Zawiadomienie Komisji - Wytyczne Komisji ustanawiające kryteria dotyczące kosztów sprzątania odpadów zgodnie z art. 8 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko

Zawiadomienie Komisji

Wytyczne Komisji ustanawiające kryteria dotyczące kosztów sprzątania odpadów zgodnie z art. 8 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko

(C/2025/5646)

(Dz.U.UE C z dnia 24 października 2025 r.)

Spis treści

Spis treści

1 Wprowadzenie

2 Zakres

2.1 Producent

2.2 Odpady i zaśmiecenie

2.3 Działania podejmowane przez organy publiczne lub w ich imieniu

2.3.1 Organy publiczne

2.3.2 W ich imieniu

2.4 Sprzątanie

2.4.1 Działania związane ze sprzątaniem

2.4.2 Wyniki działań związanych ze sprzątaniem

2.5 Gospodarowanie zebranymi odpadami

2.5.1 Transport zebranych odpadów

2.5.2 Przetwarzanie zebranych odpadów

3 Ogólne zasady obliczania kosztów

3.1 Gospodarność

3.2 Przejrzystość

3.3 Proporcjonalność

4 Obliczanie kosztów zbierania i praktyk związanych z zaśmieceniem

5 Metody obliczania ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w zebranych odpadach. ..

5.1 Metody oparte na wkładzie

5.2 Metody oparte na produkcie

6 Opcje alokacji kosztów między producentów

6.1 Alokacja kosztów między poszczególne kategorie produktów wymienionych w części E załącznika do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

6.1.1 Alokacja kosztów w rozbiciu na producentów w przeliczeniu na produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

6.2 Alokacja kosztów w rozbiciu na poszczególnych producentów produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

7 Specyfika filtrów

1 Wprowadzenie

Niniejszy dokument zawiera wytyczne dotyczące interpretacji i wdrażania art. 8 zatytułowanego Rozszerzona odpowiedzialność producenta dyrektywy (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko ¹ , znanej również jako dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (zwana dalej "dyrektywą" lub "dyrektywą w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych"). Wytyczne te są spójne z rozporządzeniem 2025/40/WE ²  w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, dyrektywą 2008/98/WE ³  w sprawie odpadów ("dyrektywa ramowa w sprawie odpadów" lub "dyrektywa 2008/98/WE") oraz dyrektywą (UE) 2024/3019 ⁴  dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych.

Niniejsze wytyczne mają pomóc państwom członkowskim we wdrażaniu tych przepisów. Ich treść wraz z przykładami odzwierciedla poglądy Komisji Europejskiej oraz jej interpretację obowiązujących ram prawnych i jako taka nie jest prawnie wiążąca. Państwa członkowskie mogą brać pod uwagę uwarunkowania krajowe i specyfikę istniejących systemów. W związku z tym mogą nie uwzględnić wszystkich aspektów opisanych w niniejszych wytycznych. Wiążąca wykładnia przepisów unijnych należy do wyłącznej kompetencji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP) obejmuje zbiór wymogów, zgodnie z którymi producenci produktów ponoszą odpowiedzialność finansową lub odpowiedzialność finansową i organizacyjną za zarządzanie tym etapem w cyklu życia produktu, na którym produkt jest odpadem (zob. art. 3 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych). W art. 8 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zobowiązano państwa członkowskie do ustanowienia systemów ROP, które muszą spełniać określone wymogi dodatkowe w stosunku do wymogów określonych w art. 8 i 8a dyrektywy ramowej w sprawie odpadów. Taki dodatkowy wymóg ustanowiono w art. 8 ust. 2 lit. c) i art. 8 ust. 3 lit. b) dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Jest nim nałożony na państwa członkowskie wymóg zapewnienia, aby producenci produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części E sekcje I, II i III załącznika pokrywali "koszty sprzątania odpadów pochodzących z tych produktów, a następnie koszty ich transportu i przetwarzania". Obejmuje to następujące produkty:

– pojemniki na żywność,

– opakowania i owijki,

– pojemniki na napoje,

– kubki na napoje,

– lekkie plastikowe torby na zakupy,

– chusteczki nawilżane,

– balony,

– wyroby tytoniowe z filtrami i filtry do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi (zwane w wytycznych filtrami)

Art. 8 ust. 4 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zobowiązuje Komisję do publikowania, w porozumieniu z państwami członkowskimi, wytycznych odnośnie do kryteriów dotyczących kosztów sprzątania odpadów pochodzących z tych produktów, a następnie kosztów transportu i przetwarzania tych odpadów.

Niniejsze wytyczne zawierają kluczowe zasady dotyczące kosztów sprzątania odpadów, wyjaśniają zakres obowiązku wynikającego z ROP poprzez przedstawienie podstaw wspólnego rozumienia odpowiednich pojęć oraz proponują odpowiednie metody obliczania kosztów zbierania i praktyk związanych z gospodarowaniem odpadami, a także obliczania ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wśród odpadów wyrzucanych i zbieranych w miejscach publicznych, jak również opcje alokacji kosztów między producentów.

L z 22.1.2025), uchylająca dyrektywę 94/62/WE http://data.europa.eu/eli/dir/1994/62/2018-07-04 (Dz.U. L 365 z 31.12.1994)

W niniejszym dokumencie przedstawiono również przykłady działań, które Komisja uznała za wchodzące w zakres kosztów, które producenci mają pokrywać na podstawie dyrektywy. Wytyczne i przykłady nie są wyczerpujące. Przypomina się również, że jeżeli chodzi o filtry, to UE i jej państwa członkowskie są stronami Ramowej konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu (Ramowa konwencja WHO o ograniczeniu użycia tytoniu) ⁵ , a zatem mają prawny obowiązek stosowania jej postanowień (zob. sekcja 7).

Należy pamiętać, że to państwa członkowskie są odpowiedzialne za podejmowanie decyzji w sprawie konkretnej polityki sprzątania zaśmiecenia. Polityka ta musi być częścią planów gospodarki odpadami, o których mowa w art. 11 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz w art. 28 dyrektywy ramowej w sprawie odpadów. Musi również stanowić część programów środków określonych w art. 13 dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej 2008/56/WE ⁶ . Może również zostać objęta krajowymi programami wdrażania, o których mowa w art. 17 dyrektywy (UE) 2024/3019 dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Od tej polityki zależą związane z nimi koszty, które muszą pokrywać producenci. W zależności od dostępnych danych i z uwzględnieniem zasady proporcjonalności można stosować mniej lub bardziej szczegółowe metody obliczania kosztów.

Zgodnie z Konwencją o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, znaną również jako Konwencja z Aarhus ⁷ , państwa członkowskie powinny zapewniać skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości poprzez ustanowienie procedur odwoławczych, w ramach których społeczeństwo, w tym producenci i organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska, są o nich informowani i mogą mieć dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach związanych w szczególności z aspektami ROP, takimi jak obliczanie i alokacja kosztów.

Niniejsze wytyczne obejmują jedynie koszty sprzątania odpadów na podstawie art. 8 ust. 2 lit. c) oraz ust. 3 lit. b). Nie obejmują innych przepisów dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producenta określonych w art. 8 ust. 2 lit. a) i ust. 3 lit. a) (koszty upowszechniania wiedzy) oraz w art. 8 ust. 2 lit. b) (koszty zbierania odpadów w przypadku produktów pozostawianych w publicznych systemach zbierania) i w art. 8 ust. 3 lit. c) (koszty gromadzenia danych). W dyrektywie rzeczywiście wprowadzono wyraźne rozróżnienie między "sprzątaniem odpadów" a innymi kosztami pokrywanymi również w ramach ROP.

Wytyczne opracowano po konsultacji z państwami członkowskimi, za pośrednictwem komitetu ustanowionego na mocy art. 39 dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, zgodnie z art. 16 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Pracom nad wytycznymi towarzyszyło "Badanie wspierające opracowywanie aktów wykonawczych i wytycznych na podstawie dyrektywy w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko - sprawozdanie końcowe WP 6 w sprawie opracowania wytycznych dotyczących kosztów sprzątania zaśmiecenia" ⁸ .

2 Zakres

Aby określić zakres obowiązków wynikających z ROP na mocy dyrektywy w sprawie w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i tym samym zakres kosztów, które mają zostać pokryte, należy na wstępie wyjaśnić niektóre istotne pojęcia.

2.1 Producent

Definicja pojęcia "producent" zawarta w art. 3 pkt 11 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych obejmuje mające siedzibę w państwie członkowskim osoby zajmujące się produkcją, napełnianiem, sprzedażą lub wywozem, które wprowadzają produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do obrotu w tym państwie członkowskim, lub osoby zajmujące się sprzedażą w państwie członkowskim lub w państwie trzecim, które sprzedają takie produkty w innym państwie członkowskim bezpośrednio prywatnym gospodarstwom domowym lub użytkownikom innym niż gospodarstwa domowe. Wymagające pokrycia koszty sprzątania odpadów należy zatem rozdzielić między te różne rodzaje podmiotów gospodarczych. "Wprowadzanie do obrotu" oznacza pierwsze udostępnienie produktu na rynku państwa członkowskiego zgodnie z art. 3 ust. 6 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

2.2 Odpady i zaśmiecenie

Motyw 33 dyrektywy (UE) 2018/851 ⁹  zmieniającej dyrektywę ramową w sprawie odpadów stanowi, że: [p]aństwa członkowskie powinny również podjąć środki mające na celu uprzątnięcie zaśmiecenia środowiska, niezależnie od jego źródła lub wielkości oraz bez względu na to, czy odpady zostały wyrzucone umyślnie czy wskutek zaniedbania. Ponadto art. 13 dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej 2008/56/WE ¹⁰  stanowi, że [w] odniesieniu do każdego regionu lub podregionu morskiego państwa członkowskie określają środki, które należy zastosować, aby osiągnąć lub utrzymać dobry stan środowiska na ich wodach morskich, jak określono w art. 9 ust. 1, co obejmuje wymóg określony we wskaźniku jakości nr 10 ¹¹ , zgodnie z którym [w]łaściwości ani ilość znajdujących się w wodzie morskiej odpadów nie powodują szkód w środowisku przybrzeżnym i morskim.

Mając na uwadze cel dyrektywy, jakim jest zmniejszenie negatywnego wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, pojęcia "zaśmiecenie" i "odpady" należy rozumieć do celów dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych jako odnoszące się do odpadów pochodzących od konsumentów, które zostały celowo lub w wyniku zaniedbania pozostawione w powietrzu, glebie i wodzie, a tym samym zanieczyszczają środowisko lub stwarzają ryzyko zanieczyszczenia środowiska.

Odpady zbierające się na wlotach systemów kanalizacyjnych, takie jak wyrzucone do systemu chusteczki nawilżane, w kanalizacji deszczowej i przydrożnych rowach, należy uznać za zaśmiecenie. Zaśmiecenie mogą również stanowić odpady, które można odzyskiwać z systemów kanalizacyjnych, takich jak sieci jednostkowe lub sieci kanalizacji deszczowej po odprowadzeniu wody deszczowej.

Koszty sprzątania odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie powinny obejmować kosztów zamykania i rekultywacji miejsc nielegalnego składowania odpadów z gospodarstw domowych, mimo że produkty te mogą odpowiadać za pewną część zaśmiecenia, ponieważ do pokrycia tych kosztów powinno się zobowiązać - poprzez zastosowanie środków egzekucji - wytwórców odpadów (zanieczyszczających), a nie producentów.

Art. 8 ust. 2 lit. b) i ostatni akapit art. 8 ust. 3 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych odnoszą się do kosztów zbierania odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w części E sekcje I i III załącznika do dyrektywy, a następnie transportu i przetwarzania tych odpadów. Koszty te dotyczą pozycji odpadów, których nie wyrzucono jako zaśmiecenie, ale które są zbierane za pośrednictwem publicznych systemów zbierania odpadów (np. koszy). Ponieważ koszty te nie są kosztami sprzątania odpadów, nie wchodzą one w zakres wytycznych.

2.3 Działania podejmowane przez organy publiczne lub w ich imieniu

Art. 8 ust. 4 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowi, że koszty sprzątania odpowiednich odpadów pochodzących z tych produktów powinny być ograniczone do działań podejmowanych "przez organy publiczne lub w ich imieniu". Nie obejmuje to kosztów sprzątania odpadów wyrzuconych jako zaśmiecenie na terenie prywatnym (zwolnienie opisane w sekcji 2.3.2). W niniejszej sekcji wyjaśniono, w jaki sposób należy rozumieć pojęcia organy publiczne oraz w ich imieniu.

2.3.1 Organy publiczne

"Organy publiczne" nie zostały w dyrektywie zdefiniowane. Zdefiniowano je jednak w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2003/4/WE w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska ¹² . Zdaniem Komisji definicja ta powinna być również stosowana w kontekście dyrektywy w sprawie w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Zgodnie z tą definicja organ taki oznacza:

"a) rząd lub inny organ administracji publicznej, włączając publiczne organy doradcze, na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym;

b) osobę fizyczną lub prawną, która na mocy prawa krajowego sprawuje publiczne funkcje administracyjne, [łącznie z konkretnymi obowiązkami, działaniami lub usługami dotyczącymi środowiska] oraz

c) osobę fizyczną lub prawną sprawującą publiczne obowiązki lub funkcje lub świadczącą publiczne usługi dotyczące środowiska i podlegającą organowi lub osobie, o których mowa w lit a) lub b)."

2.3.2 W ich imieniu

Praktykami w zakresie sprzątania odpadów, które nie są podejmowane przez sam organ publiczny, lecz w jego imieniu, są działania zlecane podwykonawcom ¹³ .

Praktyki te obejmują działania związane ze zbieraniem odpadów na obszarach, za które odpowiadają organy publiczne. Mogą one dotyczyć obsługiwanych przez podmioty prywatne obszarów, których sprzątanie podlega odpowiedzialności publicznej, np. miejsca objęte koncesją.

Mogą one obejmować:

– infrastrukturę drogową, np. drogi, drogi rowerowe, strefy dla pieszych i pobocza;

– tereny przy akwenach, takie jak plaże, tereny nadbrzeżne przy jeziorach i rzekach oraz ścieżki holownicze wzdłuż kanałów;

– obszary infrastruktury transportowej, takie jak dworce, porty, lotniska, parkingi dla samochodów i rowerów;

– przestrzenie rekreacyjne i tereny zielone, takie jak parki, rezerwaty przyrody, parki narodowe i tereny rekreacyjne;

– miejsca publiczne o wysokim prawdopodobieństwie gromadzenia się ludzi, takie jak place, ulice miast;

– sieci zbierania ścieków komunalnych lub oczyszczalnie ścieków zarządzane przez przedsiębiorstwa publiczne lub prywatne/publiczne w imieniu organu publicznego.

Działania podejmowane "w ich imieniu" nie obejmują praktyk, za które organy publiczne nie są odpowiedzialne. Wyklucza to działania wolontariackie, takie jak akcje sprzątania plaż czy zbierania śmieci w najbliższej okolicy, których nie inicjują właściwe organy publiczne. Do celów pokrywania kosztów w ramach ROP można rozważyć jedynie zorganizowane dobrowolne, nienastawione na zysk akcje sprzątania poprzedzone umową lub porozumieniem z odpowiednim organem, takim jak gmina.

2.4 Sprzątanie

2.4.1 Działania związane ze sprzątaniem

Przez "sprzątanie" odpadów rozumie się usuwanie ich z obszarów, na których zostały one wyrzucone w niewłaściwy sposób, lub z obszarów, na które przemieściły się drogą powietrzną, lądową lub wodną. Sprzątanie może odbywać się ręcznie lub za pomocą środków mechanicznych.

Działania związane ze sprzątaniem obejmują:

– oczyszczanie i zamiatanie: oczyszczanie obszarów, za które odpowiadają organy publiczne, w regularnych odstępach czasu, z ustaloną minimalną częstotliwością, przy użyciu pojazdów z napędem lub bez napędu oraz siły roboczej odpowiednio i proporcjonalnie do lokalizacji oraz zgodnie z charakterystyką tych obszarów;

– zorganizowane oficjalnie sprzątanie terenów naturalnych (np. plaż publicznych) przeprowadzane przez właściwe organy publiczne lub w ich imieniu;

– dobrowolne zbieranie odpadów w sposób nienastawiony na zysk poprzedzone umową lub porozumieniem z właściwym organem: zbieranie śmieci przez wolontariuszy (np. obywateli, pracowników) na obszarach, za które odpowiadają organy publiczne, w tym prowadzone w imieniu takich organów;

– przymusowe zbieranie śmieci: przymusowe zbieranie śmieci (np. przez sprawców wykroczeń lub przestępstw w ramach resocjalizacji/prac społecznych) na obszarach, za które odpowiadają organy publiczne, w tym działania prowadzone w imieniu takich organów;

– czyszczenie infrastruktury służącej do zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych i usuwanie z niej produktów jednorazowego użytku oraz, w razie potrzeby, prowadzenie prac konserwacyjnych w celu odblokowania infrastruktury w przypadku nagromadzenia się w niej takich produktów, aby zapewnić jej prawidłowe i ciągłe funkcjonowanie.

2.4.2 Wyniki działań związanych ze sprzątaniem

Zakres działań związanych z sprzątaniem i ich koszty są również powiązane z ich wynikiem. W art. 8 ust. 4 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych ustanowiono wymóg, aby koszty nie przekraczały "kosztów niezbędnych do gospodarnego świadczenia wskazanych w tych przepisach usług".

Przedmiotowe "usługi" polegają na sprzątaniu odpadów na obszarach, za które odpowiadają władze publiczne. Zgodnie z art. 1 celem dyrektywy jest "zapobieganie wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko [...] oraz zmniejszanie tego wpływu". Można to osiągnąć tylko wtedy, gdy odpady zbiera się często, a przestrzeń publiczną utrzymuje się w czystości. Chociaż ostatecznym celem jest brak zaśmiecenia, w praktyce osiągnięcie tego celu może być trudne i kosztowne. Stopień, w jakim przestrzeń publiczną uzna się za wymagającą sprzątania, powinien być proporcjonalny i uwzględniać uwarunkowania lokalne (np. dostępność, zaludnienie i jego gęstość, strukturę organizacyjną i zmiany poziomu wynagrodzeń).

Podstawę do obliczenia niezbędnych kosztów sprzątania odpadów będzie stanowiło określenie pożądanego wyniku. Pożądany wynik może być różny, ponieważ nie wszystkie obszary wymagają sprzątania w takim samym stopniu, aby osiągnąć pożądane cele środowiskowe ^{14 (15} . Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych należy usuwać z infrastruktury ścieków komunalnych na wlocie oczyszczalni ścieków i w sieci zbierania ścieków, aby uniknąć blokady sieci w wyniku ich nagromadzenia. W określeniu tego wyniku mogłaby pomóc kategoryzacja poszczególnych obszarów wchodzących w zakres kompetencji gminy (np. ze względu na ich charakter, wykorzystanie, wartość turystyczną, walory estetyczne i krajobrazowe lub przepływ ruchu). Alternatywnie, w ramach uproszczonego podejścia, pożądany wynik można osiągnąć poprzez przyjęcie określonych częstotliwości działań związanych ze sprzątaniem w ustalonym okresie czasu.

Należy również wziąć pod uwagę ryzyko środowiskowe, jakie stwarzają odpady pozostające na niektórych obszarach - właściwym działaniem może być na przykład przeszukiwanie obszarów przylegających do rzek lub wybrzeża morskiego dokładniej i częściej niż innych obszarów w celu ograniczenia ryzyka występowania odpadów w środowisku rzecznym i morskim. W określeniu obszarów priorytetowych mogą pomóc decyzje oparte na danych ze stałego monitorowania i działaniach oceniających.

Może zaistnieć potrzeba dostosowania usług w kontekście sezonowym lub w sytuacji nadzwyczajnej (np. ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak powodzie i burze) lub wyjątkowych okoliczności (np. dużych imprez publicznych, takich jak festiwale lub jarmarki, lub ekstremalnych zdarzeń pogodowych).

Ponadto pożądany wynik nie powinien wiązać się z nadmiernym nakładem działań w stosunku do wpływu na środowisko, tak aby koszty ponoszone przez producentów nie przekraczały kosztów niezbędnych do osiągnięcia celów w sposób gospodarny. Wyniki należy również poddawać okresowym przeglądom.

Aby zapewnić producentom odpowiednich grup produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wynikające z dyrektywy zachęty do podejmowania na wcześniejszych etapach łańcucha dostaw działań służących zmniejszeniu ilości odpadów, poziom nakładów usług i wynikające z nich koszty powinny być powiązane z ilością zebranych odpadów i wynikami, które należy osiągnąć, tak aby doprowadzić do zmniejszenia ilości odpadów, co przekłada się na obniżone koszty sprzątania (zob. Sekcja 6).

2.5 Gospodarowanie zebranymi odpadami

Koszty sprzątania odpadów, o których mowa w art. 8 ust. 2 i art. 8 ust. 3, obejmują również dalszy transport i przetwarzanie tych odpadów.

2.5.1 Transport zebranych odpadów

Aby móc uwzględnić te koszty w ramach systemu ROP, transportem zebranych odpadów powinni zajmować się operatorzy wyznaczeni przez właściwe organy publiczne, wykorzystując w tym celu pojazdy lub ludzką siłę roboczą odpowiednie i proporcjonalne do ilości odpadów i miejsca ich zbierania. Jeżeli zebrane odpady są transportowane wraz z odpadami zmieszanymi, koszty transportu odpadów powinny być proporcjonalne do ich udziału w ogólnej ilości. Koszty transportu w przypadku różnych grup produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych mogą różnić się w zależności od odpowiednich kosztów ich sprzątania i przetwarzania.

2.5.2 Przetwarzanie zebranych odpadów

"Przetwarzanie" oznacza procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwienie (zob. art. 3 pkt 14 dyrektywy ramowej w sprawie odpadów).

Aby móc uwzględnić te koszty w ramach ROP, przetwarzaniem odpadów powinni zajmować się operatorzy wyznaczeni przez właściwe organy publiczne, wykorzystując w tym celu legalną infrastrukturę i procesy przetwarzania odpadów zgodnie z wymogami regulacyjnymi określonymi w odpowiednich przepisach krajowych i w dyrektywie 2008/98/WE. Jeżeli zebrane odpady są przetwarzane wraz z odpadami zmieszanymi, koszty przetwarzania odpadów powinny być proporcjonalne do ich udziału w ogólnej ilości. Koszty przetwarzania w przypadku różnych grup produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych mogą różnić się w zależności od odpowiednich kosztów ich sprzątania i transportu.

W miarę możliwości operatorzy ci powinni przetwarzać zebrane odpady zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami i dostępnymi najlepszymi praktykami, w tym w zakresie sortowania i recyklingu, nawet jeżeli wiąże się to z kosztami wyższymi niż koszty składowania lub odzysku energii. W przypadku chusteczek nawilżanych, balonów i filtrów selektywna zbiórka nie powinna być obowiązkowa (motyw 22 i a contrario art. 9 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych). Należy wziąć pod uwagę przychody (np. uzyskane ze sprzedaży zebranych odpadów podmiotom zajmującym się recyklingiem).

W przypadku recyklingu na tworzywa sztuczne przeznaczone do kontaktu z żywnością zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia (UE) 2022/1616 ¹⁶ , który może zakazywać recyklingu zebranych odpadów do tego celu w zależności od ich źródła. Odpady zebrane wkrótce po ich wyrzuceniu, takie jak odpady znajdujące się w pobliżu pojemników na śmieci (z których zbierane są jako odpady komunalne), można uznać do tego celu za odpady o tej samej jakości, chyba że istnieje ryzyko, że zostały zanieczyszczone substancjami chemicznymi, takimi jak olej mineralny lub sadza. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2022/1616 odpadów, które przez długi czas pozostawały w środowisku, w tym zbieranych z systemów kanalizacyjnych i rzek, zasadniczo nie należy uznawać za nadające się do recyklingu.

3 Ogólne zasady obliczania kosztów

Art. 8 ust. 4 stanowi, że [w]skazane w ust. 2 i 3 koszty, które należy pokryć, nie przekraczają kosztów niezbędnych do gospodarnego świadczenia wskazanych w tych przepisach usług i są one ustalane z zachowaniem przejrzystości między zainteresowanymi podmiotami. [...] Metoda ich obliczania musi być ustalona w taki sposób, aby koszty sprzątania odpadów mogły być ustalane w proporcjonalny sposób.

Zazwyczaj organy publiczne (w tym lokalne organy publiczne) zapewniają, aby obliczenia kosztów były zgodne z zasadami gospodarności, przejrzystości i proporcjonalności. Organy publiczne uwzględniają również przychody i nadzorują sprzątanie i gospodarowanie odpadami.

Producenci i organizacje odpowiedzialności producenta powinni poprzeć obliczenia kosztów odpowiednimi danymi dotyczącymi konkretnych grup produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. dotyczącymi masy produktu, zbiórki odpadów, opcji przetwarzania).

3.1 Gospodarność

Koszty, które mają pokryć producenci, muszą odpowiednio odzwierciedlać kwoty niezbędne do zapewnienia wystarczających i prowadzonych w sposób gospodarny działań związanych z odpadami, właściwych dla danej grupy produktów. Służby zajmujące się sprzątaniem odpadów powinny otrzymywać płatności, które w pełni pokrywają ich odpowiednie koszty, tylko wtedy, gdy świadczą swoje usługi skutecznie.

Do oceny i zapewnienia gospodarności świadczenia usług gospodarowania odpadami na szczeblu lokalnym można zastosować kilka metod, takich jak analiza porównawcza, konkurencja, przeglądy efektywności i monitorowanie wyników.

Jeżeli koszty zostały już uwzględnione we wdrażaniu ROP (np. selektywna zbiórka, transport i przetwarzanie) na podstawie dyrektyw 2008/98/WE i 94/62/WE, należy je odliczyć, ponieważ w przeciwnym razie byłyby zgłoszone dwukrotnie. Koszty te dotyczą w szczególności pojemników na żywność, opakowań i owijek, kubków na napoje, pojemników na napoje i lekkich toreb na zakupy z tworzyw sztucznych.

3.2 Przejrzystość

Producentów i odpowiednie lub zaangażowane strony (np. organizacje ochrony środowiska, przetwórców odpadów, podmioty zajmujące się oczyszczaniem ścieków) należy powiadamiać w sposób demokratyczny i przejrzysty o tym, w jaki sposób ustala się system pokrywanych przez nie kosztów operacji związanych z gospodarowaniem odpadami. Dane i procesy wykorzystywane do ustalenia niezbędnych kosztów sprzątania, transportu i przetwarzania, w tym informacje na temat sposobu alokacji kosztów między producentów, muszą być rzetelne i przejrzyste. Należy prowadzić regularną wymianę informacji między organami publicznymi, producentami i odpowiednimi lub zaangażowanymi stronami, np. poprzez ustanowienie specjalnych komitetów ¹⁷ .

3.3 Proporcjonalność

Dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych odnosi się do metody obliczania, którą należy opracować w taki sposób, aby koszty sprzątania odpadów mogły być ustalane zgodnie z zasadą proporcjonalności.

Obliczanie kosztów powinno opierać się na wiarygodnych danych, być jak najdokładniejsze i proporcjonalne w odniesieniu do obciążeń administracyjnych.

Koszty ponoszone przez producentów w odniesieniu do każdej kategorii produktów wymienionej w części E załącznika do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych powinny być proporcjonalne co najmniej do ilości produktów dostępnych na rynku, składu zaśmiecenia (jeżeli nie jest dostępny, można wykorzystać skład odpadów) oraz rzeczywiście ponoszonych kosztów ¹⁸ , a także do udziału nakładu pracy/zasobów wykorzystywanych w celu rozwiązania problemu danych produktów.

Przy obliczaniu kosztów należy rozróżnić koszty sprzątania i koszty późniejszego transportu i przetwarzania. Obliczanie kosztów powinno obejmować robociznę, materiały i maszyny.

Sposób obliczania kosztów należy regularnie aktualizować (co 3-5 lat), aby uwzględnić usprawnienia (np. lepsza infrastruktura zbierania odpadów, mniej zaśmiecenia w wyniku zmiany zachowań konsumentów, mniej wprowadzanych do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, lepsze projektowanie produktów przez producentów).

4 Obliczanie kosztów zbierania i praktyk związanych z zaśmieceniem

Za wiele praktyk sprzątania odpadów w państwach członkowskich UE odpowiadają władze lokalne ¹⁹ . W związku z tym dane są gromadzone głównie na tym szczeblu. Na szczeblu unijnym, krajowym, gminnym lub w odniesieniu do danego miejsca / danej działalności dostępny jest szereg dotyczących kosztów danych i szacunków pochodzących z opublikowanych badań, sprawozdań i odpowiedzi udzielonych w ankietach przez zainteresowane strony ^{20 ,21} .

Szacunkowe koszty mogą się znacznie różnić w zależności od zakresu kosztów (tj. działań uwzględnionych w szacunkach lub wyłączonych z nich) oraz zaangażowanych organizacji odpowiedzialności producenta. Na zaśmiecanie wpływa wiele czynników, takich jak świadomość społeczna, infrastruktura zbierania odpadów, wskaźniki zaśmiecania, koszty pracy, wyniki sprzątania, poziom urbanizacji, a nawet pogoda. Ponadto na koszty sprzątania odpadów może mieć duży wpływ reprezentatywność obszarów objętych badaniem (np. obszary wiejskie a obszary miejskie). W większości badań nie dokonuje się rozróżnienia między kosztami generowanymi przez odpady ogólne a kosztami generowanymi przez konkretne grupy produktów wymienione w części E załącznika do dyrektywy.

W związku z tymi różnicami nie jest możliwe ustalenie jasnego zbioru typowych wartości na szczeblu UE. Państwa członkowskie prawdopodobnie będą musiały przeprowadzić własną ocenę w oparciu o już dostępne informacje, np. pochodzące od producentów lub organizacji odpowiedzialności producenta, pozyskane na szczeblu gminnym lub - w przypadku ich braku lub uznania ich za nieaktualne lub nieistotne - przeprowadzić własne badania, w tym badania rynku, w celu określenia kosztów związanych z odpowiednimi działaniami w zakresie sprzątania odpadów.

Do udzielania informacji o kosztach sprzątania odpadów można wykorzystywać porównywalne zbiory danych z innych gmin, regionów lub państw członkowskich (np. w przypadkach, gdy odpowiednie dane są niedostępne lub gdy gromadzenie danych byłoby działaniem nieproporcjonalnym).

Przy obliczaniu rzeczywistych kosztów sprzątania odpadów należy wziąć pod uwagę następujące aspekty ²² :

– należy wybrać reprezentatywną próbę uczestniczących w badaniu gmin. Próba powinna obejmować gminy różnej wielkości i zarówno te osiągające najlepsze wyniki, jak i te, które pozostają w tyle. Dokładna wielkość próby zależy w znacznym stopniu od wielkości kraju i zróżnicowania na jego obszarze, w tym od takich czynników jak poziom urbanizacji, gęstość zaludnienia, ruch lub turystyka, ponieważ mają one duży wpływ na ilość odpadów, a tym samym na ich koszty. Umożliwia to dokładną ekstrapolację w celu ustalenia kosztów na szczeblu krajowym. Należy również wziąć pod uwagę reprezentatywną próbę lokalizacji, zwłaszcza tych, w których sprzątanie jest przeprowadzane najczęściej;

– w projekcie badań należy zwrócić się do gmin o udzielenie informacji na temat głównych czynników wpływających na koszty, których źródłem jest zaśmiecenie. Ankieta mogłaby obejmować:

– istniejące i planowane działania związane ze sprzątaniem;

– całkowitą ilość odpadów wygenerowanych w wyniku ich sprzątania na produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych;

– koszty osobowe: koszty pracy (w tym koszty ogólne) personelu zbierającego śmieci np. z ulic, parków i plaż;

– koszty maszyn, mediów i pojazdów: roczne koszty utrzymania i konserwacji, amortyzacji maszyn, mediów i pojazdów, plus dodatkowe roczne inwestycje w maszyny i pojazdy;

– koszty regularnego oczyszczania sieci kanalizacyjnych i usuwania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych z oczyszczalni ścieków oraz koszty środków nadzwyczajnych, które należy podejmować w przypadku zablokowania infrastruktury z powodu nagromadzenia tych produktów;

– koszty transportu (w kosztach na godzinę pomnożonych przez roczne wykorzystanie pojazdów i mediów);

– środki i koszty różnych opcji przetwarzania (analiza rzeczywiście poniesionych kosztów działań związanych ze sprzątaniem);

– miejsca i częstotliwość sprzątania.

Działania związane ze sprzątaniem odpadów są często łączone z innymi działaniami w środowisku publicznym. Na przykład pracownicy zbierający śmieci z ulic mogą w ramach tej samej zmiany zamiatać liście, opróżniać kosze, wykonywać czynności pielęgnacyjne w parkach, przeprowadzać naprawy mienia itp. Ponadto koszty usuwania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych z oczyszczalni ścieków należy uwzględniać według udziału tych produktów w usuwanych ze ścieków odpadach stałych przed ich przetworzeniem. Aby móc określić, która część kosztów jest związana z odpadami, o których mowa w art. 8 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, należy przeprowadzić analizę składu odpadów ²³ . Również przydatne może być sprawdzenie, ile czasu pracownicy poświęcają na wykonywanie poszczególnych czynności w ciągu typowego dnia.

Art. 8 ust. 4 dyrektywy stanowi, że z myślą o minimalizacji kosztów administracyjnych państwa członkowskie mogą ustalić wkłady finansowe na rzecz kosztów sprzątania odpadów poprzez ustanowienie odpowiednich, wieloletnich kwot zryczałtowanych. Tym samym, jeżeli organy publiczne nie będą w stanie uzyskać minimalnych danych wymaganych do zrozumienia kosztów działań lub jeżeli koszty administracyjne okażą się wysokie, rozwiązaniem może być zastosowanie tego podejścia.

Stosując wieloletnie kwoty stałe, państwa członkowskie powinny zapewnić, aby koszty ponoszone przez producentów nie wykraczały poza to, co jest konieczne do świadczenia w sposób gospodarny usług, o których mowa w sekcjach 2.4 i 2.5 oraz aby były one wykorzystywane wyłącznie do sprzątania odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Państwa członkowskie powinny zachęcać do pozyskiwania odpowiednich danych w celu ustanowienia przejrzystego systemu.

Aby pomóc w osiągnięciu celów dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, państwa członkowskie powinny zadbać o to, by obliczone koszty motywowały producentów do wdrażania środków zapobiegających zaśmiecaniu, a nie do usuwania odpadów.

5 Metody obliczania ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w zebranych odpadach

Po określeniu kosztów działań związanych z zaśmieceniem należy obliczyć udział w zbieranych odpadach produktów wymienionych w części E załącznika do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

grafika

Rysunek dotyczący rozróżnienia różnych rodzajów odpadów ²⁴

Komisja określiła dwa główne warianty (metody oparte na wkładzie i produkcie) obliczania ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wśród odpadów wyrzuconych jako zaśmiecenie w miejscach publicznych ²⁵ .

5.1 Metody oparte na wkładzie

W metodach opartych na wkładzie za podstawę przyjmuje się masę (tj. wagę) lub ilość (tj. liczbę pozycji) produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wprowadzonych do obrotu w danym państwie członkowskim, z uwzględnieniem importu i eksportu, w przypadku których potrzebne są dane. Dane te są dostępne na poziomie sektora, za pośrednictwem oficjalnych europejskich ²⁶  lub krajowych baz danych rynkowych, np. Prodcom, istniejących systemów ROP itp. Metoda ta wykorzystuje szacunki dotyczące udziału produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zużywanych w przestrzeni publicznej i wyrzucanych jako zaśmiecenie. Informacje na temat udziału produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które są wyrzucane jako zaśmiecenie, można ustalić w drodze ocen terenowych w oparciu o obserwacje tendencji w indywidualnych zachowaniach konsumenckich, cechy charakterystyczne

rynku i inne istotne warunki lokalne. Umożliwią one oszacowanie na poziomie państw członkowskich całkowitych ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które są wyrzucane we właściwy sposób (i tym samym zbierane), oraz produktów wyrzucanych w przestrzeni publicznej jako zaśmiecenie lub wyrzucanych do ścieków. Należy jednak wziąć pod uwagę poniższe aspekty. Metody oparte na wkładzie w dużym stopniu zależą od kompletnych i rzetelnych danych rynkowych, które nie są dostępne dla wszystkich grup produktów. Ponadto dostępne dane nie zawsze odzwierciedlają rzeczywistość w danym państwie członkowskim ze względu na takie czynniki, jak przemieszczanie się przez granice lub tzw. "jazda na gapę" (ang. free-riding). Podejście to również niezbyt nadaje się do różnicowania kosztów między poszczególnymi gminami. Chociaż można by zbadać jakie ilości odpowiedniego materiału są wyrzucane we właściwy sposób w danej gminie, na szczeblu gminy nie będzie dostępnych danych na temat produktów wprowadzanych do obrotu.

5.2 Metody oparte na produkcie

Metody oparte na produkcie opierają się na wynikach badań z wykorzystaniem próbek odpadów w celu określenia całkowitej ilości odpadów oraz odpowiadających jej udziałów produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych ²⁷ . Wykorzystują one okresowe analizy składu po zebraniu i sprzątnięciu odpadów na poziomie krajowym/ regionalnym/lokalnym przeprowadzane w celu zgromadzenia rzetelnych danych na temat całkowitej ilości odpadów i udziału produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych ²⁸ .

Rzetelność parametrów stosowanych w projekcie badań z wykorzystaniem próbek jest bardzo ważna dla zapewnienia, aby pomiary były jak najbardziej reprezentatywne dla warunków lokalnych, w związku z czym szczególne znaczenie mają pomiary poprzedzające analizy pilotażowe lub wiedza z poprzednich badań.

Istnieją również aspekty, które wymagają szczególnej uwagi przy stosowaniu metod opartych na produkcie. Liczba i częstotliwość pomiarów musi gwarantować reprezentatywność statystyczną. Na pobór próbek mogą mieć wpływ różne czynniki, takie jak zmienność sezonowa i zmiany czynników pogodowych. Metody oparte na produkcie muszą również uwzględniać czynniki zewnętrzne wpływające na masę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takie jak zawartość wilgoci i pozostałości żywności, co ma szczególne znaczenie przy stosowaniu alokacji kosztów na podstawie masy.

Poniżej przedstawiono najważniejsze parametry, które należy uwzględnić przy przeprowadzaniu analiz składu odpadów.

– Ustalanie i mapowanie lokalizacji pomiarów ^{29 ,30 ,31}

Przed rozpoczęciem właściwych analiz składu ważnym krokiem jest przeprowadzenie pomiarów poprzedzających analizy pilotażowe, aby dokonać przeglądu różnych rodzajów środowiska na danym obszarze oraz ich cech charakterystycznych pod względem zaśmiecenia. Pomiary poprzedzające analizy pilotażowe obejmują pomiary zaśmiecenia, podczas których określa się ilość odpadów pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na obszarach o danej wielkości (np. 10*10 m²). Wiarygodnym i reprezentatywnym punktem pomiarowym na potrzeby obliczania ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w oczyszczalniach ścieków może być obciążenie odpadami stałymi i ich skład. Na podstawie tych analiz można zidentyfikować kilka rodzajów środowiska, m.in. te, które wiążą się z wysokim lub niskim ryzykiem zaśmiecania. Lokalizacje należy wybierać z uwzględnieniem już istniejących przepisów dotyczących sprzątania wydanych na przykład przez władze lokalne.

– Ustalenie ram czasowych i częstotliwości pomiarów ³²

Jeżeli chodzi o ramy czasowe, analizy składu odpadów można przeprowadzać przez cały rok, aby odzwierciedlić potencjalne różnice w ilościach odpadów zbieranych w poszczególnych porach roku, np. w miesiącach letnich w porównaniu z zimowymi, w gminach o różnych cechach (takich jak poziom urbanizacji, gęstość zaludnienia, świadomość ekologiczna podgrup ludności i działania realizowane przez społeczność lokalną, liczba turystów itp.). Pogoda jest również zmienną wpływającą na pobór próbek odpadów i należy ją brać pod uwagę przy pomiarach opartych na próbkach, ponieważ deszcz może spłukiwać niektóre często wyrzucane lekkie produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. filtry) oraz wpływać na aktywność ludzi na wolnym powietrzu, która często prowadzi do zaśmiecania.

– Ustalenie momentu pomiaru w celu uniknięcia problemów związanych z zapasami i przepływami ³³

W przypadku każdej wybranej lokalizacji kluczowe znaczenie ma ustalenie, kiedy ostatnio przeprowadzono jej oczyszczanie. Jeżeli próbki pobiera się z miejsca, które od pewnego czasu nie było oczyszczane, ich pobranie pozwoli zmierzyć ilość odpadów, natomiast tempo, w jakim się nagromadziły pozostanie nieznane. W związku z tym rzadko oczyszczane obszary (np. rowy przy podrzędnych drogach wiejskich), z których pobiera się próbki, należy najpierw oczyścić, a następnie pozostawić na określony czas zanim pobierze się próbki. Na tej podstawie uzyska się informację o tempie gromadzenia się śmieci, a próbka będzie odzwierciedlać ich obecny, a nie dawny i ewentualnie nieaktualny skład.

– Ustalenie składu (rozpadu) produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Jeżeli produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych rozpadł się na kilka kawałków, istnieje ryzyko uznania poszczególnych kawałków (tego samego) produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych za różne tego typu produkty. Z drugiej strony podobne kawałki można uznać za jeden produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, nawet jeżeli pochodzą one z różnych produktów tego typu (np. zestaw kilku balonów można by uznać za materiał pochodzący z jednego tylko balonu). Przy przeprowadzaniu analiz składu odpadów należy ocenić te zagrożenia i w stosownych przypadkach uwzględnić je w metodyce.

– Ustalenie jednostki miary ^{34 ,35}

Możliwe jest zmierzenie ilości, masy i objętości. Najlepiej byłoby mierzyć zaśmiecenie według wszystkich trzech kategorii. Jeżeli nie wszystkie wskaźniki są znane, można zastosować współczynniki przeliczeniowe (np. jeżeli objętość pojemników na napoje jest znana, można zastosować współczynnik przeliczeniowy do obliczenia masy właściwej i odwrotnie). Aby określić odpowiednie koszty dla każdej grupy produktów z uwzględnieniem wspólnej praktyki, powinna istnieć co najmniej jedna wspólna jednostka miary dla wszystkich odpadów na danym etapie (sprzątanie, transport i przetwarzanie). Każde z trzech podejść do pomiarów daje bardzo różne wyniki w zakresie sposobu alokacji kosztów do każdej grupy produktów obecnej w odpadach. Zastosowanie prawidłowej metody pomiaru ma kluczowe znaczenie dla sprawiedliwego przypisania kosztów każdej grupie producentów, w związku z czym zrozumienie adekwatności każdej metody ma również kluczowe znaczenie. Na przykład filtry lub balony mają znacznie większy udział przy pomiarze ilościowym niż przy pomiarach objętości lub masy. Aby przestrzegać zasad proporcjonalności i równego traktowania, ważne jest znalezienie racjonalnego połączenia alokacji kosztów na podstawie ilości, masy i objętości.

– Ustalenie czynników pozwalających na rozszerzenie zakresu danych do skali regionalnej lub krajowej ^{36 ,37 ,38}

Po udostępnieniu wiarygodnych wyników dla wybranych punktów pobierania próbek odpadów można je agregować w celu uzyskania danych w skali regionalnej lub krajowej.

Rozszerzenie zakresu danych może dotyczyć następujących aspektów:

– określonego zestawu cech charakterystycznych różnych części kraju (obszarów miejskich, podmiejskich, wiejskich, terenów nadrzecznych, częstotliwości ruchu pieszego itp.);

– metody pobierania próbek zapewniającej dobrą próbę z obszarów posiadających każdy zestaw cech w celu określenia odpowiedniej rocznej ilości i składu odpadów na jednostkę (np. na km² lub na mieszkańca);

– liczby mieszkańców;

– typowego tempa zaśmiecania/składu odpadów dla każdego obszaru; oraz

– tempa zaśmiecania/składu odpadów mającego zastosowanie do zasięgu terenu (km²) o tych cechach.

6 Opcje alokacji kosztów między producentów

Po obliczeniu kosztów działań związanych ze sprzątaniem odpadów oraz udziału produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku E do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w całkowitej ilości odpadów koszty te należy najpierw podzielić między poszczególne kategorie tych produktów, a następnie między poszczególnych producentów w każdej kategorii produktów.

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby przy alokacji kosztów brać pod uwagę wszystkich producentów (w tym z państw trzecich), zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 11 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, którzy wprowadzają do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

6.1 Alokacja kosztów między poszczególne kategorie produktów wymienionych w części E załącznika do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Istnieje kilka potencjalnych opcji alokacji kosztów do poszczególnych kategorii produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, m.in. na podstawie masy, objętości lub ilości. Jak stwierdzono w sekcji 5, co najmniej jedna jednostka pomiarowa powinna odnosić się do całości odpadów na danym etapie (sprzątanie, transport i przetwarzanie). Należy zauważyć, że ponieważ pomiary masy, objętości i ilości różnych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych znacznie się różnią, podejście stosowane do alokacji kosztów może mieć duży wpływ na koszty niektórych z tych produktów, takich jak filtry i balony. Ważne jest, aby organy publiczne pobierały opłaty wynikające z ROP wyłącznie za kombinację faktycznie wykonanych działań w zakresie sprzątania.

Wybór kryteriów alokacji kosztów należy określać na poziomie państwa członkowskiego, uwzględniając lokalne praktyki, ale przy porównywaniu opcji alokacji można brać pod uwagę czynniki wyszczególnione poniżej.

– Dostępność rzetelnych i wiarygodnych danych

Wybrane przez państwa członkowskie podejście do alokacji kosztów powinno być spójne z metodami i praktykami w zakresie monitorowania odpadów po ich zebraniu. Podejście to powinno uwzględniać analizy składu po zebraniu i po sprzątnięciu odpadów (w przypadku stosowania metod opartych na produkcie) oraz liczbę produktów wprowadzonych do obrotu (w przypadku stosowania metod opartych na wkładzie).

– Złożoność systemu dla producentów i państw członkowskich

Potrzebna jest odpowiednia równowaga między rzetelną alokacją kosztów do kategorii produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych a regulacją, która jest spójna i egzekwowalna, przy jednoczesnym zapewnieniu minimalnych kosztów wdrożenia.

– Koszty sprzątania, transportu i przetwarzania odpadów

Alokację między różne kategorie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych należy ustalać bezpośrednio na podstawie masy lub objętości lub ilości danej kategorii tych produktów zebranych, przetransportowanych i poddanych przetworzeniu. Alokacja oparta na ilości mogłaby być bardziej odpowiednia dla kosztów logistycznych (zbieranie i transport) ³⁹ , natomiast alokacja oparta na masie mogłaby być bardziej odpowiednia dla kosztów przetwarzania ⁴⁰ , w zależności od stosowanych metod.

W kontekście sprzątania odpadów koszty niektórych pracochłonnych praktyk (np. sprzątanie ręczne) wynikają z ilości wyrzucanych jako zaśmiecenie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, a nie z ich masy (np. filtrów). Alokacje kosztów (według masy, objętości, ilości) powinny być zróżnicowane w zależności od grupy produktów i działań związanych ze sprzątaniem, w miarę możliwości w celu zminimalizowania działań kosztownych. Aby zachować zgodność z zasadami gospodarności, przejrzystości i proporcjonalności, obliczenia i alokacje kosztów muszą opierać się na jasno określonej metodyce. Poniższe tabele ilustrują możliwe metody ustalania alokacji kosztów w rozbiciu na producentów w odniesieniu do działań związanych ze sprzątaniem odpadów.

6.1.1 Alokacja kosztów w rozbiciu na producentów w przeliczeniu na produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

– Jeżeli dostępne dane są ograniczone, można rozważyć prosty podział i obliczenie udziału każdej pozycji produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku E do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w całkowitej ilości wyrzucanych pozycji produktów (sposób ten zastosowała na przykład agencja OVAM Flanders):

Grupa produktów	% masy	% objętości	% ilości	% całkowitego udziału w zaśmieceniu
Pojemniki na żywność	X	Y	Z	(X+Y+Z)/3
Opakowania i owijki
Pojemniki na napoje
Kubki na napoje
Lekkie plastikowe torby na zakupy
Chusteczki nawilżane
Balony
Filtry

Ta metoda podziału po prostu łączy wszystkie trzy wskaźniki bez szczegółowego odnoszenia się do każdego etapu procesu sprzątania. Jeżeli jednak dostępny jest jeden wskaźnik lub dwa wspólne wskaźniki, można zastosować podobne podejście (podział części procentowej całkowitego udziału w zaśmieceniu przez liczbę zastosowanych wskaźników (odpowiednio 1 lub 2)).

– Jeżeli dostępna jest wystarczająca ilość danych, można zastosować inną metodę alokacji. Na przykład dla każdej grupy produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych X (np. opakowania i owijki) można zastosować poniższą metodę:

Technika sprzątania odpadów (*)	Odpowiednie wskaźniki	Koszty całkowite	Udział
Oczyszczanie i zamiatanie	% objętości	A	% objętości pomnożony przez A
Zbieranie	% ilości	B	% ilości pomnożony przez B
Transport	% objętości	C	% objętości pomnożony przez C
Przetwarzanie	% masy	D	% masy pomnożony przez D
Łączne koszty w podziale na grupy produktów			Suma tej kolumny
(*) Kolumnę tę można podzielić dalej, np. na różne techniki sprzątania lub procedury przetwarzania, takie jak zbieranie i oczyszczanie ścieków, a także można zastosować inne odpowiednie wskaźniki, jeżeli wskaźniki wymienione w niniejszym dokumencie nie są dostępne lub nie są istotne.

Wskaźniki łączące koszty każdej techniki zbierania i sprzątania odpadów z względnym udziałem produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w całkowitej ilości odpadów stanowiących zaśmiecenie można wykorzystać do obliczenia całkowitego kosztu, który mają sfinansować producenci danej kategorii tych produktów. Do alokacji kosztów można zastosować połączenie wskaźników masy, objętości i ilości, w zależności od odpowiednich czynników odpowiedzialnych za koszty sprzątania, transportu i przetwarzania odpadów. Przykładowo przy założeniu, że opakowania i owijki stanowią 6 % odpadów sprzątanych przy użyciu danej techniki (według objętości) po koszcie A w EUR oraz 15 % odpadów zbieranych ręcznie (według pozycji) po koszcie B w EUR, koszty ponoszone przez producentów opakowań i owijek wyniosłyby A EUR x 6 % + B EUR x 15 %.

Stosując tę samą metodę, można następnie dodać koszty transportu i przetwarzania w celu obliczenia całkowitych kosztów, które muszą ponieść producenci. Poniższy praktyczny przykład można wykorzystać do opracowania metody alokacji z zastosowaniem podejścia trzystopniowego ⁴¹ .

Przykład: Koszty sprzątania w przeliczeniu na produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych
1.	Należy określić udział każdego produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych według rodzaju czynności sprzątania, oczyszczania lub zbierania (np. czyszczenie ulic, zamiatanie ulic, czyszczenie przestrzeni zielonych, opróżnianie kanalizacji deszczowej w pasie drogowym) w zależności od masy, objętości lub ilości (zob. sekcja 6.1.1).
2.	Poniesione koszty należy określić według rodzaju czynności sprzątania, czyszczenia lub zbierania.
3.	Koszt należy przypisać według rodzaju zgodnie z pkt 2 i według produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zgodnie z ich udziałem w pkt 1. W przypadku produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych A: - sprzątanie ulic (za pomocą maszyn) - np. masa stanowi 100 % całkowitego udziału odpadów. Z tego wynika następujące obliczenie: koszt czyszczenia ulic pomnożony przez udział w masie produktu A w odpadach; - zamiatanie ulic (oczyszczanie ręczne) - np. każdy mnożnik masy, objętości i ilości wynosi 33,3 %. Z tego wynika następujące obliczenie: koszt zamiatania ulic pomnożony przez średnią ważoną produktu A w odpadach (suma 1/3 udziału w masie produktu A w odpadach plus 1/3 udziału w objętości produktu A w odpadach plus 1/3 udziału w ilości produktu A w odpadach); - czyszczenie przestrzeni zielonych (oczyszczanie ręczne) - np. każdy mnożnik masy, objętości i ilości wynosi 33,3 %. Z tego wynika następujące obliczenie: koszt czyszczenia przestrzeni zielonych pomnożony przez średnią ważoną produktu A w odpadach (suma 1/3 udziału w masie produktu A w odpadach plus 1/3 udziału w objętości produktu A w odpadach plus 1/3 udziału w ilości produktu A w odpadach); - opróżnianie kanalizacji deszczowejw pasie drogowym - np. masa stanowi 100 %. Z tego wynika następujące obliczenie: koszt opróżniania kanalizacji deszczowej w pasie drogowym pomnożony przez udział w masie produktu A w odpadach; Obliczenia te należy następnie powtórzyć dla każdego produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w odpadach.

6.2 Alokacja kosztów w rozbiciu na poszczególnych producentów produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Kolejny etap polega na przypisaniu poszczególnym producentom kosztów praktyk i środków w odniesieniu do każdej grupy produktów wymienionych w części E załącznika do dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. System musi zapewniać, aby od producentów pobierana była prawidłowa łączna kwota, która w pełni pokrywa koszty netto (tj. z uwzględnieniem przychodów uzyskanych z ponownego użycia, sprzedaży surowców wtórnych i nieodebranych opłat kaucyjnych) związane z gospodarowaniem ich odpadami na terytorium państwa członkowskiego.

Opłaty należy pobierać od producentów zgodnie z zasadą "zanieczyszczający płaci", w zależności od ilości produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wprowadzanych przez nich do obrotu. Państwa członkowskie mogą ustanowić fundusz lub inny środek w celu pobierania opłat, które byłyby wykorzystywane do sprzątania, transportu i przetwarzania odpadów z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wyrzuconych jako zaśmiecenie. Umożliwiłoby to udostępnienie niezbędnych zasobów przed rozpoczęciem działań porządkowych, tak aby organy publiczne nie musiały finansować tych działań z wyprzedzeniem.

W szczególności, po ustaleniu całkowitych kosztów ponoszonych przez producentów danej kategorii produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, koszty mogą być dzielone między wszystkich właściwych producentów na podstawie ich udziału w rynku (liczba produktów wprowadzonych do obrotu), ponieważ identyfikacja dokładnych marek produktów w zebranych odpadach byłaby zazwyczaj bardzo trudna i kosztowna.

Zgodnie z opartą na wkładzie metodą obliczania ilości i udziału zebranych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, które wyrzucono jako zaśmiecenie, koszty ponoszone przez poszczególnych producentów danej kategorii tych produktów można określić na podstawie liczby lub ilości produktów wprowadzonych do obrotu i powiązanych z nimi kosztów zbierania i przetwarzania odpadów oraz sprzątania. Podejście to wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami i może wymagać zbierania danych, zwłaszcza że dane dotyczące liczby produktów wprowadzanych do obrotu są dostępne tylko dla niektórych grup produktów, takich jak filtry lub produkty już objęte systemami ROP.

Przy obliczaniu opłat można również uwzględnić wyniki istniejących działań organizowanych lub finansowanych przez producentów w celu zmniejszenia zaśmiecenia. Opłaty powinny być proporcjonalne do ilości wytwarzanych odpadów i objętości śmieci. Należy też ustanowić odpowiednie procesy przeglądu w celu uwzględnienia postępów w zakresie innowacji, ulepszonych praktyk zbierania i recyklingu, a w szczególności ograniczenia zachowań skutkujących zaśmiecaniem (np. dzięki ulepszonej infrastrukturze zbierania odpadów w miejscach publicznych, skutecznym kampaniom uświadamiającym, lepiej zaprojektowanym produktom itp.).

Należy stosować zasadę kosztów netto, co oznacza, że wszelkie przychody ze sprzedaży sprzątniętych odpadów, które były wyrzucone jako zaśmiecenie, powinny obniżyć odpowiednie opłaty producenta za dane praktyki związane z odpadami. Należy unikać podwójnego liczenia przychodów (np. sytuacji, gdy wartościowy materiał pochodzący z odpadów jest sprzedawany kilka razy w łańcuchu wartości).

Państwa członkowskie są odpowiedzialne za decydowanie o ostatecznych zasadach obliczania kosztów i udziału kosztów sprzątania odpadów, które mają pokrywać producenci.

7 Specyfika filtrów

Aby określić zasady dotyczące filtrów, należy rozważyć pewne dodatkowe elementy.

UE i jej państwa członkowskie są stronami Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (WHO FCTC), a zatem mają prawny obowiązek stosowania jej postanowień. Aby zapewnić spójność między działaniami w zakresie polityki ochrony środowiska i zdrowia publicznego, w niniejszej sekcji przypomniano odpowiednie obowiązki oraz wytyczne wynikające z tej konwencji.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 3 dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych umowy z podmiotami gospodarczymi dotyczące filtrów nie są dozwolone według dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:

3. Pod warunkiem osiągnięcia ustanowionych w art. 4 i 8 celów i zadań w zakresie gospodarowania odpadami, państwa członkowskie mogą dokonać transpozycji przepisów określonych w art. 4 ust. 1 i w art. 8 ust. 1 i 8, z wyjątkiem w zakresie wymienionych w części E sekcja III załącznika ⁴²  produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w drodze umów zawieranych między właściwymi organami a zainteresowanymi sektorami gospodarki.

Celem Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu jest ochrona obecnych i przyszłych pokoleń przed niszczącymi skutkami zdrowotnymi, społecznymi, środowiskowymi i gospodarczymi konsumpcji tytoniu i narażenia na dym tytoniowy. W tym kontekście art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu ustanawia zobowiązanie, zgodnie z którym przy określaniu i wdrażaniu swoich polityk zdrowia publicznego w odniesieniu do ograniczenia użycia tytoniu, Strony będą działać na rzecz ochrony takich polityk przed wpływem interesów handlowych i innych żywotnych interesów przemysłu tytoniowego zgodnie z przepisami prawa krajowego. W lutym 2024 r., na 10. Konferencji Stron Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, podjęto w drodze konsensusu decyzję ⁴³ , w której wezwano Strony, zgodnie z art. 5 ust. 3 tej konwencji, do ochrony polityki ochrony środowiska związanej z tytoniem przed komercyjnymi i żywotnymi interesami przemysłu tytoniowego oraz podmiotów działających na rzecz jego interesów; oraz do zwalczania działalności przemysłu tytoniowego w obszarze tak zwanej społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i do zapewnienia, aby cele Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu nie zostały podważone przez wdrażanie przez ten sektor systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

Wdrażanie art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu wspierają Wytyczne dotyczące tej konwencji ⁴⁴ . Wytyczne te nie są prawnie wiążące, ale mają na celu wspomaganie Stron, w tym UE i jej państw członkowskich, w wypełnianiu ich zobowiązań prawnych wynikających z art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu. Strony powinny wdrożyć zalecane środki we wszystkich działach administracji rządowej, w których interesie może leżeć wpływanie na politykę zdrowia publicznego w odniesieniu do ograniczenia użycia tytoniu lub które mogą być w stanie wywierać taki wpływ ⁴⁵ .

Wytyczne dotyczące wdrażania art. 5 ust. 3 stanowią, że [s]trony zajmujące się przemysłem tytoniowym lub działające na rzecz jego interesów powinny ponosić odpowiedzialność i działać w sposób przejrzysty. W wytycznych zaleca się również, aby strony ustanowiły środki mające na celu ograniczenie kontaktów z przemysłem tytoniowym i zapewnienie przejrzystości tych kontaktów, [...] a także [...] unikały konfliktów interesów w przypadku urzędników państwowych i pracowników.

Ponadto w wytycznych podkreśla się, że ponieważ produkty przemysłu tytoniowego są zabójcze, nie należy przyznawać mu zachęt do rozpoczynania lub prowadzenia działalności. W wytycznych zaleca się w tym względzie, aby strony odrzuciły partnerstwa oraz niewiążące i niewykonalne umowy z przemysłem tytoniowym oraz doprowadziły do sytuacji, w której działania przemysłu tytoniowego określane jako "odpowiedzialne społecznie", w tym między innymi działania określane jako stanowiące wyraz "społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw", nie są uznawane za normę oraz aby w miarę możliwości uregulowały te działania.

Strony Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, w tym UE i jej państwa członkowskie, powinny również zapewnić pełne przestrzeganie art. 13 tej konwencji. Postanowienie to zobowiązuje strony do wprowadzenia kompleksowego zakazu wszelkiej reklamy, promocji i sponsorowania wyrobów tytoniowych ⁴⁶ . W art. 5 dyrektywy 2003/33/WE w sprawie reklamy i sponsorowania wyrobów tytoniowych ⁴⁷  zakazuje się sponsorowania imprez lub działań z udziałem kilku państw członkowskich lub na ich terenie bądź też mających skutki transgraniczne. Zgodnie z art. 2 lit. c) wspomnianej dyrektywy "sponsorowanie" oznacza każdy rodzaj publicznego bądź indywidualnego udziału w imprezie mającej na celu pośrednie lub bezpośrednie promowanie produktów tytoniowych. Obejmuje to działania na rzecz środowiska wykorzystywane do bezpośredniej lub pośredniej promocji wyrobów tytoniowych.

W związku z powyższym ważne jest zapewnienie, aby również działania dotyczące filtrów były zgodne z obowiązkami wynikającymi z art. 5 ust. 3 i art. 13 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu. Przy alokacji kosztów związanych ze sprzątaniem odpadów z filtrów do pokrycia przez producentów tytoniu państwa członkowskie powinny również zapewnić, aby producenci tytoniu pokrywali te koszty zgodnie z tymi wytycznymi. Biorąc jednak pod uwagę powyższe okoliczności, państwa członkowskie powinny też zapewnić, aby przemysł tytoniowy nie otrzymywał, nawet w sposób niezamierzony, zachęt ani korzyści ⁴⁸  ani nie miał niepotrzebnych kontaktów z organami publicznymi (np. partnerstwa, umowy, wpłaty, współdziałanie).

1 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex%3A32019L0904 (Dz.U. L 155 z 12.6.2019).

2 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32025R0040&qid=1737563768222 (2025/40 Dz.U.

3 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32008L0098&qid=1684736996001 (Dz.U. L 312 z 22.11.2008).

4 https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2024/3019/oj (Dz.U. L z 12.12.2024).

5 Ramowa konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu (WHO FCTC), https://fctc.who.int/publications/i/ item/9241591013. Zob. także Decyzja Rady 2004/513/WE z dnia 2 czerwca 2004 r. w sprawie zawarcia Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (Dz.U. L 213 z 15.6.2004, s. 8).

6 https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2008/56/oj (Dz.U. L 164 z 25.6.2008).

7 https://unece.org/environment-policy/public-participation/aarhus-convention/text. Zob. również rozporządzenie (WE) 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus, transponujące ją do prawa UE, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ TXT/?uri=CELEX%3A32006R1367&qid=1748950217368 (Dz.U. L 264 z 25.9.2006, s. 13).

8 Ramboll "Study to support the development of implementing acts and guidance under the Directive on the reduction of the impact of certain plastic products on the environment - WP6 : final report on developing guidelines on litter clean-up cost", https://op.europa. eu/pl/publication-detail/-/publication/e9f3bf85-a706-11eb-9585-01aa75ed71a1.

9 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32018L0851&qid=1684738500528 (Dz.U. L 150 z 14.6.2018).

10 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32008L0056 (Dz.U. L 164 z 25.6.2008).

11 "Programmes of measures under the Marine Strategy Framework Directive to achieve or maintain good environmental status" ["Programy środków przewidzianych dyrektywą ramową w sprawie strategii morskiej służące osiągnięciu lub utrzymaniu dobrego stanu środowiska"], https://data.europa.eu/doi/10.2760/7769294, JRC139180.

12 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32003L0004&qid=1684738790587 (Dz.U. L 41 z 14.2.2003).

13 Jeżeli chodzi o filtry, w przypadku outsourcingu jakichkolwiek działań należy przestrzegać art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, w tym nie należy przyznawać przemysłowi tytoniowemu zachęt do rozpoczynania lub prowadzenia działalności (zob. sekcja 7).

14 "European coastline macro litter trends 2015 - 2021" ["Tendencje w zakresie zaśmiecenia linii wybrzeża europejskiego makroodpadami w latach 2015-2021"], https://data.europa.eu/doi/10.2760/0752301, JRC138907.

15 "A European threshold value and assessment method for macro litter on the coastlines"["Europejska wartość progowa i metoda oceny zaśmiecenia linii wybrzeża makroodpadami"], JRC121707.

16 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32022R1616&qid=1746621715988 (Dz.U. L 243 z 20.9.2022).

17 W przypadku filtrów należy przestrzegać art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, w tym obowiązku ograniczenia kontaktów z przemysłem tytoniowym i zapewnienia przejrzystości tych kontaktów (zob. sekcja 7).

18 Opracowanie pt. "Erarbeitung eines Kostenmodells für die Umsetzung von Artikel 8 Absatz 2 und 3 der EU-Einwegkunststoffrichtlinie" (DE), https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/479/publikationen/texte_132-2022_erarbeitung_eines_kostenmo dells_fuer_die_umsetzung_von_artikel_8_absatz_2_und_3_der_eu-einwegkunststoffrichtlinie_0.pdf.

19 Decyzja o zaangażowaniu i obowiązkach gmin należy do kompetencji państw członkowskich.

20 Opracowanie MWE pt. "Littering in the MWE Member States, An inventory of costs, amount and assessment" [Zaśmiecenie w państwach członkowskich MWE, Wykaz kosztów, ilości i ocen], s. 12, https://www.municipalwasteeurope.eu/sites/default/files/ LITTER%20COST%20STUDY%20-%20MUNICIPAL%20WASTE%20EUROPE-JUNE2020.pdf.

21 Opracowanie pt. "Erarbeitung eines Kostenmodells für die Umsetzung von Artikel 8 Absatz 2 und 3 der EU-Einwegkunststoffrichtlinie" (DE), https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/479/publikationen/texte_132-2022_erarbeitung_eines_kostenmo dells_fuer_die_umsetzung_von_artikel_8_absatz_2_und_3_der_eu-einwegkunststoffrichtlinie_0.pdf.

22 Opracowanie MWE pt. "Littering in the MWE Member States, An inventory of costs, amount and assessment", s. 24, https://www. municipalwasteeurope.eu/sites/default/files/LITTER%20COST%20STUDY%20-%20MUNICIPAL%20WASTE%20EUROPE- JUNE2020.pdf.

23 Np. wytyczne dotyczące jednolitej analizy odpadów w Saksonii "Richtlinie zur einheitlichen Abfallanalytik in Sachsen", https:// publikationen.sachsen.de/bdb/artikel/23865.

24 Na podstawie opracowania MWE pt. "Littering in the MWE Member States, An inventory of costs, amounts and assessments", rys. 2, https://www.municipalwasteeurope.eu/sites/default/files/LITTER%20COST%20STUDY%20-%20MUNICIPAL%20WASTE%20EUROPE- JUNE2020.pdf.

25 Ramboll "Study to support the development of implementing acts and guidance under the Directive on the reduction of the impact of certain plastic products on the environment -WP 6: final report on developing guidelines on litter clean-up cost", s. 56 i nast., https:// op.europa.eu/PL/publication-detail/-/publication/e9f3bf85-a706-11eb-9585-01aa75ed71a1.

26 Opracowanie Eunomia pt. "Plastics: Reuse, recycling and marine litter" ["Tworzywa sztuczne: ponowne wykorzystanie, recykling i odpady w środowisku morskim"], https://op.europa.eu/PL/publication-detail/-/publication/ 3cdca2d1-c5f2-11e8-9424-01aa75ed71a1/language-en.

27 "EU Marine Beach Litter Baselines" ["Pomiary wyjściowe odpadów z plaż morskich w UE"], https://publications.jrc.ec.europa.eu/ repository/handle/JRC114129.

28 Opracowanie VKU/INFA pt. "Ermittlung von Mengenanteilen und Kosten für die Sammlung und Entsorgung von Einwegkunststoffprodukten im öffentlichen Raum" (DE), https://www.vku.de/publikationen/default-77511ac8ffb6d2adfc49553333c458b8/.

29 Pomiar frakcji zaśmiecenia przeprowadzony przez OVAM, https://ovam.vlaanderen.be/fractietelling-zwerfvuil.

30 Opracowanie pt. "Erarbeitung eines Kostenmodells für die Umsetzung von Artikel 8 Absatz 2 und 3 der EU-Einwegkunststoffrichtlinie" (DE), https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/479/publikationen/texte_132-2022_erarbeitung_eines_kostenmo dells_fuer_die_umsetzung_von_artikel_8_absatz_2_und_3_der_eu-einwegkunststoffrichtlinie_0.pdf.

31 "Guidance on the monitoring of marine litter in European seas" ["Wytyczne dotyczące monitorowania odpadów w środowisku morskim w morzach europejskich"], https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC133594.

32 https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC133594.

33 https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC133594.

34 https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC133594.

35 "A Joint List of Litter Categories for Marine Macrolitter Monitoring" ["Wspólny wykaz kategorii zaśmiecenia na potrzeby monitorowania makroodpadów w środowisku morskim"], https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC121708.

36 https://data.europa.eu/doi/10.2760/0752301, JRC138907.

37 https://mcc.jrc.ec.europa.eu/documents/202009185110.pdf, JRC121707.

38 "Top Marine Beach Litter items in Europe" ["Główne pozycje odpadów na plażach morskich w Europie"], https://op.europa.eu/pl/ publication-detail/-/publication/d1d555f4-af6f-11e8-99ee-01aa75ed71a1/language-en, Raport techniczny JRC.

39 Opracowanie VKU/INFA pt. "Ermittlung von Mengenanteilen und Kosten für die Sammlung und Entsorgung von Einwegkunststoffprodukten im öffentlichen Raum" (DE), https://www.vku.de/publikationen/default-77511ac8ffb6d2adfc49553333c458b8/.

40 Badanie MWE pt. "Littering in the MWE Member States, An inventory of costs, amount and assessment" [Zaśmiecanie w państwach członkowskich MWE, wykaz kosztów, kwot i ocen], s. 21, https://www.municipalwasteeurope.eu/sites/default/files/LITTER%20COST %20STUDY%20-%20MUNICIPAL%20WASTE%20EUROPE-JUNE2020.pdf.

41 Opracowanie pt. "Erarbeitung eines Kostenmodells für die Umsetzung von Artikel 8 Absatz 2 und 3 der EU-Einwegkunststoffrichtlinie" (DE), https://www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/479/publikationen/texte_132-2022_erarbeitung_eines_kostenmo dells_fuer_die_umsetzung_von_artikel_8_absatz_2_und_3_der_eu-einwegkunststoffrichtlinie_0.pdf.

42 Wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi. Podkreślenie dodano.

43 Decyzja Konferencji Stron, FCTC/COP10(14), wdrożenie art. 18 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, https:// storage.googleapis.com/who-fctc-cop10-source/Decisions/fctc-cop-10-14-en.pdf.

44 Wytyczne WHO dotyczące wdrożenia art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, przyjęte w drodze konsensusu przez Konferencję Stron Ramowej Konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu na jej trzeciej sesji w 2008 r. (FCTC/COP/3/5), https://fctc.who.int/publications/m/item/guidelines-for-implementation-of-article-5.3.

45 Wytyczne WHO dotyczące wdrożenia art. 5 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu, Wprowadzenie, s. 4, ust. 2 i 3. Zob. również wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 maja 2016 r. w sprawie C-547/14, pkt 111 i 112, https://curia. europa.eu/juris/liste.jsf?num=C-547/14.

46 Mogą to być ograniczenia, w przypadku gdy strona nie jest w stanie wprowadzić kompleksowego zakazu ze względu na swoją konstytucję lub zasady konstytucyjne, zgodnie z art. 13 ust. 3 Ramowej konwencji WHO o ograniczeniu użycia tytoniu.

47 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32003L0033&qid=1728555561095 Dz.U. L 152 z 20.6.2003, s. 16.

48 Na przykład poprzez akcje sprzątania lub kampanie przeciwdziałania zaśmiecaniu lub podobne działania pokazujące przemysł tytoniowy jako przemysł odpowiedzialny społecznie lub umożliwiające reklamę, wsparcie marki lub autopromocję przemysłu tytoniowego i wyrobów tytoniowych, w tym poprzez przedstawianie niektórych wyrobów jako rzekomo przyjaznych dla środowiska.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.5646
• Rodzaj: Informacja
• Tytuł: Zawiadomienie Komisji - Wytyczne Komisji ustanawiające kryteria dotyczące kosztów sprzątania odpadów zgodnie z art. 8 ust. 4 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko
• Data aktu: 05/06/2019
• Data ogłoszenia: 24/10/2025
• Data wejścia w życie: 24/10/2025