załącznika I (część FCL), a egzamin praktyczny zostanie przeprowadzony zgodnie z akapitem drugim lit. c) FCL.725 załącznika I (część FCL) do niniejszego rozporządzenia i najpóźniej do dnia 20 grudnia 2021 r.

Do celów ust. 1 właściwy organ może, na podstawie własnej oceny i zalecenia zatwierdzonego ośrodka szkolenia, uznawać wszelkie szkolenia z zakresu zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania samolotu z takich sytuacji ukończone przed dniem 20 December 2019 r. zgodnie z krajowymi wymogami w zakresie szkolenia.

Artykuł  4c  ⁴⁷

Środki przejściowe dla posiadaczy uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów na trasie

1. Do dnia 8 września 2022 r. włącznie posiadacze uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów na trasie (EIR), określonego w pkt FCL.825 załącznika I (część FCL):

a) są uprawnieni do dalszego korzystania z przywilejów wynikających z EIR;

b) 48  nadal są uprawnieni do przedłużenia lub wznowienia EIR zgodnie z pkt FCL.825 lit. g) załącznika I (część FCL);

c) 49  przy składaniu wniosku o wydanie podstawowego uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (BIR) zgodnie z pkt FCL.835 załącznika I (część FCL) są uprawnieni do otrzymania pełnego zaliczenia na poczet wymogów szkoleniowych określonych w pkt FCL.835 lit. c) pkt 2 ppkt (i) oraz (iii) załącznika I (część FCL); oraz

d) 50  nadal są uprawnieni do otrzymania pełnego zaliczenia, jak określono w odniesieniu do posiadaczy EIR w załączniku I (część FCL).

2. Od dnia 8 września 2021 r. kursy szkoleniowe na EIR, o których mowa w ust. 1, rozpoczęte przed tą datą, mogą być kontynuowane i są traktowane jako kursy szkoleniowe na BIR. Na podstawie oceny sytuacji wnioskodawcy zatwierdzona organizacja szkoleniowa odpowiedzialna za kurs szkoleniowy BIR określa, jaka część szkolenia EIR zostanie zaliczona na poczet BIR.

3. Wnioskodawcom ubiegającym się o BIR, którzy są posiadaczami EIR lub zdali egzamin z wiedzy teoretycznej na EIR zgodnie z pkt FCL.825 lit. d) przed dniem 8 września 2021 r., w pełni zalicza się wymogi dotyczące szkolenia teoretycznego i egzaminu z wiedzy teoretycznej na potrzeby BIR.

Artykuł  4d  ⁵¹  

Środki przejściowe dotyczące przywilejów wynikających z uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów na śmigłowce jednosilnikowe

Nie naruszając przepisów pkt FCL.630.H załącznika I (część FCL) do niniejszego rozporządzenia, zastosowanie mają wszystkie poniższe kryteria:

1. Uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów na śmigłowce (IR(H)) wydane zgodnie z załącznikiem I (część FCL) do niniejszego rozporządzenia przed dniem 30 października 2022 r. uznaje się za uprawnienia IR(H) zarówno na śmigłowce jednosilnikowe, jak i wielosilnikowe, i przy ponownym wydaniu licencji pilota śmigłowca ze względów administracyjnych wydaje się je ponownie jako takie uprawnienie IR(H).

2. Kandydat, który przed dniem 30 października 2022 r. rozpoczął szkolenie IR(H) na śmigłowce jednosilnikowe lub wielosilnikowe, ma prawo ukończyć to szkolenie i w takim przypadku uzyskuje uprawnienie IR(H) zarówno na śmigłowce jednosilnikowe, jak i wielosilnikowe.

Artykuł  4e  ⁵²  

Środki przejściowe dotyczące szkolenia, egzaminowania i kontroli umiejętności związanych z operacjami w załodze wieloosobowej na śmigłowcach z załogą jednoosobową

1. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o przyznaniu przywilejów dotyczących prowadzenia konkretnych szkoleń, egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w operacjach w załodze wieloosobowej na śmigłowcach z załogą jednoosobową wnioskodawcom, którzy spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) posiadają, stosownie do przypadku, certyfikat instruktora lub certyfikat egzaminatora wydany zgodnie z załącznikiem I (część FCL) do niniejszego rozporządzenia, w tym przywileje dotyczące prowadzenia szkolenia lub egzaminowania, stosownie do przypadku, na odpowiednim typie śmigłowca;

b) ukończyli szkolenie określone w części FCL pkt FCL.735.H;

c) mają według właściwego organu tego państwa członkowskiego wystarczające doświadczenie w operacjach w załodze wieloosobowej na śmigłowcach.

2. Przywileje wydane zgodnie z ust. 1 zachowują ważność do dnia 30 października 2025 r. W celu przedłużenia przywilejów kandydat musi spełnić wymagania dotyczące doświadczenia w zakresie przywilejów instruktora i egzaminatora, w związku z operacjami w załodze wieloosobowej na śmigłowcach z załogą jednoosobową, jak określono w części FCL.

Artykuł  4f  ⁵³  

Uprawnienia na typ VCA

1. Kandydaci posiadający licencję pilota zawodowego na samoloty (CPL(A)) lub śmigłowce (CPL(H)) zgodnie z załącznikiem I (część FCL) mają prawo uzyskania uprawnienia na typ VCA i korzystania z przywilejów wynikających z takiego uprawnienia na typ, pod warunkiem przestrzegania:

a) warunków wstępnych określonych w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012;

b) podczęści H sekcja 1 załącznika I (część FCL) oraz przepisów niniejszego artykułu.

2. Egzamin z wiedzy teoretycznej ma formę pisemną, przy czym liczba pytań wielokrotnego wyboru zależy od stopnia złożoności statku powietrznego.

3. Szkolenie w zakresie uprawnienia na typ, egzaminy praktyczne i kontrole umiejętności dotyczące statków powietrznych, o których mowa w ust. 1:

a) spełniają wymagania określone w następujących sekcjach dodatku 9 do załącznika I (część FCL):

(i) w sekcji A;

(ii) w sekcjach B, C lub D, zgodnie, o ile nie określono inaczej, z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012; oraz

b) obejmują, na warunkach i w zakresie określonym w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012, dodatkowe szkolenie i egzaminowanie w celu umożliwienia kandydatom uzyskania kompetencji do pilotowania odpowiednich VCA.

4. Na zasadzie odstępstwa od powyższych ustępów kandydatom posiadającym licencję CPL(A) lub CPL(H), uczestniczącym w próbach w locie dotyczących określonego typu VCA, wydaje się uprawnienie na typ tego statku powietrznego, jeżeli:

a) spełniają warunki lotu w odniesieniu do pełnienia funkcji pilota doświadczalnego odpowiedniego typu VCA, ustanowione zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012;

b) wykonali albo 50 godzin całkowitego czasu lotu, albo 10 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy w ramach prób w locie na odpowiednim typie VCA;

c) spełniają warunki wstępne, o których mowa w ust. 1 lit. a).

5. Okres ważności uprawnień na typ wydanych zgodnie z niniejszym artykułem wynosi 1 rok. Posiadacze tych uprawnień wykonują wszystkie następujące czynności:

a) w celu przedłużenia uprawnienia na typ:

(i) w okresie ważności uprawnienia wykonują co najmniej 2 godziny czasu lotu w charakterze pilota odpowiedniego typu VCA;

(ii) w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających wygaśnięcie uprawnienia oraz w odpowiednim typie VCA lub na urządzeniu FSTD odpowiadającym temu statkowi powietrznemu zaliczają kontrolę umiejętności zgodnie z ust. 3, której czas trwania można zaliczyć na poczet czasu lotu określonego w lit. a) ppkt (i). Jeżeli kandydat zdecyduje się zaliczyć kontrolę umiejętności wcześniej niż w ciągu tych 3 miesięcy, nowy okres ważności rozpoczyna się od daty kontroli umiejętności;

b) w celu wznowienia uprawnienia na typ spełniają wymogi określone w pkt FCL.740 lit. b) załącznika I (część FCL).

6. Posiadacze licencji i uprawnienia na typ, o których mowa w ust. 1, są uprawnieni do pilotowania odpowiednich VCA według wskazań przyrządów, pod warunkiem że spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) posiadają, w zależności od przypadku, uprawnienia IR(A) lub IR(H);

b) zaliczyli w odpowiednim typie VCA egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności, w zależności od przypadku, zgodnie z ust. 3, obejmujące zakres szkolenia istotny dla wykonywania lotów według wskazań przyrządów.

7. Niezależnie od pkt FCL.900 lit. b) załącznika I (część FCL), kandydatom posiadającym certyfikat instruktora zgodnie z załącznikiem I (część FCL) z przywilejami do prowadzenie szkolenia na typ samolotu lub śmigłowca przyznaje się przywileje do prowadzenia szkolenia w zakresie uprawnień na typ określonych w ust. 1, pod warunkiem że:

a) posiadają uprawnienie na typ zgodnie z ust. 1 dotyczące odpowiedniego typu VCA;

b) o ile nie określono inaczej w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012, w okresie 12 miesięcy przed złożeniem wniosku wykonali co najmniej 30 odcinków trasy, wraz ze startami i lądowaniami, w charakterze pilota dowódcy w odpowiednim typie VCA, z czego 15 odcinków trasy można wykonać w FSTD odpowiadającym temu typowi VCA;

c) ukończyli w ATO szkolenie teoretyczne i praktyczne rozszerzające przywileje instruktora na dany typ VCA, obejmujące obowiązkowe elementy szkolenia określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012;

d) zaliczyli odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.935 załącznika I (część FCL).

Na zasadzie odstępstwa od lit. b), c) i d) kandydatom posiadającym certyfikat TRI(A) lub TRI(H), którym wydano uprawnienie na typ VCA zgodnie z ust. 4, przyznaje się rozszerzenie przysługujących im przywilejów TRI na dany typ VCA.

8. Posiadaczom przywilejów instruktora, o których mowa w ust. 7, przyznaje się przedłużenie lub wznowienie tych przywilejów, stosownie do przypadku, jeżeli spełniają odpowiednie wymogi dotyczące przedłużenia lub wznowienia określone w podczęści J załącznika I (część FCL), mające zastosowanie do posiadanego certyfikatu instruktora, i wykonali dodatkowo jedno z następujących działań:

a) ukończyli w ATO instruktorskie szkolenie odświeżające poświęcone przywilejom określonym w ust. 7;

b) zaliczyli odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.935 załącznika I (część FCL) w odpowiednim typie VCA określonym w ust. 1 lub w FSTD odpowiadającym temu typowi.

9. Niezależnie od pkt FCL.1000 lit. b) załącznika I (część FCL), kandydatom posiadającym certyfikat egzaminatora zgodnie z załącznikiem I (część FCL) z przywilejami do występowania w roli egzaminatora w odniesieniu do uprawnień na typ samolotu lub śmigłowca przyznaje się przywileje do przeprowadzania egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności na typ VCA określony w ust. 1, pod warunkiem że posiadają przywileje instruktora, zgodnie z ust. 7, na odpowiedni typ VCA i wykonają wszystkie poniższe działania w odpowiednim typie VCA lub w urządzeniu FSTD odpowiadającym temu typowi:

a) ukończą kurs standaryzacyjny na egzaminatora zgodnie z pkt FCL.1015 załącznika I (część FCL), w tym przeprowadzą co najmniej jeden egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności;

b) zaliczą odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1020 załącznika I (część FCL).

10. Posiadaczom przywilejów egzaminatora, o których mowa w ust. 9, przyznaje się przedłużenie lub wznowienie tych przywilejów, stosownie do przypadku, jeżeli spełniają wymogi określone w odpowiednich częściach pkt FCL.1025 załącznika I (część FCL) i wykonali dodatkowo jedno z następujących działań:

a) ukończyli szkolenie odświeżające dla egzaminatorów, zgodnie z pkt FCL.1025 lit. b) ust. 2 załącznika I (część FCL), poświęcone przywilejom określonym w ust. 9;

b) zaliczyli odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1020 załącznika I (część FCL) w odpowiednim typie VCA lub w FSTD odpowiadającym temu typowi.

Artykuł  4h  ⁵⁴  

Środki przejściowe dla posiadaczy uprawnień do wykonywania lotów w terenie górzystym

Posiadacze uprawnień do wykonywania lotów w terenie górzystym, wydanych przed dniem 13 sierpnia 2024 r. z datą wygaśnięcia zatwierdzoną zgodnie z pkt FCL.815 załącznika I, aby dalej korzystać ze swoich przywilejów po tej dacie podejmują następujące kroki:

a) właściwy organ ponownie wydał ich uprawnienie do wykonywania lotów w terenie górzystym bez daty wygaśnięcia;

b) spełniają wymogi pkt FCL.815 lit. d) załącznika I, chyba że w ciągu poprzednich dwóch lat przedłużyli swoje uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym zgodnie z pkt FCL.815 lit. e) załącznika I mającym zastosowanie do dnia 12 sierpnia 2024 r.

Artykuł  5  ⁵⁵

(uchylony)

Artykuł  6

Konwersja kwalifikacji pilota doświadczalnego

1. 56  Kwalifikacje pilota doświadczalnego posiadane przez pilotów, którzy przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia przeprowadzali próby w locie kategorii 1 i 2 określone w załączniku do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1702/2003⁽¹⁾, bądź prowadzili szkolenie dla pilotów doświadczalnych, podlegają konwersji na uprawnienia pilota doświadczalnego zgodnie z załącznikiem I do niniejszego rozporządzenia oraz, w stosownych przypadkach, na certyfikat instruktora szkolenia pilotów doświadczalnych przez państwo członkowskie, które nadało te kwalifikacje pilota doświadczalnego.

2. Przedmiotowa konwersja odbywa się zgodnie z elementami ustalonymi w raporcie konwersji spełniającym wymogi określone w art. 4 ust. 4 i 5.

Artykuł  7

Dotychczasowe krajowe licencje mechanika pokładowego

1. Posiadacze licencji mechanika pokładowego wydanych zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej, pragnący dokonać ich konwersji na licencje zgodne z częścią FCL, zwracają się z wnioskiem do państwa członkowskiego, które wydało ich licencje.

2. Licencje mechanika pokładowego podlegają konwersji na licencje zgodne z częścią FCL zgodnie z raportem konwersji spełniającym wymogi określone w art. 4 ust. 4 i 5.

3. W przypadku ubiegania się o wydanie licencji pilota liniowego (ATPL - Airline Transport Pilot Licence) muszą zostać spełnione wymogi dotyczące zaliczania określone w FCL.510.A lit. c) pkt 2 w załączniku I.

Artykuł  8  ⁵⁷

 (uchylony)

Artykuł  9

Zaliczanie szkoleń rozpoczętych przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia

1. 58  Szkolenia rozpoczęte przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia zgodnie z wymaganiami i procedurami JAR, pod nadzorem regulacyjnym państwa członkowskiego, które uzyskało rekomendację dotyczącą wzajemnego uznawania w ramach systemu Wspólnych Władz Lotniczych w odniesieniu do odpowiednich JAR, są w pełni zaliczane na poczet wydania licencji zgodnych z częścią FCL zgodnie z załącznikiem I, pod warunkiem że szkolenie i egzaminowanie zakończy się najpóźniej do dnia 8 kwietnia 2016 r., a licencja zgodna z częścią FCL zostanie wydana najpóźniej do dnia 1 kwietnia 2020 r.

2. Szkolenia rozpoczęte przed datą stosowania niniejszego rozporządzenia zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej są zaliczane na potrzeby wydania licencji zgodnych z częścią FCL na podstawie raportu zaliczenia sporządzonego przez państwo członkowskie w porozumieniu z Agencją.

3. Raport zaliczenia opisuje zakres szkolenia, wskazuje, jakie wymagania licencji zgodnych z częścią FCL są zaliczane oraz, w stosownych przypadkach, jakie wymagania muszą spełnić osoby wnioskujące o wydanie licencji zgodnych z częścią FCL. Raport zawiera kopie wszystkich dokumentów potwierdzających zakres szkolenia oraz krajowych regulacji i procedur, zgodnie z którymi rozpoczęto szkolenie.

Artykuł  9a  ⁵⁹

Szkolenie w zakresie uprawnień na typ i dane dotyczące zgodności operacyjnej

1. W przypadku występujących w załącznikach do niniejszego rozporządzenia odesłań do danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012, w sytuacji gdy dane te nie są dostępne w odniesieniu do danego typu statku powietrznego, wnioskujący o udział w szkoleniu w zakresie uprawnień na typ ma obowiązek spełnić wyłącznie wymagania określone w załącznikach do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011.

2. W szkoleniach w zakresie uprawnień na typ zatwierdzonych przed zatwierdzeniem minimalnego programu szkolenia kwalifikującego do uzyskania uprawnień pilota, zawartego w danych dotyczących zgodności operacyjnej w odniesieniu do danego typu statku powietrznego ustalonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012, uwzględnia się obowiązkowe elementy szkolenia w terminie nie późniejszym niż dzień 18 grudnia 2017 r. lub w ciągu dwóch lat od daty zatwierdzenia danych dotyczących zgodności operacyjnej, w zależności od tego, która data jest późniejsza.

Artykuł  10

Zaliczanie licencji pilota uzyskanych w trakcie służby wojskowej

1. Aby otrzymać licencje zgodne z częścią FCL, posiadacze licencji członka załogi w lotnictwie wojskowym zwracają się z wnioskiem do państwa członkowskiego, w którym odbywali służbę.

2. Wiedzę, doświadczenie i umiejętności zdobyte w trakcie służby wojskowej zalicza się na poczet stosownych wymagań załącznika I zgodnie z elementami raportu zaliczenia ustalonymi przez państwo członkowskie w porozumieniu z Agencją.

3. Raport zaliczenia:

a) opisuje krajowe wymogi, na podstawie których wydano wojskowe licencje, uprawnienia, certyfikaty, upoważnienia lub kwalifikacje;

b) 60  opisuje zakres przywilejów przyznanych pilotom;

c) wskazuje, które wymagania załącznika I mają zostać zaliczone;

d) wskazuje wszelkie ograniczenia, które należy uwzględnić w licencjach zgodnych z częścią FCL, oraz wszelkie wymagania, które muszą spełnić piloci, aby ograniczenia te zostały zniesione;

e) zawiera kopie wszelkich dokumentów potwierdzających powyższe elementy, wraz z kopiami stosownych krajowych wymogów i procedur.

Artykuł  10a  ⁶¹

Organizacje szkolące pilotów

1. 62  Zgodnie z art. 24 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2018/1139 organizacje są uprawnione do prowadzenia szkolenia pilotów uczestniczących w eksploatacji statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. b) pkt (i) oraz (ii) rozporządzenia (UE) 2018/1139, wyłącznie jeśli uzyskały od właściwego organu zatwierdzenie potwierdzające, że spełniają one zasadnicze wymagania określone w załączniku IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz wymagania określone w załączniku VII do niniejszego rozporządzenia. Jednakże uwzględniając art. 24 ust. 6 rozporządzenia (UE) 2018/1139, organizacje mające główne miejsce prowadzenia działalności w państwie członkowskim są uprawnione do prowadzenia szkoleń, o których mowa w pkt DTO.GEN.110 załącznika VIII do niniejszego rozporządzenia, na terytorium, za które są odpowiedzialne państwa członkowskie na mocy konwencji chicagowskiej, bez konieczności uzyskania takiego zatwierdzenia, jeżeli przedłożyły właściwemu organowi deklarację zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt DTO.GEN.115 wspomnianego załącznika oraz, w przypadku gdy jest to wymagane na podstawie pkt DTO.GEN.230 lit. c) tegoż załącznika, właściwy organ zatwierdził program szkolenia.

2. 63  (uchylony).

3. 64  (uchylony).

4. 65  (uchylony).

5. 66  Organizacje szkolące pilotów muszą zapewnić, aby najpóźniej do dnia 25 sierpnia 2020 r. prowadzony przez nie kurs szkoleniowy w zakresie IR obejmował szkolenie konieczne do uzyskania przywilejów PBN zgodnie z wymogami określonymi w załączniku I (część FCL).

6. 67  Do dnia 30 października 2023 r. organizacje szkolące pilotów, które prowadzą szkolenia IR(H), dostosowują swój program szkolenia tak, aby był zgodny z załącznikiem I.

Artykuł  10b  ⁶⁸

Szkoleniowe urządzenia symulacji lotu

1. Szkoleniowe urządzenia symulacji lotu (FSTD) wykorzystywane do szkolenia, testowania lub sprawdzania pilotów, z wyjątkiem rozwojowych urządzeń szkoleniowych wykorzystywanych do szkolenia pilotów doświadczalnych, muszą spełniać wymagania techniczne i być zgodne z procedurami administracyjnymi określonymi w załącznikach VI i VII oraz podlegają procesowi kwalifikacji.

2. 69  (uchylony).

3. 70  (uchylony).

Artykuł  10c  ⁷¹

Centra medycyny lotniczej

1. Centra medycyny lotniczej muszą spełniać wymagania techniczne i przestrzegać procedur administracyjnych określonych w załącznikach VI i VII oraz podlegają certyfikacji.

2. 72  (uchylony).

3. 73  (uchylony).

Artykuł  11

Sprawność fizyczna i psychiczna personelu pokładowego

1. Członkowie personelu pokładowego uczestniczący w użytkowaniu statków powietrznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia (WE) nr 216/2008, muszą spełniać wymagania techniczne i wymogi procedur administracyjnych określone w załączniku IV.

2. 74  (uchylony).

Artykuł  11a  ⁷⁵

Kwalifikacje personelu pokładowego oraz związane z nimi świadectwa dopuszczenia

1. Członkowie personelu pokładowego uczestniczący w zarobkowym użytkowaniu statków powietrznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia (WE) nr 216/2008, muszą spełniać określone warunki oraz posiadać odpowiednie świadectwo dopuszczenia zgodnie z wymaganiami technicznymi i procedurami administracyjnymi określonymi w załącznikach V i VI.

2. 76  (uchylony).

3. 77  (uchylony).

4. W dniu wejścia niniejszego rozporządzenia do stosowania członkowie personelu pokładowego uczestniczący w zarobkowym użytkowaniu śmigłowców:

a) uznawani są za spełniających wymogi szkolenia wstępnego z załącznika V, jeżeli spełniają oni wymogi w zakresie szkolenia, sprawdzania i bieżącej praktyki zawarte w stosownych przepisach JAR dotyczących lotniczych przewozów zarobkowych z wykorzystaniem śmigłowców; lub

b) jeżeli nie spełniają oni stosownych wymagań w zakresie szkolenia, sprawdzania i bieżącej praktyki zawartych w przepisach JAR dotyczących lotniczych przewozów zarobkowych z wykorzystaniem śmigłowców, przed uznaniem ich za spełniających wymogi niniejszego rozporządzenia muszą przejść wszystkie stosowne szkolenia i sprawdzenia wymagane w operacjach śmigłowców, z wyjątkiem szkolenia wstępnego; lub

c) jeżeli nie uczestniczyli oni w zarobkowym użytkowaniu śmigłowców przez okres dłuższy niż 5 lat, przed uznaniem ich za spełniających wymogi niniejszego rozporządzenia muszą przejść szkolenie wstępne i zdać stosowny egzamin zgodnie z wymogami załącznika V.

5. Nie naruszając przepisów art. 2, świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego zgodne ze wzorem określonym w załączniku VI wydawane są wszystkim członkom personelu pokładowego uczestniczącym w zarobkowym użytkowaniu śmigłowców najpóźniej do dnia 8 kwietnia 2013 r.

Artykuł  11b  ⁷⁸

Zdolność do sprawowania nadzoru

1. Państwa członkowskie muszą wyznaczyć przynajmniej jeden podmiot jako właściwy organ, który w granicach tego państwa członkowskiego posiada niezbędne uprawnienia oraz obowiązki w zakresie certyfikacji osób i organizacji objętych rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i jego przepisami wykonawczymi oraz nadzoru nad nimi.

2. Jeżeli państwo członkowskie wyznaczy jako właściwy organ więcej niż jeden podmiot:

a) zostają wyraźnie określone obszary kompetencji każdego z tych właściwych organów poprzez wyznaczenie zakresu obowiązków i geograficznego zasięgu działania;

b) ustanawia się zasady koordynacji między tymi organami, tak aby w granicach kompetencji poszczególnych organów zapewnić skuteczny nadzór nad wszystkimi organizacjami i osobami objętymi rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i jego przepisami wykonawczymi.

3. Państwa członkowskie muszą dopilnować, aby właściwe organy dysponowały niezbędnymi środkami, pozwalającymi im zapewnić nadzór nad wszystkimi osobami i organizacjami objętymi ich programem nadzoru, w tym wystarczającymi zasobami, które pozwolą im wypełniać obowiązki nakładane przez niniejsze rozporządzenie.

4. Państwa członkowskie muszą dopilnować, aby pracownicy właściwych organów nie prowadzili działań w zakresie nadzoru tam, gdzie istnieją dowody na to, iż działania te mogłyby bezpośrednio lub pośrednio doprowadzić do konfliktu interesów, w szczególności w związku z występowaniem więzi rodzinnych lub interesu finansowego.

5. Pracownicy upoważnieni przez właściwy organ do realizacji zadań w zakresie certyfikacji lub nadzoru są uprawnieni do wykonywania przynajmniej następujących zadań:

a) badanie rejestrów, danych, procedur i wszelkich innych materiałów istotnych z punktu widzenia realizacji zadań w zakresie certyfikacji lub nadzoru;

b) kopiowanie lub pobieranie wyciągów z tych rejestrów, danych, procedur i pozostałych materiałów;

c) żądanie ustnych wyjaśnień na miejscu;

d) wchodzenie na teren stosownych obiektów, miejsc wykonywania operacji lotniczych lub środków transportu;

e) prowadzenie audytów, dochodzeń, ocen, inspekcji, w tym kontroli na płycie i niezapowiedzianych inspekcji; oraz

f) w stosownych przypadkach - podejmowanie lub inicjowanie środków egzekucyjnych.

6. Zadania, o których mowa w ust. 5, wykonywane są zgodnie z przepisami prawa właściwego państwa członkowskiego.

Artykuł  11c  ⁷⁹

Środki przejściowe

Państwa członkowskie:

a) najpóźniej do dnia 8 kwietnia 2021 r. przekazują EASA wszelkie rejestry dotyczące nadzoru nad organizacjami, które prowadzą szkolenia w zakresie licencji pilota zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/395 i rozporządzeniem wykonawczym (UE) 2018/1976, w odniesieniu do których EASA jest właściwym organem zgodnie z art. 78 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139^(* ;

b) w porozumieniu z EASA zamykają procesy certyfikacji rozpoczęte przed dniem 8 kwietnia 2020 r. oraz wydają odnośne certyfikaty, po czym EASA przejmuje wszystkie obowiązki właściwego organu w odniesieniu do tych certyfikowanych organizacji.

Artykuł  12

Wejście w życie i stosowanie

1. Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 8 kwietnia 2012 r.

1b. 80  (uchylony).

2. 81  (uchylony).

2a. 82  (uchylony).

3. 83  (uchylony).

4. 84  Na zasadzie odstępstwa od przepisów ust. 1 państwa członkowskie mogą zdecydować o niestosowaniu do dnia 20 czerwca 2022 r. przepisów niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do pilotów posiadających licencję i towarzyszące jej orzeczenie lekarskie wydane przez państwo trzecie i uczestniczących w niezarobkowej eksploatacji statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 lit. b) ppkt (i) oraz (ii) rozporządzenia (UE) 2018/1139. Państwa członkowskie podają te decyzje do wiadomości publicznej.

5. 85  (uchylony).

6. 86  (uchylony).

7. 87  W przypadku gdy państwo członkowskie stosuje wymogi określone w ust. 2a i 4, powiadamia o tym Komisję i Agencję. Wspomniane powiadomienie zawiera uzasadnienie takiego odstępstwa, jak również program wdrożenia obejmujący przewidziane działania i odpowiednie ramy czasowe.

8. 88  Na zasadzie odstępstwa od ust. 1, pkt FCL.315.A lit. a) zdanie drugie, pkt FCL.410.A, oraz pkt FCL.725.A lit. c) załącznika I (część FCL) stosuje się od dnia 20 grudnia 2019 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 3 listopada 2011 r.

	W imieniu Komisji
	José Manuel BARROSO
	Przewodniczący

______

⁽¹⁾ Dz.U. L 79 z 19.3.2008, s. 1.

⁽²⁾ Dz.U. L 373 z 31.12.1991, s. 21.

⁽³⁾ Dz.U. L 243 z 27.9.2003, s. 6.

⁽⁴⁾ Dz.U. L 373 z 31.12.1991, s. 4.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  I  ⁸⁹

[CZĘŚĆ FCL]

PODCZĘŚĆ A

WYMAGANIA OGÓLNE

FCL.001 Właściwy organ

Do celów niniejszej części za właściwy organ uważa się organ wyznaczony przez państwo członkowskie, do którego osoba zwraca się o wydanie licencji pilota lub towarzyszących uprawnień lub certyfikatów.

FCL.005 Zakres

Niniejsza część ustanawia wymagania dotyczące wydawania licencji pilota oraz towarzyszących uprawnień i certyfikatów, a także warunków ich ważności i wykorzystania.

FCL.010 Definicje

Do celów niniejszej części stosuje się następujące definicje:

"Lot akrobacyjny" oznacza celowy manewr obejmujący nagłą zmianę położenia przestrzennego statku powietrznego, anormalne położenie przestrzenne statku powietrznego lub anormalne jego przyspieszenie, które nie jest niezbędne do wykonywania normalnego lotu ani w procesie szkolenia do celów wydania licencji lub uprawnień innych niż uprawnienia akrobacyjne.

"Samolot" oznacza stałopłat o napędzie silnikowym, cięższy od powietrza, wytwarzający siłę nośną głównie w wyniku oddziaływania powietrza na skrzydła.

"Samolot, który musi być pilotowany z drugim pilotem" oznacza typ samolotu, który musi być pilotowany z drugim pilotem zgodnie z instrukcją użytkowania w locie lub certyfikatem operatora lotniczego.

"Statek powietrzny" oznacza każde urządzenie, które może utrzymać się w powietrzu w wyniku oddziaływania powietrza innego niż oddziaływanie powietrza odbitego od powierzchni ziemi.

"Zespół umiejętności lotniczych" oznacza stałe stosowanie właściwej oceny sytuacji oraz dobrze rozwiniętej wiedzy, umiejętności i zachowań w celu osiągnięcia celów lotu.

"Sterowiec" oznacza lżejszy od powietrza statek powietrzny o napędzie silnikowym, z wyłączeniem sterowców na ogrzane powietrze, które zgodnie z art. 2 ust. 7 rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 uznaje się za balony.

"Balon" oznacza lżejszy od powietrza statek powietrzny bez napędu silnikowego, który utrzymuje się w locie w wyniku wykorzystania gazu lub instalowanego w nim ogrzewacza powietrza. Do celów niniejszej części za balon uznaje się również sterowiec na ogrzane powietrze, mimo że posiada on napęd silnikowy.

"Kategoria statku powietrznego" oznacza podział statków powietrznych na kategorie według określonych podstawowych właściwości, na przykład: samolot, pionowzlot, śmigłowiec, sterowiec, szybowiec, balon wolny.

"Klasa samolotu" oznacza klasyfikację samolotów z załogą jednoosobową niewymagających uprawnień na typ.

"Zarobkowy transport lotniczy" oznacza przewóz pasażerów, ładunków lub poczty za opłatą lub na podstawie umowy o czasowym oddaniu statku powietrznego do używania.

"Kompetencja" oznacza połączenie umiejętności, wiedzy i postawy wymagane do wykonania zadania według założonego standardu.

"Element kompetencji" oznacza działanie, które stanowi zadanie obejmujące zdarzenie wywołujące i zdarzenie kończące, które wyraźnie określa jego granice, a także możliwy do zaobserwowania rezultat.

"Jednostka kompetencji" oznacza funkcję indywidualną, na którą składa się wiele elementów kompetencji.

"Drugi pilot" oznacza pilota innego niż pilot dowódca, na statku powietrznym, do którego obsługi wymagany jest więcej niż jeden pilot, ale z wyłączeniem pilota obecnego na pokładzie wyłącznie w celu odbycia szkolenia praktycznego do uzyskania licencji lub uprawnienia.

"Lot nawigacyjny" oznacza lot między punktem wylotu i punktem przylotu po wcześniej zaplanowanej trasie, z wykorzystaniem standardowych procedur nawigacyjnych.

"Drugi pilot zastępujący podczas przelotu" oznacza pilota zastępującego drugiego pilota za sterami w fazie przelotu podczas lotów w operacjach w załodze wieloosobowej powyżej poziomu FL 200.

"Czas szkolenia z instruktorem" oznacza czas lotu lub czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów, w trakcie którego osoba odbywa szkolenie praktyczne pod nadzorem upoważnionego instruktora.

"Błąd" oznacza działanie lub brak działania załogi lotniczej prowadzące do odchyleń od zamiarów lub oczekiwań organizacyjnych lub dotyczących lotu.

"Zarządzanie błędami" oznacza proces wykrywania błędów i reagowania na nie przy pomocy środków zaradczych, które łagodzą lub eliminują skutki błędów oraz zmniejszają prawdopodobieństwo błędów lub niepożądanych stanów statku powietrznego.

"Pełny symulator lotu (FFS - Full Flight Simulator)" oznacza rzeczywistej wielkości replikę kabiny załogi konkretnego typu lub marki, modelu i serii, ze wszystkimi urządzeniami i programami komputerowymi koniecznymi do odwzorowania statku powietrznego w operacjach naziemnych i powietrznych, systemem wizualizacji zapewniającym widok z kabiny załogi oraz z układem ruchu pozwalającym odczuwać siły.

"Czas lotu":

w przypadku samolotów, motoszybowców turystycznych i pionowzlotów oznacza całkowity czas od momentu, w którym statek powietrzny rusza z miejsca w celu wykonania startu, do momentu ostatecznego zatrzymania się statku powietrznego po locie;

w przypadku śmigłowców oznacza całkowity czas od momentu, w którym łopaty wirnika zaczynają się obracać, do momentu ostatecznego zatrzymania się śmigłowca po locie i zatrzymania łopat wirnika;

w przypadku sterowców oznacza całkowity czas od momentu zwolnienia sterowca z masztu w celu wykonania startu, do momentu ostatecznego zatrzymania się sterowca po locie i zakotwiczenia go do masztu;

w przypadku statków powietrznych zdolnych do wykonywania lotów VTOL (VCA) oznacza całkowity czas od momentu włączenia jednostek podnoszenia i ciągu w celu startu do momentu ostatecznego zatrzymania się statku powietrznego po locie i wyłączenia zespołów wytwarzających siłę nośną i ciąg.

"Czas lotu według przepisów IFR" oznacza cały czas lotu, w którym statek powietrzny jest pilotowany zgodnie z przepisami dla lotów według wskazań przyrządów.

"Urządzenie do szkolenia lotniczego (FTD - Flight Training Device)" oznacza rzeczywistej wielkości replikę przyrządów, urządzeń, paneli i urządzeń sterowania konkretnego typu statku powietrznego w układzie otwartej lub zamkniętej kabiny, z zainstalowanymi urządzeniami i programami komputerowymi koniecznymi do odwzorowania statku powietrznego w warunkach naziemnych i powietrznych w zakresie ograniczonym przez systemy zainstalowane w urządzeniu. Nie wymaga układu ruchu pozwalającego odczuwać siły ani systemu wizualizacji, z wyjątkiem śmigłowcowych urządzeń FTD poziomu 2 i 3, w których systemy wizualizacji są wymagane.

"Urządzenie do ćwiczenia procedur lotu i nawigacyjnych (FNPT - Flight and Navigation Procedures Trainer)" oznacza urządzenie szkoleniowe odwzorowujące środowisko kabiny załogi lub kokpitu, z zainstalowanymi urządzeniami i programami komputerowymi koniecznymi do odwzorowania typu lub klasy statku powietrznego w operacjach powietrznych, w takim zakresie, by wydawało się, że systemy funkcjonują jak w statku powietrznym.

"Pilotowany wyłącznie według wskazań przyrządów" oznacza statek powietrzny pilotowany bez jakichkolwiek zewnętrznych punktów odniesienia w symulowanych lub rzeczywistych warunkach meteorologicznych dla lotów wg wskazań przyrządów (IMC).

"Śmigłowiec" oznacza typ wiropłatu wytwarzający siłę nośną głównie w wyniku oddziaływania powietrza z maksymalnie dwoma napędzanymi wirnikami o osiach zasadniczo pionowych.

"Czas lotu według wskazań przyrządów" oznacza czas, w którym pilot prowadzi statek powietrzny w locie wyłącznie według wskazań przyrządów.

"Czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów" oznacza czas, w którym pilot odbywa szkolenie w symulowanym locie według wskazań przyrządów na szkoleniowych urządzeniach symulacji lotu (FSTD - Flight Simulation Training Devices).

"Czas według wskazań przyrządów" oznacza czas lotu według wskazań przyrządów lub czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów.

"Operacja w załodze wieloosobowej" oznacza operację wymagającą co najmniej dwóch pilotów współpracujących w załodze wieloosobowej na statku powietrznym z załogą wieloosobową lub jednoosobową.

"Współpraca w załodze wieloosobowej (MCC - MultiCrew Cooperation)" oznacza funkcjonowanie załogi lotniczej jako zespołu współpracujących ze sobą członków pod kierownictwem pilota dowódcy.

"Statek powietrzny z załogą wieloosobową":

– w przypadku samolotów oznacza samoloty certyfikowane do wykonywania operacji z załogą liczącą minimum dwóch pilotów;

– w przypadku śmigłowców, sterowców i pionowzlotów oznacza statek powietrzny certyfikowany do wykonywania operacji z załogą liczącą minimum dwóch pilotów lub który musi być pilotowany przez minimum dwóch pilotów zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 965/2012.

"Noc" oznacza okres między końcem zmierzchu cywilnego a początkiem świtu cywilnego albo inny okres pomiędzy zachodem a wschodem słońca, jaki określa właściwa władza.

"OSD" oznacza dane dotyczące zgodności operacyjnej określone zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012.

"Inne urządzenia szkoleniowe (OTD - Other Training Devices)" oznaczają pomoce szkoleniowe inne niż szkoleniowe urządzenia symulacji lotu (FSTD), umożliwiające szkolenie, kiedy nie jest potrzebne kompletne środowisko kabiny pilota.

"Kryteria umiejętności" oznacza proste, klasyfikujące określenie wymaganych wyników elementu kompetencji oraz opis kryteriów wykorzystanych do oceny, czy osiągnięto wymagany poziom umiejętności.

"Pilot dowódca (PIC - PilotinCommand)" oznacza pilota wyznaczonego do dowodzenia i odpowiedzialnego za bezpieczny przebieg lotu.

"Pilot dowódca pod nadzorem (PICUS - PilotinCommand Under Supervision)" oznacza drugiego pilota wykonującego, pod nadzorem pilota dowódcy, obowiązki i funkcje pilota dowódcy.

"Pionowzlot" oznacza wszelkie statki powietrzne uzyskujące wznoszenie pionowe i napęd/wznoszenie w trakcie lotu przy pomocy wirników o zmiennej geometrii lub silników/urządzeń napędowych dołączonych do kadłuba lub skrzydeł bądź zawartych w kadłubie lub skrzydłach.

"Szybowiec z napędem" oznacza taki szybowiec wyposażony w przynajmniej jeden silnik, który przy wyłączonym napędzie ma właściwości szybowca.

"Pilot turystyczny" oznacza pilota posiadającego licencję nieuprawniającą go do pilotowania statków powietrznych w operacjach, za które wypłacane jest wynagrodzenie, z wyłączeniem czynności szkoleniowych lub egzaminacyjnych, zgodnie z ustaleniami niniejszej części.

"Kontrola umiejętności" oznacza wykazanie umiejętności w celu przedłużenia lub wznowienia uprawnień lub przywilejów i obejmuje ewentualne wymagane egzaminy ustne.

"Wznowienie" (np. uprawnienia lub certyfikatu) oznacza czynność administracyjną podjętą po wygaśnięciu uprawnienia lub certyfikatu w celu wznowienia przywilejów wynikających z tego uprawnienia lub certyfikatu na dalszy określony czas, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań.

"Przedłużenie" (np. uprawnienia lub certyfikatu) oznacza czynność administracyjną podjętą w okresie ważności uprawnienia lub certyfikatu, umożliwiającą jego posiadaczowi dalsze korzystanie z przywilejów wynikających z uprawnienia lub certyfikatu przez dalszy określony czas, pod warunkiem spełnienia określonych wymagań.

"Odcinek trasy" oznacza lot, na który składają się fazy startu, odlotu, lotu przez nie mniej niż 15 minut, przylotu, podejścia do lądowania oraz lądowania.

"Szybowiec" oznacza statek powietrzny cięższy od powietrza utrzymujący się w locie w wyniku oddziaływania powietrza na stałe powierzchnie nośne, którego lot swobodny nie jest zależny od silnika.

"Statek powietrzny z załogą jednoosobową" oznacza statek powietrzny certyfikowany do wykonywania operacji w załodze jednoosobowej.

"Egzamin praktyczny" oznacza wykazanie umiejętności w celu wydania licencji lub uprawnienia, z uwzględnieniem ewentualnie wymaganych w tym celu egzaminów ustnych.

"Czas lotu samodzielnego" oznacza czas lotu, podczas którego uczeń-pilot jest jedyną osobą na pokładzie statku powietrznego.

"Uczeń-pilot dowódca (SPIC - Student PilotinCommand)" oznacza ucznia-pilota działającego w charakterze pilota dowódcy w trakcie lotu z instruktorem, kiedy instruktor jedynie obserwuje szkolonego pilota i nie wpływa na lot statku powietrznego ani nie kontroluje go.

"Zagrożenie" oznacza zdarzenia lub błędy, na które załoga lotnicza nie ma wpływu, które podnoszą poziom skomplikowania operacji i którymi należy zarządzać, aby utrzymać margines bezpieczeństwa.

"Zarządzanie zagrożeniami" oznacza proces wykrywania zagrożeń i reagowania na nie przy pomocy środków zaradczych, które łagodzą lub eliminują skutki zagrożeń oraz zmniejszają prawdopodobieństwo błędów lub niepożądanych stanów statku powietrznego.

"Motoszybowiec turystyczny (TMG - Touring Motor Glider)" oznacza, o ile w wyniku procesu certyfikacji zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 nie określono inaczej, szybowiec odrębnej klasy z integralnie zabudowanym silnikiem niechowanym w locie oraz śmigłem niechowanym w locie. Szybowiec taki może wykonać start i wznoszenie przy użyciu własnego napędu zgodnie z instrukcją użytkowania w locie.

"Typ statku powietrznego" oznacza klasyfikację statków powietrznych, na które wymagane są uprawnienia typu, zgodnie z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi na podstawie części 21, która to klasyfikacja obejmuje wszystkie statki powietrzne o tej samej konstrukcji podstawowej wraz z wszelkimi modyfikacjami, z wyjątkiem modyfikacji skutkujących zmianą właściwości pilotażowych lub właściwości lotu.

"Wykaz uprawnień na typ i wpisów do licencji" oznacza wykaz publikowany przez Agencję w oparciu o wyniki oceny OSD na potrzeby licencjonowania załóg lotniczych, zawierający klasy samolotów i typy statków powietrznych.

"Operacja z odchyleniem kątowym" oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów, w której maksymalny dopuszczalny poziom błędu/odchylenia od nakazanej linii drogi wyraża się w postaci wychylenia strzałek wskaźnika odchylenia od kursu (CDI) lub równoważnego wskaźnika w kabinie pilota.

"Ocena kompetencji" oznacza wykazanie umiejętności, wiedzy i postawy w celu pierwszego wydania, przedłużenia lub wznowienia certyfikatu instruktora lub egzaminatora.

"Operacja z odchyleniem liniowym" oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów, w której maksymalny dopuszczalny poziom błędu/odchylenia od nakazanej linii drogi wyraża się w jednostkach długości, na przykład w milach morskich, w przypadku odchylenia od nakazanej linii drogi w płaszczyźnie poziomej.

"Loty liniowe pod nadzorem" oznaczają loty liniowe po zatwierdzonym szkoleniu niewymagającym lotów na uprawnienia na typ lub loty liniowe wymagane do raportu danych dotyczących zgodności operacyjnej (OSD).

"LNAV" oznacza nawigację w płaszczyźnie poziomej.

"LPV" oznacza dokładność radiolatarni kierunku z prowadzeniem pionowym.

"Nawigacja w oparciu o charakterystyki systemów (PBN)" oznacza nawigację obszarową w oparciu o wymagania dotyczące osiągów dla statku powietrznego eksploatowanego na trasie ATS, o procedurę podejścia według wskazań przyrządów lub w wyznaczonej przestrzeni powietrznej.

"RNP APCH" oznacza specyfikację PBN używaną na potrzeby operacji podejścia według wskazań przyrządów.

"Operacja RNP APCH do minimów LNAV" oznacza podejście według wskazań przyrządów 2D, w którym prowadzenie poziome opiera się na pozycjonowaniu GNSS.

"Operacja RNP APCH do minimów LNAV/VNAV" oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów 3D, w której prowadzenie poziome jest oparte na pozycjonowaniu GNSS, a prowadzenie pionowe zapewnia funkcja nawigacji w płaszczyźnie pionowej przyrządów barometrycznych Baro VNAV lub pozycjonowanie GNSS, ze wspomaganiem SBAS.

"Operacja RNP APCH do minimów LPV" oznacza podejście według wskazań przyrządów 3D, w którym prowadzenie poziome i prowadzenie pionowe opiera się na pozycjonowaniu GNSS, ze wspomaganiem SBAS.

"Podejście do lądowania RNP AR APCH" oznacza specyfikację nawigacyjną używaną na potrzeby operacji podejścia według wskazań przyrządów wymagającą szczególnego zatwierdzenia.

"Trójwymiarowa (3D) operacja podejścia do lądowania według wskazań przyrządów" oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów z wykorzystaniem prowadzenia nawigacyjnego zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak i w płaszczyźnie pionowej.

"Dwuwymiarowa (2D) operacja podejścia do lądowania według wskazań przyrządów" oznacza operację podejścia według wskazań przyrządów z wykorzystaniem jedynie prowadzenia nawigacyjnego w płaszczyźnie poziomej.

"VNAV" oznacza nawigację w płaszczyźnie pionowej.

"operator szkolenia opartego na dowodach (EBT)" oznacza organizację posiadającą certyfikat przewoźnika lotniczego (AOC) zgodnie z załącznikiem III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012, która wdrożyła program EBT zatwierdzony przez właściwy organ, zgodnie z przepisami tego rozporządzenia.

"ocena EBT w praktyce" oznacza metodę oceny wyników służącą do weryfikacji zintegrowanego wykorzystywania kompetencji. Odbywa się ona w środowisku symulowanym lub operacyjnym.

"program EBT" oznacza pilotażowy program oceny i szkolenia zgodnie z pkt ORO.FC.231 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

"mieszany program EBT" oznacza program szkoleń i sprawdzianów okresowych operatora przewidziany w pkt ORO.FC.230 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012, którego część polega na szkoleniu opartym na dowodach, ale który nie zastępuje sprawdzianów umiejętności przewidzianych w dodatku 9 do niniejszego załącznika.

"Lot IFR na trasie" oznacza etap lotu IFR, który rozpoczyna się po zakończeniu procedury odlotu IFR i kończy w momencie rozpoczęcia procedury podejścia IFR.

"Lot ograniczony według wskazań przyrządów pulpitu" oznacza interpretację wysokości poprzez odniesienie do interpretacji instrumentów w trybie gotowości po utracie głównego systemu wyznaczania położenia i kursu.

FCL.015 Wnioskowanie o wydanie licencji, uprawnień i certyfikatów oraz ich wydawanie, przedłużanie i wznawianie

a) Wniosek o wydanie, przedłużenie lub wznowienie licencji pilota oraz towarzyszących uprawnień oraz certyfikatów, jak również o wszelkie zmiany do nich, należy składać do właściwego organu, w formie i w sposób ustalony przez ten organ. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające, że osoba wnioskująca spełnia wymagania dotyczące wydania, przedłużenia lub wznowienia licencji lub certyfikatu oraz towarzyszących uprawnień lub wpisów, określonych w niniejszym załączniku (część FCL) i w załączniku IV (część MED).

b) O ile w niniejszym załączniku nie określono inaczej, wszelkie ograniczenia lub rozszerzenia przywilejów nadawanych w ramach licencji, uprawnienia lub certyfikatu są potwierdzane w licencji lub certyfikacie przez właściwy organ.

c) Osoba w danym czasie może posiadać nie więcej niż jedną licencję na kategorię statku powietrznego wydaną zgodnie z niniejszą częścią.

d) Posiadacz licencji składa wniosek zgodnie z lit. a) do właściwego organu wyznaczonego przez państwo członkowskie, w którym została wydana jego licencja, zgodnie z niniejszym załącznikiem (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, stosownie do przypadku.

e) Posiadacz licencji wydanej zgodnie z przepisami niniejszego załącznika (część FCL) może zwrócić się do właściwego organu wyznaczonego przez inne państwo członkowskie o zmianę właściwego organu w odniesieniu do wszystkich posiadanych licencji, jak określono w lit. d). Posiadacz orzeczenia lekarskiego wydanego zgodnie z załącznikiem IV (część MED), który nie posiada jeszcze licencji pilota, jest uprawniony do złożenia wniosku o zmianę właściwego organu w odniesieniu do całej dokumentacji medycznej prowadzonej przez właściwy organ.

f) Osoba wnioskująca składa wniosek o wydanie licencji, uprawnienia lub certyfikatu nie później niż 6 miesięcy po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu praktycznego lub oceny kompetencji.

g) Szkolenie ukończone na statku powietrznym lub na FSTD zgodnie z załącznikiem III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012 uwzględnia się do celów spełnienia wymogów dotyczących doświadczenia i przedłużenia określonych w niniejszym załączniku (część FCL).

FCL.020 Uczeń-pilot

a) Uczeń-pilot nie może wykonywać samodzielnych lotów, chyba że spełnia następujące warunki:

1) został do tego upoważniony przez instruktora szkolenia praktycznego i jest przez niego nadzorowany;

2) przed otrzymaniem upoważnienia określonego w pkt 1 uzyskał kompetencje do bezpiecznej eksploatacji danego statku powietrznego podczas planowanego samodzielnego lotu.

b) Przed odbyciem pierwszego samodzielnego lotu uczeń-pilot musi mieć ukończone 16 lat.

FCL.025 Egzaminy z wiedzy teoretycznej poprzedzające wydanie licencji i uprawnień

a) Obowiązki osoby wnioskującej

1) Osoba wnioskująca o określoną licencję lub uprawnienie musi zdać cały zestaw egzaminów z wiedzy teoretycznej pod nadzorem właściwego organu jednego państwa członkowskiego.

2) Osoby wnioskujące przystępują do egzaminu z wiedzy teoretycznej tylko po uzyskaniu zaświadczenia zadeklarowanej organizacji szkolenia (DTO) lub zatwierdzonej organizacji szkolenia (ATO) odpowiedzialnej za ich szkolenie, wydawanego po zadowalającym ukończeniu przez nie odpowiednich elementów kursu szkoleniowego z zakresu wiedzy teoretycznej.

3) Zaświadczenie wydane przez DTO lub ATO zachowuje ważność przez 12 miesięcy. W przypadku gdy osoba wnioskująca nie przystąpi w tym okresie do co najmniej jednego egzaminu teoretycznego, DTO lub ATO ustala w oparciu o potrzeby osoby wnioskującej, czy istnieje potrzeba dodatkowego szkolenia.

b) Kryteria zaliczenia egzaminu

1) Osoba wnioskująca zalicza dany test z wiedzy teoretycznej, jeżeli uzyska co najmniej 75 % punktów możliwych do zdobycia w tym teście. Nie stosuje się punktów karnych.

2) O ile pozostałe przepisy niniejszej części nie stanowią inaczej, osoba wnioskująca zdała wymagany egzamin z wiedzy teoretycznej dotyczący odpowiedniej licencji pilota lub uprawnienia, jeżeli zaliczyła wszystkie wymagane testy z wiedzy teoretycznej w okresie 18 miesięcy, licząc od końca miesiąca kalendarzowego, w którym osoba ta po raz pierwszy podeszła do egzaminu.

3) Jeżeli osoba wnioskująca o egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję ATPL lub o wydanie licencji pilota zawodowego (CPL), o uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) nie zaliczy jednego z testów wiedzy teoretycznej w czterech podejściach, bądź jeżeli nie zaliczy wszystkich testów w ciągu sześciu sesji lub w okresie, o którym mowa w lit. b) pkt 2, musi ponownie przystąpić do całego zestawu testów egzaminacyjnych z wiedzy teoretycznej.

4) Jeżeli osoba ubiegająca się o wydanie licencji pilota lekkich statków powietrznych (LAPL), licencji pilota turystycznego (PPL) lub podstawowego uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (BIR) nie zaliczy jednego z testów wiedzy teoretycznej w czterech podejściach, bądź jeżeli nie zaliczy wszystkich testów w okresie, o którym mowa w lit. b) pkt 2, musi ponownie przystąpić do całego zestawu testów egzaminacyjnych z wiedzy teoretycznej.

5) Przed ponownym przystąpieniem do całego zestawu testów egzaminacyjnych z wiedzy teoretycznej osoba wnioskująca musi przejść dodatkowe szkolenie w DTO lub ATO. Poziom i zakres potrzebnego szkolenia jest ustalany przez DTO lub ATO w oparciu o potrzeby osoby wnioskującej.

c) Okres ważności

1) Pozytywny wynik egzaminów z wiedzy teoretycznej pozostaje ważny:

(i) w przypadku wydania licencji pilota lekkich statków powietrznych lub licencji pilota turystycznego, przez okres 24 miesięcy;

(ii) w przypadku wydania licencji pilota zawodowego, licencji pilota w załodze wieloosobowej lub uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) na okres 36 miesięcy;

(iii) w przypadku wydania podstawowego uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (BIR), bez ograniczeń czasowych.

Okresy podane w ppkt (i) i (ii) liczy się od dnia, w którym pilot zdał egzamin z wiedzy teoretycznej, zgodnie z lit. b) pkt 2.

2) Wynik ukończenia egzaminów teoretycznych na licencję pilota liniowego (ATPL - Airline Transport Pilot Licence) pozostaje ważny do celów wydania licencji ATPL przez okres 7 lat od ostatniej daty ważności:

(i) uprawnienia IR wpisanego do tej licencji; lub

(ii) w przypadku śmigłowców, uprawnienia na typ śmigłowca wpisanego do tej licencji.

FCL.030 Egzamin praktyczny

a) Od osoby wnioskującej wymaga się, żeby przed przystąpieniem do egzaminu praktycznego w celu wydania licencji, uprawnienia lub certyfikatu zdała wymagany egzamin z wiedzy teoretycznej; nie dotyczy to osób przechodzących zintegrowane szkolenie w powietrzu.

W każdym przypadku ukończenie szkolenia teoretycznego jest wymagane przed przystąpieniem do egzaminu praktycznego.

b) Z wyjątkiem przypadków wydawania licencji pilota liniowego, osoba wnioskująca o przystąpienie do egzaminu praktycznego jest kierowana do tego egzaminu przez instytucję/osobę odpowiedzialną za szkolenie, po ukończeniu tego szkolenia. Dokumentacja szkolenia jest udostępniana egzaminatorowi.

c) Na potrzeby wydania BIR kandydat do egzaminu praktycznego musi najpierw ukończyć wszystkie moduły szkoleniowe i zostać skierowany na egzamin praktyczny przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Zatwierdzony ośrodek szkolenia udostępnia egzaminatorowi dokumentację szkoleniową kandydata.

FCL.035 Zaliczanie czasu lotu i wiedzy teoretycznej

a) Zaliczanie czasu lotu

1) O ile pozostałe przepisy niniejszej części nie stanowią inaczej, czas lotu zaliczany do licencji, uprawnienia lub certyfikatu musi być wykonany na tej samej kategorii statku powietrznego co kategoria we wniosku o wydanie licencji, uprawnienia lub certyfikatu.

2) Pilot dowódca lub pilot podczas szkolenia.

3) Czas lotu w charakterze drugiego pilota lub PICUS. O ile pozostałe przepisy niniejszej części nie stanowią inaczej, posiadacz licencji pilota, pełniący funkcję drugiego pilota lub PICUS, jest uprawniony do zaliczenia całego czasu lotu wykonanego jako drugi pilot na poczet całkowitego czasu lotu wymaganego do uzyskania wyższego stopnia licencji pilota.

4) Wszystkie godziny lotu na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, które podlegają decyzji państwa członkowskiego podjętej zgodnie z art. 2 ust. 8 lit. a) lub c) rozporządzenia (UE) 2018/1139 lub które wchodzą w zakres załącznika I do tego rozporządzenia, zalicza się w całości na poczet spełnienia wymagań dotyczących czasu lotu wynikających z pkt FCL.140.A lit. a) pkt 1 i pkt FCL.740.A lit. b) pkt 1 ppkt (ii) niniejszego załącznika, pod warunkiem że spełnione są następujące warunki:

(i) dany samolot lub motoszybowiec turystyczny jest tej samej kategorii i klasy co statek powietrzny określony w części FCL, w odniesieniu do którego godziny lotu mają zostać zaliczone;

(ii) w przypadku lotów szkolnych z instruktorem używany samolot lub motoszybowiec turystyczny podlega zezwoleniu określonemu w pkt ORA.ATO.135 załącznika VII (część ORA) lub w pkt DTO.GEN.240 załącznika VIII (część DTO).

b) Zaliczanie wiedzy teoretycznej

1) Osobom wnioskującym, które zdały egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję pilota liniowego, zalicza się wymagania dotyczące wiedzy teoretycznej na licencję pilota lekkich statków powietrznych, licencję pilota turystycznego, licencję pilota zawodowego oraz, z wyjątkiem śmigłowców, uprawnienia IR oraz BIR na tę samą kategorię statków powietrznych.

2) Osobom wnioskującym, które zdały egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję pilota zawodowego, zalicza się wymagania dotyczące wiedzy teoretycznej na:

(i) licencję pilota lekkich statków powietrznych na tę samą kategorię statków powietrznych;

(ii) licencję pilota turystycznego na tę samą kategorię statków powietrznych; oraz

(iii) przedmiot "łączność" na BIR. Zaliczenie to obejmuje część IFR przedmiotu "łączność" tylko wtedy, gdy przedmiot ten zaliczono zgodnie z pkt FCL.310, w oparciu o wymogi obowiązujące od dnia 20 grudnia 2019 r.

3) Posiadaczom uprawnienia IR lub osobom wnioskującym, które zdały egzamin z wiedzy teoretycznej w zakresie IR na daną kategorię statków powietrznych, zalicza się szkolenie teoretyczne oraz egzaminy z wiedzy teoretycznej na:

(i) uprawnienie IR na inną kategorię statków powietrznych; oraz

(ii) BIR.

4) Posiadacze licencji pilota uzyskują zaliczenie na poczet wymagań dotyczących szkolenia i egzaminu z zakresu wiedzy teoretycznej na licencję na inną kategorię statków powietrznych zgodnie z dodatkiem 1 do niniejszej części. Zaliczenie to dotyczy również osób wnioskujących o licencję pilota, które zdały już egzaminy z wiedzy teoretycznej do celów wydania tej licencji w innej kategorii statków powietrznych, o ile mieszczą się one w okresie ważności egzaminu z wiedzy teoretycznej podanym w pkt FCL.025 lit. c).

5) Na zasadzie odstępstwa od przepisów lit. b) pkt 3, posiadacze uprawnienia IR(A), którzy ukończyli szkolenie modułowe IR(A) oparte na posiadanych kompetencjach, uzyskują pełne zaliczenie na poczet wymagań dotyczących szkolenia i egzaminu z wiedzy teoretycznej na uprawnienie IR na inną kategorię statków powietrznych, tylko wtedy, gdy zaliczyli szkolenie i egzamin z wiedzy teoretycznej części kursu dotyczącej IFR zgodnie z wymaganiami zawartymi w pkt FCL.720.A lit. b) pkt 2 ppkt (i).

6) Jeżeli dodatek 1 obejmuje zaliczenie przedmiotu "łączność", zastosowanie mają wszystkie poniższe zasady:

(i) szkolenie i egzamin z tego przedmiotu zalicza się tylko wtedy, gdy kandydat, podczas poprzednich egzaminów z wiedzy teoretycznej zgodnie z załącznikiem VI pkt ARA.FCL.300, ukończył przedmiot "łączność" lub oba przedmioty: "łączność VFR" i "łączność IFR";

(ii) kandydaci, którzy ukończyli tylko przedmiot "łączność VFR" albo tylko przedmiot "łączność IFR", muszą ukończyć szkolenie teoretyczne z przedmiotu "łączność", którego czas trwania może zostać skrócony na podstawie oceny kandydatów dokonanej przez ATO. W przypadku kandydatów, którzy ukończyli przedmiot "łączność VFR", aspekty związane wyłącznie z łącznością VFR można ograniczyć. W przypadku kandydatów, którzy ukończyli przedmiot "łączność IFR", aspekty związane wyłącznie z komunikacją VFR można ograniczyć. W każdym przypadku kandydaci zdają egzamin z wiedzy teoretycznej z przedmiotu "łączność".

FCL.040 Korzystanie z przywilejów wynikających z licencji

Korzystanie z przywilejów wynikających z licencji zależy od ważności uprawnień w nich zawartych, w stosownych przypadkach oraz od ważności orzeczenia lekarskiego, w zależności od wykorzystywanych przywilejów.

FCL.045 Obowiązek noszenia i okazywania dokumentów

a) W trakcie korzystania z przywilejów wynikających z licencji pilot musi mieć zawsze przy sobie ważną licencję i ważne orzeczenie lekarskie.

b) Pilot musi mieć również przy sobie dokument identyfikacyjny ze zdjęciem.

c) Na żądanie uprawnionego przedstawiciela właściwego organu pilot lub uczeń-pilot bez zbędnej zwłoki musi okazać zapis swojego czasu lotu do celów kontroli.

d) Uczeń-pilot musi mieć również przy sobie potwierdzenia wszystkich upoważnień do wykonywania samodzielnych lotów nawigacyjnych wymaganych na mocy pkt FCL.020 lit. a) pkt 1.

e) Pilot, który zamierza odbyć lot poza terytorium Unii statkiem powietrznym zarejestrowanym w innym państwie członkowskim niż to, które wydało licencję załogi lotniczej, musi mieć przy sobie ostatnie wydanie - w wersji drukowanej lub elektronicznej - załącznika ICAO, w którym znajduje się odniesienie do numeru rejestracyjnego ICAO porozumienia o stosowaniu automatycznego uznawania licencji, a także wykaz państw, które są stroną tego porozumienia.

FCL.050 Rejestrowanie czasu lotu

Pilot musi prowadzić wiarygodny zapis szczegółów wszystkich wykonanych lotów, zgodny w formie i sposobie prowadzenia z wymogami ustalonymi przez właściwy organ.

FCL.055 Biegłość językowa

a) Przepisy ogólne. Piloci samolotów, śmigłowców, pionowzlotów i sterowców, od których wymaga się posługiwania radiotelefonem, nie mogą korzystać z przywilejów wynikających z ich licencji i uprawnień, jeżeli nie posiadają w licencji potwierdzenia biegłości posługiwania się językiem angielskim lub językiem używanym w łączności radiowej podczas lotu. Potwierdzenie wskazuje język, stopień biegłości oraz termin ważności i jest uzyskiwane zgodnie z procedurą ustanowioną przez właściwy organ. Minimalnym akceptowalnym poziomem biegłości jest poziom operacyjny (poziom 4) zgodnie z dodatkiem 2 do niniejszego załącznika.

b) Osoba ubiegająca się o wpisanie potwierdzenia biegłości językowej musi wykazać się, zgodnie z dodatkiem 2 do niniejszego załącznika, biegłością językową przynajmniej na poziomie operacyjnym zarówno w stosowaniu frazeologii, jak i zwykłego języka przed, odpowiednio, konsultantem certyfikowanym przez właściwy organ lub organem ds. egzaminów językowych zatwierdzonym przez właściwy organ. Aby tego dokonać, osoba wnioskująca musi wykazać się umiejętnością:

1) skutecznego porozumiewania się w formie wyłącznie głosowej oraz w kontaktach osobistych;

2) dokładnego i precyzyjnego porozumiewania się w zakresie tematów ogólnych i związanych z pracą;

3) wykorzystywania właściwych metod komunikowania się w celu wymiany komunikatów oraz rozpoznawania i wyjaśniania nieporozumień w kontekście ogólnym lub związanym z pracą;

4) pomyślnego i stosunkowo łatwego radzenia sobie z wyzwaniami językowymi powstałymi w wyniku komplikacji lub nieoczekiwanego obrotu zdarzeń, które występują w rutynowych sytuacjach w pracy, lub z zadaniami komunikacyjnymi, które już zna; oraz

5) używania dialektu lub akcentu zrozumiałego dla środowiska lotniczego.

c) Z wyjątkiem pilotów, którzy wykazali się biegłością językową na poziomie eksperta (poziom 6), zgodnie z dodatkiem 2 do niniejszego załącznika, potwierdzenie biegłości językowej podlega ponownej ocenie:

1) co 4 lata, w przypadku poziomu operacyjnego (poziom 4); lub

2) co 6 lat, w przypadku poziomu rozszerzonego (poziom 5).

d) Szczególne wymagania dla posiadaczy uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR). Na zasadzie odstępstwa od przepisów powyższych liter, posiadacze uprawnień IR muszą wykazać się umiejętnością używania języka angielskiego na odpowiednim poziomie biegłości określonym w dodatku 2 do niniejszego załącznika.

e) Wykazanie się biegłością językową oraz umiejętnością używania języka angielskiego w przypadku posiadaczy uprawnienia IR odbywa się przy użyciu metody oceny ustalonej przez dowolny właściwy organ.

FCL.060 Niedawno zdobyte doświadczenie

a) (uchylona).

b) Samoloty, śmigłowce, pionowzloty, sterowce i statki powietrzne zdolne do wykonywania lotów VTOL (VCA).

Pilot nie może wykonywać lotów na statku powietrznym w zarobkowym transporcie lotniczym ani w celu przewozu pasażerów:

1) jako PIC lub drugi pilot, jeżeli w ciągu ostatnich 90 dni nie wykonał co najmniej 3 startów, podejść do lądowania i lądowań jako pilot lecący na statku powietrznym tego samego typu lub klasy, bądź na FFS tego typu lub klasy. Trzy starty i lądowania, o których mowa, powinny być wykonane w ramach operacji w załodze wieloosobowej lub jednoosobowej, w zależności od przywilejów posiadanych przez tego pilota; oraz

2) jako PIC w nocy, jeżeli:

(i) w ciągu ostatnich 90 dni nie wykonał co najmniej 1 startu, podejścia do lądowania i lądowania w nocy jako pilot lecący statkiem powietrznym tego samego typu lub klasy bądź FFS tego typu lub klasy; lub

(ii) nie posiada uprawnienia IR;

3) jako drugi pilot zastępujący podczas przelotu, chyba że w ciągu ostatnich 90 dni wykonał jedno z poniższych:

(i) co najmniej trzy loty po trasie jako drugi pilot zastępujący podczas przelotu danego typu;

(ii) szkolenie, którego treść określa operator i które obejmuje co najmniej trzy loty po trasie jako drugi pilot zastępujący podczas przelotu na FSTD odpowiadającym danemu typowi;

(iii) szkolenie okresowe zgodnie z podczęścią FC (ORO.FC) załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012;

(iv) kontrolę umiejętności dla drugich pilotów zastępujących podczas przelotu zgodnie z dodatkiem 9.

4) Jeżeli pilot posiada uprawnienia do prowadzenia więcej niż jednego typu samolotu o podobnych właściwościach pilotażu i działania, 3 starty, podejścia do lądowania i lądowania wymagane w pkt 1 mogą zostać wykonane zgodnie z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi na podstawie części 21.

5) Jeżeli pilot posiada przywileje do prowadzenia więcej niż jednego typu śmigłowca noncomplex o podobnych właściwościach pilotażu i działania, zgodnie z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi na podstawie części 21, 3 starty, podejścia do lądowania i lądowania wymagane w pkt 1 mogą zostać wykonane tylko na jednym z tych typów, o ile pilot odbył co najmniej 2 godziny lotu w każdym z nich, w okresie ostatnich 6 miesięcy.

c) Szczególne wymagania dotyczące zarobkowego transportu lotniczego

1) W przypadku zarobkowego transportu lotniczego, okres 90 dni, o którym mowa w lit. b) pkt 1 i 2 powyżej może zostać przedłużony maksymalnie do 120 dni, jeśli w tym czasie pilot wykonywał loty liniowe pod nadzorem instruktora typu lub egzaminatora typu.

2) W przypadku niespełnienia przez pilota wymogu podanego w pkt 1 musi on ukończyć lot szkolny na statku powietrznym z instruktorem upoważnionym zgodnie z podczęścią J do szkolenia w zakresie danego typu statku powietrznego. Przed rozpoczęciem korzystania z przywilejów pilot musi odbyć lot szkolny na statku powietrznym lub FFS danego typu statku powietrznego, który ma zostać użyty, z uwzględnieniem co najmniej tych wymagań w lit. b) pkt 1) i 2).

FCL.065 Ograniczenie przywilejów posiadaczy licencji w wieku 60 lat i starszych w zarobkowym transporcie lotniczym

a) Wiek od 60 do 64 lat. Samoloty i śmigłowce. Posiadacz licencji pilota, który osiągnął wiek 60 lat, nie może pełnić funkcji pilota statku powietrznego uczestniczącego w zarobkowym transporcie lotniczym, chyba że jest członkiem załogi wieloosobowej. Na zasadzie odstępstwa tacy posiadacze są uprawnieni do pełnienia funkcji pilotów statków powietrznych zaangażowanych w operacje śmigłowcowej służby ratownictwa medycznego z załogą jednoosobową zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 965/2012, pod warunkiem że spełniają obowiązujące wymagania określone w tym celu w tym rozporządzeniu i w załączniku IV (część MED) do niniejszego rozporządzenia.

b) Wiek 65 lat. Posiadacz licencji pilota, który osiągnął wiek 65 lat, nie może pełnić funkcji pilota statku powietrznego uczestniczącego w zarobkowym transporcie lotniczym.

c) (uchylona).

FCL.070 Cofnięcie, zawieszenie i ograniczenie licencji, uprawnień, upoważnień i certyfikatów

a) Licencje, uprawnienia, upoważnienia i certyfikaty wydane zgodnie z niniejszą częścią mogą być ograniczane, zawieszane lub cofane przez właściwy organ w przypadku gdy pilot nie spełnia wymagań niniejszej części, części medycznej lub stosownych wymogów operacyjnych, zgodnie z warunkami i procedurami określonymi w części ARA.

b) W przypadku zawieszenia lub cofnięcia licencji pilota niezwłocznie zwraca on swoją licencję lub certyfikat właściwemu organowi.

PODCZĘŚĆ B

LICENCJA PILOTA LEKKICH STATKÓW POWIETRZNYCH - LAPL

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.100 LAPL - minimalny wiek

Osoba ubiegająca się o licencję LAPL na samoloty lub śmigłowce musi mieć co najmniej 17 lat.

FCL.105 LAPL - przywileje i warunki

a) Przepisy ogólne. Przywileje posiadacza licencji LAPL obejmują wykonywanie bez wynagrodzenia czynności pilota dowódcy (PIC) w operacjach niekomercyjnych na odpowiedniej kategorii statków powietrznych.

b) Warunki. Osoba ubiegająca się o licencję LAPL musi spełniać wymagania dla stosownej kategorii statków powietrznych oraz, w stosownych przypadkach, klasy lub typu statku powietrznego użytego podczas egzaminu praktycznego.

FCL.110 LAPL - zaliczanie wymagań dla tej kategorii statków powietrznych

a) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL, posiadająca już inną licencję w tej samej kategorii statków powietrznych, uzyskuje pełne zaliczenie wymagań dla licencji LAPL w tej kategorii statków powietrznych.

b) Bez uszczerbku dla powyższej litery, w przypadku wygaśnięcia takiej licencji, aby zdobyć licencję LAPL w odpowiedniej kategorii statków powietrznych, osoba ubiegająca się musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z FCL.125.

FCL.115 LAPL - szkolenie

a) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL musi ukończyć szkolenie w DTO lub ATO. Szkolenie to obejmuje:

1) szkolenie z wiedzy teoretycznej oraz szkolenie praktyczne, odpowiednie do przywilejów licencji LAPL, o którą ubiega się dana osoba;

2) dodatkowo w przypadku licencji LAPL(H) obowiązkowe elementy szkolenia na odpowiedni typ śmigłowca, określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012.

b) Szkolenie z wiedzy teoretycznej i szkolenie praktyczne można ukończyć w DTO lub ATO innej niż ta, w której kandydat rozpoczął szkolenie.

c) W przypadku szkolenia w zakresie uprawnień na klasę samolotów wodnych SEP uwzględnia się elementy sekcji B (wymogi szczegółowe dotyczące kategorii samolotu) pkt 7 (uprawnienia na klasę - samoloty wodne) dodatku 9.

d) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL może uzyskać zaliczenie za poprzednie szkolenie PPL, które odbyła zgodnie z podczęścią C na tej samej kategorii statku powietrznego, na podstawie oceny kandydata dokonanej przez ATO lub DTO odpowiedzialny za szkolenie LAPL. W każdym przypadku kandydat musi spełnić wymagania dotyczące doświadczenia określone w pkt FCL.110.A lit. a) lub FCL.110.H lit. a), stosownie do przypadku.

FCL.120 LAPL - egzamin z wiedzy teoretycznej

Osoba ubiegająca się o licencję LAPL musi wykazać podczas egzaminów, że posiada wiedzę teoretyczną odpowiednią do nadawanych przywilejów w zakresie następujących przedmiotów:

a) przedmioty wspólne:

– prawo lotnicze,

– człowiek - możliwości i ograniczenia,

– meteorologia,

– łączność i

– nawigacja;

b) przedmioty dotyczące poszczególnych kategorii statków powietrznych:

– zasady lotu,

– procedury operacyjne,

– wykonywanie i planowanie lotu, oraz

– ogólna wiedza o statku powietrznym.

FCL.125 LAPL - egzamin praktyczny

a) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL musi wykazać podczas egzaminu praktycznego, że potrafi, jako pilot dowódca statku powietrznego odpowiedniej kategorii, wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów.

b) Kandydat do egzaminu praktycznego przechodzi wcześniej szkolenie praktyczne na tej samej klasie lub typie statku powietrznego, jaki będzie użyty do przeprowadzenia egzaminu. Do czasu wpisania do licencji kolejnych rozszerzeń zgodnie z niniejszą podczęścią nadane przywileje ograniczają się do klasy lub typu statku powietrznego użytego do przeprowadzenia egzaminu praktycznego.

c) Oceny zaliczające

1) Egzamin praktyczny jest podzielony na różne sekcje, które odpowiadają różnym fazom lotu właściwym dla danej kategorii pilotowanego statku powietrznego.

2) Niezaliczenie jednego punktu sekcji powoduje niezaliczenie całej sekcji. W przypadku gdy kandydat nie zaliczy tylko jednej sekcji, powtarza tylko tę sekcję. Niezaliczenie więcej niż jednej sekcji powoduje niezaliczenie całego egzaminu.

3) W razie potrzeby powtórzenia egzaminu zgodnie z pkt 2, niezaliczenie którejkolwiek z sekcji, a dotyczy to również sekcji zdanych przy poprzednim podejściu, powoduje niezaliczenie całego egzaminu.

4) W przypadku gdy kandydat nie otrzyma zaliczenia wszystkich sekcji egzaminu w dwóch podejściach, musi odbyć dodatkowe szkolenie praktyczne.

SEKCJA 2

Wymagania szczegółowe dla licencji samolotowej LAPL - LAPL(A)

FCL.105.A LAPL(A) - przywileje i warunki

a) Przywileje

Posiadacz licencji samolotowej LAPL ma przywileje do wykonywania czynności pilota dowódcy lądowych samolotów SEP, wodnych samolotów SEP lub motoszybowców turystycznych o maksymalnej poświadczonej masie startowej 2 000 kg lub mniej, przewożących maksymalnie trzech pasażerów, czyli, że na pokładzie statku powietrznego nigdy nie znajdują się więcej niż cztery osoby.

b) Warunki

1) Posiadaczowi licencji LAPL(A) wolno przewozić pasażerów dopiero, gdy po wydaniu licencji wykona 10 godzin czasu lotu jako pilot dowódca samolotów lub motoszybowców turystycznych.

2) Posiadacze licencji LAPL(A), którzy mieli wcześniej licencję ATPL(A), MPL(A), CPL(A) lub PPL(A) są zwolnieni z wymogów określonych w lit. b) pkt 1.

FCL.110.A LAPL(A) - wymagane doświadczenie i zaliczenia

a) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL(A) musi mieć zaliczone co najmniej 30 godzin szkolenia praktycznego na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, w tym co najmniej:

1) 15 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem na klasie statku powietrznego, jaka będzie wykorzystana do przeprowadzenia egzaminu praktycznego;

2) 6 godzin czasu lotu samodzielnego pod nadzorem, w tym co najmniej 3 godziny samodzielnego lotu nawigacyjnego, z czego co najmniej 1 lot nawigacyjny na odległość co najmniej 150 km (80 mil morskich), podczas którego należy wykonać 1 lądowanie z pełnym zatrzymaniem na lotnisku innym niż lotnisko odlotu.

b) Szczegółowe wymagania dla kandydatów posiadających licencję SPL wydaną zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, w tym przywileje dotyczące pilotowania motoszybowców turystycznych. Osoby ubiegające się o licencję LAPL(A), które posiadają licencję SPL z przywilejami dotyczącymi pilotowania motoszybowców turystycznych, muszą mieć wykonane co najmniej 21 godzin czasu lotu na motoszybowcach turystycznych po wpisaniu przywilejów TMG oraz muszą spełniać wymagania pkt FCL.135.A lit. a) dotyczące samolotów.

c) Zaliczanie Kandydat posiadający wcześniejsze doświadczenie jako pilot dowódca może uzyskać zaliczenie tego doświadczenia na poczet wymagań określonych w lit. a) pod następującymi warunkami:

1) decyzja o zakresie takiego zaliczenia jest podejmowana przez DTO lub ATO, w której pilot ten przechodzi szkolenie, na podstawie wstępnego lotu sprawdzającego, jednakże w żadnym przypadku takie zaliczenie nie może:

(i) wynieść więcej niż całkowity czas lotu w charakterze pilota dowódcy;

(ii) wynieść więcej niż 50 % liczby godzin wymaganej w lit. a);

(iii) obejmować wymagań określonych w lit. a) pkt 2;

2) można uwzględnić wcześniejsze doświadczenie w charakterze pilota dowódcy na statkach powietrznych, które podlegają decyzji państwa członkowskiego podjętej zgodnie z art. 2 ust. 8 lit. a) lub c) rozporządzenia (UE) 2018/1139 lub które wchodzą w zakres załącznika I do tego rozporządzenia, pod warunkiem że dany statek powietrzny odpowiada definicji odpowiedniej kategorii statku powietrznego określonej w niniejszym załączniku (część FCL).

FCL.135.A LAPL(A) - rozszerzenie przywilejów na inną klasę lub wariant samolotu

a) Osobie ubiegającej się o licencję LAPL(A) przyznaje się przywileje na tę klasę samolotów lub motoszybowców turystycznych, na której przeprowadzono egzamin praktyczny. W celu rozszerzenia przywilejów na inną klasę posiadacz licencji LAPL(A) musi zaliczyć na tej innej klasie wszystkie poniższe:

(1) 3 godziny szkolenia praktycznego, w tym:

(i) 10 startów i lądowań z instruktorem;

(ii) 10 samodzielnych startów i lądowań pod nadzorem;

(2) egzamin praktyczny mający wykazać odpowiedni poziom umiejętności praktycznych na nowej klasie statku powietrznego. W trakcie tego egzaminu kandydat musi również zademonstrować egzaminatorowi, że posiada odpowiednią wiedzę o tej klasie statku powietrznego w zakresie następujących przedmiotów:

(i) procedury operacyjne;

(ii) osiągi i planowanie lotu;

(iii) ogólna wiedza o statku powietrznym.

b) W celu rozszerzenia swoich przywilejów na inny wariant w ramach danej klasy pilot przechodzi szkolenie w różnicach lub szkolenie zapoznawcze. Szkolenie w różnicach zostaje wpisane do książki lotów pilota lub do równoważnego dokumentu i potwierdzone podpisem instruktora. Przy rozszerzaniu przywilejów na klasę samolotów SEP o wariant z innym typem silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c, szkolenie w różnicach obejmuje szkolenie praktyczne z instruktorem i szkolenie teoretyczne, które w odniesieniu do tego innego typu silnika i powiązanych systemów powietrznych obejmuje co najmniej wszystkie następujące przedmioty:

1) procedury operacyjne;

2) osiągi i planowanie lotu;

3) ogólna wiedza o statku powietrznym.

c) Osobom ubiegającym się o rozszerzenie przywilejów wynikających z licencji LAPL(A) na TMG, posiadającym również licencję SPL zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, w tym przywileje dotyczące pilotowania motoszybowców turystycznych, w pełni zalicza się wymogi lit. a).

FCL.140.A LAPL(A) - wymagania dotyczące bieżącej praktyki

a) Posiadacze licencji LAPL(A) mogą korzystać z wynikających z niej przywilejów, tylko jeżeli spełnili którykolwiek z poniższych warunków, w okresie ostatnich 2 lat, jako pilot samolotu lub motoszybowca turystycznego:

1) wykonali co najmniej 12 godzin czasu lotu jako pilot dowódca lub w locie z instruktorem bądź samodzielnie pod nadzorem instruktora, w tym:

(i) 12 startów i lądowań;

(ii) w sposób wymagany przez instruktora szkolenie odświeżające trwające co najmniej 1 godzinę całkowitego czasu lotu z instruktorem, który wybiera te ćwiczenia w locie, które umożliwiają kandydatowi odświeżenie jego kompetencji w zakresie bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego oraz stosowania procedur przewidzianych w warunkach normalnych, anormalnych i awaryjnych;

2) zaliczenie kontroli umiejętności dotyczących licencji LAPL(A) przed egzaminatorem. Kontrola umiejętności musi się opierać na egzaminie praktycznym na licencję LAPL(A);

b) Jeżeli posiadacze licencji LAPL(A) posiadają zarówno przywileje SEP(land), jak i SEP(sea), mogą spełniać wymogi określone w lit. a) pkt 1 dla danej klasy lub kombinacji klas, które będą ważne dla obu przywilejów. W tym celu na samolocie każdej klasy odbywa się co najmniej 1 godzinę wymaganego czasu lotu i 6 z wymaganych 12 startów i lądowań.

c) Posiadacze licencji LAPL(A) z przywilejami na samoloty SEP, którzy zgodnie z pkt FCL.135.A lit. b) rozszerzyli swoje przywileje na wariant z innym typem silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c, jeżeli nie wykonali lotu na tym wariancie w ciągu ostatnich 2 lat, przed korzystaniem z przywilejów związanych z tym wariantem, muszą spełnić jeden z poniższych warunków:

1) przejść dalsze szkolenie w różnicach zgodnie z pkt FCL.135.A lit. b);

2) przejść kontrolę umiejętności;

3) przejść szkolenie odświeżające zgodnie z pkt FCL.140.A lit. a) pkt 1 ppkt (ii).

d) Loty z instruktorem, loty pod nadzorem, o których mowa w lit. a) pkt 1 formuła wprowadzająca, szkolenie odświeżające, o którym mowa w lit. a) pkt 1 ppkt (ii) i lit. c) pkt 3, oraz kontrola umiejętności, o której mowa w lit. a) pkt 2 i lit. c) pkt 2, zostają wpisane do książki lotów pilota lub do równoważnego dokumentu i potwierdzone podpisem instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dla licencji LAPL na śmigłowce - LAPL(H)

FCL.105.H LAPL(H) - przywileje

Przywileje posiadacza licencji śmigłowcowej LAPL obejmują wykonywanie czynności pilota dowódcy śmigłowców jednosilnikowych o maksymalnej poświadczonej masie startowej 2 000 kg lub mniejszej, przewożących maksymalnie 3 pasażerów, w taki sposób, że na pokładzie nigdy nie znajdują się więcej niż 4 osoby.

FCL.110.H LAPL(H) - wymagane doświadczenie i zaliczenia

a) Osoba ubiegająca się o licencję LAPL(H) musi mieć zaliczone 40 godzin szkolenia praktycznego na śmigłowcach, z czego co najmniej 35 godzin na typie śmigłowca, który ma być użyty do przeprowadzenia egzaminu praktycznego. Szkolenie praktyczne musi obejmować co najmniej:

1) 20 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem; oraz

2) 10 godzin czasu lotu samodzielnego pod nadzorem, w tym co najmniej 5 godzin samodzielnego lotu nawigacyjnego, z czego co najmniej 1 lot nawigacyjny na odległość co najmniej 150 km (80 mil morskich), podczas którego wykonuje się jedno lądowanie z pełnym zatrzymaniem na lotnisku innym niż lotnisko odlotu.

b) Zaliczanie Kandydat posiadający wcześniejsze doświadczenie jako pilot dowódca może uzyskać zaliczenie tego doświadczenia na poczet wymagań określonych w lit. a) pod następującymi warunkami:

1) decyzja o zakresie takiego zaliczenia jest podejmowana przez DTO lub ATO, w której pilot ten przechodzi szkolenie, na podstawie wstępnego lotu sprawdzającego, jednakże w żadnym przypadku takie zaliczenie nie może:

(i) wynieść więcej niż całkowity czas lotu w charakterze pilota dowódcy;

(ii) wynieść więcej niż 50 % liczby godzin wymaganej w lit. a);

(iii) obejmować wymagań określonych w lit. a) pkt 2;

2) można uwzględnić wcześniejsze doświadczenie w charakterze pilota dowódcy w statkach powietrznych, które podlegają decyzji państwa członkowskiego podjętej zgodnie z art. 2 ust. 8 lit. b) rozporządzenia (UE) 2018/1139 lub które wchodzą w zakres załącznika I do tego rozporządzenia, pod warunkiem że dany statek powietrzny odpowiada definicji kategorii "śmigłowce" zgodnie z niniejszym załącznikiem (część FCL).

FCL.135.H LAPL(H) - rozszerzenie przywilejów na inny typ lub wariant śmigłowca

a) Osobie ubiegającej się o licencję LAPL(H) przyznaje się przywileje na ten typ śmigłowca, na którym przeprowadzono egzamin praktyczny. Aby rozszerzyć swoje przywileje na inny typ śmigłowca, posiadacz licencji LAPL(H) musi wykonać, na tym innym typie, wszystkie poniższe:

1) o ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 nie określono inaczej, co najmniej 5 godzin szkolenia praktycznego, w tym:

(i) 15 startów, podejść do lądowania i lądowań z instruktorem;

(ii) 15 samodzielnych startów, podejść do lądowania i lądowań pod nadzorem;

2) egzamin praktyczny w celu wykazania się poziomem umiejętności praktycznych odpowiednim na nowym typie śmigłowca. W trakcie tego egzaminu kandydat musi również zademonstrować egzaminatorowi, że posiada odpowiednią wiedzę teoretyczną o tym typie śmigłowca w zakresie następujących przedmiotów:

(i) procedury operacyjne,

(ii) osiągi i planowanie lotu,

(iii) ogólna wiedza o statku powietrznym.

b) Przed uzyskaniem przez posiadacza licencji LAPL(H) możliwości korzystania z wynikających z niej przywilejów na innym wariancie śmigłowca niż ten użyty do przeprowadzenia egzaminu praktycznego, pilot przystępuje do szkolenia w różnicach lub szkolenia zapoznawczego, zgodnie z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012. Szkolenie w różnicach zostaje wpisane do książki lotów pilota lub równoważnego dokumentu i potwierdzone podpisem instruktora.

FCL.140.H LAPL(H) - wymagania dotyczące bieżącej praktyki

a) Posiadacze licencji LAPL(H) mogą korzystać z wynikających z niej przywilejów na określony typ wyłącznie, jeżeli w ciągu ostatnich 12 miesięcy wykonali w odniesieniu do danego typu jeden z następujących kroków:

1) spełnili oba poniższe kryteria:

(i) wykonali co najmniej 6 godzin czasu lotu na śmigłowcach tego typu jako pilot dowódca lub w locie z instruktorem bądź samodzielnie pod nadzorem instruktora, w tym sześć startów, podejść i lądowań;

(ii) odbyli w sposób wymagany przez instruktora szkolenie odświeżające trwające co najmniej 1 godzinę całkowitego czasu lotu z instruktorem, który wybiera te ćwiczenia w locie, które umożliwiają kandydatowi odświeżenie jego kompetencji w zakresie bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego oraz stosowania procedur przewidzianych w warunkach normalnych, anormalnych i awaryjnych;

2) zaliczyli przed egzaminatorem kontrolę umiejętności na konkretnym typie przed ponownym korzystaniem z przywilejów wynikających z ich licencji. Zakres tej kontroli umiejętności opiera się na egzaminie praktycznym na licencję LAPL(H).

b) Kandydat może podjąć decyzję o ukończeniu szkolenia odświeżającego, o którym mowa w lit. a) pkt 1 ppkt (ii), na statku powietrznym, na FSTD odpowiadającym danemu typowi lub kombinacji obu.

c) Loty z instruktorem, loty pod nadzorem, o których mowa w lit. a) pkt 1 ppkt (i), szkolenie odświeżające, o którym mowa w lit. a) pkt 1 ppkt (ii), oraz kontrola umiejętności, o której mowa w lit. a) pkt 2, zostają wpisane do książki lotów pilota lub do równoważnego dokumentu i potwierdzone podpisem instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku.

SEKCJA 4 (uchylona)

SEKCJA 5 (uchylona)

PODCZĘŚĆ C

LICENCJA PILOTA PRYWATNEGO (PPL)

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.200 Minimalny wiek

Osoba ubiegająca się o licencję PPL musi mieć ukończone 17 lat.

FCL.205 Warunki

Osoba ubiegająca się o wydanie licencji PPL musi spełniać wymagania dotyczące uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego wykorzystanego do przeprowadzenia egzaminu praktycznego określone w podczęści H.

FCL.210 Szkolenie

a) Osoba ubiegająca się o licencję PPL musi ukończyć szkolenie w ATO lub DTO.

b) Szkolenie to musi obejmować szkolenie z wiedzy teoretycznej oraz szkolenie praktyczne, odpowiednie do przywilejów wynikających z licencji PPL, o którą ubiega się dana osoba.

c) Szkolenie z wiedzy teoretycznej i szkolenie praktyczne można ukończyć w DTO lub ATO innej niż ta, w której osoba ubiegająca się rozpoczęła swoje szkolenie.

FCL.215 Egzamin z wiedzy teoretycznej

Osoba ubiegająca się o licencję PPL musi wykazać podczas egzaminów, że posiada wiedzę teoretyczną odpowiednią do nadawanych przywilejów w zakresie następujących przedmiotów:

a) przedmioty wspólne:

– prawo lotnicze,

– człowiek - możliwości i ograniczenia,

– meteorologia,

– łączność; oraz

– nawigacja;

b) przedmioty dotyczące poszczególnych kategorii statków powietrznych:

– zasady lotu,

– procedury operacyjne,

– wykonywanie i planowanie lotu, oraz

– ogólna wiedza o statku powietrznym.

FCL.235 Egzamin praktyczny

a) Osoba ubiegająca się o licencję PPL musi podczas egzaminu praktycznego wykazać umiejętność pełnienia funkcji pilota dowódcy statku powietrznego odpowiedniej kategorii, demonstrując stosowne procedury i wykonując manewry ze stopniem kompetencji odpowiadającym nadawanym przywilejom.

b) Kandydat do egzaminu praktycznego musi wcześniej odbyć szkolenie praktyczne na tej samej klasie lub na tym samym typie statku powietrznego, jakie będą użyte do przeprowadzenia egzaminu praktycznego.

c) Oceny zaliczające

1) Egzamin praktyczny jest podzielony na różne sekcje, które odpowiadają różnym fazom lotu właściwym dla danej kategorii pilotowanego statku powietrznego.

2) Niezaliczenie jednego punktu sekcji powoduje niezaliczenie całej sekcji. W przypadku gdy kandydat nie zaliczy tylko jednej sekcji, powtarza tylko tę sekcję. Niezaliczenie więcej niż jednej sekcji powoduje niezaliczenie całego egzaminu.

3) W razie potrzeby powtórzenia egzaminu zgodnie z pkt 2 niezaliczenie którejkolwiek z sekcji, a dotyczy to również sekcji zdanych przy poprzednim podejściu, powoduje niezaliczenie całego egzaminu.

4) W przypadku gdy kandydat nie otrzyma zaliczenia wszystkich sekcji egzaminu w dwóch podejściach, musi odbyć dodatkowe szkolenie.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dla licencji samolotowej PPL - PPL(A)

FCL.205.A PPL(A) - przywileje

a) Przywileje posiadacza licencji PPL(A) obejmują wykonywanie bez wynagrodzenia czynności pilota dowódcy lub drugiego pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych w operacjach niekomercyjnych oraz do korzystania ze wszystkich przywilejów przysługujących posiadaczom licencji LAPL(A).

b) Niezależnie od przepisów litery powyżej, posiadacz licencji PPL(A) z przywilejami instruktora lub egzaminatora może otrzymywać wynagrodzenie za:

1) prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie licencji LAPL(A) lub PPL(A);

2) przeprowadzanie egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie licencji określonych w pkt 1;

3) szkolenie, egzaminowanie i sprawdzanie uprawnień lub certyfikatów związanych z licencją instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku.

FCL.210.A PPL(A) - wymagane doświadczenie i zaliczenia

a) Osoba ubiegająca się o licencję PPL(A) musi zaliczyć co najmniej 45 godzin szkolenia praktycznego na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, z czego 5 godzin można zaliczyć na szkoleniowych urządzeniach symulacji lotu (FSTD), w tym co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem;

2) 10 godzin czasu samodzielnego lotu pod nadzorem, w tym co najmniej 5 godzin czasu samodzielnego lotu w lotach nawigacyjnych, z czego co najmniej jeden lot nawigacyjny na odległość co najmniej 270 km (150 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu.

Kandydat może wykonać czas lotu szkolenia na uprawnienie do wykonywania lotów nocnych zgodnie z pkt FCL.810 lit. a) pkt 1 ppkt (ii) w ramach 45 godzin szkolenia praktycznego, pod warunkiem że przed rozpoczęciem szkolenia na uprawnienie do wykonywania lotów nocnych ukończył podstawowe szkolenie w locie według wskazań przyrządów.

b) Szczegółowe wymagania dla kandydatów, którzy odbyli szkolenie w zakresie LAPL(A). Osoba ubiegająca się o licencję PPL(A) uzyskuje zaliczenie z tytułu poprzedniego szkolenia LAPL(A) i otrzymuje licencję PPL(A), pod warunkiem że szkolenie LAPL(A) i szkolenie PPL(A), które ukończyła, spełniają wymagania dotyczące doświadczenia określone w lit. a). W takim przypadku zastosowanie mają wszystkie poniższe warunki:

1) jeżeli kandydat posiada już licencję LAPL(A), stosuje się wszystkie poniższe zasady, pod warunkiem że kandydat wykonał co najmniej 45 godzin całkowitego czasu lotu na samolotach lub motoszybowcach turystycznych:

(i) wymóg określony w zdaniu wprowadzającym lit. a) skrócono do 40 godzin szkolenia praktycznego;

(ii) wymaganie określone w lit. a) pkt 1 ograniczono do 21 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem;

2) kandydat musi zaliczyć co najmniej wszystkie poniższe elementy u instruktora posiadającego kwalifikacje do prowadzenia szkolenia w zakresie licencji PPL(A):

(i) 5 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem;

(ii) czas samodzielnego lotu określony w lit. a) pkt 2.

c) Szczegółowe wymagania dla kandydatów posiadających licencję SPL wydaną zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, w tym przywileje dotyczące pilotowania motoszybowców turystycznych. Osoba ubiegająca się o licencję PPL(A), która posiada SPL z przywilejami dotyczącymi pilotowania motoszybowców turystycznych, musi wykonać:

1) co najmniej 24 godziny czasu lotu na motoszybowcach turystycznych po uzyskaniu wpisu przywilejów TMG do licencji; oraz

2) co najmniej 15 godzin szkolenia praktycznego na samolotach w ramach szkolenia w DTO lub ATO, obejmującego przynajmniej wymagania określone w lit. a) pkt 2.

d) Zaliczanie. Kandydat posiadający licencję pilota na inną kategorię statku powietrznego, z wyjątkiem balonów, uzyskuje zaliczenie 10 % całkowitego czasu lotu w charakterze pilota dowódcy tego statku powietrznego, do ilości 10 godzin. Zaliczenie w żadnym przypadku nie obejmuje wymagań określonych w lit. a) pkt 2.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dla licencji PPL na śmigłowce - PPL(H)

FCL.205.H PPL(H) - przywileje

a) Przywileje posiadacza licencji PPL(H) obejmują wykonywanie bez wynagrodzenia czynności pilota dowódcy lub drugiego pilota śmigłowców w operacjach niekomercyjnych oraz do korzystania z wszystkich przywilejów przysługujących posiadaczom licencji LAPL(H).

b) Niezależnie od przepisów litery powyżej, posiadacz licencji PPL(H) z przywilejami instruktora lub egzaminatora może otrzymywać wynagrodzenie za:

1) prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie licencji LAPL(H) lub PPL(H);

2) przeprowadzanie egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie licencji określonych w pkt 1;

3) szkolenie, egzaminowanie i sprawdzanie uprawnień lub certyfikatów związanych z licencją instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku.

FCL.210.H PPL(H) - wymagane doświadczenie i zaliczenia

a) Osoba ubiegająca się o licencję PPL(H) musi zaliczyć co najmniej 45 godzin szkolenia praktycznego na śmigłowcach, z czego 5 godzin można zaliczyć na FSTD, w tym co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem; oraz

2) 10 godzin czasu lotu samodzielnego pod nadzorem, w tym co najmniej 5 godzin czasu lotu samodzielnego w lotach nawigacyjnych, z czego co najmniej 1 lot nawigacyjny na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na 2 lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

3) 35 z 45 godzin szkolenia praktycznego należy zaliczyć na tym samym typie śmigłowca, na którym ma zostać wykonany egzamin praktyczny.

b) Szczegółowe wymagania dla kandydatów, którzy odbyli szkolenie w zakresie LAPL(H). Osoba ubiegająca się o licencję PPL(H) otrzymuje zaliczenia z tytułu poprzedniego szkolenia LAPL(H) i otrzymuje licencję PPL(H), pod warunkiem że łączne szkolenie LAPL(H) i szkolenie PPL(H), które ukończyła, spełnia wymagania dotyczące doświadczenia określone w lit. a).

c) Kandydat posiadający licencję pilota na inną kategorię statku powietrznego, z wyjątkiem balonów, uzyskuje zaliczenie 10 % całkowitego czasu lotu w charakterze pilota dowódcy tego statku powietrznego, do ilości 6 godzin. Zaliczenie w żadnym przypadku nie obejmuje wymagań określonych w lit. a) pkt 2.

SEKCJA 4

Szczegółowe wymagania dla licencji PPL na sterowce - PPL(As)

FCL.205.As PPL(As) - przywileje

a) Przywileje posiadacza licencji PPL(As) obejmują wykonywanie bez wynagrodzenia czynności pilota dowódcy lub drugiego pilota sterowców w operacjach niekomercyjnych.

b) Niezależnie od przepisów litery powyżej, posiadacz licencji PPL(As) z przywilejami instruktora lub egzaminatora może otrzymywać wynagrodzenie za:

1) prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie licencji PPL(As);

2) przeprowadzanie egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w odniesieniu do licencji określonej w pkt 1;

3) szkolenie, egzaminowanie i sprawdzanie uprawnień lub certyfikatów związanych z licencją instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku.

FCL.210.As PPL(As) - wymagane doświadczenie i zaliczenia

a) Osoba ubiegająca się o licencję PPL(As) musi mieć zaliczone co najmniej 35 godzin szkolenia praktycznego na sterowcach, z czego 5 godzin można zaliczyć na szkoleniowym urządzeniu symulacji lotu (FSTD), w tym co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem, w tym:

(i) 3 godziny szkolenia w locie nawigacyjnym, w tym 1 lot nawigacyjny na odległość co najmniej 65 km (35 mil morskich);

(ii) 3 godziny szkolenia według wskazań przyrządów;

2) 8 startów i lądowań na lotnisku, z wykonaniem procedur cumowania do masztu oraz odcumowania od masztu;

3) 8 godzin czasu lotu samodzielnego pod nadzorem.

b) Kandydat posiadający licencję BPL wydaną zgodnie z załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 i kwalifikacje do pilotowania sterowców na ogrzane powietrze uzyskuje zaliczenie 10 % swojego całkowitego czasu lotu w charakterze pilota dowódcy takich sterowców, do maksymalnie 5 godzin.

SEKCJA 5 (uchylona)

SEKCJA 6 (uchylona)

PODCZĘŚĆ D

LICENCJA PILOTA ZAWODOWEGO - CPL

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.300 CPL - minimalny wiek

Osoba ubiegająca się o licencję CPL musi mieć ukończone 18 lat.

FCL.305 CPL - przywileje i warunki

a) Przywileje. Przywileje posiadacza licencji CPL w odpowiedniej kategorii statków powietrznych obejmują:

1) korzystanie ze wszystkich przywilejów przysługujących posiadaczowi licencji LAPL i PPL;

2) wykonywanie czynności pilota dowódcy lub drugiego pilota na wszelkich statkach powietrznych w operacjach innych niż zarobkowy transport lotniczy;

3) wykonywanie czynności pilota dowódcy statku powietrznego z załogą jednoosobową w zarobkowym transporcie lotniczym z zastrzeżeniem ograniczeń określonych w FCL.060 oraz niniejszej podczęści;

4) wykonywanie czynności drugiego pilota w zarobkowym transporcie lotniczym z zastrzeżeniem ograniczeń określonych w FCL.060.

b) Warunki. Osoba ubiegająca się o wydanie licencji CPL musi spełniać wymagania dotyczące uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego wykorzystanego do przeprowadzenia kontroli umiejętności.

FCL.310 CPL - egzaminy z wiedzy teoretycznej

Osoba ubiegająca się o licencję CPL musi wykazać odpowiadający nadawanym przywilejom poziom wiedzy z następujących zagadnień:

a) prawo lotnicze,

b) ogólna wiedza o statku powietrznym - konstrukcja płatowca/systemy/zespół napędowy,

c) ogólna wiedza o statku powietrznym - oprzyrządowanie,

d) masa i wyważenie,

e) osiągi;

f) planowanie lotu i monitorowanie lotu,

g) człowiek - możliwości i ograniczenia,

h) meteorologia,

i) nawigacja ogólna,

j) radionawigacja;

k) procedury operacyjne;

l) zasady lotu; oraz

m) łączność.

FCL.315 CPL - szkolenie

Osoba ubiegająca się o licencję CPL musi zaliczyć szkolenie teoretyczne i szkolenie praktyczne w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, zgodnie z dodatkiem 3 do niniejszej części.

FCL.320 CPL - egzamin praktyczny

Osoba ubiegająca się o licencję CPL musi zaliczyć egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 4 do niniejszej części w celu wykazania, że potrafi, jako pilot dowódca statku powietrznego odpowiedniej kategorii, wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące samolotów - CPL(A)

FCL.315.A CPL - szkolenie

Szkolenie z zakresu wiedzy teoretycznej oraz szkolenie praktyczne, wymagane w celu wydania licencji CPL(A), muszą obejmować szkolenie w zakresie zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania maszyny z takich sytuacji.

FCL.325.A CPL(A) - Szczegółowe wymagania dla kandydatów posiadających licencję MPL

a) Osoba ubiegająca się o licencję CPL(A), która posiada licencję MPL, musi zaliczyć na samolotach:

1) 70 godzin czasu lotu w jeden z następujących sposobów:

(i) jako pilot dowódca;

(ii) obejmującego co najmniej 10 godzin jako pilot dowódca oraz dodatkowy czas lotu jako pilot dowódca pod nadzorem.

Z wymaganych 70 godzin 20 godzin muszą stanowić loty nawigacyjne VFR jako pilot dowódca lub loty nawigacyjne obejmujące co najmniej 10 godzin jako pilot dowódca i 10 godzin jako pilot dowódca pod nadzorem. Ten czas lotu obejmuje lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), podczas którego należy wykonać, jako pilot dowódca, lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch różnych lotniskach;

2) elementy szkolenia modułowego CPL(A) określone w dodatku 3 rozdział E pkt 10 lit. a) i pkt 11;

3) egzamin praktyczny CPL(A), zgodnie z pkt FCL.320.

b) W przypadku wydania licencji CPL zgodnie z lit. a) kandydat podlega następującym warunkom:

1) spełnia wymagania pkt FCL.405.A lit. c) na potrzeby rozszerzenia przywilejów IR(A) na operacje w załodze jednoosobowej na samolotach;

2) jego przywileje na typ są ograniczone wyłącznie do korzystania z przywilejów drugiego pilota. Ograniczenie to usuwa się, gdy kandydat przejdzie kontrolę umiejętności na odpowiednim typie zgodnie z dodatkiem 9 jako pilot dowódca.

PODCZĘŚĆ E

LICENCJA PILOTA W ZAŁODZE WIELOOSOBOWEJ - MPL

FCL.400.A MPL - minimalny wiek

Osoba ubiegająca się o licencję MPL musi mieć ukończone 18 lat.

FCL.405.A MPL - przywileje

a) Przywileje posiadacza licencji MPL obejmują wykonywanie czynności drugiego pilota na samolotach, które muszą być pilotowane z drugim pilotem.

b) Na wniosek, posiadacz licencji MPL:

1) uzyskuje dodatkowe przywileje posiadacza licencji PPL(A), pod warunkiem że spełnia wymagania dotyczące licencji PPL(A) określone w podczęści C;

2) jego MPL zastępuje się licencją CPL(A), pod warunkiem że spełnia wymagania określone w pkt FCL.325.A.

c) Przysługujące posiadaczowi licencji MPL przywileje IR(A) ograniczają się do samolotów, które muszą być pilotowane z drugim pilotem. Przywileje IR(A) mogą zostać rozszerzone na operacje w załodze jednoosobowej na samolotach pod warunkiem ukończenia przez posiadacza licencji szkolenia niezbędnego do wykonywania czynności pilota dowódcy w operacjach w załodze jednoosobowej wykonywanych wyłącznie według wskazań przyrządów oraz pod warunkiem zaliczenia egzaminu praktycznego IR(A) w załodze jednoosobowej.

FCL.410.A MPL - szkolenie i egzaminy z wiedzy teoretycznej

a) Szkolenie. Osoba ubiegająca się o licencję MPL musi zaliczyć szkolenie z zakresu wiedzy teoretycznej oraz szkolenie w locie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia zgodnie z dodatkiem 5 do niniejszej części. Szkolenie z zakresu wiedzy teoretycznej oraz szkolenie w locie, wymagane w celu wydania licencji MPL, muszą obejmować szkolenie w zakresie zapobiegania sytuacjom krytycznym i wyprowadzania maszyny z takich sytuacji.

b) Egzamin. Osoba ubiegająca się o licencję MPL musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla posiadacza licencji ATPL(A), zgodnie z FCL.515, oraz odpowiednim dla uprawnienia pilota w załodze wieloosobowej.

FCL.415.A MPL - umiejętności praktyczne

a) Osoba ubiegająca się o licencję MPL musi wykazać w drodze ciągłej oceny, że posiada umiejętności wymagane do zaliczenia wszystkich jednostek kompetencji określonych w dodatku 5 do niniejszej części, jako pilot lecący i pilot nielecący na samolotach wielosilnikowych turbośmigłowych z załogą wieloosobową w lotach VFR i IFR.

b) Po ukończeniu szkolenia kandydat musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części w celu wykazania, że potrafi wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów. Egzamin praktyczny należy wykonać na typie samolotu wykorzystywanym w zintegrowanym szkoleniu MPL na poziomie zaawansowanym lub na symulatorze FFS tego samego typu.

PODCZĘŚĆ F

LICENCJA PILOTA LINIOWEGO - ATPL

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.500 ATPL - minimalny wiek

Osoba ubiegająca się o licencję ATPL musi mieć ukończone 21 lat.

FCL.505 ATPL - przywileje

a) Przywileje posiadacza licencji ATPL w odpowiedniej kategorii statków powietrznych obejmują:

1) korzystanie ze wszystkich przywilejów przysługujących posiadaczowi licencji LAPL, PPL i CPL;

2) wykonywanie czynności pilota dowódcy statku powietrznego w zarobkowym transporcie lotniczym.

b) Osoba ubiegająca się o wydanie licencji ATPL musi spełniać wymagania dotyczące uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego wykorzystanego do przeprowadzenia egzaminu praktycznego.

FCL.515 ATPL - szkolenie i egzaminy z wiedzy teoretycznej

a) Szkolenie.

Osoba ubiegająca się o licencję pilota liniowego (ATPL) musi ukończyć szkolenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia. Szkolenie to ma być zintegrowane lub modułowe, zgodnie z dodatkiem 3 do niniejszego załącznika (część FCL).

b) Egzamin.

Osoba ubiegająca się o wydanie ATPL musi wykazać odpowiadający nadawanym przywilejom poziom wiedzy z następujących zagadnień:

1) prawo lotnicze,

2) ogólna wiedza o statku powietrznym - konstrukcja płatowca/systemy/zespół napędowy,

3) ogólna wiedza o statku powietrznym - oprzyrządowanie,

4) masa i wyważenie,

5) osiągi;

6) planowanie lotu i monitorowanie lotu,

7) człowiek - możliwości i ograniczenia,

8) meteorologia,

9) nawigacja ogólna,

10) radionawigacja;

11) procedury operacyjne;

12) zasady lotu; oraz

13) łączność.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące samolotów - ATPL(A)

FCL.505.A ATPL(A) - ograniczenie przywilejów pilotów posiadających wcześniej licencję MPL

W przypadku gdy posiadacz licencji ATPL(A) posiadał wcześniej tylko licencję MPL, przywileje wynikające z licencji są ograniczone do operacji w załodze wieloosobowej, chyba że posiadacz spełnia wymagania określone w FCL.405.A lit. b) pkt 2 i lit. c) dla operacji w załodze jednoosobowej.

FCL.510.A ATPL(A) - warunki wstępne, doświadczenie i zaliczenia

a) Warunki wstępne. Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(A) musi posiadać:

1) licencję MPL; lub

2) licencję CPL(A) oraz uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) na samolotach wielosilnikowych. W tym przypadku kandydat musi zaliczyć szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej (MCC).

b) Doświadczenie. Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(A) musi wykonać co najmniej 1 500 godzin czasu lotu na samolotach, w tym co najmniej:

1) 500 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na samolotach;

2)

(i) 500 godzin w charakterze pilota dowódcy pod nadzorem; lub

(ii) 250 godzin w charakterze pilota dowódcy; lub

(iii) 250 godzin, z czego 70 godzin w charakterze pilota dowódcy i pozostałe w charakterze pilota dowódcy pod nadzorem;

3) 200 godzin lotów nawigacyjnych, z czego co najmniej 100 godzin w charakterze pilota dowódcy lub pilota dowódcy pod nadzorem;

4) 75 godzin czasu według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 30 godzin czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów; oraz

5) 100 godzin lotu w nocy w charakterze pilota dowódcy lub drugiego pilota.

Z ogólnej liczby 1 500 godzin czasu lotu, nie więcej niż 100 godzin może być wykonane na symulatorze FFS i urządzeniu do ćwiczenia procedur lotu i nawigacyjnych (FNPT). Z tych 100 godzin nie więcej niż 25 godzin można wykonać na urządzeniu FNPT.

c) Zaliczanie

1) Posiadacz licencji pilota na inne kategorie statków powietrznych uzyskuje zaliczenie czasu lotu maksymalnie do ilości:

(i) w przypadku motoszybowców turystycznych lub szybowców, 30 godzin lotu w charakterze pilota dowódcy;

(ii) w przypadku śmigłowców, 50 % czasu lotu wymaganego zgodnie z lit. b);

2) Posiadacz licencji mechanika pokładowego wydanej zgodnie ze stosownymi przepisami krajowymi uzyskuje zaliczenie 50 % czasu spędzonego w charakterze mechanika pokładowego, do maksymalnej liczby 250 godzin. Wspomniane 250 godzin może zostać zaliczone na poczet 1 500 godzin wymaganych zgodnie z lit. b) oraz 500 godzin wymaganych zgodnie z lit. b) pkt 1), pod warunkiem że całkowite zaliczenie na poczet obydwu tych wymagań nie przekracza ogółem 250 godzin;

3) Posiadaczowi ograniczonego uprawnienia na typ wydanego zgodnie z pkt FCL.720.A lit. c) zalicza się czas lotu wykonany z wykorzystaniem przywilejów wynikających z tego uprawnienia na typ do maksymalnie 250 godzin.

d) Doświadczenie wymagane zgodnie z lit. b) należy zdobyć przed podejściem do egzaminu praktycznego na licencję ATPL(A).

FCL.520.A ATPL(A) - egzamin praktyczny

Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(A) musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części w celu wykazania, że potrafi, jako pilot dowódca samolotu z załogą wieloosobową w lotach IFR, wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów.

Egzamin praktyczny przeprowadza się na samolocie tego samego typu lub odpowiednio kwalifikowanym symulatorze FFS tego samego typu.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dla licencji śmigłowcowej - ATPL(H)

FCL.510.H ATPL(H) - warunki wstępne, doświadczenie i zaliczenia

Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(H) musi:

a) posiadać licencję CPL(H);

b) przejść instruktaż w zakresie MCC zgodnie z pkt FCL.735.H;

c) wykonać co najmniej 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, w tym co najmniej:

1) 350 godzin na śmigłowcach w operacjach w załodze wieloosobowej;

2)

(i) 250 godzin w charakterze pilota dowódcy; lub

(ii) 100 godzin w charakterze pilota dowódcy oraz 150 godzin w charakterze pilota dowódcy pod nadzorem; lub

(iii) 250 godzin w charakterze pilota dowódcy pod nadzorem na śmigłowcach z załogą wieloosobową. W tym przypadku przywileje wynikające z licencji ATPL(H) ograniczają się tylko do operacji w załodze wieloosobowej, aż do czasu wykonania 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy;

3) 200 godzin lotów nawigacyjnych, z czego co najmniej 100 godzin w charakterze pilota dowódcy lub pilota dowódcy pod nadzorem;

4) 30 godzin czasu według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 10 godzin czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów; oraz

5) 100 godzin lotu w nocy w charakterze pilota dowódcy lub drugiego pilota.

Z wymaganych 1 000 godzin maksymalnie 100 godzin można wykonać na szkoleniowym urządzeniu symulacji lotu (FSTD), z czego nie więcej niż 25 godzin na urządzeniu do ćwiczenia procedur lotu i nawigacyjnych (FNPT).

d) Na poczet wymagań określonych w lit. c) zalicza się 50 % czasu lotu wykonanego na samolotach.

e) Doświadczenie wymagane zgodnie z lit. c) należy zdobyć przed przystąpieniem do egzaminu praktycznego na licencję ATPL(H).

f) Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(H) uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. b), jeżeli spełnia wymagania określone w pkt FCL.720.H lit. a) pkt 2 ppkt (ii) i - dodatkowo - przeszła szkolenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, aby spełnić wymogi niezbędne do pomyślnego zaliczenia kursu, o którym mowa w pkt FCL.735.H.

FCL.520.H ATPL(H) - egzamin praktyczny

Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(H) musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części w celu wykazania, że potrafi, jako pilot dowódca śmigłowca z załogą wieloosobową, wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów.

Egzamin praktyczny przeprowadza się na śmigłowcu tego samego typu lub odpowiednio kwalifikowanym symulatorze FFS tego samego typu.

PODCZĘŚĆ G

UPRAWNIENIA DO WYKONYWANIA LOTÓW WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW - IR

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.600 IR - wymagania ogólne

Z wyjątkiem przypadków określonych w pkt FCL.835, operacje wykonywane zgodnie z przepisami dla lotów według wskazań przyrządów (IFR) na samolotach, śmigłowcach, sterowcach lub pionowzlotach mogą być wykonywane tylko przez posiadaczy licencji PPL, CPL, MPL oraz ATPL, którzy posiadają uprawnienie IR odpowiednie dla danej kategorii statku powietrznego bądź, w przypadku gdy nie posiadają oni uprawnienia IR na daną kategorię statku powietrznego, gdy odbywają egzamin praktyczny lub są w trakcie szkolenia z instruktorem.

FCL.605 IR - przywileje i warunki

a) Przywileje

Przywileje posiadacza uprawnienia IR obejmują pilotowanie statków powietrznych w lotach według IFR, w tym w operacjach PBN, z minimalną wysokością względną decyzji:

1) co najmniej 200 stóp (60 m);

2) poniżej 200 stóp (60 m), pod warunkiem że są do tego upoważnieni zgodnie z załącznikiem V (część SPA) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

b) Warunki

1) Posiadacz uprawnienia IR korzysta z przysługujących mu przywilejów zgodnie z warunkami określonymi w dodatku 8 do niniejszego załącznika.

2) Aby korzystać z przywilejów pilota dowódcy w lotach według przepisów IFR w ramach operacji w załodze wieloosobowej na śmigłowcach, posiadacz uprawnienia IR(H) musi zaliczyć co najmniej 70 godzin czasu według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 30 godzin czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów.

FCL.610 IR - warunki wstępne i zaliczanie

Osoba ubiegająca się o uprawnienie IR:

a) musi posiadać:

1) co najmniej licencję PPL na odpowiednią kategorię statku powietrznego, oraz:

(i) przywileje do wykonywania lotów nocnych zgodnie z FCL.810, jeżeli przywileje wynikające z uprawnienia IR będą wykorzystywane w nocy, lub

(ii) licencję ATPL na inną kategorię statków powietrznych; lub

2) licencję CPL na odpowiednią kategorię statków powietrznych;

b) musi wykonać co najmniej 50 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy samolotu, motoszybowca turystycznego, śmigłowca lub sterowca, z czego co najmniej 10 godzin lub, w przypadku sterowców, 20 godzin na statku powietrznym odpowiedniej kategorii.

c) Przepis dotyczący wyłącznie śmigłowców. Kandydaci, którzy ukończyli zintegrowane szkolenie na licencję ATP(H)/IR, ATP(H), CPL(H)/IR lub CPL(H), są zwolnieni z konieczności spełnienia wymagania określonego w lit. b).

FCL.615 IR - wiedza teoretyczna i szkolenie w locie

a) Szkolenie.

Osoba ubiegająca się o uprawnienie IR musi ukończyć szkolenie w zakresie wiedzy teoretycznej i szkolenie praktyczne w zatwierdzonym ośrodku szkolenia. Szkolenie musi być:

1) szkoleniem zintegrowanym obejmującym szkolenie w zakresie IR, zgodnie z dodatkiem 3 do niniejszego załącznika (część FCL); lub

2) szkoleniem modułowym zgodnie z dodatkiem 6 do niniejszego załącznika (część FCL).

b) Egzamin.

Kandydat musi wykazać odpowiadający nadawanym przywilejom poziom wiedzy teoretycznej z następujących zagadnień:

1) prawo lotnicze,

2) ogólna wiedza o statku powietrznym - oprzyrządowanie,

3) planowanie lotu i monitorowanie lotu,

4) człowiek - możliwości i ograniczenia,

5) meteorologia,

6) radionawigacja; oraz

7) łączność.

FCL.620 IR - egzamin praktyczny

Osoba ubiegająca się o uprawnienie IR musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 7 do niniejszego załącznika w celu wykazania, że potrafi wykonywać stosowne procedury i manewry ze stopniem kompetencji wymaganym dla nadawanych przywilejów.

FCL.625 IR - ważność oraz przedłużenie i wznowienie uprawnień

a) Okres ważności

Uprawnienie IR jest ważne przez jeden rok.

b) Przedłużenie

1) Ważność uprawnienia IR należy przedłużać w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających jego wygaśnięcie poprzez spełnienie kryteriów przedłużenia ważności dla odpowiedniej kategorii statku powietrznego.

2) Jeżeli kandydat zdecyduje się na spełnienie wymogów dotyczących przedłużenia w terminie wcześniejszym niż wskazano w pkt 1, nowy okres ważności rozpoczyna się od daty kontroli umiejętności.

3) Kandydat, który nie zaliczy odpowiedniej sekcji kontroli umiejętności w zakresie IR przed datą wygaśnięcia przywilejów wynikających z IR, może korzystać z uprawnień IR, jedynie jeżeli zaliczy kontrolę umiejętności IR.

4) Osoba ubiegająca się o przedłużenie ważności uprawnienia IR uzyskuje pełne zaliczenie kontroli umiejętności zgodnie z wymogami niniejszej podczęści po ukończeniu u operatora EBT oceny EBT w praktyce w odniesieniu do IR zgodnie z dodatkiem 10.

c) Wznowienie

W przypadku wygaśnięcia uprawnienia IR osoba ubiegająca się o wznowienie wynikających z niego przywilejów musi spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) w celu ustalenia, czy do osiągnięcia poziomu umiejętności niezbędnego do zaliczenia elementu egzaminu praktycznego dotyczącego wykonywania lotów według wskazań przyrządów zgodnie z dodatkiem 9 niezbędne jest szkolenie odświeżające, musi przejść ocenę w jednej z następujących organizacji:

(i) w ATO;

(ii) u operatora EBT, który jest specjalnie zatwierdzony do przeprowadzenia takiego szkolenia odświeżającego;

2) jeżeli organizacja przeprowadzająca ocenę zgodnie z pkt 1 uzna to za konieczne, musi ukończyć szkolenie odświeżające w tej organizacji;

3) po spełnieniu wymogów pkt 1 oraz, w stosownych przypadkach, pkt 2 musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 lub ukończyć ocenę EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10 na statku powietrznym odpowiedniej kategorii. Ocena EBT w praktyce może być połączona ze szkoleniem odświeżającym, o którym mowa w pkt 2;

4) musi posiadać odpowiednie uprawnienie na klasę lub typ, o ile w niniejszym załączniku nie określono inaczej.

d) W przypadku nieprzedłużenia lub niewznowienia ważności uprawnienia IR w ciągu 7 poprzedzających lat osoba ubiegająca się o uprawnienia IR musi ponownie zaliczyć egzamin z wiedzy teoretycznej i egzamin praktyczny w zakresie IR.

e) Posiadacze licencji pilota wydanej przez państwo trzecie zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej z ważnym uprawnieniem IR są zwolnieni z obowiązku spełnienia wymogów określonych w lit. c) pkt 1, lit. c) pkt 2 i lit. d) przy wznawianiu przywilejów wynikających z uprawnienia IR zawartych w licencjach wydanych zgodnie z niniejszym załącznikiem.

f) Kontrolę umiejętności określoną w lit. c) pkt 3 można połączyć z kontrolą umiejętności przeprowadzaną na potrzeby wznowienia uprawnień na daną klasę lub typ.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące samolotów

FCL.620.A IR(A) - egzamin praktyczny

a) W przypadku uprawnienia IR(A) na samoloty wielosilnikowe egzamin praktyczny należy wykonać na samolocie wielosilnikowym. W przypadku uprawnienia IR(A) na samoloty jednosilnikowe egzamin należy wykonać na samolocie jednosilnikowym. Do celów niniejszej litery samoloty wielosilnikowe z silnikami wytwarzającymi ciąg wzdłuż tej samej osi w układzie push-pull uznaje się za samoloty jednosilnikowe.

b) Kandydaci, którzy odbyli egzamin praktyczny IR(A) na samoloty wielosilnikowe na samolotach wielosilnikowych z załogą jednoosobową, w odniesieniu do których wymagane jest posiadanie uprawnienia na daną klasę, uzyskują również uprawnienie IR(A) na samoloty jednosilnikowe w odniesieniu do klasy lub typu samolotu jednosilnikowego, na jakie posiadają uprawnienie.

FCL.625.A IR(A) - przedłużenie ważności

a) Przedłużenie ważności.

W celu przedłużenia uprawnień IR(A), osoba wnioskująca:

1) musi posiadać odpowiednie uprawnienia na klasę lub typ, chyba że przedłużenie IR jest połączone z wznowieniem odpowiedniego uprawnienia na klasę lub typ;

2) musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 lub ukończyć ocenę EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10, jeżeli przedłużenie IR jest połączone z przedłużeniem odpowiedniego uprawnienia na klasę lub typ;

3) jeżeli przedłużeniu uprawnień IR nie towarzyszy przedłużenie ważności uprawnienia na klasę lub typ:

(i) w przypadku samolotów z załogą jednoosobową, musi zaliczyć kontrolę umiejętności w zakresie sekcji 3b oraz tych części sekcji 1, które dotyczą planowanego lotu, zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika;

(ii) w przypadku samolotów wielosilnikowych, musi zaliczyć kontrolę umiejętności w zakresie sekcji 6 dla samolotów z załogą jednoosobową zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika wyłącznie według wskazań przyrządów.

4) W przypadku pkt 3 na potrzeby przedłużenia można skorzystać z FNPT II lub FFS odpowiedniej klasy lub typu samolotu, pod warunkiem że przynajmniej co druga kontrola umiejętności przeprowadzana w ramach przedłużenia ważności IR(A) zostanie przeprowadzona na samolocie.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dotyczące śmigłowców

FCL.625.H IR(H) - przedłużenie ważności

a) W celu przedłużenia uprawnień IR(H), osoba wnioskująca:

1) musi posiadać odpowiednie uprawnienia na typ, chyba że przedłużenie IR jest połączone z przedłużeniem odpowiedniego uprawnienia na typ;

2) musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika na odpowiedni typ śmigłowca, jeżeli przedłużenie IR jest połączone z przedłużeniem odpowiedniego uprawnienia na typ;

3) jeżeli przedłużeniu IR nie towarzyszy wznowienie ważności uprawnienia na typ, musi zaliczyć, na odpowiedni typ śmigłowca, sekcję 5 oraz odpowiednie części sekcji 1 kontroli umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika.

b) Na potrzeby kontroli umiejętności na podstawie lit. a) pkt 3 można wykorzystać urządzenie FTD 2/3 lub FFS dla odpowiedniego typu śmigłowca, pod warunkiem że przynajmniej co druga kontrola umiejętności przeprowadzana w ramach przedłużenia ważności uprawnień IR(H) zostanie przeprowadzona w śmigłowcu.

c) Zaliczenia wzajemnego udziela się zgodnie z dodatkiem 8 do niniejszego załącznika.

FCL.630.H IR(H) - rozszerzenie przywilejów wynikających z uprawnienia IR(H) na dalsze typy śmigłowców

O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012 nie określono inaczej, posiadacze uprawnień IR(H), którzy chcą rozszerzyć swoje przywileje wynikające z IR(H) na dalsze typy śmigłowców, oprócz odpowiedniego szkolenia w zakresie uprawnień na typ, muszą ukończyć w ATO - na odpowiednim typie i wyłącznie w odniesieniu do przyrządów zgodnie z IFR - 2 godziny szkolenia w powietrzu, które może być przeprowadzone na urządzeniu FFS lub urządzeniu FTD, odpowiednio reprezentującym odpowiedni typ dla operacji IFR.

SEKCJA 4

Szczegółowe wymagania dotyczące sterowców

FCL.620.As IR(As) - egzamin praktyczny

W przypadku IR(As) na sterowce wielosilnikowe egzamin praktyczny należy wykonać na sterowcu wielosilnikowym. W przypadku IR(As) na sterowce jednosilnikowe egzamin należy wykonać na sterowcu jednosilnikowym.

FCL.625.As IR(As) - przedłużenie ważności

Osoba ubiegająca się o przedłużenie ważności uprawnienia IR(As):

a) jeżeli towarzyszy temu przedłużenie ważności uprawnienia na typ, musi zaliczyć kontrolę umiejętności na odpowiednim typie sterowca zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części;

b) jeżeli nie towarzyszy temu wznowienie ważności uprawnienia na typ, musi zaliczyć sekcję 5 oraz te części sekcji 1 kontroli umiejętności, które dotyczą planowanego lotu na sterowcu, zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części. W takim przypadku można skorzystać z urządzenia FTD II/III lub symulatora FFS tego typu sterowca, jednakże jedna z kolejnych kontroli umiejętności przeprowadzanych w ramach przedłużenia ważności IR(As) w tych warunkach zostanie przeprowadzona na sterowcu.

PODCZĘŚĆ H

UPRAWNIENIA NA KLASĘ I TYP STATKU POWIETRZNEGO

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.700 Okoliczności, w których wymagane jest posiadanie uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego

a) Posiadacz licencji pilota wykonuje czynności pilota statku powietrznego tylko wtedy, gdy posiada ważne uprawnienia na odpowiednią klasę lub typ statku powietrznego, chyba że ma zastosowanie którykolwiek z poniższych warunków:

1) korzysta z przywilejów wynikających z LAPL;

2) jest w trakcie egzaminów praktycznych lub kontroli umiejętności w celu wznowienia uprawnień na klasę lub typ;

3) jest w trakcie szkolenia praktycznego;

4) posiada uprawnienie pilota doświadczalnego wydane zgodnie z pkt FCL.820.

b) Niezależnie od przepisu lit. a), pilot może wykonywać loty związane z modyfikowaniem istniejących lub wprowadzaniem do eksploatacji nowych typów statków powietrznych, pod warunkiem że posiada specjalne upoważnienie wydane przez właściwy organ uprawniające do wykonywania tego rodzaju lotów. Upoważnienie jest ważne tylko w odniesieniu do konkretnych lotów.

c) (skreślona).

FCL.705 Przywileje posiadacza uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego

Przywileje posiadacza uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego obejmują wykonywanie czynności pilota na klasie lub na typie statku powietrznego objętych tym uprawnieniem.

FCL.710 Uprawnienia na klasę i typ - warianty statków powietrznych

a) W celu rozszerzenia swoich przywilejów na inny wariant statku powietrznego w ramach jednego uprawnienia na typ lub klasę, lub w celu utrzymania tych przywilejów w przypadku pkt FCL.710 lit. d) ppkt 1 niniejszego załącznika, pilot przechodzi szkolenie w różnicach lub szkolenie zapoznawcze. W przypadku wariantów statku powietrznego w ramach jednego uprawnienia na klasę lub typ, szkolenie w różnicach lub szkolenie zapoznawcze obejmuje, w stosownych przypadkach, odpowiednie elementy określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012. Przy rozszerzaniu przywilejów wynikających z uprawnienia na klasę samolotu SEP na wariant z innym typem silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c niniejszego rozporządzenia, szkolenie w różnicach obejmuje szkolenie praktyczne z instruktorem i szkolenie teoretyczne, które w odniesieniu do tego innego typu silnika i powiązanych systemów statków powietrznych obejmuje co najmniej wszystkie następujące przedmioty:

1) ogólna wiedza o statku powietrznym;

2) procedury operacyjne;

3) osiągi i planowanie lotu.

b) Szkolenie w różnicach przeprowadza się w którymkolwiek z poniższych miejsc:

1) ATO;

2) DTO w przypadku statków powietrznych, o których mowa w załączniku VIII pkt DTO.GEN.110 lit. a) pkt 1 lit. c) i lit. a) pkt 2 lit. c);

3) posiadacz AOC mający zatwierdzony program szkolenia w różnicach dla danej klasy lub danego typu.

c) Niezależnie od wymogu określonego w lit. b) szkolenie w różnicach dotyczące następujących statków powietrznych może przeprowadzać instruktor posiadający odpowiednie kwalifikacje, o ile dane dotyczące zgodności operacyjnej ustalone zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 nie stanowią inaczej:

1) samoloty wymagające uprawnienia na klasę:

(i) motoszybowce turystyczne;

(ii) samoloty SEP;

(iii) samoloty wielosilnikowe tłokowe;

(iv) samoloty SET, z wyjątkiem samolotów SET complex lub o wysokich osiągach;

2) śmigłowce jednosilnikowe o maksymalnej masie startowej nieprzekraczającej 3 175 kg.

d) Piloci, którzy po rozszerzeniu swoich przywilejów na inny wariant w ramach uprawnienia na klasę lub typ zgodnie z niniejszym punktem, nie wykonywali lotów na danym wariancie statku powietrznego w ciągu ostatnich 2 lat, przed korzystaniem z przywilejów na tym wariancie, muszą zaliczyć na tym wariancie którekolwiek z poniższych:

1) dalsze szkolenie w różnicach zgodnie z lit. a) i b) lub, w stosownych przypadkach, lit. c);

2) kontrolę umiejętności;

3) w przypadku wariantu w ramach uprawnienia na klasę SEP z określonym typem silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c, szkolenie odświeżające zgodnie z pkt FCL.740.A lit. b) pkt 1 ppkt (ii) ppkt C.

da) Pkt FCL.710 lit. d) nie ma zastosowania w przypadku wariantów w ramach uprawnienia na klasę motoszybowców turystycznych i wariantów w ramach klasy SEP, które mają ten sam typ silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c niniejszego rozporządzenia.

e) Szkolenie w różnicach lub kontrola umiejętności dla danego wariantu powinny zostać wpisane do książki lotów pilota lub równoważnego dokumentu i potwierdzone, odpowiednio, podpisem instruktora lub podpisem egzaminatora.

FCL.725 Wymagania dotyczące wydawania uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego

a) Szkolenie. Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego musi ukończyć szkolenie w ATO. Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia na klasę samolotów SEP o przeciętnych osiągach, uprawnienia na klasę motoszybowców turystycznych lub uprawnienia na typ jednosilnikowych śmigłowców, o którym mowa w pkt DTO.GEN.110 lit. a) pkt 2 lit. c) załącznika VIII (część DTO) do tego rozporządzenia, może odbyć szkolenie w DTO. Szkolenie w zakresie uprawnienia na typ musi obejmować obowiązkowe elementy szkolenia dotyczące odpowiedniego typu statku powietrznego, określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012.

b) Egzamin z wiedzy teoretycznej. Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego musi zdać egzamin z wiedzy teoretycznej organizowany przez zatwierdzony ośrodek szkolenia, którego celem jest wykazanie, że posiada ona wiedzę teoretyczną wymaganą do bezpiecznej eksploatacji odpowiedniej klasy lub typu statku powietrznego.

1) W przypadku statków powietrznych z załogą wieloosobową egzamin z wiedzy teoretycznej ma formę pisemną i składa się z co najmniej 100 pytań wielokrotnego wyboru w równy sposób obejmujących główne przedmioty z programu szkolenia.

2) W przypadku wielosilnikowych statków powietrznych z załogą jednoosobową, egzamin z wiedzy teoretycznej ma formę pisemną, przy czym ilość pytań wielokrotnego wyboru zależy od stopnia złożoności statku powietrznego.

3) W przypadku jednosilnikowych statków powietrznych egzamin z wiedzy teoretycznej jest przeprowadzany w formie ustnej przez egzaminatora podczas egzaminu praktycznego, a jego celem jest ustalenie, czy poziom wiedzy posiadany przez kandydata jest zadowalający.

4) W przypadku samolotów z załogą jednoosobową sklasyfikowanych jako samoloty o wysokich osiągach, egzamin ma formę pisemną i składa się z co najmniej 100 pytań wielokrotnego wyboru w równy sposób obejmujących przedmioty z programu szkolenia.

5) W przypadku samolotów jednosilnikowych z załogą jednoosobową i samolotów wielosilnikowych z załogą jednoosobową (wodnych) egzamin ma formę pisemną i obejmuje przynajmniej 30 pytań wielokrotnego wyboru.

c) Egzamin praktyczny. Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego musi zdać egzamin praktyczny zgodnie z przepisami dodatku 9 do niniejszej części w celu wykazania, że posiada umiejętności wymagane do bezpiecznej eksploatacji danej klasy lub typu statku powietrznego.

Kandydat musi zdać egzamin praktyczny w okresie 6 miesięcy po rozpoczęciu szkolenia na klasę lub typ statku powietrznego i 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o wydanie uprawnienia na klasę lub typ statku powietrznego.

d) Operacje w załodze jednoosobowej i w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych z załogą jednoosobową - uprawnienia na typ statku powietrznego z załogą jednoosobową

1) Przywileje posiadacza uprawnienia na typ statku powietrznego z załogą jednoosobową obejmują przywileje pilotowania statku powietrznego w ramach operacji w załodze jednoosobowej i operacji w załodze wieloosobowej. Jednak posiadacz takiego uprawnienia może korzystać z tych przywilejów w odniesieniu do określonego rodzaju operacji tylko, jeżeli spełnia wszystkie poniższe warunki:

(i) ukończył z powodzeniem szkolenie w powietrzu na potrzeby odpowiedniego rodzaju operacji na odpowiednim typie statku powietrznego zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika, chyba że w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012 określono inaczej. To szkolenie w powietrzu na potrzeby określonego rodzaju operacji włącza się do szkolenia wstępnego w zakresie uprawnienia na typ w ATO albo, po pierwszym wydaniu uprawnienia na typ, odbywa się w formie dodatkowego szkolenia w jednej z następujących organizacji:

A) ATO;

B) organizacji, która podlega załącznikowi III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012 i która jest uprawniona do prowadzenia tego rodzaju szkolenia na podstawie zatwierdzenia lub deklaracji;

(ii) zaliczył egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności:

A) w przypadku operacji w załodze jednoosobowej, można to zrobić w jeden z następujących sposobów:

1) w operacjach w załodze jednoosobowej;

2) w operacjach w załodze wieloosobowej z dodatkowymi elementami operacji w załodze jednoosobowej, jak określono w dodatku 9;

B) w przypadku operacji w załodze wieloosobowej, w operacjach w załodze wieloosobowej;

(iii) ponadto w przypadku operacji w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych z załogą jednoosobową:

A) spełnia wymogi określone w:

1) pkt FCL.720.A lit. b) ppkt 4 lub pkt FCL.720.H lit. a) ppkt 2, stosownie do przypadku;

2) pkt FCL.720.A lit. b) pkt 5 w odniesieniu do samolotów z załogą jednoosobową, przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu na potrzeby operacji w załodze wieloosobowej zgodnie z pkt FCL.725 lit. d) pkt 1 ppkt (i);

B) korzysta ze swoich przywilejów wyłącznie w organizacji podlegającej przepisom załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

2) Jeżeli osoba ubiegająca się po raz pierwszy o wydanie uprawnienia na typ statku powietrznego z załogą jednoosobową ukończy szkolenie w powietrzu i egzamin praktyczny wyłącznie w operacjach w załodze wieloosobowej, uprawnienie na typ wydawane jest z ograniczeniem do operacji w załodze wieloosobowej. Ograniczenie to usuwa się po ukończeniu przez kandydata, zgodnie z dodatkiem 9, dodatkowego szkolenia i kontroli umiejętności, które obejmują elementy niezbędne do wykonywania operacji w załodze jednoosobowej.

W pozostałych przypadkach rodzaju operacji nie wpisuje się do licencji.

da) Operacje w załodze jednoosobowej i w załodze wieloosobowej - uprawnienia na klasę samolotu

Przywileje posiadacza uprawnień na klasę samolotu z załogą jednoosobową obejmują przywileje do wykonywania lotów na samolotach w załodze wieloosobowej, pod warunkiem że:

1) spełnia on wymagania określone w:

(i) pkt FCL.720.A lit. b) ppkt 4;

(ii) pkt FCL.720.A lit. b) ppkt 5, przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu na potrzeby operacji w załodze wieloosobowej zgodnie z pkt FCL.725 lit. da) ppkt 2;

2) ukończył szkolenie w powietrzu i zaliczył kontrolę umiejętności w zakresie operacji w załodze wieloosobowej na odpowiedniej klasie samolotu zgodnie z sekcją B pkt 5 lit. g) dodatku 9 w organizacji określonej w pkt FCL.725 lit. d) pkt 1 ppkt (i); oraz

3) korzysta ze swoich przywilejów wyłącznie w organizacji podlegającej przepisom załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

Dodatkowych przywilejów dotyczących operacji w załodze wieloosobowej w klasie samolotu z załogą jednoosobową nie wpisuje się do licencji.

db) Jeżeli egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności na klasę lub typ statku powietrznego z załogą jednoosobową przeprowadza się w jednej z poniższych form, rodzaj operacji, w których przeprowadza się ten egzamin praktyczny lub sprawdzian umiejętności, zostaje wpisany do książki lotów pilota kandydata i potwierdzony podpisem instruktora:

1) operacje w załodze wieloosobowej;

2) operacje w załodze jednoosobowej i w załodze wieloosobowej.

e) Niezależnie od powyższych przepisów, pilot posiadający uprawnienie pilota doświadczalnego wydane zgodnie z FCL.820, który uczestniczył w próbach w locie na etapie rozwoju, certyfikacji lub produkcji danego typu statku powietrznego i podczas tych prób wykonał 50 godzin całkowitego czasu lotu lub 10 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, jest uprawniony do ubiegania się o wydanie odpowiedniego uprawnienia na typ pod warunkiem spełnienia wymogów dotyczących doświadczenia oraz warunków wstępnych dotyczących wydania tego uprawnienia, zgodnie z ustaleniami niniejszej podczęści dotyczącymi odpowiedniej kategorii statku powietrznego.

f) Osobom ubiegającym się o uprawnienia na klasę motoszybowców turystycznych, posiadającym również licencję SPL zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, w tym przywileje dotyczące pilotowania motoszybowców turystycznych, w pełni zalicza się wymogi lit. a), b) i c).

FCL.740 Ważność i wznowienie uprawnień na klasę i typ

a) Okres ważności

1) Okres ważności uprawnień na klasę lub typ statku powietrznego wynosi 1 rok, z wyjątkiem uprawnień na klasę jednosilnikowych statków powietrznych z załogą jednoosobową, w przypadku których wynosi on 2 lata, o ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej nie określono inaczej. Jeżeli piloci zdecydują się na spełnienie wymogów dotyczących przedłużenia w terminie wcześniejszym niż wskazano w pkt FCL.740.A, FCL.740.H, FCL.740.PL i FCL.740.As, nowy okres ważności rozpoczyna się od daty kontroli umiejętności.

2) Kandydaci ubiegający się o przedłużenie uprawnienia na klasę lub typ otrzymują pełne zaliczenie na potrzeby kontroli umiejętności zgodnie z wymaganiami niniejszej podczęści po ukończeniu oceny EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10 u operatora, który wdrożył EBT w odniesieniu do odpowiedniego uprawnienia na klasę lub typ.

b) Wznowienie

Na potrzeby wznowienia uprawnień na klasę lub typ kandydat musi spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) w celu ustalenia, czy do osiągnięcia przez Fkandydata poziomu umiejętności umożliwiającego bezpieczną eksploatację statku powietrznego, niezbędne jest szkolenie odświeżające, musi przejść ocenę w jednej z następujących organizacji:

(i) w ATO;

(ii) w DTO lub w ATO, jeżeli uprawnienie, które wygasło, dotyczyło klasy samolotów SEP o przeciętnych osiągach, klasy motoszybowców turystycznych lub typu jednosilnikowych śmigłowców, o którym mowa w załączniku VIII pkt DTO.GEN.110 lit. a) pkt 2 lit. c);

(iii) w DTO bądź w ATO lub z instruktorem, jeżeli uprawnienie wygasło przed nie więcej niż trzema laty i było uprawnieniem na klasę samolotów SEP o przeciętnych osiągach lub na klasę motoszybowców turystycznych;

(iv) u operatora EBT, który jest specjalnie zatwierdzony do przeprowadzenia takiego szkolenia odświeżającego;

2) jeżeli organizacja lub instruktor przeprowadzający ocenę zgodnie z pkt 1 uzna to za konieczne, musi ukończyć szkolenie odświeżające w tej organizacji lub u tego instruktora;

3) po spełnieniu wymogów pkt 1 oraz, w stosownych przypadkach, pkt 2 musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 lub ukończyć ocenę EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10. Ocena EBT w praktyce może być połączona ze szkoleniem odświeżającym, o którym mowa w pkt 2.

Na zasadzie odstępstwa od przepisów lit. b) pkt 1, lit. b) pkt 2 i lit. b) pkt 3 piloci posiadający uprawnienia pilota doświadczalnego wydane zgodnie z pkt FCL.820, którzy uczestniczyli w próbach w locie na etapie rozwoju, certyfikacji lub produkcji danego typu statku powietrznego i podczas tych prób w locie wykonali 50 godzin całkowitego czasu lotu lub 10 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy na danym typie statku powietrznego w okresie roku przed terminem złożenia wniosku, są uprawnieni do ubiegania się o przedłużenie lub wznowienie uprawnień na odpowiedni typ statku powietrznego.

Kandydaci są zwolnieni z wymogu określonego w lit. b) pkt 1 i lit. b) pkt 2, jeżeli posiadają ważne uprawnienie na tę samą klasę lub ten sam typ statku powietrznego w licencji pilota wydanej przez państwo trzecie zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej oraz jeżeli są uprawnieni do korzystania z przywilejów wynikających z tego uprawnienia.

c) Piloci, którzy przerwą program EBT operatora nie wykazawszy akceptowalnego poziomu kompetencji zgodnie z tym programem EBT, nie mogą korzystać z przywilejów wynikających z uprawnienia na dany typ, dopóki nie spełnią jednego z następujących warunków:

1) ukończą ocenę EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10;

2) zaliczą kontrolę umiejętności zgodnie z pkt FCL.625 lit. c) pkt 3 lub pkt FCL.740 lit. b) pkt 3, stosownie do przypadku. W takim przypadku nie stosuje się pkt FCL.625 lit. b) pkt 4 ani pkt FCL.740 lit. a) pkt 2.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące samolotów

FCL.720.A Wymagane doświadczenie i warunki wstępne dotyczące wydania uprawnień na klasę lub typ - samoloty

O ile z danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21 nie wynika inaczej, osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia na klasę lub typ samolotu musi spełnić następujące wymagania i warunki wstępne dotyczące tego uprawnienia:

a) Osoba ubiegająca się po raz pierwszy o nadanie przywilejów dotyczących pilotowania samolotów z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, występująca o wydanie uprawnienia na klasę lub typ albo o rozszerzenie przywilejów wynikających z posiadanego uprawnienia na klasę lub typ o operacje w załodze wieloosobowej, musi spełnić wymogi lit. b) pkt 4 oraz, przed rozpoczęciem odpowiedniego szkolenia, lit. b) pkt 5.

b) Samoloty noncomplex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową. Przed rozpoczęciem szkolenia w zakresie uprawnienia na typ, osoba ubiegająca się o wydanie pierwszego uprawnienia na typ samolotu z załogą wieloosobową musi być uczniem-pilotem przechodzącym szkolenie MPL lub spełnić następujące wymagania:

1) posiadać co najmniej 200 godzin czasu lotu ogólnego, z czego 70 godzin w charakterze pilota dowódcy na samolotach; oraz

2)

(i) posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia w zakresie dodatkowej wiedzy teoretycznej przeprowadzonego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia; lub

(ii) musi zdać egzaminy z wiedzy teoretycznej na licencję ATPL(A) zgodnie z przepisami niniejszej części; lub

(iii) musi posiadać, oprócz licencji wydanej zgodnie z przepisami niniejszej części, licencję ATPL(A) lub CPL(A)/IR z wpisanym zaliczeniem wiedzy teoretycznej w zakresie ATPL(A), wydaną zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej;

3) dodatkowo, pilot ubiegający się o uprawnienie do pilotowania samolotu z załogą wieloosobową musi spełnić wymagania określone w lit. d) pkt 4.

c) Niezależnie od przepisów pkt FCL.720.A lit. b) kandydat spełniający wymogi sekcji B pkt 6 lit. i) dodatku 9 otrzymuje uprawnienie na typ z ograniczonymi przywilejami w odniesieniu do samolotu z załogą wieloosobową, które umożliwia posiadaczom takiego uprawnienia wykonywanie czynności drugiego pilota zastępującego podczas przelotu w locie powyżej poziomu lotu 200, pod warunkiem że dwóch innych członków załogi posiada uprawnienie na typ zgodnie z pkt FCL.720.A lit. b).

Aby usunąć ograniczenie, kandydat musi spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) poddać się ocenie w ATO, który określa jego potrzeby szkoleniowe w celu usunięcia ograniczenia;

2) na podstawie oceny określonej w pkt 1 ukończyć w ATO szkolenie, które pozwoli mu osiągnąć poziom biegłości umożliwiający bezpieczną eksploatację statku powietrznego;

3) po ukończeniu szkolenia określonego w pkt 2 zaliczyć egzamin praktyczny zgodnie z dodatkiem 9;

4) po zakończeniu egzaminu praktycznego określonego w pkt 3 spełnić jeden z następujących warunków:

(i) spełnić wymogi pkt ORO.FC.220 lit. e) załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012, pod warunkiem że spełnia wymagania dotyczące doświadczenia określone w pkt FCL.730.A niniejszego załącznika;

(ii) ukończyć szkolenie w powietrzu na statku powietrznym, które obejmuje manewry podczas startu, lądowania i odejścia na drugi krąg.

d) Samoloty z załogą wieloosobową. Kandydat ubiegający się o szkolenie w zakresie pierwszego uprawnienia na typ samolotu wielosilnikowego musi być uczniem-pilotem realizującym szkolenie MPL lub musi spełnić następujące wymagania:

1) posiadać co najmniej 70 godzin czasu lotu jako pilot dowódca na samolotach;

2) posiadać uprawnienie IR(A) na samoloty wielosilnikowe;

3) musi zdać egzaminy z wiedzy teoretycznej na licencję ATPL(A) zgodnie z przepisami niniejszej części; oraz

4) z wyjątkiem przypadków, gdy szkolenie na typ jest łączone ze szkoleniem MCC:

(i) posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia MCC na samolotach; lub

(ii) posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia MCC na śmigłowcach oraz posiadać czas lotu powyżej 100 godzin jako pilot śmigłowców z załogą wieloosobową; lub

(iii) posiadać co najmniej 500 godzin czasu lotu jako pilot śmigłowców z załogą wieloosobową; lub

(iv) posiadać co najmniej 500 godzin czasu lotu jako pilot w ramach operacji w załodze wieloosobowej na samolotach wielosilnikowych z załogą jednoosobową w zarobkowym transporcie lotniczym, zgodnie ze stosownymi wymaganiami dotyczącymi operacji lotniczych

5) ukończyć szkolenie określone w pkt FCL.745.A, chyba że spełnia dowolne z poniższych kryteriów:

(i) w ciągu ostatnich trzech lat ukończyła szkolenie i sprawdziany zgodnie z pkt ORO.FC.220 i ORO. FC.230 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012;

(ii) ukończyła szkolenie określone w pkt FCL.915 lit. e) pkt 1 ppkt (ii).

e) Niezależnie od przepisów lit. d), państwo członkowskie może wydać uprawnienie na typ z uprawnieniami ograniczonymi dotyczące samolotów z załogą wieloosobową, umożliwiające jego posiadaczowi wykonywanie czynności drugiego pilota zastępującego podczas przelotu powyżej poziomu lotu 200, pod warunkiem że dwóch innych członków załogi posiada uprawnienie na typ zgodnie z lit. d).

f) Dodatkowe uprawnienia na typ dotyczące samolotów z załogą wieloosobową oraz samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową. Kandydat ubiegający się o wydanie dodatkowych uprawnień na typ samolotu z załogą wieloosobową oraz uprawnień na typ samolotu complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową musi posiadać uprawnienie IR(A) na samoloty wielosilnikowe.

g) Jeżeli zostało to określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21, korzystanie z uprawnień na typ może być początkowo ograniczone do lotów pod nadzorem instruktora. Liczbę godzin czasu lotu pod nadzorem wpisuje się do książki lotów pilota lub równoważnego dokumentu i potwierdza podpisem instruktora. Ograniczenie to jest zniesione po wykazaniu przez pilota, że wykonał on liczbę godzin lotu pod nadzorem wymaganą na podstawie danych dotyczących zgodności operacyjnej.

FCL.725.A Wiedza teoretyczna oraz szkolenie w locie wymagane do wydania uprawnienia na klasę lub typ samolotu

O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21 nie stwierdza się inaczej:

a) Samoloty wielosilnikowe z załogą jednoosobową

1) Szkolenie teoretyczne do uprawnienia na klasę samolotów wielosilnikowych z załogą jednoosobową musi obejmować co najmniej 7 godzin szkolenia w operacjach wykonywanych przez samoloty wielosilnikowe.

2) Kurs szkolenia w locie do uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową musi obejmować co najmniej 2 godziny i 30 minut szkolenia w locie z instruktorem w normalnych warunkach operacji wykonywanych przez samoloty wielosilnikowe oraz nie mniej niż 3 godziny i 30 minut szkolenia w locie z instruktorem w zakresie procedur na wypadek awarii silnika i technik sterowania w warunkach asymetrii ciągu.

b) Samoloty z załogą jednoosobową - wodne. Szkolenie do uprawnienia na samoloty z załogą jednoosobową - wodne musi obejmować szkolenie teoretyczne i szkolenie w locie. Szkolenie w locie do uprawnienia na klasę lub typ samolotu z załogą jednoosobową - wodnego musi obejmować co najmniej 8 godzin szkolenia w locie z instruktorem, jeżeli kandydat posiada wersję lądową odpowiedniego uprawnienia na klasę lub typ, albo 10 godzin, jeżeli nie posiada takiego uprawnienia.

c) w przypadku samolotów complex o przeciętnych osiągach z załogą jednoosobową, samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, a także samolotów z załogą wieloosobową, szkolenie obejmuje wiedzę teoretyczną w zakresie UPRT oraz szkolenie praktyczne dostosowane do specyfiki danej klasy lub typu. Do szkolenia praktycznego można użyć FSTD zgodnie z sekcją A pkt 18 dodatku 9.

FCL.730.A Szczegółowe wymagania dotyczące pilotów podejmujących szkolenie niewymagające lotów (ZFTT) - samoloty

a) Pilot podejmujący szkolenie niewymagające lotów na samolocie (ZFTT) musi mieć wykonane, na samolotach turbo-odrzutowych z załogą wieloosobową certyfikowanych według standardów CS-25 lub równoważnych przepisów zdatności do lotu albo na samolotach turbośmigłowych z załogą wieloosobową o maksymalnej poświadczonej masie startowej nie mniejszej niż 10 ton lub poświadczonej konfiguracji miejsc pasażerskich wynoszącej więcej niż 19, co najmniej:

1) jeżeli podczas szkolenia używany jest pełny symulator lotu (FFS) klasy CG, C lub przejściowe C:

(i) w przypadku drugich pilotów zastępujących podczas przelotu - 1 500 godzin czasu lotu;

(ii) we wszystkich pozostałych przypadkach 1 500 godzin czasu lotu lub 250 odcinków trasy;

2) jeżeli podczas szkolenia używany jest pełny symulator lotu (FFS) klasy DG lub D:

(i) w przypadku drugich pilotów zastępujących podczas przelotu - 750 godzin czasu lotu;

(ii) we wszystkich pozostałych przypadkach 500 godzin czasu lotu lub 100 odcinków trasy.

b) W przypadku gdy pilot przesiada się z samolotu turbośmigłowego na turboodrzutowy lub z turboodrzutowego na turbośmigłowy, wymagane jest dodatkowe szkolenie na symulatorze.

FCL.735.A Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej - samoloty

a) Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej (MCC) musi składać się z co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń; oraz

2) 20 godzin praktycznego szkolenia MCC lub 15 godzin takiego szkolenia, w przypadku uczniów-pilotów przechodzących zintegrowane szkolenie ATP.

Podczas szkolenia należy używać urządzenia FNPT II MCC lub symulatora FFS. W przypadku łączenia szkolenia MCC ze wstępnym szkoleniem do uprawnienia na typ część praktyczną szkolenia MCC można skrócić do nie mniej niż 10 godzin, jeżeli do szkolenia MCC i do uprawnienia na typ używany jest ten sam symulator FFS.

b) Szkolenie MCC musi zostać ukończone w ciągu 6 miesięcy w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

c) Jeżeli kurs MCC nie był łączony ze szkoleniem do uprawnienia na typ, po ukończeniu szkolenia MCC kandydat otrzymuje zaświadczenie jego ukończenia.

d) Kandydat, który ukończył szkolenie MCC na inną kategorię statku powietrznego, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

FCL.740.A Przedłużanie ważności uprawnień na klasę i typ - samoloty

a) Przedłużanie ważności uprawnień na klasę i typ samolotów wielosilnikowych. W celu przedłużenia ważności uprawnień na klasę i typ samolotów wielosilnikowych, kandydat:

1) zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 lub zaliczyć ocenę EBT w praktyce zgodnie z dodatkiem 10 na odpowiedniej klasie lub typie samolotu lub na urządzeniu FSTD odpowiadającym tej klasie lub typowi, w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia; oraz

2) w okresie ważności uprawnienia, musi wykonać co najmniej:

(i) 10 odcinków trasy jako pilot odpowiedniej klasy lub typu samolotu; lub

(ii) 1 odcinek trasy jako pilot odpowiedniej klasy lub typu samolotu na symulatorze FFS z egzaminatorem. Ten odcinek trasy można wykonać podczas kontroli umiejętności.

3) Pilot pracujący dla operatora zarobkowego transportu lotniczego zatwierdzonego zgodnie ze stosownymi wymaganiami dotyczącymi operacji lotniczych, który zaliczył kontrolę umiejętności u operatora połączoną z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia na klasę lub typ, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogu określonego w pkt 2.

4) Przedłużenie ważności uprawnienia BIR lub IR(A), jeżeli pilot takowe posiada, można połączyć z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia na klasę lub typ.

b) Uprawnienia na klasę samolotów SEP i uprawnienia na klasę motoszybowców turystycznych. W celu przedłużenia ważności uprawnień na klasę samolotów SEP lub motoszybowców turystycznych kandydat musi:

1) Uprawnienia na klasę dotyczące samolotów jednosilnikowych tłokowych i motoszybowców turystycznych. W celu przedłużenia ważności uprawnień na klasę samolotów jednosilnikowych tłokowych z załogą jednoosobową lub motoszybowców turystycznych kandydaci muszą:

(i) w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia, zaliczyć w obecności egzaminatora kontrolę umiejętności na odpowiedniej klasie zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części; lub

(ii) w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia wykonać 12 godzin czasu lotu na odpowiedniej klasie, w tym:

A) 6 godzin jako pilot dowódca,

B) 12 startów i 12 lądowań;

C) w sposób wymagany przez instruktora szkolenie odświeżające trwające co najmniej 1 godzinę całkowitego czasu lotu z instruktorem szkolenia praktycznego lub instruktorem szkolenia na klasę, który wybiera te ćwiczenia w locie, które umożliwiają kandydatowi odświeżenie jego kompetencji w zakresie bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego oraz stosowania procedur przewidzianych w warunkach normalnych, anormalnych i awaryjnych. Kandydat jest zwolniony z tego szkolenia odświeżającego, jeżeli zdał dowolne z poniższych, na dowolnej klasie lub typie samolotu:

1) kontrolę umiejętności w zakresie uprawnienia na klasę lub typ;

2) egzamin praktyczny;

3) ocenę EBT w praktyce;

4) ocenę kompetencji.

2) W przypadku gdy kandydat posiada uprawnienie na klasę lądowych samolotów SEP i jednocześnie uprawnienie na klasę motoszybowców turystycznych, może on uzyskać przedłużenie ważności obydwu uprawnień po spełnieniu wymagań określonych w pkt 1 dla jednej z tych klas lub ich kombinacji.

3) Samoloty jednosilnikowe turbośmigłowe z załogą jednoosobową. W celu przedłużenia ważności uprawnień na klasę samolotów jednosilnikowych turbośmigłowych kandydat, w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia, musi zaliczyć w obecności egzaminatora kontrolę umiejętności na odpowiedniej klasie zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części.

4) W przypadku gdy kandydat posiada zarówno uprawnienie na klasę lądowych samolotów SEP, jak i uprawnienie na klasę wodnych samolotów SEP, może spełnić wymagania określone w pkt 1 ppkt (ii) na potrzeby obydwu uprawnień przez spełnienie wymagań dla jednej z tych klas lub ich kombinacji. W odniesieniu do każdej z tych klas wymagane jest wykonanie co najmniej 1 godziny czasu lotu jako pilot dowódca oraz 6 z 12 wymaganych startów i 12 lądowań.

5) Kontrola umiejętności w celu przedłużenia ważności uprawnienia na klasę samolotów jednosilnikowych z załogą jednoosobową może być połączona z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia BIR, zgodnie z pkt FCL.835 lit. g) pkt 8.

c) Kandydat, który nie zaliczy wszystkich sekcji kontroli umiejętności przed datą upływu ważności uprawnienia na klasę lub typ, nie może korzystać z przywilejów wynikających z tego uprawnienia do czasu zaliczenia kontroli umiejętności.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dotyczące śmigłowców

FCL.720.H Wymagane doświadczenie i warunki wstępne dotyczące wydania uprawnień na klasę lub typ - śmigłowce

O ile z danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie załącznika I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012 nie wynika inaczej, osoba ubiegająca się o wydanie pierwszego uprawnienia na dany typ śmigłowca musi spełnić następujące wymagania i warunki wstępne dotyczące tego uprawnienia:

a) Śmigłowce z załogą wieloosobową. Osoba ubiegająca się o uprawnienie na typ śmigłowca z załogą wieloosobową przed rozpoczęciem szkolenia w zakresie uprawnienia na typ musi:

1) posiadać co najmniej 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy śmigłowca;

2) z wyjątkiem przypadków, gdy szkolenie na typ jest łączone ze szkoleniem MCC:

(i) posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia MCC na śmigłowcach; lub

(ii) wykonać co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii;

(iii) (uchylony);

3) zaliczyć egzaminy z wiedzy teoretycznej do licencji ATPL(H).

b) Osoba, która ukończyła szkolenie zintegrowane ATP(H)/IR, ATP(H), CPL(H)/IR lub CPL(H) i która nie spełnia wymagań określonych w lit. a) pkt 1, jest uprawniona do odbycia szkolenia w zakresie uprawnienia na typ śmigłowca z załogą wieloosobową i otrzymuje uprawnienie na typ z przywilejami ograniczonymi do wykonywania tylko czynności drugiego pilota. Ograniczenie to zostaje zniesione po spełnieniu przez pilota wszystkich poniższych warunków:

1) wykonał na śmigłowcach 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy lub pilota dowódcy pod nadzorem;

2) zdał egzamin praktyczny jako pilot dowódca w załodze wieloosobowej na stosownym typie śmigłowca.

c) Śmigłowce wielosilnikowe. Osoba ubiegająca się o wydanie pierwszego uprawnienia na typ śmigłowca wielosilnikowego:

1) musi przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu:

(i) zaliczyć egzaminy z wiedzy teoretycznej do licencji ATPL(H); lub

(ii) posiadać certyfikat ukończenia szkolenia wstępnego przeprowadzonego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Szkolenie to obejmuje następujące przedmioty z zakresu kursu wiedzy teoretycznej do licencji ATPL(H):

– ogólna wiedza o statku powietrznym: konstrukcja płatowca / systemy / zespół napędowy, a także przyrządy/elektronika,

– osiągi i planowanie lotu: masa i wyważenie, osiągi;

2) w przypadku kandydata, którzy nie ukończył szkolenia zintegrowanego do licencji ATP(H)/IR, ATP(H) lub CPL(H)/IR - musi wykonać na śmigłowcach co najmniej 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy.

FCL.735.H Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej - śmigłowce

a) Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej (MCC) musi składać się z co najmniej:

1) w przypadku MCC/IR:

(i) 25 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń; oraz

(ii) 20 godzin praktycznego szkolenia MCC lub 15 godzin takiego szkolenia, w przypadku uczniów-pilotów przechodzących zintegrowane szkolenie ATP(H)/IR. W przypadku łączenia szkolenia MCC ze wstępnym szkoleniem do uprawnienia na typ śmigłowca z załogą wieloosobową, część praktyczną szkolenia MCC można skrócić do nie mniej niż 10 godzin, jeżeli do szkolenia MCC i do uprawnienia na typ używane jest to samo urządzenie FSTD;

2) w przypadku MCC/VFR:

(i) 25 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń; oraz

(ii) 15 godzin praktycznego szkolenia MCC lub 10 godzin takiego szkolenia, w przypadku uczniów-pilotów przechodzących zintegrowane szkolenie ATP(H)/IR. W przypadku łączenia szkolenia MCC ze wstępnym szkoleniem do uprawnienia na typ śmigłowca z załogą wieloosobową, część praktyczną szkolenia MCC można skrócić do nie mniej niż 7 godzin, jeżeli do szkolenia MCC i do uprawnienia na typ używane jest to samo urządzenie FSTD.

b) Szkolenie MCC musi zostać ukończone w ciągu 6 miesięcy w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

Podczas szkolenia używa się urządzenia FNPT II lub III kwalifikowanego dla MCC, urządzenia FTD 2/3 lub symulatora FFS.

c) Jeżeli kurs MCC nie był łączony ze szkoleniem do uprawnienia na typ z załogą wieloosobową, po ukończeniu szkolenia MCC kandydat otrzymuje zaświadczenie jego ukończenia.

d) Kandydat, który ukończył szkolenie MCC na inną kategorię statku powietrznego, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogu określonego w lit. a) pkt 1 ppkt (i) lub lit. a) pkt 2 ppkt (i), w zależności od przypadku.

e) Kandydat do szkolenia MCC/IR, który ukończył szkolenie MCC/VFR, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogu określonego w lit. a) pkt 1 ppkt (i), przy czym musi ukończyć 5 godzin szkolenia praktycznego MCC/IR.

FCL.740.H Przedłużanie ważności uprawnień na typ - śmigłowce

a) Przedłużenie ważności. W celu przedłużenia ważności uprawnień na typ śmigłowca kandydat musi spełnić jeden z poniższych wymogów, stosownie do przypadku:

1) wykonać następujące działania:

(i) w okresie ważności uprawnienia na typ wykonać co najmniej 2 godziny czasu lotu w charakterze pilota odpowiedniego typu śmigłowca;

(ii) w ciągu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia na typ, zaliczyć kontrolę umiejętności:

A) przeprowadzoną zgodnie z dodatkiem 9 na śmigłowcu odpowiedniego typu, albo na urządzeniu FSTD odpowiadającym temu typowi;

B) czas trwania kontroli umiejętności można zaliczyć na poczet czasu lotu określonego w ppkt (i);

2) w przypadku uprawnień na typ śmigłowców jednosilnikowych o maksymalnej masie startowej do 3 175 kg musi spełniać jeden z następujących warunków:

(i) spełnić wymogi lit. a) ppkt 1;

(ii) wykonać, na odpowiednim typie śmigłowca, oba z poniższych:

A) w okresie ważności uprawnienia na typ co najmniej 6 godzin jako pilot dowódca;

B) w ciągu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia odbył w sposób wymagany przez instruktora szkolenie odświeżające trwające co najmniej 1 godzinę całkowitego czasu lotu z instruktorem, który wybiera te ćwiczenia w locie, które umożliwiają kandydatowi odświeżenie jego kompetencji w zakresie bezpiecznej eksploatacji statku powietrznego oraz stosowania procedur przewidzianych w warunkach normalnych, anormalnych i awaryjnych. Kandydat może podjąć decyzję o ukończeniu szkolenia odświeżającego na statku powietrznym, na FSTD odpowiadającym danemu typowi lub kombinacji obu.

b) Jeżeli kandydat posiada więcej niż jedno uprawnienie na typ śmigłowców SEP, może uzyskać przedłużenie ważności wszystkich odpowiednich uprawnień na typ na podstawie zaliczenia kontroli umiejętności zgodnie z lit. a) pkt 1 ppkt (ii) lub odbycia szkolenia odświeżającego zgodnie z lit. a) pkt 2 ppkt (ii) ppkt B tylko na jednym z odpowiednich posiadanych typów, pod warunkiem że w okresie ważności zaliczy jeden z następujących czasów lotu jako pilot dowódca na każdym z pozostałych odpowiednich typów:

1) jeżeli zaliczył kontrolę umiejętności zgodnie z lit. a) pkt 1 ppkt (ii), co najmniej 2 godziny lotu;

2) jeżeli zaliczył szkolenie odświeżające zgodnie z lit. a) pkt 2 ppkt (ii) ppkt B, co najmniej 6 godzin lotu.

Kontrolę umiejętności lub szkolenie odświeżające, stosownie do przypadku, przeprowadza się za każdym razem na innym typie śmigłowca. Nowy okres ważności wszystkich uprawnień na typ przedłużonych zgodnie z niniejszym punktem rozpoczyna się wraz z okresem ważności uprawnienia na typ, w odniesieniu do którego przeprowadzono kontrolę umiejętności lub szkolenie odświeżające.

c) Jeżeli kandydat posiada więcej niż jedno uprawnienie na typ śmigłowców SET o maksymalnej certyfikowanej masie startowej do 3 175 kg, może uzyskać przedłużenie ważności wszystkich odpowiednich uprawnień na typ na podstawie zaliczenia kontroli umiejętności zgodnie z lit. a) pkt 1 ppkt (ii) lub ukończenia szkolenia odświeżającego zgodnie z lit. a) pkt 2 ppkt (ii) ppkt B tylko na jednym z odpowiednich posiadanych typów, pod warunkiem że zaliczy wszystkie poniższe elementy:

1) 300 godzin czasu lotu jako pilot dowódca śmigłowca;

2) 15 godzin czasu lotu na każdym z typów, na który posiada uprawnienia;

3) jeden z następujących czasów lotu jako pilot dowódca każdego z pozostałych odpowiednich typów w ciągu okresu ważności:

(i) jeżeli zaliczył kontrolę umiejętności zgodnie z lit. a) pkt 1 ppkt (ii), co najmniej 2 godziny lotu;

(ii) jeżeli zaliczył szkolenie odświeżające zgodnie z lit. a) pkt 2 ppkt (ii) ppkt B, co najmniej 6 godzin lotu.

Kontrolę umiejętności przeprowadza się za każdym razem na innym typie śmigłowca. Nowy okres ważności wszystkich uprawnień na typ przedłużonych zgodnie z niniejszym punktem rozpoczyna się wraz z okresem ważności uprawnienia na typ, w odniesieniu do którego zaliczono kontrolę umiejętności lub szkolenie odświeżające.

d) Kandydat, który zaliczy egzamin praktyczny na potrzeby wydania dodatkowego uprawnienia na typ lub kontrolę umiejętności na potrzeby odnowienia uprawnienia na typ, uzyskuje przedłużenie ważności odpowiednich już posiadanych uprawnień na typ grup podstawowych, jak określono w lit. b) i c).

Nowy okres ważności wszystkich uprawnień na typ przedłużonych zgodnie z niniejszym punktem rozpoczyna się wraz z okresem ważności uprawnienia na typ, w odniesieniu do którego zaliczono egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności.

e) Przedłużenie ważności uprawnienia IR(H), jeżeli pilot takowe posiada, można połączyć z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia na typ.

f) Kandydat, który nie zaliczy wszystkich sekcji kontroli umiejętności przed datą upływu ważności uprawnienia na typ, nie może korzystać z przywilejów do czasu zaliczenia kontroli umiejętności. W przypadku lit. b) i c) kandydat nie może korzystać ze swoich przywilejów w żadnym z tych typów.

SEKCJA 4

Szczegółowe wymagania dotyczące pionowzlotów

FCL.720.PL Wymagane doświadczenie i warunki wstępne dotyczące wydania uprawnień na typ - pionowzloty

O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21 nie stwierdza się inaczej, osoba ubiegająca się o wydanie pierwszego uprawnienia na typ pionowzlotu musi spełniać następujące wymagania i warunki wstępne:

a) w przypadku pilota samolotowego:

1) posiadać licencję CPL/IR(A) z zaliczeniem wiedzy teoretycznej do licencji ATPL lub licencję ATPL(A);

2) posiadać zaświadczenie ukończenia szkolenia MCC;

3) posiadać ponad 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów z załogą wieloosobową;

4) mieć zaliczone 40 godzin szkolenia praktycznego na śmigłowcach;

b) w przypadku pilota śmigłowcowego:

1) posiadać licencję CPL/IR(H) z zaliczeniem wiedzy teoretycznej do licencji ATPL lub licencję ATPL/IR(H);

2) posiadać zaświadczenie ukończenia szkolenia MCC;

3) posiadać ponad 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców z załogą wieloosobową;

4) mieć zaliczone 40 godzin szkolenia praktycznego na samolotach;

c) w przypadku pilota posiadającego kwalifikacje do pilotowania samolotów i śmigłowców:

1) posiadać co najmniej licencję CPL(H);

2) posiadać wiedzę teoretyczną z zakresu IR i ATPL lub licencję ATPL na samoloty lub śmigłowce;

3) posiadać zaświadczenie ukończenia szkolenia MCC na śmigłowcach lub samolotach;

4) posiadać co najmniej 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub śmigłowców z załogą wieloosobową;

5) mieć zaliczone 40 godzin szkolenia praktycznego na samolotach lub śmigłowcach, w zależności od przypadku, jeżeli nie posiada doświadczenia w zakresie ATPL lub operacji na statkach powietrznych z załogą wieloosobową.

FCL.725.PL Szkolenie praktyczne w celu wydania uprawnień na typ - pionowzloty

Szkolenie praktyczne stanowiące część kursu szkoleniowego do uprawnienia na typ pionowzlotu należy zaliczyć zarówno na statku powietrznym, jak i na urządzeniu FSTD imitującym ten statek powietrzny, które zostało odpowiednio zakwalifikowane do tego celu.

FCL.740.PL Przedłużanie ważności uprawnień - pionowzloty

a) Przedłużenie ważności. W celu przedłużenia ważności uprawnienia na typ pionowzlotu kandydat:

1) musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części na odpowiednim typie pionowzlotu w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia;

2) w okresie ważności uprawnienia, musi wykonać co najmniej:

(i) 10 odcinków trasy w charakterze pilota odpowiedniego typu pionowzlotu; lub

(ii) 1 odcinek trasy w charakterze pilota odpowiedniego typu pionowzlotu lub na symulatorze FFS z egzaminatorem. Ten odcinek trasy można wykonać podczas kontroli umiejętności.

3) Pilot pracujący dla operatora zarobkowego transportu lotniczego zatwierdzonego zgodnie ze stosownymi wymaganiami dotyczącymi operacji lotniczych, który zaliczył kontrolę umiejętności u operatora połączoną z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia na typ, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogu określonego w pkt 2.

b) Kandydat, który nie zaliczy wszystkich sekcji kontroli umiejętności przed datą upływu ważności uprawnienia na typ, nie może korzystać z przywilejów wynikających z tego uprawnienia do czasu zaliczenia kontroli umiejętności.

SEKCJA 5

Szczegółowe wymagania dotyczące sterowców

FCL.720.As Warunki wstępne do wydania uprawnień typu - sterowce

O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21 nie stwierdza się inaczej, osoba ubiegająca się o wydanie pierwszego uprawnienia na typ sterowca musi spełniać następujące wymagania i warunki wstępne:

a) w przypadku sterowców z załogą wieloosobową:

1) posiadać 70 godzin czasu lotu jako pilot dowódca na sterowcach;

2) posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia MCC na sterowcach.

3) Przywileje kandydata, któremu wydano uprawnienie na typ sterowca, a który nie spełnia wymogu określonego w pkt 2, ograniczają się tylko do wykonywania czynności drugiego pilota. Ograniczenie to może zostać zniesione po wykonaniu przez pilota 100 godzin czasu lotu na sterowcach w charakterze pilota dowódcy lub pilota dowódcy pod nadzorem.

FCL.735.As Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej - sterowce

a) Szkolenie w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej (MCC) musi składać się z co najmniej:

1) 12 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń; oraz

2) 5 godzin szkolenia praktycznego MCC.

Podczas szkolenia używa się urządzenia FNPT II lub III kwalifikowanego dla MCC, urządzenia FTD 2/3 lub symulatora FFS.

b) Szkolenie MCC musi zostać ukończone w ciągu 6 miesięcy w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

c) Jeżeli kurs MCC nie był łączony ze szkoleniem do uprawnienia na typ z załogą wieloosobową, po ukończeniu szkolenia MCC kandydat otrzymuje zaświadczenie jego ukończenia.

d) Kandydat, który ukończył szkolenie MCC na inną kategorię statku powietrznego, jest zwolniony z obowiązku spełnienia wymogów określonych w lit. a).

FCL.740.As Przedłużanie ważności uprawnień na typ - sterowce

a) Przedłużenie ważności. W celu przedłużenia ważności uprawnienia na typ sterowca kandydat:

1) musi zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części na odpowiednim typie sterowca w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia; oraz

2) musi wykonać co najmniej 2 godziny czasu lotu w charakterze pilota odpowiedniego typu sterowca w okresie ważności uprawnienia. Czas trwania kontroli umiejętności można zaliczyć na poczet powyższego wymogu 2 godzin.

3) Przedłużenie ważności uprawnienia IR(As), jeżeli pilot takowe posiada, można połączyć z kontrolą umiejętności przeprowadzaną w celu przedłużenia ważności uprawnienia na klasę lub typ.

b) Kandydat, który nie zaliczy wszystkich sekcji kontroli umiejętności przed datą upływu ważności uprawnienia na typ, nie może korzystać z przywilejów wynikających z tego uprawnienia do czasu zaliczenia kontroli umiejętności.

PODCZĘŚĆ I

UPRAWNIENIA DODATKOWE

FCL.800 Uprawnienia do wykonywania akrobacji

a) Posiadacz licencji pilota z przywilejami dotyczącymi wykonywania lotów samolotami lub motoszybowcami turystycznymi wykonuje loty akrobacyjne tylko wtedy, gdy posiada uprawnienie akrobacyjne zgodnie z niniejszym punktem.

b) Osoba ubiegająca się o uprawnienia do wykonywania akrobacji:

1) po wydaniu licencji co najmniej 30 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy na samolotach lub motoszybowcach turystycznych;

2) musi ukończyć szkolenie w DTO lub ATO, obejmujące:

(i) wykłady z wiedzy teoretycznej stosownej dla danego uprawnienia;

(ii) co najmniej 5 godzin szkolenia akrobacyjnego na samolotach lub motoszybowcach turystycznych pilotowanych z wykorzystaniem silnika.

c) Przywileje wynikające z uprawnień akrobacyjnych są ograniczone do lotów akrobacyjnych na samolotach lub motoszybowcach turystycznych pilotowanych z wykorzystaniem silnika, w zależności od tego, dla których statków powietrznych zostały spełnione wymagania lit. b) pkt 1 i lit. b) pkt 2 ppkt (ii). Ograniczenie to znosi się na wniosek, jeżeli pilot pomyślnie ukończy co najmniej 3 loty szkolne z instruktorem, odpowiednio na samolotach lub motoszybowcach turystycznych pilotowanych z wykorzystaniem silnika, obejmujące pełny program szkolenia akrobacyjnego.

d) Osoby ubiegające się o uprawnienie do wykonywania lotów akrobacyjnych posiadające uprawnienie na klasę motoszybowców turystycznych oraz zaawansowane przywileje akrobacyjne na szybowce z przywilejami określonymi w pkt SFCL.200 lit. d) załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976:

1) są zwolnione z ograniczenia ich uprawnień do wykonywania akrobacji do samolotów, jak określono w lit. c), jeżeli spełniają wymagania lit. b) pkt 1 i lit. b) pkt 2 ppkt (ii) w odniesieniu do samolotów, lub

2) uzyskają pełne zaliczenie wymogów określonych w lit. b) na potrzeby uzyskania uprawnienia akrobacyjnego ograniczonego do motoszybowców turystycznych pilotowanych z wykorzystaniem silnika. Ograniczenie to znosi się na wniosek, jeżeli pilot ukończy szkolenie określone w lit. c).

FCL.805 Uprawnienia do holowania szybowców i holowania banerów

a) Posiadaczowi licencji pilota z przywilejami do pilotowania samolotów lub motoszybowców turystycznych wolno holować szybowce lub banery tylko w przypadku posiadania odpowiednich uprawnień do holowania szybowców lub holowania banerów.

b) Osoba ubiegająca się o uprawnienie do holowania szybowców:

1) musi mieć wykonane po wydaniu licencji co najmniej 30 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy oraz 60 startów i lądowań na samolotach, jeżeli przedmiotowa działalność ma być prowadzona na samolotach, bądź na motoszybowcach turystycznych, jeżeli przedmiotowa działalność ma być prowadzona na motoszybowcach turystycznych;

2) musi ukończyć szkolenie w DTO lub ATO, obejmujące:

(i) wykłady z wiedzy teoretycznej w zakresie operacji i procedur holowania;

(ii) co najmniej 10 lotów szkolnych z holowaniem szybowca, w tym co najmniej 5 lotów szkolnych z instruktorem, oraz

(iii) 5 lotów zapoznawczych na szybowcu holowanym przez statek powietrzny, przy czym nie dotyczy to posiadaczy licencji SPL zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

c) Osoba ubiegająca się o uprawnienie do holowania banerów:

1) musi mieć wykonane po wydaniu licencji co najmniej 100 godzin czasu lotu oraz 200 startów i lądowań na samolotach lub motoszybowcach turystycznych w charakterze pilota dowódcy. Z tej liczby co najmniej 30 godzin należy wykonać na samolotach, jeżeli przedmiotowa działalność ma być prowadzona na samolotach, bądź na motoszybowcach turystycznych, jeżeli przedmiotowa działalność ma być prowadzona na motoszybowcach turystycznych;

2) musi ukończyć szkolenie w DTO lub ATO, obejmujące:

(i) wykłady z wiedzy teoretycznej w zakresie operacji i procedur holowania;

(ii) co najmniej 10 lotów szkolnych z holowaniem baneru, w tym co najmniej 5 lotów z instruktorem.

d) Przywileje wynikające z uprawnienia do holowania szybowców i banerów ograniczają się, odpowiednio, do samolotów lub motoszybowców turystycznych, na których przeprowadzono szkolenie praktyczne. W przypadku holowania banerów przywileje ograniczają się do metody holowania wykorzystywanej na potrzeby szkolenia praktycznego. W przypadku holowania banerów uprawnienia ograniczają się do metody holowania wykorzystywanej na potrzeby szkolenia w locie. Przywileje te rozszerza się, jeżeli piloci wykonali z powodzeniem co najmniej trzy loty szkolne z instruktorem obejmujące pełny program szkolenia dotyczącego holowania na jednym z tych statków powietrznych i metody holowania banerów.

e) Aby móc korzystać z przywilejów do holowania szybowców lub banerów, ich posiadacz powinien w okresie ostatnich 24 miesięcy wykonać minimum 5 lotów holujących.

f) W przypadku gdy pilot nie spełnia wymagania określonego w lit. e), musi wykonać brakujące loty holujące z instruktorem lub pod nadzorem instruktora przed ponownym korzystaniem ze swoich przywilejów.

g) Osoby ubiegające się o uprawnienie do holowania szybowców lub holowania banerów na motoszybowcach turystycznych zgodnie z niniejszym punktem otrzymują pełne zaliczenie odpowiednio na poczet wymogów lit. b) lub lit. c), jeżeli posiadają uprawnienie do holowania szybowców lub holowania banerów zgodnie z pkt SFCL.205 załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, stosownie do przypadku, lub jeżeli spełnili wszystkie wymogi dotyczące wydania tego uprawnienia.

FCL.810 Uprawnienia do wykonywania lotów nocnych

a) Samoloty, motoszybowce turystyczne, sterowce

1) Aby korzystać z przywilejów wynikających z licencji LAPL lub PPL na samoloty, motoszybowce turystyczne lub sterowce w warunkach VFR w nocy, kandydat musi mieć ukończone szkolenie w DTO lub ATO w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy. Szkolenie to musi obejmować:

(i) wykłady z wiedzy teoretycznej;

(ii) co najmniej 5 godzin czasu lotu na statku powietrznym odpowiedniej kategorii w nocy, w tym co najmniej 3 godziny szkolenia z instruktorem, z czego co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego z co najmniej jednym lotem nawigacyjnym z instruktorem na odległość co najmniej 50 km (27 NM), a także 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem.

2) Przed ukończeniem szkolenia nocnego, posiadacz licencji LAPL musi ukończyć podstawowe szkolenie w locie według wskazań przyrządów wymagane do wydania licencji PPL.

3) W przypadku gdy kandydat posiada zarówno uprawnienie na klasę lądowych samolotów SEP, jak i na klasę motoszybowców turystycznych, może spełnić wymagania określone w pkt 1 w obydwu klasach lub w jednej z nich.

4) Kandydaci ubiegający się o uprawnienie do wykonywania lotów nocnych na samolotach lub motoszybowcach turystycznych zgodnie z niniejszym akapitem otrzymują pełne zaliczenie na poczet wymogów pkt 1 i 2, jeżeli posiadają uprawnienie do wykonywania lotów nocnych na motoszybowcach turystycznych zgodnie z pkt SFCL.210 załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 lub jeżeli spełnili wszystkie wymogi dotyczące wydania tego uprawnienia.

b) Śmigłowce. Aby korzystać z przywilejów wynikających z licencji PPL na śmigłowce w warunkach VFR w nocy, kandydat:

1) musi wykonać, po wydaniu licencji, co najmniej 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowca, w tym co najmniej 60 godzin w charakterze pilota dowódcy i 20 godzin lotów nawigacyjnych;

2) musi ukończyć szkolenie w DTO lub ATO. Szkolenie musi zostać ukończone w ciągu sześciu miesięcy i musi obejmować:

(i) 5 godzin wykładów z wiedzy teoretycznej;

(ii) 10 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem na śmigłowcach; oraz

(iii) 5 godzin czasu lotu w nocy, w tym co najmniej 3 godziny szkolenia z instruktorem, z czego co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego i 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie.

3) Kandydatowi, który posiada lub posiadał uprawnienie IR na samolot lub motoszybowiec turystyczny, zalicza się 5 godzin na poczet wymogu określonego w pkt 2 ppkt (ii) powyżej.

c) (uchylona).

FCL.815 Uprawnienie do wykonywania lotów w terenie górzystym

a) Przywileje. Przywileje posiadacza uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym obejmują wykonywanie lotów na samolotach lub motoszybowcach turystycznych z powierzchni lub na powierzchnie, które właściwe władze wyznaczone przez państwa członkowskie określiły jako powierzchnie wymagające posiadania takiego uprawnienia.

Posiadacze licencji LAPL lub PPL z przywilejami dotyczącymi wykonywania lotów samolotami lub motoszybowcami turystycznymi mogą uzyskać wstępne uprawnienie do wykonywania lotów w terenie górzystym:

1) na kołach, aby przyznać przywileje do wykonywania lotów ze wzmiankowanych powierzchni lub na te powierzchnie, w przypadku, gdy nie są one pokryte śniegiem; lub

2) na płozach, aby przyznać przywileje do wykonywania lotów ze wzmiankowanych powierzchni lub na te powierzchnie, w przypadku, gdy są one pokryte śniegiem.

3) Przywileje wynikające z wstępnego uprawnienia można rozszerzyć na koła lub płozy, o ile pilot podjął dodatkowy kurs zapoznawczy obejmujący wykłady z wiedzy teoretycznej oraz szkolenie w powietrzu z instruktorem szkolenia praktycznego w terenie górzystym.

b) Szkolenie. Osoba ubiegająca się o uprawnienie do wykonywania lotów w terenie górzystym musi ukończyć, w ciągu 24 miesięcy, szkolenie teoretyczne i szkolenie w powietrzu w DTO lub ATO. Zakres szkolenia musi odpowiadać przywilejom wnioskowanego uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym.

c) Egzamin praktyczny. Po ukończeniu szkolenia kandydat zdaje egzamin praktyczny przed odpowiednio upoważnionym egzaminatorem. Egzamin praktyczny obejmuje:

1) egzamin ustny z wiedzy teoretycznej;

2) 6 lądowań na co najmniej 2 różnych powierzchniach określonych jako wymagające uprawnień w terenie górzystym, innych niż powierzchnia odlotu.

d) Aby korzystać z przywilejów wynikających z uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym, posiadacz uprawnienia musi w okresie ostatnich 2 lat spełnić jeden z poniższych warunków:

1) wykonać co najmniej sześć lądowań na powierzchniach określonych jako wymagające uprawnień do wykonywania lotów w terenie górzystym;

2) zaliczyć kontrolę umiejętności zgodną z wymogami lit. c). Zaliczenie kontroli umiejętności zostaje wpisane do książki lotów pilota i potwierdzone podpisem odpowiedzialnego egzaminatora.

e) (skreślona).

f) (skreślona).

FCL.820 Uprawnienia pilota doświadczalnego

a) Posiadacze licencji pilota samolotowego lub śmigłowcowego mogą wykonywać czynności pilota dowódcy podczas prób w locie kategorii 1 lub 2, zgodnie z definicją zawartą w części 21 pod warunkiem posiadania uprawnienia pilota doświadczalnego.

b) Obowiązek posiadania uprawnień pilota doświadczalnego określony w lit. a) ma zastosowanie tylko do prób w locie przeprowadzanych na:

1) śmigłowcach, które zostały lub mają zostać certyfikowane zgodnie ze specyfikacjami CS-27 lub CS-29 albo równoważnymi przepisami zdatności do lotu; lub

2) samolotach, które zostały lub mają zostać certyfikowane zgodnie ze:

(i) specyfikacjami CS-25 lub równoważnymi przepisami zdatności do lotu; lub

(ii) specyfikacjami CS-23 lub równoważnymi przepisami zdatności do lotu, z wyjątkiem samolotów o maksymalnej masie startowej 2 000 kg lub mniej.

c) Przywileje posiadacza uprawnienia pilota doświadczalnego obejmują, w ramach odpowiedniej kategorii statków powietrznych:

1) w przypadku kategorii 1 uprawnienia pilota doświadczalnego - wykonywanie wszelkich prób w locie, zgodnie z definicją zawartą w części 21, w charakterze pilota dowódcy lub drugiego pilota;

2) w przypadku kategorii 2 uprawnienia pilota doświadczalnego:

(i) wykonywanie prób w locie 1 kategorii, zgodnie z definicją zawartą w części 21:

– w charakterze drugiego pilota, lub

– w charakterze pilota dowódcy, w przypadku samolotów, o których mowa w lit. b) pkt 2 ppkt (ii), z wyjątkiem samolotów z kategorii małego transportu (commuter) lub posiadających projektową prędkość nurkowania wyższą niż 0,6 macha lub pułap maksymalny wyższy niż 25 000 stóp;

(ii) wykonywanie wszelkich pozostałych kategorii prób w locie, zgodnie z definicją zawartą w części 21, w charakterze pilota dowódcy lub drugiego pilota;

3) wykonywanie lotów bez uprawnień na klasę lub typ określonych w podczęści H, z uwzględnieniem faktu, że uprawnienia pilota doświadczalnego nie mogą być wykorzystywane do prowadzenia operacji zarobkowego transportu lotniczego.

d) Osoba ubiegająca się o wydanie uprawnienia pilota doświadczalnego po raz pierwszy musi:

1) posiadać co najmniej licencję CPL i uprawnienia IR na odpowiednią kategorię statku powietrznego;

2) posiadać co najmniej 1 000 godzin czasu lotu w odpowiedniej kategorii statku powietrznego, z czego co najmniej 400 godzin w charakterze pilota dowódcy;

3) ukończyć szkolenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia odpowiednie dla statku powietrznego oraz kategorii lotów, których dotyczy wniosek. Szkolenie musi obejmować co najmniej następujące przedmioty:

– osiągi,

– stabilność i kontrola / właściwości pilotażowe,

– systemy,

– zarządzanie próbą,

– zarządzanie ryzykiem/bezpieczeństwem.

e) Przywileje posiadacza uprawnienia pilota doświadczalnego mogą zostać rozszerzone na inną kategorię prób w locie oraz inną kategorię statków powietrznych po ukończeniu przez ich posiadacza dodatkowego szkolenia w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

FCL.825 (uchylony).

FCL.830 (uchylony).

FCL.835 Podstawowe uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (BIR)

a) Przywileje i warunki

1) Przywileje posiadacza uprawnienia BIR obejmują wykonywanie lotów IFR na samolotach z załogą jednoosobową, na które posiada uprawnienia na klasę, z wyjątkiem:

(i) samolotów o wysokich osiągach;

(ii) wariantów samolotów, w odniesieniu do których dane dotyczące zgodności operacyjnej wskazały, że uprawnienie IR jest potrzebne.

2) Z przywilejów BIR można korzystać wyłącznie zgodnie z pkt FCL.205.A.

3) Z przywilejów BIR można korzystać w nocy tylko wtedy, gdy pilot posiada uprawnienie do wykonywania lotów nocnych zgodnie z FCL.810.

4) Przywileje wynikające z uprawnienia BIR na samoloty wielosilnikowe są ważne również w odniesieniu do samolotów jednosilnikowych klasy, na którą pilot posiada ważne uprawnienie.

5) Korzystanie z przywilejów BIR podlega łącznie następującym warunkom:

(i) wysokość względna decyzji (DH) lub minimalna wysokość względna zniżania (MDH) stosowana w minimach operacyjnych lotniska musi być co najmniej o 200 stóp większa od wysokości obliczonej zgodnie z pkt "NCO.OP.110 Minima operacyjne lotniska - samoloty i śmigłowce" oraz pkt "NCO.OP.111 Minima operacyjne lotniska - operacje podejścia nieprecyzyjnego (NPA), operacje z procedurą podejścia z naprowadzaniem pionowym (APV) i operacje podejścia w kategorii I" załącznika VII do rozporządzenia (UE) nr 965/2012; oraz

(ii) widzialność stosowana w minimach operacyjnych lotnisk nie może być mniejsza niż 1 500 m;

(iii) pilot dowódca nie może rozpocząć lotu IFR ani przystąpić do przejścia z VFR do IFR, chyba że:

A) widzialność na lotnisku startu wynosi co najmniej 1 500 m, a górna granica chmur co najmniej 600 stóp lub odpowiada opublikowanemu minimum podejścia z widocznością mającemu zastosowanie do danej kategorii samolotu, w zależności od tego, która z tych wartości jest większa; oraz

B) na lotnisku docelowym lub na każdym wymaganym lotnisku zapasowym dostępne aktualne informacje meteorologiczne wskazują - dla okresu od 1 godziny przed przewidywanym czasem przylotu do 1 godziny po przewidywanym czasie przylotu, bądź od faktycznego czasu odlotu do 1 godziny po przewidywanym czasie przylotu, w zależności od tego, który z tych okresów jest krótszy - widoczność co najmniej 1 500 m i górną granicę chmur co najmniej 600 stóp lub odpowiadającą opublikowanemu minimum dla podejścia z okrążenia mającemu zastosowanie do danej kategorii samolotu lub wysokości DH/MDH powiększonej o 200 stóp zgodnie z ppkt (i), w zależności od tego, która z tych wartości jest większa.

b) Warunki wstępne. Kandydaci ubiegający się o uprawnienie BIR muszą posiadać co najmniej licencję PPL(A).

c) Szkolenia. Kandydat ubiegający się o BIR musi ukończyć w ATO:

1) szkolenie teoretyczne zgodnie z pkt FCL.615 lit. a); oraz

2) szkolenie praktyczne, które obejmuje następujące moduły szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów:

(i) moduł 1 - podstawowy moduł szkolenia w powietrzu w zakresie obsługi lotu wyłącznie według wskazań przyrządów;

(ii) moduł 2 - praktyczny moduł szkolenia w powietrzu, obejmujący procedury IFR odlotu, oczekiwania, podejścia 2D i 3D;

(iii) moduł 3 - praktyczny moduł szkolenia w powietrzu w zakresie procedur lotu IFR na trasie; oraz

(iv) moduł 4 - jeżeli kandydat ubiega się o uprawnienie BIR na samoloty wielosilnikowe, praktyczny moduł szkolenia w powietrzu z jednym silnikiem niepracującym musi obejmować asymetryczne procedury podejścia i odejścia na drugie okrążenie według wskazań przyrządów; oraz

3) szkolenie praktyczne, które spełnia następujące wymogi:

(i) Moduł, o którym mowa w lit. c) pkt 2 ppkt (i), należy ukończyć jako pierwszy. Moduły, o których mowa w lit. c) pkt 2 ppkt

(ii) i

(iii) oraz, w stosownych przypadkach, w lit. c) pkt 2 ppkt (iv), można ukończyć w kolejności wybranej przez kandydata.

(ii) Moduły określone w lit. c) pkt 2 można ukończyć na samolotach, na FSTD lub na ich kombinacji. W każdym przypadku kandydat musi odbyć szkolenie na samolocie, który będzie wykorzystany do przeprowadzenia egzaminu praktycznego.

(iii) Moduły, o których mowa w lit. c) pkt 2 ppkt (i), lit. c) pkt 2 ppkt (ii) i lit. c) pkt 2 ppkt (iv), można rozpocząć poza ATO, ale należy je ukończyć w ATO. Moduł, o którym mowa w lit. c) pkt 2 ppkt (iii), można ukończyć poza ATO.

(iv) Przed rozpoczęciem modułu określonego w lit. c) pkt 2 ppkt (iv) pilot, który nie posiada uprawnienia na typ lub klasę samolotu wielosilnikowego, musi przejść szkolenie na samoloty wielosilnikowe określone w podczęści H niniejszego załącznika (część FCL).

d) Wiedza teoretyczna. Przed przystąpieniem do egzaminu praktycznego i egzaminów z przedmiotów, o których mowa w pkt FCL.615 lit. b), kandydaci muszą wykazać poziom wiedzy teoretycznej odpowiedni do nadawanych przywilejów. Egzamin z wiedzy teoretycznej obejmuje po jednym egzaminie pisemnym na każdy moduł, jak określono w lit. c) pkt 2 ppkt (i), lit. c) pkt 2 ppkt (ii) i lit. c) pkt 2 ppkt (iii).

e) Egzamin praktyczny. Po ukończeniu szkolenia, o którym mowa w lit. c), kandydat zdaje egzamin praktyczny na samolocie zgodnie z dodatkiem 7 do niniejszego załącznika. W przypadku uprawnienia BIR na samoloty wielosilnikowe egzamin praktyczny przeprowadzany jest na samolocie wielosilnikowym. W przypadku uprawnienia BIR na samoloty jednosilnikowe egzamin praktyczny przeprowadzany jest na samolocie jednosilnikowym. Na potrzeby niniejszego akapitu samoloty wielosilnikowe z silnikami wytwarzającymi ciąg wzdłuż tej samej osi w układzie push-pull uznaje się za samoloty jednosilnikowe.

f) Na zasadzie odstępstwa od lit. d), posiadacz uprawnienia BIR na samoloty jednosilnikowe, który posiada również uprawnienie na klasę samolotów wielosilnikowych i który pragnie uzyskać po raz pierwszy uprawnienie BIR na samoloty wielosilnikowe, musi ukończyć szkolenie w ATO, jak określono w lit. c) pkt 2 ppkt (iv), i zdać egzamin praktyczny, o którym mowa w lit. e).

g) Ważność, przedłużanie i wznawianie ważności uprawnień

1) Uprawnienie BIR jest ważne przez 1 rok.

2) Kandydat ubiegający się o przedłużenie ważności uprawnienia BIR musi:

(i) w ciągu trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia - zaliczyć kontrolę umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszej części; lub

(ii) w okresie ważności uprawnienia - wykonać 6 godzin IFR w charakterze pilota dowódcy, w tym trzy procedury podejścia według wskazań przyrządów, i ukończyć co najmniej godzinny lot szkolny z instruktorem posiadającym przywileje dotyczące prowadzenia szkoleń w zakresie BIR.

3) Co drugie przedłużenie ważności uprawnienia wymaga zaliczenia przez posiadacza uprawnienia BIR kontroli umiejętności zgodnie z pkt 2 ppkt (i) na samolocie.

4) Jeżeli pilot zdecyduje się na spełnienie wymogów dotyczących przedłużenia określonych w lit. g) pkt 2 ppkt (i) w terminie wcześniejszym niż wskazano w tej literze, nowy okres ważności rozpoczyna się od daty kontroli umiejętności.

5) Kandydat, który nie zaliczy odpowiednich sekcji kontroli umiejętności w zakresie BIR przed datą wygaśnięcia BIR, może korzystać z przywilejów BIR dopiero po zaliczeniu kontroli umiejętności.

6) W przypadku wygaśnięcia BIR wznowienie przywilejów kandydata jest uzależnione od:

(i) jeżeli jest to konieczne do osiągnięcia wymaganego poziomu biegłości, ukończenia szkolenia odświeżającego prowadzonego przez ATO lub, jeżeli okres, jaki upłynął od wygaśnięcia BIR wynosi trzy lata lub mniej, przez instruktora posiadającego przywileje dotyczące prowadzenia szkoleń w zakresie BIR; oraz

(ii) zaliczenia kontroli umiejętności na samolocie.

7) W przypadku uprawnienia BIR na samoloty wielosilnikowe kontrola umiejętności wymagana do przedłużenia lub wznowienia jego ważności, a także szkolenie w powietrzu wymagane zgodnie z lit. g) pkt 2 ppkt (ii) odbywają się w samolocie wielosilnikowym.

8) Kontrolę umiejętności na potrzeby przedłużenia lub wznowienia ważności BIR można połączyć z kontrolą umiejętności na potrzeby przedłużenia lub wznowienia ważności uprawnienia na klasę samolotów z załogą jednoosobową, na których można korzystać z przywilejów BIR zgodnie z pkt FCL.835 lit. a) pkt 1.

h) Kandydaci ubiegający się o BIR, którzy posiadają licencję PPL lub CPL wydaną zgodnie z załącznikiem I (część FCL) oraz ważne uprawnienie IR(A) wydane przez państwo trzecie zgodnie z wymogami załącznika 1 do konwencji chicagowskiej, mogą uzyskać pełne zaliczenie wymogów szkoleniowych, o których mowa w lit. c) pkt 2. Aby uzyskać uprawnienie BIR, kandydat musi:

1) zdać egzamin praktyczny, o którym mowa w lit. e);

2) wykazać ustnie przed egzaminatorem podczas egzaminu praktycznego, że zdobył odpowiednią wiedzę teoretyczną z zakresu prawa lotniczego, meteorologii oraz planowania i wykonania lotu; oraz

3) posiadać doświadczenie w postaci co najmniej 25 godzin czasu lotu według przepisów IFR jako pilot dowódca na samolotach.

i) Posiadacz uprawnienia IR uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymogu lit. c) pkt 2.

PODCZĘŚĆ J

INSTRUKTORZY

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.900 Certyfikaty instruktora

a) Przepisy ogólne. Osoba jest uprawniona do prowadzenia:

1) szkolenia praktycznego na statku powietrznym, wyłącznie jeżeli posiada:

(i) licencję pilota wydaną lub zatwierdzoną zgodnie z niniejszym rozporządzeniem;

(ii) certyfikat instruktora odpowiedni do prowadzonego szkolenia, wydany zgodnie z przepisami niniejszej podczęści;

2) szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych lub szkolenia MCC, jeżeli posiada certyfikat instruktora odpowiedni do prowadzonego szkolenia, wydany zgodnie z przepisami niniejszej podczęści.

b) Warunki specjalne

1) W przypadku wprowadzenia nowego statku powietrznego do eksploatacji w państwach członkowskich lub we flocie operatora, jeżeli nie jest możliwe spełnienie wymagań określonych w niniejszej podczęści, specjalne upoważnienia do prowadzenia szkolenia w locie mogą być wydawane przez właściwy organ. Upoważnienia takie ograniczają się do szkolenia niezbędnego do wprowadzenia nowego typu statku powietrznego do eksploatacji, a okres ich ważności w żadnym przypadku nie może przekroczyć 1 roku.

2) Posiadacz certyfikatu wydanego zgodnie z lit. b) pkt 1, pragnący ubiegać się o wydanie certyfikatu instruktora, musi spełnić warunki wstępne oraz wymogi dotyczące przedłużenia ważności obowiązujące w danej kategorii instruktorskiej. Niezależnie od przepisów FCL.905.TRI lit. b), certyfikat TRI wydany zgodnie z niniejszym ustępem będzie obejmować przywilej do prowadzenia szkolenia do celów wydania certyfikatu TRI lub certyfikatu SFI na odpowiedni typ.

c) Szkolenie przeprowadzone poza terytorium państw członkowskich

1) Na zasadzie odstępstwa od przepisów lit. a), w przypadku prowadzenia szkolenia praktycznego w trakcie szkolenia zatwierdzonego zgodnie z niniejszym załącznikiem poza terytorium, za które odpowiedzialne są państwa członkowskie na podstawie konwencji chicagowskiej, właściwy organ wydaje certyfikat instruktora osobie wnioskującej, która:

(i) posiadają licencję pilota spełniającą wszystkie poniższe kryteria:

A) zgodność z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej;

B) w każdym przypadku jest to co najmniej licencja CPL na odpowiednią kategorię statku powietrznego z odpowiednim uprawnieniem lub certyfikatem;

(ii) spełniają wymagania określone w niniejszej podczęści dotyczące wydania odpowiedniego certyfikatu instruktora;

(iii) wykażą właściwemu organowi, że posiadają odpowiedni stopień wiedzy o europejskich zasadach bezpieczeństwa lotniczego, pozwalający korzystać z przywilejów instruktora zgodnie z niniejszym załącznikiem.

2) Certyfikat ogranicza się do zapewnienia szkolenia praktycznego w trakcie szkolenia zatwierdzonego zgodnie z niniejszym załącznikiem, które spełnia wszystkie poniższe warunki:

(i) odbywa się poza terytorium, za które odpowiedzialne są państwa członkowskie na podstawie konwencji chicagowskiej;

(ii) uczestnikami szkolenia są uczniowie-piloci, którzy posiadają wystarczającą znajomość języka, w jakim prowadzone jest szkolenie praktyczne..

FCL.915 Warunki wstępne i wymagania dotyczące instruktorów

a) Przepisy ogólne. Osoba ubiegająca się o uprawnienie instruktora musi mieć ukończone co najmniej 18 lat.

b) Dodatkowe wymagania dotyczące instruktorów prowadzących szkolenie praktyczne na statkach powietrznych:

1) posiadać co najmniej licencję oraz, w zależności od przypadku, uprawnienia odpowiednie dla prowadzonego szkolenia w locie;

2) z wyjątkiem instruktora prób w locie:

(i) posiadać co najmniej 15 godzin czasu lotu w charakterze pilota klasy lub typu statku powietrznego, na którym ma być prowadzone szkolenie w locie, z czego nie więcej niż 7 godzin na urządzeniu FSTD tego typu lub klasy, w stosownych przypadkach; lub

(ii) przejść ocenę kompetencji w odpowiedniej kategorii instruktorskiej na tej klasie lub typie statku powietrznego;

3) posiadać uprawnienia do wykonywania czynności pilota dowódcy na statku powietrznym podczas prowadzenia szkolenia w locie;

4) podczas prowadzenia szkolenia praktycznego posiadać uprawnienia do wykonywania czynności pilota dowódcy na statku powietrznym; oraz

5) prowadząc szkolenie praktyczne na wariancie klasy samolotu SEP z określonym typem silnika, o którym mowa w art. 2 pkt 8c niniejszego rozporządzenia, spełniać jeden z następujących warunków:

(i) wykonać co najmniej 5 godzin czasu lotu jako pilot na tym wariancie;

(ii) przejść ocenę kompetencji w odpowiedniej kategorii instruktorskiej na tym wariancie.

c) Zaliczenie na poczet dalszych certyfikatów instruktora i do celów przedłużenia ważności:

1) Pełne zaliczenie umiejętności uczenia i nauczania można przyznać:

(i) posiadaczom certyfikatu instruktora, którzy ubiegają się o kolejny certyfikat instruktora; oraz

(ii) kandydatom ubiegającym się o certyfikat instruktora, którzy posiadają już certyfikat instruktora wydany zgodnie z załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

2) Czas lotu w charakterze egzaminatora podczas egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności zostaje w pełni zaliczony na poczet wymagań dotyczących przedłużenia ważności wszystkich posiadanych przez daną osobę uprawnień instruktorskich.

d) przy zaliczeniu w celu uzyskania rozszerzenia na kolejne typy uwzględnia się stosowne elementy określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej zgodnie z częścią 21.

FCL.920 Kompetencje i ocena instruktora

Wszyscy instruktorzy są szkoleni, aby uzyskać następujące kompetencje:

– przygotowywanie materiałów szkoleniowych,

– tworzenie atmosfery sprzyjającej nauce,

– prezentowanie wiedzy,

– integrowanie zarządzania zagrożeniami i błędami (TEM) i zarządzania zasobami załogi,

– zarządzanie czasem w celu osiągania celów szkolenia,

– ułatwianie uczenia,

– ocenianie wyników osiąganych przez kursantów,

– obserwowanie i ocenianie postępów,

– ocenianie sesji szkoleniowych,

– informowanie o wynikach.

FCL.925 Dodatkowe wymagania dotyczące instruktorów MPL

a) Instruktor prowadzący szkolenia do licencji MPL:

1) musi zaliczyć szkolenie instruktorskie MPL w zatwierdzonym ośrodku szkolenia; oraz

2) dodatkowo, na potrzeby podstawowego, średnio zaawansowanego i zaawansowanego etapu zintegrowanego szkolenia MPL:

(i) musi posiadać doświadczenie w operacjach w załodze wieloosobowej; oraz

(ii) musi ukończyć wstępne szkolenie z zakresu zarządzania zasobami załogi u operatora zarobkowego transportu lotniczego zatwierdzonego zgodnie ze stosownymi wymaganiami dotyczącymi operacji lotniczych.

b) Szkolenie instruktorów MPL

1) Szkolenie instruktorów MPL musi obejmować co najmniej 14 godzin.

Po ukończeniu szkolenia kandydat musi poddać się ocenie kompetencji instruktorskich oraz wiedzy dotyczącej metodyki szkolenia.

2) Na ocenę składa się praktyczna demonstracja szkolenia praktycznego na odpowiednim etapie szkolenia MPL. Ocena jest dokonywana przez egzaminatora wykwalifikowanego zgodnie z podczęścią K.

3) Po pozytywnym ukończeniu szkolenia MPL zatwierdzony ośrodek szkolenia wydaje kandydatowi certyfikat kwalifikacji instruktorskich MPL.

c) W celu utrzymania przywilejów w okresie ostatnich 12 miesięcy instruktor musi przeprowadzić w ramach szkolenia MPL:

1) 1 sesję na symulatorze trwającą co najmniej 3 godziny; lub

2) 1 ćwiczenie w powietrzu trwające co najmniej 1 godzinę i obejmujące co najmniej 2 starty i lądowania.

d) Jeżeli instruktor nie spełnia wymagań określonych w lit. c), przed przystąpieniem do korzystania z przywilejów do prowadzenia szkolenia praktycznego w zakresie MPL musi:

1) odbyć szkolenie odświeżające w zatwierdzonym ośrodku szkolenia i osiągnąć poziom kompetencji niezbędny do uzyskania pozytywnej oceny kompetencji instruktorskich; oraz

2) uzyskać pozytywną ocenę kompetencji instruktorskich określonych w lit. b) pkt 2.

FCL.930 Szkolenie

a) Osoba ubiegająca się o certyfikat instruktora przechodzi szkolenie w zakresie wiedzy teoretycznej i szkolenie praktyczne w ATO.

b) Oprócz poszczególnych elementów określonych w niniejszym załączniku (część FCL) w odniesieniu do każdej kategorii instruktora, szkolenie musi zawierać elementy wymagane na podstawie pkt FCL.920.

FCL.935 Ocena kompetencji

a) Osoba ubiegająca się o certyfikat instruktora przechodzi ocenę kompetencji na statku powietrznym odpowiedniej kategorii, klasy i typu lub na odpowiednim FSTD, w trakcie której wykazuje egzaminatorowi upoważnionemu zgodnie z przepisami podczęści K niniejszego załącznika, że potrafi szkolić uczniów-pilotów do poziomu wymaganego do wydania odpowiedniej licencji, uprawnienia lub certyfikatu; nie dotyczy to instruktorów współpracy w załodze wieloosobowej (MCCI), instruktorów szkolenia na urządzeniach syntetycznych (STI), instruktorów szkolenia praktycznego w terenie górzystym (MI) oraz instruktorów szkolenia pilotów doświadczalnych (FTI).

b) Ocena musi obejmować:

1) zademonstrowanie kompetencji określonych w FCL.920 podczas instruktażu przed lotem, po locie oraz w trakcie przekazywania wiedzy teoretycznej;

2) ustny egzamin teoretyczny na ziemi, odprawy przed lotem i po locie, demonstracje podczas lotu na odpowiedniej klasie lub typie statku powietrznego lub na urządzeniu FSTD;

3) ćwiczenia odpowiednie dla oceny kompetencji instruktora.

c) Ocena musi być przeprowadzana na tej samej klasie lub tym samym typie statku powietrznego lub urządzenia FSTD, jak te wykorzystywane do prowadzenia szkolenia praktycznego.

d) W przypadku, gdy ocena kompetencji jest wymagana do przedłużenia ważności certyfikatu instruktora, kandydat, który nie uzyska oceny pozytywnej przed upływem ważności certyfikatu instruktora, nie może korzystać z wynikających z niego przywilejów do czasu uzyskania pozytywnej oceny swoich kompetencji.

FCL.940 Okres ważności certyfikatów instruktora

Bez uszczerbku dla przepisów pkt FCL.900 lit. b) pkt 1) i pkt FCL.915 lit. e) pkt 2, okres ważności certyfikatów instruktora wynosi 3 lata; wyjątek stanowi certyfikat instruktora szkolenia praktycznego w terenie górzystym (MI).

FCL.945 Obowiązki spoczywające na instruktorach

Po ukończeniu przez kandydata lotu szkolnego w celu przedłużenia ważności uprawnienia na klasę samolotów SEP lub motoszybowców turystycznych zgodnie z pkt FCL.740.A lit. b) pkt 1 ppkt (ii) ppkt C) lub na potrzeby przedłużenia ważności uprawnienia na typ śmigłowców jednosilnikowych zgodnie z pkt FCL.740.H lit. a) pkt 2 ppkt (ii) ppkt B) i jedynie w przypadku spełnienia wszystkich innych kryteriów przedłużenia wymaganych odpowiednio zgodnie z pkt FCL.740.A lit. b) ppkt 1 ppkt (ii) lub pkt FCL.740.H lit. a) pkt 2 ppkt (ii), instruktor wpisuje do licencji kandydata nową datę ważności uprawnienia, o ile został specjalnie w tym celu upoważniony przez właściwy organ odpowiedzialny za wydanie licencji kandydata.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktora szkolenia praktycznego - FI

FCL.905.FI FI - Przywileje i warunki

Przywileje instruktorów FI obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego w celu wydawania, przedłużania ważności lub wznowienia:

a) licencji PPL i LAPL na odpowiednią kategorię statku powietrznego;

b) uprawnień na klasę lub typ statków powietrznych z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową;

c) uprawnień na samoloty z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, o ile FI spełniają którykolwiek z poniższych warunków:

1) posiadają lub posiadali certyfikat TRI na samoloty z załogą wieloosobową;

2) zaliczyli wszystkie następujące działania:

(i) co najmniej 500 godzin jako piloci w operacjach w załodze wieloosobowej na samolotach;

(ii) szkolenie dla MCCI zgodnie z pkt FCL.930.MCCI;

d) uprawnień na typ sterowców z załogą jednoosobową lub wieloosobową;

e) licencji CPL na odpowiednią kategorię statków powietrznych pod warunkiem wykonania przez FI co najmniej 200 godzin w ramach szkolenia praktycznego w tej kategorii statku powietrznego;

f) uprawnień do wykonywania lotów nocnych, pod warunkiem że FI spełniają wszystkie poniższe warunki:

1) posiadają kwalifikacje do wykonywania lotów nocnych na statku powietrznym odpowiedniej kategorii;

2) wykazali się przed instruktorem FI uprawnionym zgodnie z lit. j) zdolnością prowadzenia szkolenia w locie nocnym;

3) spełnili wymóg dotyczący doświadczenia w lotach nocnych określonego w pkt FCL.060 lit. b) pkt 2);

g) uprawnienia do holowania lub uprawnienia do wykonywania akrobacji, pod warunkiem posiadania tych przywilejów i wykazania się przed instruktorem FI posiadającym kwalifikacje zgodnie z lit. j) umiejętnością prowadzenia szkolenia w zakresie tych uprawnień;

h) uprawnienia BIR lub uprawnienia IR na odpowiednią kategorię statków powietrznych, pod warunkiem że FI spełniają wszystkie poniższe warunki:

1) ukończyli jako uczniowie-piloci szkolenia IRI i zaliczyli oceny kompetencji na potrzeby certyfikatu IRI;

2) spełnili wymogi pkt FCL.915.CRI lit. a), pkt FCL.930.CRI i pkt FCL.935 w przypadku samolotów wielosilnikowych oraz pkt FCL.910.TRI lit. c) pkt 1 i pkt FCL.915.TRI lit. d) pkt 2 w przypadku śmigłowców wielosilnikowych.

Oprócz warunków 1 i 2:

3) jeżeli w trakcie zatwierdzonego szkolenia w ATO instruktor FI prowadzi szkolenie FSTD lub nadzoruje loty szkolne SPIC odbywające się według przepisów IFR, instruktor FI musi mieć wykonane co najmniej 50 godzin czasu lotu IFR po wydaniu BIR lub IR, z czego maksymalnie 10 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na symulatorze FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II;

4) jeżeli instruktor FI prowadzi szkolenia na statkach powietrznych, musi mieć wykonane co najmniej 200 godzin czasu lotu według przepisów IFR, z czego do 50 godzin mogą stanowić ćwiczenia na ziemi według wskazań przyrządów na symulatorze FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II;

(i) uprawnień na klasę lub typ wielosilnikowych statków powietrznych z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, o ile spełniają następujące warunki:

1) spełnili wymogi pkt FCL.915.CRI lit. a), FCL.930.CRI i FCL.935 w przypadku samolotów;

2) spełnili wymogi pkt FCL.910.TRI lit. c) pkt 1, i FCL.915.TRI lit. d) pkt 2 w przypadku śmigłowców;

j) certyfikatów FI, IRI, CRI, STI lub MI, jeżeli spełniają wszystkie poniższe warunki:

1) odbyli co najmniej 500 godzin szkolenia praktycznego na odpowiedniej kategorii statku powietrznego;

2) uzyskali od egzaminatora instruktorów szkolenia praktycznego (FIE) pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935 na statku powietrznym odpowiedniej kategorii, potwierdzającą ich zdolność do prowadzenia szkolenia w zakresie odpowiedniego certyfikatu;

k) posiadają licencję MPL, jeżeli FI spełniają wszystkie poniższe warunki:

1) w przypadku zasadniczej fazy szkolenia odbywającej się w locie, wykonali co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotowego, w tym co najmniej 200 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

2) w przypadku podstawowej fazy szkolenia:

(i) posiadają uprawnienia IR na samoloty wielosilnikowe wraz z przywilejem do szkolenia w zakresie uprawnienia IR;

(ii) wykonali co najmniej 1 500 godzin czasu lotu w operacjach w załodze wieloosobowej;

3) w przypadku instruktorów FI, którzy już posiadają kwalifikacje do szkolenia podczas szkoleń zintegrowanych na licencje ATP(A) lub CPL(A)/IR, wymóg określony w pkt 2 ppkt (ii) można zastąpić ukończeniem kompleksowego szkolenia obejmującego:

(i) kwalifikację na MCC;

(ii) obserwację 5 sesji szkolenia praktycznego podczas fazy 3 szkolenia MPL;

(iii) obserwację 5 sesji szkolenia praktycznego podczas fazy 4 szkolenia MPL;

(iv) obserwację 5 okresowych sesji szkolenia w powietrzu ukierunkowanych na wykonywanie lotów liniowych przeprowadzanych przez operatora;

(v) zakres szkolenia instruktorskiego MCCI.

W takim przypadku instruktorzy FI muszą przeprowadzić swoje pierwsze 5 sesji szkoleniowych pod nadzorem instruktora TRI(A), MCCI(A) lub SFI(A) uprawnionego do szkolenia praktycznego w zakresie MPL.

FCL.910.FI FI - przywileje ograniczone

a) Przywileje FI ograniczają się do prowadzenia szkolenia praktycznego pod nadzorem innego FI na tę samą kategorię statku powietrznego wyznaczonego w tym celu przez DTO lub ATO, w następujących przypadkach:

1) w odniesieniu do wydawania licencji PPL i LAPL;

2) podczas wszystkich szkoleń zintegrowanych na poziomie PPL, w przypadku samolotów i śmigłowców;

3) w odniesieniu do uprawnień na klasę lub typ jednosilnikowych statków powietrznych z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową;

4) w odniesieniu do uprawnień do wykonywania lotów nocnych, holujących lub akrobacyjnych.

b) Podczas prowadzenia szkolenia pod nadzorem, zgodnie z lit. a), instruktor FI nie posiada przywileju dopuszczania uczniów-pilotów do wykonywania pierwszych samodzielnych lotów i pierwszych samodzielnych lotów nawigacyjnych.

c) Ograniczenia określone w lit. a) i b) zostaną zdjęte z certyfikatu FI po wykonaniu przez instruktora FI co najmniej:

1) w przypadku FI(A), 100 godzin szkolenia praktycznego na samolotach lub motoszybowcach turystycznych oraz, dodatkowo, po nadzorowaniu co najmniej 25 samodzielnych lotów wykonanych przez uczniów-pilotów;

2) w przypadku FI(H), 100 godzin szkolenia praktycznego na śmigłowcach oraz, dodatkowo, po nadzorowaniu co najmniej 25 samodzielnych ćwiczeń w locie wykonanych przez uczniów-pilotów;

3) w przypadku FI(As), 15 godzin lub 50 startów w ramach szkolenia praktycznego, obejmującego pełny program szkolenia na licencję PPL(As).

FCL.915.FI FI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat FI musi:

a) w przypadku FI(A) oraz FI(H):

1) odbyć 10 godzin szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów na odpowiedniej kategorii statku powietrznego, z czego nie więcej niż 5 godzin czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FSTD;

2) wykonać 20 godzin lotu nawigacyjnego VFR w charakterze pilota dowódcy na odpowiedniej kategorii statku powietrznego; oraz

b) dodatkowo, w przypadku FI(A):

1) posiadać co najmniej licencję CPL(A); lub

2) posiadać co najmniej licencję PPL(A) lub posiadać licencję MPL z dodatkowymi przywilejami PPL zgodnie z pkt FCL.405.A lit. b) ppkt 1 oraz spełnić następujące warunki:

(i) z wyjątkiem instruktora FI(A) prowadzącego szkolenia wyłącznie na licencję LAPL(A), musi zdać egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję CPL, do którego można podejść bez odbycia szkolenia z wiedzy teoretycznej na licencję CPL, ale który w takim przypadku nie liczy się do żadnego z poniższych:

A) wydanie licencji CPL;

B) zaliczenia wiedzy teoretycznej w zakresie CPL zgodnie z pkt FCL.035 i dodatkiem 1

(ii) wykonać co najmniej 200 godzin czasu lotu na samolotach lub motoszybowcach turystycznych, z czego 150 godzin w charakterze pilota dowódcy;

3) odbyć co najmniej 30 godzin na klasie lub typie samolotu wykorzystywanego do szkolenia FI(A), z czego co najmniej 5 godzin w okresie 6 miesięcy poprzedzających wstępny lot sprawdzający określony w pkt FCL.930.FI lit. a);

4) wykonać lot nawigacyjny VFR w charakterze pilota dowódcy, w tym lot na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), w trakcie którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na 2 różnych lotniskach;

c) dodatkowo, w przypadku FI(H), wykonać 250 godzin całkowitego czasu lotu jako pilot śmigłowca, z czego:

1) co najmniej 100 godzin w charakterze pilota dowódcy, jeżeli kandydat posiada co najmniej licencję CPL(H); lub

2) co najmniej 200 godzin w charakterze pilota dowódcy, w przypadku gdy kandydat posiada co najmniej licencję PPL(H) i zdał egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję CPL, do którego można podejść bez odbycia szkolenia z wiedzy teoretycznej na licencję CPL i który nie liczy się do wydania licencji CPL;

d) w przypadku FI(As), wykonać 500 godzin czasu lotu na sterowcach w charakterze pilota dowódcy, z czego 400 godzin jako pilot dowódca posiadający licencję CPL(As);

e) (uchylona);

f) (uchylona).

FCL.930.FI FI - szkolenie

a) Osoba ubiegająca się o certyfikat FI, w ciągu 6 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie szkolenia, musi zaliczyć w ATO wstępny lot sprawdzający z instruktorem FI uprawnionym zgodnie z pkt FCL.905.FI lit. j), którego celem jest ocena, czy może ona rozpocząć szkolenie. Ten wstępny lot sprawdzający jest przeprowadzany w oparciu o zasady kontroli umiejętności uprawnienia na klasę i typ określone w dodatku 9.

b) Szkolenie FI obejmuje:

1) 25 godzin uczenia się i nauczania;

2) co najmniej 100 godzin szkolenia teoretycznego, w tym sprawdziany postępów;

3)

(i) w przypadku FI(A) oraz (H), co najmniej 30 godzin szkolenia praktycznego, w tym 25 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem, z czego 5 godzin można wykonać na symulatorze FFS, urządzeniu FNPT I lub II bądź FTD 2/3;

(ii) w przypadku FI(As), co najmniej 20 godzin szkolenia praktycznego, z czego 15 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem;

(iii) (uchylony);

(iv) (uchylony);

(v) (uchylony).

4) Osobom ubiegającym się o certyfikat FI na inną kategorię statków powietrznych, które posiadają lub posiadały certyfikat FI(A), (H) lub (As), zalicza się 55 godzin na poczet wymogu lit. b) pkt 2.

c) Osobę ubiegającą się o certyfikat FI, która posiada lub posiadała jakikolwiek inny certyfikat instruktora wydany zgodnie z niniejszym załącznikiem, uznaje się za spełniającą wymogi określone w lit. b) pkt 1.

FCL.940.FI FI - Przedłużenie i wznowienie

a) Przedłużenie

1) W celu przedłużenia ważności certyfikatu FI posiadacze certyfikatu muszą spełnić co najmniej dwa z trzech następujących wymogów przed upływem terminu ważności certyfikatu FI:

(i) ukończyli:

A) w przypadku certyfikatu FI(A) oraz FI(H), co najmniej 50 godzin szkolenia praktycznego na statku powietrznym odpowiedniej kategorii w charakterze instruktorów FI, TRI, CRI, IRI, MI lub egzaminatorów. Jeżeli przedłużenie ma objąć przywileje dotyczące prowadzenia szkolenia na BIR i IR, to 10 z tych 50 godzin musi być szkoleniem praktycznym na BIR lub IR i musi zostać wykonane w ciągu 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu FI;

B) w przypadku FI(As), co najmniej 20 godzin szkolenia praktycznego na sterowcach jako instruktorzy FI, IRI lub egzaminatorzy. Jeżeli przedłużenie ma objąć przywileje do prowadzenia szkolenia na IR, 10 z tych godzin musi być szkoleniem praktycznym do IR i musi zostać wykonane w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu FI;

C) (uchylony);

D) (uchylony);

(ii) odbyli instruktorskie szkolenie odświeżające jako FI w ATO lub we właściwym organie;

(iii) uzyskali pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu FI.

2) Co najmniej przy co drugim przedłużeniu ważności FI(A) lub FI(H) bądź przy co trzecim przedłużeniu ważności FI(As) posiadacz danego certyfikatu FI musi przejść ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935.

b) Wznowienie

Jeżeli certyfikat FI stracił ważność, osoba ubiegająca się musi odbyć w okresie 12 miesięcy przed datą złożenia wniosku o jego wznowienie instruktorskie szkolenie odświeżające jako FI w ATO bądź we właściwym organie i musi przejść ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935.

SEKCJA 4

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia na typ - TRI

FCL.905.TRI TRI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora TRI obejmują prowadzenie szkolenia w zakresie:

1) przedłużania i wznawiania ważności uprawnienia IR, pod warunkiem posiadania ważnego uprawnienia IR;

2) wydawania certyfikatu TRI lub SFI, pod warunkiem że posiadacz certyfikatu spełnia wszystkie poniższe warunki:

(i) ma co najmniej 50 godzin doświadczenia w zakresie instruktażu jako instruktor TRI lub SFI zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub rozporządzeniem (UE) nr 965/2012;

(ii) zrealizował program szkolenia praktycznego określony dla odpowiedniej części szkolenia TRI zgodnie z pkt FCL.930.TRI lit. ab) pkt 3 w sposób wymagany przez kierownika szkolenia ATO;

3) w przypadku instruktora TRI na samoloty z załogą jednoosobową:

(i) wydawania oraz przedłużania i wznawiania ważności uprawnień na typ samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, jeżeli kandydat chce uzyskać przywileje do wykonywania operacji w załodze jednoosobowej.

Przywileje instruktora TRI(SPA) mogą zostać rozszerzone na prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie uprawnień na typ samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, o ile TRI spełnia którykolwiek z poniższych warunków:

A) posiada lub posiadał certyfikat TRI na samoloty z załogą wieloosobową;

B) ma co najmniej 500 godzin czasu lotu na samolocie w operacjach w załodze wieloosobowej i ukończył szkolenie MCCI zgodnie z pkt FCL.930.MCCI;

(ii) prowadzenia szkolenia MPL w podstawowej fazie, o ile posiada on przywileje rozszerzone na operacje w załodze wieloosobowej oraz posiada lub posiadał certyfikat FI(A) lub IRI(A);

4) w przypadku instruktora TRI na samoloty z załogą wieloosobową:

(i) wydawania oraz przedłużania i wznawiania ważności uprawnień na typ:

A) samolotów z załogą wieloosobową;

B) samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, jeżeli kandydat chce uzyskać przywileje do wykonywania operacji w załodze wieloosobowej;

(ii) prowadzenia szkolenia MCC;

(iii) szkolenia MPL w podstawowej, średnio zaawansowanej i zaawansowanej fazie, o ile, w przypadku fazy podstawowej, instruktor posiada lub posiadał certyfikat FI(A) lub IRI(A);

5) w przypadku instruktora TRI na śmigłowce:

(i) wydania oraz przedłużenia i wznowienia ważności uprawnień na typ śmigłowca;

(ii) Szkolenie MCC, pod warunkiem że wykonał 350 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii;

(iii) (uchylony);

6) w przypadku instruktora TRI na pionowzloty:

(i) wydawania oraz przedłużania i wznawiania ważności uprawnień na typ pionowzlotu;

(ii) prowadzenia szkolenia MCC.

b) Przywileje instruktora TRI obejmują przeprowadzanie oceny EBT w praktyce u operatora EBT, pod warunkiem że instruktor spełnia wymagania załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012 dotyczące standaryzacji podejścia instruktorów EBT u tego operatora EBT.

FCL.910.TRI TRI - Przywileje ograniczone

a) Przepisy ogólne. Jeżeli szkolenie TRI jest prowadzone tylko na urządzeniach FSTD, przywileje instruktorów TRI ograniczają się do szkolenia na FSTD. W ramach tego ograniczenia zachowują jednak przywileje do prowadzenia następujących szkoleń na statkach powietrznych:

1) LIFUS, pod warunkiem że szkolenie TRI obejmowało odpowiednie szkolenie określone w pkt FCL.930.TRI lit. ab) pkt 4;

2) szkolenie w zakresie lądowania, pod warunkiem że szkolenie TRI obejmowało odpowiednie szkolenie określone w pkt FCL.930.TRI lit. ab) pkt 4; lub

3) lot szkolny określony w pkt FCL.060 lit. c) pkt 2, pod warunkiem że szkolenie TRI obejmowało szkolenie, o którym mowa w lit. a) pkt 1 i 2.

Ograniczenie do FSTD należy znieść, jeżeli instruktorzy TRI przeszli ocenę kompetencji na statku powietrznym.

b) Instruktorzy TRI na samoloty i pionowzloty - TRI(A) i TRI(PL). Przywileje instruktorów TRI ograniczają się do typu samolotu lub pionowzlotu, na którym przeprowadzono szkolenie i ocenę kompetencji. O ile w OSD nie określono inaczej w celu rozszerzenia przywilejów TRI na dodatkowe typy, instruktorzy TRI muszą:

1) w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku wykonać co najmniej 15 odcinków trasy, w tym starty i lądowania na statku powietrznym odpowiedniego typu, z czego najwyżej 7 odcinków można wykonać na FSTD;

2) ukończyć odpowiednie części szkolenia technicznego oraz szkolenia praktycznego stosownego kursu TRI;

3) zaliczyć odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.935 w celu wykazania przed FIE lub TRE upoważnionymi zgodnie z podczęścią K niniejszego załącznika, że potrafią szkolić pilotów do poziomu wymaganego do wydania uprawnień na typ, w tym udzielać instruktażu przed lotem i po locie oraz przekazywać wiedzę teoretyczną.

Przywileje instruktorów TRI rozszerza się na dodatkowe warianty, pod warunkiem że spełniają oni wymogi pkt FCL.710 w odniesieniu do tych innych wariantów oraz, w stosownych przypadkach, elementy określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 dla tych wariantów.

c) Instruktorzy TRI na śmigłowce - TRI(H).

1) Przywileje instruktorów TRI rozszerza się na dodatkowe warianty, pod warunkiem że spełniają oni wymogi pkt FCL.710 w odniesieniu do tych innych wariantów oraz, w stosownych przypadkach, elementy określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 dla tych wariantów:

(i) ukończyli odpowiednie części kursu TRI obejmujące szkolenie techniczne oraz szkolenie praktyczne;

(ii) wykonali, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, co najmniej 10 godzin lotu na śmigłowcu odpowiedniego typu, z czego maksymalnie 5 godzin można wykonać na FFS lub urządzeniu FTD 2/3; oraz

(iii) zaliczyli odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.935, wykazując przed FIE lub TRE upoważnionym zgodnie z podczęścią K niniejszego załącznika, że potrafią szkolić pilotów do poziomu wymaganego do wydania uprawnień na typ, w tym udzielać instruktażu przed lotem i po locie oraz przekazywać wiedzę teoretyczną.

Przywileje instruktorów TRI rozszerza się na dodatkowe warianty, pod warunkiem że spełniają oni wymogi pkt FCL.710 w odniesieniu do tych innych wariantów oraz, w stosownych przypadkach, elementy określone w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 dla tych wariantów.

2) Aby rozszerzyć przywileje wynikające z certyfikatu TRI(H) na operacje w załodze wieloosobowej na ten sam typ śmigłowców z załogą jednoosobową, posiadacz certyfikatu musi mieć wykonane co najmniej 350 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii lub co najmniej 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na danym typie w ciągu ostatnich 2 lat.

3) Przed rozszerzeniem przywilejów wynikających z certyfikatu TRI(H) ze śmigłowców z załogą jednoosobową na śmigłowce z załogą wieloosobową posiadacz certyfikatu musi spełnić wymogi pkt FCL.915.TRI lit. d) pkt 3.

d) Niezależnie od powyższych punktów, posiadacze certyfikatu TRI, którym wydano uprawnienia na typ zgodnie z pkt FCL.725 lit. e), są uprawnieni do rozszerzenia swoich przywilejów TRI na ten nowy typ statku powietrznego.

FCL.915.TRI TRI

Osoba ubiegająca się o certyfikat IRI musi:

a) w przypadku certyfikatu IRI(A):

1) aby prowadzić szkolenia na FSTD w ramach zatwierdzonych szkoleń w ATO - mieć wykonane co najmniej 200 godzin czasu lotu według przepisów IFR po wydaniu BIR lub IR, z czego co najmniej 50 godzin na samolotach;

2) aby prowadzić szkolenia w samolocie - mieć wykonane co najmniej 800 godzin czasu lotu według przepisów IFR, z czego co najmniej 400 godzin na samolotach;

3) aby ubiegać się o certyfikat IRI(A) na samoloty wielosilnikowe - spełnić wymogi pkt FCL.915.CRI lit. a), pkt FCL.930.CRI i pkt FCL.935;

b) w przypadku certyfikatu IRI(H):

1) aby prowadzić szkolenia na FSTD w ramach zatwierdzonych szkoleń w ATO - mieć wykonane co najmniej 125 godzin czasu lotu według przepisów IFR po wydaniu IR, z czego co najmniej 65 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na śmigłowcach;

2) aby prowadzić szkolenia na śmigłowcach - mieć wykonane co najmniej 500 godzin czasu lotu według przepisów IFR, z czego co najmniej 250 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na śmigłowcach; oraz

3) aby ubiegać się o certyfikat IR(H) na śmigłowce wielosilnikowe - spełnić wymogi pkt FCL.905.FI lit. h) pkt 2);

c) Osoba ubiegająca się o certyfikat IRI(As) musi mieć wykonane co najmniej 300 godzin czasu lotu według przepisów IFR, z czego co najmniej 100 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na sterowcach.

d) w przypadku certyfikatu TRI(H):

1) w przypadku certyfikatu TRI(H) na śmigłowce jednosilnikowe z załogą jednoosobową:

(i) wykonać 250 godzin w charakterze pilota śmigłowców; albo

(ii) posiadać certyfikat FI(H);

2) w przypadku certyfikatu TRI(H) na śmigłowce wielosilnikowe z załogą jednoosobową:

(i) wykonać 500 godzin w charakterze pilota śmigłowców, w tym 100 godzin w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach wielosilnikowych z załogą jednoosobową; albo

(ii) posiadać certyfikat FI(H) i wykonać 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota na śmigłowcach wielosilnikowych;

3) w przypadku certyfikatu TRI(H) na śmigłowce z załogą wieloosobową - wykonać 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota na śmigłowcach oraz wykonać albo 350 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii albo 100 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na typie, dla którego ubiega się o certyfikat TRI(H);

FCL.930.TRI TRI - szkolenie

a) Szkolenie TRI przeprowadza się:

1) w przypadku MPA - na symulatorze FFS lub kombinacji FSTD i FFS;

2) w przypadku uprawnień na typ dla SPA i śmigłowców na jednym z poniższych:

(i) dostępnym i odpowiednim FFS lub kombinacji takich FFS i FSTD;

(ii) kombinacji FSTD i statku powietrznego, jeżeli symulator FFS nie jest dostępny lub odpowiedni;

(iii) na statku powietrznym, jeżeli FSTD nie jest dostępne lub odpowiednie.

aa) Na zasadzie odstępstwa od lit. a) szkolenie TRI:

1) w przypadku śmigłowców non-complex można wykonywać na kombinacji FSTD i statku powietrznego, nawet jeżeli symulator FFS jest dostępny i odpowiedni;

2) w przypadku statków powietrznych, o których mowa w dodatku 9 sekcja A pkt 1e, można wykonywać zgodnie z pkt FCL.930.TRI lit. a) pkt 2 ppkt (i), (ii) lub (iii), niezależnie od tego, czy FFS lub FSTD są odpowiednie i dostępne.

ab) Szkolenie TRI obejmuje:

1) 25 godzin nauczania i nauki;

2) 10 godzin szkolenia technicznego, w tym powtórzenie wiedzy technicznej, przygotowywanie konspektów lekcji oraz rozwój umiejętności szkolenia w klasie lub na symulatorze;

3) 5 godzin szkolenia praktycznego na odpowiednim statku powietrznym lub na FSTD odpowiadającym takiemu statkowi powietrznemu w przypadku statków powietrznych z załogą jednoosobową, lub w przypadku statków powietrznych z załogą wieloosobową, 10 godzin szkolenia praktycznego na odpowiednim statku powietrznym lub na FSTD odpowiadającym takiemu statkowi powietrznemu;

4) w przypadku ubiegania się o przywileje do prowadzenia szkolenia LIFUS lub szkolenia w zakresie startu i lądowania, następujące szkolenia, stosownie do przypadku:

(i) na FSTD i w związku z odpowiednimi przywilejami dodatkowe specjalistyczne szkolenie, które w przypadku przywilejów związanych z prowadzeniem szkolenia w zakresie startu i lądowania obejmuje szkolenie w zakresie procedur awaryjnych dla danego statku powietrznego;

(ii) konsolidację szkolenia specjalistycznego zgodnie z pkt 4 ppkt (i), w przypadku gdy kandydat zapewnia na statku powietrznym szkolenie LIFUS lub szkolenie w zakresie startu i lądowania, stosownie do przypadku, pod nadzorem TRI wyznaczonego w tym celu przez ATO.

b) Osoba, która posiada lub posiadała certyfikat instruktora, uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

c) Osoba ubiegająca się o certyfikat TRI, która posiada certyfikat SFI na odpowiedni typ, uzyskuje pełne zaliczenie wymagań określonych w niniejszym ustępie do celów wydania certyfikatu TRI z uprawnieniami ograniczonymi do prowadzenia szkolenia na symulatorze lotu.

FCL.935.TRI TRI - Ocena kompetencji

a) Ocena kompetencji instruktora TRI na potrzeby uprawnień MPA i PL jest przeprowadzana na FFS. Jeżeli żaden FFS nie jest dostępny ani odpowiedni, należy wykorzystać statek powietrzny.

b) Ocenę kompetencji instruktora TRI na samolotach complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową i śmigłowcach przeprowadza się za pomocą któregokolwiek z poniższych urządzeń:

1) dostępnego i odpowiedniego FFS;

2) jeżeli nie jest dostępny ani odpowiedni żaden FFS, kombinacji FSTD i statku powietrznego;

3) jeżeli nie jest dostępne ani odpowiednie żadne FSTD, statku powietrznego.

FCL.940.TRI TRI - Przedłużenie i wznowienie

a) Przedłużenie

1) Samoloty

W celu przedłużenia ważności certyfikatu TRI(A), kandydat, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności tego certyfikatu, musi spełnić co najmniej dwa z trzech poniższych wymagań:

(i) przeprowadzić jedną z następujących części pełnego szkolenia do uprawnienia na typ lub szkolenie okresowe: sesja na symulatorze trwająca co najmniej 3 godziny lub jedno ćwiczenie w powietrzu trwające co najmniej 1 godzinę i obejmujące co najmniej 2 starty i lądowania;

(ii) zaliczyć instruktorskie szkolenie odświeżające jako TRI(A) w ATO;

(iii) uzyskać pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935. Kandydata, który spełnił wymagania określone w pkt FCL.910.TRI lit. b) pkt 3, uznaje się za spełniającego niniejszy wymóg.

2) Śmigłowce i pionowzloty

W celu przedłużenia ważności certyfikatu TRI(H) lub TRI(PL)w okresie ważności certyfikatu TRI kandydat musi spełnić przynajmniej dwa z trzech poniższych wymagań:

(i) przeprowadzić przynajmniej 50 godzin szkolenia praktycznego na każdym typie statku powietrznego objętym posiadanymi przywilejami instruktorskimi lub na FSTD odpowiadającym takim typom, z czego co najmniej 15 godzin w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu TRI. W przypadku certyfikatu TRI(PL), godziny te należy przepracować w charakterze instruktora TRI lub egzaminatora na typ (TRE), bądź instruktora SFI lub egzaminatora na urządzeniach syntetycznych (SFE). W przypadku certyfikatu TRI(H), wlicza się w nie czas lotu w charakterze instruktora FI, instruktora szkolenia w locie według wskazań przyrządów (IRI), instruktora szkolenia na urządzeniach syntetycznych (STI) lub dowolnego rodzaju egzaminatora;

(ii) zaliczyć instruktorskie szkolenie odświeżające jako TRI(H) lub TRI(PL) w zatwierdzonym ośrodku szkolenia;

(iii) w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu zaliczyć ocenę kompetencji zgodnie z, odpowiednio, pkt FCL.935, FLC.910.TRI lit. b) pkt 3 lub FCL.910.TRI lit. c) pkt 3.

3) Co najmniej przy co drugim przedłużeniu ważności certyfikatu TRI, jego posiadacz musi uzyskać pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935.

4) W przypadku osób posiadających certyfikat TRI na więcej niż jeden typ statku powietrznego w ramach tej samej kategorii, zaliczenie oceny kompetencji na jednym z tych typów skutkuje przedłużeniem ważności certyfikatu TRI na pozostałe typy w ramach tej kategorii statków powietrznych, o ile w OSD nie określono inaczej.

5) Szczegółowe wymagania dotyczące przedłużania ważności certyfikatu TRI(H)

Instruktorzy TRI(H) posiadający certyfikat FI(H) na odpowiedni typ, uzyskują pełne zaliczenie wymagań określonych w lit. a). W takim przypadku certyfikat TRI(H) zachowuje ważność do daty upływu ważności certyfikatu FI(H).

b) Wznowienie

W celu wznowienia certyfikatu TRI, wnioskodawca musi, w ciągu 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę złożenia wniosku, zaliczyć ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935, a także spełnić następujące wymogi:

1) w przypadku samolotów:

(i) pokonanie co najmniej 30 odcinków trasy, w tym starty i lądowania na odpowiednim typie samolotu, z czego najwyżej 15 odcinków można wykonać na FFS;

(ii) odbycie instruktorskiego szkolenia odświeżającego jako TRI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, obejmującego swoim zakresem odpowiednie elementy szkolenia TRI;

2) w przypadku śmigłowców i pionowzlotów:

(i) wykonanie co najmniej 10 odcinków trasy, w tym starty i lądowania na odpowiednim typie statku powietrznego, z czego 5 odcinków można wykonać na FFS lub urządzeniu FTD 2/3;

(ii) zaliczenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, instruktorskiego szkolenia odświeżającego jako TRI, obejmującego swoim zakresem odpowiednie elementy szkolenia TRI.

3) W przypadku, gdy osoba ubiegająca się posiadała certyfikat na więcej niż jeden typ statku powietrznego w ramach tej samej kategorii, zaliczenie oceny kompetencji na jednym z tych typów skutkuje przedłużeniem certyfikatu TRI na pozostałe typy w ramach tej kategorii statków powietrznych, o ile w OSD nie określono inaczej.

SEKCJA 5

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia na klasę - CRI

FCL.905.CRI CRI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora CRI obejmują prowadzenie szkolenia w zakresie:

1) wydawania, przedłużania lub wznawiania ważności uprawnień na klasę lub typ samolotów z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów skomplikowanych o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, jeżeli kandydat ubiega się o przywileje do wykonywania lotów w ramach operacji w załodze jednoosobowej;

2) uprawnień do wykonywania lotów holujących lub akrobacyjnych na kategorii samolotów, pod warunkiem posiadania odpowiednich uprawnień i wykazania się przed instruktorem FI upoważnionym zgodnie z pkt FCL.905.FI lit. j) zdolnością prowadzenia szkolenia w zakresie tych uprawnień;

3) rozszerzenia przywilejów wynikających z licencji LAPL(A) na inną klasę lub wariant samolotu.

b) Przywileje instruktora CRI ograniczają się do klasy lub typu samolotu, na którym przeprowadzono ocenę jego kompetencji. Przywileje instruktora CRI rozszerza się na dalsze klasy lub typy, jeżeli w okresie ostatnich 12 miesięcy instruktor wykonał:

1) 15 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy na samolotach odpowiedniej klasy lub typu;

2) jeden lot szkolny z prawego fotela, pod nadzorem innego CRI lub FI uprawnionego na tę klasę lub typ.

ba) przywileje instruktorów CRI obejmują prowadzenie szkoleń na uprawnienia klasy i typu na samoloty z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, o ile instruktorzy CRI spełniają którykolwiek z poniższych warunków:

1) posiadają lub posiadali certyfikat TRI na samoloty z załogą wieloosobową;

2) mają co najmniej 500 godzin czasu lotu na samolocie w operacjach w załodze wieloosobowej i ukończyli szkolenie MCCI zgodnie z pkt FCL.930.MCCI.

c) Osoby ubiegające się o certyfikat CRI dla samolotów wielosilnikowych, które posiadają certyfikat CRI dla samolotów jednosilnikowych, muszą spełnić warunki wstępne uzyskania certyfikatu CRI określone w FCL.915.CRI lit. a) oraz wymagania określone w FCL.930.CRI lit. a) pkt 3) i FCL.935.

FCL.915.CRI CRI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat CRI musi wykonać co najmniej:

a) w przypadku samolotów wielosilnikowych:

1) 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów;

2) 30 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy odpowiedniej klasy lub typu samolotu;

b) w przypadku samolotów jednosilnikowych:

1) 300 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów;

2) 30 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy odpowiedniej klasy lub typu samolotu.

FCL.930.CRI CRI - szkolenie

a) Szkolenie CRI musi obejmować co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia z zakresu uczenia się i nauczania;

2) 10 godzin szkolenia technicznego, w tym powtórzenie wiedzy technicznej, przygotowywanie konspektów lekcji oraz rozwój umiejętności szkolenia w klasie i na symulatorze;

3) 5 godzin szkolenia praktycznego na samolotach wielosilnikowych lub na FSTD odpowiadającym klasie lub typowi samolotu, w tym co najmniej 3 godziny w samolocie lub co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego na samolotach jednosilnikowych prowadzonego przez instruktora FI(A) uprawnionego zgodnie z pkt FCL.905.FI lit. j).

b) Osoba, która posiada lub posiadała certyfikat instruktora, uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

FCL.940.CRI - Przedłużenie i wznowienie ważności

a) W celu przedłużenia ważności certyfikatu CRI, kandydat, w okresie ważności tego certyfikatu, musi spełnić co najmniej dwa z trzech poniższych wymagań:

1) przeprowadzić co najmniej 10 godzin szkolenia praktycznego w charakterze instruktora CRI. Jeżeli kandydat posiada przywileje CRI jednocześnie na samoloty jednosilnikowe i wielosilnikowe, wymagane godziny szkolenia praktycznego dzieli się równo między samoloty jednosilnikowe i wielosilnikowe;

2) zaliczyć szkolenie odświeżające jako CRI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia lub we właściwym organie;

3) uzyskać pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935 na samolotach jednosilnikowych lub wielosilnikowych, w zależności od przypadku.

b) Co najmniej przy co drugim przedłużeniu ważności certyfikatu CRI, jego posiadacz musi spełnić wymóg określony w lit. a) pkt 3).

c) Wznowienie

Jeżeli upłynęła ważność certyfikatu CRI wznawia się go, jeżeli kandydat w okresie 12 miesięcy przed złożeniem wniosku:

1) zaliczył szkolenie odświeżające jako CRI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia lub we właściwym organie;

2) uzyskał pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z pkt FCL.935.

SEKCJA 6

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia w lotach według wskazań przyrządów - IRI

FCL.905.IRI IRI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora IRI obejmują prowadzenie szkolenia w zakresie wydawania oraz przedłużania i wznawiania ważności uprawnienia BIR lub IR na odpowiednią kategorię statku powietrznego.

b) Szczegółowe wymagania dotyczące szkolenia MPL. Aby prowadzić szkolenie w podstawowej fazie szkolenia MPL, instruktor IRI(A) musi:

1) posiadać uprawnienie IR na samoloty wielosilnikowe; oraz

2) posiadać co najmniej 1 500 godzin czasu lotu w operacjach w załodze wieloosobowej.

3) W przypadku instruktora IRI, który już posiada kwalifikacje do prowadzenia szkolenia podczas szkoleń zintegrowanych na licencję ATP(A) lub CPL(A)/IR, wymóg określony w pkt FCL.905.IRI lit. b) pkt 2 można zastąpić ukończeniem szkolenia, o którym mowa w pkt FCL.905.FI lit. j) pkt 3.

FCL.915.IRI IRI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o uprawnienie IRI musi:

a) w przypadku uprawnienia IRI(A):

1) posiadać co najmniej 800 godzin czasu lotu w lotach IFR, z czego co najmniej 400 godzin na samolotach; oraz

2) w przypadku osób ubiegających się o uprawnienie IRI(A) na samoloty wielosilnikowe, spełniać wymagania określone w FCL.915.CRI lit. a), FCL.930.CRI i FCL.935;

b) w przypadku uprawnienia IRI(H):

1) wykonać co najmniej 500 godzin czasu lotu w lotach IFR, z czego co najmniej 250 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na śmigłowcach; oraz

2) w przypadku osoby ubiegającej się o uprawnienie IR(H) na śmigłowce wielosilnikowe, spełniać wymagania określone w FCL.905.FI lit. h) pkt 3 ppkt (ii),

3) w przypadku ubiegania się o przywileje dotyczące prowadzenia szkolenia na śmigłowcach wielosilnikowych - spełnić wymogi określone w pkt FCL.910.TRI lit. c) pkt 1 i pkt FCL.915.TRI lit. d) pkt 2;

c) w przypadku uprawnienia IRI(As), posiadać co najmniej 300 godzin czasu lotu w lotach IFR, z czego co najmniej 100 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na sterowcach.

FCL.930.IRI IRI - szkolenie

a) Szkolenie IRI musi obejmować co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia z zakresu uczenia się i nauczania;

2) 10 godzin szkolenia technicznego, w tym powtórzenie wiedzy teoretycznej dotyczącej przyrządów, przygotowywanie konspektów lekcji oraz rozwój umiejętności szkolenia w klasie;

3)

(i) w przypadku certyfikatu IRI(A), co najmniej 10 godzin szkolenia praktycznego na samolocie, symulatorze FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II. W przypadku osób posiadających certyfikat FI(A), wymaganą liczbę godzin zmniejsza się do 5;

(ii) w przypadku certyfikatu IRI(H), co najmniej 10 godzin szkolenia praktycznego na śmigłowcu, FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II/III. W przypadku kandydata posiadającego certyfikat FI(H) wymaganą liczbę godzin zmniejsza się do 5;

(iii) w przypadku certyfikatu IRI(As), co najmniej 10 godzin szkolenia praktycznego na sterowcu, symulatorze FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II.

b) Szkolenie praktyczne jest prowadzone przez instruktora FI uprawnionego zgodnie z pkt FCL.905.FI lit. j).

c) Osoba, która posiada lub posiadała certyfikat instruktora, uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

FCL.940.IRI IRI - przedłużanie i wznawianie ważności

W celu przedłużenia lub wznowienia ważności certyfikatu IRI jego posiadacz musi spełnić wymagania dotyczące przedłużania i wznawiania ważności certyfikatu FI, zgodnie z FCL.940.FI.

SEKCJA 7

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych - SFI

FCL.905.SFI SFI - Przywileje i warunki

a) Przywileje instruktorów SFI obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych w odpowiedniej kategorii statku powietrznego, w zakresie:

1) przedłużenia i wznowienia ważności uprawnień IR, o ile posiadają lub posiadali uprawnienia IR na odpowiednią kategorię statku powietrznego;

2) wydawania uprawnień IR, o ile posiadają lub posiadali uprawnienia IR na odpowiednią kategorię statku powietrznego i ukończyli szkolenie IRI.

b) Przywileje instruktorów SFI na samoloty z załogą jednoosobową obejmują prowadzenie szkoleń praktycznych na urządzeniach syntetycznych na potrzeby:

1) wydania, przedłużenia i wznowienia uprawnień na typ samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, jeżeli kandydat chce uzyskać przywileje do wykonywania operacji w załodze jednoosobowej.

Przywileje instruktorów SFI na samoloty z załogą jednoosobową mogą zostać rozszerzone na prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie uprawnień na typ samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, o ile spełniają oni którykolwiek z poniższych warunków:

(i) posiadają lub posiadali certyfikat TRI na samoloty z załogą wieloosobową;

(ii) mają co najmniej 500 godzin czasu lotu na samolocie w operacjach w załodze wieloosobowej i ukończyli szkolenie MCCI zgodnie z pkt FCL.930.MCCI;

2) szkolenia MCC i MPL w zakresie podstawowej fazy, o ile przywileje instruktorów SFI(SPA) zostały rozszerzone na operacje w załodze wieloosobowej zgodnie z pkt 1.

c) Przywileje instruktorów SFI na samoloty z załogą wieloosobową obejmują prowadzenie szkoleń praktycznych na urządzeniach syntetycznych na potrzeby:

1) wydania, przedłużenia i wznowienia ważności uprawnień na typ samolotów z załogą wieloosobową, jeżeli kandydat chce uzyskać przywileje do wykonywania operacji w załodze wieloosobowej, na samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową.

2) szkolenia MCC;

3) prowadzenia szkolenia MPL w podstawowej, średnio zaawansowanej i zaawansowanej fazie, o ile, w przypadku fazy podstawowej, instruktor posiada ważny lub wygasły certyfikat FI(A) lub IRI(A);

d) Przywileje instruktorów SFI na śmigłowce obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych na potrzeby:

1) wydania oraz przedłużenia i wznowienia ważności uprawnień na typ śmigłowca;

2) szkolenia MCC, pod warunkiem że instruktor wykonał co najmniej 350 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii.

e) Przywileje instruktora SFI obejmują przeprowadzanie oceny EBT w praktyce u operatora EBT, pod warunkiem że instruktor spełnia wymagania załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012 dotyczące standaryzacji podejścia instruktorów EBT u tego operatora EBT.

FCL.910.SFI SFI - Przywileje ograniczone

Przywileje instruktorów SFI ograniczają się do szkolenia na urządzeniu FTD 2/3 lub FFS tego typu statku powietrznego, w którym przeprowadzono szkolenie SFI.

O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z załącznikiem I (część 21) do rozporządzenia (UE) nr 748/2012 nie określono inaczej, przywileje instruktorów SFI mogą zostać rozszerzone na FSTD innych typów w ramach tej samej kategorii statków powietrznych, jeżeli instruktorzy SFI:

a) ukończyli część symulatorową odpowiedniego szkolenia na typ;

b) ukończyli odpowiednie części szkolenia technicznego oraz część symulatorową FSTD szkolenia praktycznego stosownego kursu TRI;

c) prowadzili, podczas pełnego szkolenia na typ, co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego dotyczącego obowiązków SFI w zakresie tego typu, pod nadzorem i przy pozytywnej ocenie TRE lub SFE upoważnionego w tym celu.

Przywileje instruktorów SFI rozszerza się na dodatkowe warianty zgodnie z OSD, jeżeli instruktor SFI ukończył odpowiednie części szkolenia technicznego i część symulatorową FSTD szkolenia praktycznego stosownego kursu TRI.

FCL.915.SFI SFI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat SFI musi:

a) posiadać ważną lub wygasłą licencję CPL, MPL lub ATPL na odpowiednią kategorię statku powietrznego;

b) zaliczyć kontrolę umiejętności do wydania konkretnego uprawnienia na typ statku powietrznego na symulatorze FFS tego typu, w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku; oraz

c) dodatkowo, w przypadku certyfikatu SFI(A) na samoloty z załogą wieloosobową lub certyfikatu SFI(PL):

1) posiadać co najmniej 1 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota na samolotach lub pionowzlotach z załogą wieloosobową, w zależności od przypadku;

2) wykonać, w charakterze pilota lub obserwatora, w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku, co najmniej:

(i) 3 odcinki trasy w kokpicie odpowiedniego typu statku powietrznego; lub

(ii) 2 symulatorowe sesje szkoleniowe ukierunkowane na wykonywanie lotów liniowych przeprowadzone przez wykwalifikowaną załogę lotniczą w kokpicie odpowiedniego typu statku powietrznego. Powyższe sesje symulatorowe powinny obejmować 2 loty między dwoma różnymi lotniskami trwające co najmniej 2 godziny każdy, wraz ze związanym z nimi planowaniem przed lotem i odprawą po locie;

d) dodatkowo, w przypadku certyfikatu SFI(A) na samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową:

1) posiadać co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy samolotu z załogą jednoosobową;

2) posiadać ważne lub wygasłe uprawnienie IR(A) na samoloty wielosilnikowe; oraz

3) spełniać wymagania określone w lit. c) pkt 2;

e) dodatkowo, w przypadku certyfikatu SFI(H):

1) wykonać, w charakterze pilota lub obserwatora, co najmniej 1 godzinę czasu lotu w kokpicie odpowiedniego typu, w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku; oraz

2) w przypadku śmigłowców z załogą wieloosobową, posiadać co najmniej 1 000 godzin czasu lotu na śmigłowcach w charakterze pilota, w tym co najmniej 350 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii;

3) w przypadku śmigłowców wielosilnikowych z załogą jednoosobową, posiadać 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, w tym 100 godzin w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach wielosilnikowych z załogą jednoosobową;

4) w przypadku śmigłowców jednosilnikowych z załogą jednoosobową, wykonać 250 godzin czasu lotu na śmigłowcach w charakterze pilota;

5) w przypadku śmigłowców z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej, wykonać co najmniej 350 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii."

FCL.930.SFI SFI - szkolenie

a) Szkolenie do certyfikatu SFI obejmuje:

1) część symulatorową FSTD odpowiedniego szkolenia na typ;

2) odpowiednie części szkolenia technicznego oraz część symulatorową FSTD szkolenia praktycznego odpowiedniego kursu TRI;

3) 25 godzin szkolenia z zakresu uczenia się i nauczania.

b) Osoba ubiegająca się o certyfikat SFI, która:

1) posiada certyfikat TRI na odpowiedni typ, uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymagań określonych w lit. a);

2) posiada lub posiadała certyfikat instruktora, uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymagań określonych w lit. a) pkt 3.

FCL.940.SFI Przedłużenie i wznowienie

a) Przedłużenie

W celu przedłużenia ważności certyfikatu SFI, kandydat, przed datą upływu ważności certyfikatu SFI, musi spełnić co najmniej dwa z trzech poniższych wymagań:

1) wykonać co najmniej 50 godzin w charakterze instruktora lub egzaminatora na FSTD, z czego co najmniej 15 godzin w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu SFI;

2) przejść instruktorskie szkolenie odświeżające jako SFI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia;

3) zaliczyć odpowiednie sekcje oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.935.

b) Dodatkowo, kandydat musi zaliczyć, na FFS, kontrolę umiejętności na potrzeby uzyskania uprawnień na określone typy statków powietrznych objętych przywilejami.

c) Co najmniej przy co drugim przedłużeniu ważności certyfikatu SFI jego posiadacz musi spełnić wymóg określony w lit. a) pkt 3).

d) W przypadku osoby posiadającej certyfikatu SFI na więcej niż jeden typ statku powietrznego w ramach tej samej kategorii, zaliczenie oceny kompetencji na jednym z tych typów skutkuje przedłużeniem certyfikat SFI na pozostałe typy w ramach tej kategorii statków powietrznych, o ile w OSD nie określono inaczej.

e) Wznowienie

W celu wznowienia certyfikatu SFI kandydat musi, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o wznowienie, spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) przejść instruktorskie szkolenie odświeżające jako SFI w zatwierdzonym ośrodka szkolenia;

2) uzyskać pozytywną ocenę kompetencji zgodnie z FCL.935;

3) zaliczyć na FSTD kontrolę umiejętności na potrzeby wydania uprawnienia na konkretne typy statków powietrznych objęte przywilejami ulegającymi wznowieniu.

SEKCJA 8

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia w zakresie współpracy w załodze wieloosobowej - MCCI

FCL.905.MCCI MCCI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora MCCI obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego podczas:

1) części praktycznej szkolenia MCC, o ile nie jest ono połączone ze szkoleniem na typ; oraz

2) w przypadku instruktora MCCI(A), podstawowej fazy szkolenia zintegrowanego MPL, pod warunkiem posiadania, obecnie lub w przeszłości, certyfikatu FI(A) lub IRI(A).

FCL.910.MCCI MCCI - przywileje ograniczone

Przywileje posiadacza certyfikatu MCCI ograniczają się do szkolenia na urządzeniach FNPT II/III MCC, FTD 2/3 lub symulatorach FFS, na których przeprowadzono szkolenie MCCI.

Przywileje te mogą zostać rozszerzone na inne urządzenia FSTD imitujące kolejne typy statków powietrznych, jeżeli ich posiadacz zaliczy szkolenie praktyczne w ramach kursu MCCI na tych typach urządzeń FNPT II/III MCC, FTD 2/3 lub symulatorze FFS.

FCL.915.MCCI MCCI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat MCCI musi:

a) posiadać ważną lub wygasłą licencję CPL, MPL lub ATPL na odpowiednią kategorię statku powietrznego;

b) posiadać co najmniej:

1) w przypadku samolotów, sterowców i pionowzlotów, 1 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej, z czego co najmniej 350 godzin na odpowiedniej kategorii statków powietrznych;

2) w przypadku śmigłowców, 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota w operacjach w załodze wieloosobowej, z czego co najmniej 350 godzin na śmigłowcach.

FCL.930.MCCI MCCI - szkolenie

a) Szkolenie MCCI musi obejmować co najmniej:

1) 25 godzin szkolenia z zakresu uczenia się i nauczania;

2) szkolenie techniczne związane z typem urządzenia FSTD, na którym kandydat chce prowadzić szkolenie;

3) 3 godziny szkolenia w locie, które może być szkolenia praktycznego lub szkoleniem MCC na odpowiednim urządzeniu FNPT II/III MCC, FTD 2/3 lub symulatorze FFS, pod nadzorem instruktora TRI, SFI lub MCCI wyznaczonego w tym celu przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Wymagana liczba godzin szkolenia praktycznego pod nadzorem obejmuje ocenę kompetencji kandydata zgodnie z FCL.920.

b) Osoba, która posiada lub posiadała certyfikat FI, TRI, CRI, IRI lub SFI, uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

FCL.940.MCCI MCCI - przedłużanie i wznawianie ważności

a) W celu przedłużenia ważności certyfikatu MCCI jego posiadacz musi spełnić wymagania określone w FCL.930.MCCI lit. a) pkt 3 na odpowiednim typie urządzenia FNPT II/III, FTD 2/3 lub symulatora FFS, w okresie ostatnich 12 miesięcy ważności certyfikatu.

b) Wznowienie ważności. W przypadku upływu ważności certyfikatu MCCI jego posiadacz musi spełnić wymagania określone w FCL.930.MCCI lit. a) pkt 2 i 3 na odpowiednim typie urządzenia FNPT II/III MCC, FTD 2/3 lub symulatora FFS.

SEKCJA 9

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia na urządzeniach syntetycznych - STI

FCL.905.STI STI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora STI obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych w odpowiedniej kategorii statku powietrznego, w zakresie:

1) wydawania licencji;

2) wydawania oraz przedłużania lub wznawiania ważności BIR i IR oraz uprawnień na klasę lub typ statków powietrznych z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową.

b) Dodatkowe przywileje instruktora STI(A). Do przywilejów instruktora STI(A) należy prowadzenie szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych podczas nauki głównych umiejętności lotniczych w ramach zintegrowanego szkolenia MPL.

FCL.910.STI STI - Przywileje ograniczone

Przywileje instruktorów STI ograniczają się do szkolenia na FSTD, na których przeprowadzono szkolenie STI.

Przywileje te mogą zostać rozszerzone na inne urządzenia FSTD odpowiadające dodatkowym typom statków powietrznych, jeżeli w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku posiadacze uprawnień:

a) ukończyli część symulatorową FSTD szkolenia CRI lub TRI dla klasy lub typu statku powietrznego, których dotyczy wniosek o przyznanie przywilejów instruktorskich;

b) zaliczyli na FSTD, na którym rutynowo prowadzone jest szkolenie praktyczne, odpowiednie sekcje kontroli umiejętności dla odpowiedniej klasy lub typu statku powietrznego, zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika.

W przypadku instruktorów STI(A) prowadzących szkolenia tylko na BITD, kontrola umiejętności musi obejmować tylko ćwiczenia odpowiednie dla egzaminu praktycznego poprzedzającego wydanie licencji PPL(A);

c) odbyli, podczas szkolenia CPL, IR, PPL lub szkolenia do uprawnienia na klasę lub typ, co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego pod nadzorem instruktora FI, CRI(A), IRI lub TRI wyznaczonego w tym celu przez zatwierdzony ośrodek szkolenia, w tym co najmniej 1 godzinę szkolenia w locie pod nadzorem instruktora FIE na statku powietrznym odpowiedniej kategorii.

FCL.915.STI Warunki wstępne

a) Wnioskodawca ubiegający się o certyfikat STI musi:

1) posiadać, obecnie lub w okresie 3 lat przed złożeniem wniosku, licencję pilota i przywileje instruktorskie odpowiednie dla szkolenia, które chcą prowadzić;

2) w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku, zaliczyć, na FSTD, odpowiednią kontrolę umiejętności w uprawnieniach na klasę lub typ.

Osoba ubiegająca się o certyfikat STI(A), pragnąca prowadzić szkolenie tylko na BITD, musi zaliczyć tylko ćwiczenia odpowiednie dla egzaminu praktycznego poprzedzającego wydanie licencji PPL(A);

b) oprócz wymogów określonych w lit. a) kandydat ubiegający się o wydanie certyfikatu STI(H) musi, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku, wykonać co najmniej 1 godzinę czasu lotu w charakterze obserwatora w kokpicie odpowiedniego typu śmigłowca.

FCL.930.STI STI - szkolenie

a) Szkolenie do certyfikatu STI obejmuje co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego związanego z obowiązkami instruktora STI na symulatorze FFS, urządzeniu FTD 2/3 lub urządzeniu FNPT II/III, pod nadzorem FIE. Wymagana liczba godzin szkolenia praktycznego pod nadzorem obejmuje ocenę kompetencji kandydata zgodnie z FCL.920.

Osoba ubiegająca się o certyfikat STI(A), pragnąca prowadzić szkolenie tylko na urządzeniu BITD, musi zaliczyć szkolenie praktyczne na urządzeniu BITD.

b) W przypadku osób ubiegających się o certyfikat STI(H) szkolenie musi obejmować również część symulatorową FFS odpowiedniego szkolenia TRI.

FCL.940.STI Przedłużenie i wznowienie certyfikatu STI

a) Przedłużenie

W celu przedłużenia certyfikatu STI kandydat musi, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu STI, spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) przeprowadzić co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego na FSTD w ramach pełnego szkolenia CPL, IR, PPL lub szkolenia do uprawnienia na klasę lub typ;

2) zaliczyć, na FSTD, na którym prowadzone jest szkolenie praktyczne, odpowiednie sekcje kontroli umiejętności dla odpowiedniej klasy lub typu statku powietrznego, zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika.

W przypadku instruktorów STI(A) prowadzących szkolenia jedynie na BITD, kontrola umiejętności musi obejmować ćwiczenia odpowiednie dla egzaminu praktycznego poprzedzającego wydanie jedynie uprawnienia PPL(A).

b) Wznowienie

W celu wznowienia certyfikatu STI kandydat musi, w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o wznowienie:

1) przejść szkolenie odświeżające jako STI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia;

2) zaliczyć, na FSTD, na którym rutynowo prowadzone jest szkolenie praktyczne, odpowiednie sekcje kontroli umiejętności dla odpowiedniej klasy lub typu statku powietrznego, zgodnie z dodatkiem 9 do niniejszego załącznika.

W przypadku instruktora STI(A) prowadzącego szkolenie tylko na BITD, kontrola umiejętności musi obejmować tylko ćwiczenia odpowiednie dla egzaminu praktycznego poprzedzającego wydanie licencji PPL(A);

3) odbyć, dla odpowiedniej kategorii statku powietrznego, podczas pełnego szkolenia CPL, IR, PPL lub szkolenia do uprawnienia na klasę lub typ, co najmniej 3 godziny szkolenia praktycznego pod nadzorem instruktora FI, CRI, IRI lub TRI wyznaczonego w tym celu przez zatwierdzony ośrodek szkolenia, w tym co najmniej 1 godzinę szkolenia praktycznego pod nadzorem egzaminatora instruktorów szkolenia praktycznego (FIE).

SEKCJA 10

Instruktor szkolenia praktycznego w terenie górzystym - MI

FCL.905.MI MI - przywileje i warunki

Przywileje instruktora MI obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego w zakresie uprawnień do wykonywania lotów w terenie górzystym.

FCL.915.MI MI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat MI musi:

a) posiadać certyfikat FI, CRI, lub TRI z przywilejami na samoloty z załogą jednoosobową;

b) posiadać uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym.

FCL.930.MI MI - szkolenie

a) Szkolenie do certyfikatu MI obejmuje ocenę kompetencji kandydata w sposób opisany w FCL.920.

b) Przed rozpoczęciem szkolenia, kandydat musi zaliczyć wstępny lot kontrolny z instruktorem MI posiadającym certyfikat FI, gdzie celem lotu jest ocena doświadczenia kandydata i zdolności do podjęcia szkolenia.

FCL.940.MI Ważność uprawnienia MI

Certyfikat MI zachowuje ważność przez cały okres ważności certyfikatu FI, TRI lub CRI.

SEKCJA 11

Szczegółowe wymagania dotyczące instruktorów szkolenia pilotów doświadczalnych - FTI

FCL.905.FTI FTI - przywileje i warunki

a) Przywileje instruktora szkolenia pilotów doświadczalnych (FTI) obejmują prowadzenie szkolenia, na odpowiedniej kategorii statku powietrznego, w zakresie:

1) wydawania uprawnień do wykonywania kategorii 1 lub 2 pilota doświadczalnego, pod warunkiem posiadania odpowiedniej kategorii uprawnień pilota doświadczalnego;

2) wydawania certyfikatu FTI odpowiedniej kategorii pilota doświadczalnego, pod warunkiem posiadania co najmniej 2 lat doświadczenia w prowadzeniu szkolenia pilotów doświadczalnych.

b) Przywileje instruktora FTI posiadającego kategorię 1 pilota doświadczalnego obejmują prowadzenie szkolenia praktycznego również w zakresie kategorii 2 pilota doświadczalnego.

FCL.915.FTI FTI - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat FTI musi:

a) posiadać uprawnienie pilota doświadczalnego wydane zgodnie z FCL.820;

b) posiadać co najmniej 200 godzin czasu lotu jako pilot doświadczalny kategorii 1 lub 2.

FCL.930.FTI FTI - szkolenie

a) Szkolenie FTI musi obejmować co najmniej:

1) 25 godzin uczenia się i nauczania;

2) 10 godzin szkolenia technicznego, w tym powtórzenie wiedzy technicznej, przygotowywanie konspektów lekcji oraz rozwój umiejętności szkolenia w klasie i na symulatorze;

3) 5 godzin szkolenia praktycznego pod nadzorem instruktora FTI uprawnionego zgodnie z FCL.905.FTI lit. b). Wymagana liczba godzin szkolenia praktycznego pod nadzorem musi obejmować ocenę kompetencji kandydata zgodnie z FCL.920.

b) Zaliczanie

1) Osoba, która posiada lub posiadała certyfikat instruktora, uzyskuje pełne zaliczenie wymogu określonego w lit. a) pkt 1.

2) Dodatkowo, osoba, która posiada lub posiadała certyfikat FI lub TRI na odpowiednią kategorię statku powietrznego, uzyskuje pełne zaliczenie wymagań określonych w lit. a) pkt 2.

FCL.940.FTI FTI - przedłużanie i wznawianie ważności

a) W celu przedłużenia ważności certyfikatu FTI kandydat, w okresie ważności tego certyfikatu, musi spełnić 1 z poniższych wymagań:

1) przeprowadzić co najmniej:

(i) 50 godzin lotów doświadczalnych, z czego co najmniej 15 godzin w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę upływu ważności certyfikatu FTI; oraz

(ii) 5 godzin szkolenia pilota doświadczalnego, w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę upływu ważności uprawnienia FTI; lub

2) odbyć szkolenie odświeżające jako FTI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia. Szkolenie odświeżające jest przygotowane na podstawie części szkolenia FTI dotyczącej szkolenia praktycznego, zgodnie z FCL.930.FTI lit. a) pkt 3, i obejmuje co najmniej 1 lot szkolny pod nadzorem instruktora FTI upoważnionego zgodnie z FCL.905.FTI lit. b).

b) Wznowienie ważności. W przypadku upływu ważności certyfikatu FTI jego posiadacz musi przejść szkolenie odświeżające jako FTI w zatwierdzonym ośrodku szkolenia. Szkolenie odświeżające musi być zgodne co najmniej z wymaganiami określonymi w FCL.930.FTI lit. a) pkt 3.

PODCZĘŚĆ K

EGZAMINATORZY

SEKCJA 1

Wymagania wspólne

FCL.1000 Certyfikaty egzaminatora

a) Przepisy ogólne

Posiadacze certyfikatu egzaminatora muszą:

1) o ile w niniejszym załączniku nie określono inaczej, posiadać licencję, uprawnienie lub certyfikat równoważne z tymi, dla których jest uprawniony do przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności lub ocen kompetencji, a także przywileje do prowadzenia szkolenia w ich zakresie;

2) posiadać kwalifikacje do wykonywania czynności pilota dowódcy statku powietrznego, jeżeli egzamin praktyczny, kontrola umiejętności lub ocena kompetencji są przeprowadzane na statku powietrznym.

b) Warunki szczególne:

1) Właściwy organ może wydać specjalny certyfikat nadający przywileje do przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji, jeżeli nie jest możliwe spełnienie wymagań ustanowionych w niniejszej podczęści ze względu na wprowadzenie którejkolwiek z poniższych:

(i) statków powietrznych nowych w danych państwach członkowskich lub flotach operatorów;

(ii) nowych szkoleń w niniejszym załączniku.

Upoważnienia takie ograniczają się do egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji niezbędnych do wprowadzenia nowych szkoleń lub nowego typu statku powietrznego do eksploatacji, a okres ich ważności w żadnym przypadku nie może przekroczyć 1 roku.

2) Posiadacze certyfikatu wydanego zgodnie z lit. b) pkt 1), pragnący ubiegać się o wydanie certyfikatu egzaminatora, muszą spełnić warunki wstępne oraz wymogi dotyczące przedłużenia ważności obowiązujące w danej kategorii certyfikatu egzaminatora.

3) W przypadku gdy nie jest dostępny żaden wykwalifikowany egzaminator, właściwe organy mogą, w indywidualnych przypadkach, upoważnić inspektorów lub egzaminatorów, którzy nie spełniają odpowiednich wymogów w zakresie uprawnień instruktorskich, uprawnień na typ lub klasę określonych w lit. a), do wykonania kontroli umiejętności i ocen kompetencji.

c) Przeprowadzanie egzaminów poza terytorium państw członkowskich

1) W drodze odstępstwa od lit. a), w przypadku przeprowadzania egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności poza terytorium, za które państwa członkowskie odpowiadają na mocy konwencji chicagowskiej, właściwy organ wydaje certyfikat egzaminatora kandydatowi posiadającemu licencję pilota zgodną z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej, pod warunkiem, że przedmiotowy kandydat:

(i) posiada licencję, uprawnienie lub certyfikat równoważne z tymi, które uprawniają go do przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności lub ocen kompetencji, a w każdym razie co najmniej licencję CPL;

(ii) posiada kwalifikacje do wykonywania czynności pilota dowódcy statku powietrznego podczas przeprowadzania na statku powietrznym egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności;

(iii) spełnia wymagania określone w niniejszej podczęści dotyczące wydania odpowiedniego certyfikatu egzaminatora; oraz

(iv) wykaże właściwemu organowi, że posiada odpowiedni stopień wiedzy o europejskich zasadach bezpieczeństwa lotniczego, pozwalający korzystać z przywilejów egzaminatora zgodnie z niniejszym załącznikiem.

2) Certyfikat, o którym mowa w pkt 1), ogranicza się do przeprowadzania egzaminów praktycznych oraz kontroli umiejętności:

(i) poza terytorium, za które odpowiedzialne są państwa członkowskie na podstawie konwencji chicagowskiej; oraz

(ii) w odniesieniu do pilotów, którzy posiadają wystarczającą znajomość języka, w jakim przeprowadza się egzamin/kontrolę.

FCL.1005 Ograniczenie przywilejów w przypadku konfliktu interesów

Egzaminatorzy nie mogą przeprowadzać:

a) egzaminów praktycznych lub ocen kompetencji w celu wydania licencji, uprawnienia lub certyfikatu kandydatowi, z którym przeprowadzili więcej niż 25 % szkolenia praktycznego w zakresie licencji, uprawnienia lub certyfikatu, w odniesieniu do których kandydat podchodzi do danego egzaminu praktycznego lub oceny kompetencji; oraz

b) egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności ani ocen kompetencji, jeżeli uważają, że cokolwiek może mieć wpływ na ich obiektywność.

FCL.1010 Warunki wstępne dotyczące egzaminatorów

Osoba ubiegająca się o certyfikat egzaminatora musi wykazać, że:

a) posiada właściwą wiedzę i przygotowanie oraz odpowiednie doświadczenie w zakresie przywilejów egzaminatora;

b) nie podlegała żadnym sankcjom, w tym zawieszeniu, ograniczeniu lub cofnięciu posiadanych przez siebie licencji, uprawnień lub certyfikatów wydanych zgodnie z niniejszą częścią, w związku z nieprzestrzeganiem rozporządzenia podstawowego oraz zasad wykonawczych do niego w okresie ostatnich 3 lat.

FCL.1015 Standaryzacja dotycząca egzaminatorów

a) Osoba ubiegająca się o certyfikat egzaminatora musi przejść kurs standaryzacyjny prowadzony przez właściwy organ lub prowadzony przez ATO i zatwierdzony przez właściwy organ.

b) Kurs standaryzacyjny musi się składać ze szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz zawierać:

1) przeprowadzenie 2 egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności lub ocen kompetencji w zakresie licencji, uprawnień lub certyfikatów, dla których kandydat ubiega się o przywileje do przeprowadzania testów i kontroli;

2) szkolenie w zakresie stosownych wymagań niniejszej części oraz stosownych wymagań dotyczących operacji lotniczych, a także w zakresie przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji oraz związanej z tym dokumentacji i sprawozdawczości;

3) sesję informacyjną dotyczącą krajowych procedur administracyjnych, wymagań w zakresie ochrony danych osobowych, odpowiedzialności oraz ubezpieczeń od nieszczęśliwych wypadków i opłat z nimi związanych;

(4) sesja informacyjna na temat potrzeby dokonania przeglądu i zastosowania elementów określonych w pkt 3 w trakcie przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji kandydatów niepodlegających temu samemu właściwemu organowi, który wydał certyfikat egzaminatora; oraz

5) wskazówki na temat tego, w jaki sposób można uzyskać w razie potrzeby dostęp do tych krajowych procedur i wymagań innych właściwych organów;

c) Posiadacz certyfikatu egzaminatora nie może przeprowadzać egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności ani ocen kompetencji kandydatów niepodlegających temu samemu właściwemu organowi, który wydał egzaminatorowi jego certyfikat, chyba że dokonał przeglądu najnowszych dostępnych informacji na temat odpowiednich krajowych procedur stosowanych przez właściwy organ kandydata.

FCL.1020 Ocena kompetencji egzaminatora

Kandydat ubiegający się o wydanie certyfikatu egzaminatora wykazuje się swoimi kompetencjami przed inspektorem właściwego organu lub starszym egzaminatorem specjalnie w tym celu upoważnionym przez właściwy organ odpowiedzialny za wydanie certyfikatu egzaminatora, przeprowadzając egzamin praktyczny, kontrolę umiejętności lub ocenę kompetencji w roli egzaminatora, dla której ubiega się o przywileje, z uwzględnieniem odprawy po locie, przeprowadzania egzaminu praktycznego, kontroli umiejętności lub oceny kompetencji, a także oceny kandydata, którego dotyczy egzamin, kontrola lub ocena, oraz prowadzenia odpraw i dokumentacji.

FCL.1025 Ważność, przedłużenie i wznowienie ważności certyfikatu egzaminatora

a) Okres ważności

Certyfikat egzaminatora jest ważne przez okres 3 lat.

b) Przedłużenie

W celu przedłużenia certyfikatu egzaminatora posiadacze takiego upoważnienia muszą spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) przed upływem terminu ważności certyfikatu przeprowadzić co najmniej sześć egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności, ocen kompetencji lub etapów oceny EBT w ramach modułu EBT, o którym mowa w pkt ORO.FC.231 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012;

2) w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających upływ terminu ważności certyfikatu odbyć szkolenie odświeżające dla egzaminatorów prowadzone przez właściwy organ lub przez ATO i zatwierdzone przez właściwy organ;

3) jeden z egzaminów praktycznych, jedna z kontroli umiejętności lub jeden z etapów oceny EBT przeprowadzonych zgodnie z pkt 1 musi się odbyć w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę upływu terminu ważności certyfikatu egzaminatora oraz:

(i) musi zostać oceniona przez inspektora właściwego organu lub starszego egzaminatora specjalnie w tym celu upoważnionego przez właściwy organ odpowiedzialny za wydanie certyfikatu egzaminatora; lub

(ii) muszą spełniać wymogi określone w pkt FCL.1020.

Jeżeli osoba ubiegająca się o przedłużenie ważności swojego certyfikatu posiada przywileje w zakresie więcej niż jednej specjalności egzaminatora, ważność wszystkich przywilejów egzaminatora można przedłużyć w porozumieniu z właściwym organem, jeżeli osoby ubiegające się o przedłużenie spełniają wymagania określone w lit. b) pkt 1 i 2 oraz w pkt FCL.1020 dla jednej ze swoich specjalności egzaminatora.

c) Wznowienie

W przypadku upływu ważności certyfikatu, przed wznowieniem wykonywania przywilejów, kandydat musi spełnić wymogi określone w lit. b) pkt 2 i w pkt FCL.1020 w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o wznowienie.

d) Ważność certyfikatu egzaminatora przedłuża lub wznawia się, jeżeli osoba ubiegająca się o to wykaże, że w sposób nieprzerwany spełniają wymagania określone w pkt FCL.1010 i FCL.1030.

FCL.1030 Przeprowadzanie egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji

a) W trakcie przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji egzaminator musi:

1) zapewnić komunikację z kandydatem bez barier językowych;

2) sprawdzić, czy kandydat spełnia wszelkie wymagania dotyczące kwalifikacji, wyszkolenia i doświadczenia określone w niniejszej części, dotyczące wydania bądź przedłużenia lub wznowienia ważności licencji, uprawnienia lub certyfikatu, dla którego przeprowadzany jest dany egzamin praktyczny, kontrola umiejętności lub ocena kompetencji;

3) uświadomić kandydatowi konsekwencje podania niepełnych, niedokładnych lub nieprawdziwych informacji dotyczących jego wyszkolenia i doświadczenia lotniczego.

b) Po zakończeniu egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności egzaminator musi:

1) poinformować kandydata o wyniku egzaminu. W przypadku częściowego zaliczenia lub niezaliczenia egzaminator informuje kandydata o tym, że nie może on korzystać z przywilejów danego uprawnienia do czasu uzyskania pełnego zaliczenia. Egzaminator podaje szczegółowe informacje o wszelkich dalszych wymaganiach dotyczących szkolenia i udziela wyjaśnień dotyczących prawa kandydata do odwołania się;

2) w przypadku zaliczenia kontroli umiejętności lub oceny kompetencji przeprowadzanej na potrzeby przedłużenia lub wznowienia ważności, wpisać do licencji lub certyfikatu kandydata nową datę ważności uprawnienia lub certyfikatu, o ile został specjalnie w tym celu upoważniony przez właściwy organ odpowiadający za licencję kandydata;

3) dostarczyć kandydatowi podpisane sprawozdanie z egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oraz niezwłocznie przedłożyć kopie tego sprawozdania właściwemu organowi odpowiadającemu za licencję kandydata, a także właściwemu organowi, który wydał certyfikat egzaminatora. Sprawozdanie musi zawierać:

(i) oświadczenie mówiące o tym, że egzaminator otrzymał od kandydata informacje dotyczące jego doświadczenia i wyszkolenia oraz że stwierdził, iż są one zgodne z wymaganiami określonymi w niniejszej części;

(ii) potwierdzenie wykonania wszystkich wymaganych manewrów i ćwiczeń, a także informacje o ustnym egzaminie z wiedzy teoretycznej, jeżeli takowy miał miejsce. W przypadku niezaliczenia którejkolwiek z części egzaminator odnotowuje powody wydania takiej oceny;

(iii) wynik egzaminu, kontroli lub oceny kompetencji;

(iv) oświadczenie mówiące o tym, że egzaminator dokonał przeglądu krajowych procedur i wymagań stosowanych przez właściwy organ kandydata, oraz że je zastosował, jeżeli właściwy organ odpowiedzialny za licencję kandydata nie jest tym samym organem, który wydał certyfikat egzaminatora;

(v) kopię certyfikatu egzaminatora, zawierającego zakres jego/jej przywilejów jako egzaminatora w przypadku egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji kandydatów niepodlegających temu samemu organowi, który wydał certyfikat egzaminatora.

c) Egzaminator musi przechowywać szczegółowe zapisy dotyczące wszelkich przeprowadzonych przez siebie egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności i ocen kompetencji oraz ich wyników przez okres 5 lat.

d) Na żądanie właściwego organu odpowiadającego za certyfikat egzaminatora lub właściwego organu odpowiadającego za licencję kandydata egzaminator przedstawia wszelkie zapisy, sprawozdania oraz inne informacje wymagane do wykonywania czynności nadzorczych.

SEKCJA 2

Szczegółowe wymagania dotyczące pilotów egzaminatorów - FE

FCL.1005.FE FE - przywileje i warunki

a) FE(A). Przywileje FE na samoloty obejmują przeprowadzanie:

1) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji PPL(A) oraz egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie związanych z nią uprawnień na klasę lub typ z załogą jednoosobową, z wyjątkiem uprawnień na samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, pod warunkiem że egzaminator posiada co najmniej 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych, z czego co najmniej 250 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

2) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji CPL(A) oraz egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie związanych z nią uprawnień na klasę lub typ z załogą jednoosobową, z wyjątkiem uprawnień na samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, pod warunkiem że egzaminator posiada co najmniej 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych, z czego co najmniej 250 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

3) egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności dotyczących licencji LAPL(A), pod warunkiem że egzaminator posiada co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych, z czego co najmniej 100 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

4) egzaminów praktycznych w celu wydania uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym, pod warunkiem że egzaminator posiada co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych, w tym co najmniej 500 startów i lądowań w ramach szkolenia praktycznego do uprawnienia do wykonywania lotów w terenie górzystym;

5) kontroli umiejętności w celu przedłużania i wznawiania ważności uprawnień EIR, pod warunkiem zaliczenia co najmniej 1 500 godzin w charakterze pilota samolotu i spełnienia wymagań podanych w FCL.1010.IRE lit. a) pkt 2).

b) FE(H). Przywileje FE na śmigłowce obejmują przeprowadzanie:

1) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji PPL(H) oraz egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie uprawnień na typ jednosilnikowych śmigłowców z załogą jednoosobową wpisywanych do licencji PPL(H), pod warunkiem że egzaminator posiada 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, z czego co najmniej 250 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

2) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji CPL(H) oraz egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie uprawnień na typ jednosilnikowych śmigłowców z załogą jednoosobową wpisywanych do licencji CPL(H), pod warunkiem że egzaminator posiada 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, z czego co najmniej 250 godzin w ramach szkolenia praktycznego;

3) egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie uprawnień na wielosilnikowe śmigłowce z załogą jednoosobową wpisywanych do licencji PPL(H) lub CPL(H), pod warunkiem że egzaminator spełnia wymagania określone odpowiednio w pkt 1 lub 2 i posiada licencję CPL(H) lub ATPL(H) oraz, w zależności od posiadania, uprawnienia IR(H);

4) egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności dotyczących licencji LAPL(H), pod warunkiem że egzaminator posiada co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, z czego co najmniej 150 godzin w ramach szkolenia praktycznego.

c) FE(As). Przywileje pilota FE na sterowce obejmują przeprowadzanie egzaminów praktycznych w celu wydania licencji PPL(As) i CPL(As) oraz egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w zakresie związanych z nimi uprawnień na typ sterowca, pod warunkiem, że egzaminator posiada 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota sterowców, z czego 100 godzin w ramach szkolenia praktycznego.

d) (uchylona).

e) (uchylona).

FCL.1010.FE FE - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat FE musi posiadać:

certyfikat FI na odpowiednią kategorię statku powietrznego.

SEKCJA 3

Szczegółowe wymagania dotyczące egzaminatorów na typ statku powietrznego - TRE

FCL.1005.TRE TRE - przywileje i warunki

a) TRE(A) i TRE(PL). Przywileje egzaminatora na typ samolotu lub pionowzlotu obejmują przeprowadzanie:

1) egzaminów praktycznych w celu pierwszego wydania uprawnień na typ samolotu lub pionowzlotu, zależnie od przypadku;

2) kontroli umiejętności w celu przedłużenia lub wznowienia ważności uprawnień na typ oraz IR;

3) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji ATPL(A);

4) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji MPL, pod warunkiem że egzaminator spełnia wymagania określone w FCL.925;

5) ocen kompetencji w celu wydania, przedłużenia lub wznowienia certyfikatu TRI lub SFI na odpowiednią kategorię statku powietrznego, pod warunkiem, że egzaminator przepracował co najmniej 3 lata w charakterze TRE i przeszedł specjalne szkolenie w zakresie oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1015 lit. b).

b) TRE(H). Przywileje egzaminatora TRE(H) obejmują przeprowadzanie:

1) egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w celu wydania bądź przedłużenia lub wznowienia ważności uprawnień na typy śmigłowców;

2) kontroli umiejętności w celu przedłużenia lub wznowienia ważności uprawnień IR, pod warunkiem że egzaminator TRE(H) posiada ważne uprawnienie IR(H);

3) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji ATPL(H);

4) ocen kompetencji w celu wydania, przedłużenia lub wznowienia certyfikatu TRI(H) lub SFI(H), pod warunkiem że egzaminator przepracował co najmniej 3 lata w charakterze TRE i przeszedł specjalne szkolenie w zakresie oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1015 lit. b).

FCL.1010.TRE TRE - warunki wstępne

a) TRE(A) i TRE(PL). Osoba ubiegająca się o certyfikat TRE na samoloty i pionowzloty musi:

1) w przypadku samolotów lub pionowzlotów z załogą wieloosobową, posiadać 1 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów z załogą wieloosobową lub pionowzlotów, zależnie od przypadku, z czego co najmniej 500 godzin w charakterze pilota dowódcy;

2) w przypadku samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, posiadać 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów z załogą jednoosobową, z czego co najmniej 200 godzin w charakterze pilota dowódcy;

3) posiadać licencję CPL lub ATPL oraz certyfikat TRI na odpowiedni typ statku powietrznego;

4) w przypadku wydawania pierwszego certyfikatu TRE, posiadać co najmniej 50 godzin szkolenia praktycznego jako instruktor TRI, FI lub SFI na odpowiednim typie statku powietrznego lub urządzeniu FSTD tego typu.

b) TRE(H). Osoba ubiegająca się o certyfikat TRE(H) na śmigłowce musi:

1) posiadać certyfikat TRI(H) lub, w przypadku jednosilnikowych śmigłowców z załogą jednoosobową, ważny certyfikat FI(H) na odpowiedni typ śmigłowca;

2) w przypadku wydawania pierwszego certyfikatu TRE, posiadać 50 godzin szkolenia praktycznego jako instruktor TRI, FI lub SFI na odpowiednim typie śmigłowca lub urządzeniu FSTD tego typu;

3) w przypadku śmigłowców z załogą wieloosobową, posiadać licencję CPL(H) lub ATPL(H) oraz 1 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców z załogą wieloosobową, z czego co najmniej 500 godzin w charakterze pilota dowódcy;

4) w przypadku śmigłowców wielosilnikowych z załogą jednoosobową musi:

(i) posiadać 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, z czego co najmniej 500 godzin w charakterze pilota dowódcy;

(ii) posiadać licencję CPL(H) lub ATPL(H) oraz, w stosownych przypadkach, ważny certyfikat IR(H);

5) w przypadku śmigłowców jednosilnikowych z załogą jednoosobową musi:

(i) posiadać 750 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców, z czego co najmniej 500 godzin w charakterze pilota dowódcy;

(ii) posiadać licencję CPL (H) lub ATPL (H).

6) Przed rozszerzeniem przywilejów wynikających z TRE(H) z operacji w załodze jednoosobowej na operacje w załodze wieloosobowej na śmigłowcach tego samego typu, posiadacz certyfikatu musi wykonać albo:

(i) co najmniej 100 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na śmigłowcach tego typu; lub

(ii) co najmniej 350 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii.

7) W przypadku osoby ubiegającej się o pierwszy certyfikat TRE na śmigłowce wielosilnikowe z załogą jednoosobową, wymaganie dotyczące 1 500 godzin czasu lotu na śmigłowcach z załogą wieloosobową określone w lit. b) pkt 3 można uznać za spełnione, jeżeli osoba ta posiada 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy tego samego typu śmigłowca z załogą wieloosobową.

SEKCJA 4

Szczegółowe wymagania dotyczące egzaminatorów na klasę samolotu - CRE

FCL.1005.CRE CRE - przywileje

Przywileje egzaminatora CRE obejmują, w odniesieniu do samolotów z załogą jednoosobową, z wyjątkiem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, przeprowadzanie:

a) egzaminów praktycznych w celu wydania uprawnień na klasę lub typ samolotu;

b) kontroli umiejętności w celu:

1) przedłużenia lub wznowienia uprawnień na klasę i typ samolotu;

2) przedłużenia ważności uprawnień IR pod warunkiem zaliczenia przynajmniej 1 500 godzin jako pilot samolotów oraz przynajmniej 450 godzin czasu lotu według przepisów IFR;

3) wznowienia uprawnień IR pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w pkt FCL.1010.IRE lit. a); oraz

4) przedłużania i wznawiania ważności BIR, pod warunkiem zaliczenia przez egzaminatora CRE:

(i) 1 500 godzin czasu lotu jako pilot samolotów; oraz

(ii) 450 godzin czasu lotu według przepisów IFR; oraz;

c) egzaminów praktycznych w celu rozszerzenia przywilejów wynikających z licencji LAPL(A) na inną klasę lub wariant samolotu.

FCL.1010.CRE CRE - warunki wstępne

Osoba ubiegająca się o certyfikat CRE musi:

a) posiadać, ważną lub wygasłą, licencję CPL(A), MPL(A) lub ATPL(A) z przywilejami na samoloty z załogą jednoosobową, oraz posiadać ważną licencję PPL(A);

b) posiadać certyfikat CRI lub FI z przywilejami instruktorskimi na odpowiednią klasę lub typ;

c) posiadać 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów.

SEKCJA 5

Szczegółowe wymagania dotyczące egzaminatorów na uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów - IRE

FCL.1005.IRE IRE - Przywileje

Przywileje posiadacza certyfikatu egzaminatora na uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IRE) obejmują przeprowadzanie egzaminów praktycznych na potrzeby wydawania uprawnień BIR i IR oraz kontroli umiejętności na potrzeby przedłużenia lub wznowienia ich ważności.

FCL.1010.IRE - warunki wstępne

a) IRE(A)

Osoba ubiegająca się o certyfikat IRE na samoloty musi posiadać certyfikat IRI(A) lub FI(A) z przywilejami instruktorskimi na IR(A) oraz mieć:

1) 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów; oraz

2) 450 godzin czasu lotu IFR, z czego 250 godzin w charakterze instruktora.

b) IRE(H)

Osoba ubiegająca się o certyfikat IRE na śmigłowce musi posiadać certyfikat IRI(H) lub FI(H) z przywilejami instruktorskimi na IR(H) oraz mieć:

1) 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilotów śmigłowców; oraz

2) 300 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na śmigłowcach, z czego 200 godzin w charakterze instruktora.

c) IRE(As).

Osoba ubiegająca się o certyfikat IRE na sterowce musi posiadać certyfikat IRI(As) lub FI(As) z przywilejami instruktorskimi na IR(As) oraz mieć:

1) 500 godzin czasu lotu w charakterze pilotów sterowców; oraz

2) 100 godzin czasu lotu według wskazań przyrządów na sterowcach, z czego 50 godzin w charakterze instruktora.

SEKCJA 6

Szczegółowe wymagania dotyczące egzaminatorów na urządzeniach syntetycznych - SFE

FCL.1005.SFE SFE - przywileje i warunki

a) SFE na samoloty (SFE(A)) i SFE na pionowzloty (SFE(PL))

Przywileje egzaminatorów SFE na samoloty lub pionowzloty obejmują przeprowadzanie na FFS lub na potrzeby ocen, o których mowa w pkt 5, na odpowiednim FSTD:

1) egzaminów praktycznych oraz kontroli umiejętności w celu wydania bądź przedłużenia lub wznowienia uprawnień na typ samolotów lub pionowzlotów, zależnie od przypadku;

2) kontroli umiejętności w celu przedłużenia lub wznowienia uprawnień IR w przypadku połączenia z przedłużeniem lub wznowieniem uprawnień na typ, jeżeli zaliczyli kontrolę umiejętności dla typu statku powietrznego, w tym w zakresie uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, w ciągu poprzedzającego roku;

3) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji ATPL(A);

4) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji MPL, pod warunkiem że egzaminator spełnia wymagania określone w FCL.925; oraz

5) ocen kompetencji w celu wydania, przedłużenia lub wznowienia certyfikatu SFI na odpowiednią kategorię statku powietrznego, pod warunkiem że egzaminatorzy przepracowali co najmniej 3 lata w charakterze SFE (A) i odbyli specjalne szkolenie w zakresie oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1015 lit. b).

b) Egzaminator SFE na śmigłowce - (SFE(H))

Przywileje egzaminatorów SFE(H) obejmują przeprowadzanie na FFS lub na potrzeby ocen, o których mowa w pkt 4, na odpowiednim FSTD:

1) egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności w celu wydania bądź przedłużenia oraz wznowienia uprawnień na typy śmigłowców;

2) kontroli umiejętności w celu przedłużenia lub wznowienia uprawnień IR, jeżeli takie kontrole są połączone z przedłużeniem lub wznowieniem uprawnień na typ, pod warunkiem że zaliczyli kontrolę umiejętności na dany typ statku powietrznego, w tym w zakresie uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, w ciągu poprzedzającego roku poprzedzającego kontrolę umiejętności;

3) egzaminów praktycznych w celu wydania licencji ATPL(H); oraz

4) ocen kompetencji w celu wydania, przedłużenia lub wznowienia certyfikatu SFI(H), pod warunkiem że egzaminatorzy przepracowali co najmniej 3 lata w charakterze SFE(H) i odbyli specjalne szkolenie w zakresie oceny kompetencji zgodnie z pkt FCL.1015 lit. b).

FCL.1010.SFE SFE - Warunki wstępne

a) SFE(A)

Kandydat ubiegający się o upoważnienie SFE(A) musi spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) w przypadku samolotów z załogą wieloosobową:

(i) posiadać, ważną(-e) lub wygasłą(-e), licencję(-e) ATPL(A) i uprawnienia na typ dla odpowiedniego typu samolotu;

(ii) posiadać certyfikat SFI(A) na odpowiedni typ samolotu; oraz

(iii) posiadać co najmniej 1 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotu z załogą wieloosobową;

2) w przypadku samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową;

(i) posiadać, ważną(-e) lub wygasłą(-e), licencję(-e) CPL(A) lub ATPL(A) i uprawnienia na typ dla odpowiedniego typu samolotu;

(ii) posiadać certyfikat SFI(A) na odpowiednią klasę lub typ samolotu; oraz;

(iii) posiadać co najmniej 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów z załogą jednoosobową;

3) w przypadku wydania pierwszego certyfikatu SFE, posiadać wykonane co najmniej 50 godzin czasu szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych w charakterze instruktora TRI(A) lub SFI(A) na danym typie samolotu.

b) SFE(H)

Kandydat ubiegający się o certyfikat SFE(H) musi spełnić wszystkie poniższe warunki:

1) posiadać, ważną(-e) lub wygasłą(-e), licencję(-e) ATPL(H), uprawnienia na typ dla odpowiedniego typu śmigłowca;

2) posiadać certyfikat SFI(H) na odpowiedni typ śmigłowca;

3) w przypadku śmigłowców z załogą wieloosobową - wykonać co najmniej 1 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców z załogą wieloosobową;

4) w przypadku śmigłowców z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej - wykonać co najmniej 350 godzin w operacjach w załodze wieloosobowej na statkach powietrznych dowolnej kategorii;

5) w przypadku wydania pierwszego certyfikatu SFE wykonać co najmniej 50 godzin czasu szkolenia praktycznego na urządzeniach syntetycznych w charakterze instruktora TRI(H) lub SFI(H) na danym typie śmigłowca.

SEKCJA 7

Szczegółowe wymagania dotyczące egzaminatorów instruktorów szkolenia praktycznego - FIE

FCL.1005.FIE FIE - przywileje i warunki

a) FIE(A). Przywileje egzaminatora FIE na samoloty obejmują przeprowadzanie ocen kompetencji w celu wydania bądź przedłużenia lub wznowienia ważności certyfikatów FI(A), CRI(A), IRI(A) i TRI(A) na samoloty z załogą jednoosobową, pod warunkiem posiadania odpowiedniego certyfikatu instruktora.

b) FIE(H). Przywileje egzaminatora FIE na śmigłowce obejmują przeprowadzanie ocen kompetencji w celu wydania bądź przedłużenia lub wznowienia ważności certyfikatów FI(H), IRI(H) i TRI(H) na śmigłowce z załogą jednoosobową, pod warunkiem posiadania odpowiedniego certyfikatu instruktora.

c) FIE(As). Przywileje egzaminatora FIE na sterowce obejmują przeprowadzanie ocen kompetencji na potrzeby wydawania, przedłużania lub wznawiania certyfikatów instruktora na sterowce, o ile posiada on odpowiedni certyfikat instruktora.

FCL.1010.FIE FIE - warunki wstępne

a) FIE(A). Osoba ubiegająca się o certyfikat FIE na samoloty musi,

w przypadku osoby pragnącej przeprowadzać oceny kompetencji:

1) posiadać odpowiedni, ważny certyfikat instruktora;

2) posiadać 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota samolotów lub motoszybowców turystycznych; oraz

3) posiadać co najmniej 100 godzin czasu lotu instruktorskiego w szkoleniu kandydatów do certyfikatu instruktora.

b) FIE(H). Osoba ubiegająca się o certyfikat FIE na śmigłowce musi:

1) posiadać odpowiedni, ważny certyfikat instruktora;

2) posiadać 2 000 godzin czasu lotu w charakterze pilota śmigłowców;

3) posiadać co najmniej 100 godzin czasu lotu instruktorskiego w szkoleniu kandydatów do certyfikatu instruktora.

c) FIE(As). Osoba ubiegająca się o certyfikat FIE na sterowce musi:

1) posiadać 500 godzin czasu lotu w charakterze pilota sterowców;

2) posiadać co najmniej 20 godzin czasu lotu instruktorskiego w szkoleniu kandydatów do certyfikatu FI(As);

3) posiadać odpowiedni, ważny certyfikat instruktora.

d) (uchylona).

e) (uchylona).

DODATEK 1  ⁹⁰  

Zaliczanie wiedzy teoretycznej

ZALICZANIE WIEDZY TEORETYCZNEJ DO UZYSKANIA LICENCJI PILOTA NA TĘ SAMĄ LUB INNĄ KATEGORIĘ STATKU POWIETRZNEGO - WYMOGI DOTYCZĄCE SZKOLENIA POMOSTOWEGO I EGZAMINÓW

1. LAPL i PPL

1.1. Na potrzeby uzyskania licencji LAPL posiadacz licencji LAPL na inną kategorię statku powietrznego uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymogów dotyczących wiedzy teoretycznej z zakresu przedmiotów wspólnych, o których mowa w pkt FCL.120 lit. a).

1.2. Na potrzeby uzyskania licencji LAPL lub PPL posiadacz licencji PPL, CPL lub ATPL na inną kategorię statku powietrznego uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymogów dotyczących wiedzy teoretycznej z zakresu przedmiotów wspólnych, o których mowa w pkt FCL.215 lit. a). Zaliczenie to ma również zastosowanie do osób ubiegających się o licencję LAPL lub PPL, które posiadają licencję BPL wydaną zgodnie z załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia (UE) 2018/395 lub licencję SPL wydaną zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/1976, z tym, że nie zalicza się przedmiotu "nawigacja".

1.3. Na potrzeby uzyskania licencji PPL posiadacz licencji LAPL na tę samą kategorię statku powietrznego uzyskuje pełne zaliczenie na poczet wymogów dotyczących szkolenia z wiedzy teoretycznej i egzaminu teoretycznego. Zaliczenie to ma również zastosowanie do osób ubiegających się o licencję PPL, które pomyślnie ukończyły egzamin z wiedzy teoretycznej na licencję LAPL w tej samej kategorii statków powietrznych, o ile nastąpi to w okresie ważności określonym w pkt FCL.025 lit. c).

1.4. Na zasadzie odstępstwa od pkt 1.2, na potrzeby uzyskania licencji LAPL(A) posiadacz licencji SPL wydanej zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/1976 z przywilejami dotyczącymi pilotowania motoszybowców turystycznych musi wykazać odpowiedni poziom wiedzy teoretycznej w zakresie klasy lądowych samolotów SEP zgodnie z pkt FCL.135.A lit. a) pkt 2.

2. Licencja pilota zawodowego - CPL

2.1. Osoba ubiegająca się o licencję CPL, a posiadająca już CPL na inną kategorię statku powietrznego, musi odbyć na zatwierdzonym kursie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia szkolenie pomostowe z wiedzy teoretycznej, odpowiadające różnicom stwierdzonym między programami szkolenia CPL na różne kategorie statków powietrznych.

2.2. Kandydat taki musi zdać egzaminy z wiedzy teoretycznej określone w niniejszym załączniku (część FCL) z następujących przedmiotów odniesieniu do odpowiedniej kategorii statku powietrznego:

021 - ogólna wiedza o statku powietrznym: konstrukcja płatowca i systemy, elektryka, zespół napędowy oraz wyposażenie awaryjne;

022 - ogólna wiedza o statku powietrznym: oprzyrządowanie;

032/034 - osiągi samolotów lub śmigłowców, odpowiednio;

070 - procedury operacyjne;

081/082 - zasady lotu dla samolotów lub śmigłowców, stosownie do przypadku.

2.3. W przypadku osób ubiegających się o wydanie licencji CPL, które zdały odpowiedni egzamin z wiedzy teoretycznej na uprawnienie IR na tę samą kategorię statku powietrznego, wymagania dotyczące wiedzy teoretycznej w zakresie możliwości człowieka i meteorologii uznaje się za spełnione, chyba że osoby te ukończyły kurs szkolenia IR zgodnie z sekcją Aa dodatku 6 do niniejszego załącznika (część FCL).

2.4. Osoba ubiegająca się o licencję CPL, która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na uprawnienie IR na tę samą kategorię statku powietrznego, uzyskuje zaliczenie wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z przedmiotu "łączność".

3. Licencja pilota liniowego - ATPL

3.1. Osoba ubiegająca się o ATPL, a posiadająca już ATPL na inną kategorię statku powietrznego, musi odbyć szkolenie pomostowe z zakresu wiedzy teoretycznej na zatwierdzonym kursie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, odpowiadające różnicom stwierdzonym między programami szkolenia ATPL na różne kategorie statków powietrznych.

3.2. Kandydat taki musi zdać egzaminy z wiedzy teoretycznej określone w niniejszym załączniku (część FCL) z następujących przedmiotów odniesieniu do odpowiedniej kategorii statku powietrznego:

021 - ogólna wiedza o statku powietrznym: konstrukcja płatowca i systemy, elektryka, zespół napędowy oraz wyposażenie awaryjne;

022 - ogólna wiedza o statku powietrznym: oprzyrządowanie;

032/034 - osiągi samolotów lub śmigłowców, odpowiednio;

070 - procedury operacyjne;

081/082 - zasady lotu dla samolotów lub śmigłowców, stosownie do przypadku.

3.3. Osoba ubiegająca się o ATPL(A), która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na CPL(A), uzyskuje zaliczenie wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z przedmiotu "łączność".

3.4. Osoba ubiegająca się o ATPL(H), która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na CPL(H), uzyskuje zaliczenie wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z następujących przedmiotów:

- prawo lotnicze,

- zasady lotu (na śmigłowcach), oraz

- łączność.

3.5. Osoba ubiegająca się o ATPL(A), która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na IR(A), uzyskuje zaliczenie wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z przedmiotu "łączność".

3.6. Osoba ubiegająca się o ATPL(H) z uprawnieniem IR(H), która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na CPL(H), uzyskuje zaliczenie wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z następujących przedmiotów:

- zasady lotu (na śmigłowcach), oraz

- łączność.

4. Uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów - IR

4.1. Osoba ubiegająca się o uprawnienie IR lub BIR, która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na licencję CPL na tę samą kategorię statków powietrznych, uzyskuje zaliczenie na poczet wymagań dotyczących wiedzy teoretycznej z następujących przedmiotów:

– człowiek - możliwości i ograniczenia,

– meteorologia,

– łączność.

4.2. Osoba ubiegająca się o uprawnienie IR(H), która zdała odpowiednie egzaminy z wiedzy teoretycznej na ATPL(H) VFR, zdaje egzaminy z następujących przedmiotów:

- prawo lotnicze,

- planowanie i monitorowanie lotu, oraz

- radionawigacja.

DODATEK 2

Skala klasyfikacji biegłości językowej - poziomy: biegły, rozszerzony i operacyjny

Poziom	Wymowa	Struktury	Słownictwo	Płynność	Rozumienie	Interakcja
Biegły (Poziom 6)	Wymowa, akcent, rytm i intonacja, mimo ewentualnego wpływu pierwszego języka lub odmiany regionalnej, w zasadzie nigdy nie przeszkadzają w zrozumieniu.	Zarówno podstawowe, jak i złożone konstrukcje gramatyczne oraz konstrukcje zdaniowe są spójne i dobrze opanowane.	Zakres słownictwa i trafność doboru są wystarczające dla skutecznego porozumiewania się w szerokiej gamie znanych i nieznanych zagadnień. Słownictwo jest idiomatyczne, uwzględnia niuanse znaczeniowe i odpowiedni rejestr.	Zdolność formułowania długich wypowiedzi w sposób płynny, naturalny i bez wysiłku. Różnicuje wypowiedzi w celu uzyskania efektów stylistycznych, np. dla podkreślenia sensu. Spontanicznie stosuje właściwe znaczniki dyskursu i łączniki.	Rozumienie jest poprawne i spójne w prawie wszystkich kontekstach i obejmuje niuanse językowe i kulturowe.	Łatwo reaguje w prawie wszystkich sytuacjach. Jest wrażliwy na sygnały werbalne i niewerbalne i odpowiednio na nie reaguje.
Rozszerzony (Poziom 5)	Wymowa, akcent, rytm i intonacja, mimo wpływu pierwszego języka lub odmiany regionalnej, rzadko przeszkadzają w zrozumieniu.	Podstawowe konstrukcje gramatyczne i konstrukcje zdaniowe są spójne i dobrze opanowane. Podejmowane są próby tworzenia złożonych konstrukcji, ale z błędami, które czasami powodują zmianę znaczenia.	Zakres słownictwa i trafność doboru są wystarczające dla skutecznego porozumiewania się w zagadnieniach powszechnych, konkretnych i związanych z pracą. Parafrazuje w sposób spójny i trafny. Słownictwo jest czasem idiomatyczne.	Zdolność formułowania długich wypowiedzi ze względną łatwością na tematy znane, ale może nie różnicować wypowiedzi pod względem stylistycznym. Potrafi stosować właściwe znaczniki dyskursu lub łączniki.	Rozumienie jest poprawne w sprawach powszechnych, konkretnych i związanych z pracą, i w większości poprawne, gdy mówiący staje w obliczu komplikacji językowej lub sytuacyjnej, bądź w obliczu niespodziewanego obrotu wydarzeń. Jest w stanie zrozumieć pewien zakres odmian mowy (dialekt lub akcent) lub rejestry.	Odpowiedzi są natychmiastowe, właściwe i zawierają informacje. Skutecznie radzi sobie w relacji mówca/ słuchacz.
Operacyjny (Poziom 4)	Wymowa, akcent, rytm i intonacja wykazują wpływ pierwszego języka lub regionalnej odmiany, ale tylko czasami przeszkadza to w zrozumieniu.	Podstawowe konstrukcje gramatyczne i konstrukcje zdaniowe są wykorzystywane twórczo i są zwykle dobrze opanowane. Mogą występować błędy, szczególnie w okolicznościach nadzwyczajnych i niespodziewanych, ale rzadko powodują zmianę znaczenia.	Zakres słownictwa i trafność doboru są zazwyczaj wystarczające dla skutecznego porozumiewania się w zagadnieniach powszechnych, konkretnych i związanych z pracą. Może często z powodzeniem parafrazować wypowiedzi, gdy w okolicznościach nadzwyczajnych i niespodziewanych brakuje mu słownictwa.	We właściwym tempie formułuje odpowiednio długie fragmenty wypowiedzi. Sporadycznie może tracić płynność w momencie przejścia z przekazu ćwiczonego lub standardowego na przekaz spontaniczny, co nie przeszkadza w skutecznym porozumiewaniu się. Potrafi czynić ograniczony użytek ze znaczników dyskursu i łączników. Wypełniacze nie rozpraszają uwagi.	Rozumienie jest w większości poprawne w sprawach powszechnych, konkretnych i związanych z pracą, jeśli używany akcent lub odmiana są dostatecznie czytelne dla międzynarodowego środowiska użytkowników. Mówiący w obliczu komplikacji językowej lub sytuacyjnej, względnie nieoczekiwanego obrotu wydarzeń rozumie wolniej lub wymaga procesu wyjaśnień.	Odpowiedzi są zwykle natychmiastowe, właściwe i zawierają informacje. Inicjuje i utrzymuje wymianę zdań, nawet gdy ma do czynienia z niespodziewanym obrotem wydarzeń. Odpowiednio radzi sobie z pozornymi nieporozumieniami poprzez sprawdzanie, potwierdzanie lub wyjaśnianie.

Uwaga: Pierwotny tekst dodatku 2 został przeniesiony do AMC, zob. również nota wyjaśniająca.

DODATEK 3  ⁹¹  

Szkolenia do licencji CPL i ATPL

1. W niniejszym dodatku opisano wymagania dotyczące różnych rodzajów szkoleń do wydania licencji CPL i ATPL z wpisanymi uprawnieniami IR oraz bez tych uprawnień.

2. Osoba pragnąca przenieść się do innego zatwierdzonego ośrodka szkolenia zwraca się do właściwego organu o dokonanie formalnego ustalenia wymaganej liczby pozostałych godzin szkolenia.

A. Zintegrowane szkolenie ATP - samoloty

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem zintegrowanego szkolenia ATP(A) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do umożliwienia mu wykonywania czynności drugiego pilota na samolotach wielosilnikowych z załogą wieloosobową w zarobkowym transporcie lotniczym oraz uzyskania licencji CPL(A)/IR.

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane ATP(A) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(A) lub PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Uczestnikowi posiadającemu licencję PPL(A) lub PPL(H) zalicza się 50 % czasu lotu wykonanego przed szkoleniem, nie więcej jednak niż 40 godzin, lub 45 godzin, jeżeli uczestnik uzyskał uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na samolotach, z czego nie więcej niż 20 godzin można zaliczyć na poczet wymaganego czasu lotu szkolnego z instruktorem.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu ATPL(A);

b) szkolenie w locie z widocznością oraz według wskazań przyrządów; oraz

c) szkolenie MCC w operacjach na samolotach z załogą wieloosobową.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia ATP(A), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi uprawnieniami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne ATP(A) obejmuje co najmniej 750 godzin.

7. Szkolenie MCC obejmuje co najmniej 25 godzin szkolenia teoretycznego oraz ćwiczeń.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

8. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji ATPL(A).

SZKOLENIE W POWIETRZU

9. Szkolenie w locie, nie uwzględniając szkolenia do uprawnienia na typ, musi obejmować ogółem co najmniej 195 godzin, z uwzględnieniem wszystkich sprawdzianów postępów, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 55 godzin. Z ogólnej liczby 195 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 95 godzin szkolenia z instruktorem, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 55 godzin;

b) 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego do 55 godzin można wykonać w charakterze ucz- nia-pilota dowódcy. Z czasu lotu według wskazań przyrządów wykonanego w charakterze ucznia-pilota dowódcy, nie więcej niż 20 godzin można zaliczyć jako czas lotu wykonany w charakterze pilota dowódcy;

c) 50 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

d) 5 godzin czasu lotu w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co njmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem; oraz

e) 115 godzin czasu według wskazań przyrządów, z czego co najmniej:

1) 20 godzin w charakterze ucznia-pilota dowódcy;

2) 15 godzin MCC, w tym również na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II;

3) 50 godzin szkolenia w locie według wskazań przyrządów, z czego:

(i) do 25 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT I; lub

(ii) do 40 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT II, FTD 2 lub symulatorze FFS, przy czym nie więcej niż 10 godzin można wykonać na urządzeniu FNPT I.

Kandydat posiadający BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów uzyskuje zaliczenie do 10 godzin na poczet wymaganego czasu szkolenia według wskazań przyrządów. Nie zalicza się godzin szkolenia na BITD.

f) 5 godzin czasu lotu na samolocie certyfikowanym do przewozu co najmniej 4 osób, wyposażonym w przestawialne śmigło i chowane podwozie.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

10. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat przystępuje do egzaminu praktycznego CPL(A) na samolocie jednosilnikowym lub wielosilnikowym oraz egzaminu praktycznego w lotach według wskazań przyrządów (IR) na samolocie wielosilnikowym.

B. Szkolenie modułowe ATP - samoloty

1. Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(A), która zalicza szkolenie teoretyczne podczas szkolenia modułowego, musi:

a) posiadać co najmniej licencję PPL(A) wydaną zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej; oraz zaliczyć co najmniej następującą liczbę godzin szkolenia teoretycznego:

1) w przypadku osoby posiadającej licencję PPL(A): 650 godzin;

2) w przypadku osoby posiadającej licencję CPL(A): 400 godzin;

3) w przypadku osoby posiadającej uprawnienia IR(A): 500 godzin;

4) w przypadku osoby posiadającej licencję CPL(A) i uprawnienia IR(A): 250 godzin.

Szkolenie teoretyczne należy zaliczyć przed podejściem do egzaminu praktycznego na licencję ATPL(A).

C. Szkolenie zintegrowane CPL/IR - samoloty

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem zintegrowanego szkolenia CPL(A) i IR(A) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do obsługi jednosilnikowych lub wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową w zarobkowym transporcie lotniczym oraz uzyskania licencji CPL(A)/IR.

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(A)/IR musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(A) lub PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Uczestnikowi posiadającemu licencję PPL(A) lub PPL(H) zalicza się 50 % czasu lotu wykonanego przed szkoleniem, nie więcej jednak niż 40 godzin, lub 45 godzin, jeżeli uczestnik uzyskał uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na samolotach, z czego nie więcej niż 20 godzin można zaliczyć na poczet wymaganego czasu lotu szkolnego z instruktorem.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(A) i IR; oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL/IR(A), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi uprawnieniami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne CPL(A)/IR obejmuje co najmniej 500 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(A) i uprawnień IR.

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu, nie uwzględniając szkolenia do uprawnienia na typ, musi obejmować ogółem co najmniej 180 godzin, z uwzględnieniem wszystkich sprawdzianów postępów, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 40 godzin. Z ogólnej liczby 180 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 80 godzin szkolenia z instruktorem, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 40 godzin;

b) 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego do 55 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Z czasu lotu według wskazań przyrządów wykonanego w charakterze ucznia-pilota dowódcy, nie więcej niż 20 godzin można zaliczyć jako czas lotu wykonany w charakterze pilota dowódcy;

c) 50 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

d) 5 godzin czasu lotu w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem; oraz

e) 100 godzin czasu według wskazań przyrządów, z czego co najmniej:

1) 20 godzin w charakterze ucznia-pilota dowódcy; oraz

2) 50 godzin szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów, z czego:

(i) do 25 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT I, lub

(ii) do 40 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT II, FTD 2 lub symulatorze FFS, przy czym nie więcej niż 10 godzin można wykonać na urządzeniu FNPT I.

Kandydat posiadający BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów uzyskuje zaliczenie do 10 godzin na poczet wymaganego czasu szkolenia według wskazań przyrządów. Nie zalicza się godzin szkolenia na BITD; oraz.

f) 5 godzin czasu lotu na samolocie certyfikowanym do przewozu co najmniej 4 osób, wyposażonym w przestawialne śmigło i chowane podwozie.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu, kandydat przystępuje do egzaminu praktycznego do CPL(A) i IR na samolocie jednosilnikowym lub wielosilnikowym.

D. Zintegrowane szkolenie CPL - samoloty

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia zintegrowanego do licencji CPL(A) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(A).

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(A) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(A) lub PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Uczestnikowi posiadającemu licencję PPL(A) lub PPL(H) zalicza się 50 % czasu lotu wykonanego przed szkoleniem, nie więcej jednak niż 40 godzin, lub 45 godzin, jeżeli uczestnik uzyskał uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na samolotach, z czego nie więcej niż 20 godzin można zaliczyć na poczet wymaganego czasu lotu szkolnego z instruktorem.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(A); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL(A), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne CPL(A) musi obejmować co najmniej 350 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(A).

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu, nie uwzględniając szkolenia do uprawnienia na typ, musi obejmować ogółem co najmniej 150 godzin, z uwzględnieniem wszystkich sprawdzianów postępów, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 5 godzin. Z ogólnej liczby 150 godzin, kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 80 godzin szkolenia z instruktorem, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 5 godzin;

b) 70 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 55 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy;

c) 20 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

d) 5 godzin czasu lotu w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem;

e) 10 godzin szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów, z czego do 5 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT I, FTD 2, FNPT II lub symulatorze FFS. Kandydat posiadający BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów uzyskuje zaliczenie do 10 godzin na poczet wymaganego czasu szkolenia według wskazań przyrządów. Nie zalicza się godzin szkolenia na BITD;

f) 5 godzin czasu lotu na samolocie certyfikowanym do przewozu co najmniej czterech osób, wyposażonym w przestawialne śmigło i chowane podwozie.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu szkolenia w powietrzu kandydat przystępuje do egzaminu praktycznego do CPL(A) na samolocie jednosilnikowym lub wielosilnikowym.

E. Szkolenie modułowe CPL - samoloty

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego do licencji CPL(A) jest wyszkolenie posiadacza licencji PPL(A) do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(A).

2. Przed podjęciem szkolenia modułowego CPL(A) kandydat musi być posiadaczem licencji PPL(A) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej.

3. Przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu, kandydat musi:

a) posiadać wykonane 150 godzin czasu lotu;

Z wyjątkiem wymogu dotyczącego wylatania 50 godzin jako pilot dowódca na samolotach, godziny lotu wylatane jako pilot dowódca na statkach powietrznych innych kategorii odpowiadają 150 godzinom czasu lotu samolotem w dowolnym z poniższych przypadków:

1) 20 godzin na śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(H);

2) 50 godzin na śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(H);

3) 10 godzin na motoszybowcach turystycznych lub szybowcach;

4) 20 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(As);

5) 50 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(As);

b) spełnić warunki wstępne dotyczące wydania uprawnień na klasę lub typ samolotów wielosilnikowych zgodnie z podczęścią H, jeżeli podczas egzamin praktycznego ma zostać użyty samolot wielosilnikowy.

4. Osoba pragnąca podjąć szkolenie modułowe CPL(A) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia praktycznego w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Szkolenie teoretyczne może być prowadzone wyłącznie w zatwierdzonym w tym zakresie ośrodku szkolenia.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(A); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne do licencji CPL(A) musi obejmować co najmniej 250 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(A).

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Kandydat bez uprawnień IR musi odbyć co najmniej 25 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem, w tym 10 godzin szkolenia według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 5 godzin na ziemi na urządzeniu BITD, FNPT I lub II, FTD 2 lub na symulatorze FFS.

9. Kandydat posiadający ważne uprawnienie IR(A) uzyskuje pełne zaliczenie na poczet czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem. Kandydat posiadający ważne uprawnienie IR(H) uzyskuje zaliczenie do 5 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem, w którym to przypadku musi odbyć co najmniej 5 godzin czasu szkolenia z instruktorem według wskazań przyrządów na samolocie. Kandydat posiadający BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów uzyskuje zaliczenie do 10 godzin na poczet wymaganego czasu szkolenia według wskazań przyrządów.

10.

a) Kandydat posiadający ważne uprawnienia IR musi odbyć co najmniej 15 godzin szkolenia w locie z widocznością z instruktorem.

b) Kandydat bez uprawnień do wykonywania lotów nocnych na samolotach dodatkowo musi odbyć co najmniej 5 godzin szkolenia praktyczne w locie nocnym, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem.

11. Co najmniej 5 godzin szkolenia praktycznego należy odbyć na samolocie certyfikowanym do przewozu co najmniej 4 osób, wyposażonym w przestawialne śmigło i chowane podwozie.

DOŚWIADCZENIE

12. Osoba ubiegająca się o licencję CPL(A) musi posiadać co najmniej 200 godzin czasu lotu, w tym co najmniej:

a) 100 godzin w charakterze pilota dowódcy, z czego 20 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 540 km (300 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

b) 5 godzin czasu lotu w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych startów i 5 samodzielnych lądowań z pełnym zatrzymaniem; oraz

c) 10 godzin szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów, z czego do 5 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT I, FNPT II lub symulatorze FFS. Kandydat posiadający BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów uzyskuje zaliczenie do 10 godzin na poczet wymaganego czasu szkolenia według wskazań przyrządów. Nie zalicza się godzin szkolenia na BITD;

d) 6 godzin czasu lotu na samolocie wielosilnikowym, jeżeli samolot wielosilnikowy jest użyty do przeprowadzenia egzaminu;

e) Czas lotu w charakterze pilota dowódcy na innych kategoriach statków powietrznych można zaliczyć na poczet wymaganych 200 godzin czasu lotu w następujący sposób:

(i) 30 godzin na śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(H); lub

(ii) 100 godzin na śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(H); lub

(iii) 30 godzin na motoszybowcach turystycznych lub szybowcach; lub

(iv) 30 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(As); lub

(v) 60 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(As).

EGZAMIN PRAKTYCZNY

13. Po ukończeniu szkolenia w powietrzu i spełnieniu stosownych wymagań dotyczących doświadczenia kandydat przystępuje do egzaminu praktycznego do CPL(A) na samolocie jednosilnikowym lub wielosilnikowym.

F. Szkolenie zintegrowane do licencji ATP/IR - śmigłowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem zintegrowanego szkolenia do licencji ATP(H)/IR jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnych do umożliwienia mu wykonywania czynności drugiego pilota na śmigłowcach wielosilnikowych z załogą wieloosobową w zarobkowym transporcie lotniczym oraz uzyskania licencji CPL(H)/IR.

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane ATP(H)/IR musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(H) uzyskuje zaliczenie 50 % odpowiedniego doświadczenia, do maksymalnej liczby:

a) 40 godzin, z czego nie więcej niż 20 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 50 godzin, z czego nie więcej niż 25 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu ATPL(H) i IR;

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów; oraz

c) szkolenie MCC w operacjach na śmigłowcach z załogą wieloosobową.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia ATP(H)/IR, może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne ATP(H)/IR musi obejmować co najmniej 750 godzin.

7. Szkolenie MCC obejmuje co najmniej 25 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

8. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji ATPL(H) i uprawnień IR.

SZKOLENIE W POWIETRZU

9. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 195 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów. Z ogólnej liczby 195 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 140 godzin szkolenia z instruktorem, z czego:

1) 75 godzin szkolenia w locie z widocznością może obejmować:

(i) 30 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS klasy C/D; lub

(ii) 25 godzin na urządzeniu FTD 2,3; lub

(iii) 20 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III; lub

(iv) 20 godzin na samolotach lub motoszybowcach turystycznych;

2) 50 godzin szkolenia według wskazań przyrządów może obejmować:

(i) do 20 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS lub na urządzeniu FTD 2,3 lub FNPT II/III; lub

(ii) 10 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT co najmniej klasy 1 lub na samolocie;

3) 15 godzin szkolenia MCC, do którego można wykorzystać śmigłowcowy symulator FFS lub śmigłowcowe urządzenie FTD 2,3(MCC) lub FNPT II/III(MCC).

Jeżeli typ śmigłowca użyty do szkolenia w powietrzu jest inny niż typ śmigłowcowego symulatora FFS użyty do szkolenia w locie z widocznością, zalicza się tylko czas spędzony na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III;

b) 55 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 40 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Należy uzyskać co najmniej 14 godzin czasu lotu samodzielnego w dzień i 1 godzinę czasu lotu samodzielnego w nocy;

c) 50 godzin lotów nawigacyjnych, w tym co najmniej 10 godzin w dzień w charakterze ucznia-pilota dowódcy, z czego jeden lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), w trakcie którego należy wykonać lądowania na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

d) 5 godzin czasu lotu na śmigłowcach w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie;

e) 50 godzin czasu ćwiczeń według wskazań przyrządów z instruktorem, w tym:

(i) 10 godzin czasu podstawowego szkolenia według wskazań przyrządów; oraz

(ii) 40 godzin szkolenia IR, w tym co najmniej 10 godzin na śmigłowcu wielosilnikowym certyfikowanym do lotów IFR.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

10. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego do licencji CPL(H) na śmigłowcu wielosilnikowym oraz do egzaminu praktycznego na uprawnienie IR na śmigłowcu wielosilnikowym certyfikowanym do lotów IFR, a także musi spełnić wymagania dotyczące szkolenia MCC.

G. Szkolenie zintegrowane do licencji ATP - śmigłowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem zintegrowanego szkolenia do licencji ATP(H) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do umożliwienia mu wykonywania czynności drugiego pilota na śmigłowcach wielosilnikowych z załogą wieloosobową, z przywilejami ograniczonymi do lotów VFR, w zarobkowym transporcie lotniczym oraz do uzyskania licencji CPL(H).

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane do licencji ATP(H) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(H) uzyskuje zaliczenie 50 % odpowiedniego doświadczenia, do maksymalnej liczby:

a) 40 godzin, z czego nie więcej niż 20 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 50 godzin, z czego nie więcej niż 25 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu ATPL(H);

b) szkolenie w zakresie lotów z widocznością oraz podstaw wykonywania lotów według wskazań przyrządów; oraz

c) szkolenie MCC w operacjach na śmigłowcach z załogą wieloosobową.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia ATP(H), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne do licencji ATP(H) musi obejmować co najmniej 650 godzin.

7. Szkolenie MCC obejmuje co najmniej 20 godzin szkolenia teoretycznego i ćwiczeń.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

8. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji ATPL(H).

SZKOLENIE W POWIETRZU

9. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 150 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów. Z ogólnej liczby 150 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 95 godzin szkolenia z instruktorem, z czego:

(i) 75 godzin szkolenia w locie z widocznością może obejmować:

1) 30 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS klasy C/D; lub

2) 25 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FTD 2,3; lub

3) 20 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III; lub

4) 20 godzin na samolotach lub motoszybowcach turystycznych;

(ii) 10 godzin podstawowego szkolenia według wskazań przyrządów może obejmować 5 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT co najmniej klasy I lub na samolocie;

(iii) 10 godzin szkolenia MCC, do którego można wykorzystać śmigłowcowy symulator FFS lub śmigłowcowe urządzenie FTD 2,3(MCC) lub FNPT II/III(MCC).

Jeżeli typ śmigłowca użyty do szkolenia w powietrzu jest inny niż typ śmigłowcowego symulatora FFS użyty do szkolenia w locie z widocznością, zalicza się tylko czas spędzony na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III;

b) 55 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 40 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Należy uzyskać co najmniej 14 godzin czasu lotu samodzielnego w dzień i 1 godzinę czasu lotu samodzielnego w nocy;

c) 50 godzin lotów nawigacyjnych, w tym co najmniej 10 godzin w dzień w charakterze ucznia-pilota dowódcy, z czego jeden lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), w trakcie którego należy wykonać lądowania na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

d) 5 godzin czasu lotu na śmigłowcach w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

10. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego do licencji CPL(H) na śmigłowcu wielosilnikowym i spełnić wymagania dotyczące MCC.

H. Szkolenie modułowe do licencji ATP - śmigłowce

1. Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(H), która zalicza szkolenie teoretyczne podczas szkolenia modułowego, musi posiadać co najmniej licencję PPL(H) oraz wykonać, w okresie 18 miesięcy, nie mniej niż:

a) w przypadku osoby posiadającej licencję PPL(H) wydaną zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej: 550 godzin;

b) w przypadku osoby posiadającej licencję CPL(H): 300 godzin.

2. Osoba ubiegająca się o licencję ATPL(H)/IR, która zalicza szkolenie teoretyczne podczas szkolenia modułowego, musi posiadać co najmniej licencję PPL(H) oraz uzyskać nie mniej niż:

a) w przypadku osoby posiadającej licencję PPL(H): 650 godzin;

b) w przypadku osoby posiadającej licencję CPL(H): 400 godzin;

c) w przypadku osoby posiadającej uprawnienia IR(H): 500 godzin;

d) w przypadku osoby posiadającej licencję CPL(H) i uprawnienia IR(H): 250 godzin.

I. Szkolenie zintegrowane do licencji CPL/IR - śmigłowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem zintegrowanego szkolenia do licencji CPL(H)/IR jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego w operacjach na śmigłowcach wielosilnikowych z załogą jednoosobową oraz do uzyskania licencji CPL(H)/IR na śmigłowce wielosilnikowe.

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(H)/IR powinna zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(H) uzyskuje zaliczenie 50 % odpowiedniego doświadczenia, do maksymalnej liczby:

a) 40 godzin, z czego nie więcej niż 20 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 50 godzin, z czego nie więcej niż 25 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(H) oraz uprawnień IR, a także do pierwszego uprawnienia na typ śmigłowca wielosilnikowego; oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL(H)/IR, może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne CPL(H)/IR obejmuje co najmniej 500 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(H) i uprawnień IR.

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 180 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów. Z ogólnej liczby 180 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 125 godzin szkolenia z instruktorem, z czego:

(i) 75 godzin szkolenia w lotach widocznością, które może obejmować:

1) 30 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS klasy C/D; lub

2) 25 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FTD 2,3; lub

3) 20 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III; lub

4) 20 godzin na samolotach lub motoszybowcach turystycznych;

(ii) 50 godzin szkolenia według wskazań przyrządów może obejmować:

1) do 20 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS lub urządzeniu FTD 2,3 lub FNPT II/III; lub

2) 10 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT co najmniej klasy 1 lub na samolocie.

Jeżeli typ śmigłowca użyty do szkolenia w powietrzu jest inny niż typ śmigłowcowego symulatora FFS użytego do szkolenia w locie z widocznością, zalicza się tylko czas spędzony na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III;

b) 55 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 40 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Należy uzyskać co najmniej 14 godzin czasu lotu samodzielnego w dzień i 1 godzinę czasu lotu samodzielnego w nocy;

c) 10 godzin lotów nawigacyjnych z instruktorem;

d) 10 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

e) 5 godzin czasu lotu na śmigłowcach w nocy, w tym co najmniej 3 godziny szkolenia z instruktorem, z czego co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie;

f) 50 godzin czasu ćwiczeń według wskazań przyrządów z instruktorem, z czego:

(i) 10 godzin czasu podstawowego szkolenia według wskazań przyrządów; oraz

(ii) 40 godzin szkolenia IR, w tym co najmniej 10 godzin na śmigłowcu wielosilnikowym certyfikowanym do lotów IFR.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego do licencji CPL(H) na śmigłowcu wielosilnikowym lub jednosilnikowym oraz do egzaminu praktycznego na uprawnienie IR na śmigłowcu certyfikowanym do wykonywania lotów IFR.

J. Szkolenie zintegrowane do licencji CPL - śmigłowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia zintegrowanego do licencji CPL(H) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(H).

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(H) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(H) uzyskuje zaliczenie 50 % odpowiedniego doświadczenia, do maksymalnej liczby:

a) 40 godzin, z czego nie więcej niż 20 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 50 godzin, z czego nie więcej niż 25 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(H); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL(H), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne do licencji CPL(H) musi obejmować co najmniej 350 godzin albo, jeżeli kandydat posiada licencję PPL, 200 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(H).

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 135 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów, przy czym czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów może wynieść nie więcej niż 5 godzin. Z ogólnej liczby 135 godzin kandydat musi zaliczyć co najmniej:

a) 85 godzin szkolenia z instruktorem, z czego:

(i) szkolenie w locie z widocznością może wynieść do 75 godzin i obejmować:

1) 30 godzin na śmigłowcowym symulatorze FFS klasy C/D; lub

2) 25 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FTD 2,3; lub

3) 20 godzin na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III; lub

4) 20 godzin na samolocie lub motoszybowcu turystycznym;

(ii) do 10 godzin szkolenia według wskazań przyrządów, z czego 5 godzin można wykonać na śmigłowcowym urządzeniu FNPT co najmniej klasy I lub na samolocie.

Jeżeli typ śmigłowca użyty do szkolenia w powietrzu jest inny niż typ śmigłowcowego symulatora FFS użyty do szkolenia w locie z widocznością, zalicza się tylko czas spędzony na śmigłowcowym urządzeniu FNPT II/III;

b) 50 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 35 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Należy uzyskać co najmniej 14 godzin czasu lotu samodzielnego w dzień i 1 godzinę czasu lotu samodzielnego w nocy;

c) 10 godzin lotów nawigacyjnych z instruktorem;

d) 10 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu;

e) 5 godzin czasu lotu na śmigłowcach w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie;

f) 10 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem, w tym co najmniej 5 godzin na śmigłowcu.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego do licencji CPL(H).

K. Szkolenie modułowe do licencji CPL - śmigłowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego do licencji CPL(H) jest wyszkolenie posiadacza licencji PPL(H) do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(H).

2. Przed podjęciem szkolenia modułowego CPL(H) kandydat musi być posiadaczem licencji PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej.

3. Przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu kandydat musi:

a) posiadać wykonane 155 godzin czasu lotu, w tym 50 godzin w charakterze pilota dowódcy śmigłowców, z czego 10 godzin w lotach nawigacyjnych.

Z wyjątkiem wymogu dotyczącego 50 godzin jako pilot dowódca na śmigłowcach, godziny lotu jako pilot dowódca w innych kategoriach statków powietrznych mogą odpowiadać 155 godzinom czasu lotu śmigłowcem w dowolnym z poniższych przypadków:

1) 20 godzin na samolotach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(A);

2) 50 godzin na samolotach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(A);

3) 10 godzin na motoszybowcach turystycznych lub szybowcach;

4) 20 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(As);

5) 50 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(As);

b) spełnić wymagania określone w FCL.725 oraz FCL.720.H, jeżeli podczas egzaminu praktycznego ma zostać użyty śmigłowiec wielosilnikowy.

4. Osoba pragnąca podjąć szkolenie modułowe CPL(H) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia praktycznego w ramach jednego nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Szkolenie teoretyczne może prowadzić wyłącznie zatwierdzony w tym zakresie ośrodek szkolenia.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(H); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne do licencji CPL(H) musi obejmować co najmniej 250 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(H).

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Kandydat bez uprawnień IR powinien odbyć co najmniej 30 godzin szkolenia praktycznego z instruktorem, z czego:

a) 20 godzin szkolenia w locie z widocznością, z czego 5 godzin można wykonać na śmigłowcowym symulatorze FFS lub śmigłowcowym urządzeniu FTD 2,3 lub FNPT II, III; oraz

b) 10 godzin szkolenia według wskazań przyrządów, z czego 5 godzin można wykonać na śmigłowcowym urządzeniu FTD co najmniej klasy 1 lub FNPT co najmniej klasy I, bądź na samolocie.

9. Kandydat posiadający ważne uprawnienia IR(H) uzyskuje pełne zaliczenie na poczet czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem. Kandydat posiadający ważne uprawnienia IR(A) musi zaliczyć co najmniej 5 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem na śmigłowcu.

10. Kandydat bez uprawnień do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach dodatkowo musi odbyć co najmniej 5 godzin szkolenia praktyczne w locie nocnym, w tym 3 godziny szkolenia z instruktorem, z czego co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie.

DOŚWIADCZENIE

11. Osoba ubiegająca się o licencję CPL(H) musi posiadać co najmniej 185 godzin czasu lotu, w tym 50 godzin w charakterze pilota dowódcy, z czego 10 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 185 km (100 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na dwóch lotniskach innych niż lotnisko odlotu.

Czas lotu w charakterze pilota dowódcy na innych kategoriach statków powietrznych można zaliczyć na poczet wymaganych 185 godzin czasu lotu w następujący sposób:

a) 20 godzin na samolotach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(A); lub

b) 50 godzin na samolotach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(A); lub

c) 10 godzin na motoszybowcach turystycznych lub szybowcach; lub

d) 20 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję PPL(As); lub

e) 50 godzin na sterowcach, jeżeli kandydat posiada licencję CPL(As).

EGZAMIN PRAKTYCZNY

12. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu i zdobyciu odpowiedniego doświadczenia kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego na licencję CPL(H).

L. Szkolenie zintegrowane do licencji CPL/IR - sterowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia zintegrowanego do licencji CPL(As)/IR jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do wykonywania operacji na sterowcach oraz do uzyskania licencji CPL(As)/IR.

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(As)/IR musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(As), PPL(A) lub PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(As), PPL(A) lub PPL(H) uzyskuje zaliczenie do maksymalnej liczby:

a) 10 godzin, z czego nie więcej niż 5 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 15 godzin, z czego nie więcej niż 7 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na sterowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(As) oraz uprawnień IR, a także do pierwszego uprawnienia na typ sterowca; oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL/IR(As), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Szkolenie teoretyczne CPL(As)/IR musi obejmować co najmniej 500 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(As) i uprawnień IR.

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 80 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów. Z ogólnej liczby 80 godzin kandydat musi wykonać co najmniej:

a) 60 godzin szkolenia z instruktorem, z czego:

(i) 30 godzin szkolenia w locie z widocznością, które może obejmować:

1) 12 godzin na symulatorze sterowcowym FFS; lub

2) 10 godzin na symulatorze sterowcowym FTD; lub

3) 8 godzin na sterowcowym urządzeniu FNPT II/III; lub

4) 8 godzin na samolocie, śmigłowcu lub motoszybowcu turystycznym;

(ii) 30 godzin szkolenia według wskazań przyrządów, które może obejmować:

1) do 12 godzin na sterowcowym symulatorze FFS lub sterowcowym urządzeniu FTD lub FNPT II, III; lub

2) 6 godzin na sterowcowym urządzeniu FTD co najmniej klasy 1 lub FNPT co najmniej klasy I, lub na samolocie.

Jeżeli typ sterowca użyty do szkolenia w powietrzu jest inny niż typ sterowcowego symulatora FFS użyty do szkolenia w locie z widocznością, zalicza się tylko 8 godzin;

b) 20 godzin czasu lotu w charakterze pilota dowódcy, z czego 5 godzin można wykonać w charakterze ucznia-pilota dowódcy. Należy uzyskać co najmniej 14 godzin czasu lotu samodzielnego w dzień i 1 godzinę czasu lotu samodzielnego w nocy;

c) 5 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 90 km (50 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na lotnisku docelowym;

d) 5 godzin czasu lotu na sterowcach w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie;

e) 30 godzin czasu ćwiczeń według wskazań przyrządów z instruktorem, z czego:

(i) 10 godzin czasu podstawowego szkolenia według wskazań przyrządów; oraz

(ii) 20 godzin szkolenia IR, w tym co najmniej 10 godzin na sterowcu wielosilnikowym certyfikowanym do lotów IFR.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego do licencji CPL(As) na sterowcu jednosilnikowym lub wielosilnikowym oraz do egzaminu praktycznego do uprawnienia IR na sterowcu wielosilnikowym certyfikowanym do wykonywania lotów IFR.

M. Szkolenie zintegrowane do licencji CPL - sterowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia zintegrowanego do licencji CPL(As) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(As).

2. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane CPL(As) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia.

3. Kandydat może zostać dopuszczony do szkolenia jako uczestnik bez licencji albo jako posiadacz licencji PPL(As), PPL(A) lub PPL(H) wydanej zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej. Posiadacz licencji PPL(As), PPL(A) lub PPL(H) uzyskuje zaliczenie do maksymalnej liczby:

a) 10 godzin, z czego nie więcej niż 5 godzin szkolenia z instruktorem; lub

b) 15 godzin, z czego nie więcej niż 7 godzin szkolenia z instruktorem, o ile dana osoba uzyskała uprawnienia do wykonywania lotów nocnych na sterowcach.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(As); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

5. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia CPL(As), może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne do licencji CPL(As) musi obejmować co najmniej 350 godzin albo, jeżeli kandydat posiada licencję PPL, 200 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

7. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(As).

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w powietrzu musi obejmować ogółem co najmniej 50 godzin, wliczając w to wszystkie sprawdziany postępów, przy czym czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów może wynieść nie więcej niż 5 godzin. Z ogólnej liczby 50 godzin kandydat musi zaliczyć co najmniej:

a) 30 godzin szkolenia z instruktorem, z czego czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów nie może przekroczyć 5 godzin;

b) 20 godzin w charakterze pilota dowódcy;

c) 5 godzin lotów nawigacyjnych z instruktorem;

d) 5 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 90 km (50 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowania z pełnym zatrzymaniem na lotnisku docelowym;

e) 5 godzin czasu lotu na sterowcach w nocy, z czego 3 godziny szkolenia z instruktorem, w tym co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie;

f) 10 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem, w tym co najmniej 5 godzin na sterowcu.

EGZAMIN PRAKTYCZNY

9. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w locie kandydat podchodzi do egzaminu praktycznego na licencję CPL(As).

N. Szkolenie modułowe do licencji CPL - sterowce

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego do licencji CPL(As) jest wyszkolenie posiadacza licencji PPL(As) do poziomu umiejętności niezbędnego do wydania licencji CPL(As).

2. Przed rozpoczęciem szkolenia modułowego do licencji CPL(As) kandydat musi:

a) posiadać licencję PPL(As) wydaną zgodnie z załącznikiem 1 do konwencji chicagowskiej;

b) posiadać 200 godzin czasu lotu jako pilot sterowców, w tym 100 godzin w charakterze pilota dowódcy, z czego 50 godzin w lotach nawigacyjnych.

3. Osoba pragnąca podjąć szkolenie modułowe CPL(As) musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Szkolenie teoretyczne może prowadzić wyłącznie zatwierdzony w tym zakresie ośrodek szkolenia.

4. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu CPL(As); oraz

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

5. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne do licencji CPL(As) musi obejmować co najmniej 250 godzin.

EGZAMIN Z WIEDZY TEORETYCZNEJ

6. Kandydat musi wykazać się wiedzą na poziomie odpowiednim dla przywilejów nadawanych posiadaczowi licencji CPL(As).

SZKOLENIE W POWIETRZU

7. Kandydat bez uprawnień IR powinien odbyć co najmniej 20 godzin szkolenia w locie z instruktorem, z czego: 10 godzin szkolenia praktycznego z widocznością, z czego 5 godzin można wykonać na sterowcowym symulatorze FFS lub na sterowcowym urządzeniu FTD 2,3 lub FNPT II, III; oraz 10 godzin szkolenia według wskazań przyrządów, z czego 5 godzin można wykonać na sterowcowym urządzeniu FTD co najmniej klasy 1 lub FNPT co najmniej klasy I, bądź na samolocie.

8. Kandydat posiadający ważne uprawnienia IR(As) uzyskuje pełne zaliczenie na poczet czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem. Kandydat posiadający ważne uprawnienia IR na inną kategorię statku powietrznego musi zaliczyć co najmniej 5 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem na sterowcu.

9. Kandydat bez uprawnień do wykonywania lotów nocnych na sterowcach dodatkowo musi odbyć co najmniej 5 godzin szkolenia praktyczne w locie nocnym, w tym 3 godziny szkolenia z instruktorem, z czego co najmniej 1 godzinę lotu nawigacyjnego oraz 5 samodzielnych kręgów w nocy. Każdy krąg powinien obejmować start i lądowanie.

DOŚWIADCZENIE

10. Osoba ubiegająca się o licencję CPL(As) musi posiadać co najmniej 250 godzin czasu lotu na sterowcach, w tym 125 godzin w charakterze pilota dowódcy, z czego 50 godzin lotów nawigacyjnych w charakterze pilota dowódcy, w tym lot nawigacyjny VFR na odległość co najmniej 90 km (50 mil morskich), podczas którego należy wykonać lądowanie z pełnym zatrzymaniem na lotnisku docelowym.

Czas lotu w charakterze pilota dowódcy na innych kategoriach statków powietrznych można zaliczyć na poczet wymaganych 185 godzin czasu lotu w następujący sposób:

a) 30 godzin na samolotach lub śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję, odpowiednio, PPL(A) lub PPL(H); lub

b) 60 godzin na samolotach lub śmigłowcach, jeżeli kandydat posiada licencję, odpowiednio, CPL(A) lub CPL(H); lub

c) 10 godzin na motoszybowcach turystycznych lub szybowcach; lub

d) 10 godzin na balonach. EGZAMIN PRAKTYCZNY

11. Po ukończeniu odpowiedniego szkolenia w powietrzu i zdobyciu odpowiedniego doświadczenia, kandydat musi podejść do egzaminu praktycznego na licencję CPL(As).

DODATEK 4  ⁹²  

Egzamin praktyczny do licencji CPL

A. Przepisy ogólne

1. Kandydat do egzaminu praktycznego na licencję CPL musi odbyć szkolenie na tej samej klasie lub tym samym typie statku powietrznego, jaki ma być wykorzystany podczas egzaminu.

2. Kandydat musi zaliczyć odpowiednie sekcje egzaminu praktycznego. Niezaliczenie jednego elementu danej sekcji skutkuje niezaliczeniem tej sekcji. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż jednej sekcji, musi powtórzyć cały egzamin. Kandydat, który nie zaliczy tylko jednej sekcji, powtarza niezaliczoną sekcję. Jeżeli kandydat nie zaliczy jakiejkolwiek sekcji egzaminu powtórkowego, w tym sekcji zaliczonych przy wcześniejszym podejściu, musi powtórzyć cały egzamin. Wszystkie odpowiednie sekcje egzaminu praktycznego muszą być ukończone w ciągu 6 miesięcy. Jeżeli kandydat nie otrzyma zaliczenia wszystkich odpowiednich sekcji egzaminu w dwóch podejściach, musi przejść dodatkowe szkolenie.

3. Niezaliczenie egzaminu praktycznego może skutkować koniecznością przejścia dodatkowego szkolenia. Nie ma ograniczeń co do dozwolonej liczby podejść do egzaminu praktycznego.

SPOSÓB PRZEPROWADZANIA EGZAMINU

4. Jeżeli kandydat zdecyduje się przerwać egzamin praktyczny z powodów uznanych przez egzaminatora za niewystarczające, kandydat musi powtórzyć cały egzamin praktyczny. Jeżeli egzamin zostaje przerwany z powodów uznanych przez egzaminatora za wystarczające, podczas dalszego lotu sprawdza się tylko te sekcje, które nie zostały ukończone do momentu przerwania egzaminu.

5. Decyzja o powtórzeniu przez kandydata jakiegokolwiek manewru czy procedury objętej egzaminem należy do egzaminatora. Egzaminator może przerwać egzamin w każdym momencie, jeżeli uzna, że poziom umiejętności wykazywany przez kandydata wymaga powtórzenia całego egzaminu.

6. Od kandydata wymaga się pilotowania statku powietrznego od momentu, w którym można wykonywać czynności pilota dowódcy oraz wykonywania lotu w taki sposób, jakby na statku powietrznym nie było innego członka załogi. Odpowiedzialność za lot musi być ustalona zgodnie z przepisami krajowymi.

7. Kandydat musi poinformować egzaminatora o wykonywanych przez siebie czynnościach kontrolnych i obowiązkach, w tym tych dotyczących identyfikacji pomocy radionawigacyjnych. Czynności kontrolne należy wykonywać zgodnie z listą kontrolną statku powietrznego, w którym przeprowadzany jest egzamin. Podczas poprzedzających lot przygotowań do egzaminu kandydat jest zobowiązany do określenia ustawień mocy i prędkości. Dane dotyczące osiągów dla startu, podejścia do lądowania i lądowania muszą być obliczone przez kandydata zgodnie z instrukcją operacyjną lub instrukcją użytkowania w locie dla danego wykorzystywanego statku powietrznego.

8. Egzaminator nie może brać udziału w pilotowaniu statku powietrznego z wyjątkiem sytuacji, gdy jego interwencja jest konieczna z uwagi na bezpieczeństwo lub dla uniknięcia niedopuszczalnych opóźnień w ruchu.

B. Zakres egzaminu praktycznego do wydania licencji CPL - samoloty

1. Samolot wykorzystany do przeprowadzenia egzaminu praktycznego musi spełniać wymagania dotyczące samolotów szkolnych, być dopuszczony do przewozu co najmniej czterech osób oraz posiadać śmigło przestawialne w locie i chowane podwozie.

2. Trasa lotu musi być wybierana przez egzaminatora, przy czym punktem docelowym musi być lotnisko kontrolowane. Kandydat odpowiada za planowanie lotu oraz dopilnowuje, aby na pokładzie znajdowała się całość sprzętu i dokumentacji potrzebnej do wykonania lotu. Lot musi trwać co najmniej 90 minut.

3. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania samolotu w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej; oraz

e) zachowywania kontroli nad samolotem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU PRAKTYCZNEGO

4. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego samolotu.

Wysokość
lot normalny	± 100 stóp
z symulowaną awarią silnika	± 150 stóp
utrzymywanie nakazanej linii drogi przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 5°
Kierunek
lot normalny	± 10°
z symulowaną awarią silnika	± 15°
Prędkość
start i podejście do lądowania	± 5 węzłów
wszystkie pozostałe elementy lotu	± 10 węzłów

ZAKRES EGZAMINU

5. Elementy sekcji 2 wiersze c) i e) ppkt (iv), sekcji 3 wiersz g) oraz całość sekcji 5 i 6 można wykonać na urządzeniu FNPT II lub symulatorze FFS. Egzaminator może odstąpić od wykonania elementów w sekcji 6 wiersz d).

We wszystkich sekcjach obowiązuje korzystanie z list kontrolnych samolotu, wykorzystanie zespołu umiejętności lotniczych, pilotowanie samolotu według zewnętrznych punktów odniesienia, stosowanie procedur przeciwoblodzeniowych i odlodzeniowych oraz stosowanie zasad zarządzania zagrożeniami i błędami we wszystkich fazach egzaminu.

SEKCJA 1 - CZYNNOŚCI PRZED LOTEM I ODLOT
a	Czynności przed lotem, w tym: Planowanie lotu, dokumentacja, określanie masy i wyważenia, informacja meteorologiczna, NOTAMY
b	Przegląd i obsługa samolotu
c	Kołowanie i start
d	Kwestie dotyczące osiągów i trymerowania
e	Operacje na lotnisku i w kręgu nadlotniskowym
f	Procedura odlotu, ustawianie wysokościomierza, unikanie kolizji (obserwacja zewnętrzna)
g	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 2 - PILOTAŻ
a	Pilotowanie samolotu według zewnętrznych punktów odniesienia, w tym lot poziomy po prostej, na wznoszeniu, opadaniu, obserwacja zewnętrzna
b	Lot na prędkościach minimalnych, w tym rozpoznawanie i wyprowadzanie z początkowej fazy przeciągnięcia i pełnego przeciągnięcia
c	Zakręty, w tym w konfiguracji do lądowania. Głębokie zakręty z przechyleniem 45°
d	Lot na prędkościach maksymalnych, w tym rozpoznawanie i wyprowadzanie ze spirali nurkującej
e	Lot wyłącznie według wskazań przyrządów, w tym: (i) lot poziomy, konfiguracja przelotowa, kontrola kierunku, wysokości i prędkości (ii) zakręty z przechyleniem 10°-30° na wznoszeniu i zniżaniu (iii) wyprowadzanie z nietypowych położeń (iv) lot z ograniczonym zestawem przyrządów
f	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3 - PROCEDURY PODCZAS PRZELOTU
a	Pilotowanie samolotu według zewnętrznych punktów odniesienia, z uwzględnieniem konfiguracji przelotowej Zagadnienia dotyczące zasięgu/długotrwałości lotu
b	Orientacja, czytanie mapy
c	Kontrolowanie wysokości, prędkości i kierunku, obserwacja zewnętrzna
d	Ustawianie wysokościomierza. Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
e	Monitorowanie przebiegu lotu, dziennik nawigacyjny, zużycie paliwa, ocena błędu w utrzymywaniu nakazanej linii drogi i powrót na nakazaną linię drogi po odchyleniu
f	Obserwacja warunków pogodowych, ocena charakteru zmian pogody, planowanie zawrócenia z trasy
g	Utrzymywanie nakazanej linii drogi, ustalanie pozycji (wg NDB, VOR lub linii drogi między punktami kontrolnymi), identyfikacja pomocy radionawigacyjnych (lot według wskazań przyrządów).
h	Zastosowanie planu zawrócenia z trasy na lotnisko zapasowe (lot z widocznością)
SEKCJA 4 - PROCEDURY PODEJŚCIA DO LĄDOWANIA I LĄDOWANIE
a		Procedury dolotu, ustawianie wysokościomierza, czynności kontrolne, obserwacja zewnętrzna
b		Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
c		Odejście na drugi krąg z małej wysokości
d		Lądowanie normalne, lądowanie przy bocznym wietrze (jeżeli są odpowiednie warunki)
e		Lądowanie na krótkim lądowisku
f		Podejście do lądowania i lądowanie bez użycia mocy silnika (tylko samoloty jednosilnikowe)
g		Lądowanie bez użycia klap
h		Czynności po locie
SEKCJA 5 - PROCEDURY W SYTUACJACH ANORMALNYCH I AWARYJNYCH
Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 4
a		Symulowana awaria silnika po starcie (na bezpiecznej wysokości), ćwiczenie w przypadku pożaru
b		Nieprawidłowe działanie instalacji, w tym instalacji awaryjnego wypuszczania podwozia, awaria instalacji elektrycznej i hamulców
c		Lądowanie przymusowe (symulowane)
d		Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
e		Pytania ustne
SEKCJA 6 - LOT Z SYMULOWANĄ ASYMETRIĄ CIĄGU ORAZ ELEMENTY ODPOWIEDNIE DLA KLASY LUB TYPU
Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 5
a	Symulowana awaria silnika podczas startu (na bezpiecznej wysokości, chyba że jest przeprowadzana na symulatorze FFS)
b	Podejście do lądowania i odejście na drugi krąg przy niesymetrycznym ciągu
c	Podejście do lądowania i lądowanie z pełnym zatrzymaniem przy niesymetrycznym ciągu
d	Wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika (zgodnie z wyborem egzaminatora)
e	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne, zespół umiejętności lotniczych
f	Według uznania egzaminatora - każdy istotny element egzaminu praktycznego na klasę lub typ, jeżeli ma zastosowanie: (i) systemy samolotu włącznie z obsługą autopilota (ii) działanie systemu hermetyzacji (iii) obsługa instalacji odlodzeniowej i przeciwoblodzeniowej
g	Pytania ustne

C. Zakres egzaminu praktycznego do wydania licencji CPL - śmigłowce

1. Śmigłowiec wykorzystany do przeprowadzenia egzaminu praktycznego musi spełniać wymagania dotyczące śmigłowców szkolnych.

2. Obszar i trasa lotu są wybierane przez egzaminatora, przy czym wszystkie manewry na niskiej wysokości i w zawisie muszą odbywać się nad zatwierdzonym lotniskiem/miejscem. Trasy wykorzystywane do realizacji sekcji 3 mogą kończyć się na lotnisku odlotu lub innym lotnisku, przy czym jeden punkt docelowy musi być lotniskiem kontrolowanym. Egzamin praktyczny można przeprowadzić podczas 2 lotów. Całkowity czas trwania lotu (lotów) nie może być krótszy niż 90 minut.

3. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania śmigłowca w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej; oraz

e) zachowywania kontroli nad śmigłowcem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU PRAKTYCZNEGO

4. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowe oraz osiągi wykorzystywanego śmigłowca.

Wysokość
lot normalny	± 100 stóp
symulowana poważna sytuacja awaryjna	± 150 stóp
utrzymywanie nakazanej linii drogi przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 10°
Kierunek
lot normalny	± 10°
symulowana poważna sytuacja awaryjna	± 15°
Prędkość
start i podejście na więcej niż jednym silniku	± 5 węzłów
wszystkie pozostałe elementy lotu	± 10 węzłów
Przemieszczanie się względem ziemi
Start zawis w zasięgu wpływu ziemi (I.G.E.)	± 3 stopy
lądowanie bez ruchów do przodu lub tyłu

ZAKRES EGZAMINU

5. Elementy z sekcji 4 można wykonać na śmigłowcowym urządzeniu FNPT lub symulatorze FFS. We wszystkich sekcjach obowiązuje korzystanie z list kontrolnych śmigłowca, wykorzystanie zespołu umiejętności lotniczych, pilotowanie śmigłowca według zewnętrznych punktów odniesienia, stosowanie procedur przeciwoblodzeniowych oraz stosowanie zasad zarządzania zagrożeniami i błędami we wszystkich fazach egzaminu.

SEKCJA 1 - CZYNNOŚCI KONTROLNE I PROCEDURY PRZED LOTEM I PO LOCIE
a	Znajomość śmigłowca (np. dziennik techniczny, paliwo, masa i wyważenie, osiągi), planowanie lotu, dokumentacja, NOTAMY, pogoda
b	Przegląd i obsługa śmigłowca przed lotem, lokalizacja części oraz przydatność
c	Przegląd kabiny pilota, procedury startowe
d	Sprawdzenie przyrządów nawigacyjnych i łączności, wybór i ustawianie częstotliwości
e	Procedury przedstartowe, procedury radiotelefoniczne, współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji
f	Parkowanie, wyłączenie i procedury po locie
SEKCJA 2 - MNEWRY W ZAWISIE, PILOTAŻ ZAAWANSOWANY ORAZ TERENY OGRANICZONE
a	Start i lądowanie (oderwanie i przyziemienie)
b	Kołowanie, podlot na miejsce startu
c	Zawis stacjonarny z wiatrem czołowym/bocznym/tylnym
d	Obroty w zawisie stacjonarnym, 360° w lewo i w prawo (obroty w miejscu)
e	Manewry w zawisie do przodu, w bok i do tyłu
f	Symulowana awaria silnika w zawisie
g	Szybkie zatrzymanie pod wiatr i z wiatrem
h	Lądowania i starty w terenie opadającym / miejscach nieprzygotowanych
i	Starty (różne profile)
j	Start z wiatrem bocznym, tylnym (jeżeli możliwe)
k	Start przy maksymalnej masie startowej (rzeczywistej lub symulowanej)
l	Podejścia do lądowania (różne profile)
m	Start i lądowanie przy ograniczonej mocy
n	Autorotacje (egzaminator wybiera dwa manewry z następującego zakresu: autorotacja podstawowa, maksymalnego zasięgu, na małej prędkości, z zakrętem o 360°)
o	Lądowanie autorotacyjne
p	Praktyczne lądowanie przymusowe z odzyskaną mocą
q	Sprawdzenie mocy, technika rekonesansu, technika podejścia i odlotu
SEKCJA 3 - NAWIGACJA - PROCEDURY PODCZAS PRZELOTU
a	Nawigacja i orientacja na różnych wysokościach, czytanie mapy
b	Kontrola wysokości bezwzględnej/względnej, prędkości i kierunku oraz obserwacja przestrzeni powietrznej, ustawianie wysokościomierza
c	Monitorowanie przebiegu lotu, dziennik nawigacyjny, zużycie paliwa, maksymalny czas lotu, przybliżony czas przylotu, ocena błędu w utrzymywaniu nakazanej linii drogi i powrót na nią po odchyleniu, monitorowanie przy użyciu przyrządów
d	Obserwacja warunków pogodowych, planowanie wariantów
e	Utrzymywanie nakazanej linii drogi, ustalanie pozycji (wg NDB lub VOR), identyfikacja pomocy radionawigacyjnych
f	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego oraz przestrzeganie przepisów itp.
SEKCJA 4 - PROCEDURY LOTU I MANEWRY JEDYNIE WEDŁUG WSKAZAŃ PRZYRZĄDÓW
a	Lot poziomy, kontrola kierunku, wysokości bezwzględnej/względnej i prędkości
b	Zakręty z prędkością kątową 1 w locie poziomym na wskazanym kursie o 180° do 360° w lewo i prawo
c	Wznoszenie i opadanie, w tym zakręty z prędkością kątową 1 na wskazanym kursie
d	Wyprowadzanie z nietypowych położeń
e	Zakręty z przechyleniem 30°, do 90° w lewo i prawo
SEKCJA 5 - POCEDURY W SYTUACJACH ANORMALNYCH I AWARYJNYCH (SYMULOWANE, GDZIE JEST TO WYMAGANE)
Uwaga 1: W przypadku przeprowadzania egzaminu na śmigłowcu wielosilnikowym należy uwzględnić podczas egzaminu symulowaną awarię silnika, w tym podejście i lądowanie na jednym silniku.
Uwaga 2: Egzaminator wybiera 4 z następujących elementów:
a		Niesprawność silnika, w tym awaria sterowania, oblodzenie gaźnika/silnika, instalacji olejowej, według wymagania
b		Nieprawidłowe działanie instalacji paliwowej
c		Nieprawidłowe działanie instalacji elektrycznej
d		Nieprawidłowe działanie instalacji hydraulicznej, w tym podejście i lądowanie bez pracującej instalacji hydraulicznej, według wymagania
e		Nieprawidłowe działanie wirnika nośnego lub systemu równoważenia momentu obrotowego (jedynie na symulatorze FFS lub omówienie teoretyczne)
f		Ćwiczenia w przypadku pożaru, w tym kontrola i usuwanie dymu, według wymagania
g		Inne procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych przewidziane w odpowiedniej instrukcji użytkowania w locie, w tym dla śmigłowców wielosilnikowych: Symulowana awaria silnika przy starcie: przerwanie startu przy lub przed punktem decyzyjnym startu (TDP), lub bezpieczne lądowanie przymusowe przy lub przed zdefiniowanym punktem po starcie (DPATO), tuż po TDP lub DPATO. Lądowanie przy symulowanej awarii silnika: lądowanie lub przejście na drugi krąg po awarii silnika przed punktem decyzyjnym lądowania (LDP) lub zdefiniowanym punktem przed lądowaniem (DPBL), czynności po awarii silnika po LDP lub bezpieczne lądowanie przymusowe po DPBL.

D. Zakres egzaminu praktycznego do wydania licencji CPL - sterowce

1. Sterowiec wykorzystany do przeprowadzenia egzaminu praktycznego musi spełniać wymagania dotyczące sterowców szkolnych.

2. Obszar i trasa lotu są wybierane przez egzaminatora. Trasy wykorzystywane do realizacji sekcji 3 mogą kończyć się na lotnisku odlotu lub innym lotnisku, przy czym jeden punkt docelowy musi być lotniskiem kontrolowanym. Egzamin praktyczny można przeprowadzić podczas 2 lotów. Całkowity czas trwania lotu (lotów) nie może być krótszy niż 60 minut.

3. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania sterowca w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej; oraz

e) zachowywania kontroli nad sterowcem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU PRAKTYCZNEGO

4. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego sterowca.

Wysokość
lot normalny	± 100 stóp
symulowana poważna sytuacja awaryjna	± 150 stóp
utrzymywanie nakazanej linii drogi przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 10°
Kierunek
lot normalny	± 10°
symulowana poważna sytuacja awaryjna	± 15°

ZAKRES EGZAMINU

5. Elementy sekcji 5 i 6 można wykonać na sterowcowym urządzeniu FNPT lub symulatorze FFS. We wszystkich sekcjach obowiązuje korzystanie z list kontrolnych sterowca, wykorzystanie zespołu umiejętności lotniczych, pilotowanie sterowca według zewnętrznych punktów odniesienia, stosowanie procedur przeciwoblodzeniowych oraz stosowanie zasad zarządzania zagrożeniami i błędami we wszystkich fazach.

SEKCJA 1 - CZYNNOŚCI PRZED LOTEM I ODLOT
a	Czynności przed lotem, w tym: Planowanie lotu, dokumentacja, określanie masy i wyważenia, informacja meteorologiczna, NOTAMY
b	Przegląd i obsługa sterowca
c	Procedura odcumowania od masztu, manewrowanie na ziemi i start
d	Kwestie dotyczące osiągów i trymerowania
e	Operacje na lotnisku i w kręgu nadlotniskowym
f	Procedura odlotu, ustawianie wysokościomierza, unikanie kolizji (obserwacja zewnętrzna)
g	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 2 - PILOTAŻ
a	Pilotowanie sterowca według zewnętrznych punktów odniesienia, w tym w locie poziomym po prostej, na wznoszeniu, opadaniu, obserwacja zewnętrzna
b	Lot na wysokości ciśnieniowej
c	Zakręty
d	Strome opadania i wznoszenia
e	Lot wyłącznie według wskazań przyrządów, w tym: (i) lot poziomy, kontrola kierunku, wysokości i prędkości (ii) zakręty w locie wznoszącym i opadającym (iii) wyprowadzanie z nietypowych położeń (iv) lot z ograniczonym zestawem przyrządów
f	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3 - PROCEDURY PODCZAS PRZELOTU
a	Pilotowanie sterowca według zewnętrznych punktów odniesienia, Zagadnienia dotyczące zasięgu/długotrwałości lotu
b	Orientacja, czytanie mapy
c	Kontrolowanie wysokości, prędkości i kierunku, obserwacja zewnętrzna
d	Ustawianie wysokościomierza, współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
e	Monitorowanie przebiegu lotu, dziennik nawigacyjny, zużycie paliwa, ocena błędu w utrzymywaniu nakazanej linii drogi i powrót na nakazaną linię drogi po odchyleniu
f	Obserwacja warunków pogodowych, ocena charakteru zmian pogody, planowanie zawrócenia z trasy
g	Utrzymywanie nakazanej linii drogi, ustalanie pozycji (wg NDB lub VOR), identyfikacja pomocy radionawigacyjnych (lot według wskazań przyrządów). Zastosowanie planu zawrócenia z trasy na lotnisko zapasowe (lot z widzialnością)
SEKCJA 4 - PROCEDURY PODEJŚCIA DO LĄDOWANIA I LĄDOWANIE
a	Procedury dolotu, ustawianie wysokościomierza, czynności kontrolne, obserwacja zewnętrzna
b	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
c	Odejście na drugi krąg z małej wysokości
d	Lądowanie normalne
e	Lądowanie na krótkim lądowisku
f	Podejście do lądowania i lądowanie bez użycia mocy silnika (tylko samoloty jednosilnikowe)
g	Lądowanie bez użycia klap
h	Czynności po locie
SEKCJA 5 - PROCEDURY W SYTUACJACH ANORMALNYCH I AWARYJNYCH
Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 4
a		Symulowana awaria silnika po starcie (na bezpiecznej wysokości), ćwiczenie w przypadku pożaru
b		Nieprawidłowe działanie instalacji
c		Lądowanie przymusowe (symulowane)
d		Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
e		Pytania ustne
SEKCJA 6 - ELEMENTY ODPOWIEDNIE DLA KLASY LUB TYPU
Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 5
a		Symulowana awaria silnika podczas startu (na bezpiecznej wysokości, chyba że jest przeprowadzana na symulatorze FFS)
b		Podejście do lądowania i odejście na drugi krąg z awarią silnika/silników
c		Podejście do lądowania i lądowanie z pełnym zatrzymaniem z awarią silnika/silników
d		Awarie systemu kontroli ciśnienia w powłoce
e		Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne, zespół umiejętności lotniczych
f		Według uznania egzaminatora - każdy istotny element egzaminu praktycznego na klasę lub typ, jeżeli ma zastosowanie: (i) systemy sterowca (ii) obsługa instalacji kontroli ciśnienia w powłoce
g		Pytania ustne

DODATEK 5  ⁹³  

Szkolenie zintegrowane do licencji MPL

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia zintegrowanego do licencji MPL jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do wykonywania czynności drugiego pilota na wielosilnikowych turbinowych samolotach transportu lotniczego z załogą wieloosobową w lotach VFR i IFR oraz zdobycia licencji MPL.

2. Zgoda na prowadzenie szkolenia MPL może być udzielona wyłącznie zatwierdzonemu ośrodkowi szkolenia należącemu do operatora wykonującego zarobkowe przewozy lotnicze certyfikowanego zgodnie z częścią ORO lub posiadającemu specjalną umowę z takim operatorem.

3. Osoba pragnąca podjąć szkolenie zintegrowane do licencji MPL musi zaliczyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego szkolenia zorganizowanego przez zatwierdzony ośrodek szkolenia. Szkolenie ma charakter kompetencyjny i odbywa się w warunkach działania załogi wieloosobowej.

4. Do szkolenia dopuszczane są wyłącznie osoby bez licencji.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu ATPL(A);

b) szkolenie w zakresie wykonywania lotów z widocznością oraz według wskazań przyrządów;

c) szkolenie MCC w operacjach na samolotach z załogą wieloosobową; oraz

d) szkolenie do uprawnień na typ.

6. Kandydat, który nie ukończy lub nie jest w stanie ukończyć całego szkolenia MPL, może zwrócić się do właściwego organu o przeprowadzenie egzaminu z wiedzy teoretycznej i egzaminu praktycznego na licencję z mniejszymi przywilejami i uprawnieniem IR, o ile spełnione zostaną stosowne wymagania.

WIEDZA TEORETYCZNA

7. Zatwierdzone szkolenie teoretyczne MPL musi obejmować 750 godzin do poziomu wiedzy ATPL(A) oraz wymagane szkolenie teoretyczne do odpowiedniego uprawnienia na typ, zgodnie z podczęścią H.

SZKOLENIE W POWIETRZU

8. Szkolenie w locie musi obejmować co najmniej 240 godzin, na które składa się wykonywanie czynności pilota lecącego (pilot flying - PF) i pilota nielecącego (pilot not flying - PNF) w locie faktycznym i symulowanym, w ramach 4 poniższych etapów szkolenia:

a) Etap 1 - podstawowe umiejętności pilotażowe

Podstawowe szkolenie samolotowe w załodze jednoosobowej.

b) Etap 2 - podstawowy

Wprowadzenie do operacji w załodze wieloosobowej i wykonywania lotów według wskazań przyrządów.

c) Etap 3 - średnio zaawansowany

Wykonywanie operacji w załodze wieloosobowej na samolotach wielosilnikowych turbinowych certyfikowanych jako samoloty o wysokich osiągach zgodnie z częścią 21.

d) Etap 4 - zaawansowany

Szkolenie do uprawnienia na typ ukierunkowane na operacje liniowe.

Doświadczenie lotnicze w wykonywaniu faktycznych lotów musi spełniać wszystkie wymagania dotyczące doświadczenia określone w podczęści H oraz obejmować szkolenie z wyprowadzania maszyny z sytuacji krytycznych, loty nocne, loty wyłącznie według wskazań przyrządów, a także doświadczenie wymagane do osiągnięcia odpowiedniego zespołu umiejętności lotniczych.

Wymagane zagadnienia dotyczące MCC należy włączyć do odpowiednich etapów opisanych powyżej.

Szkolenie w locie z asymetrią ciągu należy przeprowadzić na samolocie lub symulatorze FFS.

9. Każdy etap szkolenia w ramach programu szkolenia praktycznego musi się składać ze szkolenia z zakresu odpowiedniej wiedzy podstawowej oraz szkolenia praktycznego.

10. Szkolenie musi obejmować stałą ocenę programu oraz kursantów. Celem oceny programu jest zapewnienie, że:

a) kompetencje i ich ocena są odpowiednie dla zadań stojących przed drugim pilotem samolotu z załogą wieloosobową; oraz

b) kursanci zdobędą niezbędne kompetencje stopniowo i w zadowalający sposób.

11. W celu zapewnienia zdobycia kompetencji, szkolenie musi obejmować co najmniej 12 startów i lądowań. Liczbę tych startów i lądowań można ograniczyć do co najmniej sześciu, pod warunkiem że przed przeprowadzeniem szkolenia ATO i operator zapewnią:

a) wdrożenie procedury oceny osiągnięcia przez ucznia-pilota wymaganego poziomu kompetencji; oraz

b) wdrożenie procesu gwarantującego podjęcie działań naprawczych, jeżeli ocena w trakcie szkolenia wykaże taką konieczność.

Powyższe starty i lądowania należy wykonać pod nadzorem instruktora na typie samolotu, dla którego mają zostać wydane uprawnienia.

OCENIANY POZIOM

12. Kandydat do uzyskania licencji MPL we wszystkich 9 jednostkach kompetencji określonych w ust. 13 poniżej musi wykazać się kompetencją na poziomie zaawansowanym, wymaganym do funkcjonowania i interakcji w charakterze drugiego pilota na samolotach wielosilnikowych turbinowych z załogą wieloosobową, w warunkach lotu z widocznością i według wskazań przyrządów. Ocena ma potwierdzić, że kandydat przez cały czas zachowuje kontrolę nad samolotem i panuje nad sytuacją, zapewniając udane wykonanie procedury lub manewru. Kandydat konsekwentnie wykazuje się wiedzą, umiejętnościami i zachowaniami wymaganymi do bezpiecznej obsługi odpowiedniego typu samolotu, zgodnie z kryteriami umiejętności właściwymi dla licencji MPL.

JEDNOSTKI KOMPETENCJI

13. Kandydat wykazuje się kompetencją w następujących 9 jednostkach kompetencji:

1) stosowanie zasad dotyczących zasad zachowania człowieka, w tym zasad zarządzania zagrożeniami i błędami;

2) wykonywanie operacji naziemnych;

3) wykonywanie startu;

4) wykonywanie wznoszenia;

5) wykonywanie przelotu;

6) wykonywanie opadania;

7) wykonywanie podejścia do lądowania;

8) wykonywanie lądowania; oraz

9) wykonywanie operacji po lądowaniu i po locie.

LOT SYMULOWANY

14. Minimalne wymagania dotyczące urządzeń FSTD:

a) Etap 1 - podstawowe umiejętności pilotażowe

Urządzenia do eszkolenia oraz modułowe urządzenia treningowe zatwierdzone przez właściwy organ i posiadające następujące cechy:

– wyposażenie wykraczające poza oprzyrządowanie zwykle towarzyszące komputerom stacjonarnym, takie jak funkcjonująca replika modułu sterowania mocą silnika, boczny drążek sterowy lub klawiatura FMS, oraz

– angażowanie czynności psychomotorycznych przy odpowiednim zastosowaniu siły i czasu reakcji.

b) Etap 2 - podstawowy

Urządzenie FNPT II MCC, imitujące odpowiedni samolot wielosilnikowy turbinowy.

c) Etap 3 - średnio zaawansowany

Urządzenie FSTD imitujące samolot wielosilnikowy turbinowy, który musi być pilotowany z załogą wieloosobową, i kwalifikowane do standardu na poziomie B, dodatkowo posiadające:

– system widoczności dziennej/zmierzchowej/nocnej, ciągłe pole widzenia w całej kabinie pilotów, odpowiednio zwizualizowane, umożliwiające każdemu z pilotów widzenie 180° w poziomie i 40° w pionie, oraz

– symulację środowiska ATC.

d) Etap 4 - zaawansowany

Symulator FFS w pełni odpowiadający poziomowi D lub C, posiadający wzmocniony system widoczności dziennej oraz symulację środowiska ATC.

DODATEK 6  ⁹⁴  

Szkolenia modułowe do uprawnień IR

A. IR(A) - szkolenie modułowe

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego do uprawnień IR(A) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnych do pilotowania samolotów w lotach IFR oraz w warunkach meteorologicznych do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IMC). Szkolenie składa się z dwóch modułów, które można zrealizować oddzielnie lub w połączeniu:

a) Podstawowy moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów

Obejmuje 10 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 5 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniach BITD, FNPT I lub II lub na symulatorze FFS. Po ukończeniu podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów kandydatowi wydaje się świadectwo ukończenia kursu.

b) Proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów

Obejmuje pozostałą część programu szkolenia do uprawnień IR(A), 40 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów na samolocie jednosilnikowym lub 45 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów na samolocie wielosilnikowym, a także szkolenie teoretyczne do uprawnień IR(A).

2. Kandydat do szkolenia modułowego do uprawnień IR(A) musi być posiadaczem licencji PPL(A) lub CPL(A). Kandydat do podjęcia proceduralnego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów, który nie posiada licencji CPL(A), musi posiadać BIR lub zaświadczenie ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów.

Zatwierdzony ośrodek szkolenia prowadzący szkolenie musi dopilnować, aby kandydat ubiegający się o uprawnienia IR(A) na samoloty wielosilnikowe, nieposiadający uprawnień na typ lub klasę samolotu wielosilni- kowego, przed rozpoczęciem szkolenia w powietrzu na IR(A) przeszedł szkolenie w zakresie samolotów wielosilnikowych określone w podczęści H.

3. Osoba rozpoczynająca proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów w ramach szkolenia modułowego do uprawnień IR(A) musi ukończyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego, nieprzerwanego zatwierdzonego szkolenia. Zatwierdzony ośrodek szkolenia musi dopilnować, aby kandydat posiadał podstawowe umiejętności pilotażu w lotach według wskazań przyrządów przed rozpoczęciem tego szkolenia. W razie potrzeby należy przeprowadzić szkolenie odświeżające.

4. Szkolenie teoretyczne należy ukończyć w ciągu 18 miesięcy. Proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów oraz egzamin praktyczny należy ukończyć w okresie ważności zaliczenia egzaminów teoretycznych.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu IR;

b) szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie modułowe do uprawnień IR(A) musi obejmować co najmniej 150 godzin szkolenia teoretycznego.

SZKOLENIE W POWIETRZU

7. Szkolenie do uprawnień IR(A) na samoloty jednosilnikowe musi obejmować co najmniej 50 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego w ramach czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów można wykonać do 20 godzin na urządzeniu FNPT I lub do 35 godzin na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II. Z czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów przewidzianego na urządzenia FNPT II lub symulator FFS, do 10 godzin można zrealizować na urządzeniu FNPT I.

8. Szkolenie do uprawnień IR(A) na samoloty wielosilnikowe musi obejmować co najmniej 55 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego w ramach czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów można wykonać do 25 godzin na urządzeniu FNPT I lub do 40 godzin na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II. Z czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów przewidzianego na urządzenia FNPT II lub symulator FFS, do 10 godzin można zrealizować na urządzeniu FNPT I. Pozostałe szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów musi obejmować co najmniej 15 godzin na samolotach wielosilnikowych.

9. Posiadacz uprawnień IR(A) na samoloty jednosilnikowe, który posiada również uprawnienia na typ lub klasę samolotu wielosilnikowego i pragnie zdobyć po raz pierwszy uprawnienia IR(A) na samoloty wielosilnikowe, musi ukończyć szkolenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, obejmujące co najmniej 5 godzin szkolenia w locie według wskazań przyrządów na samolotach wielosilnikowych, z czego 3 godziny można zrealizować na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II.

10.1. Posiadaczowi CPL(A), BIR lub zaświadczenia ukończenia podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów zalicza się do 10 godzin na poczet łącznej liczby godzin szkolenia wymaganej zgodnie z pkt 7 lub 8 powyżej.

10.2. W przypadku posiadacza uprawnień IR(H), łączną długość szkolenia wymaganą zgodnie z ust. 7 lub 8 powyżej można zmniejszyć do 10 godzin.

10.3. Łączna długość szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów na samolocie musi być zgodna z wymaganiami określonymi w ust. 7 lub 8, w zależności od przypadku.

11. Elementy egzaminu praktycznego na uprawnienie IR(A) muszą obejmować:

a) podstawowy moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów: procedury i manewry z podstaw lotu według wskazań przyrządów, obejmujące co najmniej:

podstawy lotu według wskazań przyrządów bez zewnętrznych odniesień wzrokowych:

– lot poziomy,

– wznoszenie,

– opadanie,

– zakręty w locie poziomym oraz podczas wznoszenia i opadania; wskazania przyrządów;

głębokie zakręty;

radionawigacja;

wyprowadzanie z nietypowych położeń;

lot z ograniczonym zestawem przyrządów;

rozpoznawanie i wyprowadzanie z początkowej fazy przeciągnięcia i pełnego przeciągnięcia;

b) proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów:

(i) procedury przygotowawcze do lotu IFR, w tym korzystanie z instrukcji użytkowania w locie oraz odpowiednich dokumentów służb kontroli ruchu lotniczego do przygotowania planu lotu IFR;

(ii) procedury i manewry stosowane podczas lotu IFR w warunkach normalnych, anormalnych i w sytuacjach awaryjnych, w tym co najmniej:

– przejście z lotu z widocznością do lotu według wskazań przyrządów w momencie startu,

– standardowy odlot i dolot według wskazań przyrządów,

– procedury IFR podczas przelotu,

– procedury oczekiwania,

– podejścia według wskazań przyrządów do określonych minimów,

– procedury odlotu po nieudanym podejściu,

– lądowanie po podejściu według wskazań przyrządów, w tym podejście z okrążeniem;

(iii) manewry podczas lotu oraz poszczególne parametry lotu;

(iv) jeżeli jest to wymagane, wykonywanie powyższych ćwiczeń na samolocie wielosilnikowym, w tym pilotowanie samolotu wyłącznie według wskazań przyrządów w symulowanym locie z jednym silnikiem nieczynnym oraz wyłączeniem i ponownym uruchomieniem silnika podczas lotu (to ostatnie ćwiczenie należy wykonywać na bezpiecznej wysokości, chyba że jest wykonywane na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II).

Aa IR(A) - Szkolenie modułowe oparte na posiadanych kompetencjach

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego opartego na posiadanych kompetencjach jest przeszkolenie posiadacza licencji PPL lub CPL do uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów z uwzględnieniem uprzedniego szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów i doświadczenia. Szkolenie jest skonstruowane w taki sposób, aby zapewnić zdobycie poziomu umiejętności niezbędnego do pilotowania samolotów w lotach IFR oraz w warunkach meteorologicznych do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IMC). Kurs musi odbywać się w zatwierdzonym ośrodku szkolenia lub składać się ze szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów prowadzonego przez instruktora IRI(A) lub FI(A) posiadającego przywilej do prowadzenia szkoleń na IR, połączonego ze szkoleniem praktycznym w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

2. Kandydat ubiegający się o odbycie szkolenia modułowego IR(A) opartego na posiadanych kompetencjach musi posiadać licencję PPL(A) lub CPL(A).

3. Szkolenie teoretyczne należy ukończyć w ciągu 18 miesięcy. Część kursu obejmującą szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów oraz egzamin praktyczny należy ukończyć w okresie ważności zaliczenia egzaminów teoretycznych.

4. Kurs ten obejmuje:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu IR(A);

b) szkolenie w locie według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

5. Zatwierdzone szkolenie modułowe do uprawnień IR(A) oparte na posiadanych kompetencjach obejmuje co najmniej 80 godzin szkolenia teoretycznego. Szkolenie teoretyczne może zawierać elementy nauczania z wykorzystaniem komputera i za pośrednictwem internetu. Należy zapewnić minimalną wymaganą liczbę zajęć w klasie przewidzianą w ORA.ATO.305.

SZKOLENIE W POWIETRZU

6. Uprawnienie IR(A) jest uzyskiwane po ukończeniu tego szkolenia modułowego w oparciu o ocenę posiadanych kompetencji. Kandydat musi spełnić jednakże poniższe wymagania minimalne. W tym celu konieczne może być przejście dodatkowego szkolenia.

a) Oparte na posiadanych kompetencjach szkolenie modułowe do uprawnień IR(A) na samoloty jednosilnikowe obejmuje co najmniej 40 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego w ramach czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów można wykonać do 10 godzin na urządzeniu FNPT I lub do 25 godzin na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II. Z czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów przewidzianego na urządzenia FNPT II lub symulator FFS, do 5 godzin można zrealizować na urządzeniu FNPT I.

(i) W przypadku gdy kandydat:

A) ma zaliczone szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów przeprowadzone przez instruktora IRI(A) lub FI(A) posiadającego przywilej do prowadzenia szkoleń na IR; lub

B) zdobył już wcześniej doświadczenie w postaci czasu lotu według wskazań przyrządów w charakterze pilota dowódcy samolotu w ramach uprawnień nadających przywileje do wykonywania lotów według przepisów IFR oraz w warunkach IMC;

(ii) W przypadku gdy kandydat uzyskał już wcześniej czas lotu według wskazań przyrządów w ramach szkolenia inny niż określony w lit. a) pkt (i), maksimum 15 godzin z tego czasu można zaliczyć na poczet wymaganych 40 godzin.

(iii) W każdym przypadku szkolenie w powietrzu musi obejmować co najmniej 10 godzin lotu według wskazań przyrządów z instruktorem, przeprowadzonego w samolocie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

(iv) Łączna długość szkolenia w locie według wskazań przyrządów w obecności instruktora wynosi co najmniej 25 godzin.

b) Oparte na posiadanych kompetencjach szkolenie modułowe do uprawnień IR(A) na samoloty wielosilnikowe obejmuje co najmniej 45 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego w ramach czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów można wykonać do 10 godzin na urządzeniu FNPT I lub do 30 godzin na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II. Z czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów przewidzianego na urządzenia FNPT II lub symulator FFS, do 5 godzin można zrealizować na urządzeniu FNPT I.

(i) W przypadku gdy kandydat:

A) ma zaliczone szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów przeprowadzone przez instruktora IRI(A) lub FI(A) posiadającego przywilej do prowadzenia szkoleń na IR; lub

B) zdobył już wcześniej doświadczenie w postaci czasu lotu według wskazań przyrządów w charakterze pilota dowódcy samolotu w ramach uprawnień nadających przywileje do wykonywania lotów według przepisów IFR oraz w warunkach IMC.

(ii) W przypadku gdy kandydat uzyskał już wcześniej czas lotu według wskazań przyrządów w ramach szkolenia inny niż określony w lit. b) pkt (i), maksimum 15 godzin z tego czasu można zaliczyć na poczet wymaganych 45 godzin.

(iii) W każdym przypadku szkolenie w powietrzu musi obejmować co najmniej 10 godzin lotu według wskazań przyrządów z instruktorem, przeprowadzonego w samolocie wielosilnikowym w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

(iv) Łączna długość szkolenia według wskazań przyrządów z instruktorem musi wynosić co najmniej 25 godzin, z czego co najmniej 15 godzin należy zrealizować w samolocie wielosilnikowym.

c) W celu określenia liczby godzin do zaliczenia oraz ustalenia potrzeb szkoleniowych kandydat przechodzi ocenę wstępną w zatwierdzonym ośrodku szkolenia.

d) Ukończenie szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów prowadzonego przez instruktora IRI(A) lub FI(A) zgodnie z lit. a) ppkt (i) lub lit. b) ppkt (i) jest dokumentowane w specjalnym dzienniku szkoleniowym i potwierdzane podpisem instruktora.

7. Szkolenie praktyczne na modułowe IR(A) oparte na posiadanych kompetencjach obejmuje:

a) procedury i manewry z podstaw lotu według wskazań przyrządów, obejmujące co najmniej:

(i) podstawy lotu według wskazań przyrządów bez zewnętrznych odniesień wzrokowych;

(ii) lot poziomy;

(iii) wznoszenie;

(iv) opadanie;

(v) zakręty w locie poziomym oraz podczas wznoszenia i opadania;

(vi) wskazania przyrządów; (vii) głębokie zakręty; (viii) radionawigację;

(ix) wyprowadzanie z nietypowych położeń;

(x) lot z ograniczonym zestawem przyrządów; oraz

(xi) rozpoznawanie i wyprowadzanie z początkowej fazy przeciągnięcia i pełnego przeciągnięcia;

b) procedury przygotowawcze do lotu IFR, w tym korzystanie z instrukcji użytkowania w locie oraz odpowiednich dokumentów służb kontroli ruchu lotniczego do przygotowania planu lotu IFR;

c) procedury i manewry stosowane podczas lotu IFR w warunkach normalnych, anormalnych i w sytuacjach awaryjnych, w tym co najmniej:

(i) przejście z lotu z widocznością do lotu według wskazań przyrządów w momencie startu;

(ii) standardowy odlot i dolot według wskazań przyrządów;

(iii) procedury IFR podczas przelotu;

(iv) procedury oczekiwania;

(v) podejścia według wskazań przyrządów do określonych minimów;

(vi) procedury odlotu po nieudanym podejściu; oraz

(vii) lądowanie po podejściu według wskazań przyrządów, w tym podejście z okrążeniem;

d) manewry podczas lotu oraz poszczególne parametry lotu;

e) jeżeli jest to wymagane, wykonywanie powyższych ćwiczeń na samolocie wielosilnikowym, w tym:

(i) pilotowanie samolotu wyłącznie według wskazań przyrządów w symulowanym locie z jednym silnikiem nieczynnym;

(ii) wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika podczas lotu (to ćwiczenie należy wykonywać na bezpiecznej wysokości, chyba że jest wykonywane na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II).

8. Kandydaci ubiegający się o modułowe, oparte na posiadanych kompetencjach uprawnienie IR(A), którzy posiadają licencję PPL lub CPL zgodną z częścią FCL oraz ważne uprawnienie IR(A) wydane przez państwo trzecie zgodnie z wymaganiami załącznika 1 do konwencji chicagowskiej, mogą uzyskać pełne zaliczenie wymogów szkoleniowych, o których mowa w pkt 4. Aby uzyskać takie uprawnienie IR(A), kandydat musi:

a) zdać egzamin praktyczny na IR(A) zgodnie z dodatkiem 7;

b) wykazać przed egzaminatorem podczas egzaminu praktycznego, że zdobył odpowiednią wiedzę teoretyczną z zakresu prawa lotniczego, meteorologii oraz planowania i wykonania lotu (IR); oraz

c) posiadać minimalne doświadczenie co najmniej 50 godzin czasu lotu IFR w charakterze pilota dowódcy samolotu.

9. Kandydat ubiegający się o modułowe, oparte na posiadanych kompetencjach uprawnienie IR(A), który posiada BIR zgodnie z pkt FCL.835, i który odbył co najmniej 10 godzin czasu lotu szkoleniowego według wskazań przyrządów w ATO, może uzyskać zaliczenie na poczet szkolenia, o którym mowa w pkt 4, pod warunkiem że wszystkie kwestie dotyczące uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów opartego na posiadanych kompetencjach zostały uwzględnione w odnośnym szkoleniu BIR i ocenione przez ATO, która prowadzi szkolenie modułowe oparte na posiadanych kompetencjach.

10. Kandydat ubiegający się o modułowe oparte na posiadanych kompetencjach uprawnienie IR(A), który posiada BIR i doświadczenie w postaci co najmniej 50 godzin czasu lotu według przepisów IFR w charakterze pilota dowódcy samolotu, musi:

a) w ATO:

(i) zostać oceniony w oparciu o posiadane kompetencje jako posiadający wystarczający poziom wiedzy teoretycznej w zakresie lotów według wskazań przyrządów;

(ii) przejść odpowiednie szkolenie w powietrzu na potrzeby rozszerzenia przywilejów IFR zgodnie z pkt FCL.605. IR lit. a);

b) po dopełnieniu wymogów lit. a):

(i) zdać egzamin praktyczny na IR(A) zgodnie z dodatkiem 7;

(ii) wykazać ustnie przed egzaminatorem podczas egzaminu praktycznego, że zdobył odpowiednią wiedzę teoretyczną z zakresu prawa lotniczego, meteorologii oraz planowania i wykonania lotu.

OCENA WSTĘPNA

11. Zakres tematyczny i czas trwania oceny wstępnej jest ustalany przez zatwierdzony ośrodek szkolenia w oparciu o posiadane przez kandydata doświadczenie w lotach według wskazań przyrządów.

SAMOLOTY WIELOSILNIKOWE

12. Posiadacz uprawnień IR(A) na samoloty jednosilnikowe, który posiada również uprawnienia na typ lub klasę samolotu wielosilnikowego i pragnie zdobyć po raz pierwszy uprawnienia IR(A) na samoloty wielosilnikowe, musi ukończyć szkolenie w zatwierdzonym ośrodku szkolenia, obejmujące co najmniej 5 godzin szkolenia według wskazań przyrządów na samolotach wielosilnikowych, z czego 3 godziny można zrealizować na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II, oraz zdać egzamin praktyczny.

B. IR(H) - szkolenie modułowe

1. Celem szkolenia modułowego do uprawnień IR(H) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do pilotowania śmigłowców w lotach IFR oraz w warunkach meteorologicznych do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IMC).

2. Kandydat do szkolenia modułowego do uprawnień IR(H) musi być posiadaczem licencji PPL(A) bądź CPL(H) lub ATPL(H). Przed rozpoczęciem etapu szkolenia na statku powietrznym w ramach szkolenia IR(H), kandydat musi uzyskać uprawnienia na typ śmigłowca, który będzie wykorzystany podczas egzaminu praktycznego do uprawnień IR(H), lub ukończyć zatwierdzone szkolenie do uprawnienia na ten typ. Jeżeli egzamin praktyczny ma zostać przeprowadzony w warunkach operacji w załodze wieloosobowej, kandydat musi posiadać zaświadczenie o zaliczeniu szkolenia MCC.

3. Osoba pragnąca podjąć szkolenie modułowe do uprawnień IR(H) musi ukończyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego nieprzerwanego zatwierdzonego szkolenia.

4. Szkolenie teoretyczne należy ukończyć w ciągu 18 miesięcy. Szkolenie praktyczne oraz egzamin praktyczny należy ukończyć w okresie ważności zaliczenia egzaminów teoretycznych.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu IR;

b) szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie modułowe do uprawnień IR(H) musi obejmować co najmniej 150 godzin.

SZKOLENIE W POWIETRZU

7. Szkolenie do uprawnień IR(H) musi obejmować co najmniej 55 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego;

a) do 20 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniu FNPT I(H) lub (A). Zamiast 20 godzin szkolenia na urządzeniu FNPT I(H) lub (A), można zrealizować 20 godzin szkolenia do uprawnień IR(H) na samolocie zatwierdzonym do wykorzystania podczas przedmiotowego szkolenia; lub

b) do 40 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na śmigłowcowym urządzeniu FTD 2/3, FNPT II/III lub na symulatorze FFS.

Szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów musi obejmować co najmniej 10 godzin na śmigłowcu certyfikowanym do lotów IFR.

8.1. W przypadku posiadacza licencji ATPL(H) liczbę godzin szkolenia teoretycznego zmniejsza się o 50 godzin.

8.2. W przypadku posiadacza uprawnień IR(A) długość szkolenia można zmniejszyć do 10 godzin.

8.3. W przypadku posiadacza licencji PPL(H) z uprawnieniami do wykonywania lotów nocnych na śmigłowcach lub licencji CPL (H) łączną długość czasu szkolenia według wskazań przyrządów można zmniejszyć o 5 godzin.

C. IR(As) - szkolenie modułowe

PRZEPISY OGÓLNE

1. Celem szkolenia modułowego do uprawnień IR(As) jest wyszkolenie pilota do poziomu umiejętności niezbędnego do pilotowania sterowców w lotach IFR oraz w warunkach meteorologicznych do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IMC). Szkolenie składa się z dwóch modułów, które można zrealizować oddzielnie lub w połączeniu:

a) Podstawowy moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów

Obejmuje 10 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego nie więcej niż 5 godzin może stanowić czas ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów na urządzeniach BITD, FNPT I lub II lub na symulatorze FFS. Po ukończeniu podstawowego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów kandydatowi wydaje się świadectwo ukończenia kursu.

b) Proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów

Obejmuje pozostałą część programu szkolenia do uprawnień IR(As), 25 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, a także szkolenie teoretyczne do uprawnień IR(As).

2. Kandydat do szkolenia modułowego do uprawnień IR(As) musi posiadać licencję PPL(As) z wpisanymi przywilejami do wykonywania lotów nocnych lub licencji CPL(As). Kandydat do proceduralnego modułu szkolenia do lotów według wskazań przyrządów, który nie posiada licencji CPL(As), musi być posiadaczem świadectwa ukończenia kursu wydanego po podstawowym module szkolenia do lotów według wskazań przyrządów.

3. Osoba, która chce rozpocząć proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów w ramach szkolenia modułowego do uprawnień IR(As), musi ukończyć wszystkie etapy szkolenia w ramach jednego nieprzerwanego zatwierdzonego szkolenia. Zatwierdzony ośrodek szkolenia musi dopilnować, aby kandydat posiadał podstawowe umiejętności pilotażu w lotach według wskazań przyrządów przed rozpoczęciem tego szkolenia. W razie potrzeby należy przeprowadzić szkolenie odświeżające.

4. Szkolenie teoretyczne należy ukończyć w ciągu 18 miesięcy. Proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów oraz egzamin praktyczny należy ukończyć w okresie ważności zaliczenia egzaminów teoretycznych.

5. Szkolenie to musi obejmować:

a) szkolenie teoretyczne do poziomu IR;

b) szkolenie praktyczne według wskazań przyrządów.

WIEDZA TEORETYCZNA

6. Zatwierdzone szkolenie modułowe do uprawnień IR(As) musi obejmować co najmniej 150 godzin szkolenia teoretycznego.

SZKOLENIE W POWIETRZU

7. Szkolenie do uprawnień IR(As) musi obejmować co najmniej 35 godzin czasu szkolenia według wskazań przyrządów, z czego w ramach czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów można wykonać do 15 godzin na urządzeniu FNPT I lub do 20 godzin na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II. Z czasu ćwiczeń na ziemi według wskazań przyrządów przewidzianego na urządzenia FNPT II lub symulator FFS, do 5 godzin można zrealizować na urządzeniu FNPT I.

8. W przypadku posiadacza licencji CPL(As) lub zaświadczenia ukończenia kursu wydanego po podstawowym module szkolenia do lotów według wskazań przyrządów łączną liczbę godzin szkolenia wymaganą zgodnie z ust. 7 można zmniejszyć o 10 godzin. Łączna długość szkolenia praktycznego według wskazań przyrządów na sterowcu musi być zgodna z wymaganiami określonymi w ust. 7.

9. W przypadku kandydata będącego posiadaczem uprawnień IR na inną kategorię statku powietrznego łączną liczbę wymaganych godzin szkolenia praktycznego można zmniejszyć do 10 godzin na sterowcach.

10. Elementy egzaminu praktycznego na uprawnienie IR(As) muszą obejmować:

a) Podstawowy moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów:

procedury i manewry z podstaw lotu według wskazań przyrządów, obejmujące co najmniej: podstawy lotu według wskazań przyrządów bez zewnętrznych odniesień wzrokowych:

– lot poziomy,

– wznoszenie,

– opadanie,

– zakręty w locie poziomym oraz podczas wznoszenia i opadania; wskazania przyrządów;

radionawigacja;

wyprowadzanie z nietypowych położeń;

lot z ograniczonym zestawem przyrządów;

b) proceduralny moduł szkolenia do lotów według wskazań przyrządów:

(i) procedury przygotowawcze do lotu IFR, w tym korzystanie z instrukcji użytkowania w locie oraz odpowiednich dokumentów służb kontroli ruchu lotniczego do przygotowania planu lotu IFR;

(ii) procedury i manewry stosowane podczas lotu IFR w warunkach normalnych, anormalnych i w sytuacjach awaryjnych, w tym co najmniej:

– przejście z lotu z widocznością do lotu według wskazań przyrządów w momencie startu,

– standardowy odlot i dolot według wskazań przyrządów,

– procedury IFR podczas przelotu,

– procedury oczekiwania,

– podejścia według wskazań przyrządów do określonych minimów,

– procedury odlotu po nieudanym podejściu,

– lądowanie po podejściu według wskazań przyrządów, w tym podejście z okrążeniem;

(iii) manewry podczas lotu oraz poszczególne parametry lotu;

(iv) wykonywanie powyższych ćwiczeń na sterowcu, w tym pilotowanie sterowca wyłącznie według wskazań przyrządów w symulowanym locie z jednym silnikiem nieczynnym oraz wyłączeniem i ponownym uruchomieniem silnika podczas lotu (to ostatnie ćwiczenie należy wykonywać na bezpiecznej wysokości, chyba że jest wykonywane na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II).

DODATEK 7  ⁹⁵  

Egzamin praktyczny BIR i IR

1. Kandydat musi wcześniej odbyć szkolenie na tej samej klasie lub tym samym typie statku powietrznego, jaki ma być wykorzystany podczas egzaminu i który musi być odpowiednio wyposażony na potrzeby szkoleń i testowania.

2. Kandydat musi zaliczyć odpowiednie sekcje egzaminu praktycznego. Niezaliczenie jednego elementu danej sekcji skutkuje niezaliczeniem tej sekcji. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż jednej sekcji, musi powtórzyć cały egzamin. Kandydat, który nie zaliczy tylko jednej sekcji, powtarza niezaliczoną sekcję. Jeżeli kandydat nie zaliczy jakiejkolwiek sekcji egzaminu powtórkowego, w tym sekcji zaliczonych przy wcześniejszym podejściu, musi powtórzyć cały egzamin. Wszystkie odpowiednie sekcje egzaminu praktycznego muszą być ukończone w ciągu 6 miesięcy. Jeżeli kandydat nie otrzyma zaliczenia wszystkich odpowiednich sekcji egzaminu w dwóch podejściach, musi przejść dodatkowe szkolenie.

3. Niezaliczenie egzaminu praktycznego może skutkować koniecznością przejścia dodatkowego szkolenia. Nie ma ograniczeń co do dozwolonej liczby podejść do egzaminu praktycznego.

SPOSÓB PRZEPROWADZANIA EGZAMINU

4. Egzamin ma symulować lot praktyczny. Trasa lotu jest wybierana przez egzaminatora. Zasadniczym elementem egzaminu jest posiadana przez kandydata umiejętność zaplanowania i wykonania lotu na podstawie standardowych danych. Kandydat odpowiada za planowanie lotu oraz musi dopilnować, aby na pokładzie znalazła się całość sprzętu i dokumentacji potrzebnej do wykonania lotu. Lot musi trwać co najmniej 1 godzinę.

5. Jeżeli kandydat zdecyduje się przerwać egzamin praktyczny z powodów uznanych przez egzaminatora za niewystarczające, kandydat musi powtórzyć cały egzamin praktyczny. Jeżeli egzamin zostaje przerwany z powodów uznanych przez egzaminatora za wystarczające, podczas dalszego lotu sprawdza się tylko te sekcje, które nie zostały ukończone do momentu przerwania egzaminu.

6. Decyzja o powtórzeniu przez kandydata jakiegokolwiek manewru czy procedury objętej egzaminem należy do egzaminatora. Egzaminator może przerwać egzamin w każdym momencie, jeżeli uzna, że poziom umiejętności pilotażu wykazywany przez kandydata wymaga powtórzenia całego egzaminu.

7. Od kandydata wymaga się pilotowania statku powietrznego od momentu, w którym można wykonywać czynności pilota dowódcy oraz wykonywania lotu w taki sposób, jakby w statku powietrznym nie było innego członka załogi. Egzaminator nie bierze udziału w pilotowaniu statku powietrznego, z wyjątkiem sytuacji, gdy jego interwencja jest konieczna z uwagi na bezpieczeństwo lub dla uniknięcia niedopuszczalnych opóźnień w ruchu. Odpowiedzialność za lot musi być ustalona zgodnie z przepisami krajowymi.

8. Względne/bezwzględne wysokości decyzyjne, minimalne względne/bezwzględne wysokości zniżania oraz punkt rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu muszą być określane przez kandydata w uzgodnieniu z egzaminatorem.

9. Kandydat informuje egzaminatora o wykonywanych przez siebie czynnościach kontrolnych i obowiązkach, w tym tych dotyczących identyfikacji pomocy radionawigacyjnych. Czynności kontrolne muszą być wykonywane zgodnie z listą kontrolną statku powietrznego, na którym przeprowadzany jest egzamin. Podczas poprzedzających lot przygotowań do egzaminu kandydat jest zobowiązany do określenia ustawień mocy i prędkości. Kandydat oblicza dane dotyczące osiągów w odniesieniu do startu, podejścia i lądowania zgodnie z instrukcją operacyjną lub instrukcją użytkowania w locie danego statku powietrznego.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU PRAKTYCZNEGO

10. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

pilotowania statku powietrznego w granicach jego ograniczeń;

płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

stosowania wiedzy lotniczej; oraz

zachowywania kontroli nad statkiem powietrznym przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru.

11. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowe oraz osiągi wykorzystywanego statku powietrznego.

Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowe oraz osiągi wykorzystywanego statku powietrznego:

	Wysokość
	Ogólnie	± 100 stóp
	Rozpoczynanie odejścia na drugi krąg na wysokości względnej/bezwzględnej decyzji	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Minimalna wysokość względna/bezwzględna schodzenia/Punkt rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Utrzymywanie nakazanej linii drogi
	Przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 5°
	W odniesieniu do odchyleń kątowych	odchylenie do połowy skali, azymut i ścieżka schodzenia (np. LPV, ILS, MLS, GLS)
	odchylenia od nakazanej "linii" drogi w płaszczyźnie poziomej 2D (LNAV) i 3D (LNAV/ VNAV)	poziom błędu/odchylenia od nakazanej linii drogi musi się normalnie mieścić w tolerancji ± ½ wartości RNP związanej z daną procedurą. Krótkie odchylenia od tej normy, maksymalnie do wartości jednokrotności RNP, są dopuszczalne
	liniowe odchylenia pionowe 3D (np. RNP APCH (LNAV/VNAV) przy użyciu funkcji nawigacji w płaszczyźnie pionowej z wykorzystaniem przyrządów barometrycznych BaroVNAV)	nie więcej niż 75 stóp poniżej pionowego profilu w dowolnym momencie i nie więcej niż 75 stóp powyżej pionowego profilu na wysokości nie większej niż 1 000 stóp nad poziomem lotnisk
	Kierunek
	ze wszystkimi silnikami działającymi	± 5°
	z symulowaną niesprawnością silnika	± 10°
	Prędkość
	ze wszystkimi silnikami działającymi	± 5 węzłów
	z symulowaną niesprawnością silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów

ZAKRES EGZAMINU

Samoloty

SEKCJA 1 - CZYNNOŚCI PRZED LOTEM I ODLOT We wszystkich sekcjach obowiązuje stosowanie listy kontrolnej, wykorzystanie zespołu umiejętności lotniczych, procedur przeciwoblodzeniowych i odlodzeniowych itp.
a	Wykorzystanie instrukcji użytkowania w locie (lub jej odpowiednika), w szczególności w zakresie określania osiągów samolotu, masy i wyważenia
b	Wykorzystanie dokumentów służb kontroli ruchu lotniczego, dokumentów meteorologicznych
c	Przygotowanie planu lotu ATC, planu lotu/dziennika nawigacyjnego IFR
d	Identyfikacja pomocy nawigacyjnych koniecznych na potrzeby procedur odlotu, przylotu i podejścia
e	Przegląd przed lotem
f	Minima pogodowe
g	Kołowanie
h	Odlot na podstawie PBN (jeżeli dotyczy): - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę; oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą odlotu.
i	Odprawa przed startem, start
j (°)	Przejście do lotu według wskazań przyrządów
k (°)	Procedury odlotu według wskazań przyrządów, w tym odloty na podstawie PBN i ustawianie wysokościomierza
l (°)	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego (ATC) - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 2 - PILOTAŻ (°)
a	Pilotowanie samolotu wyłącznie według wskazań przyrządów, w tym: lot poziomy przy różnych prędkościach, trymerowanie
b	Zakręty podczas wznoszenia i zniżania przy utrzymaniu prędkości kątowej 1
c	Wyprowadzanie z nietypowych położeń, w tym z ustalonego zakrętu z przechyleniem 45° oraz z głębokich zakrętów ze zniżaniem
d (*)	Wyprowadzenie z przeciągnięcia w locie poziomym oraz w zakrętach ze wznoszeniem i zniżaniem, oraz w konfiguracji do lądowania
e	Lot z ograniczonym zestawem przyrządów: ustalone wznoszenie lub zniżanie, zakręty w locie poziomym z prędkością kątową 1 na zadany kierunek, wyprowadzanie z nietypowych położeń
SEKCJA 3 - PROCEDURY IFR PODCZAS PRZELOTU (°)
a	Utrzymywanie nakazanej linii drogi, łącznie z przechwytywaniem (np. NDB, VOR) lub nakazana linia drogi między punktami kontrolnymi
b	Korzystanie z systemu nawigacji i radiowych pomocy nawigacyjnych
c	Lot poziomy, utrzymywanie kursu, wysokości bezwzględnej i prędkości, ustawianie mocy, technika trymerowania
d	Ustawianie wysokościomierza
e	Kontrola czasu i korekta przewidywanego czasu przylotu (ETA) (procedury oczekiwania podczas przelotu - jeżeli jest to wymagane)
f	Monitorowanie przebiegu lotu, dziennik nawigacyjny, kontrola zużycia paliwa, instalacji i systemów
g	Procedury zapobiegające oblodzeniu, w razie konieczności symulowane
h	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego (ATC) - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3a - PROCEDURY PRZYLOTU
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych oraz identyfikacja pomocy nawigacyjnych, jeżeli dotyczy
b	Procedury przylotu, sprawdzanie wysokościomierza
c	Ograniczenia w zakresie wysokości bezwzględnej i prędkości, w stosownych przypadkach
d	Przylot na podstawie PBN (jeżeli dotyczy): - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę; oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą przylotu.
SEKCJA 4 (°)- Operacje 3D (+)
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych Sprawdzić kąt ścieżki w płaszczyźnie pionowej W przypadku RNP APCH: - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę; oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą podejścia.
b	Odprawa do podejścia do lądowania i lądowania, w tym czynności kontrolne do zniżania/podejścia do lądowania/lądowania, z uwzględnieniem identyfikacji pomocy radionawigacyjnych
c (+)	Procedura oczekiwania
d	Stosowanie się do opublikowanych procedur podejścia
e	Rozliczenie czasowe podejścia
f	Kontrolowanie wysokości bezwzględnej, prędkości, kursu (ustabilizowane podejście)
g (+)	Czynności podczas przejścia na drugi krąg
h (+)	Procedura nieudanego podejścia/lądowania
i	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 5 (°) - OPERACJE 2D (++)
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych W przypadku RNP APCH: - Sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę; oraz - Przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą podejścia.
b	Odprawa do podejścia do lądowania i lądowania, w tym czynności kontrolne do zniżania/podejścia do lądowania/lądowania, z uwzględnieniem identyfikacji pomocy radionawigacyjnych
c (+)	Procedura oczekiwania
d	Stosowanie się do opublikowanych procedur podejścia
e	Rozliczenie czasowe podejścia
f	Wysokość bezwzględna/Odległość do punktu rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu, prędkość, kontrolowanie kursu (ustabilizowane podejście), pozycje dla schodkowego zniżania (SDF), w stosownych przypadkach
g (+)	Czynności podczas przejścia na drugi krąg
h (+)	Procedura nieudanego podejścia/lądowania
i	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 6 - LOT Z JEDNYM SILNIKIEM NIEPRACUJĄCYM (tylko samoloty wielosilnikowe) (°)
a	Symulowana niesprawność silnika po starcie lub w momencie odejścia na drugi krąg
b	Podejście do lądowania, przejście na drugi krąg i odlot po nieudanym podejściu z jednym silnikiem niepracującym
c	Podejście do lądowania i lądowanie z jednym silnikiem niepracującym
d	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego ATC - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
(°) Musi zostać przeprowadzone wyłącznie według wskazań przyrządów. (*) Może zostać przeprowadzone na FFS lub na urządzeniu FTD 2/3 lub FNPT II. (+) Może zostać przeprowadzone w sekcji 4 lub sekcji 5. (++) Na potrzeby uzyskania przywilejów PBN jedno podejście w sekcji 4 lub sekcji 5 musi być podejściem typu RNP APCH. W przypadku gdy RNP APCH nie jest możliwe, przeprowadza się je na odpowiednio wyposażonych FSTD.

Śmigłowce

SEKCJA 1 - ODLOT We wszystkich sekcjach obowiązuje stosowanie listy kontrolnej, wykorzystanie zespołu umiejętności lotniczych, procedur przeciwoblodzeniowych i odlodzeniowych itp.
a	Wykorzystanie instrukcji użytkowania w locie (lub jej odpowiednika), w szczególności w zakresie określania osiągów śmigłowca, masy i wyważenia
b	Wykorzystanie dokumentów służb kontroli ruchu lotniczego, dokumentów meteorologicznych
c	Przygotowanie planu lotu ATC, planu lotu/dziennika nawigacyjnego IFR
d	Identyfikacja pomocy nawigacyjnych koniecznych na potrzeby procedur odlotu, przylotu i podejścia
e	Przegląd przed lotem
f	Minima pogodowe
g	Kołowanie/podlot zgodnie z poleceniami służb kontroli ruchu lotniczego lub instruktora
h	Odlot na podstawie PBN (jeżeli dotyczy): - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę, oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą odlotu.
i	Odprawa, procedury i czynności kontrolne przed startem
j	Przejście do lotu według wskazań przyrządów
k	Procedury odlotu według wskazań przyrządów, w tym procedury PBN
SEKCJA 2 - PILOTAŻ
a	Pilotowanie śmigłowca wyłącznie według wskazań przyrządów, w tym:
b	Zakręty podczas wznoszenia i zniżania przy utrzymaniu prędkości kątowej 1
c	Wyprowadzanie z nietypowych położeń, w tym z ustalonego zakrętu z przechyleniem 30° oraz z głębokich zakrętów ze zniżaniem
SEKCJA 3 - PROCEDURY IFR PODCZAS PRZELOTU
a	Utrzymywanie nakazanej linii drogi, łącznie z przechwytywaniem, np. NDB, VOR, RNAV
b	Korzystanie z radiowych pomocy nawigacyjnych
c	Lot poziomy, utrzymywanie kursu, wysokości bezwzględnej i prędkości, ustawianie mocy
d	Ustawianie wysokościomierza
e	Kontrola czasu i korekta przewidywanego czasu przylotu (ETA)
f	Monitorowanie przebiegu lotu, dziennik nawigacyjny, kontrola zużycia paliwa, instalacji i systemów
g	Procedury przeciwoblodzeniowe, w razie konieczności i w stosownych przypadkach - symulowane
h	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego (ATC) - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3a - PROCEDURY PRZYLOTU
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych, w stosownych przypadkach
b	Procedury przylotu, sprawdzanie wysokościomierza
c	Ograniczenia w zakresie wysokości bezwzględnej i prędkości, w stosownych przypadkach
d	Przylot na podstawie PBN (w stosownych przypadkach): - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę, oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą przylotu.
SEKCJA 4 - OPERACJE 3D (+)
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych Sprawdzić kąt ścieżki w płaszczyźnie pionowej dla RNP APCH: a) sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę; oraz b) przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą podejścia.
b	Odprawa do podejścia do lądowania i lądowania, w tym czynności kontrolne do zniżania/podejścia do lądowania/lądowania
c (*)	Procedura oczekiwania
d	Stosowanie się do opublikowanych procedur podejścia
e	Rozliczenie czasowe podejścia
f	Kontrolowanie wysokości bezwzględnej, prędkości, kursu (ustabilizowane podejście)
g (*)	Czynności podczas przejścia na drugi krąg
h (*)	Procedura nieudanego podejścia/lądowania
i	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego (ATC) - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 5 - OPERACJE 2D (+)
a	Ustawianie i sprawdzanie pomocy nawigacyjnych W przypadku RNP APCH: - sprawdzić, czy do systemu nawigacji załadowano prawidłową procedurę, oraz - przeprowadzić weryfikację między wyświetlaczem systemu nawigacji i mapą podejścia.
b	Odprawa do podejścia do lądowania i lądowania, w tym czynności kontrolne do zniżania/podejścia do lądowania/lądowania i identyfikacja pomocy radionawigacyjnych
c (*)	Procedura oczekiwania
d	Stosowanie się do opublikowanych procedur podejścia
e	Rozliczenie czasowe podejścia
f	Kontrolowanie wysokości bezwzględnej, prędkości, kursu (ustabilizowane podejście)
g (*)	Czynności podczas przejścia na drugi krąg
h (*)	Procedura nieudanego podejścia (*)/lądowania
i	Współpraca z organami kontroli ruchu lotniczego (ATC) - stosowanie się do wydawanych przez nie zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 6 - PROCEDURY W SYTUACJACH ANORMALNYCH I AWARYJNYCH Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami 1-5. Egzamin obejmuje pilotaż śmigłowca, identyfikację niesprawnego silnika, podjęcie natychmiastowych działań, dalszych działań i kontrolę czynności oraz dokładność pilotażu w następujących sytuacjach:
a	Symulowana niesprawność silnika po starcie oraz w momencie/podczas podejścia do lądowania (**) (na bezpiecznej wysokości bezwzględnej, chyba że zostanie przeprowadzona na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II/III, FTD 2,3)
b	Awaria urządzenia poprawy stateczności, instalacji hydraulicznej (jeżeli ma zastosowanie)
c	Lot z ograniczonym zestawem przyrządów
d	Autorotacja i wyprowadzenie do zadanej wysokości bezwzględnej
e	Ręczne podejście 3D bez układu nakazu lotu (***) Ręczne podejście 3D z wykorzystaniem układu nakazu lotu (***)
(+) Na potrzeby uzyskania przywilejów PBN jedno podejście w sekcji 4 lub sekcji 5 musi być podejściem typu RNP APCH. W przypadku gdy RNP APCH nie jest możliwe, przeprowadza się je na odpowiednio wyposażonych FSTD. (*) Do przeprowadzenia w sekcji 4 lub sekcji 5. (**) Tylko śmigłowce wielosilnikowe. (***) Sprawdzić tylko jeden element."

DODATEK 8  ⁹⁶  

Przenoszenie zaliczania części IR z kontroli umiejętności lub oceny EBT w praktyce na klasę lub typ

A. Samoloty

Zaliczenia udziela się wyłącznie, jeżeli posiadacze przedłużają lub wznawiają przywileje wynikające z uprawnienia IR na samoloty jednosilnikowe z załogą jednoosobową oraz samoloty wielosilnikowe z załogą jednoosobową, w zależności od przypadku.

Jeżeli przeprowadza się egzamin praktyczny, kontrolę umiejętności lub ocenę EBT w praktyce obejmujące część IR, a posiadacze mają ważne:	zaliczenie dotyczące części IR kontroli umiejętności na:
uprawnienia na typ samolotu z załogą wieloosobową; uprawnienia na typ samolotu complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową;	uprawnienia na klasę samolotu jednosilnikowego(*), oraz uprawnienia na typ samolotu jednosilnikowego(*), oraz uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową z wyjątkiem uprawnień na samoloty complex o wysokich osiągach, jedynie zaliczenia dotyczące sekcji 3B kontroli umiejętności w lit. B pkt 5 dodatku 9(*)"
uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową w operacjach z jednym pilotem	uprawnienia na klasę samolotu jednosilnikowego, oraz uprawnienia na typ samolotu jednosilnikowego, oraz uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową, z wyjątkiem uprawnień na samoloty complex o wysokich osiągach
uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową z wyjątkiem uprawnień na samoloty complex o wysokich osiągach ograniczonych do operacji w załodze wieloosobowej	uprawnienia na klasę samolotu jednosilnikowego (*), oraz uprawnienia na typ samolotu jednosilnikowego (*), oraz uprawnienia na klasę lub typ wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową, z wyjątkiem uprawnień na typ samolotu complex o wysokich osiągach (*) .
uprawnienia na klasę lub typ na jednosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową	uprawnienia na klasę samolotu jednosilnikowego, oraz uprawnienia na typ samolotu jednosilnikowego.
(*) Pod warunkiem że w okresie 12 poprzedzających miesięcy kandydat wykonał co najmniej trzy odloty i podejścia IFR z wykorzystaniem przywilejów PBN, w tym co najmniej jedno podejście RNP APCH, na klasie lub typie samolotu z załogą jednoosobową w ramach operacji w załodze jednoosobowej lub, w przypadku wielosilnikowych samolotów innych niż samoloty complex o wysokich osiągach, zaliczył sekcję 6 egzaminu praktycznego na samoloty z załogą jednoosobową inne niż samoloty complex o wysokich osiągach, pilotowane wyłącznie według wskazań przyrządów w ramach operacji w załodze jednoosobowej.

B. Śmigłowce

Zaliczenia udziela się wyłącznie, jeżeli posiadacz przedłuża lub odnawia przywileje wynikające z uprawnienia IR na śmigłowce z załogą jednoosobową, w zależności od przypadku.

Jeżeli przeprowadza się egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności obejmującą część IR, a osoba posiada ważne:	Zaliczenie dotyczy części IR z kontroli umiejętności do:
uprawnienia na typ śmigłowca z załogą wieloosobową (MPH)	przywilejów na śmigłowce z załogą jednoosobową (SPH) tego samego typu, w tym przywilejów dotyczących operacji w załodze jednoosobowej (*)
uprawnienia na typ śmigłowca z załogą jednoosobową (SPH), w operacjach w załodze wieloosobowej	przywilejów dotyczących operacji w załodze jednoosobowej na tym samym typie (*)
(*) Pod warunkiem że w okresie 12 poprzedzających miesięcy kandydat wykonał co najmniej trzy odloty i podejścia IFR z wykorzystaniem przywilejów PBN, w tym jedno podejście RNP APCH (może to być podejście PinS (ang. Point in Space)) na typie śmigłowca z załogą jednoosobową w ramach operacji w załodze jednoosobowej.

DODATEK 9  ⁹⁷  

Szkolenie, egzamin praktyczny i kontrola umiejętności w przypadku licencji MPL, ATPL, uprawnień na typ i klasę oraz kontrola umiejętności w przypadku uprawnień BIR oraz IR

A. Przepisy ogólne

1. Kandydat do egzaminu praktycznego musi wcześniej odbyć szkolenie na tej samej klasie lub tym samym typie statku powietrznego, jaki ma być wykorzystany podczas egzaminu.

1a. Szkolenie na symulatorze FFS zgodnie z pkt 1b i 1c niniejszej sekcji uzupełnia się szkoleniem w zakresie startu i lądowania na statku powietrznym z załogą jednoosobową eksploatowanym w operacjach w załodze jednoosobowej lub w załodze wieloosobowej, lub na statku powietrznym z załogą wieloosobową, zgodnie z pkt 17 niniejszej sekcji, chyba że szkolenie ukończono zgodnie z pkt FCL.730.A lub że stanowi ono szkolenie dla drugich pilotów zastępujących podczas przelotu zgodnie z sekcją B pkt 6 lit. i) niniejszego dodatku.

1b. Szkolenie w zakresie uprawnień na typ MPA i PL przeprowadza się na symulatorze FFS lub kombinacji FSTD i FFS. Egzamin praktyczny lub kontrola umiejętności w zakresie uprawnień na typ MPA i PL oraz do uzyskania ATPL i MPL muszą być przeprowadzone na FFS, jeżeli jest dostępny.

1c. Szkolenie, egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w zakresie uprawnień na klasę lub typ w przypadku śmigłowców przeprowadza się na jednym z następujących urządzeń:

a) dostępnym i odpowiednim FFS lub kombinacji takich FFS i FSTD;

b) kombinacji FSTD i statku powietrznego, jeżeli symulator FFS nie jest dostępny lub odpowiedni;

c) na statku powietrznym, jeżeli FSTD nie jest dostępne lub odpowiednie.

1d. Na zasadzie odstępstwa od pkt 1c szkolenie, egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w odniesieniu do uprawnień na klasę lub typ w przypadku SPA non-complex i śmigłowców non-complex można przeprowadzić w kombinacji na FSTD i statku powietrznym, nawet jeżeli jest dostępny odpowiedni symulator FFS.

1e. Na zasadzie odstępstwa od pkt 1c, szkolenie, egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w odniesieniu do któregokolwiek z poniższych można przeprowadzić zgodnie z pkt 1c lit. a), b) lub c), niezależnie od tego czy jest dostępny odpowiedni FFS lub odpowiednie FSTD:

a) samoloty non-complex o przeciętnych osiągach z załogą jednoosobową;

b) motoszybowce turystyczne;

c) śmigłowce non-complex o maksymalnej certyfikowanej konfiguracji miejsc nieprzekraczającej pięciu miejsc.

1f. Jeżeli podczas szkolenia, testowania lub kontroli wykorzystuje się FSTD, przydatność wykorzystywanych FSTD sprawdza się na podstawie odpowiedniej "tabeli funkcji i testów subiektywnych" oraz odpowiedniej "tabeli walidacji FSTD" zawartej w podstawowym dokumencie referencyjnym mającym zastosowanie dla danego urządzenia. Należy uwzględnić wszystkie restrykcje i ograniczenia wskazane na świadectwie kwalifikacji wyrobu.

2. Jeżeli kandydat nie otrzyma zaliczenia wszystkich sekcji egzaminu w dwóch podejściach, musi przejść dodatkowe szkolenie.

3. Nie ma ograniczeń co do dozwolonej liczby podejść do egzaminu praktycznego.

ZAKRES SZKOLENIA, EGZAMINU PRAKTYCZNEGO / KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI

4. O ile w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21 nie stwierdza się inaczej, program szkolenia w locie, egzamin praktyczny i kontrola umiejętności muszą być zgodne z niniejszym dodatkiem. Program, egzamin praktyczny i kontrolę umiejętności można skrócić, zaliczając doświadczenie zdobyte wcześniej na podobnych typach statków powietrznych, określonych w danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych na podstawie części 21.

5. Z wyłączeniem egzaminów praktycznych do licencji ATPL, można - o ile jest to zgodne z danymi dotyczącymi zgodności operacyjnej ustalonymi na podstawie części 21 dla danego statku powietrznego - zaliczyć elementy egzaminu praktycznego wspólne z innymi typami lub wariantami statków powietrznych, do których pilotowania pilot posiada kwalifikacje.

SPOSÓB PRZEPROWADZANIA EGZAMINU/KONTROLI

6. Egzaminator ma do wyboru różne scenariusze egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności uwzględniające symulacje odpowiednich działań, opracowane i zatwierdzone przez właściwy organ. Należy korzystać z pełnych symulatorów lotu oraz innych urządzeń szkoleniowych zgodnie z ustaleniami niniejszej części, w miarę ich dostępności.

7. Podczas kontroli umiejętności egzaminator musi sprawdzić, czy wiedza teoretyczna posiadacza uprawnień na klasę lub typ pozostaje na odpowiednim poziomie.

8. Jeżeli kandydat zdecyduje się przerwać egzamin praktyczny z powodów uznanych przez egzaminatora za niewystarczające, kandydat musi powtórzyć cały egzamin praktyczny. Jeżeli egzamin zostaje przerwany z powodów uznanych przez egzaminatora za wystarczające, podczas dalszego lotu sprawdza się tylko te sekcje, które nie zostały ukończone do momentu przerwania egzaminu.

9. Decyzja o powtórzeniu przez kandydata jakiegokolwiek manewru czy procedury objętej egzaminem należy do egzaminatora. Egzaminator może przerwać egzamin w każdym momencie, jeżeli uzna, że poziom umiejętności pilotażu wykazywany przez kandydata wymaga powtórzenia całego egzaminu.

10. Od kandydata wymaga się pilotowania statku powietrznego od momentu, w którym można wykonywać czynności pilota dowódcy lub drugiego pilota, w zależności od przypadku, oraz, jeżeli egzamin/kontrola dotyczy zagadnień pilotowania statku powietrznego przez jednego pilota oraz wykonywania lotu w taki sposób, jakby na statku powietrznym nie było innego członka załogi. Odpowiedzialność za lot musi być ustalona zgodnie z przepisami krajowymi.

11. Podczas poprzedzających lot przygotowań do egzaminu kandydat jest zobowiązany do określenia ustawień mocy i prędkości. Kandydat musi informować egzaminatora o wykonywanych przez siebie czynnościach kontrolnych i obowiązkach, w tym tych dotyczących identyfikacji pomocy radionawigacyjnych. Czynności kontrolne należy wykonać zgodnie z listą kontrolną statku powietrznego, na którym przeprowadzany jest egzamin oraz, jeżeli ma to zastosowanie, zgodnie z koncepcją MCC. Dane dotyczące osiągów dla startu, podejścia do lądowania i lądowania muszą być obliczone przez kandydata zgodnie z instrukcją operacyjną lub instrukcją użytkowania w locie dla danego wykorzystywanego statku powietrznego. Względna/bezwzględna wysokość decyzji, minimalne względne/ bezwzględne wysokości zniżania oraz punkt rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu muszą być uzgadniane z egzaminatorem.

12. Egzaminator nie może brać udziału w pilotowaniu statku powietrznego, z wyjątkiem sytuacji, gdy jego interwencja jest konieczna z uwagi na bezpieczeństwo lub dla uniknięcia niedopuszczalnych opóźnień w ruchu.

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA DOTYCZĄCE SZKOLENIA, EGZAMINU PRAKTYCZNEGO I KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI DO UPRAWNIEŃ NA TYP STATKU POWIETRZNEGO Z ZAŁOGĄ WIELOOSOBOWĄ, STATKU POWIETRZNEGO Z ZAŁOGĄ JEDNOOSOBOWĄ W OPERACJACH W ZAŁODZE WIELOOSOBOWEJ, LICENCJI MPL I ATPL

13. Egzamin praktyczny na uprawnienie do pilotowania statku powietrznego z załogą wieloosobową lub statku powietrznego z załogą jednoosobową w operacjach w załodze wieloosobowej musi być przeprowadzony w warunkach załogi wieloosobowej. Funkcję drugiego pilota może pełnić inny kandydat lub pilot posiadający uprawnienia na typ. Jeżeli do przeprowadzenia egzaminu wykorzystuje się statek powietrzny, funkcję drugiego pilota musi pełnić egzaminator lub instruktor.

14. Kandydat musi wykonywać czynności pilota lecącego (PF) podczas wszystkich sekcji egzaminu praktycznego, z wyjątkiem procedur w sytuacjach anormalnych i awaryjnych, które kandydat może wykonywać jako PF lub pilot nielecący (PNF) zgodnie z zasadami MCC. Osoba ubiegająca się o pierwsze wydanie uprawnień na typ statku powietrznego z załogą wieloosobową lub licencji ATPL wykazuje się również umiejętnością wykonywania czynności PNF. Podczas egzaminu praktycznego kandydat może wybrać lewy lub prawy fotel, jeżeli wszystkie elementy egzaminu można wykonać z wybranego fotela.

15. Egzaminator musi położyć szczególny nacisk na sprawdzenie poniższych elementów w przypadku osób ubiegających się o ATPL, uprawnienia na typ samolotu z załogą wieloosobową, bądź uprawnienia do wykonywania czynności pilota dowódcy w operacjach w załodze wieloosobowej na statku powietrznym z załogą jednoosobową, niezależnie od tego, czy kandydat wykonuje czynności PF czy PM:

a) zarządzanie współpracą w załodze;

b) prowadzenie ogólnego przeglądu pracy statku powietrznego przez sprawowanie odpowiedniego nadzoru; oraz

c) ustalanie priorytetów i podejmowanie odpowiednich ze względów bezpieczeństwa decyzji zgodnie z zasadami i przepisami dotyczącymi danej sytuacji operacyjnej, w tym również w sytuacjach awaryjnych.

16. Jeżeli egzamin/kontrola obejmuje uprawnienia IR, należy je przeprowadzić zgodnie z zasadami IFR, a także, w miarę możliwości, w symulowanych warunkach zarobkowego transportu lotniczego. Zasadniczym elementem podlegającym sprawdzeniu jest umiejętność zaplanowania i wykonania lotu na podstawie standardowych danych.

17. W przypadku gdy kurs na uprawnienie na typ obejmował mniej niż 2 godziny szkolenia w powietrzu na danym statku powietrznym, przed egzaminem praktycznym lub po nim kandydat musi ukończyć szkolenie w powietrzu na tym statku powietrznym. W takim przypadku zaświadczenie ukończenia kursu do uprawnień na typ ze szkoleniem w locie na statku powietrznym musi zostać przekazane do właściwego organu przed wpisaniem nowych uprawnień na typ do licencji kandydata.

Takie zatwierdzone szkolenie w powietrzu obejmuje manewry startu i lądowania i przeprowadza je wykwalifikowany instruktor, pod kierownictwem

B. Szczegółowe wymagania dotyczące samolotów

OCENY ZALICZAJĄCE

1. W przypadku samolotów z załogą jednoosobową, z wyłączeniem samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, kandydat musi zaliczyć wszystkie sekcje egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności. Niezaliczenie jednego elementu danej sekcji skutkuje niezaliczeniem tej sekcji. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż jednej sekcji, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę. Kandydat, który nie zaliczy tylko jednej sekcji, powtarza niezaliczoną sekcję. Jeżeli kandydat nie zaliczy jakiejkolwiek sekcji egzaminu powtórkowego lub kontroli powtórkowej, w tym sekcji zaliczonych przy wcześniejszym podejściu, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę. W przypadku wielosilnikowych samolotów z załogą jednoosobową, musi być zaliczona sekcja 6 odpowiedniego egzaminu lub kontroli, dotycząca lotu z asymetrią ciągu.

2. W przypadku samolotów z załogą wieloosobową i samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, kandydat musi zaliczyć wszystkie sekcje egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż pięciu elementów, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę. Kandydat, który nie zaliczy do pięciu elementów, musi zdać ponownie niezaliczone elementy. Jeżeli kandydat nie zaliczy jakiegokolwiek elementu egzaminu powtórkowego lub kontroli powtórkowej, w tym elementów zaliczonych przy wcześniejszym podejściu, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU W LOCIE

3. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania samolotu w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej;

e) zachowywania kontroli nad samolotem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru;

f) rozumienia i stosowania procedur koordynacji pracy załogi oraz procedur na wypadek niezdolności do pracy członka załogi, jeżeli mają one zastosowanie; oraz

g) skutecznego komunikowania się z pozostałymi członkami załogi, w stosownych przypadkach.

4. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego samolotu.

	Wysokość
	Ogólnie	± 100 stóp
	Rozpoczęcie odejścia na drugi krąg na wysokości względnej decyzji	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Minimalna względna/bezwzględna wysokość schodzenia	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Utrzymywanie nakazanej linii drogi
	przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 5°
	W odniesieniu do odchyleń "kątowych"	odchylenie do połowy skali, azymut i ścieżka schodzenia (np. LPV, ILS, MLS, GLS)
	"liniowe" odchylenia poziome 2D (LNAV) i 3D (LNAV/VNAV)	poziom błędu/odchylenia poprzecznego od nakazanej linii drogi musi się normalnie mieścić w tolerancji ± ½ wartości RNP związanej z daną procedurą. Krótkie odchylenia od tej normy, maksymalnie do wartości jednokrotności RNP, są dopuszczalne
	liniowe odchylenia pionowe 3D (np. RNP APCH (LNAV/VNAV) przy użyciu funkcji nawigacji w płaszczyźnie pionowej z wykorzystaniem przyrządów barometrycznych BaroVNAV)	nie więcej niż 75 stóp poniżej pionowego profilu w dowolnym momencie i nie więcej niż 75 stóp powyżej pionowego profilu na wysokości nie większej niż 1 000 stóp nad poziomem lotniska
	Kierunek
	ze wszystkimi silnikami działającymi	± 5°
	z symulowaną niesprawnością silnika	± 10°
	Prędkość
	ze wszystkimi silnikami działającymi	± 5 węzłów
	z symulowaną niesprawnością silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów";

ZAKRES SZKOLENIA / EGZAMINU PRAKTYCZNEGO / KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI

5. Samoloty z załogą jednoosobową, z wyłączeniem samolotów complex o wysokich osiągach

a) Użyte poniżej symbole mają następujące znaczenie:

P = zkolony jako pilot dowódca lub drugi pilot oraz jako pilot lecący (pilot flying - PF) i pilot nielecący (pilot not flying - PNF)

X = to ćwiczenie należy wykonać na symulatorze lotu, o ile jest dostępny, albo na samolocie, jeżeli jest to odpowiednie dla danego manewru lub procedury

P# = Szkolenie należy uzupełnić o przegląd samolotu wykonany pod nadzorem

b) Szkolenie praktyczne należy przeprowadzić na sprzęcie szkoleniowym co najmniej na poziomie oznaczonym (P), bądź na dowolnym sprzęcie wyższego poziomu, co oznacza się strzałką (->)

Wykorzystywany sprzęt szkoleniowy określa się następującymi skrótami:

A = Samolot

FFS = Pełny symulator lotu

FTD = Urządzenie do szkolenia lotniczego (w tym urządzenia FNPT II do uprawnień na klasę samolotów wielosilnikowych)

c) Jeżeli egzamin praktyczny lub kontrola umiejętności obejmuje przedłużenie/wznowienie ważności uprawnień IR, oznaczone gwiazdką (*) elementy sekcji 3B oraz, w przypadku samolotów wielosilnikowych, sekcji 6, należy wykonać wyłącznie według wskazań przyrządów. Jeżeli w trakcie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznaczone gwiazdką (*) elementy nie są wykonywane wyłącznie według wskazań przyrządów, a nie prowadzi się wtedy zaliczenia uprawnień IR, uprawnienia na klasę lub typ ograniczają się wyłącznie do lotów VFR.

d) Sekcja 3A musi być zaliczona w celu przedłużenia uprawnień na typ lub klasę samolotów wielosilnikowych wyłącznie w warunkach lotu VFR, jeżeli kandydat nie spełnił wymagania dotyczącego wykonania 10 odcinków trasy w okresie 12 miesięcy poprzedzających egzamin/kontrolę. Zaliczenie sekcji 3A nie jest wymagane, jeżeli zaliczona została sekcja 3B.

e) Litera "M" w kolumnie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznacza ćwiczenie obowiązkowe lub wybór jeżeli występuje więcej niż jedno ćwiczenie.

f) Jeżeli ćwiczenia na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II wchodzą w zakres zatwierdzonego kursu do uprawnień na typ lub klasę samolotu, podczas szkolenia praktycznego do uprawnień na typ samolotu lub klasę samolotów wielosilnikowych należy korzystać z symulatora FFS lub urządzenia FNPT II. Przy zatwierdzaniu takiego kursu pod uwagę bierze się następujące względy:

(i) kwalifikacja symulatora FFS lub urządzenia FNPT II zgodnie z odpowiednimi wymaganiami części ARA i ORA;

(ii) kwalifikacje instruktorów;

(iii) liczba godzin szkolenia na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II podczas kursu; oraz

(iv) kwalifikacje i dotychczasowe doświadczenie szkolonego pilota na podobnych typach.

g) Aby korzystać z przywilejów wynikających z uprawnienia na klasę lub typ w operacjach w załodze wieloosobowej zgodnie z pkt FCL.725 lit. d) lub da), piloci, którzy są już uprawnieni do wykonywania lotów na odpowiedniej klasie lub odpowiednim typie samolotu w operacjach w załodze jednoosobowej, muszą spełnić następujące warunki:

1) ukończyć kurs pomostowy obejmujący manewry i procedury, w tym MCC, a także ćwiczenia określone w sekcji 7 z wykorzystaniem zarządzania zagrożeniami i błędami (TEM), CRM i czynników ludzkich w organizacji określonej w pkt FCL.725 lit. d) ppkt 1 ppkt (i);

2) zaliczyć kontrolę umiejętności w operacjach w załodze wieloosobowej.

SAMOLOTY Z ZAŁOGĄ JEDNOOSOBOWĄ, Z WYŁĄCZENIEM SAMOLOTÓW COMPLEX O WYSOKICH OSIĄGACH	SZKOLENIE PRAKTYCZNE						EGZ. PRAKT. / KONTR. UMIEJĘTNOŚCI DO UPRAWNIEŃ NA KLASĘ LUB TYP
Manewry/Procedury						Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia	Egz. na	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
	FTD			FFS	A		FFS A
SEKCJA 1
1 Odlot 1.1 Czynności przed lotem, w tym: Dokumentacja Masa i wyważenie Informacja meteorologiczna NOTAM
1.2 Czynności kontrolne przed uruchomieniem
1.2.1 Na zewnątrz	P#				P
1.2.2 Wewnątrz					P		M
1.3 Uruchomienie silników: Normalne Awarie	P->			->	->		M
1.4 Kołowanie				P->	->		M
1.5 Czynności kontrolne przed odlotem: Próba silnika (jeżeli ma zastosowanie)	P->			->	->		M
1.6 Procedura startowa: Normalna z ustawieniem klap według instrukcji użytkowania w locie Przy bocznym wietrze (jeżeli są odpowiednie warunki)				P->	->
1.7 Wznoszenie: Vx/Vy Zakręty na kurs Ustabilizowanie				P->	->		M
1.8 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 2
2 Pilotaż (minimalne warunki meteorologiczne do lotów z widocznością - VMC) 2.1 Lot po prostej i w poziomie z różnymi prędkościami, w tym lot z prędkości minimalnej z klapami i bez (w tym podejście do VMCA, jeżeli ma zastosowanie)				P->	->
2.2 Głębokie zakręty (360° w lewo i prawo z przechyleniem 45°)				P->	->		M
2.3 Przeciągnięcie i wyprowadzenie: (i) Przeciągnięcie w konfiguracji gładkiej samolotu (ii) Lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia w zakręcie podczas zniżania z przechyleniem w konfiguracji do lądowania. (iii) Lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia w konfiguracji i przy mocy do lądowania (iv) Lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia, zakręt podczas wznoszenia z ustawieniem klap i mocą wznoszenia do startu (tylko samoloty jednosilnikowe)				P->	->		M
2.4 Pilotowanie przy użyciu autopilota i układu nakazu lotu (można wykonać w sekcji 3), jeżeli ma zastosowanie				P->	->		M
2.5 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3A
3A Procedury podczas przelotu VFR [zob. B.5(c) oraz (d)] 3A.1 Plan lotu, nawigacja zliczeniowa i czytanie mapy
3A.2 Utrzymywanie wysokości, kierunku i prędkości
3A.3 Orientacja, kontrola czasu i korekta przewidywanego czasu przylotu (ETA)
3A.4 Korzystanie z radiowych pomocy nawigacyjnych (jeżeli ma zastosowanie)
3A.5 Zarządzanie lotem (dziennik nawigacyjny, rutynowe czynności kontrolne, w tym dotyczące paliwa, systemów i instalacji oraz oblodzenia)
3A.6 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3B
3B Lot według wskazań przyrządów 3B.1* Odlot IFR				P->	->		M
3B.2* Przelot IFR				P->	->		M
3B.3* Procedury oczekiwania				P->	->		M
3B.4* Operacje 3D do wysokości DH/A 200 stóp (60 m) lub do wyższych minimów, jeżeli wymaga tego procedura podejścia (do przechwytywania ścieżki pionowej segmentu podejścia końcowego można używać autopilota)				P→	→		M
3B.5* Operacje 2D do wysokości MDH/A				P→	→		M
3B.6* Ćwiczenia w locie obejmujące symulowaną awarię kompasu i sztucznego horyzontu: zakręty z prędkością kątową 1, wyprowadzanie z nietypowych położeń	P->			->	->		M
3B.7* Awaria nadajnika kierunku podejścia lub wskaźnika ścieżki schodzenia	P->			->	->
3B.8* Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
Celowo pozostawiono puste
SEKCJA 4
4 Przylot i lądowanie 4.1 Procedura przylotu na lotnisko				P---->	_____>		M
4.2 Lądowanie normalne				P---->	---->		M
4.3 Lądowanie bez klap				P---->	---->		M
4.4 Lądowanie przy bocznym wietrze (jeżeli są odpowiednie warunki)				P---->	---->
4.5 Podejście do lądowania i lądowanie na mocy jałowej silnika z wysokości do 2 000' powyżej drogi startowej (tylko samoloty jednosilnikowe)				P---->	---->
4.6 Odejście na drugi krąg z wysokości minimalnej				P---->	---->		M
4.7 Odejście na drugi krąg i lądowanie w nocy (jeżeli ma zastosowanie)		P---->		---->	---->
4.8 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 5
5 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych (niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 4)
5.1 Przerwanie startu przy rozsądnej prędkości				P---->	---->		M
5.2 Symulowana awaria silnika po starcie (tylko samoloty jednosilnikowe)					P		M
5.3 Symulowane lądowanie przymusowe bez mocy (tylko samoloty jednosilnikowe)					P		M
5.4 Symulowane sytuacje awaryjne: (i) pożar lub dym podczas lotu, (ii) niesprawność systemów lub instalacji, według uznania			P---->	---->	---->
5.5 Wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika (tylko egzamin praktyczny na samolotach wielosilnikowych) (na bezpiecznej wysokości, jeżeli wykonywane na statku powietrznym)			P---->	---->	---->
5.6 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 6
6 Symulowany lot z asymetrią ciągu 6.1* (niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 5) Symulowana awaria silnika podczas startu (na bezpiecznej wysokości, chyba że jest przeprowadzana na symulatorze FFS lub urządzeniu FNFT II)			P---->	---->	->X		M
6.2* Podejście do lądowania i odejście na drugi krąg przy niesymetrycznym ciągu			P---->	---->	---->		M
6.3* Podejście do lądowania i lądowanie z pełnym zatrzymaniem przy niesymetrycznym ciągu			P---->	---->	---->		M
6.4 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne

h) Aby korzystać z przywilejów wynikających z uprawnienia na typ w ramach operacji w załodze jednoosobowej zgodnie z pkt FCL.725 lit. d), piloci, którzy są już uprawnieni do wykonywania operacji w załodze wieloosobowej, muszą przejść szkolenie w organizacji określonej w pkt FCL.725 lit. d) ppkt 1 ppkt (i) i zostać sprawdzeni pod kątem następujących dodatkowych manewrów i procedur w operacjach w załodze jednoosobowej:

(i) w przypadku samolotów jednosilnikowych, 1.6, 4.5, 4.6, 5.2 oraz, w stosownych przypadkach, jedno podejście z sekcji 3.B;

(ii) w przypadku samolotów wielosilnikowych, 1.6, sekcję 6 oraz, w stosownych przypadkach, jedno podejście z sekcji 3.B.

i) Piloci, którzy są uprawnieni do korzystania z przywilejów wynikających z uprawnienia na klasę lub typ zarówno w operacjach w załodze jednoosobowej, jak i w załodze wieloosobowej zgodnie z lit. g) i h), mogą utrzymać przywileje w odniesieniu do obu form operacji, wypełniając jeden z poniższych warunków:

(i) dwie kontrole umiejętności, jedna w ramach operacji w załodze jednoosobowej i jedna w operacji w załodze wieloosobowej;

(ii) kontrola umiejętności w operacjach w załodze wieloosobowej oprócz ćwiczeń, o których mowa w lit. h) ppkt (i) lub lit. h) ppkt (ii), stosownie do przypadku, w operacjach w załodze jednoosobowej.

Kontrole umiejętności na potrzeby przedłużenia lub wznowienia uprawnień na klasę zawsze obejmują ćwiczenia, o których mowa w lit. h) ppkt (i) lub lit. h) ppkt (ii), stosownie do przypadku w operacjach w załodze jednoosobowej.

j) Aby znieść ograniczenie dotyczące operacji w załodze wieloosobowej z uprawnienia na typ samolotu z załogą jednoosobową zgodnie z pkt FCL.725 lit. d) pkt 2 pilot musi spełnić wymogi określone w lit. h).

6. Samoloty z załogą wieloosobową oraz samoloty complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową

a) Użyte poniżej symbole mają następujące znaczenie:

P = Szkolony jako pilot dowódca lub drugi pilot oraz jako pilot lecący i pilot nielecący w celu wydania odpowiednich uprawnień na typ.

X = To ćwiczenie należy wykonać na symulatorze lotu, o ile jest dostępny, albo na samolocie, jeżeli jest to odpowiednie dla danego manewru lub procedury.

P# = Szkolenie należy uzupełnić o wykonany pod nadzorem przegląd samolotu.

b) Szkolenie praktyczne należy przeprowadzić na sprzęcie szkoleniowym co najmniej na poziomie oznaczonym (P), bądź można je przeprowadzić na dowolnym sprzęcie wyższego poziomu, co oznacza się strzałką (-->).

Wykorzystywany sprzęt szkoleniowy określa się następującymi skrótami:

A = Samolot

FFS = Pełny symulator lotu

FTD = Urządzenie do szkolenia lotniczego

OTD = Inne urządzenia szkoleniowe

c) Elementy oznaczone gwiazdką (*) należy wykonać wyłącznie według wskazań przyrządów. Jeżeli podczas egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności ten warunek nie zostanie spełniony, uprawnienia na typ ograniczą się tylko do lotów VFR.

d) Litera "M" w kolumnie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznacza ćwiczenie obowiązkowe.

e) Jeżeli ćwiczenia na symulatorze FFS wchodzą w zakres zatwierdzonego kursu do uprawnień na typ, podczas szkolenia praktycznego i egzaminów należy korzystać z symulatora FFS. Przy zatwierdzaniu takiego kursu pod uwagę bierze się następujące względy:

(i) kwalifikacja symulatora FFS lub urządzenia FNPT II;

(ii) kwalifikacje instruktorów;

(iii) liczba godzin szkolenia na symulatorze FFS lub urządzeniu FNPT II podczas kursu; oraz

(iv) kwalifikacje i dotychczasowe doświadczenie szkolonego pilota na podobnych typach.

f) W przypadku samolotów z załogą wieloosobową oraz samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową wykorzystywanych w operacjach w załodze wieloosobowej wykonywane manewry i procedury obejmują współpracę w załodze wieloosobowej (MCC).

g) W przypadku samolotów complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową wykorzystywanych w operacjach w załodze jednoosobowej manewry i procedury należy wykonywać w charakterze pojedynczego pilota.

h) Aby znieść ograniczenie dotyczące operacji w załodze wieloosobowej zgodnie z pkt FCL.725 lit. d) ppkt 2 z uprawnienia na typ samolotu complex o wysokich osiągach z załogą jednoosobową, pilot musi wykonać manewry/procedury określone w pkt 2.5, 3.8.3.4, 4.4 i 5.5 oraz co najmniej jeden manewr/procedurę z sekcji 3.4 w ramach operacji z załogą jednoosobową.

i) Kandydat ubiegający się o ograniczone uprawnienie na typ wydawane zgodnie z pkt FCL.720.A lit. c) oraz jego posiadacz musi ukończyć szkolenie, egzaminy praktyczne i kontrole umiejętności zgodnie z niniejszym dodatkiem. Jeżeli jednak nie przechodzi egzaminu praktycznego zgodnie z pkt FCL.720.A lit. c) pkt 3, podczas egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności wykonuje co najmniej manewry lądowania w roli pilota monitorującego, ale nie wymaga się od niego wykonywania następujących czynności:

(i) manewry startu;

(ii) manewry lądowania w roli pilota lecącego.

SAMOLOTY Z ZAŁOGĄ WIELOOSOBOWĄ ORAZ SAMOLOTY COMPLEX O WYSOKICH OSIĄGACH Z ZAŁOGĄ JEDNOOSOBOWĄ	SZKOLENIE PRAKTYCZNE					EGZ. PRAKT. / KONTR. UMIEJĘTNOŚCI DO ATPL/MPL/UPRAWNIEŃ NA TYP
Manewry/Procedury					Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia	Egz. na	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
	OTD	FTD	FFS	A		FFS A
SEKCJA 1
1 Przygotowanie do lotu 1.1 Obliczanie osiągów	P
1.2 Zewnętrzny, wzrokowy przegląd samolotu; umiejscowienie każdego elementu oraz cel przeglądu	P#			P
1.3 Przegląd kabiny pilota		P-->	-->	-->
1.4 Korzystanie z listy kontrolnej przed uruchomieniem silników, procedury uruchomienia, sprawdzenie sprzętu radiowego i nawigacyjnego, wybór i ustawienie częstotliwości nawigacyjnych i radiowych	P-->	-->	-->	-->		M
1.5 Kołowanie zgodnie z poleceniami kontroli ruchu lotniczego lub instruktora			P-->	-->
1.6 Czynności kontrolne przed startem		P-->	-->	-->		M
SEKCJA 2
2 Starty 2.1 Starty normalne z różnymi ustawieniami klap, w tym start przyspieszony			P-->	-->
2.2* Start według wskazań przyrządów; przejście do lotu według wskazań przyrządów jest wymagane podczas rotacji lub natychmiast po oderwaniu się od ziemi			P-->	-->
2.3 Start z bocznym wiatrem			P-->	-->
2.4 Start przy maksymalnej masie startowej (rzeczywistej lub symulowanej)			P-->	-->
2.5 Starty z symulowaną awarią silnika: 2.5.1* zaraz po osiągnięciu prędkości V2 (Na samolotach, które nie są certyfikowane w kategorii transportowej lub komunikacji lokalnej, nie należy symulować awarii silników przed osiągnięciem minimalnej wysokości 500 stóp nad końcem drogi startowej. Na samolotach posiadających te same osiągi co samoloty kategorii transportowej w zakresie masy startowej i wysokości gęstościowej instruktor może rozpocząć symulację awarii silnika zaraz po osiągnięciu prędkości V2)			P-->	-->
2.5.2* między prędkością V1 i V2			P	X		M Tylko FFS
2.6 Przerwanie startu przy rozsądnej prędkości przed osiągnięciem prędkości V1			P-->	->X		M
SEKCJA 3
3 Manewry i procedury w locie 3.1 Zakręty ze spoilerami i bez			P-->	->
3.2 Pochylenie (tuck under) i trzepotanie (buffet) po osiągnięciu krytycznej liczby Macha, a także inne specyficzne zjawiska lotu na samolocie (np. holendrowanie)			P-->	->X Tego ćwiczenia nie można wykonywać na statku powietrznym
3.3 Eksploatacja instalacji i sterowanie urządzeniami technicznymi w sytuacjach normalnych	P-->	-->	-->	-->
Eksploatacja następujących systemów i instalacji w sytuacjach normalnych i anormalnych:						M	Należy obowiązkowo wybrać co najmniej 3 sytuacje anormalne z pkt 3.4.0 do 3.4.14 włącznie
3.4.0 Silnik (jeżeli to konieczne - śmigło)	P-->	-->	-->	-->
3.4.1 Hermetyzacja i klimatyzacja	P-->	-->	-->	-->
3.4.2 Rurka Pitota / dajnik ciśnienia statycznego	P-->	-->	-->	-->
3.4.3 Instalacja paliwowa	P-->	-->	-->	-->
3.4.4 Instalacja elektryczna	P-->	-->	-->	-->
3.4.5 Instalacja hydrauliczna	P-->	-->	-->	-->
3.4.6 Sterowanie i wyważanie	P-->	-->	-->	-->
3.4.7 Instalacja przeciwoblodzeniowa/ odlodzeniowa, ogrzewanie szyb	P-->	-->	-->	-->
3.4.8 Autopilot / układ nakazu lotu	P-->	-->	-->	-->		M (tylko dla pojedynczego pilota)
3.4.9 Urządzenia ostrzegające przed przeciągnięciem lub urządzenia zapobiegające przeciągnięciu oraz urządzenia stabilizujące	P-->	-->	-->	-->
3.4.10 System ostrzegania o zbliżaniu się do ziemi, radar meteorologiczny, radiowysokościomierz, transponder		P-->	-->	-->
3.4.11 Wyposażenie radiowe, nawigacyjne, przyrządy, system zarządzania lotem	P-->	-->	-->	-->
3.4.12 Podwozie i układ hamulcowy	P-->	-->	-->	-->
3.4.13 Sloty i klapy	P-->	-->	-->	-->
3.4.14 Pomocnicze źródło zasilania (APU)	P-->	-->	-->	-->
Celowo pozostawiono puste
3.6 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych:						M	Należy obowiązkowo wybrać minimum 3 elementy z pkt 3.6.1 do 3.6.9 włącznie
3.6.1 Czynności w razie pożaru np. silnika, pomocniczego źródła zasilania, w kabinie pasażerskiej, w ładowni, kabinie załogi, skrzydła i instalacji elektrycznej, łącznie z ewakuacją		P-->	-->	-->
3.6.2 Wykrywanie obecności dymu i jego usuwanie		P-->	-->	-->
3.6.3 Awarie silnika, wyłączenie i ponowne włączenie na bezpiecznej wysokości		P-->	-->	-->
3.6.4 Zrzucanie paliwa (symulowane)		P-->	-->	-->
3.6.5 Uskok wiatru podczas startu/lądowania			P	X		Tylko FFS
3.6.6 Symulowane rozhermetyzowanie kabiny i zniżanie awaryjne			P-->	-->
3.6.7 Niezdolność członka załogi lotniczej do pracy		P-->	-->	-->
3.6.8 Inne sytuacje awaryjne wymienione w instrukcji użytkowania samolotu w locie		P-->	-->	-->
3.6.9 Zdarzenie ACAS (system unikania kolizji w powietrzu)	P-->	-->	-->	Nie można wykonywać na statku powietrznym		Tylko FFS
3.7 Głębokie zakręty z przechyleniem 45° w lewo i prawo o 180° do 360°		P-->	-->	-->
3.8 Wczesne rozpoznanie i przeciwdziałanie przeciągnięciu (aż do uruchomienia instalacji ostrzegania) w konfiguracji do startu (klapy w pozycji do startu), przelotowej i do lądowania (klapy w pozycji do lądowania, podwozie wypuszczone) 3.8.1 Wyprowadzenie z pełnego przeciągnięcia lub po zadziałaniu instalacji ostrzegania o przeciągnięciu w konfiguracji wznoszenia, przelotowej i podejścia			P--> P	--> X
3.9 Procedury w locie według wskazań przyrządów
3.9.1* Trzymanie się tras odlotu i dolotu oraz stosowanie się do poleceń ATC		P-->	-->	-->		M
3.9.2* Procedury oczekiwania		P-->	-->	-->
3.9.3* Operacje 3D do wysokości DH/A 200 stóp (60 m) lub do wyższych minimów, jeżeli wymaga tego procedura podejścia
3.9.3.1* Podejście ręczne, bez wykorzystania układu nakazu lotu			P-->	-->		M (tylko podczas egzaminu praktycznego)
3.9.3.2* Podejście ręczne, z wykorzystaniem układu nakazu lotu			P-->	-->
3.9.3.3* Z wykorzystaniem autopilota			P-->	-->
3.9.3.4* Podejście ręczne, z symulacją niesprawności jednego silnika; symulację niesprawności silnika należy wykonać podczas końcowego podejścia, przed osiągnięciem wysokości 1 000 stóp nad lotniskiem do przyziemienia albo do wykonania całej procedury nieudanego podejścia Na samolotach, które nie są certyfikowane w kategorii samolotów transportowych (JAR/FAR 25) lub samolotów komunikacji lokalnej (SFAR 23), podejście z odejściem na drugi krąg z symulowaną niesprawnością silnika jest inicjowane w połączeniu z podejściem nieprecyzyjnym zgodnie z punktem 3.9.4. Odejście na drugi krąg musi być zainicjowane po osiągnięciu publikowanego przewyższenia nad przeszkodami (OCH/A), lecz nie niżej niż po osiągnięciu minimalnej wysokości względnej/ bezwzględnej schodzenia (MDH/A) 500 stóp powyżej progu drogi startowej. Na samolotach posiadających te same osiągi co samoloty kategorii transportowej w zakresie masy startowej i wysokości bezwzględnej gęstościowej instruktor może rozpocząć symulację niesprawności silnika zgodnie z pkt 3.9.3.4.			P→	→		M
3.9.4* Operacje 2D do wysokości MDH/A			P*→	→		M
3.9.5 Podejście z okrążenia w następujących warunkach: a)* Podejście na minimalnej dozwolonej wysokości krążenia nad lotniskiem zgodnie z lokalnymi pomocami podejścia w symulowanych warunkach lotu według wskazań przyrządów; a następnie: b) podejście z okrążenia na inną drogę startową o kierunku różnym o co najmniej 90° w stosunku do drogi podejścia końcowego z zadania a) na minimalnej dozwolonej wysokości podejścia. Uwaga: jeżeli zadań a) i b) nie można wykonać z uwagi na ruch lotniczy, to może być wykonany krąg nadlotniskowy przy symulowanej małej widzialności.			P*->	-->
SEKCJA 4
4 Procedury odlotu po nieudanym podejściu
4.1 Odejście na drugi krąg po podejściu według ILS z wysokości decyzji, ze wszystkimi silnikami pracującymi*			P*->	-->
4.2 Inne procedury odlotu po nieudanym podejściu			P*->	-->
4.3* Ręczne odejście na drugi krąg po podejściu według wskazań przyrządów z wysokości względnej decyzji, minimalnej wysokości zniżania (MDH) lub punktu nieudanego podejścia (MAPt), z symulowaną awarią silnika krytycznego			P*->	-->		M
4.4 Zaniechanie lądowania na wysokości 15 m (50 stóp) nad progiem drogi startowej i odejście na drugi krąg			P-->	-->
SEKCJA 5
5 Lądowanie 5.1 Lądowanie normalne* po osiągnięciu kontaktu wzrokowego na wysokości DA/H po operacji podejścia według wskazań przyrządów			P
5.2 Lądowanie z symulowanym zacięciem stabilizatora poziomego w jego dowolnym niezrównoważonym położeniu			P-->	Tego ćwiczenia nie można wykonywać na statku powietrznym
5.3 Lądowanie z bocznym wiatrem (w miarę możliwości na samolocie)			P-->	-->
5.4 Krąg nadlotniskowy i lądowanie z klapami i slotami schowanymi lub częściowo wypuszczonymi			P-->	-->
5.5 Lądowanie z symulowaną niesprawnością silnika krytycznego			P-->	-->		M
5.6 Lądowanie z dwoma niepracującymi silnikami: - samoloty trzysilnikowe: silnik centralny i jeden silnik zewnętrzny, w miarę możliwości, zgodnie z danymi w instrukcji użytkowania samolotu w locie - samoloty czterosilnikowe: 2 silniki położone po jednej stronie				P	X	M Tylko FFS (tylko podczas egzaminu praktycznego)

Uwaga:

Zgodnie z AFM procedury RNP APCH mogą wymagać użycia autopilota lub układu nakazu lotu. Procedura, która ma być wykonana ręcznie, musi zostać wybrana z uwzględnieniem takich ograniczeń (np. należy wybrać ILS dla procedury 3.9.3.1 w przypadku takiego ograniczenia AFM).

j) Na potrzeby uzyskania lub utrzymania przywilejów PBN jedno z wykonanych podejść musi być podejściem typu RNP APCH. W przypadku gdy RNP APCH nie jest możliwe, przeprowadza się je na odpowiednio wyposażonych FSTD.

Na zasadzie odstępstwa od akapitu pierwszego, w przypadkach gdy kontrola umiejętności na potrzeby przedłużenia ważności przywilejów PBN przeprowadzana jest na statku powietrznym lub FSTD reprezentującym ten statek powietrzny, który nie jest wyposażony do manewrów RNP APCH, kontrola umiejętności nie może obejmować ćwiczeń RNP APCH. W takich przypadkach przywileje PBN pilota nie obejmują RNP APCH. Ograniczenie to znosi się, jeżeli pilot zaliczy kontrolę umiejętności obejmującą ćwiczenie RNP APCH dla odpowiedniej klasy lub typu.

7. Uprawnienia na klasę - samoloty wodne

Sekcję 6 należy zaliczyć w celu przedłużenia uprawnień na klasę wielosilnikowych samolotów wodnych, wyłącznie w warunkach lotu VFR, jeżeli kandydat nie spełnił wymagania dotyczącego wykonania 10 odcinków trasy w okresie 12 miesięcy poprzedzających egzamin/kontrolę.

UPRAWNIENIA NA KLASĘ - SAMOLOTY WODNE	SZKOLENIE PRAKTYCZNE
Manewry/Procedury	Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
SEKCJA 1
1 Odlot 1.1 Czynności przed lotem, w tym: Dokumentacja Masa i wyważenie Informacja meteorologiczna NOTAM
1.2 Czynności kontrolne przed uruchomieniem Na zewnątrz/wewnątrz samolotu
1.3 Uruchomienie i wyłączenie silnika Normalne awarie
1.4 Kołowanie
1.5 Kołowanie ślizgiem
1.6 Cumowanie: Plaża Molo Boja
1.7 Pływanie z wyłączonym silnikiem
1.8 Czynności kontrolne przed odlotem: Próba silnika (w miarę potrzeby)
1.9 Procedura startowa: Normalna z ustawieniem klap według instrukcji użytkowania w locie Przy bocznym wietrze (jeżeli są odpowiednie warunki)
1.10 Wznoszenie Zakręty na kurs Ustabilizowanie
1.11 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 2
2 Pilotaż (minimalne warunki meteorologiczne do lotów z widocznością - VFR) 2.1 Lot po prostej i w poziomie z różnymi prędkościami, w tym lot z prędkości minimalnej z klapami i bez (w tym podejście do VMCA, jeżeli ma zastosowanie)
2.2 Głębokie zakręty (360° w lewo i prawo z przechyleniem 45°)
2.3 Przeciągnięcie i wyprowadzenie: (i) przeciągnięcie w konfiguracji gładkiej samolotu; (ii) lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia w zakręcie podczas zniżania z przechyleniem w konfiguracji i przy mocy podejścia do lądowania; (iii) lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia w konfiguracji i przy mocy do lądowania; (iv) lot z prędkością zbliżoną do prędkości przeciągnięcia, zakręt podczas wznoszenia z ustawieniem klap i mocą wzno- szenia do startu (tylko samoloty jednosilnikowe)
2.4 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 3
3 Procedury podczas przelotu VFR 3.1 Plan lotu, nawigacja zliczeniowa i czytanie mapy
3.2 Utrzymywanie wysokości, kierunku i prędkości
3.3 Orientacja, kontrola czasu i korekta przewidywanego czasu przylotu (ETA)
3.4 Korzystanie z radiowych pomocy nawigacyjnych (jeżeli ma zastosowanie)
3.5 Zarządzanie lotem (dziennik nawigacyjny, rutynowe czynności kontrolne, w tym dotyczące paliwa, systemów i instalacji oraz oblodzenia)
3.6 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 4
4 Przyloty i lądowania 4.1 Procedura przylotu na lotnisko (tylko samoloty wodno-lądowe)
4.2 Lądowanie normalne
4.3 Lądowanie bez klap
4.4 Lądowanie przy bocznym wietrze (jeżeli są odpowiednie warunki)
4.5 Podejście do lądowania i lądowanie na mocy jałowej silnika z wysokości do 2 000 stóp powyżej lustra wody (tylko samoloty jednosilnikowe)
4.6 Odejście na drugi krąg z wysokości minimalnej
4.7 Lądowanie na gładkiej powierzchni wody Lądowanie na wzburzonej powierzchni wody
4.8 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 5
5 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych (Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 4)
5.1 Przerwanie startu przy rozsądnej prędkości
5.2 Symulowana awaria silnika po starcie (tylko samoloty jednosilnikowe)
5.3 Symulowane lądowanie przymusowe bez mocy (tylko samoloty jednosilnikowe)
5.4 Symulowane sytuacje awaryjne: (i) pożar lub dym podczas lotu; (ii) niesprawność systemów lub instalacji, według uznania
5.5 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne
SEKCJA 6
6 Symulowany lot z asymetrią ciągu (Niniejszą sekcję można połączyć z sekcjami od 1 do 5)
6.1 Symulowana awaria silnika podczas startu (na bezpiecznej wysokości, chyba że jest przeprowadzana na symulatorze FFS lub na urządzeniu FNPT II)
6.2 Wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika (tylko podczas egzaminu praktycznego na samoloty wielosilnikowe)
6.3 Podejście do lądowania i odejście na drugi krąg przy niesymetrycznym ciągu
6.4 Podejście do lądowania i lądowanie z pełnym zatrzymaniem przy niesymetrycznym ciągu
6.5 Współpraca z ATC - stosowanie się do zezwoleń i instrukcji, procedury radiotelefoniczne

C. Szczegółowe wymagania dotyczące śmigłowców

1. W przypadku egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności do uprawnień na typ lub do licencji ATPL kandydat musi zaliczyć sekcje od 1 do 4 oraz sekcję 6 (w miarę potrzeb) egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż 5 elementów, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę. Kandydat, który nie zaliczy mniej niż 5 elementów, musi zdać ponownie niezaliczone elementy. Niezaliczenie jakiegokolwiek elementu egzaminu powtórkowego lub kontroli powtórkowej, albo niezaliczenie elementów zaliczonych za pierwszym podejściem powoduje konieczność ponownego przystąpienia do całego egzaminu lub kontroli. Wszystkie sekcje egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności należy zaliczyć w ciągu 6 miesięcy.

2. W przypadku kontroli umiejętności do uprawnień IR kandydat musi zaliczyć sekcję 5 kontroli umiejętności. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż 3 elementów, musi on powtórzyć całą sekcję 5. Kandydat, który nie zaliczy mniej niż 3 elementów, musi zdać ponownie niezaliczone elementy. Niezaliczenie jakiegokolwiek elementu kontroli powtórkowej lub niezaliczenie innych elementów sekcji 5 zaliczonych za pierwszym podejściem powoduje konieczność ponownego przystąpienia do całej kontroli.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU W LOCIE

3. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania śmigłowca w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej;

e) zachowywania kontroli nad śmigłowcem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru;

f) rozumienia i stosowania procedur koordynacji pracy załogi oraz procedur na wypadek niezdolności do pracy członka załogi, jeżeli mają one zastosowanie; oraz

g) skutecznego komunikowania się z pozostałymi członkami załogi, w stosownych przypadkach.

4. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego śmigłowca.

a) Tolerancje dla lotu IFR.

	Ogólnie	± 100 stóp
	Rozpoczynanie odejścia na drugi krąg na wysokości względnej/bezwzględnej decyzji	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Minimalna względna/bezwzględna wysokość schodzenia	+ 50 stóp/- 0 stóp
	Utrzymywanie nakazanej linii drogi
	Przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	± 5°
	odchylenia "kątowe" 3D	odchylenie do połowy skali, azymut i ścieżka schodzenia (np. LPV, ILS, MLS, GLS)
	"liniowe" odchylenie poziome 2D (LNAV) i 3D (LNAV/VNAV)	poziom błędu/odchylenia poprzecznego od nakazanej linii drogi musi się normalnie mieścić w tolerancji ± ½ wartości RNP związanej z daną procedurą. Krótkie odchylenia od tej normy, maksymalnie do wartości jednokrotności RNP, są dopuszczalne
	liniowe odchylenia pionowe 3D (np. RNP APCH (LNAV/VNAV) przy użyciu funkcji nawigacji w płaszczyźnie pionowej z wykorzystaniem przyrządów barometrycznych BaroVNAV)	nie więcej niż 75 stóp poniżej pionowego profilu w dowolnym momencie i nie więcej niż 75 stóp powyżej pionowego profilu na wysokości nie większej niż 1 000 stóp nad poziomem lotniska
	Kierunek
	Działania normalne	± 5°
	Działania anormalne/sytuacje awaryjne	± 10°
	Prędkość
	Ogólnie	± 10 węzłów
	Z symulowaną niesprawnością silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów";

b) Tolerancje dla lotu VFR

Wysokość:
Ogólnie	±100 stóp
Kierunek:
Działania normalne	±5°
Działania anormalne/sytuacje awaryjne	±10°
Prędkość:
Ogólnie	±10 węzłów
Z symulowaną awarią silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów
Przemieszczanie się względem ziemi:
Start zawis w zasięgu wpływu ziemi (I.G.E.)	±3 stopy
Lądowanie	±2 stopy (przy 0 stopach ruchu do tyłu lub na boki)

ZAKRES SZKOLENIA / EGZAMINU PRAKTYCZNEGO / KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI PRZEPISY OGÓLNE

5. Użyte poniżej symbole mają następujące znaczenie:

P = Szkolony w charakterze pilota dowódcy w celu wydania uprawnień na typ śmigłowca z załogą jednoosobową albo jako pilot dowódca lub drugi pilot oraz jako pilot lecący i pilot nielecący w celu wydania uprawnień na typ śmigłowca z załogą wieloosobową.

6. Szkolenie praktyczne należy przeprowadzić na sprzęcie szkoleniowym co najmniej na poziomie oznaczonym (P), lub można je przeprowadzić na dowolnym sprzęcie wyższego poziomu, co oznacza się strzałką (->).

Wykorzystywany sprzęt szkoleniowy określa się następującymi skrótami:

FFS = Pełny symulator lotu

FTD = Urządzenie do szkolenia lotniczego

H = Śmigłowiec

7. Elementy oznaczone gwiazdką^(*) muszą być wykonane w rzeczywistych lub symulowanych warunkach IMC tylko przez tych kandydatów, którzy pragną przedłużyć lub odnowić uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów IR(H), lub rozszerzyć te uprawnienia na inny typ.

8. Procedury w locie według wskazań przyrządów (sekcja 5) są wykonywane tylko przez kandydatów, którzy pragną przedłużyć lub wznowić uprawnienia do wykonywania lotów według przyrządów IR(H) lub rozszerzyć te uprawnienia na inny typ. W tym celu można wykorzystać symulator FFS lub urządzenie FTD 2/3.

8a) Na potrzeby uzyskania lub utrzymania przywilejów PBN jedno z wykonanych podejść musi być podejściem typu RNP APCH. W przypadku gdy RNP APCH nie jest możliwe, przeprowadza się je na odpowiednio wyposażonych FSTD.

Na zasadzie odstępstwa od powyższego akapitu, w przypadku gdy kontrola umiejętności na potrzeby przedłużenia ważności przywilejów PBN nie obejmuje ćwiczenia RNP APCH, przywileje PBN pilota nie obejmują RNP APCH. Ograniczenie to znosi się, jeżeli pilot zaliczy kontrolę umiejętności obejmującą ćwiczenie RNP APCH.

9. Litera "M" w kolumnie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznacza ćwiczenie obowiązkowe.

10. Jeżeli ćwiczenia na urządzeniu FSTD wchodzą w zakres kursu do uprawnień na typ, podczas szkolenia praktycznego i egzaminów należy korzystać z urządzenia FSTD. W przypadku takiego kursu należy wziąć pod uwagę następujące względy:

(i) kwalifikacja urządzenia FSTD zgodnie z odpowiednimi wymaganiami części ARA i ORA;

(ii) kwalifikacje instruktora i egzaminatora;

(iii) liczba godzin szkolenia na urządzeniu FSTD podczas kursu;

(iv) kwalifikacje i dotychczasowe doświadczenie szkolonego pilota na podobnych typach; oraz

(v) liczba godzin nadzorowanej praktyki lotniczej po wydaniu nowych uprawnień na typ.

ŚMIGŁOWCE Z ZAŁOGĄ WIELOOSOBOWĄ

11. Osoby przystępujące do egzaminu praktycznego do wydania uprawnień na typ śmigłowca z załogą wieloosobową oraz licencji ATPL(H) muszą zdać sekcje od 1 do 4 oraz, w miarę potrzeby, sekcję 6.

12. Osoby przystępujące do kontroli umiejętności w związku z przedłużeniem lub wznowieniem uprawnień na typ śmigłowca z załogą wieloosobową zdają tylko sekcje od 1 do 4 oraz, w miarę potrzeby, sekcję 6.

ŚMIGŁOWCE Z ZAŁOGĄ JEDNOOSOBOWĄ

13. Aby korzystać z przywilejów wynikających z uprawnienia na typ zgodnie z pkt FCL.725 lit. d), osoby ubiegające się o wydanie, przedłużenie lub wznowienie uprawnienia na typ śmigłowca z załogą jednoosobową muszą:

a) w przypadku operacji w załodze jednoosobowej, zaliczyć egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w ramach operacji w załodze jednoosobowej;

b) w przypadku operacji w załodze wieloosobowej, zaliczyć egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w ramach operacji w załodze wieloosobowej;

c) w przypadku zarówno operacji w załodze jednoosobowej, jak i w załodze wieloosobowej, zaliczyć egzamin praktyczny lub kontrolę umiejętności w ramach operacji w załodze wieloosobowej oraz dodatkowo wykonać następujące manewry i procedury w ramach operacji w załodze jednoosobowej:

1) w przypadku śmigłowców jednosilnikowych: 2.1. start oraz 2.6 i 2.6.1 zniżanie w autorotacji i lądowanie autorotacyjne;

2) w przypadku śmigłowców wielosilnikowych: 2.1 start oraz 2.4 i 2.4.1 symulowaną awarię silnika tuż przed osiągnięciem TDP i symulowaną awarię silnika tuż po osiągnięciu TDP;

3) w przypadku przywilejów wynikających z uprawnienia IR, dodatkowo oprócz pkt 1 lub 2, stosownie do przypadku, jedno podejście określone w sekcji 5, chyba że spełnione są kryteria określone w dodatku 8;

d) aby znieść ograniczenie dotyczące operacji w załodze wieloosobowej z uprawnienia na typ śmigłowca z załogą jednoosobową zgodnie z pkt FCL.725 lit. d) pkt 2, zaliczyć kontrolę umiejętności obejmującą manewry i procedury, o których mowa odpowiednio w lit. c) pkt 1 lub lit. c) pkt 2.

ŚMIGŁOWCE Z ZAŁOGĄ JEDNOOSOBOWĄ/WIELOOSOBOWĄ	SZKOLENIE PRAKTYCZNE				EGZAMIN PRAKTYCZNY LUB KONTROLA UMIEJĘTNOŚCI
Manewry/Procedury				Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia	Egz. na	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
	FTD	FFS	H		FFS H
SEKCJA 1 - Przygotowania przed lotem i czynności kontrolne
1.1 Zewnętrzny, wzrokowy przegląd śmigłowca; umiejscowienie każdego elementu oraz cel przeglądu			P		M (jeżeli wykonywane w śmigłowcu)
1.2 Przegląd kabiny pilota		P	->		M
1.3 Procedury uruchomienia, sprawdzenie sprzętu radiowego i nawigacyjnego, wybór i ustawienie częstotliwości nawigacyjnych i radiowych	P	->	->		M
1.4 Kołowanie/podlot zgodnie z poleceniami kontroli ruchu lotniczego lub instruktora		P	->		M
1.5 Procedury i czynności kontrolne przed startem	P	->	->		M
SEKCJA 2 - Manewry i procedury w locie
2.1 Starty (różne profile)		P	->		M
2.2 Starty i lądowania w terenie opadającym i przy bocznym wietrze		P	->
2.3 Start przy maksymalnej masie startowej (rzeczywistej lub symulowanej)	P	->	->
2.4 Start z symulowaną awarią silnika tuż przed osiągnięciem punktu decyzyjnego startu (TDP) lub zdefiniowanego punktu po starcie (DPATO)		P	->		M
2.4.1 Start z symulowaną awarią silnika tuż po osiągnięciu TDP lub DPATO		P	->		M
2.5 Zakręty w locie wznoszącym i opadającym na wskazanym kursie	P	->	->		M
2.5.1 Zakręty z przechyleniem 30°, w lewo i w prawo o 180° do 360°, wyłącznie według wskazań przyrządów	P	->	->		M
2.6 Zniżanie w autorotacji	P	->	->		M
2.6.1 W przypadku śmigłowców jednosilnikowych (SEH): - lądowanie autorotacyjne lub - odzyskanie mocy, pod warunkiem że kandydat ukończył w poprzednim roku szkolenie obejmujące lądowanie autorotacyjne oraz że szkolenie to zostało wpisane do książki lotów pilota i potwierdzone podpisem instruktora. W przypadku śmigłowców wielosilnikowych (MEH): odzyskanie mocy	P	>		M
2.7 Lądowania, różne profile		P	->		M
2.7.1 Odejście na drugi krąg lub lądowanie z symulowaną awarią silnika przed punktem decyzji lądowania (LDP) lub zdefiniowanym punktem przed lądowaniem (DPBL)		P	->		M
2.7.2 Lądowanie z symulowaną awarią silnika po LDP lub DPBL		P	->		M
SEKCJA 3 - Eksploatacja następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych
3 Eksploatacja następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych:					M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
3.1 Silnik	P	->	->
3.2 Klimatyzacja (ogrzewanie, wentylacja)	P	->	->
3.3 Rurka Pitota / dajnik ciśnienia statycznego	P	->	->
3.4 Instalacja paliwowa	P	->	->
3.5 Instalacja elektryczna	P	->	->
3.6 Instalacja hydrauliczna	P	->	->
3.7 Sterowanie i wyważanie	P	->	->
3.8 Instalacja przeciwoblodzeniowa/ odlodzeniowa	P	->	->
3.9 Autopilot / układ nakazu lotu	P	->	->
3.10 Urządzenia stabilizujące	P	->	->
3.11 Radar meteorologiczny, radiowysokościomierz, transponder	P	->	->
3.12 System nawigacji obszarowej	P	->	->
3.13 Podwozie i układ hamulcowy	P	-->	-->
3.14 Pomocnicze źródło zasilania	P	->	->
3.15 Wyposażenie radiowe, nawigacyjne, przyrządy, system zarządzania lotem	P	->	->
SEKCJA 4 - Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych
4 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych					M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
4.1 Czynności w razie pożaru (w tym ewakuacja, w miarę potrzeby)	P	->	->
4.2 Wykrywanie obecności dymu i jego usuwanie	P	->	->
4.3 Awarie silnika, wyłączenie i ponowne włączenie na bezpiecznej wysokości	P	->	->
4.4 Zrzucanie paliwa (symulowane)	P	->	->
4.5 Niesprawność śmigła ogonowego (w miarę potrzeby)	P	->	->
4.5.1 Utrata śmigła ogonowego (w miarę potrzeby)	P	->	Tego ćwiczenia nie można wykonywać w śmigłowcu
4.6 Niezdolność członka załogi do pracy - tylko śmigłowce z załogą wieloosobową	P	->	->
4.7 Awarie napędu	P	->	->
4.8 Inne sytuacje awaryjne wymienione w instrukcji użytkowania śmigłowca w locie	P	->	->
SEKCJA 5 - Procedury w locie według wskazań przyrządów (wykonywać w warunkach IMC lub symulowanych IMC)
5.1 Start według wskazań przyrządów: przejście do lotu według wskazań przyrządów wymagane niezwłocznie po oderwaniu się od ziemi	P*	->*	->*
5.1.1 Symulowana awaria silnika podczas odlotu	P*	->*	->*		M*
5.2 Trzymanie się tras odlotu i dolotu oraz stosowanie się do poleceń ATC	P*	->*	->*		M*
5.3 Procedury oczekiwania	P*	->*	->*
5.4 Operacje 3D do wysokości DH/A 200 stóp (60 m) lub do wyższych minimów, jeżeli wymaga tego procedura podejścia	P*	->*	->*
5.4.1. Podejście ręczne, bez wykorzystania układu nakazu lotu. Uwaga: Zgodnie z AFM procedury RNP APCH mogą wymagać użycia autopilota lub układu nakazu lotu. Procedura, która ma być wykonana ręcznie, musi zostać wybrana z uwzględnieniem takich ograniczeń (np. należy wybrać ILS dla procedury 5.4.1 w przypadku takiego ograniczenia AFM).	P*	>*		M* (chyba że zakończono ćwiczenie 5.4.2)
5.4.2. Podejście ręczne, z wykorzystaniem układu nakazu lotu	P*	>*		M* (chyba że zakończono ćwiczenie 5.4.1)"
5.4.3 Z autopilotem	P*	->*	->*
5.4.4 Podejście ręczne, z symulacją niesprawności jednego silnika; symulację niesprawności silnika należy wykonać podczas końcowego podejścia, przed osiągnięciem wysokości 1 000 stóp nad poziomem lotniska do przyziemienia albo do wykonania całej procedury nieudanego podejścia	P*	→ *	→ *		M*
5.5 Operacje 2D do wysokości względnej/bezwzględnej schodzenia MDA/H	P*	→ *	→ *		M*
5.6 Odejście na drugi krąg ze wszystkimi silnikami pracującymi po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH	P*	->*	->*
5.6.1 Inne procedury odlotu po nieudanym podejściu	P*	->*	->*
5.6.2 Odejście na drugi krąg z symulacją niesprawności jednego silnika po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH	P*				M*
5.7 Autorotacja w warunkach IMC z odzyskaniem mocy	P*	->*	->*		M*
5.8 Wyprowadzanie z nietypowych położeń	P*	->*	->*		M*
SEKCJA 6 - Użycie wyposażenia opcjonalnego
6 Użycie wyposażenia opcjonalnego	P	->	->

D. Szczegółowe wymagania dotyczące pionowzlotów

1. W przypadku egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności do uprawnień na typ pionowzlotu kandydat musi zaliczyć sekcje od 1 do 5 oraz sekcję 6 (w miarę potrzeb) egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż 5 elementów, musi powtórzyć cały egzamin lub kontrolę. Kandydat, który nie zaliczy mniej niż 5 elementów, musi zdać ponownie niezaliczone elementy. Niezaliczenie jakiegokolwiek elementu egzaminu powtórkowego lub kontroli powtórkowej, albo niezaliczenie elementów zaliczonych za pierwszym podejściem, powoduje konieczność ponownego przystąpienia do całego egzaminu lub kontroli. Wszystkie sekcje egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności należy zaliczyć w ciągu sześciu miesięcy.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU W LOCIE

2. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

a) pilotowania pionowzlotu w granicach jego ograniczeń;

b) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

c) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

d) stosowania wiedzy lotniczej;

e) zachowywania kontroli nad pionowzlotem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru;

f) rozumienia i stosowania procedur koordynacji pracy załogi oraz procedur na wypadek niezdolności do pracy członka załogi; oraz

g) skutecznego komunikowania się z pozostałymi członkami załogi.

3. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego pionowzlotu.

a) Tolerancje dla lotu IFR:

Wysokość:
Ogólnie	±100 stóp
Rozpoczynanie odejścia na drugi krąg na względnej/bezwzględnej wysokości decyzyjnej	+ 50 stóp/- 0 stóp
Minimalna względna/bezwzględna wysokość zniżania	+ 50 stóp/- 0 stóp
Utrzymywanie nakazanej linii drogi:
Przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	±5°
Podejście precyzyjne	odchylenie do połowy skali, azymut i ścieżka schodzenia
Kierunek:
Działania normalne	±5°
Działania anormalne / sytuacje awaryjne	±10°
Prędkość:
Ogólnie	±10 węzłów
Z symulowaną awarią silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów

b) Tolerancje dla lotu VFR:

Wysokość:
Ogólnie	±100 stóp
Kierunek:
Działania normalne	±5°
Działania anormalne / sytuacje awaryjne	±10°
Prędkość:
Ogólnie	±10 węzłów
Z symulowaną awarią silnika	+ 10 węzłów/- 5 węzłów
Przemieszczanie się względem ziemi:
Start zawis w zasięgu wpływu ziemi (I.G.E.)	± 3 stopy
Lądowanie	±2 stopy (przy 0 stopach ruchu do tyłu lub na boki)

ZAKRES SZKOLENIA / EGZAMINU PRAKTYCZNEGO / KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI

4. Użyte poniżej symbole mają następujące znaczenie:

P = Szkolony jako pilot dowódca lub drugi pilot oraz jako pilot lecący i pilot nielecący w celu wydania odpowiednich uprawnień na typ.

5. Szkolenie praktyczne należy przeprowadzić na sprzęcie szkoleniowym co najmniej na poziomie oznaczonym (P), lub można je przeprowadzić na dowolnym sprzęcie wyższego poziomu, co oznacza się strzałką (->).

6. Wykorzystywany sprzęt szkoleniowy określa się następującymi skrótami: FFS = Pełny symulator lotu

FTD = Urządzenie do szkolenia lotniczego

OTD = Inne urządzenie szkoleniowe

PL = Pionowzlot

a) (skreśłona).

b) (skreśłona).

c) (skreśłona).

6a) Elementy oznaczone gwiazdką (*) należy wykonać wyłącznie według wskazań przyrządów. Jeżeli podczas egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności ten warunek nie zostanie spełniony, uprawnienie na typ ogranicza się tylko do lotów VFR.

7. Litera "M" w kolumnie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznacza ćwiczenie obowiązkowe.

8. Jeżeli ćwiczenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji lotu (FSTD) wchodzą w zakres zatwierdzonego kursu do uprawnień na typ, podczas szkolenia praktycznego i egzaminów należy korzystać z urządzeń FSTD. Przy zatwierdzaniu takiego kursu pod uwagę bierze się następujące względy:

a) kwalifikacja szkoleniowych urządzeń symulacji lotu zgodnie z odpowiednimi wymaganiami części ARA i ORA;

b) kwalifikacje instruktora.

KATEGORIA PIONOWZLOTÓW	SZKOLENIE PRAKTYCZNE								EGZAMIN PRAKTYCZNY LUB KONTROLA UMIEJĘTNOŚCI
Manewry/Procedury							Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia		Egz. na	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
	OTD			FTD	FFS	PL			FFS PL
SEKCJA 1 - Przygotowania przed lotem i czynności kontrolne
1.1 Zewnętrzny, wzrokowy przegląd pionowzlotu umiejscowienie każdego elementu oraz cel przeglądu						P
1.2 Przegląd kabiny pilota			P	->	->	->
1.3 Procedury uruchomienia, sprawdzenie sprzętu radiowego i nawigacyjnego, wybór i ustawienie częstotliwości nawigacyjnych i radiowych			P	->	->	->			M
1.4 Kołowanie zgodnie z poleceniami kontroli ruchu lotniczego lub instruktora				P	->	->
1.5 Procedury przed startem oraz kontrola mocy			P	->	->	->			M
SEKCJA 2 - Manewry i procedury w locie
2.1 Normalne profile startu VFR Operacje na drodze startowej (STOL i VTOL), w tym przy bocznym wietrze Heliporty wyniesione Heliporty leżące na poziomie terenu				P	->	->			M
2.2 Start przy maksymalnej masie startowej (rzeczywistej lub symulowanej)				P	->
2.3.1 Przerwanie startu: podczas operacji na drodze startowej podczas operacji na heliporcie wyniesionym podczas operacji na poziomie terenu				P	->				M
2.3.2 Start z symulowaną awarią silnika po minięciu punktu decyzji: podczas operacji na drodze startowej podczas operacji na heliporcie wyniesionym podczas operacji na poziomie terenu				P	->				M
2.4 Zniżanie autorotacyjne w trybie śmigłowca do ziemi (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)			P	->	->				M Tylko FFS
2.4.1 Zniżanie z wiatrakowaniem w trybie samolotu (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)				P	->				M Tylko FFS
2.5 Normalne profile lądowania VFR operacje na drodze startowej (STOL i VTOL) heliporty wyniesione heliporty leżące na poziomie terenu				P	->	->			M
2.5.1 Lądowanie z symulowaną awarią silnika po osiągnięciu punktu decyzji: podczas operacji na drodze startowej podczas operacji na heliporcie wyniesionym podczas operacji na poziomie terenu
2.6 Odejście na drugi krąg lub lądowanie z symulowaną awarią silnika przed punktem decyzji				P	->				M
SEKCJA 3 - Użytkowanie następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych:
3 Eksploatacja następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych (można wykonać na urządzeniu FSTD, o ile kwalifikuje się ono do tego ćwiczenia):									M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
3.1 Silnik			P	->	->
3.2 Hermetyzacja i klimatyzacja (ogrzewanie, wentylacja)			P	->	->
3.3 Rurka Pitota / dajnik ciśnienia statycznego			P	->	->
3.4 Instalacja paliwowa			P	->	->
3.5 Instalacja elektryczna			P	->	->
3.6 Instalacja hydrauliczna			P	->	->
3.7 Sterowanie i wyważanie			P	->	->
3.8 Instalacja przeciwoblodzeniowa/ odlodzeniowa, ogrzewanie szyb (jeżeli zamontowane)			P	->	->
3.9 Autopilot / układ nakazu lotu			P	->	->
3.10 Urządzenia ostrzegające przed przeciągnięciem lub urządzenia zapobiegające przeciągnięciu oraz urządzenia stabilizujące			P	->	->
3.11 Radar meteorologiczny, radiowysokościomierz, transponder, system ostrzegania o zbliżaniu się do ziemi (jeżeli zainstalowany)			P	->	->
3.12 Podwozie i układ hamulcowy			P	-->	-->
3.13 Pomocnicze źródło zasilania			P	->	->
3.14 Wyposażenie radiowe, nawigacyjne, przyrządy, system zarządzania lotem			P	->	->
3.15 Klapy			P	->	->
SEKCJA 4 - Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych
4 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych (można wykonać na urządzeniu FSTD, o ile kwalifikuje się ono do tego ćwiczenia)									M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
4.1 Czynności w razie pożaru - silnik, APU, ładownia, kabina załogi, instalacja elektryczna, w tym ewakuacja, w miarę potrzeby		P		->	->
4.2 Wykrywanie obecności dymu i jego usuwanie		P		->	->
4.3 Awarie silnika, wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym) w tym przejście z trybu śmigłowca do trybu samolotu i odwrotnie z jednym silnikiem nieczynnym (OEI)		P		->	->				Tylko FFS
4.4 Zrzut paliwa (symulowany, jeżeli zainstalowano)	P			->	->
4.5 Uskok wiatru podczas startu i lądowania (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)					P				Tylko FFS
4.6 Symulowane rozhermetyzowanie kabiny / zniżanie awaryjne (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)	P			->	->				Tylko FFS
4.7 Zdarzenie ACAS (system unikania kolizji w powietrzu) (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)	P			->	->				Tylko FFS
4.8 Niezdolność członka załogi do pracy	P			->	->
4.9 Awarie napędu	P			->	->				Tylko FFS
4.10 Wyprowadzanie z pełnego przeciągnięcia (moc włączona i wyłączona) lub po zadziałaniu instalacji ostrzegania o przeciągnięciu w konfiguracji wznoszenia, przelotowej i podejścia (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)	P			->	->				Tylko FFS
4.11 Inne procedury awaryjne wymienione w odpowiedniej instrukcji użytkowania w locie	P			->	->
SEKCJA 5 - Procedury w locie według wskazań przyrządów (wykonywać w warunkach IMC lub symulowanych IMC)
5.1 Start według wskazań przyrządów: przejście do lotu według wskazań przyrządów wymagane niezwłocznie po oderwaniu się od ziemi			P*	->*	->*
5.1.1 Symulowana awaria silnika podczas odlotu po osiągnięciu punktu decyzji			P*	->*	->*			M*
5.2 Trzymanie się tras odlotu i dolotu oraz stosowanie się do poleceń ATC			P*	->*	->*			M*
5.3 Procedury oczekiwania			P*	->*	->*
5.4 Podejście precyzyjne do wysokości decyzji nie mniejszej niż 60 m (200 stóp)			P*	->*	->*
5.4.1 Podejście ręczne, bez wykorzystania układu nakazu lotu			P*	->*	->*			M* (Tylko egzamin praktyczny)
5.4.2 Podejście ręczne, z wykorzystaniem układu nakazu lotu			P*	->*	->*
5.4.3 Z wykorzystaniem autopilota			P*	->*	->*
5.4.4 Podejście ręczne, z symulacją niesprawności jednego silnika; symulację niesprawności silnika należy wykonać podczas końcowego podejścia, przed osiągnięciem markera zewnętrznego (OM) aż do lądowania albo do wykonania całej procedury nieudanego podejścia			P*	->*	->*			M*
5.5 Podejście nieprecyzyjne do względnej/bezwzględnej wysokości zniżania MDA/H			P*	->*	->*			M*
5.6 Odejście na drugi krąg ze wszystkimi silnikami pracującymi po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH			P*	->*	->*
5.6.1 Inne procedury odlotu po nieudanym podejściu			P*	->*	->*
5.6.2 Odejście na drugi krąg z symulacją niesprawności jednego silnika po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH			P*					M*
5.7 Autorotacja w warunkach IMC z odzyskaniem mocy celem wylądowania na drodze startowej tylko w trybie helikoptera (tego ćwiczenia nie należy wykonywać na statku powietrznym)			P*	---->*	---->*			M* Tylko FFS
5.8 Wyprowadzanie z nietypowych położeń (uzależnione od jakości symulatora FFS)			P*	---->*	---->*			M*
SEKCJA 6 - Wyposażenie opcjonalne
6 Użycie wyposażenia opcjonalnego				P	->	->

E. Szczegółowe wymagania dotyczące sterowców

1. W przypadku egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności do uprawnień na typ sterowca kandydat musi zaliczyć sekcje od 1 do 5 oraz sekcję 6 (w miarę potrzeb) egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności. Jeżeli kandydat nie zaliczy więcej niż 5 elementów, musi powtórzyć cały egzamin/kontrolę. Kandydat, który nie zaliczy mniej niż 5 elementów, musi zdać ponownie niezaliczone elementy. Niezaliczenie jakiegokolwiek elementu egzaminu powtórkowego lub kontroli powtórkowej zaliczonego za pierwszym podejściem powoduje konieczność ponownego przystąpienia do całego egzaminu/kontroli. Wszystkie sekcje egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności należy zaliczyć w ciągu sześciu miesięcy.

ZAKRES TOLERANCJI PODCZAS EGZAMINU W LOCIE

2. Kandydat musi wykazać się umiejętnością:

(i) pilotowania sterowca w granicach jego ograniczeń;

(ii) płynnego i dokładnego wykonywania wszystkich manewrów;

(iii) właściwej oceny sytuacji i wykorzystania zespołu umiejętności lotniczych;

(iv) stosowania wiedzy lotniczej;

(v) zachowywania kontroli nad sterowcem przez cały czas w taki sposób, że nigdy nie ma wątpliwości co do pozytywnego wyniku wykonywanej procedury lub manewru;

(vi) rozumienia i stosowania procedur koordynacji pracy załogi oraz procedur na wypadek niezdolności do pracy członka załogi; oraz

(vii) skutecznego komunikowania się z pozostałymi członkami załogi.

3. Zastosowanie mają poniższe tolerancje, skorygowane przy uwzględnieniu występowania turbulencji, a także właściwości pilotażowych oraz osiągów wykorzystywanego sterowca.

a) Tolerancje dla lotu IFR:

Wysokość:
Ogólnie	±100 stóp
Rozpoczynanie odejścia na drugi krąg na względnej/bezwzględnej wysokości decyzyjnej	+ 50 stóp/- 0 stóp
Minimalna względna/bezwzględna wysokość zniżania	+ 50 stóp/- 0 stóp
Utrzymywanie nakazanej linii drogi:
Przy wykorzystaniu radiowych pomocy nawigacyjnych	±5°
Podejście precyzyjne	odchylenie do połowy skali, azymut i ścieżka schodzenia
Kierunek:
Działania normalne	±5°
Działania anormalne/sytuacje awaryjne	±10°

b) Tolerancje dla lotu VFR:

Wysokość:
Ogólnie	±100 stóp
Kierunek:
Działania normalne	±5°
Działania anormalne / sytuacje awaryjne	±10°

ZAKRES SZKOLENIA / EGZAMINU PRAKTYCZNEGO / KONTROLI UMIEJĘTNOŚCI

4. Użyte poniżej symbole mają następujące znaczenie:

P = Szkolony jako pilot dowódca lub drugi pilot oraz jako pilot lecący i pilot nielecący w celu wydania odpowiednich uprawnień na typ.

5. Szkolenie praktyczne należy przeprowadzić na sprzęcie szkoleniowym co najmniej na poziomie oznaczonym (P), lub można je przeprowadzić na dowolnym sprzęcie wyższego poziomu, co oznacza się strzałką (->).

6. Wykorzystywany sprzęt szkoleniowy określa się następującymi skrótami: FFS = Pełny symulator lotu

FTD = Urządzenie do szkolenia lotniczego

OTD = Inne urządzenie szkoleniowe

As = Sterowiec

a) (skreśłona).

b) (skreśłona).

c) (skreśłona).

7. Litera "M" w kolumnie egzaminu praktycznego lub kontroli umiejętności oznacza ćwiczenie obowiązkowe.

8. Jeżeli ćwiczenia na szkoleniowych urządzeniach symulacji lotu (FSTD) wchodzą w zakres kursu do uprawnień na typ, podczas szkolenia praktycznego i egzaminów należy korzystać z urządzeń FSTD. W przypadku takiego kursu należy uwzględnić następujące aspekty:

a) kwalifikacja szkoleniowych urządzeń symulacji lotu zgodnie z odpowiednimi wymaganiami części ARA i ORA;;

b) kwalifikacje instruktora.

STEROWCE	SZKOLENIE PRAKTYCZNE					EGZAMIN PRAKTYCZNY LUB KONTROLA UMIEJĘTNOŚCI
Manewry/Procedury					Podpis instruktora po ukończeniu szkolenia	Egz. na	Podpis egzaminatora po ukończeniu egzaminu
	OTD	FTD	FFS	As		FFS As
SEKCJA 1 - Przygotowania przed lotem i czynności kontrolne
1.1 Przegląd przed lotem				P
1.2 Przegląd kabiny pilota	P	->	->	->
1.3 Procedury uruchomienia, sprawdzenie sprzętu radiowego i nawigacyjnego, wybór i ustawienie częstotliwości nawigacyjnych i radiowych		P	->	->		M
1.4 Procedura odcumowania od masztu i manewrowanie po ziemi			P	->		M
1.5 Procedury i czynności kontrolne przed startem	P	---->	---->	---->		M
SEKCJA 2 - Manewry i procedury w locie
2.1 Normalne profile startu VFR			P	---->		M
2.2 Start z symulowaną awarią silnika			P	---->		M
2.3 Start z ciężkością > 0 (start ciężki)			P	---->
2.4 Start z ciężkością < 0 (start lekki)			P	---->
2.5 Normalne procedury wznoszenia			P	---->
2.6 Wznoszenie na wysokość ciśnieniową			P	---->
2.7 Rozpoznawanie wysokości ciśnieniowej			P	---->
2.8 Lot na wysokości ciśnieniowej lub blisko wysokości ciśnieniowej			P	---->		M
2.9 Normalne zniżanie i podejście do lądowania			P	---->
2.10 Normalne profile lądowania VFR			P	---->		M
2.11 Lądowanie z ciężkością > 0 (lądowanie ciężkie)			P	---->		M
2.12 Lądowanie z ciężkością < 0 (lądowanie lekkie)			P	---->		M
Celowo pozostawiono puste
SEKCJA 3 - Eksploatacja następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych
3 Eksploatacja następujących systemów i instalacji oraz wykonywanie następujących procedur w sytuacjach normalnych i anormalnych (można wykonać na urządzeniu FSTD, o ile kwalifikuje się ono do tego ćwiczenia):						M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
3.1 Silnik	P	---->	---->	---->
3.2 Utrzymywanie ciśnienia w powłoce	P	---->	---->	---->
3.3 Rurka Pitota / dajnik ciśnienia statycznego	P	---->	---->	---->
3.4 Instalacja paliwowa	P	---->	---->	---->
3.5 Instalacja elektryczna	P	---->	---->	---->
3.6 Instalacja hydrauliczna	P	---->	---->	---->
3.7 Sterowanie i wyważanie	P	---->	---->	---->
3.8 Układ balonetu	P	---->	---->	---->
3.9 Autopilot / układ nakazu lotu	P	->	->	---->
3.10 Urządzenia stabilizujące	P	---->	---->	---->
3.11 Radar meteorologiczny, radiowysokościomierz, transponder, system ostrzegania o zbliżaniu się do ziemi (jeżeli zainstalowany)	P	---->	---->	---->
3.12 Podwozie i układ hamulcowy	P	------>	------>	---->
3.13 Pomocnicze źródło zasilania	P	->	->	->
3.14 Wyposażenie radiowe, nawigacyjne, przyrządy, system zarządzania lotem	P	->	->	->
Celowo pozostawiono puste
SEKCJA 4 - Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych
4 Procedury w sytuacjach anormalnych i awaryjnych (można wykonać na urządzeniu FSTD, o ile kwalifikuje się ono do tego ćwiczenia)						M	Należy obowiązkowo wybrać 3 elementy z niniejszej sekcji
4.1 Czynności w razie pożaru - silnik, APU, ładownia, kabina załogi, instalacja elektryczna, w tym ewakuacja, w miarę potrzeby	P	->	->	->
4.2 Wykrywanie obecności dymu i jego usuwanie	P	->	->	->
4.3 Awarie silnika, wyłączenie i ponowne uruchomienie silnika W poszczególnych fazach lotu, w tym jednoczesna awaria wielu silników	P	->	->	->
4.4 Niezdolność członka załogi do pracy	P	->	->	->
4.5 Awarie napędu/przekładni	P	->	->	->		Tylko FFS
4.6 Inne sytuacje awaryjne wymienione w instrukcji użytkowania śmigłowca w locie	P	->	->	->
SEKCJA 5 - Procedury w locie według wskazań przyrządów (wykonywać w warunkach IMC lub symulowanych IMC)
5.1 Start według wskazań przyrządów: przejście do lotu według wskazań przyrządów wymagane niezwłocznie po oderwaniu się od ziemi	P*	->*	->*	->*
5.1.1 Symulowana awaria silnika podczas odlotu	P*	->*	->*	->*		M*
5.2 Trzymanie się tras odlotu i dolotu oraz stosowanie się do poleceń ATC	P*	->*	->*	->*		M*
5.3 Procedury oczekiwania	P*	->*	->*	->*
5.4 Podejście precyzyjne do wysokości decyzji nie mniejszej niż 60 m (200 stóp)	P*	->*	->*	->*
5.4.1 Podejście ręczne, bez wykorzystania układu nakazu lotu	P*	->*	->*	->*		M* (Tylko egzamin praktyczny)
5.4.2 Podejście ręczne, z wykorzystaniem układu nakazu lotu	P*	->*	->*	->*
5.4.3 Z wykorzystaniem autopilota	P*	->*	->*	->*
5.4.4 Podejście ręczne, z symulacją niesprawności jednego silnika; symulację niesprawności silnika należy wykonać podczas końcowego podejścia, przed osiągnięciem markera zewnętrznego (OM) aż do lądowania albo do wykonania całej procedury nieudanego podejścia	P*	->*	->*	->*		M*
5.5 Podejście nieprecyzyjne do względnej/ bezwzględnej wysokości zniżania MDA/H	P*	->*	->*	->*		M*
5.6 Odejście na drugi krąg ze wszystkimi silnikami pracującymi po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH	P*	->*	->*	->*
5.6.1 Inne procedury odlotu po nieudanym podejściu	P*	->*	->*	->*
5.6.2 Odejście na drugi krąg z symulacją niesprawności jednego silnika po osiągnięciu DA/DH lub MDA/MDH	P*					M*
5.7 Wyprowadzanie z nietypowych położeń (uzależnione od jakości symulatora FFS)	P*	->*	->*	->*		M*
SEKCJA 6 - Wyposażenie opcjonalne
6 Użycie wyposażenia opcjonalnego		P	->

Dodatek  10  ⁹⁸

Przedłużanie i wznawianie ważności uprawnień na typ oraz przedłużanie i wznawianie ważności uprawnień IR w połączeniu z przedłużaniem lub wznawianiem uprawnień na typ - ocena EBT w praktyce

A - Przepisy ogólne

1. Przedłużania i wznawiania ważności uprawnień na typ oraz przedłużania i wznawiania ważności uprawnień IR w połączeniu z przedłużeniem lub wznowieniem uprawnień na typ zgodnie z niniejszym dodatkiem dokonuje się wyłącznie u operatorów EBT, którzy spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) ustanowili program EBT odpowiedni dla mającego zastosowanie uprawnienia na typ lub IR zgodnie z pkt ORO.FC.231 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012;

b) mają co najmniej trzy lata doświadczenia w prowadzeniu mieszanego programu EBT;

c) organizacja wyznaczyła kierownika EBT w odniesieniu do każdego uprawnienia na typ objętego programem EBT. Kierownik EBT musi spełniać wszystkie poniższe wymogi:

(i) posiadać przywileje egzaminatora w odniesieniu do odpowiedniego uprawnienia na typ;

(ii) mieć duże doświadczenie w szkoleniu instruktorskim w zakresie odpowiedniego uprawnienia na typ;

(iii) być osobą wyznaczoną zgodnie z pkt ORO.AOC.135 lit. a) pkt 2 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012 albo jej zastępcą.

2. Kierownik EBT odpowiedzialny za odpowiednie uprawnienie na typ dopilnowuje, aby wnioskodawca spełniał wszystkie wymogi dotyczące kwalifikacji, szkolenia i doświadczenia określone w niniejszym załączniku na potrzeby przedłużenia lub wznowienia odpowiedniego uprawnienia.

3. Wnioskodawcy, którzy pragną przedłużyć lub wznowić uprawnienia zgodnie z niniejszym dodatkiem, muszą spełniać wszystkie poniższe warunki:

a) muszą być zapisani do udziału w programie EBT operatora;

b) w przypadku przedłużania ważności uprawnienia, muszą ukończyć program EBT operatora w okresie ważności odpowiedniego uprawnienia;

c) w przypadku przedłużania ważności uprawnienia muszą przestrzegać procedur opracowanych przez operatora EBT zgodnie z pkt ORO.FC.231 lit. a) pkt 5 załącznika III (część ORO) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012.

4. Przedłużanie lub wznawianie ważności uprawnienia zgodnie z niniejszym dodatkiem obejmuje wszystkie poniższe elementy:

a) ciągłą ocenę EBT w praktyce w ramach programu EBT;

b) wykazanie akceptowalnego poziomu wyników w odniesieniu do wszystkich kompetencji;

c) czynności administracyjne związane z przedłużeniem lub wznowieniem licencji, w odniesieniu do których kierownik EBT odpowiedzialny za odpowiednie uprawnienie na typ realizuje wszystkie poniższe punkty:

1) upewnia się, że spełnione są wymogi pkt FCL.1030;

2) w przypadku gdy działa zgodnie z pkt FCL.1030 lit. b) ppkt 2, wpisuje do licencji wnioskodawcy nową datę ważności uprawnienia. Wpisu tego może w imieniu kierownika EBT dokonać inna osoba, jeżeli otrzymała od kierownika EBT pełnomocnictwo zgodnie z procedurami ustanowionymi w programie EBT.

B - Przeprowadzanie oceny ebt w praktyce

Ocenę EBT w praktyce przeprowadza się zgodnie z programem EBT operatora.

ZAŁĄCZNIK  II  ⁹⁹

WARUNKI KONWERSJI KRAJOWYCH LICENCJI ORAZ UPRAWNIEŃ SAMOLOTOWYCH I ŚMIGŁOWCOWYCH

A. SAMOLOTY

1. Licencje pilota

Konwersja licencji pilota wydanej przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi do licencji zgodnej z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

a) w przypadku licencji ATPL(A) i CPL(A), spełnienie, w ramach kontroli umiejętności, wymagań części FCL dotyczących przedłużenia ważności uprawnień na klasę/typ oraz uprawnień do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, odpowiadających przywilejom wynikających z posiadanej licencji;

b) wykazanie się znajomością odpowiednich zagadnień z wymagań operacyjnych i z części FCL;

c) wykazanie się biegłością językową zgodnie z FCL.055;

d) spełnienie wymagań podanych w poniższej tabeli:

Posiadana licencja krajowa	Liczba godzin ogólnego czasu lotu	Pozostałe wymagania	Docelowa licencja zgodna z częścią FCL oraz warunki (stosownie do przypadku)	Zniesienie warunków
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)
ATPL(A)	> 1 500 w charakterze pilota dowódcy na samolotach z załogą wieloosobową	Brak	ATPL(A)	Nie dotyczy	(a)
ATPL(A)	> 1 500 na samolotach z załogą wieloosobową	Brak	Jak w (c)(4)	Jak w (c)(5)	(b)
ATPL(A)	> 500 na samolotach z załogą wieloosobową	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania lotu i osiągów zgodnie z FCL.515	ATPL(A), z uprawnieniami na typ ograniczonymi do funkcji drugiego pilota	Wykazanie się zdolnością działania w charakterze pilota dowódcy zgodnie z wymaganiami określonymi w dodatku 9 do części FCL	(c)
CPL/IR(A) z egzaminem teoretycznym ICAO ATPL zaliczonym w państwie członkowskim, które wydało licencję		(i) wykazanie się wiedzą z zakresu planowania lotu i osiągów zgodnie z FCL.310 i FCL.615 lit. b) (ii) spełnienie wymagań FCL.720.A lit c)	CPL/IR(A) z zaliczeniem teorii ATPL	Nie dotyczy	(d)
CPL/IR(A)	> 500 na samolotach z załogą wieloosobową albo podczas operacji w załodze wieloosobowej na samolotach z załogą jednoosobową sklasyfikowanych jako samoloty komunikacji lokalnej kategorii CS-23 lub na równorzędnych samolotach zgodnie z odpowiednimi wymaganiami części CAT i ORO dotyczącymi zarobkowego transportu lotniczego	(i) zaliczenie egzaminu teoretycznego do ATPL(A) w państwie członkowskim, które wydało licencję (*) (ii) spełnienie wymagań określonych w FCL.720.A lit. c)	CPL/IR(A) z zaliczeniem teorii ATPL	Nie dotyczy	(e)
CPL/IR(A)	> 500 w charakterze pilota dowódcy na samolotach z załogą jednoosobową	Brak	CPL/IR(A) z wpisanymi uprawnieniami na klasę i uprawnieniami na typ ograniczonymi do samolotów z załogą jednoosobową	Uzyskanie uprawnień na typ z załogą wieloosobową zgodnie z częścią FCL	(f)
CPL/IR(A)	< 500 w charakterze pilota dowódcy na samolotach z załogą jednoosobową	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu na poziomie CPL/IR	Jak w (4)(f)	Jak w (5)(f)	(g)
CPL(A)	> 500 w charakterze pilota dowódcy na samolotach z załogą jednoosobową	Uprawnienia do wykonywania lotów nocnych, w stosownych przypadkach	CPL(A) z wpisanymi uprawnieniami na klasę/typ ograniczonymi do samolotów z załogą jednoosobową		(h)
CPL(A)	< 500 w charakterze pilota dowódcy na samolotach z załogą jednoosobową	(i) Uprawnienia do wykonywania lotów nocnych, w stosownych przypadkach; (ii) wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu, zgodnie z wymaganiami FCL.310	Jak w (4)(h)		(i)
PPL/IR(A)	≥ 75 zgodnie z przepisami IFR		PPL/IR(A) (uprawnienia IR ograniczone do PPL)	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu, zgodnie z wymaganiami określonymi w FCL.615 lit. b)	(j)
PPL(A)	≥ 70 na samolotach	Wykazanie się umiejętnością używania radiowych pomocy nawigacyjnych	PPL(A)		(k)
(*) Posiadacze licencji CPL, którzy uzyskali już uprawnienia na typ samolotu z załogą wieloosobową, nie muszą zdać egzaminu z wiedzy teoretycznej do licencji ATPL(A), o ile nadal będą pilotować ten sam typ samolotu, jednakże nie uzyskają oni zaliczenia teorii ATPL(A) do licencji zgodnej z częścią FCL. Jeżeli osoby te chcą uzyskać uprawnienia na inny typ samolotu z załogą wieloosobową, muszą spełnić wymagania podane w kolumnie (3), rząd (e)(i) powyższej tabeli."

2. Certyfikaty instruktora

Konwersja certyfikatu instruktora wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi na certyfikat zgodny z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

Posiadane certyfikaty lub przywileje krajowe	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Docelowy certyfikat zgodny z częścią FCL
(1)	(2)	(3)	(4)
FI(A)/IRI(A)/TRI(A)/ CRI(A)	Zgodnie z wymaganiami części FCL dotyczącymi odpowiedniego certyfikatu	Nie dotyczy	FI(A)/IRI(A)/TRI(A)/ CRI(A)

3. Certyfikat SFI

Konwersja certyfikatu SFI wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi na certyfikat zgodny z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

Posiadany certyfikat krajowy	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Docelowy certyfikat zgodny z częścią FCL
(1)	(2)	(3)	(4)
SFI(A)	> 1 500 godzin w charakterze pilota MPA	(i) Posiadanie ważnej lub wygasłej licencji samolotowej CPL, MPL lub ATPL wydanej przez państwo członkowskie; (ii) ukończenie części symulatorowej stosownego szkolenia do uprawnień na typ, w tym w zakresie MCC.	SFI(A)
SFI(A)	3 ostatnie lata doświadczenia jako SFI	Ukończenie części symulatorowej stosownego szkolenia do uprawnień na typ, w tym w zakresie MCC	SFI(A)

Konwersja pozostaje ważna maksymalnie przez 3 lata. Przedłużenie ważności certyfikatu jest uzależnione od spełnienia stosownych wymagań podanych w części FCL.

4. Certyfikat STI

Konwersja certyfikatu STI wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi obowiązującymi w tym państwie na certyfikat zgodny z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez posiadacza wymagań podanych w poniższej tabeli:

Posiadany certyfikat krajowy	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Certyfikat docelowy
(1)	(2)	(3)	(4)
STI(A)	> 500 godzin w charakterze pilota samolotów z załogą jednoosobową	(i) Posiadanie ważnej lub wygasłej licencji pilota wydanej przez państwo członkowskie; (ii) zaliczenie kontroli umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do części FCL na urządzeniu FSTD odpowiednim do prowadzonego szkolenia	STI(A)
STI(A)	3 ostatnie lata doświadczenia jako STI	Zaliczenie kontroli umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do części FCL na urządzeniu FSTD odpowiednim do prowadzonego szkolenia	STI(A)

Przedłużenie ważności certyfikatu jest uzależnione od spełnienia stosownych wymagań podanych w części FCL.

B. ŚMIGŁOWCE

1. Licencje pilota

Konwersja licencji pilota wydanej przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi do licencji zgodnej z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

a) spełnienie, w ramach kontroli umiejętności, wymagań części FCL dotyczących przedłużenia ważności uprawnień na typ oraz uprawnień do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, odpowiadających przywilejom wynikających z posiadanej licencji;

b) wykazanie się znajomością odpowiednich zagadnień z wymagań operacyjnych i z części FCL;

c) wykazanie się biegłością językową zgodnie z FCL.055;

d) spełnienie wymagań podanych w poniższej tabeli:

Posiadana licencja krajowa	Liczba godzin ogólnego czasu lotu	Pozostałe wymagania	Docelowa licencja zgodna z częścią FCL oraz warunki (stosownie do przypadku)	Zniesienie warunków
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)
ATPL(H) z ważnymi uprawnieniami IR(H)	> 1 000 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Brak	ATPL(H) oraz IR	Nie dotyczy	(a)
ATPL(H) bez przywilejów wynikających z uprawnień IR(H)	> 1 000 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Brak	ATPL(H)		(b)
ATPL(H) z ważnymi uprawnieniami IR(H)	> 1 000 na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Brak	ATPL(H), a także IR z uprawnieniami na typ ograniczonymi do roli drugiego pilota	Wykazanie się zdolnością działania w charakterze pilota dowódcy zgodnie z wymaga- niami dodatku 9 do części FCL	(c)
ATPL(H) bez przywilejów wynikających z uprawnień IR(H)	> 1 000 na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Brak	ATPL(H) z uprawnieniem na typ ograniczonym do roli drugiego pilota	Wykazanie się zdolnością działania w charakterze pilota dowódcy zgodnie z wymaganiami dodatku 9 do części FCL	(d)
ATPL(H) z ważnymi uprawnieniami IR(H)	> 500 na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu zgodnie z wymaganiami FCL.515 i FCL.615 lit. b)	Jak w (4)(c)	Jak w (5)(c)	(e)
ATPL(H) bez przywilejów wynikających z uprawnień IR(H)	> 500 na śmigłowcach z załogą wieloosobową	Jak w (3)(e)	Jak w (4)(d)	Jak w (5)(d)	(f)
CPL/IR(H) z egzaminem teoretycznym ICAO ATPL(H) zaliczonym w państwie członkowskim, które wydało licencję		(i) Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu zgodnie z wymaganiami FCL.310 i FCL.615 lit. b); (ii) Spełnienie pozostałych wymagań FCL.720.H lit. b)	CPL/IR(H) z zaliczeniem teorii do ATPL(H) pod warunkiem zaliczenia egzaminu teoretycznego ATPL(H) ICAO, którego poziom spełnia wymagania części FCL	Nie dotyczy	(g)
CPL/IR(H)	> 500 na śmigłowcach z załogą wieloosobową	(i) Zaliczenie egzaminu teoretycznego do licencji ATPL(H) zgodnej z częścią FCL w państwie członkowskim, które wydało licencję(*) (ii) Spełnienie pozostałych wymagań FCL.720.H lit. b)	CPL/IR(H) z zaliczeniem teorii do licencji ATPL(H) zgodnej z częścią FCL	Nie dotyczy	(h)
CPL/IR(H)	> 500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową	Brak	CPL/IR(H) z wpisanymi uprawnieniami na typ ograniczonymi do śmigłowców z załogą jednoosobową	Uzyskanie uprawnień na typ śmigłowca z załogą wieloosobową zgodnie z wymaganiami części FCL	(i)
CPL/IR(H)	< 500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu zgodnie z wymaganiami FCL.310 i FCL.615 lit. b)	Jak w (4)(i)		(j)
CPL(H)	>500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową	Uprawnienia do wykonywania lotów nocnych	CPL(H) z wpisanymi uprawnieniami na typ ograniczonymi do śmigłowców z załogą jednoosobową		(k)
CPL(H)	< 500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową	Uprawnienia do wykonywania lotów nocnych; wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu, zgodnie z wymaganiami FCL.310	Jak w (4)(k)		(l)
CPL (H) bez uprawnień do wykonywania lotów nocnych	>500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową		Jak w (4)(k) i ograniczone do dziennych lotów VFR	Uzyskanie uprawnień na typ śmigłowca z załogą wieloosobową zgodnie z wymaganiami części FCL, a także uzyskanie uprawnień do wykonywania lotów nocnych	(m)
CPL (H) bez uprawnień do wykonywania lotów nocnych	< 500 w charakterze pilota dowódcy na śmigłowcach z załogą jednoosobową	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu zgodnie z FCL.310	Jak w (4)(k) i ograniczone do dziennych lotów VFR		(n)
PPL/IR(H)	≥ 75 zgodnie z przepisami IFR		PPL/IR(H) (IR ograniczone do PPL)	Wykazanie się wiedzą z zakresu planowania i osiągów lotu, zgodnie z wymaganiami FCL.615 lit. b)	(o)
PPL(H)	≥ 75 na śmigłowcach	Wykazanie się umiejętnością używania radiowych pomocy nawigacyjnych	PPL(H)		(p)
(*) Posiadacze licencji CPL, którzy uzyskali już uprawnienia na typ śmigłowca z załogą wieloosobową, nie muszą zdać egzaminu teoretycznego do licencji ATPL(H), o ile nadal będą pilotować ten sam typ śmigłowca, jednakże nie uzyskają zaliczenia teorii ATPL(H) do licencji zgodnej z częścią FCL. Jeżeli osoby te chcą uzyskać uprawnienia na inny typ śmigłowca z załogą wieloosobową, muszą spełnić wymagania podane w kolumnie (3), rząd (h)(i) powyższej tabeli.

2. Certyfikaty instruktora

Konwersja uprawnień instruktorskich wydanych przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi na uprawnienia zgodne z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

Posiadane certyfikaty lub przywileje krajowe	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Certyfikat docelowy
(1)	(2)	(3)	(4)
FI(H)/IRI(H)/TRI(H)	Zgodnie z wymaganiami części FCL dotyczącymi odpowiedniego certyfikatu		FI(H)/IRI(H)/TRI(H)*

Przedłużenie ważności certyfikatu jest uzależnione od spełnienia stosownych wymagań podanych w części FCL.

3. Certyfikat SFI

Konwersja certyfikatu SFI wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi na certyfikat zgodny z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez kandydata następujących wymagań:

Posiadany certyfikat krajowy	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Certyfikat docelowy
(1)	(2)	(3)	(4)
SFI(H)	> 1 000 godzin w charakterze pilota MPH	(i) Posiadanie ważnej lub wygasłej licencji CPL, MPL lub ATPL wydanej przez państwo członkowskie; (ii) ukończenie części symulatorowej stosownego szkolenia do uprawnień na typ, w tym w zakresie MCC	SFI(H)
SFI(H)	3 ostatnie lata doświadczenia jako SFI	Ukończenie części symulatorowej stosownego szkolenia do uprawnień na typ, w tym w zakresie MCC	SFI(H)

Przedłużenie ważności certyfikatu jest uzależnione od spełnienia stosownych wymagań podanych w części FCL.

4. Certyfikat STI

Konwersja certyfikatu STI wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z wymogami krajowymi obowiązującymi w tym państwie na certyfikat zgodny z częścią FCL następuje pod warunkiem spełnienia przez posiadacza wymagań podanych w poniższej tabeli:

Posiadany certyfikat krajowy	Doświadczenie	Pozostałe wymagania	Certyfikat docelowy
(1)	(2)	(3)	(4)
STI(H)	> 500 godzin w charakterze pilota na śmigłowcach z załogą jednoosobową	(i) Posiadanie ważnej lub wygasłej licencji pilota wydanej przez państwo członkowskie; (ii) zaliczenie kontroli umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do części FCL na urządzeniu FSTD odpowiednim do prowadzonego szkolenia	STI(H)
STI(H)	3 ostatnie lata doświadczenia jako STI	Zaliczenie kontroli umiejętności zgodnie z dodatkiem 9 do części FCL na urządzeniu FSTD odpowiednim do prowadzonego szkolenia	STI(H)

Przedłużenie ważności certyfikatu jest uzależnione od spełnienia stosownych wymagań podanych w części FCL.

ZAŁĄCZNIK  III  ¹⁰⁰

 (uchylony)

ZAŁĄCZNIK  IV  ¹⁰¹

[CZĘŚĆ-MED]

PODCZĘŚĆ  A

WYMAGANIA OGÓLNE

SEKCJA  1

Warunki ogólne

MED.A.001 Właściwy organ

Do celów niniejszego załącznika (część MED) właściwy organ oznacza:

a) w odniesieniu do centrów medycyny lotniczej:

1) organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym centrum medycyny lotniczej ma swoje główne miejsce prowadzenia działalności;

2) agencję, w przypadku gdy centrum medycyny lotniczej mieści się w państwie trzecim;

b) w odniesieniu do lekarzy orzeczników medycyny lotniczej:

1) organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym lekarz orzecznik medycyny lotniczej ma swoje główne miejsce prowadzenia praktyki;

2) jeżeli główne miejsce prowadzenia praktyki lekarza orzecznika medycyny lotniczej jest usytuowane w państwie trzecim, organ wyznaczony przez państwo członkowskie, do którego lekarz orzecznik medycyny lotniczej składa wniosek o wydanie certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej;

c) w odniesieniu do lekarzy medycyny ogólnej, organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym lekarz medycyny ogólnej zgłasza swoją działalność;

d) w odniesieniu do lekarzy medycyny pracy przeprowadzających ocenę sprawności fizycznej i psychicznej personelu pokładowego, organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym lekarz medycyny pracy zgłasza swoją działalność.

MED.A.005 Zakres

W niniejszym załączniku (część MED) ustanawia się wymagania w odniesieniu do:

a) wydawania, ważności, przedłużania lub wznawiania orzeczenia lekarskiego niezbędnego do korzystania z przywilejów wynikających z licencji pilota lub ucznia-pilota;

b) sprawności fizycznej i psychicznej personelu pokładowego;

c) certyfikacji lekarzy orzeczników medycyny lotniczej;

d) kwalifikacji lekarzy medycyny ogólnej oraz lekarzy medycyny pracy.

MED.A.010 Definicje

Do celów niniejszego załącznika (część MED) zastosowanie mają następujące definicje:

- "ograniczenie" oznacza ograniczenie wpisane do orzeczenia lekarskiego lub raportu medycznego dotyczącego personelu pokładowego, które musi być przestrzegane w trakcie korzystania z przywilejów wynikających z licencji lub ze świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego;

- "badanie lotniczo-lekarskie" oznacza kontrolę, badanie palpacyjne, opukiwanie, osłuchiwanie lub wszelkie inne rodzaje oceny uzupełniającej na potrzeby ustalenia, czy poziom sprawności fizycznej i psychicznej umożliwia korzystanie z przywilejów wynikających z licencji lub wykonywanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa spoczywających na personelu pokładowym;

- "ocena lotniczo-lekarska" oznacza opinię dotyczącą sprawności fizycznej i psychicznej wnioskodawcy wydaną na podstawie oceny tego wnioskodawcy przeprowadzonej zgodnie z zamieszczonymi w niniejszym załączniku (część MED) wymaganiami oraz dalszych badań i testów lekarskich określonych we wskazaniach klinicznych;

- "poważny" oznacza stopień powagi schorzenia, które skutkowałoby niemożnością bezpiecznego korzystania z przywilejów wynikających z licencji lub wykonywania obowiązków w zakresie bezpieczeństwa spoczywających na personelu pokładowym;

- "wnioskodawca" oznacza osobę ubiegającą się o wydanie orzeczenia lekarskiego lub posiadającą takie orzeczenie, która poddaje się ocenie lotniczo-lekarskiej pod kątem sprawności umożliwiającej korzystanie z przywilejów wynikających z licencji lub wykonywanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa spoczywających na personelu pokładowym;

- "historia medyczna" oznacza opis narracyjny lub wypis przechodzonych w przeszłości chorób, doznanych urazów, odbytego leczenia lub innych informacji medycznych, w tym negatywnych ocen sprawności lub ograniczeń w orzeczeniu lekarskim, które są lub mogą być istotne dla obecnego stanu zdrowia wnioskodawcy i jego zdolności do wykonywania czynności lotniczych i psychicznej;

- "władza uprawniona do licencjonowania" oznacza właściwy organ państwa członkowskiego, który wydał licencję lub do którego dana osoba zwraca się o wydanie licencji, lub, w przypadku gdy dana osoba nie zwróciła się jeszcze o wydanie licencji, właściwy organ określony zgodnie z pkt FCL.001 załącznika I (część FCL);

- "prawidłowe rozpoznawanie barw" oznacza zdolność wnioskodawcy do łatwego rozróżniania barw wykorzystywanych w żegludze powietrznej i prawidłowego identyfikowania kolorowych świateł wykorzystywanych w lotnictwie;

- "operacja śmigłowcowej służby ratownictwa medycznego (HEMS)" oznacza "lot HEMS" zdefiniowany w pkt 61 załącznika I do rozporządzenia (UE) nr 965/2012;

- "ocena uzupełniająca" oznacza ocenę domniemanego schorzenia wnioskodawcy przeprowadzoną za pomocą badań i testów w celu zweryfikowania, czy schorzenie występuje, czy też nie;

- "uznana opinia lekarska" oznacza opinię co najmniej jednego lekarza specjalisty akceptowaną przez władzę uprawnioną do licencjonowania, wydaną w oparciu o obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria na potrzeby przedmiotowej sprawy w porozumieniu z ekspertami ds. operacji lotniczych lub, w razie potrzeby, w porozumieniu z innymi ekspertami, dla której stosowne może być przeprowadzenie oceny ryzyka operacyjnego;

- "nadużywanie substancji" oznacza stosowanie przez załogę jednej lub większej liczby substancji psychoaktywnych w sposób, który, alternatywnie lub łącznie:

(a) stanowi bezpośrednie zagrożenie dla używającej ich osoby lub zagraża życiu, zdrowiu lub dobru innych;

(b) wywołuje lub pogarsza problemy lub zaburzenia o charakterze zawodowym, społecznym, psychicznym lub fizycznym;

- "substancja psychoaktywna" oznacza: alkohol, opioidy, pochodne konopi indyjskich, środki uspokajające i nasenne, kokainę, inne psychostymulanty, substancje halucynogenne i lotne rozpuszczalniki, z wyłączeniem kofeiny i tytoniu;

- "wada refrakcji" oznacza odchylenie od miarowości oczu wyrażane w dioptriach w odniesieniu do południka o największej niemiarowości, zmierzone przy wykorzystaniu standardowych metod.

MED.A.015 Tajemnica lekarska

Wszystkie osoby biorące udział w badaniach lotniczo-lekarskich, ocenach lotniczo-lekarskich i certyfikacji zapewniają stałe przestrzeganie tajemnicy lekarskiej.

MED.A.020 Obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej

a) Posiadacze licencji nie mogą korzystać z przywilejów wynikających z licencji i powiązanych uprawnień lub certyfikatów, a uczniowie-piloci nie mogą wykonywać samodzielnych lotów, w przypadku gdy:

1) zdają sobie sprawę z obniżenia swojej sprawności fizycznej i psychicznej, mogącego spowodować, że nie będą w stanie bezpiecznie korzystać z tych przywilejów;

2) przyjmują lub stosują jakiekolwiek leki wydawane na receptę lub bez recepty, które mogą negatywnie wpływać na bezpieczne korzystanie z przywilejów wynikających ze stosownej licencji;

3) są poddawani leczeniu medycznemu, chirurgicznemu lub innemu leczeniu, które może negatywnie wpływać na bezpieczne korzystanie z przywilejów wynikających ze stosownej licencji.

b) Ponadto posiadacze orzeczenia lekarskiego bez zbędnej zwłoki i przed skorzystaniem z przywilejów wynikających z ich licencji zasięgają porady lotniczo-lekarskiej, odpowiednio, centrum medycyny lotniczej, lekarza orzecznika medycyny lotniczej bądź lekarza medycyny ogólnej, jeżeli:

1) zostali poddani operacji chirurgicznej lub inwazyjnej procedurze medycznej;

2) rozpoczęli regularne przyjmowanie jakiegokolwiek leku;

3) doznali jakiegokolwiek poważnego urazu wiążącego się z niezdolnością do pełnienia funkcji członka załogi lotniczej;

4) cierpią na jakąkolwiek poważną chorobę wiążącą się z niezdolnością do pełnienia funkcji członka załogi lotniczej;

5) są w ciąży;

6) zostali przyjęci do szpitala lub kliniki medycznej;

7) po raz pierwszy korzystają z soczewek korekcyjnych.

c) W przypadkach, o których mowa w lit. b):

1) posiadacze orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy zasięgają porady lotniczo-lekarskiej centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej. W takim przypadku centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej przeprowadza ocenę ich sprawności fizycznej i psychicznej i podejmuje decyzję w kwestii tego, czy są oni zdolni do wznowienia korzystania z przysługujących im przywilejów;

2) posiadacze orzeczeń lekarskich na potrzeby licencji pilota lekkiego statku powietrznego zasięgają porady lotniczo-lekarskiej centrum medycyny lotniczej, lekarza orzecznika medycyny lotniczej bądź lekarza medycyny ogólnej, który podpisał ich orzeczenie lekarskie. W takim przypadku centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej przeprowadza ocenę ich sprawności fizycznej i psychicznej i podejmuje decyzję w kwestii tego, czy są oni zdolni do wznowienia korzystania z przysługujących im przywilejów.

d) Członkowie personelu pokładowego nie wykonują obowiązków na pokładzie statku powietrznego ani, w stosownych przypadkach, nie korzystają z przywilejów przysługujących im zgodnie z posiadanymi świadectwami dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, w przypadku gdy mają świadomość faktu obniżenia swojej sprawności fizycznej i psychicznej w stopniu uniemożliwiającym im wykonywanie ich obowiązków z zakresu bezpieczeństwa.

e) Ponadto jeżeli zastosowanie ma którykolwiek z warunków przedstawionych w lit. b) pkt 1-5, członkowie personelu pokładowego bez zbędnej zwłoki zasięgają porady, odpowiednio, lekarza orzecznika medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarza medycyny pracy. W takim przypadku lekarz orzecznik medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarz medycyny pracy przeprowadza ocenę sprawności fizycznej i psychicznej członków personelu pokładowego oraz podejmuje decyzję w kwestii tego, czy są oni zdolni do wznowienia wykonywania wyznaczonych im obowiązków z zakresu bezpieczeństwa.

MED.A.025 Obowiązki centrum medycyny lotniczej, lekarza orzecznika medycyny lotniczej, lekarza medycyny ogólnej oraz lekarza medycyny pracy

a) Przy przeprowadzaniu badań i ocen lotniczo-lekarskich zgodnie z wymaganiami określonymi w niniejszym załączniku (część MED) centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik, lekarz medycyny ogólnej oraz lekarz medycyny pracy:

1) zapewniają możliwość porozumienia się z wnioskodawcą bez napotykania barier językowych;

2) informują wnioskodawcę o konsekwencjach związanych z przedstawieniem niepełnych, niedokładnych lub nieprawdziwych oświadczeń dotyczących jego historii medycznej;

3) informują władzę uprawnioną do licencjonowania lub - w odniesieniu do posiadaczy świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego - właściwy organ, jeżeli wnioskodawca przedstawia niepełne, niedokładne lub nieprawdziwe oświadczenia dotyczące jego historii medycznej;

4) informują władzę uprawnioną do licencjonowania, jeżeli wnioskodawca wycofa wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego na którymkolwiek etapie procesu.

b) Po zakończeniu badań i ocen lotniczo-lekarskich centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej, lekarz medycyny ogólnej oraz lekarz medycyny pracy:

1) informują wnioskodawcę, czy jest sprawny, niesprawny lub czy kieruje się go, odpowiednio, do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania, centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej;

2) informują wnioskodawcę o jakichkolwiek ograniczeniach mających zastosowanie w odniesieniu do, odpowiednio, szkoleń w powietrzu lub przywilejów wynikających z, odpowiednio, jego licencji lub świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego;

3) w przypadku gdy wnioskodawca został uznany za niesprawnego, informują go o przysługującym mu prawie do wniesienia odwołania od tej decyzji zgodnie z procedurami właściwego organu;

4) w przypadku wnioskodawców ubiegających się o orzeczenie lekarskie niezwłocznie przedkładają konsultantowi medycznemu władzy uprawnionej do licencjonowania podpisany lub uwierzytelniony elektronicznie raport zawierający szczegółowe wyniki badań i ocen lotniczo-lekarskich, wymaganych na potrzeby orzeczenia lekarskiego danej klasy, oraz kopię formularza wniosku, formularza badania oraz orzeczenia lekarskiego;

5) informują wnioskodawcę o jego obowiązkach w przypadku obniżenia sprawności psychicznej i fizycznej zgodnie z pkt MED.A.020.

c) W przypadku gdy zgodnie z niniejszym załącznikiem (część MED) wymagana jest konsultacja z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania, centrum medycyny lotniczej i lekarz orzecznik medycyny lotniczej przestrzegają procedury ustanowionej przez właściwy organ.

d) Centra medycyny lotniczej, lekarze orzecznicy medycyny lotniczej, lekarze medycyny ogólnej oraz lekarze medycyny pracy zachowują dokumentację zawierającą szczegóły dotyczące badań i ocen lotniczo-lekarskich przeprowadzonych zgodnie z niniejszym załącznikiem (część MED) oraz ich wyników przez co najmniej 10 lat lub przez dłuższy okres, jeżeli tak określono w przepisach krajowych.

e) Centra medycyny lotniczej, lekarze orzecznicy medycyny lotniczej oraz lekarze medycyny ogólnej przedkładają konsultantowi medycznemu właściwego organu, na jego żądanie, całą dokumentację lotniczo-lekarską i wszystkie raporty lotniczo-lekarskie wraz z wszelkimi innymi odpowiednimi informacjami, w przypadku gdy są one wymagane do celów:

1) wydania orzeczenia lekarskiego;

2) sprawowania funkcji w zakresie nadzoru.

f) Centra medycyny lotniczej i lekarze orzecznicy medycyny lotniczej wpisują dane do Europejskiej bazy danych lotniczo-lekarskich lub aktualizują te dane zgodnie z pkt ARA.MED.160 lit. d).

SEKCJA  2

Wymagania w zakresie orzeczeń lekarskich

MED.A.030 Orzeczenia lekarskie

a) Uczeń-pilot nie może wykonywać samodzielnych lotów, chyba że posiada orzeczenie lekarskie zgodne z wymaganiami dotyczącymi odpowiedniej licencji.

b) Wnioskodawca ubiegający się o licencję zgodnie z załącznikiem I (część FCL) musi posiadać orzeczenie lekarskie wydane zgodnie z niniejszym załącznikiem (część MED) i odpowiadające przywilejom wynikającym z licencji, o którą się ubiega.

c) Korzystając z przywilejów:

1) wynikających z licencji pilota (LAPL), licencji pilota balonowego (BPL) wydanej zgodnie z załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub licencji pilota szybowcowego (SPL) wydanej zgodnie z załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, pilot musi posiadać przynajmniej ważne orzeczenie lekarskie na potrzeby LAPL;

2) wynikających z licencji pilota turystycznego (PPL), pilot musi posiadać przynajmniej ważne orzeczenie lekarskie 2. klasy;

3) wynikających z BPL na potrzeby:

(i) zarobkowych operacji pasażerskich wykonywanych balonem, pilot musi posiadać przynajmniej ważne orzeczenie lekarskie 2. klasy;

(ii) operacji zarobkowych innych niż zarobkowe operacje pasażerskie wykonywane balonem, podczas których na pokładzie statku powietrznego znajdują się więcej niż 4 osoby, pilot musi posiadać przynajmniej ważne orzeczenie lekarskie 2. klasy;

4) wynikających z SPL do celów zarobkowych operacji na szybowcach innych niż określone w art. 3 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, pilot musi posiadać przynajmniej ważne orzeczenie lekarskie 2. klasy;

5) wynikających z licencji pilota zawodowego (CPL), licencji pilota w załodze wieloosobowej (MPL) lub licencji pilota liniowego (ATPL), pilot musi posiadać ważne orzeczenie lekarskie 1. klasy.

d) Jeżeli PPL lub LAPL jest uzupełniana o uprawnienie do odbywania lotów nocnych, posiadacz licencji musi prawidłowo rozpoznawać barwy.

e) Jeżeli licencja PPL jest uzupełniana o uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów lub podstawowe uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, posiadacz licencji przechodzi badanie słuchu metodą audiometrii tonalnej zgodnie z częstotliwością i wytycznymi określonymi w odniesieniu do posiadaczy orzeczenia lekarskiego 1. klasy.

f) Posiadacz licencji nie może nigdy posiadać większej liczby orzeczeń lekarskich niż jedno orzeczenie lekarskie wydane zgodnie z niniejszym załącznikiem (część MED).

MED.A.035 Wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego

a) Wnioski o wydanie orzeczenia lekarskiego sporządza się w formie i w sposób określony przez właściwy organ.

b) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego przedstawiają, odpowiednio, centrum medycyny lotniczej, lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej lub lekarzowi medycyny ogólnej:

1) dowód tożsamości;

2) podpisane oświadczenie:

(i) zawierające informacje medyczne dotyczące ich historii medycznej;

(ii) zawierające informację na temat tego, czy wcześniej ubiegali się o wydanie orzeczenia lekarskiego lub zostali poddani badaniu lotniczo-lekarskiemu w związku ze złożeniem wniosku o wydanie orzeczenia lekarskiego, a jeżeli tak, to kto przeprowadzał to badanie i jaki był jego wynik;

(iii) zawierające informację, czy w wyniku oceny zostali kiedykolwiek uznani za niesprawnych, lub czy byli posiadaczami orzeczenia lekarskiego, które zostało następnie zawieszone lub cofnięte.

c) Przy składaniu wniosków o przedłużenie lub wznowienie orzeczenia lekarskiego wnioskodawcy przedstawiają, odpowiednio, centrum medycyny lotniczej, lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej lub lekarzowi medycyny ogólnej najnowsze orzeczenie lekarskie przed poddaniem się stosownym badaniom lotniczo-lekarskim.

MED.A.040 Wydawanie, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich

a) Orzeczenie lekarskie jest wydawane, przedłużane lub wznawiane wyłącznie po przeprowadzeniu wymaganych badań i ocen lotniczo-lekarskich, stosownie do przypadku, oraz uznaniu wnioskodawcy za sprawnego.

b) Pierwsze wydanie

1) Orzeczenia lekarskie 1. klasy wydaje centrum medycyny lotniczej.

2) Orzeczenia lekarskie 2. klasy wydaje centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej.

3) Orzeczenia lekarskie na potrzeby LAPL wydaje centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej. Może wydać je również lekarz medycyny ogólnej, jeżeli dopuszczono taką możliwość w przepisach krajowych państwa członkowskiego władzy uprawnionej do licencjonowania, do której złożono wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego.

c) Przedłużanie i wznawianie

1) Orzeczenia lekarskie 1. i 2. klasy są przedłużane i wznawiane przez centrum medycyny lotniczej (AeMC) lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej (AME). W szczególności orzeczenia lekarskie 1. klasy dla kandydatów, którzy ukończyli 60 lat i biorą udział w operacjach HEMS z załogą jednoosobową, są przedłużane i odnawiane przede wszystkim przez centrum medycyny lotniczej lub, według uznania właściwego organu, przez doświadczonego lekarza orzecznika medycyny lotniczej wyznaczonego przez właściwy organ.

2) Orzeczenia lekarskie na potrzeby LAPL są przedłużane i wznawiane przez centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej. Mogą one być przedłużane lub wznawiane również przez lekarza medycyny ogólnej, jeżeli dopuszczono taką możliwość w przepisach krajowych państwa członkowskiego władzy uprawnionej do licencjonowania, do której złożono wniosek o wydanie orzeczenia lekarskiego.

d) Centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej wydaje, przedłuża lub wznawia orzeczenie lekarskie wyłącznie w przypadku, gdy spełnione są oba poniższe warunki:

1) wnioskodawca przedstawił pełną historię medyczną oraz, jeżeli zażąda tego centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej, wyniki badań i testów lekarskich przeprowadzonych przez lekarza prowadzącego wnioskodawcy lub innych lekarzy specjalistów;

2) centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej przeprowadził (-o) ocenę lotniczo-lekarską na podstawie wyników badań i testów lekarskich zgodnie z wymaganiami dotyczącymi odpowiedniego orzeczenia lekarskiego w celu sprawdzenia, czy wnioskodawca spełnia wszystkie właściwe wymagania określone w niniejszym załączniku (część MED).

e) Przed wydaniem, przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia lekarskiego lekarz orzecznik medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub, w przypadku skierowania do niego danej sprawy, konsultant medyczny władzy uprawnionej do licencjonowania może zażądać od wnioskodawcy poddania się dodatkowym badaniom lekarskim i ocenom uzupełniającym, na podstawie wskazania klinicznego lub epidemiologicznego.

f) Konsultant medyczny władzy uprawnionej do licencjonowania może wydać lub ponownie wydać orzeczenie lekarskie.

MED.A.045 Ważność, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich

a) Okres ważności:

1) Orzeczenia lekarskie 1. klasy zachowują ważność przez okres 12 miesięcy.

2) W drodze odstępstwa od pkt 1 okres ważności orzeczeń lekarskich 1. klasy wynosi 6 miesięcy w przypadku posiadaczy licencji, którzy:

(i) wykonują operacje zarobkowego transportu lotniczego pasażerów w załodze jednoosobowej i osiągnęli wiek 40 lat;

(ii) osiągnęli wiek 60 lat.

3) Orzeczenia lekarskie 2. klasy zachowują ważność przez okres:

(i) 60 miesięcy, dopóki posiadacz licencji nie osiągnie wieku 40 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem przez posiadacza licencji wieku 40 lat traci ważność po osiągnięciu przez tego posiadacza licencji wieku 42 lat;

(ii) 24 miesiące w przypadku posiadaczy licencji w wieku między 40 a 50 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem przez posiadacza licencji wieku 50 lat traci ważność po osiągnięciu przez tego posiadacza licencji wieku 51 lat;

(iii) 12 miesięcy w przypadku posiadaczy licencji w wieku powyżej 50 lat.

4) Orzeczenia lekarskie na potrzeby LAPL zachowują ważność przez okres:

(i) 60 miesięcy, dopóki posiadacz licencji nie osiągnie wieku 40 lat. Orzeczenie lekarskie wydane przed osiągnięciem przez posiadacza licencji wieku 40 lat traci ważność po osiągnięciu przez tego posiadacza licencji wieku 42 lat;

(ii) 24 miesiące w przypadku posiadaczy licencji w wieku powyżej 40 lat.

5) Okres ważności orzeczenia lekarskiego, w tym związanego z nim dowolnego badania lub specjalistycznej oceny uzupełniającej, jest liczony od daty przeprowadzenia badania lotniczo-lekarskiego w przypadku pierwszego wydania lub wznowienia, a w przypadku przedłużenia - od dnia wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia lekarskiego.

b) Przedłużenie

Badania i oceny lotniczo-lekarskie, stosownie do przypadku, wymagane do celów przedłużenia ważności orzeczenia lekarskiego mogą zostać przeprowadzone do 45 dni przed datą wygaśnięcia orzeczenia lekarskiego.

c) Wznowienie

1) Jeżeli posiadacz orzeczenia lekarskiego nie zastosuje się do przepisów lit. b), konieczne jest przeprowadzenie, stosownie do przypadku, badania i oceny w trybie wznowienia.

2) W przypadku orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy:

(i) jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność przed mniej niż 2 laty, przeprowadza się rutynowe badanie lotniczo-lekarskie w trybie przedłużenia;

(ii) jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność przed więcej niż 2 ale mniej niż 5 laty, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej przeprowadza badanie lotniczo-lekarskie w trybie wznowienia wyłącznie po dokonaniu oceny dokumentacji lotniczo-lekarskiej wnioskodawcy;

(iii) jeżeli orzeczenie lekarskie utraciło ważność przed więcej niż 5 laty, zastosowanie mają wymagania dotyczące badania lotniczo-lekarskiego na potrzeby pierwszego wydania, a ocena jest przeprowadzana w oparciu o wymagania dotyczące przedłużenia.

3) W przypadku orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej ocenia historię medyczną wnioskodawcy i przeprowadza badania i oceny lotniczo-lekarskie, stosownie do przypadku, zgodnie z pkt MED.B.005 i MED.B.095.

MED.A.046 Zawieszanie lub cofanie orzeczeń lekarskich

a) Władza uprawniona do licencjonowania może zawiesić lub cofnąć orzeczenie lekarskie.

b) Po zawieszeniu orzeczenia lekarskiego posiadacz bezzwłocznie zwraca orzeczenie lekarskie władzy uprawnionej do licencjonowania na jej żądanie.

c) Po cofnięciu orzeczenia lekarskiego posiadacz bezzwłocznie zwraca orzeczenie lekarskie władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.A.050 Przekazywanie sprawy

a) Jeżeli wnioskodawca ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. lub 2. klasy zostaje skierowany do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania zgodnie z pkt MED.B.001, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej przekazuje władzy uprawnionej do licencjonowania odpowiednią dokumentację medyczną.

b) Jeżeli wnioskodawca ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego na potrzeby LAPL zostaje skierowany do lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej zgodnie z pkt MED.B.001, lekarz medycyny ogólnej przekazuje odpowiednią dokumentację medyczną centrum medycyny lotniczej lub lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej.

PODCZĘŚĆ  B

WYMAGANIA W ZAKRESIE ORZECZEŃ LEKARSKICH DLA PILOTÓW

SEKCJA  1

Warunki ogólne

MED.B.001 Ograniczenia w odniesieniu do orzeczeń lekarskich

a) Ograniczenia w odniesieniu do orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy

1) Jeżeli wnioskodawca nie spełnia w pełni wymagań ustanowionych w odniesieniu do orzeczenia lekarskiego odpowiedniej klasy, ale uznaje się, że w jego przypadku bezpieczeństwo korzystania z przywilejów wynikających ze stosownej licencji prawdopodobnie nie będzie zagrożone, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej:

(i) w przypadku wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, przekazuje podjęcie decyzji o sprawności wnioskodawcy konsultantowi medycznemu władzy uprawnionej do licencjonowania zgodnie z niniejszą podczęścią;

(ii) w przypadku gdy skierowanie sprawy do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania nie zostało przewidziane w niniejszej podczęści, ocenia, czy wnioskodawca jest w stanie bezpiecznie wykonywać swoje obowiązki przy stosowaniu się jednocześnie do jednego lub większej liczby ograniczeń poświadczonych w orzeczeniu lekarskim oraz, w stosownych przypadkach, wydaje orzeczenie lekarskie z odpowiednimi ograniczeniami;

(iii) w przypadku wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, ocenia - w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania, jak określono w niniejszej podczęści - czy wnioskodawca jest w stanie bezpiecznie wykonywać swoje obowiązki przy stosowaniu się jednocześnie do jednego lub większej liczby ograniczeń poświadczonych w orzeczeniu lekarskim oraz, w stosownych przypadkach, wydaje orzeczenie lekarskie z odpowiednimi ograniczeniami;

2) centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej może przedłużyć lub wznowić orzeczenie lekarskie z takimi samymi ograniczeniami bez konieczności kierowania sprawy do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub porozumiewania się z nim.

b) Ograniczenia w odniesieniu do orzeczeń lekarskich na potrzeby licencji LAPL

1) Jeżeli lekarz medycyny ogólnej, po należytym uwzględnieniu historii medycznej wnioskodawcy, uzna, że wnioskodawca ubiegający się o orzeczenie lekarskie na potrzeby LAPL nie spełnia w pełni wymagań dotyczących sprawności fizycznej i psychicznej, kieruje wnioskodawcę do centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej; chyba że w odniesieniu do danego wnioskodawcy wymagane jest jedynie zastosowanie ograniczenia dotyczącego korzystania z soczewek korekcyjnych lub okresu ważności orzeczenia lekarskiego.

2) Jeżeli wnioskodawca ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego na potrzeby LAPL został zgodnie z pkt 1 skierowany do centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej, należycie uwzględniając pkt MED.B.005 i MED.B.095, ocenia, czy wnioskodawca jest w stanie bezpiecznie wykonywać swoje obowiązki przy stosowaniu się jednocześnie do jednego lub większej liczby ograniczeń poświadczonych w orzeczeniu lekarskim oraz, w stosownych przypadkach, wydaje orzeczenie lekarskie z odpowiednimi ograniczeniami. Centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej zawsze rozważa potrzebę zastosowania wobec wnioskodawcy ograniczenia operacyjnego dotyczącego przewozu pasażerów (OPL).

3) Lekarz medycyny ogólnej może przedłużyć lub wznowić orzeczenie lekarskie na potrzeby LAPL opatrzone takimi samymi ograniczeniami bez konieczności kierowania wnioskodawcy do centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

c) Przy przeprowadzaniu oceny pod kątem konieczności zastosowania ograniczenia zwraca się w szczególności uwagę na następujące kwestie:

1) czy uznana opinia lekarska wskazuje, że w szczególnych okolicznościach niespełnienie przez wnioskodawcę jakiegokolwiek wymagania, wyrażonego numerycznie lub w inny sposób, ma taki charakter, że korzystanie z przywilejów wynikających z licencji, o której wydanie ubiega się wnioskodawca, prawdopodobnie nie zagrozi bezpieczeństwu lotu;

2) zdolność, umiejętności i doświadczenie wnioskodawcy istotne w kontekście wykonywanej przez niego operacji lotniczej.

d) Kody ograniczeń operacyjnych

1) Ograniczenie operacyjne w załodze wieloosobowej (OML - Wyłącznie w odniesieniu do 1. klasy)

(i) Jeżeli posiadacz licencji CPL, ATPL lub MPL nie spełnia w pełni wymagań ustanowionych dla uzyskania orzeczenia lekarskiego 1. klasy i został skierowany do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania, konsultant ten ocenia, czy orzeczenie lekarskie może zostać wydane z ograniczeniem OML: "ważne wyłącznie w przypadku pełnienia funkcji lub w obecności wykwalifikowanego drugiego pilota".

(ii) Posiadacz orzeczenia lekarskiego z OML pilotuje statek powietrzny w ramach operacji w załodze wieloosobowej wyłącznie w przypadku, gdy inny pilot posiada pełne kwalifikacje w odniesieniu do odpowiedniej klasy i odpowiedniego typu statku powietrznego, nie jest objęty OML i nie osiągnął wieku 60 lat.

(iii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich 1. klasy ograniczenie OML nakłada po raz pierwszy konsultant medyczny władzy uprawnionej do licencjonowania i tylko on może je cofnąć.

2) Ograniczenie funkcji pilota ze względu na bezpieczeństwo operacyjne (OSL - 2. klasa oraz przywileje LAPL)

(i) Posiadacz orzeczenia lekarskiego z OSL pilotuje statek powietrzny wyłącznie w przypadku, gdy na pokładzie obecny jest inny pilot posiadający pełne kwalifikacje do pełnienia funkcji pilota dowódcy w odniesieniu do odpowiedniej klasy i odpowiedniego typu statku powietrznego, statek powietrzny jest wyposażony w podwójny układ sterujący, a ten inny pilot zajmuje miejsce, z którego może kontrolować pokładowe urządzenia sterujące.

(ii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich 2. klasy ograniczenie OSL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

(iii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL ograniczenie OSL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

3) Ograniczenie operacyjne dotyczące przewozu pasażerów (OPL - 2. klasa oraz przywileje LAPL)

(i) Posiadacz orzeczenia lekarskiego z OPL pilotuje statek powietrzny wyłącznie w przypadku, gdy na jego pokładzie nie ma pasażerów.

(ii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich 2. klasy ograniczenie OPL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

(iii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL ograniczenie OPL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

4) Ograniczenie operacyjne dotyczące funkcji pilota (ORL - 2. klasa oraz przywileje LAPL)

(i) Posiadacz orzeczenia lekarskiego z ORL pilotuje statek powietrzny wyłącznie w przypadku, gdy spełniony jest jeden z dwóch poniższych warunków:

A) na pokładzie statku powietrznego obecny jest inny pilot posiadający pełne kwalifikacje do pełnienia funkcji pilota dowódcy w odniesieniu do odpowiedniej klasy lub odpowiedniego typu statku powietrznego, statek powietrzny jest wyposażony w podwójny układ sterujący, a ten inny pilot zajmuje miejsce, z którego może kontrolować pokładowe urządzenia sterujące.

B) na pokładzie statku powietrznego nie ma pasażerów.

(ii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich 2. klasy ograniczenie ORL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

(iii) W odniesieniu do orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL ograniczenie ORL może być nakładane i cofane przez konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania lub przez centrum medycyny lotniczej bądź lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

5) Ograniczenie specjalne wg zaznaczenia (SSL)

Kod SSL umieszcza się w orzeczeniu lekarskim wraz z następującym po nim opisem ograniczenia.

e) Konsultant medyczny władzy uprawnionej do licencjonowania, centrum medycyny lotniczej, lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub lekarz medycyny ogólnej, stosownie do przypadku, może nałożyć na posiadacza orzeczenia lekarskiego każde inne ograniczenie, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lotu.

f) W orzeczeniu lekarskim określa się szczegółowo wszelkie ograniczenia nałożone na jego posiadacza.

MED.B.005 Ogólne wymagania zdrowotne

Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego są poddawani ocenie zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami zdrowotnymi określonymi w sekcji 2 i 3.

Uznaje się ich ponadto za niesprawnych, w przypadku gdy występuje u nich którekolwiek ze poniższych schorzeń pociągających za sobą częściową niewydolność czynnościową mogącą negatywnie wpływać na bezpieczne korzystanie z przywilejów wynikających z licencji, o jaką ubiega się dany wnioskodawca, lub skutkować wystąpieniem nagłej niezdolności wnioskodawcy do bezpiecznego korzystania z tych przywilejów:

a) wrodzona albo nabyta nieprawidłowość;

b) czynna, utajona, ostra lub przewlekła choroba lub niepełnosprawność;

c) rana, uraz lub następstwa operacji;

d) bezpośrednie lub uboczne skutki przyjmowania jakichkolwiek leków o działaniu leczniczym, diagnostycznym lub profilaktycznym wydawanych na receptę lub bez recepty.

W trakcie badania lekarze orzecznicy medycyny lotniczej należycie uwzględniają wpływ zwyrodnieniowych procesów starzenia na układy organizmu.

SEKCJA  2

Wymagania zdrowotne w odniesieniu do orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy

MED.B.010 Układ sercowo-naczyniowy

a) Badanie

1) Standardowe badanie spoczynkowe przeprowadzane przy pomocy 12-kanałowego elektrokardiografu (EKG) i raport wykonuje się zgodnie ze wskazaniem klinicznym oraz w następujących momentach:

(i) w przypadku orzeczenia lekarskiego 1. klasy - podczas pierwszego badania, a następnie co 5 lat do osiągnięcia wieku 30 lat, co 2 lata do osiągnięcia wieku 40 lat, raz do roku do osiągnięcia wieku 50 lat, a następnie przy kolejnych badaniach w trybie przedłużenia lub wznowienia orzeczenia;

(ii) w przypadku orzeczenia lekarskiego 2. klasy - podczas pierwszego badania, podczas pierwszego badania przeprowadzanego po osiągnięciu wieku 40 lat, a następnie podczas pierwszego badania po osiągnięciu 50 lat, po czym co 2 lata.

2) Przeprowadzenie poszerzonej oceny układu sercowo-naczyniowego jest wymagane zgodnie ze wskazaniem klinicznym.

3) W przypadku orzeczenia lekarskiego 1. klasy poszerzoną ocenę układu sercowo-naczyniowego wykonuje się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia przeprowadzanym po osiągnięciu wieku 65 lat, a następnie co 4 lata. W przypadku wnioskodawców biorących udział w operacjach HEMS z jednym pilotem przeprowadza się poszerzoną ocenę układu sercowo-naczyniowego wykonuje się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia po ukończeniu 60 roku życia, a następnie w zależności od oceny czynnika ryzyka sercowo-naczyniowego.

4) W przypadku orzeczenia lekarskiego 1. klasy przy pierwszym badaniu oraz przy pierwszym badaniu po osiągnięciu wieku 40 lat oznacza się w surowicy poziom lipidów, w tym cholesterolu.

b) Układ sercowo-naczyniowy - wymogi ogólne

1) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek ze wskazanych poniżej schorzeń:

(i) tętniak aorty piersiowej lub aorty brzusznej powyżej tętnic nerkowych, przed wykonaniem zabiegu;

(ii) istotne nieprawidłowości czynnościowe lub objawowe którejkolwiek z zastawek serca;

(iii) przeszczep serca lub serca i płuca;

(iv) objawowa kardiomiopatia przerostowa.

2) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawców z udokumentowaną historią medyczną lub rozpoznaniem któregokolwiek ze wskazanych poniżej schorzeń, ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania:

(i) choroba tętnic obwodowych przed wykonaniem lub po wykonaniu zabiegu;

(ii) tętniak aorty piersiowej lub aorty brzusznej powyżej tętnic nerkowych po wykonaniu zabiegu;

(iii) tętniak aorty brzusznej poniżej tętnic nerkowych przed wykonaniem lub po wykonaniu zabiegu;

(iv) nieistotne czynnościowo nieprawidłowości zastawek serca;

(v) wykonany zabieg na zastawkach serca;

(vi) nieprawidłowości osierdzia, mięśnia sercowego lub wsierdzia;

(vii) wrodzona nieprawidłowość serca przed wykonaniem lub po wykonaniu zabiegu korygującego;

(viii) omdlenia wazowagalne z nieznanych przyczyn;

(ix) zakrzepica tętnicza lub żylna;

(x) zator tętnicy płucnej;

(xi) schorzenie układu sercowo-naczyniowego wymagające systemowego leczenia przy zastosowaniu środków przeciwkrzepliwych.

3) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy z ustalonym rozpoznaniem jednego ze stanów wymienionych w pkt 1 i 2 są poddawani ocenie przeprowadzanej przez kardiologa, zanim będzie można uznać ich za sprawnych w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

4) Wnioskodawców, u których występują jakiekolwiek zaburzenia pracy serca inne niż wymienione w pkt 1 i 2, można uznać za sprawnych, pod warunkiem uzyskania przez nich pozytywnego wyniku oceny kardiologicznej.

5) Ocena czynnika ryzyka sercowo-naczyniowego stanowi część badań do orzeczeń lekarskich 1. i 2. klasy podczas pierwszego badania po osiągnięciu wieku 40 lat, a następnie w regularnych odstępach czasu.

c) Ciśnienie tętnicze krwi

1) Podczas każdego badania mierzone jest i wpisywane do dokumentacji ciśnienie tętnicze krwi wnioskodawcy.

2) Wnioskodawcy, których ciśnienie tętnicze krwi nie mieści się w granicach normy, poddawani są dalszej ocenie pod kątem stanu ich układu sercowo-naczyniowego i przyjmowania leków, służącej ustaleniu, czy należy ich uznać za niesprawnych zgodnie z pkt 3 i 4.

3) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek ze wskazanych poniżej schorzeń:

(i) objawowe niedociśnienie;

(ii) poziom ciśnienia tętniczego krwi podczas badania stale przekraczający 160 milimetrów słupa rtęci, a rozkurczowego 95 milimetrów słupa rtęci, niezależnie od tego, czy dany wnioskodawca jest w trakcie leczenia czy nie;

4) Wnioskodawców, którzy zaczęli przyjmować leki regulujące ciśnienie tętnicze krwi, uznaje się za niesprawnych do momentu ustalenia braku istotnych efektów ubocznych.

d) Choroba wieńcowa

1) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek z poniższych schorzeń, kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania i poddaje ocenie kardiologicznej w celu wykluczenia niedokrwienia mięśnia sercowego:

(i) podejrzenie niedokrwienia mięśnia sercowego;

(ii) bezobjawowa łagodna choroba wieńcowa niewymagająca leczenia przeciwdusznicowego.

2) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w pkt 1, muszą zostać poddani ocenie kardiologicznej i uzyskać wynik pozytywny.

3) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej schorzeń:

(i) niedokrwienie mięśnia sercowego;

(ii) objawowa choroba wieńcowa;

(iii) objawy choroby wieńcowej kontrolowanej przy pomocy leków.

4) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców ubiegających się o pierwsze wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy z historią medyczną lub rozpoznaniem któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń:

(i) niedokrwienie mięśnia sercowego;

(ii) zawał mięśnia sercowego;

(iii) ponowne unaczynienie miejsca niedokrwiennego w przebiegu choroby wieńcowej.

5) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których nie występują żadne objawy choroby po przebytym zawale serca lub zabiegu korekcyjnym tętnic wieńcowych, muszą zostać poddani ocenie kardiologicznej i uzyskać wynik pozytywny, w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania. Wnioskodawców takich ubiegających się o przedłużenie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

e) Zaburzenia rytmu/przewodzenia

1) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej schorzeń:

(i) objawowa choroba zatokowo-przedsionkowa;

(ii) całkowity blok przedsionkowo-komorowy;

(iii) objawowe przedłużenie QT;

(iv) wszczepiony automatyczny system defibrylacyjny;

(v) rozrusznik zapobiegający częstoskurczowi komorowemu.

2) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje poważne zaburzenie przewodzenia lub rytmu serca, w tym którekolwiek ze wskazanych poniżej, kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania:

(i) nadkomorowe zaburzenia rytmu, w tym okresowa lub stała dysfunkcja zatokowo-przedsionkowa, migotanie lub trzepotanie przedsionków oraz bezobjawowe zatrzymanie akcji węzła zatokowego;

(ii) całkowity blok lewej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego;

(iii) blok przedsionkowo-komorowy typu Mobitz 2;

(iv) szerokie lub wąskie zespoły częstoskurczów;

(v) preekscytacja komorowa;

(vi) bezobjawowe przedłużenie QT;

(vii) zapis elektrokardiogramu odpowiadający zespołowi Brugadów.

3) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w pkt 2, muszą zostać poddani ocenie kardiologicznej i uzyskać wynik pozytywny, w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

4) Wnioskodawców, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej schorzeń, można uznać za sprawnych, jeżeli uzyskali oni pozytywny wynik oceny kardiologicznej i brak jest nieprawidłowości innego rodzaju:

(i) niepełny blok odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego;

(ii) całkowity blok prawej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego;

(iii) stałe odchylenie osi elektrycznej serca w lewo;

(iv) bezobjawowa bradykardia zatokowa;

(v) bezobjawowy częstoskurcz zatokowy;

(vi) bezobjawowe, izolowane jednolite zespoły ekotopowe komorowe lub nadkomorowe;

(vii) blok przedsionkowo-komorowy stopnia pierwszego;

(viii) blok przedsionkowo-komorowy typu Mobitz 1.

5) Wnioskodawców z historią medyczną dotyczącą któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń można uznać za sprawnych wyłącznie po poddaniu ich ocenie kardiologicznej i uzyskaniu przez nich wyniku pozytywnego:

(i) terapia ablacyjna;

(ii) wszczepienie rozrusznika.

Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania. Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy poddaje się ocenie w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.015 Układ oddechowy

a) Wnioskodawców z poważnym upośledzeniem czynności płuc uznaje się za niesprawnych. Uznanie ich za sprawnych jest jednak możliwe po przywróceniu funkcji płuc i stwierdzeniu, że jest prawidłowa.

b) Ubiegający się o orzeczenie lekarskie 1. klasy są poddawani badaniom czynnościowym płuc przy pierwszym badaniu oraz zgodnie ze wskazaniem klinicznym

ba) W przypadku posiadaczy orzeczeń lekarskich 1. klasy biorących udział w operacjach HEMS z załogą jednoosobową, badania funkcjonalne płuc i obturacyjnego bezdechu snu (OSA) przeprowadza się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia po ukończeniu 60. roku życia.

c) Ubiegający się o orzeczenie lekarskie 2. klasy są poddawani badaniom morfologicznym i czynnościowym płuc zgodnie ze wskazaniem klinicznym lub epidemiologicznym.

d) Wnioskodawców z historią medyczną lub rozpoznaniem któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń można uznać za sprawnych wyłącznie po poddaniu ich ocenie wydolności układu oddechowego i uzyskaniu przez nich wyniku pozytywnego:

1) astma wymagająca leczenia;

2) czynna choroba zapalna układu oddechowego;

3) czynna sarkoidoza;

4) odma opłucnowa;

5) zespół bezdechu sennego;

6) poważny zabieg na klatce piersiowej;

7) resekcja płuca;

8) przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawcy z ustalonym rozpoznaniem któregokolwiek ze schorzeń wymienionych w pkt 3 i 5 muszą zostać poddani ocenie kardiologicznej i uzyskać wynik pozytywny.

e) Ocena lotniczo-lekarska

1) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. d), są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

2) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. d), są poddawani ocenie w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

f) Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, którzy przeszli operację resekcji płuca, uznaje się za niesprawnych.

MED.B.020 Układ trawienny

a) Wnioskodawców, u których w następstwie choroby przewodu pokarmowego lub jego przydatków, lub zabiegu chirurgicznego na przewodzie pokarmowym lub jego przydatkach, może nastąpić utrata zdolności do wykonywania czynności podczas lotu, w szczególności jakiekolwiek utrudnienie wskutek zwężenia lub ucisku, uznaje się za niesprawnych.

b) Wnioskodawców, u których występują przepukliny mogące przyczynić się do wystąpienia objawów skutkujących utratą zdolności do wykonywania czynności podczas lotu, uznaje się za niesprawnych.

c) Wnioskodawców, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej zaburzeń układu żołądkowo-jelitowego, można uznać za sprawnych pod warunkiem uzyskania przez nich pozytywnego wyniku oceny układu żołądkowo-jelitowego po ich skutecznym wyleczeniu lub pełnym wyzdrowieniu po zabiegu:

1) nawracające zaburzenie dyspeptyczne wymagające leczenia;

2) zapalenie trzustki;

3) objawowa kamica żółciowa;

4) rozpoznanie kliniczne lub udokumentowana historia medyczna przewlekłej choroby zapalnej jelita;

5) przebyty zabieg chirurgiczny na przewodzie pokarmowym lub jego przydatkach, w tym zabieg całkowitego lub częściowego wycięcia lub obejścia w odniesieniu do któregokolwiek z tych organów.

d) Ocena lotniczo-lekarska

1) Wnioskodawcy z rozpoznaniem dotyczącym któregokolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. c) pkt 2, 4 i 5, ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

2) Sprawność wnioskodawców z rozpoznaniem schorzenia wskazanego w lit. c) pkt 2, ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.025 Układ metaboliczny oraz wewnątrzwydzielniczy

a) Wnioskodawcy z zaburzeniami czynności metabolicznych, związanych z odżywianiem lub wewnątrzwydzielniczych mogą zostać uznani za sprawnych, pod warunkiem że wykażą stabilność schorzenia oraz przejdą ocenę lotniczo-lekarską z pozytywnym wynikiem.

b) Cukrzyca

1) Wnioskodawców cierpiących na cukrzycę wymagającą przyjmowania insuliny uznaje się za niesprawnych.

2) Wnioskodawców cierpiących na cukrzycę niewymagającą przyjmowania insuliny uznaje się za niesprawnych, chyba że możliwe jest wykazanie, że została zapewniona właściwa regulacja poziomu cukru we krwi i jest on stabilny.

c) Ocena lotniczo-lekarska

1) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, przyjmujący inne leki regulujące poziom cukru we krwi niż insulina, są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

2) Sprawność wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy i przyjmujących leki regulujące poziom cukru we krwi inne niż insulina ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.030 Hematologia

a) Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy poddaje się podczas każdego badania lotniczo lekarskiego badaniu poziomu hemoglobiny.

b) Wnioskodawców cierpiących na schorzenie hematologiczne można uznać za sprawnych, pod warunkiem że przejdą ocenę lotniczo-lekarską z pozytywnym wynikiem.

c) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej schorzeń hematologicznych, są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

1) nieprawidłowości związane z hemoglobiną, między innymi niedokrwistość, czerwienica lub hemoglobinopatia;

2) znaczące powiększenie naczyń chłonnych;

3) powiększenie śledziony;

4) zaburzenia krzepnięcia, zaburzenia krwotoczne lub zakrzepowe;

5) białaczka.

d) Sprawność wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń hematologicznych wskazanych w lit. c) pkt 4 i 5, ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.035 Układ moczowo-płciowy

a) Analiza moczu wchodzi w zakres każdego badania lotniczo-lekarskiego. Wnioskodawców uznaje się za niesprawnych, jeżeli ich mocz zawiera cokolwiek, co wskazywałoby na stan chorobowy, który pociągałby za sobą częściową niewydolność czynnościową, mogącą prawdopodobnie zagrozić bezpiecznemu korzystaniu z przywilejów wynikających z licencji lub skutkować wystąpieniem nagłej niezdolności wnioskodawcy do bezpiecznego korzystania z tych przywilejów.

b) Wnioskodawców, u których w następstwie choroby układu moczowo-płciowego lub jego przydatków lub zabiegu chirurgicznego na układzie moczowo-płciowym lub jego przydatkach może nastąpić utrata zdolności do wykonywania czynności, w szczególności jakiekolwiek utrudnienie wskutek zwężenia lub ucisku, uznaje się za niesprawnych.

c) Wnioskodawców z rozpoznaniem lub historią medyczną któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń można uznać za sprawnych, pod warunkiem uzyskania przez nich pozytywnego wyniku oceny układu moczowo-płciowego, stosownie do przypadku:

1) choroba nerek;

2) jeden lub większa liczba kamieni moczowych, bądź historia medyczna dotycząca kolek nerkowych;

d) Wnioskodawców, którzy przeszli poważny zabieg chirurgiczny na układzie moczowo-płciowym lub jego przydatkach związany z całkowitym lub częściowym usunięciem lub obejściem jego organów, uznaje się za niesprawnych. Mogą oni jednak zostać uznani za sprawnych po pełnym wyzdrowieniu.

e) Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, o którym mowa w lit. c) i d), kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.040 Choroba zakaźna

a) Wnioskodawców z rozpoznaniem klinicznym lub udokumentowaną historią medyczną jakiejkolwiek choroby zakaźnej mogącej prawdopodobnie zagrozić bezpiecznemu korzystaniu z przywilejów wynikających z licencji uznaje się za niesprawnych.

b) Wnioskodawców będących nosicielami wirusa HIV można uznać za sprawnych, pod warunkiem że przejdą ocenę lotniczo-lekarską z pozytywnym wynikiem. Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.045 Położnictwo i ginekologia

a) Wnioskodawców, którzy przeszli poważną operację ginekologiczną, uznaje się za niesprawnych. Mogą oni jednak zostać uznani za sprawnych po pełnym wyzdrowieniu.

b) Ciąża

1) W przypadku ciąży wnioskodawczyni może nadal korzystać ze swoich przywilejów do końca 26. tygodnia ciąży tylko wtedy, gdy centrum medycyny lotniczej lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej uzna, że jest ona sprawna w stopniu umożliwiającym korzystanie z tych przywilejów.

2) W przypadku posiadaczek orzeczenia lekarskiego 1. klasy będących w ciąży stosuje się OML. Niezależnie od przepisów pkt MED.B.001, w takim przypadku OML może zostać nałożone lub zniesione przez centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

3) Wnioskodawczyni może ponownie rozpocząć korzystanie ze swoich przywilejów po powrocie do sprawności po zakończeniu ciąży.

MED.B.050 Układ mięśniowo-szkieletowy

a) Wnioskodawców, których wysokość w pozycji siedzącej, długość ramion i nóg oraz siła mięśni nie są wystarczające do bezpiecznego korzystania z przywilejów wynikających z licencji, uznaje się za niesprawnych. Jednak wnioskodawcę, którego wysokość w pozycji siedzącej, długość ramion i nóg oraz siła mięśni są wystarczające do bezpiecznego korzystania z przywilejów w odniesieniu do określonego typu statku powietrznego, co może zostać wykazane w razie potrzeby poprzez przeprowadzenie medycznego testu sprawdzającego w locie lub medycznego testu sprawdzającego w symulatorze lotniczym, można uznać za sprawnego, przy czym ogranicza się odpowiednio jego przywileje.

b) Wnioskodawców, którzy nie dysponują zadowalającą zdolnością czynnościową układu mięśniowo-szkieletowego, umożliwiającą im bezpieczne korzystanie z przywilejów wynikających z licencji, uznaje się za niesprawnych. Jednak wnioskodawcę dysponującego zadowalającą zdolnością czynnościową układu mięśniowo-szkieletowego umożliwiającą mu bezpieczne korzystanie z przywilejów w odniesieniu do określonego typu statku powietrznego, co może zostać wykazane w razie potrzeby poprzez przeprowadzenie medycznego testu sprawdzającego w locie lub medycznego testu sprawdzającego w symulatorze lotniczym, można uznać za sprawnego, przy czym ogranicza się odpowiednio jego przywileje.

c) W przypadku wątpliwości powstałych w związku z ocenami, o których mowa w lit. a) i b), wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania, a wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy poddaje się ocenie w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.055 Zdrowie psychiczne

a) W zakres pierwszego badania lotniczo-lekarskiego na potrzeby wydania orzeczenia lekarskiego 1. klasy wchodzi kompleksowa ocena zdrowia psychicznego.

b) W zakres pierwszego badania lotniczo-lekarskiego na potrzeby wydania orzeczenia lekarskiego 1. klasy wchodzi test na używanie narkotyków i alkoholu.

c) Wnioskodawców cierpiących na zaburzenia psychiczne lub behawioralne w wyniku używania lub nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych uznaje się za niesprawnych do czasu wyzdrowienia i uwolnienia się od uzależnienia od używania lub nadużywania substancji psychoaktywnych oraz pod warunkiem przejścia oceny psychiatrycznej z pozytywnym wynikiem po skutecznym wyleczeniu.

d) Wnioskodawców z rozpoznaniem klinicznym lub udokumentowaną historią medyczną któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń psychiatrycznych można uznać za sprawnych wyłącznie po poddaniu ich ocenie psychiatrycznej i uzyskaniu przez nich pozytywnego wyniku:

1) zaburzenia nastroju;

2) zaburzenia neurotyczne;

3) zaburzenia osobowości;

4) zaburzenia psychiczne lub behawioralne;

5) nadużywanie substancji psychoaktywnej.

e) Wnioskodawców, których udokumentowana historia medyczna zawiera informacje o pojedynczych lub wielokrotnych aktach umyślnego samookaleczenia lub próbach samobójstwa, uznaje się za niesprawnych. Mogą oni jednak zostać uznani za sprawnych po przejściu oceny psychiatrycznej z pozytywnym wynikiem.

f) Ocena lotniczo-lekarska

1) Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. c), d) lub e), kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

2) Sprawność wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wskazanych w lit. c), d) lub e), ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

g) Wnioskodawców z udokumentowaną historią medyczną lub rozpoznaniem klinicznym schizofrenii, zaburzeń schizotypowych lub urojeniowych uznaje się za niesprawnych.

MED.B.065 Neurologia

a) Za niesprawnych uznaje się wnioskodawców z rozpoznaniem klinicznym lub udokumentowaną historią medyczną któregokolwiek z poniższych schorzeń:

1) padaczka, oprócz przypadków, o których mowa w lit. b) pkt 1 i 2;

2) powtarzające się przypadki zaburzeń świadomości nieznanego pochodzenia;

b) Wnioskodawców z rozpoznaniem klinicznym lub historią medyczną któregokolwiek z wymienionych poniżej schorzeń można uznać za sprawnych wyłącznie po poddaniu ich dalszej ocenie:

1) padaczka bez nawrotów po ukończeniu 5. roku życia;

2) padaczka bez nawrotów i niepodlegająca leczeniu przez okres dłuższy niż 10 lat;

3) padaczkopodobne nieprawidłowości w zapisie EEG oraz występowanie ogniskowych fal wolnych;

4) postępująca lub niepostępująca choroba układu nerwowego;

5) choroba zapalna ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego;

6) migrena;

7) pojedynczy przypadek zaburzenia świadomości nieznanego pochodzenia;

8) utrata świadomości po doznaniu urazu głowy;

9) przenikający uraz mózgu;

10) uraz kręgosłupa lub nerwów obwodowych;

11) zaburzenia układu nerwowego w wyniku niewydolności naczyniowej, w tym epizodów krwotoków lub niedokrwienności.

Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania. Sprawność wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.070 Narząd wzroku

a) Badanie

1) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 1. klasy:

(i) kompleksowe badanie oczu stanowi część pierwszego badania i jest przeprowadzane zgodnie ze wskazaniem klinicznym oraz okresowo, w zależności od refrakcji i wydolności czynnościowej oczu;

(ii) rutynowe badanie oczu wchodzi w zakres kolejnych badań w trybie przedłużania i wznawiania orzeczeń lekarskich;

(iii) w przypadku gdy posiadacze biorą udział w operacjach HEMS z załogą jednoosobową, kompleksowe badanie oczu przeprowadza się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia po ukończeniu 60. roku życia, a następnie co roku.

2) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 2. klasy:

(i) rutynowe badanie oczu wchodzi w zakres pierwszego badania oraz wszystkich badań w trybie przedłużania i wznawiania orzeczeń lekarskich;

(ii) kompleksowe badanie oczu jest przeprowadzane zgodnie ze wskazaniem klinicznym.

b) Ostrość widzenia

1) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 1. klasy:

(i) ostrość widzenia na odległość, z korekcją lub bez korekcji, musi mieć wartość 6/9 (0,7) lub lepszą w każdym oku oddzielnie, a w odniesieniu do widzenia obuocznego wartość 6/6 (1,0) lub lepszą;

(ii) przy pierwszym badaniu wnioskodawców, u których widzenie w jednym oku nie mieści się w granicach normy, uznaje się za niesprawnych;

(iii) przy badaniach w trybie przedłużania lub wznawiania, niezależnie od przepisów lit. b) pkt 1 ppkt (i), wnioskodawcy z nabytym, niemieszczącym się w granicach normy widzeniem w jednym oku lub z nabytą jednoocznością są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania i mogą zostać uznani za sprawnych pod warunkiem przejścia oceny okulistycznej z pozytywnym wynikiem.

2) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 2. klasy:

(i) ostrość widzenia na odległość, z korekcją lub bez korekcji, musi mieć wartość 6/12 (0,5) lub lepszą w każdym oku oddzielnie, a w odniesieniu do widzenia obuocznego wartość 6/9 (0,7) lub lepszą;

(ii) niezależnie od przepisów lit. b) pkt 2 ppkt (i) wnioskodawcy z niemieszczącym się w granicach normy widzeniem w jednym oku lub z jednoocznością mogą zostać uznani za sprawnych, w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania oraz pod warunkiem przejścia oceny okulistycznej z pozytywnym wynikiem.

3) Wnioskodawcy muszą być w stanie odczytać tablicę do badań wzroku N5 lub równoważną z odległości 30- 50 cm oraz tablicę do badań wzroku N14 lub równoważną z odległości 100 cm, w razie potrzeby z korekcją.

c) Wada refrakcji i anizometropia

1) Wnioskodawcy z wadami refrakcji lub anizometropią mogą zostać uznani za sprawnych pod warunkiem przejścia oceny okulistycznej z pozytywnym wynikiem.

2) Niezależnie od przepisów lit. c) pkt 1 wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek z wymienionych poniżej schorzeń, są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania i mogą zostać uznani za sprawnych pod warunkiem przejścia oceny okulistycznej z pozytywnym wynikiem:

(i) krótkowzroczność większa niż -6,0 dioptrii;

(ii) astygmatyzm większy niż 2,0 dioptrii;

(iii) anizometropia większa niż 2,0 dioptrii.

3) Niezależnie od przepisów lit. c) pkt 1 wnioskodawcy z dalekowzrocznością większą niż + 5,0 dioptrii ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania i mogą zostać uznani za sprawnych, pod warunkiem że przejdą ocenę okulistyczną z pozytywnym wynikiem i wykazują prawidłowe rezerwy fuzji, prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe oraz prawidłowy kąt przesączania i nie stwierdzono występowania u nich żadnych poważnych patologii. Niezależnie od przepisów lit. b) pkt 1 ppkt (i) ostrość widzenia w każdym oku, z korekcją, musi mieć wartość 6/6 lub lepszą.

4) Wnioskodawcy z rozpoznaniem klinicznym stożka rogówki mogą zostać uznani za sprawnych pod warunkiem uzyskania pozytywnego wyniku badania wzroku przeprowadzonego przez okulistę. Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

d) Widzenie dwuoczne

1) Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy uznaje się za niesprawnych, w przypadku gdy nie wykazują się prawidłowym widzeniem dwuocznym i schorzenie to może prawdopodobnie zagrozić bezpiecznemu korzystaniu z przywilejów wynikających z licencji, z uwzględnieniem wszelkich odpowiednich metod korekcji w stosownych przypadkach.

2) Wnioskodawców cierpiących na diplopię uznaje się za niesprawnych.

e) Pole widzenia

Wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy uznaje się za niesprawnych, w przypadku gdy nie wykazują się prawidłowym polem widzenia i schorzenie to może prawdopodobnie zagrozić bezpiecznemu korzystaniu z przywilejów wynikających z licencji, z uwzględnieniem wszelkich odpowiednich metod korekcji w stosownych przypadkach.

f) Operacja oczu

Wnioskodawców, którzy przeszli operację oczu, uznaje się za niesprawnych. Mogą oni jednak zostać uznani za sprawnych po pełnym odzyskaniu czynności wzrokowej i pod warunkiem przejścia oceny okulistycznej z pozytywnym wynikiem.

g) Okulary i soczewki kontaktowe

1) Jeżeli zadowalająca czynność wzrokowa jest osiągana tylko dzięki zastosowaniu korekcji, okulary i soczewki kontaktowe muszą zapewniać optymalną czynność wzrokową, być dobrze tolerowane i odpowiednie do celów lotniczych.

2) W celu spełnienia wymagań dotyczących widzenia stosuje się nie więcej niż jedną parę okularów podczas korzystania z przywilejów wynikających z odpowiednich licencji.

3) W odniesieniu do widzenia na odległość okulary lub szkła kontaktowe muszą być używane przez cały czas korzystania z przywilejów wynikających z odpowiednich licencji.

4) W odniesieniu do widzenia bliskiego para okularów musi być łatwo dostępna w czasie korzystania z przywilejów wynikających z odpowiedniej licencji.

5) Zapasowa para okularów o podobnych właściwościach korygujących, do korekcji - odpowiednio od przypadku - widzenia na odległość lub widzenia bliskiego, musi być łatwo dostępna do natychmiastowego użycia podczas korzystania z przywilejów wynikających z odpowiednich licencji.

6) W przypadku stosowania soczewek kontaktowych podczas korzystania z przywilejów wynikających z odpowiednich licencji muszą być one odpowiednie do widzenia na odległość, jednoogniskowe, niebarwione oraz dobrze tolerowane.

7) Wnioskodawcy z poważną wadą refrakcji muszą korzystać z soczewek kontaktowych lub soczewek okularowych o wysokim współczynniku załamania.

8) Nie stosuje się soczewek ortokeratologicznych.

MED.B.075 Widzenie barw

a) Wnioskodawców uznaje się za niesprawnych, w przypadku gdy nie mogą wykazać zdolności do łatwego postrzegania kolorów, które są niezbędne do bezpiecznego korzystania z przywilejów wynikających z licencji.

b) Badanie i ocena

1) Wnioskodawców poddaje się testowi Ishihary na potrzeby pierwszego wydania orzeczenia lekarskiego. W przypadku posiadaczy orzeczeń lekarskich 1. klasy uczestniczących w operacjach HEMS z załogą jednoosobową ocenę rozpoznawania barw przeprowadza się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia po ukończeniu 60. roku życia, a następnie co rok. Wnioskodawców, którzy pomyślnie przeszli ten test, można uznać za sprawnych.

2) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 1. klasy:

(i) wnioskodawców, którzy nie przejdą pomyślnie testu Ishihary, kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania i poddaje się dalszym badaniom postrzegania kolorów w celu ustalenia, czy prawidłowo rozpoznają barwy;

(ii) wnioskodawcy muszą mieć normalną zdolność widzenia bar lub prawidłowo rozpoznawać barwy;

(iii) wnioskodawców, którzy nie przejdą pomyślnie dalszych badań dotyczących postrzegania kolorów, uznaje się za niesprawnych.

3) W odniesieniu do orzeczenia lekarskiego 2. klasy:

(i) wnioskodawców, którzy nie przejdą pomyślnie testu Ishihary, poddaje się dalszym badaniom postrzegania kolorów w celu ustalenia, czy prawidłowo rozpoznają barwy;

(ii) wnioskodawcom nieposiadającym dostatecznie dobrego postrzegania barw ogranicza się korzystanie z przywilejów wynikających ze stosownej licencji do wyłącznie lotów dziennych.

MED.B.080 Otorynolaryngologia

a) Badanie

1) Słuch wnioskodawców jest sprawdzany podczas wszystkich badań.

(i) W przypadku orzeczenia lekarskiego 1. klasy oraz orzeczenia lekarskiego 2. klasy, jeżeli posiadana licencja ma zostać uzupełniona o uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów lub podstawowe uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów, słuch poddaje się badaniu metodą audio- metrii tonowej przy pierwszym badaniu, następnie co pięć lat do momentu osiągnięcia przez posiadacza licencji wieku 40 lat, następnie co dwa lata do momentu osiągnięcia przez posiadacza licencji wieku 60 lat, a następnie co rok.

(ii) W przypadku badań z wykorzystaniem audiometru tonalnego poziom utraty słuchu sprawdzany w każdym uchu oddzielnie u wnioskodawców ubiegających się o pierwsze wydanie orzeczenia lekarskiego nie może przekraczać 35 dB przy którejkolwiek z częstotliwości 500, 1 000 lub 2 000 Hz, bądź 50 dB przy częstotliwości 3 000 Hz. Wnioskodawcy ubiegający się o przedłużenie lub wznowienie orzeczenia z większą utratą słuchu muszą wykazać zadowalającą sprawność czynnościową słuchu.

2) Kompleksowe badanie uszu, nosa i gardła przeprowadza się przy pierwszym wydawaniu orzeczenia lekarskiego 1. klasy, a następnie okresowo zgodnie ze wskazaniem klinicznym.

3) W przypadku posiadaczy orzeczeń lekarskich 1. klasy biorących udział w operacjach HEMS z załogą jednoosobową, kompleksowe badanie ucha, nosa i gardła przeprowadza się przy pierwszym badaniu związanym z przedłużeniem lub wznowieniem orzeczenia po ukończeniu 60. roku życia.

b) Wnioskodawców, u których występuje którekolwiek z poniższych schorzeń, poddaje się dalszym badaniom w celu ustalenia, czy dane schorzenie nie wpływa negatywnie na bezpieczne korzystanie z przywilejów wynikających ze stosownej licencji:

1) niedosłuch;

2) aktywny stan chorobowy ucha wewnętrznego lub środkowego;

3) niezagojona perforacja lub dysfunkcja błon bębenkowych;

4) dysfunkcja trąbki słuchowej (trąbek słuchowych) Eustachiusza;

5) zaburzenie układu przedsionkowego;

6) istotne zawężenie kanałów nosowych;

7) dysfunkcja zatok;

8) poważna wada rozwojowa lub poważne zakażenie jamy ustnej lub górnych dróg oddechowych;

9) poważne zaburzenie mowy lub głosu;

10) jakiekolwiek następstwa operacji ucha wewnętrznego lub środkowego;

c) Ocena lotniczo-lekarska

1) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. b) pkt 1, 4 i 5, są kierowani do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania.

2) Sprawność wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy, u których występuje którekolwiek ze schorzeń wymienionych w lit. b) pkt 4 i 5, ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

3) Sprawność wnioskodawców, u których występuje schorzenie wskazane w lit. b) pkt 1, ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy do celów uzupełnienia posiadanej licencji o uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów lub o uprawnienie do wykonywania lotów według wskazań przyrządów na trasie, ocenia się w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

MED.B.085 Dermatologia

Wnioskodawców z udokumentowanym schorzeniem dermatologicznym, które może prawdopodobnie zagrozić bezpiecznemu korzystaniu z przywilejów wynikających z licencji, uznaje się za niesprawnych.

MED.B.090 Onkologia

a) Zanim ich wniosek zostanie dalej rozpatrzony, wnioskodawcy z pierwotną lub wtórną złośliwą zmianą muszą zostać poddani ocenie onkologicznej i uzyskać wynik pozytywny. Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 1. klasy kieruje się do konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania. Wnioskodawców takich ubiegających się o wydanie orzeczenia lekarskiego 2. klasy poddaje się ocenie w porozumieniu z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania.

b) Wnioskodawców z udokumentowaną historią medyczną lub rozpoznaniem klinicznym wewnątrzmózgowego guza złośliwego uznaje się za niesprawnych.

SEKCJA  3

Szczególne wymagania w zakresie orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL

MED.B.095 Badanie lekarskie i ocena lekarska wnioskodawców ubiegających się o wydanie orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL

a) Wnioskodawcę ubiegającego się o wydanie orzeczenia lekarskiego na potrzeby LAPL poddaje się ocenie w oparciu o najlepszą praktykę w zakresie medycyny lotniczej.

b) Szczególną uwagę zwraca się na pełną historię medyczną wnioskodawcy.

c) Pierwsza ocena, wszystkie kolejne ponowne oceny po osiągnięciu przez posiadacza licencji wieku 50 lat, a także wszelkie oceny przeprowadzane w przypadku, kiedy lekarz orzecznik nie ma dostępu do pełnej historii medycznej wnioskodawcy, muszą obejmować przynajmniej wszystkie następujące elementy:

1) badanie kliniczne;

2) pomiar ciśnienia tętniczego krwi;

3) badanie moczu;

4) badanie wzroku;

5) badanie słuchu.

d) Po przeprowadzeniu pierwszej oceny kolejne ponowne oceny do osiągnięcia przez posiadacza licencji wieku 50 lat muszą obejmować przynajmniej obie poniższe pozycje:

1) ocenę historii medycznej posiadacza LAPL;

2) elementy określone w lit. c), uznane za niezbędne przez centrum medycyny lotniczej, lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub lekarza medycyny ogólnej zgodnie z najlepszą praktyką w zakresie medycyny lotniczej.

PODCZĘŚĆ C

WYMAGANIA DOTYCZĄCE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ PERSONELU POKŁADOWEGO

SEKCJA 1

Wymagania ogólne

MED.C.001 Warunki ogólne

Członkowie personelu pokładowego wykonują obowiązki nakładane na nich przez przepisy w dziedzinie bezpieczeństwa lotniczego na pokładzie statku powietrznego wyłącznie w przypadku, gdy spełniają stosowne wymagania określone w niniejszej części.

MED.C.005 Oceny lotniczo-lekarskie

a) Członków personelu pokładowego poddaje się ocenie lotniczo-lekarskiej, aby sprawdzić, czy nie cierpią na dolegliwości fizyczne lub psychiczne mogące doprowadzić do utraty zdolności lub niemożności wykonywania spoczywających na nich obowiązków w zakresie bezpieczeństwa.

b) Każdego członka personelu pokładowego poddaje się ocenie lotniczo-lekarskiej przed pierwszym przypisaniem mu obowiązków na statku powietrznym, a następnie co najmniej raz na 60 miesięcy.

c) W przypadku gdy wymagania określone w MED.D.040 są spełnione, oceny lotniczo-lekarskiej dokonuje lekarz orzecznik medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarz medycyny pracy.

SEKCJA 2

Wymagania w zakresie oceny lotniczo-lekarskiej personelu pokładowego

MED.C.020 Warunki ogólne

Członkowie personelu pokładowego są wolni od wszelkiej:

a) wrodzonej lub nabytej nieprawidłowości;

b) czynnej, utajonej, ostrej lub przewlekłej choroby lub niepełnosprawności;

c) rany, urazu lub następstw operacji; oraz

d) bezpośrednich lub ubocznych skutków przyjmowania jakichkolwiek leków o działaniu leczniczym, diagnostycznym lub profilaktycznym wydawanych na receptę lub bez recepty, których działanie pociągałoby za sobą częściową niewydolność czynnościową mogącą doprowadzić do utraty zdolności lub niemożności wykonywania spoczywających na nich obowiązków w zakresie bezpieczeństwa.

MED.C.025 Zakres oceny lotniczo-lekarskiej

a) Pierwsza ocena lotniczo-lekarska obejmuje co najmniej:

1) ocenę historii medycznej członka personelu pokładowego składającego wniosek; oraz

2) badania kliniczne:

(i) układu sercowo-naczyniowego;

(ii) układu oddechowego;

(iii) układu mięśniowo-szkieletowego;

(iv) otorynolaryngologiczne;

(v) układu wzrokowego; oraz

(vi) widzenia barw.

b) Każda kolejna ponowna ocena lotniczo-lekarska musi obejmować:

1) ocenę historii medycznej członka personelu pokładowego; oraz

2) badanie kliniczne, w przypadku gdy jego przeprowadzenie zostanie uznane za konieczne zgodnie z najlepszą praktyką w zakresie medycyny lotniczej.

c) Do celów lit. a) i b), w przypadku zaistnienia jakichkolwiek wątpliwości lub zgodnie ze wskazaniem klinicznym, ocena lotniczo-lekarska członka personelu pokładowego obejmuje każde dodatkowe badanie lekarskie, test lub ocenę uzupełniającą, których przeprowadzenie uznaje za konieczne lekarz orzecznik medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarz medycyny pracy.

SEKCJA 3

Dodatkowe wymagania dotyczące posiadaczy lub kandydatów ubiegających się o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

MED.C.030 Raport medyczny dotyczący personelu pokładowego

a) Po zakończeniu oceny lotniczo-lekarskiej posiadacze oraz kandydaci ubiegający się o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego:

1) otrzymują od lekarza orzecznika medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarza medycyny pracy raport medyczny dotyczący personelu pokładowego; oraz

2) przedstawiają zatrudniającym ich operatorom informacje związane z wynikiem oceny lub kopię raportu medycznego dotyczącego personelu pokładowego.

b) Raport medyczny dotyczący personelu pokładowego

Raport medyczny dotyczący personelu pokładowego wskazuje datę przeprowadzenia oceny lotniczo-lekarskiej, określa, czy członek personelu pokładowego został uznany za sprawnego czy niesprawnego, wyznacza datę kolejnej oceny lotniczo-lekarskiej oraz, w stosownych przypadkach, uwzględnia wszelkie ograniczenia. Jakiekolwiek inne elementy są objęte tajemnicą lekarską zgodnie z MED.A.015.

MED.C.035 Ograniczenia

a) Jeżeli posiadacze świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego nie spełniają w pełni wymagań zdrowotnych określonych w sekcji 2, lekarz orzecznik medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub lekarz medycyny pracy rozpatruje, czy są oni w stanie w bezpieczny sposób pełnić obowiązki członka personelu pokładowego przy stosowaniu się do jednego lub większej liczby ograniczeń.

b) Wszelkie ograniczenia dotyczące wykonywania przez personel pokładowy przywilejów wynikających ze świadectwa dopuszczenia zostają określone w raporcie medycznym dotyczącym personelu pokładowego i są cofane wyłącznie przez lekarza orzecznika medycyny lotniczej, centrum medycyny lotniczej lub przez lekarza medycyny pracy w porozumieniu z lekarzem orzecznikiem medycyny lotniczej.

PODCZĘŚĆ  D

LEKARZE ORZECZNICY MEDYCYNY LOTNICZEJ, LEKARZE MEDYCYNY OGÓLNEJ, LEKARZE MEDYCYNY PRACY

SEKCJA  1

Lekarze orzecznicy medycyny lotniczej

MED.D.001 Przywileje

a) Do przywilejów posiadaczy certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej należy wydawanie, przedłużanie i wznawianie orzeczeń lekarskich 2. klasy oraz orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL, a także przeprowadzanie odpowiednich badań i ocen lekarskich.

b) Posiadacze certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej mogą wnioskować o rozszerzenie przysługujących im przywilejów o badania lekarskie dotyczące przedłużania i wznawiania orzeczeń lekarskich 1. klasy, jeżeli spełniają wymagania określone w pkt MED.D.015.

c) Przywileje posiadaczy certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej, o których mowa w lit. a) i b), obejmują przywileje przeprowadzania badań i ocen lotniczo-lekarskich członków personelu pokładowego oraz wydawanie raportów medycznych dotyczących danych członków personelu pokładowego, stosownie do przypadku, zgodnie z niniejszym załącznikiem (część MED).

d) Zakres przysługujących posiadaczowi certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej przywilejów oraz wszelkich związanych z tym uwarunkowań określa certyfikat.

e) Posiadacz certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej nie może nigdy posiadać więcej niż jednego certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej wydanego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

f) Posiadacze certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej nie przeprowadzają badań ani ocen lotniczo-lekarskich w państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie, które wydało ich certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej, chyba że przeszli wszystkie poniższe kroki:

1) otrzymali od tego innego zainteresowanego państwa członkowskiego zezwolenie na prowadzenie działalności zawodowej jako lekarz specjalista;

2) poinformowali właściwy organ tego innego państwa członkowskiego o zamiarze przeprowadzania badań i ocen lotniczo-lekarskich oraz wydawania orzeczeń lekarskich w zakresie przywilejów przysługujących im jako lekarzom orzecznikom medycyny lotniczej;

3) zostali poinstruowani przez właściwy organ tego innego państwa członkowskiego.

MED.D.005 Wniosek

a) Wniosek o wydanie certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub o rozszerzenie przywilejów objętych certyfikatem lekarza orzecznika medycyny lotniczej sporządza się w formie i w sposób określony przez właściwy organ.

b) Wnioskodawcy ubiegający się o wydanie certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej przekazują właściwemu organowi:

1) swoje dane osobowe oraz adres zawodowy;

2) dokumentację wykazującą, że spełniają wymagania określone w pkt MED.D.010, w tym dowód pomyślnego ukończenia szkolenia z zakresu medycyny lotniczej właściwego dla przywilejów, o przyznanie których się ubiegają;

3) pisemne oświadczenie, że po wydaniu mu certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej lekarz orzecznik medycyny lotniczej będzie wydawał orzeczenia lekarskie w oparciu o wymagania określone w niniejszym rozporządzeniu.

c) Jeżeli lekarze orzecznicy medycyny lotniczej podejmują się przeprowadzania badań lotniczo-lekarskich w większej liczbie miejsc niż jedno, dostarczają właściwemu organowi odpowiednie informacje dotyczące wszystkich miejsc prowadzenia praktyki orzeczniczej i zaplecza, jakim dysponują do celów takiej praktyki.

MED.D.010 Wymagania w zakresie wydawania certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej

Wnioskodawcom wydaje się certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej, jeżeli spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) posiadają pełne kwalifikacje oraz prawo wykonywania zawodu lekarza, a także dowód ukończenia specjalistycznego szkolenia medycznego;

b) pomyślnie ukończyli podstawowe szkolenie w zakresie medycyny lotniczej, w tym szkolenie praktyczne w zakresie metod badań i ocen lotniczo-lekarskich;

c) wykazali właściwemu organowi, że:

1) dysponują właściwym zapleczem, procedurami, dokumentacją oraz sprawnymi urządzeniami odpowiednimi do przeprowadzania badań lotniczo-lekarskich;

2) stosują procedury i przestrzegają warunków niezbędnych do zapewnienia tajemnicy lekarskiej.

MED.D.011 Przywileje posiadacza certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej

Poprzez wydanie certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej posiadaczowi przyznaje się przywileje pierwszego wydania, przedłużania i wznawiania wszystkich wymienionych poniżej dokumentów:

a) orzeczeń lekarskich klasy 2;

b) orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL;

c) raportów medycznych dotyczących członków personelu pokładowego.

MED.D.015 Wymagania w zakresie rozszerzania przywilejów

Wnioskodawcom wydaje się certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej rozszerzający ich przywileje w zakresie przedłużania i wznawiania orzeczeń lekarskich 1. klasy, jeżeli spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) posiadają ważny certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej;

b) przeprowadzili co najmniej 30 badań na potrzeby wydania, przedłużenia lub wznowienia orzeczeń lekarskich 2. klasy lub równoważnych w ciągu maksymalnie 3 lat przed złożeniem wniosku;

c) pomyślnie ukończyli zaawansowane szkolenie w zakresie medycyny lotniczej, w tym szkolenie praktyczne w zakresie metod badań i ocen lotniczo-lekarskich;

d) pomyślnie ukończyli trwające co najmniej 2 dni szkolenie praktyczne w centrum medycyny lotniczej albo pod nadzorem właściwego organu.

MED.D.020 Szkolenia z zakresu medycyny lotniczej

a) Szkolenia z zakresu medycyny lotniczej, o których mowa w pkt MED.D.010 lit. b) i pkt MED.D.015 lit. c), prowadzone są wyłącznie po uzyskaniu zatwierdzenia danego szkolenia przez właściwy organ państwa członkowskiego, w którym przeprowadzająca je organizacja szkoleniowa ma swoje główne miejsce prowadzenia działalności. W celu uzyskania takiego zatwierdzenia organizacja szkoleniowa wykazuje, że zakres szkolenia obejmuje cele nauczania ukierunkowane na osiągnięcie niezbędnych kompetencji oraz że osoby odpowiedzialne za prowadzenie szkolenia dysponują odpowiednią wiedzą i doświadczeniem.

aa) Właściwy organ może uwzględnić szkolenie w zakresie medycyny lotniczej ukończone przez wnioskodawcę poza terytoriami, za które państwa członkowskie są odpowiedzialne na mocy konwencji chicagowskiej w celu wykazania zgodności z pkt MED.D.010 lit. b) iMED.D.015 lit. c), o ile spełnione są następujące warunki:

(i) właściwy organ ocenił i zweryfikował program nauczania zgodnie z pkt ARA.MED.200 lit. c) ppkt 1 załącznika VI;

(ii) wnioskodawca ukończył specjalny moduł szkoleniowy w zakresie wymagań lotniczo-lekarskich określonych w niniejszym załączniku (część MED), zgodnie z informacjami przekazanymi przez właściwy organ.

b) Z wyjątkiem przypadku szkolenia odświeżającego, szkolenia kończą się egzaminem pisemnym z zakresu zagadnień omawianych podczas szkolenia.

c) Organizacja szkoleniowa wydaje uczestnikom szkolenia certyfikat jego pomyślnego ukończenia po zdaniu przez nich egzaminu.

MED.D.025 Zmiany w ramach certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej

a) Posiadacze certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej bez zbędnej zwłoki powiadamiają właściwy organ o następujących okolicznościach mogących mieć wpływ na ich certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej:

1) wobec lekarza orzecznika medycyny lotniczej toczy się postępowanie dyscyplinarne lub wyjaśniające prowadzone przez lekarski organ kontrolny;

2) w zakresie warunków, na których certyfikat został przyznany, zaszły zmiany, w tym zmiany w treści oświadczeń dołączonych do wniosku;

3) wymagania związane z wydaniem certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej nie są już spełniane;

4) nastąpiła zmiana miejsca prowadzenia praktyki lub adresu do celów korespondencji lekarza orzecznika medycyny lotniczej.

b) Niedopełnienie obowiązku powiadomienia właściwego organu zgodnie z lit. a) skutkuje zawieszeniem lub cofnięciem certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej zgodnie z pkt ARA.MED.250 załącznika II (część ARA).

MED.D.030 Ważność certyfikatów lekarza orzecznika medycyny lotniczej

Certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej zachowuje ważność przez okres 3 lat, chyba że właściwy organ postanowi ograniczyć ten okres z należycie uzasadnionych powodów związanych z danym indywidualnym przypadkiem.

Na wniosek posiadacza certyfikat:

a) jest przedłużany, pod warunkiem że posiadacz:

1) nadal spełnia ogólne warunki prowadzenia praktyki lekarskiej i nadal posiada prawo wykonywania zawodu lekarza;

2) przeszedł szkolenie odświeżające z zakresu medycyny lotniczej w ciągu ostatnich 3 lat;

3) co roku przeprowadzał co najmniej 10 badań lotniczo-lekarskich lub równoważnych;

4) nadal przestrzega warunków wydanego mu certyfikatu;

5) korzysta z przywilejów zgodnie z wymaganiami określonymi w niniejszym załączniku (część MED);

6) wykazał, że nadal posiada kompetencje lotniczo-lekarskie, zgodnie z procedurą ustanowioną przez właściwy organ;

b) jest wznawiany, pod warunkiem że posiadacz spełnia wymagania dotyczące przedłużenia określone w lit. a) albo wszystkie wymienione poniżej wymagania:

1) nadal spełnia ogólne warunki prowadzenia praktyki lekarskiej i nadal posiada prawo wykonywania zawodu lekarza;

2) przeszedł szkolenie odświeżające z zakresu medycyny lotniczej w ciągu ostatniego roku;

3) pomyślnie ukończył w ciągu ostatniego roku szkolenie praktyczne w centrum medycyny lotniczej albo pod nadzorem właściwego organu;

4) nadal spełnia wymagania określone w pkt MED.D.010;

5) wykazał, że nadal posiada kompetencje lotniczo-lekarskie, zgodnie z procedurą ustanowioną przez właściwy organ.

SEKCJA  2

Lekarze medycyny ogólnej

MED.D.035 Wymagania w odniesieniu do lekarzy medycyny ogólnej

Lekarze medycyny ogólnej mogą pełnić funkcję lekarzy orzeczników medycyny lotniczej w zakresie wydawania orzeczeń lekarskich na potrzeby LAPL, jeżeli spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) prowadzą działalność w państwie członkowskim, w którym dysponują dostępem do pełnej dokumentacji medycznej dotyczącej wnioskodawców;

b) prowadzą działalność zgodnie z wszelkimi dodatkowymi wymaganiami ustanowionymi w przepisach prawa krajowego państwa członkowskiego ich właściwego organu;

c) posiadają pełne kwalifikacje i prawo wykonywania zawodu lekarza zgodnie z przepisami prawa krajowego państwa członkowskiego ich właściwego organu;

d) przed rozpoczęciem takiej działalności powiadomili o niej właściwy organ.

SEKCJA  3

Lekarze medycyny pracy

MED.D.040 Wymagania w odniesieniu do lekarzy medycyny pracy

W państwach członkowskich, w których właściwy organ uzyskał pewność, że wymagania krajowego systemu opieki zdrowotnej mające zastosowanie do lekarzy medycyny pracy są odpowiednie do zapewnienia spełniania wymagań określonych w niniejszym załączniku (część MED) dotyczących lekarzy medycyny pracy, lekarze medycyny pracy mogą przeprowadzać oceny lotniczo-lekarskie personelu pokładowego, pod warunkiem że:

a) posiadają pełne kwalifikacje i prawo wykonywania zawodu lekarza, a także kwalifikacje w zakresie medycyny pracy;

b) środowisko pracy personelu pokładowego podczas lotu i ciążące na takim personelu obowiązki z zakresu bezpieczeństwa wchodziły w zakres szkolenia, jakie przeszli oni w celu uzyskania kwalifikacji w zakresie medycyny pracy bądź w zakres innego szkolenia lub doświadczenia operacyjnego;

c) przed rozpoczęciem takiej działalności powiadomili o niej właściwy organ.

ZAŁĄCZNIK  V  ¹⁰²

KWALIFIKACJE PERSONELU POKŁADOWEGO UCZESTNICZĄCEGO W OPERACJACH ZAROBKOWEGO TRANSPORTU LOTNICZEGO

[CZĘŚĆ CC]

PODCZĘŚĆ GEN

WYMAGANIA OGÓLNE

CC.GEN.001 Właściwy organ

Do celów niniejszej części za właściwy organ uważa się organ wyznaczony przez państwo członkowskie, w którym osoba składa wniosek o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego.

CC.GEN.005 Zakres

W niniejszej części określono wymagania dotyczące wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego oraz warunki ich ważności i korzystania z nich przez ich posiadaczy.

CC.GEN.015 Wniosek o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

Wniosek o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego składany jest w postaci i na zasadach ustanowionych przez właściwy organ.

CC.GEN.020 Minimalny wiek

Kandydat składający wniosek o wydanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego musi mieć ukończone co najmniej 18 lat.

CC.GEN.025 Przywileje i warunki

a) Zgodnie z przywilejami nadanymi posiadaczom świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, pełnią oni funkcję członków personelu pokładowego uczestniczącego w operacjach zarobkowego transportu lotniczego przy użyciu statków powietrznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia (WE) nr 216/2008.

b) Członkowie personelu pokładowego mogą korzystać z przywilejów określonych w lit. a), pod warunkiem że:

1) posiadają ważne świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego określone w CC.CCA.105; oraz

2) spełniają wymogi CC.GEN.030, CC.TRA.225 i obowiązujące wymagania części MED.

CC.GEN.030 Dokumenty i prowadzenie rejestrów

W celu wykazania zgodności z obowiązującymi wymaganiami określonymi w CC.GEN.025 lit. b) każdy posiadacz prowadzi i na żądanie przedstawia świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, wykaz oraz rejestr szkoleń i sprawdzianów jego/jej kwalifikacji w odniesieniu do odpowiedniego typu lub wariantu statku powietrznego, chyba że operator korzystający z jego/jej usług prowadzi tego typu rejestry i może je bez trudu udostępnić na żądanie właściwego organu lub posiadacza.

PODCZĘŚĆ CCA

SPECJALNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE ŚWIADECTWA DOPUSZCZENIA DO PRACY PERSONELU POKŁADOWEGO

CC.CCA.100 Wydawanie świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

a) Świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego wydaje się wyłącznie kandydatom, którzy zdali egzamin po zakończeniu wstępnego kursu szkoleniowego zgodnie z niniejszą częścią.

b) Świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego wydaje:

1) właściwy organ; lub

2) organizacja zatwierdzona w tym celu przez właściwy organ.

CC.CCA.105 Ważność świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

Świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego jest wydawane na czas nieokreślony i pozostaje ważne, chyba że:

a) zostaje zawieszone lub cofnięte przez właściwy organ; lub

b) jego posiadacz nie korzystał z przywilejów wynikających ze świadectwa przez ostatnie 60 miesięcy, wykonując loty na co najmniej jednym typie statku powietrznego.

CC.CCA.110 Zawieszanie i cofanie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

a) Jeśli posiadacz świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego nie spełnia wymagań określonych w niniejszej części, właściwy organ może je zawiesić lub cofnąć.

b) W przypadku zawieszenia lub cofnięcia świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego przez właściwy organ jego posiadacze:

1) muszą zostać poinformowani o takiej decyzji na piśmie, a także o przysługującym im prawie do odwołania zgodnie z prawem krajowym;

2) nie mogą korzystać z przywilejów nadanych im na podstawie świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego;

3) muszą niezwłocznie poinformować o takiej decyzji operatora(-ów) korzystającego(-ych) z ich usług; oraz

4) muszą zwrócić swoje świadectwo dopuszczenia zgodnie z obowiązującą procedurą określoną przez właściwy organ.

PODCZĘŚĆ TRA

WYMAGANIA SZKOLENIOWE WOBEC KANDYDATÓW UBIEGAJĄCYCH SIĘ O WYDANIE ŚWIADECTWA DOPUSZCZENIA DO PRACY PERSONELU POKŁADOWEGO ORAZ WOBEC POSIADACZY TAKIEGO ŚWIADECTWA

CC.TRA.215 Prowadzenie szkolenia

Szkolenie wymagane w niniejszej części musi być:

a) prowadzone przez organizacje szkoleniowe lub operatorów wykonujących zarobkowe przewozy lotnicze zatwierdzonych w tym celu przez właściwy organ;

b) prowadzone przez personel posiadający odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje w zakresie zagadnień objętych szkoleniem; oraz

c) przeprowadzone zgodnie z programem szkolenia i programem wskazanym w zaświadczeniu o zatwierdzeniu organizacji.

CC.TRA.220 Wstępny kurs szkoleniowy i egzamin

a) Kandydaci ubiegający się o świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego muszą ukończyć wstępny kurs szkoleniowy w celu zapoznania się ze środowiskiem lotniczym oraz zdobycia wystarczającej wiedzy ogólnej i podstawowej biegłości wymaganej w celu wykonywania wyznaczonych zadań i wywiązywania się z obowiązków związanych z bezpieczeństwem pasażerów i bezpieczeństwem lotu podczas normalnych, niebezpiecznych i awaryjnych operacji.

b) Program wstępnego kursu szkoleniowego musi obejmować co najmniej zagadnienia określone w załączniku 1 do niniejszej części. Program szkolenia wstępnego musi obejmować szkolenie teoretyczne i praktyczne.

c) Kandydaci ubiegający się o świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego muszą zdać egzamin obejmujący wszystkie elementy programu szkolenia określonego w lit. b), z wyjątkiem szkolenia z zarządzania zasobami załogi (CRM), w celu wykazania, że osiągnęły poziom wiedzy i biegłości wymagany w lit. a).

CC.TRA.225 Kwalifikacje odnoszące się do typu lub wersji statku powietrznego

a) Posiadacze ważnego świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego mogą wykonywać loty na statku powietrznym pod warunkiem że uzyskali kwalifikacje zgodnie z obowiązującymi wymaganiami określonymi w części ORO.

b) W celu uzyskania kwalifikacji odnoszących się do typu lub wersji statku powietrznego posiadacz:

1) musi spełniać obowiązujące wymagania szkoleniowe i kontrolne oraz wymagania dotyczące ważności, obejmujące szkolenia mające znaczenie dla statku powietrznego, na którym ma wykonywać loty, a mianowicie:

(i) szkolenie dla określonego typu statku powietrznego, szkolenie przejściowe u operatora oraz szkolenie zapoznawcze;

(ii) szkolenie w zakresie różnic;

(iii) szkolenie okresowe; oraz

2) musi potwierdzić wykonywanie lotów na danym typie statku powietrznego w ciągu ostatnich 6 miesięcy lub ukończenie odpowiedniego szkolenia utrwalającego wiedzę i zdanie sprawdzianu, zanim ponownie zacznie wykonywać loty na danym typie statku powietrznego.

Załącznik  1

Wstępny kurs szkoleniowy i egzamin

PROGRAM SZKOLENIA

Program wstępnego kursu szkoleniowego obejmuje co najmniej następujące zagadnienia:

1. Ogólną wiedzę teoretyczną na temat lotnictwa i przepisów lotniczych obejmujących wszystkie aspekty odnoszące się do zadań i obowiązków personelu pokładowego:

1.1. terminologię lotniczą, teorię lotu, rozmieszczenie pasażerów, obszary lotów, meteorologię i skutki zanieczyszczenia powierzchni statku powietrznego;

1.2. przepisy lotnicze odnoszące się do personelu pokładowego oraz roli właściwego organu;

1.3. zadania i obowiązki personelu pokładowego podczas operacji i w razie potrzeby szybkiego i skutecznego działania w sytuacjach awaryjnych;

1.4. bieżące kwalifikacje i sprawność niezbędne do odbywania lotów jako członek personelu pokładowego, z uwzględnieniem ograniczeń czasu lotu i służby oraz wymaganego wypoczynku;

1.5. znaczenie kwestii zapewnienia aktualizacji odpowiednich dokumentów i instrukcji o poprawki wprowadzane przez operatora, stosownie do przypadku;

1.6. znaczenie kwestii wypełniania przez personel pokładowy obowiązków zgodnie z instrukcją operacyjną operatora;

1.7. znaczenie odprawy personelu pokładowego przed startem i zapewnienie niezbędnych informacji dotyczących bezpieczeństwa w odniesieniu do określonych obowiązków; oraz

1.8. znaczenie kwestii określenia momentu, w którym członek personelu pokładowego jest upoważniony do rozpoczęcia ewakuacji oraz innych procedur awaryjnych i ponosi za to rozpoczęcie odpowiedzialność.

2. Łączność

Podczas szkolenia szczególny nacisk kładzie się na znaczenie skutecznego porozumiewania się między personelem pokładowym a załogą lotniczą, w tym technik komunikacyjnych, wspólnego języka i terminologii.

3. Szkolenie wprowadzające na temat czynnika ludzkiego (HF) w lotnictwie i zarządzania zasobami załogi (CRM)

Szkolenie to jest prowadzone przez co najmniej jednego instruktora CRM ds. personelu pokładowego. Elementy szkolenia są omawiane szczegółowo i obejmują co najmniej następujące zagadnienia:

3.1. Zagadnienia ogólne: czynnik ludzki w lotnictwie, ogólne instrukcje w sprawie zasad i celów CRM, wydolność ludzka i ograniczenia;

3.2. Zagadnienia istotne z perspektywy pojedynczego członka personelu pokładowego: świadomość własnej osobowości, błędy ludzkie i odpowiedzialność, postawy i zachowania, samoocena; stres i pokonywanie stresu; zmęczenie a czujność; asertywność; świadomość sytuacyjna, odbieranie i przetwarzanie informacji.

4. Obsługa pasażerów i kontrola sytuacji w kabinie:

4.1. znaczenie prawidłowego rozmieszczenia pasażerów w odniesieniu do masy i wyważenia samolotu, pasażerowie specjalnych kategorii i konieczność posadzenia przy nienadzorowanych wyjściach pasażerów o odpowiedniej sprawności fizycznej;

4.2. przepisy dotyczące bezpiecznego przechowywania bagażu kabinowego (łącznie z przedmiotami służbowymi w kabinie) oraz ryzyko, że będzie on stanowić zagrożenie dla pasażerów w kabinie lub w inny sposób przeszkodzi w użyciu wyposażenia awaryjnego lub wyjść awaryjnych, lub też uszkodzi je;

4.3. porady dotyczące rozpoznawania pasażerów, którzy są pod wpływem alkoholu, spożywają go, są pod wpływem środków odurzających lub są agresywni, i zajmowania się takimi pasażerami;

4.4. środki ostrożności, jakie mają zostać podjęte w przypadku przewożenia w kabinie pasażerskiej żywych zwierząt;

4.5. czynności, jakie mają zostać podjęte na wypadek turbulencji, łącznie z zabezpieczeniem kabiny; oraz

4.6. metody używane do motywacji pasażerów i kontroli nad tłumem niezbędne do przyspieszenia ewakuacji samolotu.

5. Zagadnienia związane z medycyną lotniczą i pierwsza pomoc:

5.1. ogólne instrukcje dotyczące zagadnień związanych z medycyną lotniczą i przetrwania;

5.2. wpływ latania na fizjologię, ze szczególnym podkreśleniem niedotlenienia i wymagań dotyczących korzystania z tlenu, funkcjonowanie trąbki słuchowej i urazy ciśnieniowe;

5.3. podstawowa pierwsza pomoc, obejmująca opiekę w przypadku:

a) choroby lokomocyjnej;

b) dolegliwości żołądkowo-jelitowych;

c) hiperwentylacji;

d) poparzeń;

e) ran;

f) utraty przytomności; oraz

g) złamań i uszkodzeń tkanki miękkiej;

5.4. nagłe przypadki medyczne podczas lotu i pierwsza pomoc obejmująca co najmniej:

a) astmę;

b) reakcje stresowe i alergiczne;

c) wstrząs;

d) cukrzycę;

e) zadławienie;

f) padaczkę;

g) poród;

h) udar; oraz

i) zawał serca;

5.5. użycie odpowiedniego sprzętu, w tym tlenu pierwszej pomocy, apteczek pierwszej pomocy, ratunkowych zestawów medycznych i ich zawartości;

5.6. praktyczne przeszkolenie każdego członka personelu pokładowego w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej z wykorzystaniem specjalnie zaprojektowanego manekina i z uwzględnieniem charakterystyki statku powietrznego; oraz

5.7. zdrowie i higiena w trakcie podróży, w tym:

a) higiena na pokładzie;

b) ryzyko zachorowania na chorobę zakaźną i środki zmniejszające tego typu ryzyko;

c) postępowanie z odpadami klinicznymi;

d) dezynsekcja statku powietrznego;

e) postępowanie w przypadku śmierci na pokładzie; oraz

f) zarządzanie czujnością, fizjologiczne skutki przewlekłego zmęczenia, psychologia snu, rytm okołodobowy i zmiany stref czasowych.

6. Materiały niebezpieczne zgodnie z obowiązującymi instrukcjami technicznymi ICAO

7. Ogólne zagadnienia związane z bezpieczeństwem lotniczym, w tym znajomość przepisów określonych w rozporządzeniu (WE) nr 300/2008

8. Szkolenie przeciwpożarowe i w środowisku zadymionym:

8.1. nacisk na ciążący na personelu pokładowym obowiązek niezwłocznego radzenia sobie z sytuacjami awaryjnymi obejmującymi pojawienie się ognia lub dymu oraz, w szczególności, na znaczenie kwestii rozpoznania rzeczywistego źródła pożaru;

8.2. znaczenie natychmiastowego informowania załogi lotniczej, jak również określone działania niezbędne do koordynacji i pomocy w razie wykrycia pożaru lub dymu;

8.3. konieczność częstego sprawdzania obszarów potencjalnego zagrożenia pożarem, w tym toalet, oraz detektorów dymu;

8.4. klasyfikacja rodzajów pożaru i odpowiedniego typu środków gaśniczych oraz procedury dla określonych sytuacji pożarowych;

8.5. techniki stosowania środków gaśniczych, skutki ich nieprawidłowego użycia oraz ich wykorzystanie w przestrzeni zamkniętej, w tym szkolenie praktyczne z zakresu działań przeciwpożarowych oraz zakładania i użycia wyposażenia do ochrony przeciwdymnej stosowanego w lotnictwie; oraz

8.6. ogólne procedury naziemnych służb ratunkowych na lotniskach.

9. Szkolenie w technikach przetrwania:

9.1. zasady przetrwania w nieprzyjaznym środowisku (np. w warunkach polarnych, pustynnych, w dżungli, na morzu); oraz

9.2. szkolenie w zakresie przetrwania w wodzie, które obejmuje rzeczywiste zakładanie i użycie osobistego wyposażenia do utrzymywania się na wodzie, a także użycie tratw ratunkowych lub innych podobnych urządzeń oraz ćwiczenia praktyczne w wodzie.

ZAŁĄCZNIK  VI  ¹⁰³

WYMAGANIA W STOSUNKU DO WŁADZY LOTNICZEJ W ODNIESIENIU DO ZAŁÓG LOTNICZYCH

[CZĘŚĆ ARA]

PODCZĘŚĆ GEN

WYMAGANIA OGÓLNE

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.GEN.115 Dokumentacja nadzorcza

Właściwy organ musi udostępnić odpowiedniemu personelowi wszystkie akty ustawodawcze, normy, zasady, publikacje techniczne i powiązane dokumenty w celu umożliwienia mu wykonywania jego zadań i wywiązywania się z obowiązków.

ARA.GEN.120 Sposoby spełnienia wymagań

a) Agencja musi opracować akceptowalne sposoby spełnienia wymagań (AMC), które to sposoby mogą być wykorzystywane w celu zapewnienia zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego. Zapewnienie zgodności z akceptowalnymi sposobami spełnienia wymagań jest równoznaczne ze spełnieniem wymagań określonych w przepisach wykonawczych.

b) Alternatywne sposoby spełnienia wymagań można wykorzystać w celu zapewnienia zgodności z przepisami wykonawczymi.

c) Właściwy organ ustanawia system zapewniający stałą ocenę tego, czy wszystkie alternatywne sposoby spełnienia wymagań stosowane przez sam właściwy organ lub organizacje, lub osoby znajdujące się pod jego nadzorem zapewniają zgodność z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego.

d) Właściwy organ musi ocenić wszystkie alternatywne sposoby spełnienia wymagań zaproponowane przez organizację zgodnie z ORA.GEN.120 poprzez analizę przedłożonej dokumentacji i - o ile uzna się to za konieczne - poprzez przeprowadzenie inspekcji tej organizacji.

Jeśli właściwy organ stwierdzi, że alternatywne sposoby spełnienia wymagań są zgodne z przepisami wykonawczymi, organ ten niezwłocznie musi:

1) powiadomić kandydata, że alternatywne sposoby spełnienia wymagań mogą zostać wdrożone, oraz że - w stosownych przypadkach - może on odpowiednio zmienić zatwierdzenie lub certyfikat kandydata; oraz

2) powiadomić Agencję o ich treści, w tym przekazać kopie wszystkich stosownych dokumentów.

3) powiadomić pozostałe państwa członkowskie o alternatywnych sposobach spełniania wymagań, które zostały zatwierdzone.

e) Jeśli właściwy organ sam wykorzystuje alternatywne sposoby spełnienia wymagań w celu osiągnięcia zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego, organ ten musi:

1) udostępnić je wszystkim organizacjom i osobom znajdującym się pod jego nadzorem; oraz

2) niezwłocznie powiadomić Agencję.

Właściwy organ musi przekazać Agencji pełny opis alternatywnych sposobów spełnienia wymagań, zawierający zmiany procedur, włączając w to informacje o wszelkich zmianach procedur mogących mieć istotne znaczenie, a także ocenę potwierdzającą zgodność z przepisami wykonawczymi.

ARA.GEN.125 Informowanie Agencji

a) Właściwy organ powiadamia Agencję o wszelkich istotnych problemach związanych z wykonaniem rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie, w terminie 30 dni od dnia, w którym organ dowiedział się o tych problemach.

b) Nie naruszając przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 ¹⁰⁴  oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie, właściwy organ jak najszybciej przekazuje Agencji informacje istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa wynikające ze zgłoszeń zdarzeń przechowywanych w krajowej bazie danych.

ARA.GEN.135 Natychmiastowa reakcja na zagrożenie bezpieczeństwa

a) Nie naruszając przepisów rozporządzenia (UE) nr 376/2014 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie, właściwy organ wdraża system służący do odpowiedniego gromadzenia, analizowania i rozpowszechniania informacji o bezpieczeństwie.

b) Agencja wdraża system służący do odpowiedniego analizowania wszelkich otrzymanych istotnych informacji o bezpieczeństwie i bez zbędnej zwłoki przekazuje państwom członkowskim i Komisji wszelkie informacje (w tym zalecenia lub działania naprawcze, jakie należy podjąć), które są im niezbędne do zareagowania w odpowiednim czasie na problem w zakresie bezpieczeństwa dotyczący wyrobów, części, wyposażenia nieinstalowanego, osób lub organizacji podlegających przepisom rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie.

c) Po otrzymaniu informacji, o których mowa w lit. a) i b), właściwy organ musi podjąć odpowiednie działania eliminujące zagrożenie bezpieczeństwa.

d) O środkach podejmowanych zgodnie z lit. c) niezwłocznie informowane są wszystkie osoby lub organizacje, które są zobowiązane do ich przestrzegania na mocy rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie. Właściwy organ informuje również o tych środkach Agencję oraz, w razie konieczności podjęcia wspólnych działań, pozostałe zainteresowane państwa członkowskie.

SEKCJA II

Zarządzanie

ARA.GEN.200 System zarządzania

a) Właściwy organ musi opracować i stosować system zarządzania obejmujący co najmniej:

1) udokumentowane polityki i procedury opisujące jego strukturę organizacyjną oraz środki i metody zapewnienia zgodności z rozporządzeniem (UE) 2018/1139 oraz aktami delegowanymi i wykonawczymi przyjętymi na jego podstawie. Procedury muszą być aktualizowane i służą jako podstawowe dokumenty robocze na użytek wewnętrzny danego właściwego organu podczas wykonywania wszelkich powiązanych zadań;

2) wystarczającą liczbę personelu wykonującego swoje zadania i wywiązującego się ze swoich obowiązków. Taki personel musi mieć odpowiednie kwalifikacje pozwalające mu na wykonywanie przydzielonych mu zadań, a także niezbędną wiedzę i niezbędne doświadczenie oraz odbyć szkolenie wstępne i okresowe, co zapewnia mu stały poziom wiedzy i umiejętności. System, o którym mowa, musi być ustanowiony się w celu zapewnienia dostępności personelu, tak aby zapewnić właściwe wykonanie wszystkich zadań;

3) odpowiednie zaplecze i pomieszczenia biurowe umożliwiające wykonanie przydzielonych zadań;

4) funkcję monitorowania zgodności systemu zarządzania z odpowiednimi wymaganiami oraz adekwatności procedur, łącznie z ustanowieniem wewnętrznego procesu audytu oraz procesu zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa. Monitorowanie zgodności obejmuje system zwrotnego informowania o wynikach audytu wyższej kadry kierowniczej właściwego organu, aby w razie potrzeby zapewnić podjęcie działań naprawczych;

5) osobę lub grupę osób ponoszących ostateczną odpowiedzialność za funkcję monitorowania zgodności przed wyższą kadrą kierowniczą właściwego organu.

b) W odniesieniu do poszczególnych obszarów działalności obejmujących system zarządzania właściwy organ musi wyznaczyć co najmniej jedną osobę ponoszącą całkowitą odpowiedzialność za zarządzanie istotnym(-i) zadaniem(-ami).

c) Właściwy organ ustanawia procedury wzajemnej pomocy i wymiany wszelkich niezbędnych informacji z innymi zainteresowanymi właściwymi organami, niezależnie od tego, czy są to organy z tego samego państwa członkowskiego, czy z innych państw członkowskich, w tym informacje:

1) na temat wszelkich stwierdzonych nieprawidłowości, następczych działań naprawczych podjętych w odniesieniu do tych nieprawidłowości oraz środków egzekwowania prawa zastosowanych w wyniku nadzoru nad osobami i organizacjami, które prowadzą działalność na terytorium państwa członkowskiego, ale zostały certyfikowane przez właściwy organ innego państwa członkowskiego lub Agencję, albo które złożyły oświadczenia właściwemu organowi innego państwa członkowskiego lub Agencji;

2) związane z obowiązkowym i dobrowolnym zgłaszaniem zdarzeń zgodnie z wymogami pkt ORA. GEN.160 załącznika VII.

d) Egzemplarz procedur związanych z systemem zarządzania oraz zmian do nich musi zostać udostępniony Agencji do celów standaryzacji.

ARA.GEN.205 Przydzielanie zadań kwalifikowanym jednostkom

a) Zadania związane ze wstępną certyfikacją lub sprawowaniem stałego nadzoru nad osobami lub organizacjami objętymi rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego muszą być przydzielane są przez państwa członkowskie jedynie kwalifikowanym jednostkom. Przydzielając zadania, właściwy organ musi dopilnować, aby:

1) wdrożyć system umożliwiający wstępną oraz stałą ocenę zgodności kwalifikowanej jednostki z załącznikiem V do rozporządzenia (WE) nr 216/2008.

System ten i wyniki ocen muszą być udokumentowane;

2) zawrzeć udokumentowane porozumienie z kwalifikowaną jednostką, zatwierdzone przez obie strony na odpowiednim szczeblu zarządzania, które to porozumienie wyraźnie określa:

(i) zadania, jakie należy wykonać;

(ii) deklaracje, sprawozdania i rejestry, jakie należy przekazać;

(iii) warunki techniczne, jakie należy spełnić podczas wykonywania przedmiotowych zadań;

(iv) powiązane ubezpieczenie od odpowiedzialności; oraz

(v) ochronę informacji uzyskanych podczas wykonywania przedmiotowych zadań.

b) Właściwy organ musi dopilnować, aby wewnętrzny proces audytu oraz proces zarządzania ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa, wymagane na mocy ARA.GEN.200 lit. a) pkt 4, obejmowały wszelkie zadania w zakresie certyfikacji i sprawowania stałego nadzoru wykonywane w jego imieniu.

ARA.GEN.210 Zmiany w systemie zarządzania

a) Właściwy organ musi posiadać system służący do identyfikacji zmian wpływających na jego zdolność do wykonywania zadań oraz wywiązywania się z obowiązków określonych w rozporządzeniu (UE) 2018/1139 oraz aktach delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie. System ten musi umożliwiać podejmowanie odpowiednich działań zapewniających adekwatność i skuteczność jego systemu zarządzania.

b) Właściwy organ musi aktualizować swój system zarządzania w odpowiednim terminie, aby odzwierciedlać wszelkie zmiany w rozporządzeniu (UE) 2018/1139 oraz aktach delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie, zapewniając ich skuteczne wdrożenie.

c) Właściwy organ musi powiadamiać Agencję o zmianach mających wpływ na jego zdolność do wykonywania zadań oraz wywiązywania się z obowiązków określonych w rozporządzeniu (UE) 2018/1139 oraz aktach delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie.

ARA.GEN.220 Prowadzenie dokumentacji

a) Właściwy organ musi ustanowić system prowadzenia dokumentacji, który umożliwia odpowiednie przechowywanie, dostępność i wiarygodne śledzenie:

1) udokumentowanych zasad i procedur funkcjonujących w ramach systemu zarządzania;

2) szkolenia, kwalifikacji i upoważnień personelu;

3) przydziału zadań obejmującego elementy wymagane zgodnie z ARA.GEN.205 oraz szczegóły przydzielonych zadań;

4) procesów certyfikacji i przyjmowania deklaracji, a także sprawowania nadzoru nad certyfikowanymi i zadeklarowanymi organizacjami;

5) procesów wydawania licencji, uprawnień, certyfikatów i świadectw dopuszczenia dla personelu oraz sprawowania stałego nadzoru nad posiadaczami tego typu licencji, uprawnień, certyfikatów i świadectw dopuszczenia;

6) procesów wydawania certyfikatów kwalifikacji FSTD oraz sprawowania stałego nadzoru nad FSTD i organizacjami korzystającymi z FSTD;

7) nadzoru nad osobami i organizacjami prowadzącymi działalność na terytorium państwa członkowskiego, lecz nadzorowanymi lub certyfikowanymi przez właściwy organ innego państwa członkowskiego lub przez Agencję, zgodnie z ustaleniami między poszczególnymi organami;

8) oceny i powiadamiania Agencji o alternatywnych sposobach spełnienia wymagań zaproponowanych przez organizacje oraz oceny alternatywnych sposobów spełnienia wymagań stosowanych przez sam właściwy organ;

9) nieprawidłowości, działań naprawczych i daty zakończenia tych działań;

10) podjętych środków wykonawczych;

11) informacji o bezpieczeństwie i działaniach następczych;

12) zapewnienia elastyczności podejścia zgodnie z art. 71 rozporządzenia (UE) 2018/1139; oraz;

13) procesu oceny i wydawania zezwoleń dla statku powietrznego określonego w pkt ORA.ATO.135 lit. a) i w pkt DTO.GEN.240 lit. a).

b) Właściwy organ sporządza i na bieżąco aktualizuje wykaz wszystkich wydanych przez siebie certyfikatów dla organizacji, certyfikatów kwalifikacji FSTD oraz licencji, certyfikatów i świadectw dopuszczenia dla personelu, deklaracji otrzymanych od DTO, a także programów szkolenia DTO, które zweryfikował lub zatwierdził pod kątem zgodności z załącznikiem I (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

c) Dokumentacja musi być przechowywana przez minimalny okres wskazany w niniejszym rozporządzeniu. W przypadku braku takiego wskazania dokumentacja musi być przechowywana przez okres co najmniej pięciu lat z zastrzeżeniem obowiązujących przepisów o ochronie danych.

SEKCJA III

Nadzór, certyfikacja i egzekwowanie przepisów

ARA.GEN.300 Nadzór

a) Właściwy organ musi weryfikować:

1) zgodność z wymaganiami mającymi zastosowanie do organizacji lub osób przed wydaniem certyfikatu dla organizacji, zatwierdzenia, certyfikatu kwalifikacji FSTD lub licencji personelu, certyfikatu, uprawnienia lub świadectwa dopuszczenia (stosownie do przypadku);

2) ciągłą zgodność z wymaganiami mającymi zastosowanie do posiadaczy licencji, uprawnień i certyfikatów, organizacji, którym przyznał certyfikat, posiadaczy certyfikatu kwalifikacji FSTD oraz organizacji, od których otrzymał deklarację;

3) wdrożenie odpowiednich środków bezpieczeństwa nakazanych przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.135 lit. c) i d).

b) Taka weryfikacja musi:

1) być prowadzona przy użyciu specjalnie przygotowanej dokumentacji ułatwiającej personelowi odpowiedzialnemu za nadzór w zakresie bezpieczeństwa wypełnianie zadań;

2) obejmować przekazanie zainteresowanym osobom i organizacjom informacji o efektach działalności w ramach nadzoru w zakresie bezpieczeństwa;

3) opierać się na audytach i inspekcjach, w tym inspekcjach na płycie i inspekcjach niezapowiedzianych; oraz

4) przekazywać właściwemu organowi dowodów potrzebnych na wypadek konieczności podjęcia dalszych działań, w tym środków przewidzianych w ARA.GEN.350 i ARA.GEN.355.

c) Zakres nadzoru określonego w lit. a) i b) musi uwzględniać wyniki poprzednich działań w zakresie nadzoru oraz priorytety w zakresie bezpieczeństwa.

d) Bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich i ich obowiązków określonych w podczęści ARO.RAMP, zakres nadzoru nad czynnościami wykonywanymi na terytorium państwa członkowskiego przez osoby zamieszkałe lub organizacje mające siedzibę w innym państwie członkowskim mysi być ustalony na podstawie priorytetów w zakresie bezpieczeństwa oraz poprzednich działań w zakresie nadzoru.

e) W przypadku gdy w działalność osoby lub organizacji zaangażowane jest więcej niż jedno państwo członkowskie lub zaangażowana jest Agencja, właściwy organ odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru zgodnie z lit. a) może zgodzić się na to, aby czynności w zakresie nadzoru wykonywane były przez właściwy(-e) organ(-y) państwa (państw) członkowskiego(-ich), na którego(-ych) terytorium prowadzone są określone działania, lub przez Agencję. Wszystkie osoby lub organizacje podlegające tego typu porozumieniu muszą zostać poinformowane o jego istnieniu i zakresie.

f) Właściwy organ musi gromadzić i przetwarzać wszelkie informacje uznane za użyteczne na potrzeby sprawowania nadzoru, w tym przeprowadzania inspekcji na płycie i inspekcji niezapowiedzianych.

ARA.GEN.305 Program sprawowania nadzoru

a) Właściwy organ musi opracować i stosować program sprawowania nadzoru obejmujący czynności związane z nadzorem wymagane na mocy ARA.GEN.300 i ARO.RAMP.

b) W odniesieniu do organizacji certyfikowanych przez właściwy organ i posiadaczy certyfikatu kwalifikacji FSTD program sprawowania nadzoru musi być opracowany z uwzględnieniem szczególnego charakteru danej organizacji, złożoności prowadzonej przez nią działalności, wyników wcześniejszych działań w zakresie certyfikacji lub nadzoru i musi bazować na ocenie powiązanego ryzyka. Program sprawowania nadzoru musi obejmować w ramach każdego cyklu planowania nadzoru:

1) audyty i inspekcje, w tym - w stosownych przypadkach - inspekcje na płycie i inspekcje niezapowiedziane; oraz

2) spotkania z udziałem kierownika odpowiedzialnego i właściwego organu, których celem jest, aby obie strony zostały poinformowane o istotnych kwestiach.

c) W odniesieniu do organizacji certyfikowanych przez właściwy organ oraz posiadaczy certyfikatu kwalifikacji FSTD stosuje się cykl planowania nadzoru nieprzekraczający 24 miesięcy.

Cykl planowania nadzoru może zostać skrócony, jeśli istnieją dowody na to, że wyniki działalności organizacji lub posiadacza certyfikatu kwalifikacji FSTD w zakresie bezpieczeństwa uległy pogorszeniu.

Cykl planowania nadzoru może zostać wydłużony do maksymalnie 36 miesięcy, jeśli właściwy organ stwierdzi, że w ciągu ostatnich 24 miesięcy:

1) organizacja wykazała się skuteczną identyfikacją zagrożeń bezpieczeństwa lotniczego i skutecznie zarządzała powiązanym ryzykiem;

2) organizacja niezmiennie wykazywała zgodnie z ORA.GEN.130, że w pełni kontroluje wszelkie zachodzące zmiany;

3) nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości poziomu 1; oraz

4) wszystkie działania naprawcze zostały wdrożone w terminie zaakceptowanym lub przedłużonym przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.350 lit. d) pkt 2.

Cykl planowania nadzoru może zostać ponadto wydłużony do maksymalnie 48 miesięcy, jeśli oprócz powyższego organizacja opracuje, a właściwy organ zatwierdzi skuteczny, stały system zgłaszania właściwemu organowi wyników w zakresie bezpieczeństwa oraz przestrzegania przepisów przez samą organizację.

ca) niezależnie od przepisów lit. c), w odniesieniu do organizacji, które prowadzą wyłącznie szkolenia do licencji LAPL, PPL, SPL lub BPL i towarzyszących uprawnień i certyfikatów, stosuje się cykl planowania nadzoru nieprzekraczający 48 miesięcy. Cykl planowania nadzoru zostaje skrócony, jeżeli istnieją dowody na to, że wyniki w zakresie bezpieczeństwa osiągane przez organizację uległy pogorszeniu.

Cykl planowania nadzoru może zostać wydłużony do maksymalnie 72 miesięcy, jeśli właściwy organ stwierdzi, że w ciągu poprzednich 48 miesięcy:

1) organizacja wykazała się skuteczną identyfikacją zagrożeń bezpieczeństwa lotniczego i skutecznym zarządzaniem powiązanym ryzykiem, jak wskazują wyniki rocznego przeglądu zgodnie z ORA.GEN.200 lit. c);

2) organizacja niezmiennie utrzymywała kontrolę nad wszystkimi zmianami zgodnie z ORA.GEN.130, co potwierdzają wyniki rocznego przeglądu zgodnie z ORA.GEN.200 lit. c);

3) nie stwierdzono nieprawidłowości poziomu 1; oraz

4) wszystkie działania naprawcze zostały wdrożone w terminie zaakceptowanym lub przedłużonym przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.350 lit. d) pkt 2.

d) W odniesieniu do osób posiadających licencję, certyfikat, uprawnienie lub świadectwo dopuszczenia wydane przez właściwy organ, zakres programu nadzoru obejmuje odpowiednią liczbę inspekcji i inspekcji niezapowiedzianych.

e) Program sprawowania nadzoru musi obejmować dokumentację dat planowanych i przeprowadzonych audytów, inspekcji i spotkań.

f) Niezależnie od przepisów lit. b), c), i ca) program sprawowania nadzoru nad DTO opracowuje się z uwzględnieniem szczególnego charakteru organizacji, złożoności prowadzonej przez nią działalności i wyników wcześniejszych działań w zakresie nadzoru oraz opiera się go na ocenie ryzyka związanego z rodzajem prowadzonego przez tę organizację szkolenia. Działania w zakresie nadzoru obejmują inspekcje, w tym inspekcje niezapowiedziane, oraz - jeżeli właściwy organ uzna to za niezbędne - mogą obejmować audyty.

ARA.GEN.310 Procedura wstępnej certyfikacji - organizacje

a) Po otrzymaniu wniosku o pierwsze wydanie certyfikatu dla organizacji właściwy organ musi sprawdzić, czy organizacja ta spełnia obowiązujące wymagania.

b) Po stwierdzeniu, że organizacja spełnia obowiązujące wymagania, właściwy organ musi wydać certyfikat(-y) określony(-e) w dodatkach III i V do niniejszej części. Certyfikat(-y) wydawany(-e) jest (są) na czas nieokreślony. Przywileje i zakres działań, jakie organizacja może wykonywać na mocy zatwierdzenia, określa się w warunkach zatwierdzenia dołączonych do certyfikatu(-ów).

c) W celu umożliwienia organizacji wprowadzania zmian bez wcześniejszej zgody właściwego organu zgodnie z ORA.GEN.130, właściwy organ musi zatwierdzić procedurę przedłożoną przez organizację, określającą zakres tego typu zmian i opisującą sposób zarządzania tego typu zmianami i powiadamiania o nich.

ARA.GEN.315 Procedura wydawania, przedłużania, wznawiania lub wymiany licencji, uprawnień, certyfikatów lub świadectw dopuszczenia - osoby

a) Po otrzymaniu wniosku o wydanie, przedłużenie, wznowienie lub wymianę licencji, uprawnienia, certyfikatu lub świadectwa dopuszczenia oraz po otrzymaniu dokumentacji potwierdzającej, właściwy organ musi sprawdzić, czy kandydat spełnia obowiązujące wymagania.

b) W przypadku stwierdzenia, że kandydat spełnia obowiązujące wymagania, właściwy organ wydaje, przedłuża, wznawia lub wymienia licencję, certyfikat, uprawnienie lub świadectwo dopuszczenia.

ARA.GEN.330 Zmiany - organizacje

a) Po otrzymaniu wniosku o dokonanie zmiany wymagającej wcześniejszego zatwierdzenia właściwy organ musi sprawdzić przed wydaniem zatwierdzenia, czy organizacja spełnia obowiązujące wymagania.

Właściwy organ musi określić warunki, zgodnie z którymi organizacja może działać w czasie dokonywania takich zmian, chyba że stwierdzi on, że należy zawiesić certyfikat dla organizacji.

Po stwierdzeniu, że organizacja spełnia obowiązujące wymagania, właściwy organ musi zatwierdzić zmianę.

b) Bez uszczerbku dla wszelkich dodatkowych środków wykonawczych, w przypadku gdy organizacja wprowadza zmiany wymagające wcześniejszego zatwierdzenia bez otrzymania od właściwego organu takiego zatwierdzenia, o którym mowa w lit. a), właściwy organ musi zawiesić, ograniczyć lub cofnąć certyfikat dla organizacji.

c) W odniesieniu do zmian niewymagających wcześniejszego zatwierdzenia właściwy organ musi ocenić informacje przekazane w powiadomieniu dokonanym przez organizację zgodnie z ORA.GEN.130 w celu sprawdzenia, czy spełnione zostały obowiązujące wymagania. W przypadku stwierdzenia niespełnienia obowiązujących wymagań właściwy organ:

1) musi powiadomić organizację o niezgodności z wymogami i musi zwrócić się o wprowadzenie dalszych zmian;

2) w przypadku nieprawidłowości poziomu 1 lub 2 postępuje zgodnie z ARA.GEN.350.

d) Niezależnie od przepisów lit. a), b) i c), w przypadku zmian w informacjach podanych w deklaracjach otrzymanych od DTO lub w realizowanym przez DTO programie szkolenia zgłoszonym właściwemu organowi zgodnie z pkt DTO.GEN.116 załącznika VIII (część DTO) właściwy organ podejmuje działania zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt ARA.DTO.105 i ARA.DTO.110, stosownie do przypadku.

ARA.GEN.350 Stwierdzone nieprawidłowości i działania naprawcze - organizacje

a) Na potrzeby sprawowania nadzoru zgodnie z ARA.GEN.300 lit. a) właściwy organ musi dysponować systemem służącym do analizowania stwierdzonych nieprawidłowości z uwzględnieniem ich znaczenia pod kątem bezpieczeństwa.

b) Właściwy organ musi stwierdzić nieprawidłowość poziomu 1 w przypadku stwierdzenia istotnej niezgodności z obowiązującymi wymaganiami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego, a także z procedurami i instrukcjami organizacji lub warunkami zatwierdzenia lub wydania certyfikatu, która zmniejsza bezpieczeństwo lub poważnie zagraża bezpieczeństwu lotu.

Nieprawidłowości poziomu 1 muszą obejmować:

1) nieudzielenie właściwemu organowi dostępu do obiektów organizacji określonych w ORA.GEN.140 podczas zwykłych godzin pracy i po dwóch pisemnych żądaniach;

2) uzyskanie lub utrzymanie ważności certyfikatu dla organizacji poprzez sfałszowanie przedłożonych dokumentów dowodowych;

3) udowodnienie nadużycia lub nielegalnego wykorzystania certyfikatu dla organizacji; oraz

4) brak kierownika odpowiedzialnego.

c) Właściwy organ musi stwierdzić nieprawidłowość poziomu 2 w przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niezgodności z obowiązującymi wymaganiami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego, a także z procedurami i instrukcjami organizacji lub warunkami zatwierdzenia lub wydania certyfikatu, która mogłaby spowodować zmniejszenie bezpieczeństwa lub zagrozić bezpieczeństwu lotu.

d) W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podczas nadzoru lub w inny sposób właściwy organ, bez uszczerbku dla dodatkowych działań wymaganych na mocy rozporządzenia (WE) nr 216/2008 i przepisów wykonawczych do niego, musi poinformować na piśmie organizację o tej nieprawidłowości i zwraca się o podjęcie działań naprawczych w celu zajęcia się stwierdzoną niezgodnością. W stosownych przypadkach właściwy organ musi poinformować również władze państwa, w którym statek powietrzny jest zarejestrowany.

1) W odniesieniu do nieprawidłowości poziomu 1 właściwy organ musi podjąć natychmiastowe odpowiednie działania w celu zakazania lub ograniczenia czynności oraz, w stosownych przypadkach, musi podjąć działania w celu wycofania certyfikatu lub konkretnego zatwierdzenia lub w celu ograniczenia lub zawieszenia go w całości lub w części, w zależności od zakresu nieprawidłowości poziomu 1, do chwili podjęcia przez organizację skutecznych działań naprawczych.

2) W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości poziomu 2 właściwy organ musi:

(i) wyznaczyć czas na przeprowadzenie działań naprawczych stosownie do charakteru nieprawidłowości, który początkowo nie będzie dłuższy niż trzy miesiące. Pod koniec tego okresu oraz z uwagi na charakter wyników badań właściwy organ może przedłużyć trzymiesięczny okres pod warunkiem przedstawienia zadowalającego planu działań naprawczych zatwierdzonego przez ten organ; oraz

(ii) ocenić działanie naprawcze i plan wdrożenia zaproponowane przez organizację, a następnie je zatwierdzić, jeśli w wyniku oceny uzna, że są one wystarczające do usunięcia niezgodności.

3) W przypadku gdy organizacja nie przedłoży możliwego do zaakceptowania planu działania naprawczego lub nie przeprowadzi działania naprawczego w terminie zaakceptowanym lub przedłużonym przez właściwy organ, status nieprawidłowości należy podnieść do poziomu 1 i podjąć działania określone w lit. d) ppkt 1.

4) Właściwy organ musi rejestrować wszelkie nieprawidłowości, które stwierdził lub o których został powiadomiony, i - w stosownych przypadkach - zastosowane środki wykonawcze, a także działania naprawcze oraz datę zakończenia działań związanych z nieprawidłowościami.

da) Na zasadzie odstępstwa od lit. a)-d), w przypadku DTO, jeżeli podczas sprawowania nadzoru lub w inny sposób właściwy organ znajdzie dowody wskazujące, że DTO nie spełnia zasadniczych wymogów załącznika IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139, wymogów załącznika I (część FCL) i załącznika VIII (część DTO) do niniejszego rozporządzenia lub wymogów załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, właściwy organ:

1) zgłasza niezgodność, wpisuje ją do rejestru, powiadamia o niej na piśmie przedstawiciela DTO i wyznacza rozsądny okres, w jakim DTO ma poczynić kroki wskazane w załączniku VIII (część DTO) pkt DTO.GEN.150;

2) podejmuje natychmiastowe i odpowiednie działania w celu ograniczenia lub zakazania działalności szkoleniowej, na którą dana niezgodność ma wpływ, do czasu aż DTO podejmie działania naprawcze, o których mowa w pkt 1, w przypadku wystąpienia którejkolwiek z następujących sytuacji:

i) stwierdzono zagrożenie bezpieczeństwa;

ii) DTO nie podejmuje działań naprawczych wymaganych zgodnie z pkt DTO.GEN.150;

3) w odniesieniu do programów szkolenia, o których mowa w załączniku VIII (część DTO) pkt DTO.GEN.230 lit. c), ogranicza, zawiesza lub cofa zatwierdzenie programu szkolenia;

4) stosuje wszelkie dalsze środki egzekwowania przepisów niezbędne do zapewnienia wyeliminowania braku zgodności oraz, w stosownych przypadkach, zaradzenia jej skutkom.

e) Bez uszczerbku dla jakichkolwiek dodatkowych środków egzekwowania przepisów, w przypadku gdy organ państwa członkowskiego działający zgodnie z przepisami pkt ARA.GEN.300 lit. d) stwierdzi, że organizacja, która została certyfikowana przez właściwy organ innego państwa członkowskiego lub Agencję albo złożyła deklarację właściwemu organowi innego państwa członkowskiego lub Agencji, nie spełnia któregokolwiek z zasadniczych wymogów załącznika IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139, wymogów załącznika I (część FCL), załącznika VII (część ORA) i załącznika VIII (część DTO) do niniejszego rozporządzenia, bądź wymogów załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, powiadamia o takim braku zgodności ten właściwy organ.

ARA.GEN.355 Stwierdzone nieprawidłowości i środki wykonawcze - osoby

a) Jeśli podczas nadzoru lub w inny sposób właściwy organ odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru zgodnie z ARA.GEN.300 lit. a) znajdzie dowody wskazujące na to, że osoba posiadająca licencję, certyfikat, uprawnienie lub świadectwo dopuszczenia wydane zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego nie spełnia obowiązujących wymagań, właściwy organ musi zgłosić nieprawidłowość, wpisać ją do rejestru i powiadomić o niej na piśmie posiadacza licencji, certyfikatu, uprawnienia lub świadectwa dopuszczenia.

b) W przypadku zgłoszenia tego typu nieprawidłowości właściwy organ przeprowadza dochodzenie. Jeśli nieprawidłowości zostaną potwierdzone, właściwy organ musi:

1) w przypadku stwierdzenia problemu bezpieczeństwa, w stosownych przypadkach, ograniczyć, zawiesić lub cofnąć licencję, certyfikat, uprawnienie lub świadectwo dopuszczenia; oraz

2) podjąć dalsze działania wykonawcze niezbędne w celu zapobieżenia kontynuacji niezgodności.

c) Właściwy organ, w stosownych przypadkach, musi poinformować osobę lub organizację, która wydała orzeczenie lekarskie lub świadectwo dopuszczenia.

d) Bez uszczerbku dla wszelkich dodatkowych środków wykonawczych, w przypadku gdy organ państwa członkowskiego działający na mocy przepisów określonych w ARA.GEN.300 lit. d) znajdzie dowody wskazujące na to, że osoba posiadająca licencję, certyfikat, uprawnienie lub świadectwo dopuszczenia wydane przez właściwy organ innego państwa członkowskiego nie spełnia obowiązujących wymagań, organ państwa członkowskiego musi powiadomić o tym właściwy organ.

e) Jeśli podczas nadzoru lub w inny sposób pojawią się dowody wskazujące na to, że osoba podlegająca wymaganiom określonym w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego i nieposiadająca licencji, certyfikatu, uprawnienia lub świadectwa dopuszczenia wydanego zgodnie z przedmiotowym rozporządzeniem i przepisami wykonawczymi do niego, nie spełnia obowiązujących wymagań, właściwy organ, który stwierdził tę niezgodność, musi podjąć działania wykonawcze niezbędne w celu zapobieżenia kontynuacji niezgodności.

ARA.GEN.360 Zmiana właściwego organu

a) Otrzymawszy wniosek posiadacza licencji dotyczący zmiany właściwego organu, o którym mowa w pkt FCL.015 lit. e) załącznika I (część FCL), pkt BFCL.015 lit. f) załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub pkt SFCL.015 lit. f) załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, właściwy organ otrzymujący wniosek zwraca się bez zbędnej zwłoki do właściwego organu posiadacza licencji o przekazanie bez zbędnej zwłoki wszystkich poniższych dokumentów:

1) weryfikacji licencji;

2) kopii dokumentacji medycznej przechowywanej przez właściwy organ zgodnie z pkt ARA.GEN.220 i pkt ARA.MED.150. Dokumentacja medyczna jest przekazywana zgodnie z pkt MED.A.015 załącznika IV (część MED) i obejmuje podsumowanie historii medycznej wnioskodawcy, zweryfikowane i podpisane przez konsultanta medycznego.

b) Właściwy organ przekazujący zachowuje oryginalne licencje i oryginalną dokumentację medyczną zgodnie z pkt ARA.GEN.220, ARA.FCL.120 i ARA.MED.150.

c) Właściwy organ otrzymujący wydaje ponownie licencję i orzeczenie lekarskie bez zbędnej zwłoki, pod warunkiem, że otrzymał i rozpatrzył wszystkie dokumenty wymienione w lit. a). Po ponownym wydaniu licencji i orzeczenia lekarskiego właściwy organ otrzymujący zwraca się bezzwłocznie do posiadacza licencji o zwrócenie mu licencji wydanej przez właściwy organ przekazujący i przedmiotowego orzeczenia lekarskiego.

d) Właściwy organ otrzymujący powiadamia właściwy organ przekazujący bezzwłocznie po ponownym wydaniu posiadaczowi licencji i orzeczenia lekarskiego i zwróceniu licencji i orzeczenia lekarskiego przez posiadacza licencji zgodnie z lit. c). Do czasu otrzymania przedmiotowego zawiadomienia właściwy organ przekazujący pozostaje odpowiedzialny za licencję i orzeczenie lekarskie wydane po raz pierwszy posiadaczowi licencji.

e) Jeżeli właściwy organ otrzyma wniosek posiadacza orzeczenia lekarskiego o zmianę właściwego organu, jak określono w wymogach, o których mowa w lit. a), zastosowanie ma procedura określona w lit. a)-d).

PODCZĘŚĆ FCL

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA ODNOSZĄCE SIĘ DO LICENCJONOWANIA ZAŁOGI LOTNICZEJ

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.FCL.120 Prowadzenie dokumentacji

Oprócz dokumentacji wymaganej w ARA.GEN.220 lit. a) właściwy organ musi uwzględnić w swoim systemie prowadzenia dokumentacji wyniki egzaminów sprawdzających wiedzę teoretyczną oraz oceny umiejętności pilotów.

SEKCJA II

Licencje, uprawnienia i certyfikaty

ARA.FCL.200 Procedury wydawania, przedłużania i wznawiania licencji, uprawnień lub certyfikatów

a) Wydawanie licencji i uprawnień. Właściwy organ musi wydawać licencję załogi lotniczej i powiązane uprawnienia przy użyciu wzoru określonego w dodatku I do niniejszej części.

Jeżeli pilot zamierza odbyć lot poza terytorium Unii statkiem powietrznym zarejestrowanym w innym państwie członkowskim niż to, które wydało licencję załogi lotniczej, właściwy organ:

1) dodaje następującą uwagę w pkt XIII licencji załogi lotniczej: "Niniejsza licencja jest automatycznie uznawana zgodnie z załącznikiem ICAO do tej licencji."; oraz

2) udostępnia pilotowi załącznik ICAO w wersji drukowanej lub elektronicznej.

b) Wydawanie certyfikatów instruktora i certyfikatów egzaminatora. Właściwy organ wydaje certyfikat instruktora lub certyfikat egzaminatora w formie:

1) wpisu odpowiednich przywilejów do licencji pilota, jak określono w dodatku I do niniejszej części; lub

2) oddzielnego dokumentu, w formie określonej przez właściwy organ oraz w podany przez niego sposób.

c) Dokonywanie wpisów do licencji przez egzaminatorów. Przed upoważnieniem egzaminatora do przedłużania lub wznawiania uprawnień lub certyfikatów właściwy organ musi opracować odpowiednie procedury.

d) Dokonywanie wpisów do licencji przez instruktorów. Przed wyraźnym upoważnieniem niektórych instruktorów do odnawiania uprawnień na klasę samolotów SEP, uprawnień na klasę motoszybowców turystycznych lub uprawnień na typ śmigłowca jednosilnikowego o maksymalnej masie startowej 3 175 kg, właściwy organ opracowuje odpowiednie procedury.

e) Instruktorzy szkolący na certyfikaty FI(B) lub FI(S): Właściwy organ opracowuje odpowiednie procedury dotyczące wykonywania lotów szkolnych pod nadzorem, o których mowa w:

1) ppkt BFCL.315 lit. a) pkt 4 ppkt (ii) oraz pkt BFCL.360 lit. a) pkt 2 załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia (UE) 2018/395; oraz

2) pkt SFCL.315 lit. a) pkt 7 ppkt (ii) oraz pkt SFCL.360 lit. a) pkt 2 załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

ARA.FCL.205 Nadzór nad egzaminatorami

a) Właściwy organ musi opracować program sprawowania nadzoru służący monitorowaniu postępowania i wyników pracy egzaminatorów, który to program uwzględnia:

1) liczbę egzaminatorów upoważnionych przez właściwy organ; oraz

2) liczbę egzaminatorów certyfikowanych przez inne właściwe organy korzystające ze swoich przywilejów na terytorium, na którym właściwy organ sprawuje nadzór.

b) Właściwy organ prowadzi wykaz certyfikowanych przez niego egzaminatorów. Wykaz ten zawiera przywileje egzaminatorów oraz jest publikowany i aktualizowany przez właściwy organ.

c) Właściwy organ musi opracować procedury wyznaczania egzaminatorów do przeprowadzenia egzaminów praktycznych.

ARA.FCL.210 Informacje dla egzaminatorów

a) Właściwy organ powiadamia Agencję o krajowych procedurach administracyjnych, wymaganiach w zakresie ochrony danych osobowych, odpowiedzialności, ubezpieczeń od wypadków i opłat, mających zastosowanie na jego terytorium, które są wykorzystywane przez egzaminatorów w trakcie przeprowadzania egzaminów praktycznych, kontroli umiejętności oraz ocen kompetencji kandydatów niepodlegających temu samemu organowi, który wydał egzaminatorowi jego certyfikat.

b) W celu ułatwienia rozpowszechniania informacji otrzymanych od właściwych organów, o których mowa w lit. a), i w celu ułatwienia dostępu do nich, Agencja publikuje te informacje w formacie zaleconym przez Agencję.

c) Właściwy organ może nałożyć na egzaminatorów, których sam certyfikował lub którzy zostali certyfikowani przez inne właściwe organy korzystające ze swoich przywilejów na swoim terytorium, obowiązek przestrzegania kryteriów bezpieczeństwa podczas egzaminów praktycznych i kontroli umiejętności przeprowadzanych na statku powietrznym.

ARA.FCL.215 Okres ważności

a) Podczas wydawania lub wznawiania ważności uprawnienia lub certyfikatu właściwy organ lub, w przypadku wznowienia, egzaminator specjalnie upoważniony przez właściwy organ przedłużają ważność uprawnienia lub certyfikatu do końca danego miesiąca.

b) Podczas przedłużania uprawnienia, certyfikatu instruktora lub certyfikatu egzaminatora właściwy organ lub egzaminator specjalnie upoważniony przez właściwy organ przedłużają ważność uprawnienia lub certyfikatu do końca danego miesiąca.

c) Właściwy organ lub egzaminator specjalnie upoważniony w tym celu przez właściwy organ musi wpisać do licencji lub upoważnienia datę wygaśnięcia.

d) Właściwy organ może opracować procedury umożliwiające posiadaczowi licencji lub certyfikatu korzystanie z przywilejów przez maksymalnie 8 tygodni po zakończeniu z wynikiem pozytywnym odpowiedniego(-ich) egzaminu(-ów), w oczekiwaniu na wpisanie uzyskanych przywilejów do licencji lub certyfikatu.

ARA.FCL.220 Procedura ponownego wydawania licencji pilota

a) Właściwy organ musi ponownie wydać licencję w każdym przypadku, gdy jest to konieczne ze względów administracyjnych, a także:

1) po pierwszym wydaniu uprawnienia; lub

2) w przypadku gdy pkt XII licencji określonej w dodatku I do niniejszej części jest wypełniony i brakuje wolnego miejsca.

b) Do nowego dokumentu licencji przenosi się wyłącznie ważne uprawnienia i certyfikaty.

ARA.FCL.250 Ograniczanie, zawieszanie lub cofanie licencji, uprawnień i certyfikatów

a) Właściwy organ, w stosownych przypadkach, musi ograniczyć, zawiesić lub cofnąć licencję pilota i powiązane uprawnienia lub certyfikaty zgodnie z ARA.GEN.355 między innymi w następujących okolicznościach:

1) uzyskania licencji pilota, uprawnienia lub certyfikatu poprzez sfałszowanie przedłożonych dokumentów dowodowych;

2) sfałszowania dziennika pokładowego oraz rejestrów w licencji lub certyfikacie;

3) dalszego nieprzestrzegania przez posiadacza licencji obowiązujących wymagań określonych w części FCL;

4) korzystania z przywilejów wynikających z posiadania licencji, uprawnienia lub certyfikatu pod wpływem alkoholu lub narkotyków;

5) niespełnienia obowiązujących wymagań operacyjnych;

6) udowodnienia nadużycia lub nielegalnego wykorzystania certyfikatu; lub

7) niedopuszczalnego postępowania na którymkolwiek etapie wywiązywania się z obowiązków pilota egzaminatora.

b) Właściwy organ może ponadto na pisemny wniosek posiadacza licencji lub certyfikatu ograniczyć, zawiesić lub wycofać licencję, uprawnienie lub certyfikat.

c) Wszystkie egzaminy praktyczne, kontrole umiejętności lub oceny wiedzy i umiejętności przeprowadzone w momencie, gdy certyfikat egzaminatora było zawieszony lub został cofnięty, będą nieważne.

SEKCJA III

Egzaminy sprawdzające wiedzę teoretyczną

ARA.FCL.300 Procedury egzaminacyjne

a) Właściwy organ wprowadza niezbędne uzgodnienia i procedury w celu umożliwienia kandydatom przystąpienia do egzaminów teoretycznych zgodnie z mającymi zastosowanie wymaganiami załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

b) W przypadku ATPL, MPL, licencji pilota zawodowego (CPL) i uprawnień do wykonywania lotu według wskazań przyrządu procedury te muszą spełniać następujące warunki:

1) egzaminy przeprowadza się w formie pisemnej lub z wykorzystaniem komputera;

2) pytania egzaminacyjne wybiera właściwy organ z Europejskiego Centralnego Banku Pytań (ECQB) na podstawie wspólnej metody umożliwiającej uwzględnienie całego programu nauczania poszczególnych przedmiotów. Europejski Centralny Bank Pytań (ECQB) jest bazą pytań wielokrotnego wyboru prowadzoną przez Agencję;

3) egzamin z łączności może zostać przeprowadzony oddzielnie od egzaminów z innych przedmiotów.

c) Właściwy organ musi poinformować kandydatów o językach, w jakich będą przeprowadzane egzaminy.

d) Właściwy organ musi ustalić odpowiednie procedury mające na celu zapewnienie integralności egzaminów.

e) Jeśli właściwy organ stwierdzi, że kandydat nie przestrzega podczas egzaminu procedur egzaminacyjnych, takie postępowanie ocenia się, uznając, że kandydat nie zdał albo egzaminu sprawdzającego wiedzę z jednego przedmiotu, albo egzaminu jako całości.

f) Właściwy organ musi zakazać kandydatom, którym zostanie udowodniona nieuczciwość podczas zdawania egzaminu, podchodzenia do egzaminu w ciągu co najmniej 12 miesięcy od daty egzaminu, na którym udowodniono im nieuczciwość.

PODCZĘŚĆ CC

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA ODNOSZĄCE SIĘ DO PERSONELU POKŁADOWEGO

SEKCJA I

Świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

ARA.CC.100 Procedury dotyczące świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

a) Właściwy organ musi ustalić procedury wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, sprawowania nad nimi nadzoru oraz prowadzenia dokumentacji zgodnie z odpowiednio ARA.GEN.315, ARA.GEN.220 i ARA.GEN.300.

b) Świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego wydawane są przy użyciu wzoru określonego w dodatku II do niniejszej części i zgodnie z zawartymi tam specyfikacjami;

przez

1) właściwy organ;

lub - jeżeli tak zadecyduje państwo członkowskie

2) przez organizację zatwierdzoną do tego celu przez właściwy organ.

c) Właściwy organ musi publicznie udostępnić informacje:

1) który(-e) organ(-y) wydaje(-ą) świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego na podległym im terytorium; oraz

2) jeżeli do tego celu zatwierdzono odpowiednie organizacje, wykaz tych organizacji.

ARA.CC.105 Zawieszanie lub cofanie świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

Właściwy organ musi podjąć działania zgodnie z ARA.GEN.355, w tym zawiesić lub cofnąć świadectwo dopuszczenia do pracy personelu podkładowego w co najmniej następujących przypadkach:

a) niezgodności z częścią CC lub niespełnienia obowiązujących wymagań określonych w części ORO i CAT w przypadku stwierdzenia zagrożenia bezpieczeństwa;

b) uzyskania lub utrzymania ważności świadectwa dopuszczenia do pracy personelu podkładowego poprzez sfałszowanie przedłożonych dokumentów dowodowych;

c) korzystania z przywilejów wynikających z posiadania świadectwa dopuszczenia do pracy personelu podkładowego pod wpływem alkoholu lub narkotyków; oraz

d) udowodnienia nadużycia lub nielegalnego wykorzystania świadectwa dopuszczenia do pracy personelu podkładowego.

SEKCJA II

Organizacje prowadzące szkolenia personelu pokładowego lub wydające świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

ARA.CC.200 Zatwierdzenie organizacji do prowadzenia szkolenia personelu pokładowego lub wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego

a) Przed zatwierdzeniem organizacji szkoleniowej lub operatora prowadzącego zarobkowy transport lotniczy do prowadzenia szkolenia personelu pokładowego właściwy organ musi sprawdzić, czy:

1) sposób prowadzenia, program nauczania i powiązane programy kursów szkoleniowych prowadzonych przez organizację spełniają odpowiednie wymagania określone w części CC;

2) urządzenia szkoleniowe wykorzystywane przez organizację realistycznie odzwierciedlają środowisko panujące w kabinie pasażerskiej określonego(-ych) typu(-ów) statku powietrznego oraz właściwości techniczne sprzętu, z jakiego ma korzystać personel pokładowy; oraz

3) szkoleniowcy i instruktorzy prowadzący sesje szkoleniowe mają odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje w zakresie przedmiotu szkolenia.

b) Jeżeli w danym państwie członkowskim dopuszczalne jest zatwierdzanie organizacji w celu wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, właściwy organ wydaje takie zatwierdzenia jedynie organizacjom, które spełniają wymagania określone w lit. a). Przed przyznaniem tego typu zatwierdzenia właściwy organ musi:

1) oceniać zdolność i odpowiedzialność organizacji w zakresie wykonywania powiązanych zadań;

2) upewnić się, że organizacja ustaliła udokumentowane procedury wykonywania powiązanych zadań, w tym przeprowadzania egzaminu(-ów) przez personel specjalnie w tym celu kwalifikowany i wolny od konfliktu interesów, a także procedury wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego zgodnie z ARA.GEN.315 i ARA.CC.100 lit. b); oraz

3) zażądać od organizacji przedłożenia informacji i dokumentacji związanych z wydanymi przez nią świadectwami dopuszczenia do pracy personelu pokładowego i z ich posiadaczami, które to informacje i dokumentacja mają dla właściwego organu istotne znaczenie w odniesieniu do prowadzenia dokumentacji, sprawowania nadzoru i wykonywania zadań w zakresie egzekwowania przepisów.

PODCZĘŚĆ ATO

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA ODNOSZĄCE SIĘ DO ZATWIERDZONYCH ORGANIZACJI SZKOLENIA (ATO)

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.ATO.105 Program sprawowania nadzoru

Program sprawowania nadzoru nad zatwierdzonymi organizacjami szkolenia (ATO) musi obejmować monitorowanie standardów kursów, w tym kontrolowanie lotów szkolnych z udziałem uczestników kursu, stosownie do użytkowanego statku powietrznego.

ARA.ATO.110 Zatwierdzanie wykazów minimalnego wyposażenia

W przypadku gdy właściwy organ otrzyma wniosek o zatwierdzenie wykazu wyposażenia minimalnego zgodnie z pkt ORO.MLR.105 załącznika III (część ORO) i pkt NCC.GEN.101 załącznika VI (część NCC) do rozporządzenia (UE) nr 965/2012, postępuje zgodnie z pkt ARO.OPS.205 załącznika II (część ARO) do tego rozporządzenia.

ARA.ATO.120 Prowadzenie dokumentacji

Oprócz dokumentacji wymaganej w ARA.GEN.220 właściwy organ uwzględnia w swoim systemie prowadzenia dokumentacji szczegółowe informacje na temat kursów prowadzonych przez ATO oraz, w stosownych przypadkach, dokumentację dotyczącą szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD) wykorzystywanych do szkolenia.

PODCZĘŚĆ FSTD

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA ODNOSZĄCE SIĘ DO KWALIFIKACJI SZKOLENIOWYCH URZĄDZEŃ SYMULACJI LOTU (FSTD)

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.FSTD.100 Procedura wstępnej oceny

a) Po otrzymaniu wniosku o certyfikat kwalifikacji FSTD właściwy organ musi:

1) ocenić FSTD, które zostało przekazane w celu przeprowadzenia pierwszej oceny oraz modernizacji, pod kątem obowiązującej podstawy kwalifikacji;

2) ocenić FSTD w tych dziedzinach, które mają kluczowe znaczenie dla ukończenia szkolenia członka personelu lotniczego, procesu egzaminowania i kontroli (stosownie do przypadku);

3) przeprowadzić testy obiektywne i subiektywne oraz testy funkcji zgodnie z podstawą kwalifikacji i dokonać przeglądu wyników tego typu testów w celu ustalenia wytycznych dla testów kwalifikacyjnych (QTG); oraz

4) sprawdzić, czy organizacja korzystająca z FSTD spełnia obowiązujące wymagania. Nie dotyczy to pierwszej oceny urządzeń do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (BITD).

b) Właściwy organ musi zatwierdzić wytyczne dla testów kwalifikacyjnych (QTG) wyłącznie po zakończeniu pierwszej oceny FSTD oraz po wyeliminowaniu wszystkich rozbieżności w QTG w sposób spełniający oczekiwania tego organu. Wytyczne dla testów kwalifikacyjnych (QTG) wynikające z procedury pierwszej oceny uznaje się za główny przewodnik do testów kwalifikacyjnych (MQTG), który stanowi podstawę dla kwalifikacji FSTD oraz późniejszych okresowych ocen FSTD.

c) Podstawa kwalifikacji i warunki specjalne.

1) Właściwy organ może określić warunki specjalne dla podstawy kwalifikacji FSTD w przypadku spełnienia wymagań określonych w ORA.FSTD.210 lit. a) oraz wykazania, że warunki specjalne zapewniają poziom bezpieczeństwa odpowiadający poziomowi ustalonemu we właściwej specyfikacji certyfikacyjnej.

2) W przypadku określenia przez właściwy organ, jeżeli jest nim organ inny niż Agencja, warunków specjalnych dla podstawy kwalifikacji FSTD organ ten bez zbędnej zwłoki powiadamia o nich Agencję. Do powiadomienia należy dołączyć pełny opis określonych warunków specjalnych oraz ocenę bezpieczeństwa wskazującą na osiągnięcie poziomu bezpieczeństwa odpowiadającego poziomowi ustalonemu we właściwej specyfikacji certyfikacyjnej.

ARA.FSTD.110 Wydawanie certyfikatu kwalifikacji FSTD

a) Po zakończeniu oceny FSTD oraz uzyskaniu pewności, że FSTD spełnia obowiązujące podstawowe wymagania kwalifikacyjne zgodnie z ORA.FSTD.210, a także że korzystająca z niego organizacja spełnia obowiązujące wymagania, aby utrzymać poziom kwalifikacji FSTD zgodnie z ORA.FSTD.100, właściwy organ musi wydać certyfikat kwalifikacji FSTD o bezterminowym okresie ważności, korzystając ze wzoru ustanowionego w dodatku IV do niniejszej części.

ARA.FSTD.115 Tymczasowa kwalifikacja FSTD

a) W przypadku wprowadzenia nowych programów dotyczących statków powietrznych, kiedy zgodność z wymaganiami określonymi w niniejszej podczęści dla kwalifikacji FSTD jest niemożliwa, właściwy organ może przyznać tymczasowy poziom kwalifikacji FSTD.

b) W odniesieniu do pełnych symulatorów lotu tymczasowy poziom kwalifikacji jest przyznawany wyłącznie na poziomach A, B lub C.

c) Ten tymczasowy poziom kwalifikacji pozostaje ważny do czasu wydania ostatecznego poziomu kwalifikacji i w żadnym razie nie może przekraczać trzech lat.

ARA.FSTD.120 Przedłużanie kwalifikacji FSTD

a) Właściwy organ stale monitoruje organizację eksploatującą FSTD w ramach programu nadzoru, aby sprawdzić, czy spełnione są następujące warunki:

1) w ciągu 12-miesięcznego cyklu powtarzany jest stopniowo pełen zestaw testów określonych w głównym przewodniku do testów kwalifikacyjnych;

2) wyniki powtarzanych ocen nadal są zgodne z podstawą kwalifikacji oraz są one rejestrowane z oznaczeniem daty i przechowywane;

3) system kontroli konfiguracji stosowany jest w celu zapewnienia stałej integralności sprzętu i oprogramowania kwalifikowanego FSTD.

b) Właściwy organ musi przeprowadzać okresowe oceny FSTD zgodnie z procedurami określonymi w pkt ARA.FSTD.100. Oceny te przeprowadza się:

(1) każdego roku w przypadku pełnego symulatora lotu (FFS), urządzenia do szkolenia lotniczego (FTD) lub urządzenia do ćwiczenia procedur lotu i nawigacyjnych (FNPT). Początkiem każdego powtarzającego się 12-miesięcznego okresu jest koniec miesiąca kwalifikacji wstępnej, chyba że właściwy organ i organizacja eksploatująca FSTD uzgodnią inną datę. Każda okresowa ocena FSTD odbywa się w ciągu 60 dni przed rozpoczęciem każdego powtarzającego się 12-miesięcznego okresu i 30 dni po jego rozpoczęciu;

(2) co trzy lata w przypadku modelu urządzenia do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (BITD).

c) Właściwy organ może przedłużyć okres okresowej oceny FSTD określony w pkt ARA.FSTD.120 lit. b) ppkt 1 do maksymalnie 36 miesięcy, pod warunkiem że zastosowanie mają wszystkie poniższe warunki:

1) w ciągu ostatnich 36 miesięcy organizacja eksploatująca ten FSTD spełniała kryteria określone w pkt ARA.GEN.305 lit. c) ppkt 1-4;

2) FSTD poddano wstępnej oraz co najmniej jednej okresowej ocenie potwierdzającej jego zgodność z podstawą kwalifikacji;

3) co 12 miesięcy właściwy organ przeprowadza audyt elementów systemu zarządzania organizacji, jak określono w pkt ORA.GEN.200 lit. a) pkt 3 i 6 załącznika VII;

4) organizacja opracowała procedury wykonywania zadań określonych w pkt ORA.FSTD.225 lit. b) załącznika VII.

ARA.FSTD.130 Zmiany

a) Po otrzymaniu wniosku o wprowadzenie zmian w certyfikacie kwalifikacji FSTD właściwy organ musi dostosować się do stosowanych elementów zawartych w wymaganiach dotyczących procedury pierwszej oceny, o których mowa w ARA.FSTD.100 lit. a) i b).

b) Właściwy organ może przeprowadzić specjalną ocenę w związku z wprowadzeniem istotnych zmian lub w przypadku gdy FSTD wydaje się nie funkcjonować na swoim pierwotnym poziomie kwalifikacji.

c) Właściwy organ musi zawsze przeprowadzić specjalną ocenę przed przyznaniem wyższego poziomu kwalifikacji FSTD.

ARA.FSTD.135 Nieprawidłowości i działania naprawcze - certyfikat kwalifikacji FSTD

W stosownych przypadkach właściwy organ musi ograniczyć, zawiesić lub cofnąć certyfikat kwalifikacji FSTD zgodnie z ARA.GEN.350, między innymi w następujących okolicznościach:

a) uzyskania certyfikatu kwalifikacji FSTD poprzez sfałszowanie przedłożonych dokumentów dowodowych;

b) organizacja korzystająca z FSTD nie może już dłużej wykazywać zgodności FSTD z jego podstawowymi wymaganiami kwalifikacyjnymi; lub

c) organizacja korzystająca z FSTD nie spełnia już obowiązujących wymagań określonych w części ORA.

ARA.FSTD.140 Prowadzenie dokumentacji

Poza dokumentacją wymaganą w ARA.GEN.220, właściwy organ musi przechowywać i uaktualniać listę kwalifikowanych FSTD znajdujących się pod jego nadzorem, a także daty przeprowadzonych i planowanych kontroli.

PODCZĘŚĆ AeMC

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE CENTRÓW MEDYCYNY LOTNICZEJ (AeMCs)

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.AeMC.110 Procedura wstępnej certyfikacji

Procedura certyfikacji centrum medycyny lotniczej (AeMC) przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie jest zgodna z przepisami określonymi w ARA.GEN.310.

ARA.AeMC.150 Nieprawidłowości i działania naprawcze - AeMC

Bez uszczerbku dla ARA.GEN.350 nieprawidłowości poziomu 1 obejmują między innymi, ale nie ograniczają się tylko do następujących:

a) niewyznaczenia dyrektora centrum medycyny lotniczej (AeMC);

b) niezapewnienia poufności medycznej dokumentacji w zakresie medycyny lotniczej; oraz

c) nieprzekazania właściwemu organowi danych medycznych i statystycznych do celów sprawowania nadzoru.

PODCZĘŚĆ MED

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE CERTYFIKACJI LOTNICZO-LEKARSKIEJ

SEKCJA I

Informacje ogólne

ARA.MED.120 Konsultanci medyczni

Właściwy organ wyznacza co najmniej jednego konsultanta medycznego do wykonywania zadań lotniczo-lekarskich określonych w niniejszym rozporządzeniu. Konsultant medyczny musi posiadać dyplom z prawem wykonywania zawodu i kwalifikacje medyczne, a także:

a) posiada doświadczenie w dziedzinie medycyny klinicznej zdobyte już po ukończeniu studiów;

b) posiada szczegółową wiedzę i doświadczenie w zakresie medycyny lotniczej i praktyki lotniczo-lekarskiej;

c) odbył specjalistyczne szkolenie w zakresie certyfikacji lotniczo-lekarskiej.

ARA.MED.125 Odesłanie do władzy uprawnionej do licencjonowania

W przypadku gdy centrum medycyny lotniczej (AeMC) lub lekarz orzecznik medycyny lotniczej (AME) przekazali władzy uprawnionej do licencjonowania decyzję dotyczącą sprawności kandydata, podejmuje się następujące kroki:

a) konsultant medyczny lub personel medyczny wyznaczony przez konsultanta medycznego musi ocenić odpowiednią dokumentację medyczną i, jeśli okaże się to konieczne, zwraca się o przedłożenie dodatkowej dokumentacji medycznej, wyników badań i testów;

b) konsultant medyczny musi stwierdzić stan zdrowia kandydata pod kątem wydania orzeczenia lekarskiego, w razie konieczności z ograniczeniem lub ograniczeniami;

c) konsultant medyczny musi poinformować o tej decyzji centrum medycyny lotniczej lub lekarza orzecznika medycyny lotniczej;

d) w przypadku gdy stan zdrowia kandydata zostanie uznany za dobry, konsultant medyczny wydaje, w stosownych przypadkach, orzeczenie lekarskie lub zleca jego wydanie centrum medycyny lotniczej lub lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej, który przekazał sprawę danego kandydata.

ARA.MED.126 Ograniczanie, zawieszanie lub cofanie orzeczeń lekarskich

a) Władza uprawniona do licencjonowania ustanawia procedurę ograniczania, zawieszania lub cofania orzeczeń lekarskich.

b) Władza uprawniona do licencjonowania ogranicza, zawiesza lub cofa orzeczenie lekarskie, jeżeli istnieją dowody, że:

1) orzeczenie lekarskie sfałszowano lub uzyskano na podstawie fałszywego oświadczenia lub fałszywych dowodów;

2) orzeczenie lekarskie jest stosowane z naruszeniem przepisów pkt MED.A.020 załącznika IV;

3) posiadacz orzeczenia lekarskiego przestał spełniać wymogi załącznika IV (część MED);

c) Władza uprawniona do licencjonowania może również zawiesić lub cofnąć orzeczenie lekarskie na pisemny wniosek posiadacza orzeczenia lekarskiego.

d) W przypadku ograniczenia, zawieszenia lub cofnięcia orzeczenia lekarskiego władza uprawniona do licencjonowania informuje wydającego lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej o przyczynach ograniczenia, zawieszenia lub cofnięcia.

e) W przypadku zawieszenia lub cofnięcia orzeczenia lekarskiego władza uprawniona do licencjonowania musi dopilnować przestrzegania przepisów pkt MED.A.046 załącznika IV (część MED).

f) Władza uprawniona do licencjonowania ustanawia procedurę przywrócenia orzeczenia lekarskiego.

ARA.MED.128 Procedura konsultacji

Właściwy organ ustanawia procedurę konsultacji dla ośrodków medycyny lotniczej i lekarzy orzeczników medycyny lotniczej zgodnie z załącznikiem IV (część MED).

ARA.MED.130 Wzór orzeczenia lekarskiego

Orzeczenie lekarskie musi być zgodne z następującymi specyfikacjami:

a) Treść

1) państwo, w którym złożono wniosek o licencję pilota lub ją wydano (I);

2) (uchylony);

3) numer orzeczenia lekarskiego rozpoczynający się od określenia kraju, w którym złożono wniosek o wydanie licencji pilota lub ją wydano, za pomocą kodu kraju według ONZ, po którym następuje kod składający się z cyfr arabskich lub liter alfabetu łacińskiego (III);

4) nazwisko i imię posiadacza (IV);

5) obywatelstwo posiadacza (VI);

6) data urodzenia posiadacza: (dd/mm/yyyy) (IVa);

7) podpis posiadacza (VII);

8) ograniczenie(-a) (XIII);

9) data wygaśnięcia orzeczenia lekarskiego (IX):

(i) 1. klasy,

(ii) 1. klasy: operacje zarobkowe w załodze jednoosobowej w przewozie pasażerów,

(iii) 2. klasy,

(iv) LAPL;

10) data badania lekarskiego;

11) data wykonania ostatniego i następnego elektrokardiogramu;

12) data wykonania ostatniego i następnego audiogramu;

12a) data ostatniego i następnego badania okulistycznego

13) data wydania i podpis lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub konsultanta medycznego, który wydał orzeczenie lekarskie. W tym polu można dodać lekarza medycyny ogólnej, jeśli jest on uprawniony do wydawania orzeczeń lekarskich zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego, w którym wydawana jest licencja;

14) odcisk pieczęci lub stempla (XI);

15) dodatkowe informacje

b) Papier lub inny wykorzystywany materiał musi uniemożliwiać wprowadzanie jakichkolwiek zmian lub usunięcie wpisu lub umożliwiać łatwe rozpoznanie wprowadzonych zmian lub usuniętych fragmentów. Każde uzupełnienie lub usunięcie wpisu w orzeczeniu lotniczo-lekarskim wymaga uzyskania wyraźnego upoważnienia od władzy uprawnionej do licencjonowania.

c) Język: Orzeczenie lekarskie musi być sporządzone w języku(-ach) narodowym(-ych), języku angielskim i innych językach uznanych przez właściwy organ za odpowiednie.

d) Wszystkie daty na orzeczeniu lekarskim muszą mieć format dd/mm/rrrr.

ARA.MED.135 Formularze lotniczo-lekarskie

Właściwy organ musi przekazać lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej formularze następujących dokumentów:

a) formularz wniosku o wydanie orzeczenia lekarskiego;

b) formularz sprawozdania z badania dla kandydatów ubiegających się o 1. i 2. klasy;

c) formularz sprawozdania z badania kwalifikującego kandydata do uzyskania licencji pilota lekkich statków powietrznych (LAPL).";

ARA.MED.145 Powiadamianie właściwego organu przez lekarza medycyny ogólnej

Właściwy organ musi określić, w stosownych przypadkach, system powiadamiania dla lekarzy medycyny ogólnej w celu upewnienia się, że lekarz medycyny ogólnej zna obowiązujące wymagania określone w niniejszym rozporządzeniu.

ARA.MED.150 Prowadzenie dokumentacji

a) Oprócz dokumentacji wymaganej w pkt ARA.GEN.220 właściwy organ musi uwzględnić w swoim systemie prowadzenia dokumentacji szczegółowe informacje na temat badań lotniczo-lekarskich oraz oceny przedkładane przez lekarzy orzeczników medycyny lotniczej, centra medycyny lotniczej i lekarzy medycyny ogólnej.

b) Cała dokumentacja lotniczo-lekarska wnioskodawcy/posiadacza licencji musi być przechowywana przez co najmniej 10 lat po wygaśnięciu jego ostatniego orzeczenia lekarskiego.

c) Do celów ocen lotniczo-lekarskich oraz standaryzacji, dokumentacja lotniczo-lekarska musi zostać udostępniona po uzyskaniu pisemnej zgody kandydata/posiadacza licencji następującym podmiotom:

1) centrum medycyny lotniczej, lekarzowi orzecznikowi medycyny lotniczej lub lekarzowi medycyny ogólnej na potrzeby przeprowadzenia oceny lotniczo-lekarskiej;

2) komisji ds. rewizji dokumentacji medycznej, którą właściwy organ może ustanowić w celu przeprowadzenia dodatkowego przeglądu wątpliwych przypadków;

3) odpowiednim specjalistom medycznym na potrzeby przeprowadzenia oceny lotniczo-lekarskiej;

4) konsultantowi medycznemu właściwego organu innego państwa członkowskiego na potrzeby sprawowania wspólnego nadzoru;

5) zainteresowanemu kandydatowi/posiadaczowi licencji na jego pisemny wniosek;

6) Agencji do celów normalizacji, w sposób zapewniający stałe przestrzeganie tajemnicy lekarskiej.

d) Właściwy organ może udostępniać dokumentację lotniczo-lekarską do celów innych niż wymienione w lit. c) zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679.

e) Właściwy organ musi prowadzić wykazy:

1) centrów medycyny lotniczej i lekarzy orzeczników medycyny lotniczej, których certyfikował;

2) lekarzy orzeczników medycyny lotniczej certyfikowanych przez inne właściwe organy korzystające ze swoich przywilejów na jego terytorium, dla których organ ten zorganizował spotkanie informacyjne zgodnie z pkt MED.D.001 lit. f) ppkt 3 załącznika IV (część MED);

3) lekarzy medycyny ogólnej korzystających ze swoich przywilejów zgodnie z pkt MED.A.040 załącznika IV (część MED), w stosownych przypadkach;

4) lekarzy medycyny pracy, którzy powiadomili właściwy organ o zamiarze przeprowadzania ocen lotniczo- lekarskich personelu pokładowego zgodnie z pkt MED.C.005 lit. c) i MED.D.040 załącznika IV (część MED), w stosownych przypadkach.

Wykazy te określają przywileje osób i organizacji określonych w akapicie pierwszym pkt 1-4 i są publikowane i aktualizowane przez właściwy organ.

f) Właściwy organ analizuje dane dotyczące zdrowia pilotów w wieku powyżej 60 lat, w szczególności tych zaangażowanych w operacje HEMS z załogą jednoosobową, i co roku przekazuje EASA te dane dotyczące zdrowia w sposób zanonimizowany i zagregowany.

ARA.MED.160 Wymiana informacji dotyczących orzeczeń lekarskich za pośrednictwem centralnej bazy danych

a) Agencja tworzy centralną bazę danych - europejską bazę danych lotniczo-lekarskich (EAMR) i zarządza tą bazą.

b) Na potrzeby certyfikacji medycznej i nadzoru nad wnioskodawcami i posiadaczami orzeczeń lekarskich klasy 1 oraz nadzoru nad lekarzami orzecznikami medycyny lotniczej i centrami medycyny lotniczej osoby o których mowa w lit. c), wymieniają za pośrednictwem EAMR następujące informacje:

1) podstawowe dane wnioskodawcy lub posiadacza orzeczenia lekarskiego klasy 1: władzę uprawnioną do licencjonowania; nazwisko i imię; datę urodzenia; obywatelstwo; adres e-mail i numer co najmniej jednego dokumentu identyfikacyjnego (krajowego dowodu tożsamości lub paszportu) przedstawionego przez wnioskodawcę;

2) dane z orzeczenia lekarskiego klasy 1: datę badania lekarskiego lub, jeżeli nie zakończono badania lekarskiego, datę rozpoczęcia badania lekarskiego; daty wydania i wygaśnięcia orzeczenia lekarskiego klasy 1; miejsce badania; status ograniczeń; status danego orzeczenia (nowe, wydane, zawieszone lub cofnięte); niepowtarzalny numer referencyjny konsultanta medycznego władzy uprawnionej do licencjonowania; lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej wydającego to orzeczenie oraz organu, któremu podlega.

c) Do celów wskazanych w lit. b) dostępu do EAMR i do zawartych w niej informacji udziela się:

1) konsultantom medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania właściwej dla kandydata ubiegającego się o orzeczenie lekarskie 1. klasy lub posiadacza takiego orzeczenia, jak również każdemu innemu odpowiednio upoważnionemu członkowi personelu tej władzy odpowiedzialnemu za tworzenie wpisów dotyczących danego kandydata lub posiadacza i zarządzanie takimi wpisami zgodnie z wymaganiami określonymi w niniejszym rozporządzeniu;

2) lekarzom orzecznikom medycyny lotniczej i każdemu odpowiednio upoważnionemu członkowi personelu centrów medycyny lotniczej, którym kandydat lub posiadacz przedstawił oświadczenie zgodnie z pkt MED.A.035 lit. b) pkt 2;

3) każdemu odpowiednio upoważnionemu członkowi personelu właściwego organu odpowiedzialnego za nadzór nad lekarzami orzecznikami medycyny lotniczej lub centrami medycyny lotniczej przeprowadzającymi oceny lotniczo-lekarskie danych kandydatów lub posiadaczy.

Dodatkowo agencja i właściwe organy krajowe mogą udzielić dostępu do EAMR i do zawartych w niej informacji innym osobom, kiedy jest to niezbędne do zapewnienia właściwego funkcjonowania tej bazy danych, w szczególności do celów obsługi technicznej. W takim przypadku agencja lub zainteresowany właściwy organ krajowy zapewniają, by osoby te posiadały odpowiednie upoważnienie i kwalifikacje, zakres ich dostępu był ograniczony do tego, co jest niezbędne do celów, do których udzielono im dostępu, oraz by przeszli oni wcześniej szkolenie dotyczące mających zastosowanie przepisów prawa o ochronie danych osobowych i powiązanych zabezpieczeń. Zanim właściwy organ udzieli danej osobie takiego dostępu, informuje o tym agencję.

d) W każdym przypadku niezwłocznie po przeprowadzeniu badania kandydata ubiegającego się o orzeczenie lekarskie 1. klasy lub posiadacza takiego orzeczenia władze uprawnione do licencjonowania, lekarze orzecznicy medycyny lotniczej i centra medycyny lotniczej, o których mowa w lit. c), wprowadzają dane, o których mowa w lit. b), do EAMR lub aktualizują te dane w stosownych przypadkach.

e) W przypadku danych stanowiących dane osobowe zgodnie z definicją w art. 2 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 45/2001^{(105 )} z wyprzedzeniem informują kandydata ubiegającego się o orzeczenie lotniczo-lekarskie 1. klasy lub posiadacza takiego orzeczenia o każdym przypadku wprowadzania tych danych do wspomnianej bazy danych lub ich aktualizowania.

f) Agencja zapewnia integralność oraz ochronę EAMR i zawartych w niej informacji poprzez odpowiednią infrastrukturę informatyczną. Agencja ustanawia i stosuje, w porozumieniu z właściwymi organami krajowymi, protokoły i środki technologiczne niezbędne do zapewnienia, by każdy dostęp do EAMR i zawartych w niej informacji był zgodny z prawem i bezpieczny.

g) Agencja dopilnowuje, aby po upływie dziesięciu lat każda informacja została z EAMR usunięta. Okres ten oblicza się od dnia wygaśnięcia ostatniego orzeczenia lotniczo-lekarskiego 1. klasy wydanego w odniesieniu do zainteresowanego kandydata lub posiadacza lub od dnia ostatniego wprowadzenia lub ostatniej aktualizacji danych dotyczących danego kandydata lub posiadacza, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza.

h) Agencja zapewnia, by kandydaci ubiegający się o orzeczenie lekarskie 1. klasy lub posiadacze takiego orzeczenia mieli dostęp do wszelkich dotyczących ich informacji zawartych w EAMR oraz zostali poinformowani, że mogą wystąpić z wnioskiem o sprostowanie lub usunięcie tych informacji. Władze uprawnione do licencjonowania dokonują oceny takich wniosków, a w przypadkach gdy uznają, że będąca ich przedmiotem informacja jest nieprawidłowa lub nie jest niezbędna do celów określonych w lit. b), zapewniają sprostowanie lub usunięcie tej informacji.

SEKCJA II

Lekarze orzecznicy medycyny lotniczej (AME)

ARA.MED.200 Procedura wydawania, przedłużania, wznawiania lub zmiany certyfikatu lekarza orzecznika przeprowadzającego badania lotniczo-lekarskie (AME)

Bez uszczerbku dla przepisów określonych w pkt ARA.GEN.315 stosuje się wszystkie poniższe zasady:

a) właściwy organ musi dopilnować, aby przed wydaniem, przedłużeniem, wznowieniem lub rozszerzeniem przywilejów wynikających z certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej kandydaci wykazali swoje kompetencje lotniczo-lekarskie zgodnie z pkt MED.D.030 lit. a) pkt 6 i lit. b) pkt 5 załącznika IV;

b) właściwy organ musi posiadać procedurę zapewniającą przedstawienie mu przed wydaniem certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej dowodów, że gabinet lekarza orzecznika medycyny lotniczej jest odpowiednio wyposażony i istnieją odpowiednie procesy przeprowadzania badań lotniczo-lekarskich objętych zakresem certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej, o który wystąpiono. W przypadku, gdy lekarz orzecznik medycyny lotniczej prowadzi praktykę lekarską w kilku miejscach, w certyfikacie lekarza orzecznika medycyny lotniczej podaje się je wszystkie;

c) w przypadku kandydatów, o których mowa w pkt MED.D.020 lit. aa) załącznika IV, właściwy organ może uwzględnić szkolenie w zakresie medycyny lotniczej ukończone przez wnioskodawcę poza terytoriami, za które państwa członkowskie są odpowiedzialne na mocy konwencji chicagowskiej, pod warunkiem że właściwy organ wykona wszystkie następujące działania:

1) ocenił i sprawdził, czy program nauczania jest równoważny kursom szkoleniowym w dziedzinie medycyny lotniczej dostępnym w państwach członkowskich;

2) zapewnił wnioskodawcy specjalny moduł szkoleniowy w zakresie wymagań lotniczo-lekarskich wyszczególnionych w załączniku IV (część MED);

d) po uzyskaniu pewności, że dany lekarz orzecznik medycyny lotniczej (AME) spełnia obowiązujące wymagania, właściwy organ musi wydać, przedłużyć, wznowić lub wymienić certyfikat AME na okres nieprzekraczający trzech lat, korzystając z formularza ustanowionego w dodatku VII.

ARA.MED.240 Lekarze medycyny ogólnej korzystający ze swoich przywilejów zgodnie z pkt MED.A.040 załącznika IV (część MED)

Właściwy organ państwa członkowskiego musi powiadomić Agencję i właściwe organy innych państw członkowskich o tym, czy lekarze medycyny ogólnej mogą przeprowadzać na jego terytorium badania lotniczo-lekarskie kwalifikujące do uzyskania licencji pilota lekkich statków powietrznych (LAPL).

ARA.MED.245 Ciągły nadzór nad lekarzami orzecznikami medycyny lotniczej i lekarzami medycyny ogólnej

Opracowując program stałego nadzoru, o którym mowa w pkt ARA.GEN.305, właściwy organ bierze pod uwagę:

1) liczbę lekarzy orzeczników medycyny lotniczej i lekarzy medycyny ogólnej korzystających ze swoich przywilejów na terytorium, na którym właściwy organ sprawuje nadzór;

2) liczbę lekarzy orzeczników medycyny lotniczej certyfikowanych przez właściwe organy innych państw członkowskich, korzystających ze swoich przywilejów na terytorium, na którym właściwy organ sprawuje nadzór;

3) opartą na analizie ryzyka ocenę działalności lekarzy orzeczników medycyny lotniczej i lekarzy medycyny ogólnej.

ARA.MED.246 Wspólny nadzór nad lekarzami orzecznikami medycyny lotniczej i centrami medycyny lotniczej

Bez uszczerbku dla przepisów określonych w pkt ARA.GEN.300 lit. e):

a) w przypadku gdy lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej prowadzi działalność w więcej niż jednym państwie członkowskim, właściwy organ, który certyfikował lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej, musi posiadać procedurę zapewniającą wymianę informacji zgodnie z pkt ARA.GEN.200 lit. c) i pkt ARA.GEN.300 lit. d) i e) z właściwym organem innego państwa członkowskiego lub innych państw członkowskich, w których lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej prowadzi działalność. Procedurę tę uzgadniają zaangażowane właściwe organy;

b) w przypadku, o którym mowa w lit. a), właściwy organ innego państwa członkowskiego lub innych państw członkowskich, w których lekarz orzecznik medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej prowadzi działalność, przekazuje wszystkie informacje istotne dla nadzoru nad lekarzem orzecznikiem medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej właściwemu organowi, który certyfikował lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub centrum medycyny lotniczej.

ARA.MED.250 Ograniczanie, zawieszanie lub cofanie certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej (AME)

a) Właściwy organ ogranicza, zawiesza lub cofa certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej w następujących okolicznościach:

1) lekarz orzecznik medycyny lotniczej nie spełnia obowiązujących wymagań;

2) niespełnienia kryteriów wydania certyfikatu lub jego przedłużenia;

3) uchybienia w prowadzeniu dokumentacji lotniczo-lekarskiej lub przedłożenia nieprawidłowych danych lub informacji;

4) sfałszowania danych medycznych, orzeczeń lub dokumentacji;

5) ukrywania faktów odnoszących się do wniosku o wydanie orzeczenia lekarskiego lub do posiadaczy takiego orzeczenia bądź przedkładanie właściwemu organowi nieprawdziwych lub prowadzących do obejścia prawa oświadczeń lub deklaracji;

6) niewyeliminowania nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli gabinetu lekarza orzecznika medycyny lotniczej (AME);

7) na wniosek lekarza orzecznika medycyny lotniczej posiadającego certyfikat;

8) wszelkie elementy kontekstu operacyjnego lekarza orzecznika medycyny lotniczej, które mogą mieć bezpośredni lub pośredni negatywny wpływ na bezpieczeństwo lotu.

b) Certyfikat lekarza orzecznika medycyny lotniczej uznaje się za nieważny, a właściwy organ niezwłocznie je cofa, w jednej z następujących okoliczności:

1) utraty prawa do wykonywania zawodu lekarza; lub

2) usunięcia z rejestru lekarzy.

c) Właściwy organ posiada procedurę wyszukiwania unieważnionych certyfikatów lekarza orzecznika medycyny lotniczej, aktualizuje wykaz lekarzy orzeczników medycyny lotniczej i odpowiednio informuje właściwe organy pozostałych państw członkowskich.

ARA.MED.255 Środki wykonawcze

Jeśli podczas nadzoru lub w inny sposób zostaną znalezione dowody wskazujące na niespełnienie obowiązujących wymagań przez centrum medycyny lotniczej, lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub lekarza medycyny ogólnej, właściwy organ musi posiadać procedurę przeglądu orzeczeń lekarskich wydanych przez dane centrum medycyny lotniczej, danego lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub lekarza medycyny ogólnej i może je w razie konieczności unieważnić w celu zapewnienia bezpieczeństwa latania.

W przypadku orzeczeń lekarskich wydawanych wnioskodawcom, których władza uprawniona do licencjonowania nie jest właściwym organem, który wydał orzeczenie lekarskie, ten właściwy organ informuje i wymienia odpowiednie informacje z konsultantem medycznym władzy uprawnionej do licencjonowania danego posiadacza orzeczenia lekarskiego.

SEKCJA III

Poświadczanie stanu zdrowia

ARA.MED.315 Przegląd dokumentacji medycznej

Władza uprawniona do licencjonowania musi wdrożyć procedurę umożliwiającą konsultantowi medycznemu następujące czynności:

a) dokonywanie przeglądu dokumentacji medycznej i ocen przekazanych przez centra medycyny lotniczej, lekarzy orzeczników medycyny lotniczej oraz lekarzy medycyny ogólnej, a także informowanie ich o wszelkich niespójnościach, błędach lub pomyłkach, które wystąpiły w procesie oceniania;

aa) podejmowanie odpowiednich działań naprawczych w związku z wszelkimi stwierdzonymi niespójnościami, pomyłkami lub błędami;

b) na wniosek lekarzy orzeczników medycyny lotniczej i centrów medycyny lotniczej pomaga im w wątpliwych i skomplikowanych przypadkach przy podejmowaniu decyzji dotyczących zdolności do wykonywania czynności lotniczych.

ARA.MED.325 Procedura dodatkowego przeglądu

Właściwy organ musi ustanowić procedurę przeglądu wątpliwych i złożonych przypadków oraz przypadków, w których wnioskodawca zwraca się o ponowne rozpatrzenie jego sytuacji zgodnie z mającymi zastosowanie wymaganiami medycznymi i uznanymi opiniami lekarskimi określonymi w pkt MED.A.010 załącznika IV (część MED).

PODCZĘŚĆ DTO

SZCZEGÓLNE WYMAGANIA DOTYCZĄCE ZADEKLAROWANYCH ORGANIZACJI SZKOLENIA (DTO)

ARA.DTO.100 Deklaracja składana właściwemu organowi

a) Po otrzymaniu deklaracji od DTO właściwy organ sprawdza, czy deklaracja ta zawiera wszystkie informacje wyszczególnione w załączniku VIII (część DTO) pkt DTO.GEN.115, i potwierdza otrzymanie deklaracji, w tym przyznanie indywidualnego numeru referencyjnego DTO przedstawicielowi DTO.

b) Jeżeli deklaracja nie zawiera wymaganych informacji lub zawiera informacje wskazujące na brak zgodności z zasadniczymi wymogami załącznika IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139, wymogami załącznika I (część FCL) i załącznika VIII (część DTO) do niniejszego rozporządzenia lub wymogami załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, właściwy organ postępuje zgodnie z pkt ARA.GEN.350 lit. da).

ARA.DTO.105 Zmiany w deklaracjach

Po otrzymaniu powiadomienia o zmianach w informacjach podanych w deklaracji DTO właściwy organ podejmuje działania zgodnie z pkt ARA.DTO.100.

ARA.DTO.110 Weryfikacja zgodności programu szkolenia

a) Po otrzymaniu od DTO jej programu szkolenia oraz jakichkolwiek informacji o zmianach w tym programie, zgłoszonych zgodnie z pkt DTO.GEN.115 lit. c) załącznika VIII (część DTO), lub po otrzymaniu wniosku DTO o zatwierdzenie jej programu szkolenia, przedłożonego mu zgodnie z pkt DTO.GEN.230 lit. c) tego załącznika, właściwy organ sprawdza zgodność tych programów szkolenia z wymogami, odpowiednio, załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 i załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

b) W przypadku uznania, że program szkolenia DTO oraz wszelkie późniejsze zmiany w nim są zgodne z tymi wymaganiami, właściwy organ powiadamia o tym przedstawiciela DTO na piśmie lub, w przypadku, o którym mowa w załączniku VIII (część DTO) pkt DTO.GEN.230 lit. c), zatwierdza program szkolenia. Do celów takiego zatwierdzenia właściwy organ korzysta z formularza zawartego w dodatku VIII do niniejszego załącznika (część ARA).

c) W przypadku stwierdzenia braku zgodności właściwy organ podejmuje działania zgodnie z pkt ARA.GEN.350 lit. da) lub, w przypadku, o którym mowa w załączniku VIII (część DTO) pkt DTO.GEN.230 lit. c), odrzuca wniosek o zatwierdzenie programu szkolenia.

______

Dodatek  I  ¹⁰⁶

Licencja załogi lotniczej

Licencje załogi lotniczej wydawane przez państwo członkowskie zgodnie z załącznikiem I (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 muszą być zgodne z następującą specyfikacją:

a) Treść. Podany numer punktu musi być zawsze wydrukowany w połączeniu z nagłówkiem danego punktu. Punkty I-XI mają charakter stały, a punkty XII-XIV mają charakter zmienny i mogą zostać ujęte w oddzielnej lub dającej się odłączyć części głównego formularza. Każda oddzielna lub dająca się odłączyć część musi być wyraźnie oznaczona jako część licencji.

1) Punkty stałe:

(I) państwo wydania licencji;

(II) tytuł licencji;

(III) numer seryjny licencji rozpoczynający się od określenia kraju wydania licencji za pomocą kodu państwa wg ONZ, po którym następuje odpowiednio "FCL", "BFCL" lub "SFCL" i kod składający się z cyfr arabskich lub liter alfabetu łacińskiego;

(IV) nazwisko i imię posiadacza (zapisane alfabetem łacińskim, również wtedy, gdy w języku narodowym danego kraju używa się alfabetu innego niż łaciński);

(IVa) data urodzenia;

(V) adres posiadacza;

(VI) narodowość posiadacza;

(VII) podpis posiadacza;

(VIII) właściwy organ i, jeśli jest to konieczne, warunki wydania licencji;

(IX) poświadczenie ważności oraz wydane posiadaczowi upoważnienie do korzystania z przyznanych przywilejów;

(X) podpis urzędnika wydającego licencję i data wydania; oraz

(XI) odcisk pieczęci lub stempla właściwego organu.

2) Punkty zmienne:

(XII) uprawnienia, certyfikaty i - w przypadku balonów oraz szybowców - przywileje: klasa, typ, certyfikaty instruktora itd., wraz z datami wygaśnięcia, stosownie do przypadku. Przywileje radiotelefoniczne (R/T) mogą zostać uwzględnione na formularzu licencji lub w oddzielnym certyfikacie;

(XIII) uwagi: tj. specjalne wpisy dotyczące ograniczeń i uprawnień uzupełniających związanych z przywilejami, w tym wpisy dotyczące biegłości językowej, uwagi dotyczące automatycznego uznawania licencji; oraz

(XIV) wszelkie inne informacje wymagane przez właściwy organ (np. miejsce urodzenia/pochodzenia).

b) Materiał. Papier lub inny wykorzystywany materiał musi uniemożliwiać wprowadzanie jakichkolwiek zmian lub usunięcie wpisu lub umożliwiać łatwe rozpoznanie wprowadzonych zmian lub usuniętych fragmentów. W celu dodania lub usunięcia wpisu na formularzu wymagane jest uzyskanie wyraźnego upoważnienia od właściwego organu.

c) Język. Licencja musi być sporządzona w języku(-ach) narodowym(-ych), języku angielskim i innych językach uznanych przez właściwy organ za odpowiednie.

Strona tytułowa.

Nazwa i logo właściwego organu		Wymagania
(W języku angielskim i w języku(-ach) określonym(-ch) przez właściwy organ)
UNIA EUROPEJSKA
(Wyłącznie w języku angielskim)		W przypadku państw spoza UE słowa "Unia Europejska" należy skreślić.
LICENCJA ZAŁOGI LOTNICZEJ		Wymiary każdej strony odpowiadają jednej ósmej strony A4.
(W języku angielskim i w języku(-ach) określonym(-ch) przez właściwy organ)
Wydana zgodnie z częścią FCL/częścią BFCL/częścią SFCL (wyrażenie niemające zastosowania należy usunąć)
Niniejsza licencja jest zgodna z normami ICAO, z wyjątkiem przywilejów wynikających z licencji LAPL i z uprawnienia BIR lub gdy towarzyszy jej orzeczenie lekarskie na potrzeby LAPL.
(W języku angielskim i w języku(-ach) określonym(-ch) przez właściwy organ)
Formularz 141 EASA Wydanie 2

Strona 2

1	Państwo wydania licencji		Wymagania
III	Numer licencji		Numer seryjny licencji zawsze rozpoczyna się od określenia kraju wydania licencji za pomocą kodu państwa wg ONZ, po którym następuje odpowiednio "FCL", "BFCL" lub "SFCL".
IV	Nazwisko i imię posiadacza
IVa	Data urodzenia (zob. instrukcje)		Należy użyć standardowego formatu daty, tj. dd/mm/rrrr.
XIV	Miejsce urodzenia
V	Adres posiadacza: Ulica, miejscowość, rejon, kod pocztowy
VI	Obywatelstwo
VII	Podpis posiadacza
VIII	Właściwy organ wydający licencję Np. niniejsza licencja CPL(A) została wydana na podstawie licencji ATPL wydanej przez...................... (państwo trzecie) ............................
X	Podpis urzędnika wydającego licencję i data wydania
XI	Odcisk pieczęci lub stempla właściwego organu wydającego licencję

Strona 3

II	Tytuł licencji, data pierwszego wydania oraz kod państwa		Stosowane skróty muszą być zgodne z częścią FCL (np. PPL(H), ATPL(A) itd.), częścią BFCL i częścią SFCL. Należy użyć standardowego formatu daty, tj. dd/mm/rrrr.
IX	Ważność: Posiadacz licencji może korzystać z przywilejów wynikających z licencji, wyłącznie jeśli posiada on ważne orzeczenie lekarskie wymagane w przypadku danych przywilejów. Posiadacz licencji zobowiązany jest nosić przy sobie dokument ze zdjęciem umożliwiający identyfikację posiadacza licencji.		Nie określa się konkretnego rodzaju dokumentu, przy czym paszport powinien być wystarczającym dokumentem, jeśli posiadacz licencji przebywa poza państwem wydania licencji.
XII	Uprawnienia radiotelefoniczne: Posiadacz niniejszej licencji ma wiedzę i umiejętności w zakresie obsługi urządzeń RT na pokładzie statku powietrznego w .......................................................................... (podać język(-i)).
XIII	Uwagi: Biegłość językowa: (język(-i)/poziom/data ważności)		W tym miejscu należy podać wszystkie dodatkowe wymagane informacje dotyczące licencjonowania oraz przywileje ustanowione na mocy dyrektyw/rozporządzeń ICAO, WElubUE. Należy uwzględnić uprawnienie(-a) uzupełniające w zakresie biegłości językowej, poziom biegłości językowej i datę ważności. W przypadku LAPL: licencja LAPL nie została wydana zgodnie z normami ICAO. W przypadku SPL, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 3b pkt 2 lit. a) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976: przywileje dotyczące wykonywania lotów akrobacyjnych i chmurowych na szybowcach, jak również dotyczące metod startu zgodnie z pkt SFCL.155, pkt SFCL.200 i pkt SFCL.215 załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, stosownie do przypadku.

Dodatkowe strony - Wymagania:

Strony 1, 2 i 3 licencji muszą być zgodne z formatem określonym we wzorze przedstawionym w niniejszym punkcie. Właściwy organ dołącza dodatkowe dostosowane do indywidualnych potrzeb strony zawierające tabele przynajmniej z następującymi informacjami:

- uprawnienia, certyfikaty, wpisy i przywileje,

- daty wygaśnięcia uprawnień oraz przywilejów wynikających z certyfikatu instruktora i certyfikatu egzaminatora,

- daty egzaminów lub kontroli,

- uwagi i ograniczenia (ograniczenia operacyjne),

- pola przewidziane na numer certyfikatu i podpis instruktora lub egzaminatora, stosownie do przypadku,

- skróty.

Te dodatkowe strony są przeznaczone do użytku przez właściwy organ lub specjalnie upoważnionych w tym celu instruktorów lub egzaminatorów.

Wpisów dotyczących wydania po raz pierwszy uprawnień lub certyfikatów dokonuje właściwy organ. Wpisów o przedłużeniu lub wznowieniu uprawnień lub certyfikatów może dokonać właściwy organ lub specjalnie upoważnieni w tym celu instruktorzy lub egzaminatorzy.

Ograniczenia operacyjne wyszczególnia się w "Uwagach/Ograniczeniach" odnoszących się do danego ograniczonego przywileju, np. test umiejętności wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) przeprowadzony z udziałem drugiego pilota, przywileje instruktorskie ograniczone do jednego typu statku powietrznego.

Uprawnienia, które nie są ważne, mogą zostać usunięte z licencji przez właściwy organ.

Dodatek  II  ¹⁰⁷

Standardowy wzór świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego opracowany przez EASA

Świadectwa dopuszczenia do pracy personelu pokładowego wydawane w państwie członkowskim zgodnie z częścią CC muszą być zgodne z następującymi specyfikacjami:

	1. ŚWIADECTWO DOPUSZCZENIA DO PRACY PERSONELU POKŁADOWEGO
	Wydane zgodnie z częścią CC
2.	Numer referencyjny:
3.	Państwo wydania:
4.	Petne nazwisko i imię posiadacza:
5.	Data i miejsce urodzenia:
6.	Obywatelstwo:
7.	Podpis posiadacza:
8.	Właściwy organ:
9. Organ wydający świadectwo: Oficjalna pieczęć, oficjalny stempel lub oficjalne logo
10.	Podpis urzędnika wydającego:
11.	Data wydania:
12. Posiadacz świadectwa może korzystać ze swoich przywilejów jako członek personelu pokładowego zaangażowany w operacje zarobkowego transportu lotniczego, jeśli spełnia wymagania określone w części CC odnoszące się do stałej sprawności i ważności kwalifikacji dla typu statku powietrznego.
Formularz 142 EASA Wydanie 1

Instrukcje:

a) Świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego obejmuje wszystkie punkty wyszczególnione w formularzu 142 EASA zgodnie z instrukcjami zawartymi w punktach 1-12 wskazanymi poniżej.

b) Wymiary świadectwa wynoszą 105mm x 74mm (jedna ósma arkusza A4) lub 85mm x 54mm; wykorzystany materiał musi uniemożliwiać wprowadzanie jakichkolwiek zmian lub usunięcie fragmentu bądź pozwalać na łatwe rozpoznanie wprowadzonych zmian lub usuniętych fragmentów.

c) Dokument musi być wydany w języku angielskim i innych językach uznanych za odpowiednie przez właściwy organ.

d) Dokument musi być wydany przez właściwy organ lub organizację uprawnioną do wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego. W przypadku gdy dokument wydaje organizacja uprawniona do wydawania świadectw dopuszczenia do pracy personelu pokładowego, należy podać numer referencyjny zatwierdzenia wydanego przez właściwy organ państwa członkowskiego.

e) Świadectwo dopuszczenia do pracy personelu pokładowego jest uznawane we wszystkich państwach członkowskich i nie ma potrzeby wymiany dokumentu w przypadku wykonywania pracy w innym państwie członkowskim.

Punkt 1: Tytuł "ŚWIADECTWO DOPUSZCZENIA DO PRACY PERSONELU POKŁADOWEGO" i odniesienie do części CC.

Punkt 2: numer referencyjny świadectwa dopuszczenia musi rozpoczynać się od kodu państwa wg ONZ odpowiadającego danemu państwu członkowskiemu, po którym następują co najmniej dwie ostatnie cyfry roku wydania i indywidualny numer referencyjny ustanowiony przez właściwy organ (np. BE-08-xxxx).

Punkt 3: Państwo członkowskie, w którym zostało wydane świadectwo dopuszczenia.

Punkt 4: Pełne nazwisko i imię wskazane w oficjalnym dokumencie tożsamości posiadacza.

Punkt 5 i 6: Data i miejsce urodzenia oraz obywatelstwo wskazane w oficjalnym dokumencie tożsamości posiadacza.

Punkt 7: Podpis posiadacza.

Punkt 8: Należy podać dane identyfikacyjne właściwego organu państwa członkowskiego, w którym świadectwo dopuszczenia zostało wydane, tj. pełną nazwę właściwego organu, adres pocztowy oraz oficjalną pieczęć, stempel lub logo, w zależności od przypadku.

Punkt 9: Jeśli właściwy organ jest organem wydającym świadectwo, należy wpisać "właściwy organ" oraz odcisnąć oficjalną pieczęć, oficjalny stempel lub oficjalne logo. W takim przypadku w gestii właściwego organu pozostaje decyzja, czy odcisnąć swoją oficjalną pieczęć, swój oficjalny stempel lub swoje oficjalne logo również w punkcie 8.

W przypadku zatwierdzonej organizacji należy podać dane identyfikacyjne obejmujące co najmniej pełną nazwę organizacji, adres pocztowy i, w stosownych przypadkach, logo, a także:

a) w przypadku operatora wykonującego zarobkowe przewozy lotnicze: numer certyfikatu przewoźnika lotniczego (AOC) oraz szczegółowe odniesienie do zatwierdzeń wydanych przez właściwy organ, umożliwiających szkolenie personelu pokładowego i wydawanie świadectw;

b) w przypadku zatwierdzonego ośrodka szkolenia: numer referencyjny stosownego zatwierdzenia wydanego przez właściwy organ.

Punkt 10: Podpis urzędnika działającego w imieniu organu wydającego świadectwo.

Punkt 11: Należy użyć standardowego formatu daty, tj. dzień/miesiąc/pełen rok (np. 22/02/2008).

Punkt 12: Treść podaną w języku angielskim należy w pełni i dokładnie przetłumaczyć na inne języki uznane za odpowiednie przez właściwy organ.

Dodatek  III  ¹⁰⁸

CERTYFIKAT DLA ZATWIERDZONYCH ORGANIZACJI SZKOLENIA (ATO)

Unia Europejska*

Właściwy organ

CERTYFIKAT DLA ZATWIERDZONEJ ORGANIZACJI SZKOLENIA

[NUMER CERTYFIKATU/NUMER REFERENCYJNY]

Na mocy rozporządzenia Komisji (UE) nr 1178/2011 [oraz rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395/rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 (NALEŻY ODPOWIEDNIO DOSTOSOWAĆ)] i z zastrzeżeniem warunków określonych poniżej, [właściwy organ] niniejszym zaświadcza, że

[NAZWA ORGANIZACJI SZKOLENIOWEJ]

[ADRES ORGANIZACJI SZKOLENIOWEJ]

jako organizacja szkoleniowa certyfikowana zgodnie z częścią ORA posiada przywileje obejmujące prowadzenie kursów szkoleniowych określonych w części FCL, w tym korzystanie z FSTD, zgodnie z wykazem zawartym w załączonym zatwierdzeniu kursu szkoleniowego/kursów szkoleniowych określonych w części BFCL/kursów szkoleniowych określonych w części SFCL [NALEŻY ODPOWIEDNIO DOSTOSOWAĆ].

WARUNKI:

Niniejszy certyfikat jest ograniczony do przywilejów oraz zakresu dotyczących prowadzenia kursów szkoleniowych, w tym korzystania z FSTD, zgodnie z wykazem zawartym w załączonym zatwierdzeniu kursu szkoleniowego.

Niniejsze certyfikat zachowuje ważność dopóty, dopóki zatwierdzona organizacja działa zgodnie z przepisami części ORA, części FCL, części BFCL, części SFCL [NALEŻY ODPOWIEDNIO DOSTOSOWAĆ] i innymi obowiązującymi regulacjami.

Z zastrzeżeniem przestrzegania wyżej wymienionych warunków, niniejszy certyfikat zachowuje ważność, o ile wcześniej nie dojdzie do jego zrzeczenia się, zastąpienia, ograniczenia, zawieszenia lub cofnięcia.

Data wydania:

Podpisano:

[właściwy organ]

(*) W przypadku państw spoza UE lub EASA słowa »Unia Europejska« należy skreślić.

Formularz 143 EASA wydanie 3 - strona 1/2

CERTYFIKAT DLA ZATWIERDZONEJ ORGANIZACJI SZKOLENIA

ZATWIERDZENIE KURSU SZKOLENIOWEGO

Dodatek certyfikatu ATO nr:

[NUMER CERTYFIKATU/NUMER REFERENCYJNY]

[NAZWA ORGANIZACJI SZKOLENIOWEJ]

uzyskała przywileje dotyczące organizowania i prowadzenia następujących kursów określonych w części FCL/części BFCL/części SFCL [NALEŻY ODPOWIEDNIO DOSTOSOWAĆ] oraz korzystania z następujących FSTD:

Kurs szkoleniowy	Wykorzystywane FSTD, ze wskazaniem kodu literowego(109 )

Niniejsze zatwierdzenie kursu szkoleniowego zachowuje ważność dopóty, dopóki:

a) nie dojdzie do zrzeczenia się, zastąpienia, ograniczenia, zawieszenia lub cofnięcia certyfikatu ATO; oraz

b) wszystkie operacje będą przeprowadzane zgodnie z przepisami części ORA/części FCL/części BFCL/części SFCL [NALEŻY ODPOWIEDNIO DOSTOSOWAĆ], innymi obowiązującymi regulacjami oraz, w stosownych przypadkach, procedurami wskazanymi w dokumentacji organizacji zgodnie z częścią ORA.

Data wydania:

Podpisano: [właściwy organ]

W imieniu państwa członkowskiego/EASA

Formularz 143 EASA wydanie 3 - strona 2/2

Dodatek  IV  ¹¹⁰

CERTYFIKAT KWALIFIKACJI SZKOLENIOWEGO URZĄDZENIA SYMULACJI LOTU

Wprowadzenie

Formularz 145 EASA musi być stosowany w celu wydawania certyfikatów kwalifikacji FSTD. Niniejszy dokument musi zawierać specyfikację FSTD, łącznie z wszelkimi ograniczeniami i specjalnymi zezwoleniami lub zatwierdzeniami, które odnoszą się do danego FSTD. Certyfikat kwalifikacji musi być wydany w języku angielskim i innych językach uznanych za odpowiednie przez właściwy organ.

W przypadku rekonfigurowalnych szkoleniowych urządzeń symulacji lotu dla każdego typu statku powietrznego musi być wydany oddzielny certyfikat kwalifikacji. W przypadku kwalifikacji FSTD wyposażonego w inny silnik i różne urządzenia nie wymaga się oddzielnych certyfikatów kwalifikacji. Wszystkie certyfikaty kwalifikacji muszą być opatrzone numerem seryjnym poprzedzonym kodem literowym określonym dla danego FSTD. Kod literowy musi być określony dla właściwego organu wydającego certyfikat.

grafika

Dodatek  V  ¹¹¹

CERTYFIKAT DLA CENTRÓW MEDYCYNY LOTNICZEJ (AeMC)

Unia Europejska ¹¹²

Właściwy organ

CERTYFIKAT DLA CENTRUM MEDYCYNY LOTNICZEJ

ODNIESIENIE:

Na mocy rozporządzenia Komisji (UE) 1178/2011 i rozporządzenia (UE) 2015/340 ¹¹³  oraz z zastrzeżeniem warunków określonych poniżej [właściwy organ] niniejszym zaświadcza, że

[NAZWA ORGANIZACJI]

[ADRES ORGANIZACJI]

jako centrum medycyny lotniczej certyfikowane zgodnie z częścią ORA posiada uprawnienia do wykonywania czynności, których zakres jest wyszczególniony w załączonych warunkach zatwierdzenia.

WARUNKI:

1. Niniejszy certyfikat jest ograniczony do zakresu określonego w sekcji dotyczącej zatwierdzenia znajdującej się w zatwierdzonym podręczniku organizacji.

2. Niniejszy certyfikat wymaga zapewnienia zgodności z procedurami określonymi w dokumentacji organizacji zgodnie z częścią ORA.

3. Niniejszy certyfikat zachowuje ważność dopóty, dopóki spełniane są wymagania określone w części ORA oraz o ile wcześniej nie dojdzie do jego zrzeczenia się, zastąpienia, zawieszenia lub cofnięcia.

Data wydania: dd/mm/rrrr Podpis: [właściwy organ]

Formularz 146 EASA, wydanie 2

CERTYFIKAT DLA CENTRUM MEDYCYNY LOTNICZEJ

Dodatek ¹¹⁴  do certyfikatu AeMC numer:

PRZYWILEJE I ZAKRES

[Nazwa organizacji] uzyskał(-a) przywileje do przeprowadzania ocen i badań lotniczo-lekarskich w celu wydawania orzeczeń lekarskich i raportów lekarskich zgodnie z poniższą tabelą oraz do wydawania przedmiotowych orzeczeń lekarskich i raportów lekarskich:

	Pierwsze wydanie/przedłużenie/wznowienie	Data wystawienia
1. klasa
2. klasa/LAPL/personel pokładowy
3. klasa (1)
(1) 3. klasę dodaje się wyłącznie w odniesieniu do centrów medycyny lotniczej zatwierdzonych do wykonywania badań lotniczolekarskich 3. klasy.

Data: dd/mm/rrrr Podpis: [właściwy organ]

Dodatek  VI  ¹¹⁵

STANDARDOWY WZÓR ORZECZENIA LOTNICZO-LEKARSKIEGO EASA

(PUSTA STRONA)

Dodatek  VII  ¹¹⁶

CERTYFIKAT DLA LEKARZA ORZECZNIKA MEDYCYNY LOTNICZEJ (AME)

Unia Europejska ¹¹⁷

Właściwy organ

CERTYFIKAT LEKARZA ORZECZNIKA MEDYCYNY LOTNICZEJ

NUMER CERTYFIKATU/NUMER REFERENCYJNY

Na mocy rozporządzenia Komisji (UE) 1178/2011 i rozporządzenia (UE) 2015/340 ¹¹⁸  oraz z zastrzeżeniem warunków określonych poniżej [właściwy organ] niniejszym zaświadcza, że

[IMIĘ I NAZWISKO LEKARZA ORZECZNIKA MEDYCYNY LOTNICZEJ]

[ADRES(Y) GABINETU(-ÓW) LEKARSKIEGO(-ICH) LEKARZA ORZECZNIKA MEDYCYNY LOTNICZEJ]

jest lekarzem orzecznikiem medycyny lotniczej

WARUNKI:

1. Niniejszy certyfikat ogranicza się do przywilejów określonych w załączniku do niniejszego certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej;

2. Niniejszy certyfikat zobowiązuje do przestrzegania przepisów i procedur wykonawczych, o których mowa w części MED / części ATCO.MED ¹¹⁹ .

3. Niniejszy certyfikat zachowuje ważność od [dd/mm/yyyy] do [dd/mm/yyyy ¹²⁰ )], o ile spełnione są wymagania określone w części MED / części ATCO.MED ¹²¹  oraz o ile wcześniej nie dojdzie do jego zrzeczenia się, zastąpienia, zawieszenia lub cofnięcia.

Data wydania: dd/mm/rrrr Podpis: [właściwy organ]

Formularz 148 EASA, wydanie 2

CERTYFIKAT LEKARZA ORZECZNIKA MEDYCYNY LOTNICZEJ

ZAŁĄCZNIK  do certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej numer:

PRZYWILEJE I ZAKRES

[Imię i nazwisko oraz tytuł akademicki lekarza orzecznika medycyny lotniczej] uzyskał/a przywileje do przeprowadzania ocen i badań lotniczo-lekarskich w celu wydawania orzeczeń lekarskich i raportów lekarskich zgodnie z poniższą tabelą oraz do wydawania przedmiotowych orzeczeń lekarskich i raportów lekarskich:

1. klasa przedłużenie/wznowienie	[data ważności]/[nie dotyczy]
2. klasa/LAPL/personel pokładowy Pierwsze wydanie/przed- łużenie/wznowienie	[data ważności]
3. klasa (1) przedłużenie/wznowienie	[data ważności]/[nie dotyczy]
(1) 3. klasę dodaje się wyłącznie w przypadku lekarzy orzeczników medycyny lotniczej zatwierdzonych do wykonywania badań lotniczolekarskich 3. klasy.

Data wydania: dd/mm/rrrr Podpis: [właściwy organ].

Dodatek  VIII ¹²³

Zatwierdzenie programu szkolenia

zadeklarowanej organizacji szkolenia (DTO)

Unia Europejska ^*

Właściwy organ

Organ wydający:
Nazwa DTO:
Numer referencyjny DTO:
Zatwierdzony(-e) program(y) szkolenia: Kurs standaryzacyjny na egzaminatorów - FE(S), FE(B) * Szkolenie odświeżające dla egzaminatorów - FE(S), FE(B) *	Numer referencyjny dokumentu:	Uwagi:
Wyżej wymienione programy szkolenia zostały zweryfikowane przez wyżej wymieniony właściwy organ i uznane za zgodne z wymogami załącznika I (część FCL) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 1178/2011, załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 2018/1976.
Data wydania:
Podpis: [właściwy organ]

formularz 157 EASA - wydanie 2

ZAŁĄCZNIK  VII  ¹²⁴

WYMAGANIA W STOSUNKU DO ORGANIZACJI SZKOLENIA W ODNIESIENIU DO ZAŁOGI LOTNICZEJ

[CZĘŚĆ ORA]

PODCZĘŚĆ GEN

WYMAGANIA OGÓLNE

SEKCJA I

Informacje ogólne

ORA.GEN.105 Właściwy organ

a) Do celów niniejszej części właściwym organem sprawującym nadzór nad:

1) organizacjami podlegającymi obowiązkowi certyfikacji musi być:

(i) organ wyznaczony przez państwo członkowskie - dla organizacji, których głównym miejscem prowadzenia działalności jest to państwo członkowskie;

(ii) Agencja - dla organizacji, których głównym miejscem prowadzenia działalności jest państwo trzecie;

2) szkoleniowymi urządzeniami symulacji lotu (FSTD) musi być:

(i) Agencja - w przypadku szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD):

- zlokalizowanych poza terytorium państw członkowskich, lub

- zlokalizowanych na terytorium państw członkowskich i obsługiwanych przez organizacje, których głównym miejscem prowadzenia działalności jest państwo trzecie;

(ii) organ wyznaczony przez państwo członkowskie, na terytorium którego to państwa członkowskiego organizacja obsługująca FSTD ma swoją siedzibę główną - dla szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD) zlokalizowanych na terytorium państw członkowskich i obsługiwanych przez organizacje, których głównym miejscem prowadzenia działalności jest państwo członkowskie; lub Agencja - jeżeli takie jest życzenie tego państwa członkowskiego.

b) Jeżeli szkoleniowe urządzenie symulacji lotu (FSTD) zlokalizowane poza terytorium państw członkowskich jest obsługiwane przez organizację certyfikowaną przez państwo członkowskie, Agencja musi dokonać kwalifikacji tego urządzenia FSTD w porozumieniu z państwem członkowskim, które dokonało certyfikacji organizacji obsługującej to urządzenie FSTD.

ORA.GEN.115 Ubieganie się o certyfikat dla organizacji

a) Wniosek o wydanie certyfikatu dla organizacji lub zmiana istniejącego certyfikatu muszą być przygotowywane w formie i na zasadach ustanowionych przez właściwy organ, z uwzględnieniem obowiązujących wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego.

b) Kandydaci ubiegający się o wydanie pierwszego certyfikatu muszą przedłożyć właściwemu organowi dokumentację określającą sposób, w jaki będą spełniać wymagania określone w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego. Tego typu dokumentacja musi obejmować procedurę opisującą sposób zarządzania zmianami niewymagającymi wcześniejszego zatwierdzenia i powiadamiania o nich właściwego organu.

ORA.GEN.120 Sposoby spełnienia wymagań

a) Organizacja może wykorzystywać alternatywne sposoby spełnienia wymagań wobec akceptowalnych sposobów przyjętych przez Agencję, w celu osiągnięcia zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego.

b) Jeżeli organizacja pragnie wykorzystać alternatywne sposoby spełnienia wymagań, przed ich wdrożeniem musi przekazać właściwemu organowi pełen opis tych sposobów. Opis ten musi uwzględnić wszelkie zmiany instrukcji lub procedur mogące mieć istotne znaczenie, a także ocenę potwierdzającą zgodność z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 oraz przepisami wykonawczymi do niego.

Organizacja może wdrożyć te alternatywne sposoby spełnienia wymagań po ich wcześniejszym zatwierdzeniu przez właściwy organ oraz po otrzymaniu powiadomienia zgodnie z ARA.GEN.120 lit. d).

ORA.GEN.125 Warunki zatwierdzania organizacji i ich przywileje

Certyfikowana organizacja musi wykazać zgodność z zakresem i przywilejami określonymi w warunkach zatwierdzania dołączonych do certyfikatu organizacji.

ORA.GEN.130 Zmiany - organizacje

a) Wszelkie zmiany wpływające na:

1) zakres certyfikatu lub warunki zatwierdzania organizacji; lub

2) dowolne elementy systemu zarządzania stosowanego przez organizację zgodnie z ORA.GEN.200 lit. a) pkt 1 i lit. a) pkt 2

muszą być wcześniej zatwierdzone przez właściwy organ.

b) W przypadku wszelkich zmian wymagających wcześniejszego zatwierdzenia zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego organizacja musi ubiegać się o zatwierdzenie wydane przez właściwy organ i otrzymać je. Wniosek musi być złożony przed zaistnieniem takiej zmiany w celu umożliwienia właściwemu organowi stwierdzenia, czy nadal istnieje zgodność z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego, oraz - jeśli zajdzie taka potrzeba - zmiany certyfikatu organizacji i powiązanych warunków zatwierdzania dołączonych do certyfikatu.

Organizacja musi przekazać właściwemu organowi stosowną dokumentację.

Zmiana może być wprowadzona wyłącznie po otrzymaniu formalnego zatwierdzenia przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.330.

Podczas wprowadzania tego typu zmian organizacja musi działać zgodnie z warunkami określonymi przez właściwy organ, stosownie do przypadku.

c) Zarządzanie wszelkimi zmianami niewymagającymi wcześniejszego zatwierdzenia oraz powiadamianie o nich właściwego organu musi odbywać się z uwzględnieniem procedury zatwierdzonej przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.310 lit. c).

ORA.GEN.135 Ważność

a) Certyfikat organizacji zachowuje ważność pod warunkiem, że:

1) organizacja stale przestrzega wymogów określonych w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 oraz przepisach wykonawczych do niego, z uwzględnieniem przepisów dotyczących podejmowania działań wobec wykrytych nieprawidłowości, określonych w ORA.GEN.150;

2) właściwy organ otrzymuje dostęp do organizacji zgodnie z ORA.GEN.140 w celu stwierdzenia przestrzegania stosownych wymogów określonych w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 i przepisach wykonawczych do niego; oraz

3) certyfikat nie został zwrócony ani cofnięty.

b) Z chwilą zwrócenia lub cofnięcia certyfikat musi być niezwłocznie przekazany do właściwego organu.

ORA.GEN.140 Dostęp

Do celów stwierdzenia zgodności ze stosownymi wymaganiami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 216/2008 oraz przepisach wykonawczych do niego organizacja przyznaje dostęp do wszelkich obiektów, statków powietrznych, dokumentów, rejestrów, danych, procedur lub innych materiałów istotnych z punktu widzenia swojej działalności podlegającej certyfikacji, która to działalność jest lub nie jest przedmiotem umowy, każdej osobie uprawnionej przez:

a) właściwy organ określony w ORA.GEN.105; lub

b) organ działający zgodnie z przepisami ARA.GEN.300 lit. d), ARA.GEN.300 lit. e) lub ARO.RAMP.

ORA.GEN.150 Niezgodności

Po otrzymaniu powiadomienia o niezgodnościach organizacja musi:

a) określić główną przyczynę niezgodności;

b) ustalić plan działań naprawczych; oraz

c) przedstawić plan działań naprawczych właściwemu organowi do akceptacji w terminie uzgodnionym z tym organem zgodnie z ARA.GEN.350 lit. d).

ORA.GEN.155 Bezpośrednie przeciwdziałanie zagrożeniu bezpieczeństwa

Organizacja musi wdrożyć:

a) wszelkie środki bezpieczeństwa nakazane przez właściwy organ zgodnie z ARA.GEN.135 lit. c);

b) wszelkie istotne obowiązkowe informacje na temat bezpieczeństwa wydane przez Agencję, w tym dyrektywy zdatności.

ORA.GEN.160 Zgłaszanie zdarzeń

a) W ramach swojego systemu zarządzania organizacja ustanawia i utrzymuje system zgłaszania zdarzeń, w tym system obowiązkowego zgłaszania zdarzeń i system dobrowolnego zgłaszania zdarzeń. W przypadku organizacji, których główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w państwie członkowskim, system ten musi spełniać wymogi rozporządzenia (UE) nr 376/2014 i rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na ich podstawie.

b) Organizacja zgłasza właściwemu organowi oraz, w przypadku statków powietrznych niezarejestrowanych w państwie członkowskim, państwu rejestracji wszelkie zdarzenia lub stany związane z bezpieczeństwem, które stanowią zagrożenie lub - w przypadku niepodjęcia działań naprawczych lub nieuwzględnienia - mogłyby stanowić zagrożenie dla statku powietrznego, osób znajdujących się w nim lub wszelkich innych osób, a w szczególności wszelkie wypadki lub poważne incydenty.

c) Nie naruszając przepisów lit. b), organizacja zgłasza właściwemu organowi i posiadaczowi zatwierdzenia projektu statku powietrznego wszelkie incydenty, przypadki nieprawidłowego działania, usterki techniczne, przekroczenia ograniczeń technicznych, zdarzenia mogące wskazywać obecność niedokładnych, niepełnych lub niejasnych informacji w danych ustalonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012 lub inne nietypowe okoliczności, które zagroziły lub mogą zagrażać bezpieczeństwu, choć nie doprowadziły do wypadku lub poważnego incydentu.

d) Nie naruszając przepisów rozporządzenia (UE) nr 376/2014 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie, zgłoszenia zgodnie z lit. c) muszą:

1) być przekazywane możliwie najszybciej, a w żadnym razie nie później niż 72 godziny od stwierdzenia przez organizację danego zdarzenia lub stanu, do którego zgłoszenie się odnosi, chyba że uniemożliwią to wyjątkowe okoliczności;

2) być sporządzane w postaci i na zasadach określonych przez właściwy organ, zgodnie z ORA.GEN.105;

3) zawierać wszystkie istotne informacje na temat znanego organizacji stanu.

e) W przypadku organizacji, które nie mają głównego miejsca prowadzenia działalności w państwie członkowskim:

1) wstępne obowiązkowe zgłoszenia muszą:

(i) odpowiednio chronić poufność tożsamości zgłaszającego i osób wymienionych w zgłoszeniu;

(ii) być przekazywane możliwie najszybciej, a w żadnym razie nie później niż 72 godziny od momentu, kiedy organizacja dowie się o danym zdarzeniu, chyba że uniemożliwią to wyjątkowe okoliczności;

(iii) być sporządzane w postaci i na zasadach określonych przez Agencję;

(iv) zawierać wszystkie istotne informacje na temat stanu znanego organizacji;

2) w stosownych przypadkach sprawozdanie uzupełniające zawierające szczegółowe informacje na temat działań, jakie organizacja zamierza podjąć, aby zapobiec podobnym zdarzeniom w przyszłości, jest sporządzane niezwłocznie po zidentyfikowaniu tych działań; przedmiotowe sprawozdania uzupełniające:

(i) przesyła się odpowiednim podmiotom, które otrzymały pierwotne zgłoszenie zgodnie z lit. b) i c);

(ii) sporządza się w postaci i na zasadach określonych przez Agencję.

SEKCJA II

Zarządzanie

ORA.GEN.200 System zarządzania

a) Organizacja musi opracować, wdrożyć i utrzymać system zarządzania, który obejmuje:

1) wyraźnie zdefiniowany zakres obowiązków i odpowiedzialności w całej organizacji, w tym bezpośredniej odpowiedzialności kierownika odpowiedzialnego za bezpieczeństwo;

2) opis ogólnych zasad i reguł rządzących organizacją w odniesieniu do bezpieczeństwa, określanych jako "polityka bezpieczeństwa";

3) identyfikację zagrożeń bezpieczeństwa lotniczego związanych w działalnością organizacji, ich ocenę i zarządzanie powiązanym ryzykiem, w tym podjęcie działań zmierzających do zmniejszenia ryzyka i zweryfikowania ich skuteczności;

4) zachowanie poziomu wyszkolenia i kompetencji personelu umożliwiającego mu wykonywanie zadań;

5) dokumentację wszystkich najważniejszych procesów objętych systemem zarządzania, w tym procesu uświadamiania personelu o jego obowiązkach oraz procedurze zmieniania tej dokumentacji;

6) monitorowania zgodności funkcjonowania organizacji z odpowiednimi wymaganiami. Monitorowanie zgodności musi obejmować system zwrotnego informowania kierownika odpowiedzialnego o niezgodnościach, aby w razie potrzeby zapewnić skuteczne podjęcie działań naprawczych; oraz

7) wszelkie dodatkowe odpowiednie wymogi określone w rozporządzeniu (UE) 2018/1139 i rozporządzeniu (UE) nr 376/2014, a także w aktach delegowanych i wykonawczych przyjętych na ich podstawie.

b) System zarządzania jest dostosowany do wielkości organizacji oraz charakteru i złożoności prowadzonej działalności, a także uwzględnia zagrożenia i powiązane ryzyko wynikające z tej działalności.

c) Nie naruszając przepisów lit. a), w organizacji prowadzącej szkolenia jedynie w zakresie licencji LAPL, PPL, SPL lub BPL i powiązanych uprawnień lub certyfikatów, upoważnień lub certyfikatów zarządzanie ryzykiem w zakresie bezpieczeństwa i monitorowanie zgodności, określone w lit. a) pkt 3 i 6, mogą być realizowane w drodze przeglądu organizacyjnego, który należy przeprowadzać co najmniej raz w każdym roku kalendarzowym. Organizacja bezzwłocznie powiadamia właściwy organ o wynikach tego przeglądu.

ORA.GEN.205 Zlecone czynności

a) Zlecone czynności obejmują wszystkie czynności podlegające zakresowi zatwierdzenia organizacji, które są wykonywane przez inną zatwierdzoną organizację uprawnioną do wykonywania tego typu czynności albo - w przypadku braku takiego uprawnienia - przez organizację działającą zgodnie z zatwierdzeniem organizacji zlecającej. Organizacja musi dopilnować, aby w przypadku zlecania lub nabywania dowolnej części jej działalności, zlecona lub nabyta usługa lub produkt spełniały obowiązujące wymagania.

b) Jeśli organizacja certyfikowana zleca jakąkolwiek część swojej działalności organizacji, która sama nie jest uprawniona zgodnie z niniejszą częścią do prowadzenia tego typu działalności, organizacja przyjmująca zlecenie działa zgodnie z zatwierdzeniem organizacji zlecającej. Organizacja zlecająca dopilnowuje, by właściwy organ otrzymał dostęp do organizacji przyjmującej zlecenie w celu stwierdzenia stałej zgodności z obowiązującymi wymaganiami.

ORA.GEN.210 Wymagania odnoszące się do personelu

a) Organizacja musi wyznaczyć kierownika odpowiedzialnego, upoważnionego do zagwarantowania sfinansowania i przeprowadzenia wszystkich działań zgodnie z obowiązującymi wymaganiami. Kierownik odpowiedzialny odpowiada za ustanowienie i utrzymanie skutecznego systemu zarządzania.

b) Organizacja musi wyznaczyć osobę lub zespół osób odpowiadających za dopilnowanie, by organizacja działała zawsze zgodnie z obowiązującymi wymaganiami. Takie osoby ponoszą ostateczną odpowiedzialność przed kierownikiem odpowiedzialnym.

c) Organizacja musi dysponować personelem z odpowiednimi kwalifikacjami umożliwiającymi im wykonywanie zaplanowanych zadań i czynności zgodnie z obowiązującymi wymaganiami.

d) Organizacja musi przechowywać odpowiednią dokumentację dotyczącą doświadczenia, kwalifikacji i szkolenia w celu wykazania zgodności z lit. c).

e) Organizacja musi dopilnować, by cały personel miał świadomość zasad i procedur istotnych z punktu widzenia wywiązywania się ze swoich obowiązków.

ORA.GEN.215 Wymagania dotyczące zaplecza

Organizacja musi dysponować zapleczem umożliwiającym wykonywanie wszystkich zaplanowanych zadań i czynności, a także zarządzanie nimi zgodnie z obowiązującymi wymaganiami.

ORA.GEN.220 Prowadzenie dokumentacji

a) Organizacja musi ustanowić system prowadzenia dokumentacji umożliwiający właściwe przechowywanie oraz skuteczne monitorowanie informacji dotyczących wszystkich opracowanych działań, w szczególności obejmujących wszystkie elementy wskazane w ORA.GEN.200.

b) Sposób dokumentowania musi być określony w procedurach organizacji.

c) Dokumentacja musi być przechowywana w sposób, który zapewnia ich ochronę przed zniszczeniem, zmianami i kradzieżą.

PODCZĘŚĆ ATO

ZATWIERDZONE ORGANIZACJE SZKOLENIA

SEKCJA I

Informacje ogólne

ORA.ATO.100 Zakres

W niniejszej podczęści określono ogólne wymagania dla organizacji prowadzących szkolenia kwalifikujące do uzyskania licencji pilota oraz powiązanych uprawnień i certyfikatów.

ORA.ATO.105 Wniosek

a) Wnioskujący o wydanie certyfikatu dla zatwierdzonej organizacji szkolenia (ATO) muszą przekazać właściwemu organowi:

1) następujące informacje:

(i) nazwę i adres organizacji szkolenia;

(ii) datę planowanego rozpoczęcia działalności;

(iii) dane osobowe i informacje o kwalifikacjach kierownika szkolenia, instruktorów szkolenia praktycznego, instruktorów szkolenia na symulatorze lotu i instruktorów szkolenia teoretycznego;

(iv) nazwy i adresy lotnisk lub miejsc operacji lotniczych, gdzie ma być prowadzone szkolenie; oraz

(v) listę statków powietrznych, jakie mają być wykorzystywane podczas szkolenia, w tym, w stosownych przypadkach, informacje o ich grupie, klasie lub typie, rejestracji, właścicielach i kategorii świadectwa zdatności do lotu;

(vi) w stosownych przypadkach: listę szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD), z jakich organizacja szkolenia zamierza korzystać;

(vii) rodzaj szkolenia, jakie organizacja szkolenia zamierza prowadzić, i odpowiedni program szkolenia; oraz

2) instrukcje operacyjne i szkoleniowe.

b) Organizacje szkolenia pilotów doświadczalnych. Niezależnie od lit. a) pkt 1 ppkt (iv) i (v) organizacje szkolenia pilotów doświadczalnych muszą przekazać wyłącznie następujące informacje:

1) nazwy i adresy głównych lotnisk lub miejsc operacji lotniczych, gdzie ma być prowadzone szkolenie; oraz

2) listę typów lub kategorii statków powietrznych, jakie mają być wykorzystywane podczas szkolenia pilotów doświadczalnych.

c) W przypadku wprowadzania zmiany do certyfikatu wnioskujący muszą przekazać właściwemu organowi istotne elementy informacji i dokumentacji, o których mowa w lit. a).

ORA.ATO.110 Wymagania odnoszące się do personelu

a) Musi być wyznaczony kierownik szkolenia. Kierownik szkolenia musi mieć rozległe doświadczenie instruktorskie w dziedzinach istotnych z punktu widzenia szkolenia prowadzonego przez zatwierdzoną organizację szkolenia (ATO) oraz odpowiednie zdolności kierownicze.

b) Obowiązki kierownika szkolenia muszą obejmować:

1) zapewnienie prowadzenia szkolenia odpowiednio zgodnie z załącznikiem I (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395, załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, a w przypadku szkolenia pilotów doświadczalnych - określenia stosownych wymagań załącznika I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012 oraz programu szkolenia;

2) zapewnienie zadowalającej integralności szkolenia w powietrzu na statku powietrznym lub szkoleniowego urządzenia symulacji lotu (FSTD) i wiedzy teoretycznej; oraz

3) nadzorowanie postępów poszczególnych uczestników szkolenia.

c) Instruktorzy szkolenia teoretycznego muszą mieć:

1) praktyczne doświadczenie lotnicze w dziedzinach istotnych z punktu widzenia prowadzonego szkolenia oraz odbyty kurs w zakresie technik szkoleniowych; lub

2) doświadczenie w przekazywaniu wiedzy teoretycznej i odpowiedni zakres wiedzy w dziedzinach, na których temat będą prowadzić szkolenie teoretyczne.

d) Instruktorzy szkolenia praktycznego i instruktorzy szkolenia na symulatorze lotu muszą posiadać kwalifikacje wymagane zgodnie z załącznikiem I (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 w odniesieniu do rodzaju prowadzonego szkolenia.

ORA.ATO.120 Prowadzenie dokumentacji

Następująca dokumentacja musi być przechowywana w trakcie szkolenia oraz przez okres trzech lat po jego zakończeniu:

a) szczegółowe informacje na temat szkolenia na ziemi, w powietrzu i na symulatorze lotu, w których brali udział poszczególni uczestnicy szkolenia;

b) szczegółowe i okresowe sprawozdania z postępów, sporządzone przez instruktorów, w tym oceny, a także sprawozdania z prób w locie i badań naziemnych; oraz

c) informacje na temat licencji oraz powiązanych uprawnień i certyfikatów uczestników szkolenia, w tym daty wygaśnięcia orzeczeń lekarskich i uprawnień.

ORA.ATO.125 Program szkolenia

a) Program szkolenia musi być opracowany dla każdego rodzaju oferowanego kursu.

b) Program szkolenia musi być zgodny z wymogami, odpowiednio, załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395, załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, a w przypadku szkolenia pilotów doświadczalnych - z właściwymi wymogami załącznika I (część 21) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 748/2012.

ORA.ATO.130 Instrukcje szkolenia i operacyjne

a) Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) musi opracować i utrzymywać instrukcje szkolenia i operacyjne zawierające informacje i instrukcje umożliwiające personelowi wykonywanie swoich obowiązków, a także dające uczestnikom szkolenia wytyczne, w jaki sposób należy spełnić wymagania szkoleniowe.

b) Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) musi udostępnić personelowi i, w stosownych przypadkach, uczestnikom szkolenia informacje zawarte w instrukcjach szkoleniowych, instrukcje operacyjne oraz dokumentację zatwierdzenia ATO.

c) W przypadku zatwierdzonych organizacji szkolenia (ATO) prowadzących szkolenia pilotów doświadczalnych instrukcje operacyjne muszą być zgodne z wymaganiami dotyczącymi instrukcji operacyjnych w zakresie prób w locie, określonymi w części 21.

d) Instrukcje operacyjne muszą określać systemy ograniczenia czasu lotu dla instruktorów szkolenia praktycznego, w tym maksymalną liczbę wylatanych godzin, maksymalną liczbę godzin czynności lotniczych oraz minimalny czas odpoczynku pomiędzy wykonywaniem obowiązków instruktora zgodnie z częścią ORO.

ORA.ATO.135 Szkolny statek powietrzny i szkoleniowe urządzenia symulacji lotu (FSTD)

a) Zatwierdzona organizacja szkolenia musi korzystać z odpowiedniej floty szkolnych statków powietrznych lub FSTD wyposażonych odpowiednio do prowadzonych kursów szkoleniowych. Flota statków powietrznych musi się składać ze statków powietrznych spełniających wszystkie wymogi określone w rozporządzeniu (UE) 2018/1139. Statki powietrzne objęte zakresem lit. a), b), c) lub d) załącznika I do rozporządzenia (UE) 2018/1139 można wykorzystać na potrzeby szkoleń, jeżeli spełniono wszystkie poniższe warunki:

1) w trakcie procesu oceny właściwy organ potwierdził poziom bezpieczeństwa porównywalny z poziomem określonym we wszystkich zasadniczych wymaganiach ustanowionych w załączniku II do rozporządzenia (UE) 2018/1139;

2) właściwy organ zezwolił na wykorzystanie statku powietrznego na potrzeby szkoleń w zatwierdzonej organizacji szkolenia.

b) Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) może prowadzić szkolenie z użyciem FSTD, pod warunkiem że wykaże właściwemu organowi, co następuje:

1) zgodność specyfikacji FSTD z odnośnym programu szkolenia;

2) zgodność wykorzystywanych FSTD z odpowiednimi wymaganiami określonymi w części FCL;

3) w przypadku pełnych symulatorów lotu - zgodność pełnego symulatora lotu z właściwym typu statku powietrznego; oraz

4) ustanowienie systemu służącego odpowiedniemu monitorowaniu zmian w FSTD oraz zapewnieniu, by zmiany te nie wpływały na zgodność z programem szkolenia.

c) W przypadku gdy typ statku powietrznego wykorzystywanego do egzaminu praktycznego różni się od typu pełnego symulatora lotu wykorzystywanego podczas szkolenia w zakresie wykonywania lotów z widocznością, maksymalne uznawanie musi być ograniczone do uznawania urządzenia do ćwiczenia procedur lotu i nawigacyjnych (FNPT II) w odniesieniu do samolotów i FNPT II/III w odniesieniu do śmigłowców zgodnie z odpowiednim programem szkolenia w powietrzu.

d) Organizacje szkolenia pilotów doświadczalnych. Statek powietrzny wykorzystywany do szkolenia pilotów doświadczalnych musi być odpowiednio wyposażony w oprzyrządowanie niezbędne do wykonywania prób w locie, dostosowane do celu szkolenia.

ORA.ATO.140 Lotniska i miejsca operacji lotniczych

Prowadząc szkolenie w powietrzu na statku powietrznym, zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) musi korzystać z lotnisk lub miejsc operacji lotniczych wyposażonych w odpowiednie zaplecze i spełniających warunki umożliwiające szkolenie w zakresie wykonywania manewrów, z uwzględnieniem rodzaju prowadzonego szkolenia oraz kategorii i typu wykorzystywanego statku powietrznego.

ORA.ATO.145 Warunki kwalifikujące do udziału w szkoleniu

a) Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) dopilnowuje, aby uczestnicy szkolenia spełniali warunki kwalifikujące ich do udziału w szkoleniu określone w częściach MED i FCL oraz, w stosownych przypadkach, określone w obowiązkowej części danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012.

b) W przypadku zatwierdzonych organizacji szkolenia (ATO) prowadzących szkolenia pilotów doświadczalnych uczestnicy szkolenia muszą spełniać wszystkie warunki kwalifikujące ich do udziału w szkoleniu określone zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012.

ORA.ATO.150 Szkolenie w państwach trzecich

W przypadku gdy zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) jest uprawniona do prowadzenia szkolenia kwalifikującego do uzyskania uprawnienia do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) w państwach trzecich:

a) program szkolenia musi obejmować wykonywanie lotów zapoznawczych w jednym z państw członkowskich przed przystąpieniem do egzaminu praktycznego do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR); oraz

b) egzamin praktyczny do wykonywania lotów według wskazań przyrządów (IR) musi być przeprowadzony w jednym z państw członkowskich.

SEKCJA II

Dodatkowe wymagania dla zatwierdzonych organizacji szkolenia (ATO) prowadzących szkolenia do uzyskania licencji pilota zawodowego (CPL), licencji pilota wykonującego loty w załogach wieloosobowych (MPL) i licencji liniowego pilota transportowego (ATPL) oraz związanych z nimi uprawnień i certyfikatów

ORA.ATO.210 Wymagania odnoszące się do personelu

a) Kierownik szkolenia (HT). Z wyjątkiem przypadku, gdy zatwierdzone organizacje szkolenia (ATO) prowadzą szkolenie pilotów doświadczalnych, wyznaczony kierownik szkolenia (HT) musi posiadać rozległe doświadczenie instruktorskie w prowadzeniu szkoleń do uzyskania zawodowych licencji pilota i powiązanych uprawnień lub certyfikatów.

b) Szef instruktorów szkolenia praktycznego (CFI). Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) prowadząca szkolenia praktyczne wyznacza szefa instruktorów szkolenia praktycznego odpowiedzialnego za sprawowanie nadzoru nad instruktorami szkolenia w powietrzu i instruktorami szkolenia na symulatorze lotu oraz nad standaryzacją wszystkich szkoleń praktycznych i szkoleń na symulatorze lotu. Szef instruktorów szkolenia praktycznego musi posiadać najwyższą licencję pilota zawodowego i związane z nią uprawnienia odnoszące się do prowadzonych kursów szkolenia w powietrzu, a także certyfikat instruktora z przywilejami do prowadzenia co najmniej jednego z oferowanych kursów szkoleniowych.

c) Szef instruktorów wyszkolenia teoretycznego (CTKI). Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) prowadząca szkolenie teoretyczne musi wyznaczyć szefa instruktorów szkolenia teoretycznego odpowiedzialnego za sprawowanie nadzoru nad wszystkimi instruktorami szkolenia teoretycznego oraz nad standaryzacją wszystkich szkoleń teoretycznych. Szef instruktorów szkolenia teoretycznego musi posiadać rozległe doświadczenie na stanowisku instruktora szkolenia teoretycznego w dziedzinach istotnych z punktu widzenia szkolenia prowadzonego przez zatwierdzoną organizację szkolenia (ATO).

ORA.ATO.225 Program szkolenia

a) Program szkolenia musi obejmować podział lotów i szkolenia teoretycznego układzie cotygodniowym lub etapowym, a także wykaz standardowych ćwiczeń i sylabus.

b) Zawartość i kolejność szkoleń objętych programem szkolenia musi być określona w instrukcji szkolenia.

ORA.ATO.230 Instrukcje szkolenia i operacyjne

a) W instrukcjach szkolenia muszą być określone normy i cele, w tym cele szkoleniowe, poszczególnych etapów szkolenia, które uczestnicy szkolenia muszą spełnić i osiągnąć; instrukcje szkolenia muszą obejmują ponadto następujące zagadnienia:

- plan szkolenia,

- przygotowanie i ćwiczenia w powietrzu,

- w stosownych przypadkach: szkolenie na FSTD,

- nauczanie wiedzy teoretycznej.

b) Instrukcje operacyjne muszą zawierać istotne informacje skierowane do poszczególnych grup pracowników, takich jak instruktorzy szkolenia praktycznego, instruktorzy szkolenia na symulatorze lotu, instruktorzy szkolenia teoretycznego, personel operacyjny i personel obsługi, a także muszą obejmować ogólne informacje techniczne oraz informacje o trasach lotu i szkoleniu załogi.

SEKCJA III

Dodatkowe wymagania dotyczące zatwierdzonych organizacji szkolenia (ATO) prowadzących określone rodzaje szkolenia

Rozdział 1

Kursy kształcenia na odległość

ORA.ATO.300 Informacje ogólne

Zatwierdzona organizacja szkolenia (ATO) może zostać upoważniona do prowadzenia kursów modułowych w formie kształcenia na odległość w odniesieniu do następujących kursów:

a) modułowych kursów nauczania wiedzy teoretycznej;

b) kursów nauczania dodatkowej wiedzy teoretycznej do uzyskania uprawnienia na dany typ lub klasę; lub

c) kursów nauczania wiedzy teoretycznej do uzyskania pierwszego uprawnienia na dany typ śmigłowca wielosilnikowego.

ORA.ATO.305 Nauczanie stacjonarne

a) Nauczanie stacjonarne musi być elementem wszystkich przedmiotów modułowych kursów kształcenia na odległość.

b) Czas faktycznie przeznaczony na nauczanie stacjonarne nie może być krótszy niż 10 % łącznego czasu trwania kursu.

c) W związku z tym nauczanie stacjonarne musi być prowadzone albo w głównym miejscu prowadzenia działalności ATO, albo w innej odpowiedniej bazie.

ORA.ATO.310 Instruktorzy

Wszyscy instruktorzy muszą znać wymagania programu kursów kształcenia na odległość.

Rozdział 2

Szkolenie niewymagające lotów na samolocie

ORA.ATO.330 Informacje ogólne

a) Zatwierdzenie szkolenia niewymagającego lotów na samolocie (ZFTT) określonego w części FCL wydaje się wyłącznie tym zatwierdzonym organizacjom szkolenia (ATO), które mają również przywileje do prowadzenia operacji zarobkowego transportu lotniczego lub które zawarły szczególne porozumienia z operatorami zarobkowego transportu lotniczego.

b) Zatwierdzenie szkolenia ZFTT wydaje się tylko w przypadku, gdy operator ma co najmniej 90-dniowe doświadczenie operacyjne w lotach na danym typie samolotu.

c) W przypadku szkolenia ZFTT prowadzonego przez zatwierdzoną organizację szkolenia (ATO), która zawarła szczególne porozumienie z operatorem, wymóg posiadania 90-dniowego doświadczenia operacyjnego nie będzie miał zastosowania, jeśli instruktor szkolenia na uprawnienia na dany typ (TRI(A)) uczestniczący w dodatkowych startach i lądowaniach zgodnie z częścią ORO ma doświadczenie operacyjne na danym typie samolotu.

ORA.ATO.335 Pełny symulator lotu

a) Pełny symulator lotu zatwierdzony dla szkolenia niewymagającego lotów na samolocie jest zdatny do użytku zgodnie z kryteriami systemu zarządzania stosowanymi przez ATO.

b) System ruchu i system wizualizacji pełnego symulatora lotu musi być w pełni zdatne do użytku zgodnie z obowiązującymi specyfikacjami certyfikacyjnymi dla FSTD, o których mowa w ORA.FSTD.205.

Rozdział 3

Kursy na licencję dla pilotów wykonujących loty w załogach wieloosobowych (MPL)

ORA.ATO.350 Informacje ogólne

Przywileje do prowadzenia zintegrowanych kursów szkoleniowych do uzyskania licencji dla pilotów wykonujących loty w załogach wieloosobowych (MPL) oraz szkoleń instruktorów MPL wydaje się wyłącznie tym zatwierdzonym organizacjom szkolenia (ATO), które mają również przywileje do prowadzenia operacji zarobkowego transportu lotniczego lub które zawarły szczególne porozumienie z operatorem zarobkowego transportu lotniczego.

Rozdział 4

Szkolenie pilotów doświadczalnych

ORA.ATO.355 Organizacje szkolenia pilotów doświadczalnych

a) Przywileje zatwierdzonej organizacji szkolenia (ATO), która została zatwierdzona do prowadzenia szkolenia pilotów doświadczalnych do uzyskania uprawnienia w zakresie prób w locie kategorii 1 lub 2 zgodnie z częścią FCL, mogą zostać rozszerzone o prowadzenie szkolenia dla innych kategorii prób w locie i innych kategorii personelu prowadzącego próby w locie, pod warunkiem że:

1) spełnione są odpowiednie wymagania określone w części 21; oraz

2) pomiędzy ATO i organizacją zgodną z częścią 21, która to organizacja zatrudnia lub zamierza zatrudniać tego typu personel, zawarte zostało szczególne porozumienie.

b) Dokumentacja szkoleniowa musi obejmować pisemne sprawozdania sporządzone przez uczestników szkolenia zgodnie z programem szkolenia, w tym - w stosownych przypadkach - przetwarzanie danych oraz analizę zarejestrowanych parametrów istotnych dla rodzaju prób w locie.

PODCZĘŚĆ FSTD

WYMAGANIA DLA ORGANIZACJI KORZYSTAJĄCYCH ZE SZKOLENIOWYCH URZĄDZEŃ SYMULACJI LOTU (FSTD) I DLA KWALIFIKACJI FSTD

SEKCJA I

Wymagania dla organizacji korzystających ze szkoleniowych urządzeń symulacji lotu (FSTD)

ORA.FSTD.100 Informacje ogólne

a) Kandydat ubiegający się o certyfikat kwalifikacji FSTD musi wykazać wobec właściwego organu, że ustanowił system zarządzania zgodnie z sekcją II ORA.GEN. Ma to na celu upewnienie się, że kandydat, bezpośrednio lub pośrednio w drodze umów, ma zdolności do prawidłowego działania, funkcji i innych cech określonych dla poziomu kwalifikacji FSTD oraz do kontrolowania montażu FSTD.

b) Jeśli kandydat jest posiadaczem certyfikatu kwalifikacji wydanego zgodnie z niniejszą częścią, specyfikacje FSTD muszą być określone szczegółowo:

1) w warunkach certyfikatu ATO; lub

2) w przypadku posiadacza certyfikatu przewoźnika lotniczego - w instrukcji szkolenia.

ORA.FSTD.105 Utrzymanie kwalifikacji FSTD

a) W celu utrzymania kwalifikacji FSTD posiadacz certyfikatu kwalifikacji FSTD musi przeprowadzić stopniowo przez okres 12 miesięcy cały zestaw testów zawartych w głównym przewodniku do testów kwalifikacyjnych (MQTG), a także testy funkcji i testy subiektywne.

b) Wyniki tych testów muszą być opatrzone datą, oznaczone jako przeanalizowane i ocenione oraz przechowywane zgodnie z ORA.FSTD.240 w celu wykazania, że normy FSTD są zachowane.

c) System kontroli konfiguracji ustanawia się w celu zapewnienia stałej integralności sprzętu i oprogramowania kwalifikowanego FSTD.

ORA.FSTD.110 Modyfikacje

a) Posiadacz certyfikatu kwalifikacji FSTD musi ustanowić i utrzymywać system służący identyfikacji, ocenie i wprowadzaniu wszelkich ważnych modyfikacji użytkowanego szkoleniowego urządzenia symulacji lotu (FSTD), w szczególności:

1) wszelkich modyfikacji statku powietrznego, które mają istotne znaczenie dla szkolenia, egzaminowania i kontroli, niezależnie od tego, czy zostały one wprowadzone ze względu na wymagania dyrektywy zdatności czy nie; oraz

2) wszelkich modyfikacji FSTD, w tym systemu ruchu i systemu wizualizacji, jeśli modyfikacje te mają istotne znaczenie dla szkolenia, egzaminowania i kontroli, tak jak w przypadku przeglądów danych.

b) Modyfikacje sprzętu i oprogramowania FSTD, które wpływają na jego obsługę, skuteczność oraz działanie systemu, lub wszelkie istotne modyfikacje systemu ruchu lub systemu wizualizacji muszą być ocenione w celu stwierdzenia wpływu na pierwotne kryteria kwalifikacji. Organizacja musi przygotować zmiany dla wszystkich testów dowodowych, które dotyczą FSTD. Organizacja testuje FSTD zgodnie z nowymi kryteriami.

c) Organizacja z wyprzedzeniem musi poinformować właściwy organ o wszelkich istotnych zmianach w celu stwierdzenia, czy przeprowadzone testy są zadowalające. Właściwy organ musi ustalić, czy po wprowadzeniu modyfikacji istnieje konieczność przeprowadzenia specjalnej oceny FSTD, zanim FSTD będzie ponownie wykorzystywane do celów szkoleniowych.

ORA.FSTD.115 Montaż

a) Posiadacz certyfikatu kwalifikacji FSTD musi dopilnować, aby:

1) FSTD było zamontowane w odpowiednim środowisku, które sprzyja bezpiecznemu i niezawodnemu działaniu;

2) wszyscy użytkownicy i personel zajmujący się obsługą FSTD zostali zapoznani z zasadami bezpiecznej eksploatacji FSTD, tak aby znali oni wszystkie elementy wyposażenia bezpieczeństwa i procedury bezpieczeństwa stosowane w odniesieniu do FSTD w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnej; oraz

3) zarówno FSTD, jak i jego montaż były zgodne z lokalnymi regulacjami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa.

b) Elementy wyposażenia związane z bezpieczeństwem FSTD, takie jak wyłączniki awaryjne i oświetlenie awaryjne, muszą być kontrolowane co najmniej raz w roku, a wyniki tych kontroli muszą być przechowywane.

ORA.FSTD.120 Dodatkowe wyposażanie

W przypadku dodania do FSTD dodatkowego sprzętu, nawet jeśli nie jest on wymagany w celu uzyskania kwalifikacji, właściwy organ dokonuje jego oceny w celu upewnienia się, że nie wpływa on niekorzystnie na jakość szkolenia.

SEKCJA II

Wymagania dotyczące kwalifikacji FSTD

ORA.FSTD.200 Wniosek o wydanie kwalifikacji FSTD

a) Wniosek o wydanie certyfikatu kwalifikacji FSTD musi być złożony w formie i zgodnie z zasadami ustanowionych przez właściwy organ:

1) w przypadku urządzenia do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (BITD) - przez producenta BITD;

2) we wszystkich innych przypadkach - przez organizację zamierzającą korzystać z FSTD.

b) Kandydaci ubiegający się o wydanie pierwszej kwalifikacji muszą przedłożyć właściwemu organowi dokumentację określającą sposób, w jaki będą spełniać wymagania określone w niniejszym rozporządzeniu. Tego typu dokumentacja musi obejmować procedurę ustanowioną w celu zapewnienia zgodności z ORA.GEN.130 i ORA.FSTD.230.

ORA.FSTD.205 Specyfikacje certyfikacyjne dotyczące FSTD

a) Zgodnie z art. 19 rozporządzenia (WE) nr 216/2008 Agencja musi wydać specyfikacje certyfikacyjne jako standardowy sposób wykazania uzyskania przez FSTD zgodności z zasadniczymi wymagania określonymi w załączniku III do rozporządzenia (WE) nr 216/2008.

b) Takie specyfikacje certyfikacyjne muszą być dostatecznie szczegółowe i konkretne, aby wskazać kandydatom warunki, które należy spełnić dla uzyskania kwalifikacji.

ORA.FSTD.210 Podstawa kwalifikacji

a) Podstawa kwalifikacji dla wydania certyfikatu kwalifikacji FSTD musi obejmować:

1) właściwe specyfikacje certyfikacyjne określone przez Agencję, które obowiązują w dniu złożenia wniosku o pierwszą kwalifikację;

2) w stosownych przypadkach, dane dowodowe statku powietrznego określone w obowiązkowej części danych dotyczących zgodności operacyjnej ustalonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 748/2012; oraz

3) wszelkie warunki specjalne narzucone przez właściwy organ, jeśli powiązane specyfikacje certyfikacyjne nie zawierają adekwatnych lub właściwych norm dla FSTD, ponieważ FSTD ma nowatorskie lub inne cechy w stosunku do tych, na których opierają się obowiązujące specyfikacje certyfikacyjne.

b) Podstawa kwalifikacji musi mieć zastosowanie do przyszłych okresowych kwalifikacji FSTD, chyba że FSTD zostanie poddane rekategoryzacji.

ORA.FSTD.225 Termin i ciągłość ważności

a) Certyfikat kwalifikacji FSTD zachowuje ważność z zastrzeżeniem następujących warunków:

1) urządzenie FSTD i obsługująca je organizacja spełniają obowiązujące wymagania;

2) właściwy organ ma zapewniony dostęp do organizacji zgodnie z pkt ORA.GEN.140 w celu stwierdzenia zachowania stałej zgodności z odpowiednimi wymaganiami rozporządzenia (UE) 2018/1139 oraz aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na jego podstawie

3) certyfikat kwalifikacji nie został zwrócony ani cofnięty.

b) Jeżeli właściwy organ przedłużył okres okresowej oceny FSTD zgodnie z pkt ARA.FSTD.120 lit. c) załącznika VI (część ARA), organizacja wyznacza osobę lub grupę osób z odpowiednim doświadczeniem, które w ciągu 60 dni przed rozpoczęciem każdego powtarzającego się 12-miesięcznego okresu i 30 dni po jego rozpoczęciu muszą wykonać wszystkie poniższe czynności zgodnie z pkt ARA.FSTD.120 lit. b) ppkt 1 załącznika VI:

1) dokonać przeglądu regularnych powtórzeń pełnego zestawu testów określonych w głównym przewodniku do testów kwalifikacyjnych;

2) przeprowadzić właściwe testy funkcji i testy subiektywne;

3) przesłać właściwemu organowi sprawozdanie z wyników.

c) Kwalifikacja urządzenia do podstawowego szkolenia w lotach według wskazań przyrządów (BITD) pozostaje ważna pod warunkiem, że właściwy organ regularnie przeprowadza oceny zgodności z obowiązującą podstawą kwalifikacji zgodnie z pkt ARA.FSTD.120 załącznika VI.

d) W chwili zwrócenia lub cofnięcia certyfikat kwalifikacji FSTD musi być zwrócony do właściwego organu.

ORA.FSTD.230 Zmiany w kwalifikowanych FSTD

a) Posiadacz certyfikatu kwalifikacji FSTD musi informować właściwy organ o wszelkich zaproponowanych zmianach w FSTD, takich jak:

1) istotne modyfikacje;

2) przemieszczenie FSTD; oraz

3) każda dezaktywacja FSTD.

b) W przypadku podwyższenia poziomu kwalifikacji FSTD organizacja musi zawnioskować do właściwego organu o przeprowadzenie oceny podwyższenia kwalifikacji. Organizacja musi przeprowadzić wszelkie testy dowodowe odnoszące się do wnioskowanego poziomu kwalifikacji. W celu potwierdzenia osiągów FSTD na potrzeby aktualnego podwyższenia kwalifikacji nie stosuje się wyników z poprzednich ocen.

c) W przypadku przemieszczenia FSTD do nowego miejsca organizacja, zanim przystąpi do zaplanowanego przemieszczenia uwzględniającego harmonogram powiązanych zdarzeń, musi poinformować o takim przemieszczeniu właściwy organ.

Przed przemieszczeniem FSTD do nowego miejsca organizacja musi przeprowadzić co najmniej jedną trzecią testów dowodowych, testów funkcji i testów subiektywnych w celu upewnienia się, że osiągi FSTD spełniają pierwotne standardy kwalifikacji. Kopia dokumentacji testów musi być przechowywana razem z rejestrami FSTD na potrzeby dokonania przeglądu przez właściwy organ.

Właściwy organ może przeprowadzić ocenę FSTD po jego przeniesieniu. Taka ocena musi być zgodna z pierwotną podstawą kwalifikacji FSTD.

d) Jeśli organizacja planuje dezaktywować FSTD na dłuższy okres, musi poinformować o tym właściwy organ, który musi ustanowić odpowiednie kontrole, które przeprowadza się przez okres dezaktywacji FSTD.

Organizacja musi ustalić z właściwym organem plan dezaktywacji, przechowywania i ponownej aktywacji w celu upewnienia się, że można przywrócić aktywny status FSTD na jego pierwotnym poziomie kwalifikacji.

ORA.FSTD.235 Możliwości przenoszenia kwalifikacji FSTD

a) W przypadku zmiany organizacji korzystającej z FSTD nowa organizacja z wyprzedzeniem musi poinformować o tej zmianie właściwy organ w celu uzgodnienia planu przemieszczenia FSTD.

b) Właściwy organ może przeprowadzić ocenę zgodnie z pierwotną podstawą kwalifikacji FSTD.

c) W przypadku gdy FSTD nie wykazuje już zgodności z pierwotną podstawą kwalifikacji, organizacja musi złożyć wniosek o wydanie nowego certyfikatu kwalifikacji FSTD.

ORA.FSTD.240 Prowadzenie dokumentacji

Posiadacz certyfikatu kwalifikacji FSTD musi przechowywać:

a) przez cały okres użytkowania FSTD - wszystkie dokumenty opisujące i określające pierwotną podstawę kwalifikacji oraz poziom FSTD; oraz

b) przez okres co najmniej 5 lat - wszelkie dokumenty i sprawozdania związane z poszczególnymi FSTD oraz czynnościami monitorowania zgodności.

PODCZĘŚĆ AeMC

CENTRA MEDYCYNY LOTNICZEJ

SEKCJA I

Informacje ogólne

ORA.AeMC.105 Zakres

W niniejszej podczęści określono dodatkowe wymagania, jakie organizacja musi spełnić, aby zakwalifikować się do wydania lub przedłużenia zatwierdzenia dla centrum medycyny lotniczej (AeMC) w celu wydawania orzeczeń lekarskich, w tym początkowych orzeczeń lekarskich klasy 1.

ORA.AeMC.105 Zakres

W niniejszej podczęści określono dodatkowe wymagania, jakie organizacja musi spełnić, aby zakwalifikować się do uzyskania lub przedłużenia zatwierdzenia jako centrum medycyny lotniczej (AeMC) w celu:

a) zapewniania lekarzom medycyny lotniczej wiedzy fachowej i praktycznego szkolenia dla lekarzy orzeczników medycyny lotniczej;

b) wydawania orzeczeń lekarskich i raportów medycznych personelu pokładowego, w tym początkowych orzeczeń lekarskich 1. klasy, orzeczeń lekarskich 3. klasy zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) 2015/340 ¹²⁵ , lub obu rodzajów orzeczeń, stosownie do przypadku.

ORA.AeMC.120 Certyfikat AeMC

Organizacja posiadająca certyfikat AeMC nie może w żadnym momencie posiadać więcej niż jednego certyfikatu AeMC wydanego w tym samym zakresie zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1139 oraz aktami wykonawczymi i delegowanymi przyjętymi na jego podstawie.

ORA.AeMC.135 Ciągłość ważności

Certyfikat AeMC wydawany jest na czas nieokreślony. Zachowuje on ważność pod warunkiem, że posiadacz i lekarze orzecznicy medycyny lotniczej organizacji spełniają następujące warunki:

a) przestrzegają wymogów pkt MED.D.030 załącznika IV (część MED) do niniejszego rozporządzenia lub z pkt ATCO.MED.C.025 załącznika IV (część ATCO.MED) do rozporządzenia (UE) 2015/340, stosownie do przypadku;

b) zapewniają stałe doświadczenie przez przeprowadzanie co roku odpowiedniej liczby badań lekarskich 1. klasy lub badań lekarskich 3. klasy zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/340 lub równoważnych wojskowych badań lotniczo-lekarskich, stosownie do przypadku.

ORA.AeMC.160 Sprawozdawczość

Centrum medycyny lotniczej dostarcza właściwemu organowi sprawozdania statystyczne dotyczące ocen lotniczo- lekarskich kandydatów, w tym testów na używanie narkotyków i alkoholu przeprowadzonych zgodnie z pkt MED.B.055 lit. b) załącznika IV (część MED) oraz wszelkich czynników ryzyka dla zdrowia lub tendencji stwierdzonych podczas ocen lotniczo-lekarskich.

SEKCJA II

Zarządzanie

ORA.AeMC.200 System zarządzania

Centrum medycyny lotniczej (AeMC) musi opracować i utrzymywać system zarządzania, który obejmuje elementy, o których mowa w ORA.GEN.200, a ponadto procesy:

a) służące poświadczaniu stanu zdrowia zgodnie z częścią MED

aa) ułatwiające współpracę między lekarzami orzecznikami medycyny lotniczej a innymi ekspertami medycznymi centrum medycyny lotniczej; oraz

b) służące stałemu zapewnieniu poufności medycznej.

ORA.AeMC.205 Czynności zlecane

Niezależnie od pkt ORA.GEN.205 zastosowanie mają wszystkie poniższe warunki:

a) minimalne wymagane badania lotniczo-lekarskie przeprowadza się w centrum medycyny lotniczej, zgodnie z zakresem i przywilejami określonymi w warunkach zatwierdzenia dołączonych do certyfikatu centrum medycyny lotniczej;

b) dodatkowe badania lekarskie i oceny lekarskie mogą przeprowadzać indywidualni eksperci lub organizacje, z którymi zawarto umowę. Organizacja musi dopilnować, aby w przypadku zlecania dowolnej części jej działalności, zlecona usługa lub nabyty produkt spełniały obowiązujące wymagania.

ORA.AeMC.210 Wymagania odnoszące się do personelu

a) W skład personelu centrum medycyny lotniczej wchodzą:

1) lekarz orzecznik medycyny lotniczej (AME) wyznaczony na szefa centrum medycyny lotniczej, z przywilejami do wydawania orzeczeń lekarskich 1. klasy lub orzeczeń lekarskich 3. klasy zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/340, stosownie do przypadku, zgodnie z zakresem określonym w warunkach zatwierdzenia dołączonych do certyfikatu centrum medycyny lotniczej i wystarczającym doświadczeniem w dziedzinie medycyny lotniczej do wykonywania swoich obowiązków;

2) co najmniej jeden inny wykwalifikowany lekarz orzecznik medycyny lotniczej z przywilejami do wydawania orzeczeń lekarskich 1. klasy lub orzeczeń lekarskich 3. klasy zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/340, stosownie do przypadku, zgodnie z zakresem określonym w warunkach zatwierdzenia dołączonych do przywilejów wynikających z certyfikatu centrum medycyny lotniczej, oraz inny personel techniczny;

3) dostępni lekarze specjaliści.

b) Kierownik centrum medycyny lotniczej jest odpowiedzialny za:

1) koordynowanie oceny wyników badań;

2) podpisywanie raportów, certyfikatów oraz początkowych orzeczeń lekarskich 1. klasy i orzeczeń lekarskich 3. klasy zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/340.

ORA.AeMC.215 Wymagania dotyczące zaplecza

Centrum medycyny lotniczej (AeMC) musi dysponować zapleczem medyczno-technicznym umożliwiającym przeprowadzanie badań lotniczo-lekarskich, niezbędnym do korzystania z przywilejów objętych zakresem zatwierdzenia.

ORA.AeMC.220 Prowadzenie dokumentacji

Oprócz dokumentacji, o której mowa w ORA.GEN.220, centrum medycyny lotniczej (AeMC) musi:

a) przez okres co najmniej 10 lat po dacie ostatniego badania przechowywać dokumentację zawierającą szczegółowe informacje na temat badań i ocen lekarskich przeprowadzonych w celu wydania, przedłużenia lub wznowienia orzeczeń lekarskich, a także ich wyniki; oraz

b) prowadzić całą dokumentację medyczną w sposób zapewniający stałe zachowanie poufności medycznej.

ZAŁĄCZNIK  VIII  ¹²⁶

WYMAGANIA DOTYCZĄCE ZADEKLAROWANYCH ORGANIZACJI SZKOLENIA (DTO)

[CZĘŚĆ DTO]

DTO.GEN.100 Wymagania ogólne

Zgodnie z art. 10a ust. 1 akapit drugi w niniejszym załączniku (część DTO) określono wymagania mające zastosowanie do organizacji szkolących pilotów, które na podstawie deklaracji złożonej zgodnie z pkt DTO.GEN.115 prowadzą szkolenia, o których mowa w pkt DTO.GEN.110.

DTO.GEN.105 Właściwy organ

Do celów niniejszego załącznika (część DTO) właściwym organem w odniesieniu do DTO jest organ wyznaczony przez państwo członkowskie, na którego terytorium DTO ma główne miejsce prowadzenia działalności.

DTO.GEN.110 Zakres szkolenia

a) DTO jest uprawniona, pod warunkiem złożenia przez nią deklaracji zgodnie z pkt DTO.GEN.115, do prowadzenia następujących szkoleń:

1) w odniesieniu do samolotów:

a) szkolenie teoretyczne na potrzeby uzyskania LAPL(A) i PPL(A);

b) szkolenie praktyczne na potrzeby uzyskania LAPL(A) i PPL(A);

c) szkolenie na uprawnienie na klasę SEP(lądowych), SEP(wodnych) i TMG;

d) szkolenie na dodatkowe uprawnienia: do wykonywania lotów nocnych, akrobacji, lotów w terenie górzystym, do holowania szybowców i banerów;

2) w odniesieniu do śmigłowców:

a) szkolenie teoretyczne na potrzeby uzyskania LAPL(H) i PPL(H);

b) szkolenie praktyczne na potrzeby uzyskania LAPL(H), PPL(H);

c) szkolenie na uprawnienie na typ śmigłowców jednosilnikowych o maksymalnej certyfikowanej konfiguracji miejsc nieprzekraczającej pięciu miejsc;

d) szkolenie na uprawnienie do wykonywania lotów nocnych;

3) w odniesieniu do szybowców, zgodnie z wymogami załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976:

a) szkolenie teoretyczne na potrzeby uzyskania SPL;

b) szkolenie praktyczne na potrzeby uzyskania SPL;

c) szkolenie na potrzeby rozszerzenia przywilejów na szybowce lub motoszybowce turystyczne zgodnie z pkt SFCL.150;

d) szkolenie w zakresie dodatkowych metod startu zgodnie z pkt SFCL.155;

e) szkolenie na dodatkowe uprawnienia i przywileje: podstawowe i zaawansowane przywileje akrobacyjne, uprawnienie do holowania szybowców i banerów, uprawnienie do wykonywania lotów nocnych na motoszybowcach turystycznych oraz przywileje dotyczące wykonywania lotów chmurowych na szybowcach;

f) szkolenie na certyfikat instruktora do szkolenia praktycznego na szybowce (FI(S));

g) szkolenie odświeżające dla instruktorów FI(S);

4) w odniesieniu do balonów, zgodnie z wymogami załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976:

a) szkolenie teoretyczne na potrzeby uzyskania BPL;

b) szkolenie praktyczne na potrzeby uzyskania BPL;

c) szkolenie na potrzeby uzyskania rozszerzenia na inną klasę lub grupę zgodnie z pkt BFCL.150;

d) szkolenie na dodatkowe uprawnienia: do wykonywania lotów na uwięzi balonem na ogrzane powietrze, do wykonywania lotów nocnych i do wykonywania operacji zarobkowych;

g) szkolenie na certyfikat instruktora do szkolenia praktycznego na balony (FI(B));

h) szkolenie odświeżające dla instruktorów FI(B);

b) DTO jest uprawniona również do prowadzenia kursów egzaminatorskich, o których mowa w pkt BFCL.430 i pkt BFCL.460 lit. b) pkt 1 załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395, w odniesieniu do FE(B), jak również w pkt SFCL.430 i pkt SFCL.460 lit. b) pkt 1 załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976, w odniesieniu do FE(S), pod warunkiem że złożyła deklarację zgodnie z pkt DTO.GEN.115, a właściwy organ zatwierdził program szkolenia zgodnie z pkt DTO.GEN.230 lit. c).

DTO.GEN.115 Deklaracja

a) Przed rozpoczęciem któregokolwiek ze szkoleń wymienionych w pkt DTO.GEN.110 organizacja zamierzająca prowadzić takie szkolenia przedkłada właściwemu organowi deklarację. Deklaracja ta zawiera przynajmniej następujące informacje:

1) nazwę DTO;

2) dane teleadresowe głównego miejsca prowadzenia działalności DTO oraz, w stosownych przypadkach, dane teleadresowe lotnisk i miejsc operacji lotniczych DTO;

3) imiona i nazwiska oraz dane kontaktowe następujących osób:

(i) przedstawiciela DTO;

(ii) kierownika szkolenia DTO; oraz

(iii) wszystkich zastępców kierownika szkolenia, jeżeli jest to wymagane na podstawie pkt DTO.GEN.250 lit. b) pkt 1;

4) rodzaj szkolenia, jak określono w punkcie DTO.GEN.110, prowadzonego na każdym lotnisku i/lub w każdym miejscu operacji lotniczej;

5) wykaz wszystkich statków powietrznych i FSTD, które będą wykorzystywane do szkolenia, w stosownych przypadkach;

6) datę planowanego rozpoczęcia szkolenia;

7) oświadczenie potwierdzające, że DTO opracowała politykę bezpieczeństwa i będzie stosować tę politykę we wszystkich działaniach szkoleniowych objętych deklaracją, zgodnie z pkt DTO.GEN.210 lit. a) pkt 1 ppkt (ii);

8) oświadczenie potwierdzające, że DTO spełnia i będzie - podczas wszystkich działań szkoleniowych objętych deklaracją - nadal spełniać zasadnicze wymogi załącznika IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139, wymogi załącznika I (część FCL) i załącznika VIII (część DTO) do niniejszego rozporządzenia oraz wymogi załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 i załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

b) Deklarację i wszelkie późniejsze zmiany do niej przedkłada się przy użyciu formularza zawartego w dodatku 1.

c) Wraz z deklaracją DTO przedkłada właściwemu organowi program lub programy szkolenia, z których korzysta lub zamierza korzystać do celów prowadzenia szkoleń, jak również wniosek o zatwierdzenie programu lub programów szkolenia, jeżeli takie zatwierdzenie jest wymagane zgodnie z pkt DTO.GEN.230 lit. c).

d) W drodze odstępstwa od przepisów lit. c), organizacja, która posiada zatwierdzenie wydane zgodnie z podczęścią ATO załącznika VII (część ORA), może wraz z deklaracją przedłożyć jedynie odniesienie do już zatwierdzonych instrukcji szkolenia.

DTO.GEN.116 Powiadomienie o zmianach i zaprzestaniu prowadzenia działań szkoleniowych

DTO powiadamia właściwy organ bez zbędnej zwłoki o:

a) wszelkich zmianach w informacjach podanych w deklaracji, określonych w pkt DTO.GEN.115 lit. a), oraz wszelkich zmianach w programie lub programach szkolenia albo w zatwierdzonych instrukcjach szkolenia, o których mowa w pkt DTO.GEN.115 w, odpowiednio, lit. c) i d);

b) zaprzestaniu prowadzenia niektórych lub wszystkich działań szkoleniowych objętych deklaracją.

DTO.GEN.135 Utrata uprawnienia do prowadzenia szkolenia

a) DTO traci uprawnienia do prowadzenia na podstawie deklaracji niektórych lub wszystkich szkoleń określonych w tej deklaracji, jeżeli zajdzie jedna z następujących okoliczności:

1) DTO powiadomiła właściwy organ o zaprzestaniu prowadzenia niektórych lub wszystkich szkoleń objętych deklaracją zgodnie z pkt DTO.GEN.116 lit. b);

2) DTO nie prowadziła szkolenia przez okres dłuższy niż 36 kolejnych miesięcy.

b) DTO niezwłocznie zwraca właściwemu organowi świadectwa zatwierdzenia zgodnie z pkt DTO.GEN.230 lit. c):

1) w przypadku zaprzestania szkoleń zgodnie z lit. a);

2) w przypadku cofnięcia zatwierdzenia zgodnie z pkt ARA.GEN.350 lit. da) ppkt 3 załącznika VI (część ARA).

DTO.GEN.140 Dostęp

Do celów ustalenia, czy DTO działa zgodnie ze swoją deklaracją, organizacja ta udziela wszelkim osobom upoważnionym przez właściwy organ dostępu do wszelkich obiektów, statków powietrznych, dokumentów, rejestrów, danych, procedur lub wszelkich innych materiałów istotnych z punktu widzenia jej działań szkoleniowych objętych deklaracją.

DTO.GEN.150 Niezgodności

Po przekazaniu jej przez właściwy organ powiadomienia o niezgodności DTO czyni zgodnie z pkt ARA.GEN.350 lit. da) pkt 1 następujące kroki w okresie wyznaczonym przez właściwy organ:

a) ustala przyczynę źródłową braku zgodności;

b) podejmuje niezbędne działania naprawcze w celu wyeliminowania braku zgodności oraz, w stosownych przypadkach, zaradzenia jej skutkom;

c) informuje właściwy organ o podjętych przez siebie działaniach naprawczych.

DTO.GEN.155 Reakcja na zagrożenie bezpieczeństwa

W reakcji na zagrożenie bezpieczeństwa DTO:

a) wdraża środki bezpieczeństwa nakazane przez właściwy organ zgodnie z pkt ARA.GEN.135 lit. c);

b) stosuje się do odpowiednich wydanych przez Agencję obowiązkowych informacji dotyczących bezpieczeństwa, w tym dyrektyw zdatności.

DTO.GEN.210 Wymagania dotyczące personelu

a) DTO wyznacza:

1) przedstawiciela, który jest odpowiedzialny za wykonywanie przynajmniej poniższych zadań i należycie do tego upoważniony:

(i) zapewnianie zgodności DTO i jej działań ze stosownymi wymaganiami oraz ze złożoną prze nią deklaracją;

(ii) opracowanie i ustanowienie polityki bezpieczeństwa, która zapewnia bezpieczne prowadzenie działań przez DTO, zapewnienie przestrzegania przez DTO tej polityki bezpieczeństwa i podejmowanie niezbędnych działań w celu osiągnięcia celów tej polityki bezpieczeństwa;

(iii) propagowanie bezpieczeństwa w obrębie DTO;

(iv) zapewnianie dostępności wystarczających zasobów w obrębie DTO, tak by działania, o których mowa w ppkt (i), (ii) oraz (iii), mogły być wykonywane w sposób skuteczny;

2) kierownika szkolenia, który posiada odpowiednie kwalifikacje i jest odpowiedzialny za zapewnienie przynajmniej następujących kwestii:

(i) prowadzenia szkolenia zgodnie z wymogami załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 lub załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 i z programem szkolenia DTO;

(ii) zadowalającej integracji szkolenia w powietrzu na statku powietrznym lub na szkoleniowym urządzeniu symulacji lotu (FSTD) i szkolenia teoretycznego;

(iii) monitorowania postępów studentów;

(iv) w przypadku, o którym mowa w pkt DTO.GEN.250 lit. b), nadzoru nad zastępcą lub zastępcami kierownika szkolenia.

b) DTO może wyznaczyć tę samą osobę jako swojego przedstawiciela i kierownika szkolenia.

c) DTO nie wyznacza danej osoby jako swojego przedstawiciela ani kierownika szkolenia, jeżeli istnieją obiektywne przesłanki wskazujące na to, że nie można mieć pewności, iż osoba ta będzie wykonywać zadania wymienione w lit. a) w sposób, który zapewni ochronę i rozwój bezpieczeństwa lotniczego. Fakt, że w ciągu ostatnich trzech lat wobec danej osoby podjęto działania wykonawcze zgodnie z pkt ARA.GEN.355, uznaje się za taką obiektywną przesłankę, chyba że osoba ta może wykazać, że niezgodność będąca podstawą podjęcia takiego działania, ze względu na jej charakter, stopień lub wpływ na bezpieczeństwo lotnicze, nie stanowi wystarczającej przesłanki wskazującej, że nie można mieć pewności, iż osoba ta będzie wykonywać powierzone jej zadania we wspomniany sposób.

d) DTO zapewnia, by jej instruktorzy szkolenia teoretycznego posiadali jedną z następujących kwalifikacji:

1) praktyczne doświadczenie lotnicze w dziedzinach istotnych z punktu widzenia prowadzonego szkolenia oraz odbyty kurs w zakresie technik szkoleniowych;

2) doświadczenie w przekazywaniu wiedzy teoretycznej i odpowiedni zakres wiedzy w dziedzinie, która będzie przedmiotem prowadzonego przez nich szkolenia teoretycznego.

e) Instruktorzy szkolenia praktycznego i instruktorzy szkolenia na symulatorze lotu muszą posiadać kwalifikacje wymagane zgodnie z załącznikiem I (część FCL), załącznikiem III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznikiem III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976 w odniesieniu do rodzaju prowadzonego szkolenia.

DTO.GEN.215 Wymagania dotyczące zaplecza

DTO musi dysponować zapleczem umożliwiającym jej wykonywanie wszystkich jej działań i zarządzanie nimi zgodnie z zasadniczymi wymaganiami określonymi w załączniku III do rozporządzenia (WE) nr 216/2008 oraz z wymaganiami określonymi w niniejszym załączniku (część DTO).

DTO.GEN.220 Prowadzenie dokumentacji

a) DTO prowadzi dla każdego studenta dokumentację w czasie trwania kursu szkoleniowego i przechowuje ją przez trzy lata po zakończeniu ostatniej sesji szkoleniowej, a dokumentacja ta obejmuje:

(1) szczegółowe informacje na temat szkolenia na ziemi, w locie i na symulatorze lotu;

(2) informacje na temat indywidualnych postępów;

(3) informacje na temat licencji i powiązanych uprawnień stosownie do prowadzonych szkoleń, w tym daty wygaśnięcia uprawnień i orzeczeń lekarskich.

b) DTO przechowuje sprawozdanie z corocznego przeglądu wewnętrznego oraz sprawozdanie z działalności, o których mowa w, odpowiednio, lit. a) i b) w pkt DTO.GEN.270, przez okres trzech lat od dnia, w którym DTO sporządziła te sprawozdania.

c) DTO przechowuje swój program szkolenia przez okres trzech lat od dnia, w którym przeprowadzono ostatni kurs szkoleniowy zgodnie z tym programem.

d) DTO, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami o ochronie danych osobowych, przechowuje dokumentację, o której mowa w lit. a), w sposób zapewniający ochronę przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi i protokołów oraz stosuje niezbędne środki, aby ograniczyć dostęp do tej dokumentacji do osób, które są do takiego dostępu należycie upoważnione.

DTO.GEN.230 Program szkolenia DTO

a) DTO ustanawia program szkolenia dla każdego ze szkoleń określonych w pkt DTO.GEN.110, które DTO prowadzi.

b) Programy szkolenia muszą spełniać odpowiednio wymagania załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 i załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976.

c) DTO jest uprawniona do prowadzenia szkoleń, o których mowa w pkt DTO.GEN.110 lit. b), jedynie w przypadku, gdy w odniesieniu do jej programu takich szkoleń oraz wszelkich jego zmian właściwy organ, na wniosek DTO, wydał zatwierdzenie zgodnie z pkt ARA.DTO.110, że program szkolenia i wszelkie jego zmiany są zgodne odpowiednio z wymogami załącznika I (część FCL), załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 oraz załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976. DTO występuje z wnioskiem o takie zatwierdzenie poprzez przedłożenie deklaracji zgodnie z pkt DTO.GEN.115.

d) Lit. c) nie ma zastosowania do organizacji posiadającej również zatwierdzenie wydane zgodnie z załącznikiem VII (część ORA) podczęść ATO, które obejmuje przywileje w zakresie takich szkoleń.

DTO.GEN.240 Szkolne statki powietrzne i FSTD

a) Zadeklarowana organizacja szkolenia musi korzystać z odpowiedniej floty szkolnych statków powietrznych lub FSTD wyposażonych odpowiednio do prowadzonego kursu szkoleniowego. Flota statków powietrznych musi się składać ze statków powietrznych spełniających wszystkie wymogi określone w rozporządzeniu (UE) 2018/1139. Statki powietrzne objęte zakresem lit. a), b), c) lub d) załącznika I do rozporządzenia (UE) 2018/1139 można wykorzystać na potrzeby szkoleń, jeżeli spełniono wszystkie poniższe warunki:

1) w trakcie procesu oceny właściwy organ potwierdził poziom bezpieczeństwa porównywalny z poziomem określonym we wszystkich zasadniczych wymaganiach ustanowionych w załączniku II do rozporządzenia (UE) 2018/1139;

2) właściwy organ zezwolił na wykorzystanie statku powietrznego na potrzeby szkoleń w zadeklarowanej organizacji szkolenia.

b) DTO sporządza i aktualizuje na bieżąco wykaz wszystkich statków powietrznych, włącznie z ich numerami rejestracyjnymi, wykorzystywanych w prowadzonych przez nią szkoleniach.

DTO.GEN.250 Lotniska i miejsca operacji lotniczych

a) Prowadząc szkolenie w powietrzu na statku powietrznym, DTO korzysta wyłącznie z lotnisk lub miejsc operacji lotniczych posiadających odpowiednie zaplecze i zapewniających warunki umożliwiające szkolenie w zakresie odpowiednich manewrów, z uwzględnieniem rodzaju prowadzonego szkolenia oraz kategorii i typu wykorzystywanego statku powietrznego.

b) W przypadku gdy DTO korzysta z więcej niż jednego lotniska do celów prowadzenia szkoleń określonych w pkt DTO.GEN.110 lit. a) pkt 1 i 2, DTO:

1) dla każdego dodatkowego lotniska wyznacza zastępcę kierownika szkolenia, który na tym lotnisku jest odpowiedzialny za zadania, o których mowa w pkt DTO.GEN.210 lit. a) pkt 2 ppkt (i)-(iii); oraz

2) zapewnia dostępność zasobów wystarczających do bezpiecznego wykonywania operacji na wszystkich lotniskach, zgodnie z wymaganiami określonymi w niniejszym załączniku (część DTO).

DTO.GEN.260 Szkolenie teoretyczne

a) DTO może prowadzić szkolenie teoretyczne w formie szkolenia na miejscu lub szkolenia na odległość.

b) DTO monitoruje i dokumentuje postępy każdego ze studentów przechodzących szkolenie teoretyczne.

DTO.GEN.270 Sprawozdanie z corocznego przeglądu wewnętrznego i roczne sprawozdanie z działalności

DTO podejmuje następujące działania:

a) przeprowadza co roku przegląd wewnętrznych zadań i obowiązków określonych w pkt DTO.GEN.210 oraz sporządza sprawozdanie z tego przeglądu;

b) sporządza roczne sprawozdanie z działalności;

c) przedkłada sprawozdanie z corocznego przeglądu wewnętrznego i roczne sprawozdanie z działalności właściwemu organowi w terminie określonym przez ten organ.

Dodatek 1 do załącznika VIII (część DTO)

DEKLARACJA na podstawie rozporządzenia Komisji (UE) nr 1178/2011
Deklaracja pierwotna Zgłoszenie zmian (1) - numer referencyjny DTO:
1.	Zadeklarowana organizacja szkolenia (DTO) Nazwa:
2.	Miejsce(-a) prowadzenia działalności Dane teleadresowe (adres, telefon, e-mail) głównego miejsca prowadzenia działalności DTO:
3.	Personel Imię i nazwisko oraz dane kontaktowe (adres, telefon, e-mail) przedstawiciela DTO: Imię i nazwisko oraz dane kontaktowe (adres, telefon, e-mail) kierownika szkolenia DTO oraz, w stosownych przypadkach, zastępców kierownika szkolenia DTO:
4.	Zakres szkolenia Wykaz wszystkich prowadzonych szkoleń: Wykaz wszystkich programów szkolenia wykorzystywanych do prowadzenia szkoleń (dokumenty należy dołączyć do niniejszego formularza) lub, w przypadku, o którym mowa w pkt DTO.GEN.230 lit. d) załącznika VIII (część DTO) do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011, odniesienie do wszystkich zatwierdzonych instrukcji szkolenia wykorzystywanych do prowadzenia szkoleń:
5.	Szkolne statki powietrzne i FSTD Wykaz statków powietrznych wykorzystywanych do szkolenia: Wykaz kwalifikowanych FSTD wykorzystywanych do szkolenia (w stosownych przypadkach łącznie z kodem literowym podanym na certyfikacie kwalifikacji):
6.	Lotnisko(-a) i miejsce(-a) operacji lotniczych Dane teleadresowe (adres, telefon, e-mail) wszystkich lotnisk i miejsc operacji lotniczych wykorzystywanych przez DTO do prowadzenia szkolenia:
7.	Data planowanego rozpoczęcia szkoleń:
8.	Wniosek o zatwierdzenie kursów standaryzacyjnych na egzaminatorów oraz seminariów odświeżających dla egzaminatorów (w stosownych przypadkach) DTO niniejszym zwraca się z wnioskiem o zatwierdzenie wyżej wymienionego(-ych) programu(-ów) szkolenia dla kursów egzaminatorskich w zakresie szybowców lub balonów zgodnie z pkt DTO.GEN.110 lit. b) oraz DTO.GEN.230 lit. c) załącznika VIII (część DTO) do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011.
9.	Deklaracja DTO opracowała politykę bezpieczeństwa zgodnie z załącznikiem VIII (część DTO) do rozporządzenia Komisji (UE) nr 1178/2011, w szczególności z jego pkt DTO.GEN.210 lit. a) pkt 1 ppkt (ii), i będzie stosować tę politykę we wszystkich działaniach szkoleniowych objętych deklaracją. DTO spełnia i będzie - podczas wszystkich działań szkoleniowych objętych deklaracją - nadal spełniać zasadnicze wymogi załącznika IV do rozporządzenia (UE) 2018/1139, wymogi załącznika I (część FCL) i załącznika VIII (część DTO) do rozporządzenia Komisji (UE) 1178/2011 oraz wymogi załącznika III (część BFCL) do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/395 i załącznika III (część SFCL) do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/1976. Potwierdzamy, że wszystkie informacje zawarte w niniejszej deklaracji, w tym w załącznikach do niej (w stosownych przypadkach), są kompletne i prawidłowe.
	Imię i nazwisko, data oraz podpis przedstawiciela DTO Imię i nazwisko, data oraz podpis kierownika szkolenia DTO
(1) W przypadku zmian należy wypełnić tylko pkt 1 i pola, w których nastąpiły zmiany."

1 Art. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

2 Art. 2 pkt 3) uchylony przez art. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

3 Art. 2 pkt 3a) dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

4 Art. 2 pkt 3b) dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

5 Art. 2 pkt 4) uchylony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

6 Art. 2 pkt 8a) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2024/1111 z dnia 10 kwietnia 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.1111) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 maja 2025 r.

7 Art. 2 pkt 8b) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2024/1111 z dnia 10 kwietnia 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.1111) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 maja 2025 r.

8 Art. 2 pkt 8c) dodany przez art. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

9 Art. 2 pkt 8d) dodany przez art. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

10 Art. 2 pkt 9) uchylony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

11 Art. 2 pkt 10) uchylony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

12 Art. 2 pkt 11) dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

13 Art. 2 pkt 12) dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

14 Art. 2 pkt 13) uchylony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

15 Art. 2 pkt 14) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

16 Art. 2 pkt 15) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

17 Art. 2 pkt 16) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

18 Art. 2 pkt 17) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

19 Art. 2 pkt 18) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

20 Art. 2 pkt 19):

- dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

21 Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/395 z dnia 13 marca 2018 r. ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące eksploatacji balonów zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 (Dz.U. L 71 z 14.3.2018, s. 10).

22 Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/1976 z dnia 14 grudnia 2018 r. ustanawiające szczegółowe przepisy dotyczące eksploatacji szybowców na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 (Dz.U. L 326 z 20.12.2018, s. 64).

23 Art. 2 pkt 20) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

24 Art. 2 pkt 21) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

25 Art. 2 pkt 22) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

26 Art. 2 pkt 22a) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2019/27 z dnia 19 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.8.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 2019 r.

27 Art. 2 pkt 22b) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2019/27 z dnia 19 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.8.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 2019 r.

28 Art. 2 pkt 22c) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2019/27 z dnia 19 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.8.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 2019 r.

29 Art. 2 pkt 23) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

30 Art. 2 pkt 24) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

31 Art. 2 pkt 25) dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

32 Art. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

33 Art. 3 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

34 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/723 z dnia 4 marca 2020 r. określające szczegółowe przepisy dotyczące akceptowania licencji pilotów wydanych przez państwo trzecie i zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1178/2011 (Dz.U. L 170 z 2.6.2020, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg_del/2020/723/oj).

35 Art. 3a dodany przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

36 Art. 4 ust. 1 uchylony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

37 Art. 4 ust. 3 zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

38 Art. 4 ust. 4 lit. c) zmieniona przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

39 Art. 4 ust. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

40 Art. 4 ust. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

41 Art. 4 ust. 7 lt b pkt iii) zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

42 Art. 4 ust. 8:

- dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zdanie wstępne zmienione przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmienione przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

43 Art. 4 ust. 9 dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.192.31) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 sierpnia 2018 r.

44 Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1178/2011 w odniesieniu do automatycznego uznawania unijnych licencji załogi lotniczej oraz szkolenia w zakresie startu i lądowania (Dz.U L 192 z 30.7.2018, s. 31).

45 Art. 4a dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 sierpnia 2018 r.

46 Art. 4b dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2018/1974 z dnia 14 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.326.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2019 r.

47 Art. 4c dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

48 Art. 4c ust. 1 lit. b) zmieniona przez art. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 4 stycznia 2022 r.

49 Art. 4c ust. 1 lit. c) zmieniona przez art. 1 pkt 1 lit. b rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 4 stycznia 2022 r.

50 Art. 4c ust. 1 lit. d) zmieniona przez art. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 4 stycznia 2022 r.

51 Art. 4d zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

52 Art. 4e dodany przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

53 Art. 4f dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2024/1111 z dnia 10 kwietnia 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.1111) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 maja 2025 r.

54 Art. 4h dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

55 Art. 5 uchylony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

56 Art. 6 ust. 1 zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

57 Art. 8 uchylony przez art. 11 lit. a rozporządzenia nr 2020/723 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.170.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 22 czerwca 2020 r.

58 Art. 9 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

59 Art. 9a dodany przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 70/2014 z dnia 27 stycznia 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.23.25) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2014 r.

60 Art. 10 ust. 3 lit. b) zmieniona przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

61 Art. 10a dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

62 Art. 10a ust. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 lit. a rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

63 Art. 10a ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 7 lit. b rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

64 Art. 10a ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 7 lit. b rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

65 Art. 10a ust. 4 uchylony przez art. 1 pkt 7 lit. b rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

66 Art. 10a ust. 5 dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 sierpnia 2018 r.

67 Art. 10a ust. 6 dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

68 Art. 10b dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

69 Art. 10b ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

70 Art. 10b ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

71 Art. 10c dodany przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

72 Art. 10c ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

73 Art. 10c ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

74 Art. 11 ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

75 Art. 11a dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

76 Art. 11a ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 11 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

77 Art. 11a ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 11 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

78 Art. 11b dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

79 Art. 11c:

- dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

*⁾ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego oraz zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2111/2005, (WE) nr 1008/2008, (UE) nr 996/2010, (UE) nr 376/2014 i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE i 2014/53/UE, a także uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 552/2004 i (WE) nr 216/2008 i rozporządzenie Rady (EWG) nr 3922/91 (Dz.U. L 212 z 22.8.2018, s. 1).";

80 Art. 12 ust. 1b uchylony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

81 Art. 12 ust. 2 uchylony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

82 Art. 12 ust. 2a uchylony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

83 Art. 12 ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

84 Art. 12 ust. 4:

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. c rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2018/1974 z dnia 14 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.326.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 stycznia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

85 Art. 12 ust. 5 uchylony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

86 Art. 12 ust. 6 uchylony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

87 Art. 12 ust. 7:

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

88 Art. 12 ust. 8:

- dodany przez art. 1 pkt 3 lit. a rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2018/1974 z dnia 14 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.326.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 stycznia 2019 r.

89 Załącznik nr I:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.192.31) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 sierpnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 sierpnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 grudnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 i 3 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2018/1974 z dnia 14 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.326.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 stycznia 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 sierpnia 2024 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2024/1111 z dnia 10 kwietnia 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.1111) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 maja 2025 r.

90 Załącznik nr I dodatek 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 grudnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2018/1974 z dnia 14 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.326.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 stycznia 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 31 stycznia 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

91 Załącznik I dodatek 3:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

92 Załącznik I dodatek 4 zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

93 Załącznik I dodatek 5:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.192.31) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 sierpnia 2018 r.

94 Załącznik I dodatek 6:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

95 Załącznik nr I dodatek 7:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

96 Załącznik nr I dodatek 8:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/1747 z dnia 15 października 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.268.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 grudnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

97 Załącznik I dodatek 9:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 13 czerwca 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.149.98/2) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2016 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

98 Dodatek nr 10 dodany przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

99 Załącznik nr II:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

100 Załącznik nr III uchylony przez art. 11 lit. b rozporządzenia nr 2020/723 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.170.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 22 czerwca 2020 r.

101 Załącznik nr IV:

- zmieniony przez sprostowanie z dnia 12 maja 2025 r. (Dz.U.UE.L.2025.90378) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 15 grudnia 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2019/27 z dnia 19 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.8.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

102 Załącznik nr V dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

103 Załącznik nr VI:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.192.31) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 sierpnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2019/27 z dnia 19 grudnia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.8.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 stycznia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

104 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007 (Dz.U. L 122 z 24.4.2014, s. 18).

105 Rozporządzenie (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych (Dz.U. L 8 z 12.1.2001, s. 1).

106 Załącznik nr VI dodatek I:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2018/1065 z dnia 27 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.192.31) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 sierpnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 września 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

107 Załącznik nr VI dodatek II:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

108 Załącznik nr VI dodatek III:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

109 Zgodnie z certyfikatem kwalifikacji.

110 Załącznik nr VI dodatek IV:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r. Zmiany nie zostały naniesione na tekst.

111 Załącznik nr VI dodatek V:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

112 W przypadku państw spoza UE lub EASA słowa »Unia Europejska« należy skreślić.

113 Odniesienie do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011 lub rozporządzenia (UE) 2015/340 zmienia się zgodnie z zakresem certyfikatu.

114 Dodatek ten może zostać wydany jako część certyfikatu AeMC lub jako odrębny dokument.

115 Załącznik nr VI dodatek VI:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 245/2014 z dnia 13 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.74.33) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 3 kwietnia 2014 r.

116 Załącznik nr VI dodatek VII:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

117 W przypadku państw spoza UE słowa "Unia Europejska" należy skreślić.

118 Odniesienie do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011 lub rozporządzenia (UE) 2015/340, jak również do części MED i części ATCO.MED zmienia się zgodnie z zakresem certyfikatu.

119 Odniesienie do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011 lub rozporządzenia (UE) 2015/340, jak również do części MED i części ATCO.MED zmienia się zgodnie z zakresem certyfikatu.

120 .

121 Odniesienie do rozporządzenia (UE) nr 1178/2011 lub rozporządzenia (UE) 2015/340, jak również do części MED i części ATCO.MED zmienia się zgodnie z zakresem certyfikatu.

122 Załącznik ten może zostać wydany jako część certyfikatu lekarza orzecznika medycyny lotniczej lub jako odrębny dokument.

123 Załącznik nr VI dodatek VIII:

- dodany przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

*⁾ W przypadku państw spoza UE skreślić słowa »Unia Europejska«.

**) Dostosować odpowiednio do przypadku.

**) Dostosować odpowiednio do przypadku.

124 Załącznik nr VII:

- dodany przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 290/2012 z dnia 30 marca 2012 r. (Dz.U.UE.L.2012.100.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2012 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 70/2014 z dnia 27 stycznia 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.23.25) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 17 lutego 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2015/445 z dnia 17 marca 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.74.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2015 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 2016/539 z dnia 6 kwietnia 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.91.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 sierpnia 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 11 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/2193 z dnia 16 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.434.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 stycznia 2021 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozporządzenia nr 2024/2076 z dnia 24 lipca 2024 r. (Dz.U.UE.L.2024.2076) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 13 lutego 2025 r.

125 Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/340 z dnia 20 lutego 2015 r. ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne dotyczące licencji i certyfikatów kontrolerów ruchu lotniczego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008, zmieniające rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 i uchylające rozporządzenie Komisji (UE) nr 805/2011 (Dz.U. L 63 z 6.3.2015, s. 1, ELI: http:// data.europa.eu/eli/reg/2015/340/oj).

126 Załącznik nr VIII:

- dodany przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 2018/1119 z dnia 31 lipca 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.204.13) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 2 września 2018 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozporządzenia nr 2019/430 z dnia 18 marca 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.75.66) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2019 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 12 rozporządzenia nr 2020/359 z dnia 4 marca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.67.82) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 8 kwietnia 2020 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozporządzenia nr 2021/2227 z dnia 14 grudnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.448.39) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 października 2022 r.

• Identyfikator: Dz.U.UE.L.2011.311.1
• Rodzaj: Rozporządzenie
• Tytuł: Rozporządzenie 1178/2011 ustanawiające wymagania techniczne i procedury administracyjne odnoszące się do załóg w lotnictwie cywilnym zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008
• Data aktu: 03/11/2011
• Data ogłoszenia: 25/11/2011
• Data wejścia w życie: 08/04/2012, 15/12/2011