Akty Prawne
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej - Seria C
Dz.U.UE.C.2018.356.10

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne (2016/2245(INI)).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne (2016/2245(INI))

P8_TA(2017)0427

Wykorzystanie instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne

(2018/C 356/02)

(Dz.U.UE C z dnia 4 października 2018 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 1 ,

uwzględniając publikację Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej pt. "Revealing territorial potentials and shaping new policies in specific types of territories in Europe: islands, mountains, sparsely populated and coastal regions" [Odkrywanie potencjału terytorialnego i kształtowanie nowej polityki dotyczącej europejskich obszarów o specyficznych uwarunkowaniach geograficznych: wysp, regionów górskich, obszarów słabo zaludnionych i regionów przybrzeżnych] 18 ,

mając na uwadze, że zmiany demograficzne to prawdziwy problem w Europie i na całym świecie, a także jedno z najważniejszych wyzwań, nie tylko w kontekście ogólnym, ale również dla wzmocnienia polityki rozwoju lokalnego i terytorialnego w dzisiejszej UE, obok problemów związanych z zatrudnieniem, niekontrolowaną globalizacją, zmianami klimatu, przejściem na gospodarkę niskoemisyjną oraz wyzwań stawianych przez zmiany technologiczne i przemysłowe oraz włączenie społeczne i gospodarcze;

mając na uwadze, że tak jak ma to miejsce w większości społeczeństw poprzemysłowych, od kilku dekad wzrasta długość życia obywateli Europy, a współczynnik płodności utrzymuje się na niskim poziomie, co może zmienić strukturę ludności i piramidę wieku, a czego skutkiem ubocznym jest malejąca liczba ludności w wieku produkcyjnym i starzenie się społeczeństwa; mając na uwadze, że kryzys gospodarczy, który dotknął całą Unię Europejską, wywarł ogromny wpływ na wiele obszarów i regionów, w szczególności wiejskich, a zwłaszcza doprowadził do ubóstwa na tych obszarach i do ich wyludnienia; mając na uwadze, że utrzymujące się zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć oraz rosnące zróżnicowanie emerytur poważnie utrudniają uczestnictwo kobiet w rynku pracy;

mając na uwadze, że zmiany demograficzne nie rozkładają się równomiernie we wszystkich krajach i regionach ze względu na naturalną dynamikę i przepływy migracyjne, z jakimi się one wiążą, a mianowicie liczba ludności na większości obszarów miejskich, a zwłaszcza metropolitalnych, wzrasta, podczas gdy maleje ona na większości obszarów wiejskich i obszarów oddalonych, a w regionach najbardziej oddalonych sytuacja jest bardzo zróżnicowana; mając na uwadze, że taka nierównowaga stanowi wielkie wyzwanie, zarówno dla obszarów wyludniających się, jak i dla tych, do których napływa ludność; mając na uwadze, że obszary oddalone lub takie, do których dostęp jest utrudniony, są najbardziej narażone na wystąpienie niżu demograficznego; mając na uwadze, że z drugiej strony należy zwrócić uwagę na skutki "suburbanizacji", która w wyniku dużej migracji ludności z dużych miast na otaczające je obszary wywiera presję na władze lokalne i regionalne;

mając na uwadze, że zmiany demograficzne stanowią wyzwanie dla zagwarantowania spójności społecznej i dobrobytu całości populacji oraz tworzenia warunków dla rozwoju gospodarczego o zrównoważonym charakterze; mając na uwadze, że zmiany demograficzne mają wpływ na infrastrukturę oraz dostępność i jakość usług, co przekłada się na różnice w łączności lub nierówny dostęp do technologii medycznych i często wynika z niewystarczających powiązań między ludnością miast i wsi;

mając na uwadze, że kobiety, szczególnie powyżej 60. roku życia, są bardziej narażone na ubóstwo i wykluczenie społeczne niż mężczyźni;

Uwagi ogólne

podkreśla, że zmiany demograficzne pociągają za sobą znaczną presję gospodarczą, społeczną, podatkową i środowiskową wywieraną na rządy państw członkowskich oraz władze lokalne i regionalne w zakresie zapewniania usług publicznych, szczególnie opieki społecznej i usług socjalnych, budowania i utrzymania infrastruktury oraz ochrony ekosystemów przez zrównoważone planowanie przestrzenne; podkreśla, że te rodzaje presji będą się nasilać wskutek zmniejszania się liczby ludności aktywnej zawodowo i wyższego wskaźnika obciążenia demograficznego; podkreśla kluczową rolę wysokiej jakości usług publicznych i prywatnych; podkreśla, jak ważny jest łatwy dostęp do wysokiej jakości i przystępnych cenowo usług publicznych i prywatnych, które są narzędziem zapewniania równouprawnienia kobiet i mężczyzn;

uważa, że zmianom demograficznym należy przeciwdziałać w sposób skoordynowany, w ramach działań wszystkich władz europejskich, krajowych, regionalnych i lokalnych, przez realizowanie zróżnicowanych strategii przystosowawczych, odzwierciedlających realia lokalne i regionalne oraz przez skuteczne wielopoziomowe sprawowanie rządów, nie tylko w odniesieniu do struktury szczegółowych strategii politycznych ukierunkowanych na konkretne regiony, ale także w odniesieniu do realizacji tych strategii; jest zdania, że celem tej skoordynowanej i zintegrowanej reakcji powinno być podnoszenie jakości życia i zapewnianie obywatelom lepszych możliwości gospodarczych oraz inwestowanie w wysokiej jakości, łatwo dostępne i niedrogie usługi społeczne i publiczne w odnośnych regionach; uważa ponadto, że należy zaangażować przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz inne zainteresowane podmioty; zauważa, że wszelkie plany globalne muszą uwzględniać rolę miast, obszarów wiejskich oraz obszarów rybackich i nadmorskich, a także obszarów borykających się ze szczególnymi problemami związanymi z sytuacją geograficzną lub demograficzną, w związku z czym należy również brać pod uwagę szczególne wyzwania występujące w regionach najbardziej oddalonych, najbardziej na północ wysuniętych regionach o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regionach wyspiarskich, transgranicznych lub górskich, jak wyraźnie stwierdzono w Traktacie z Lizbony; wzywa państwa członkowskie i Komisję do wzięcia pod uwagę wpływu różnych strategii politycznych na równouprawnienie płci i zmiany demograficzne;

uznaje, że choć zmiany demograficzne tworzą nowe wyzwania, oferują one również możliwości rozwoju na szczeblu lokalnym w następstwie zmieniających się potrzeb społeczności miejskich, przede wszystkim pod względem odżywiania, spędzania czasu wolnego i wypoczynku, dzięki potencjałowi rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa oraz wysokiej jakości, bezpiecznym i zróżnicowanym produktom; uważa, że turystyka wiejska w ogólności, a w szczególności turystyka ekologiczna, handel elektroniczny, usługi świadczone na poziomie społeczności lokalnych i srebrna gospodarka również oferują możliwości rozwoju na szczeblu lokalnym, zwiększenia wartości krajowych produktów rolniczych i pozarolniczych, takich jak rękodzieło artystyczne, hafty i wyroby ceramiczne, za pośrednictwem europejskiego systemu ochrony oznaczeń geograficznych; podkreśla w związku z tym znaczenie strategii inteligentnej specjalizacji, które wspierają regiony i lokalne obszary w określaniu działań o wysokiej wartości dodanej i stworzenie atrakcyjnych dla innowacji ekosystemów, począwszy od prawdziwej strategii wielowymiarowego rozwoju obszarów wiejskich, która łączy gospodarkę o obiektu zamkniętym z planowaniem przestrzennym; podkreśla, że agroturystyka, która pomaga w utrzymaniu dynamicznego stylu życia na obszarach wiejskich, również stanowi ważny sektor; podkreśla znaczenie dialogu społecznego i włączenia partnerów społecznych wraz z innymi zainteresowanymi stronami i władzami na szczeblu lokalnym na wszystkich etapach opracowywania i wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, aby lepiej przewidywać skutki zmian demograficznych na lokalnych rynkach pracy oraz opracowywać strategie podejmowania takich wyzwań;

Charakterystyka zmian demograficznych w UE

zauważa, że główne problemy dotyczące zmian demograficznych, z którymi boryka się obecnie wiele części UE, to starzenie się w wyniku zakłóceń piramidy wiekowej, spadek liczby urodzeń oraz późniejszy drastyczny spadek liczby dzieci i młodzieży, stałe zmniejszanie się liczby ludności, niedobory wykwalifikowanej siły roboczej, brak miejsc pracy, emigracja młodych ludzi ze względu na możliwości zatrudnienia oraz zmiany w strukturze demograficznej; uważa, że obecna polityka rolna, zanik tradycyjnych rodzajów działalności, produktów, systemów produkcji i siły roboczej, utrata lokalnej wiedzy fachowej, brak widoczności pracy wykonywanej przez kobiety, niski poziom przedsiębiorczości, niska lub zerowa konkurencyjność regionów z powodu braku inwestycji, utrata różnorodności biologicznej, postępujące zakrzewienie lasów oraz zagrożenie pożarem również są istotnymi problemami związanymi ze zmianami demograficznymi; podkreśla, że skutki tych zmian znacznie różnią się w zależności od regionu, częściowo ze względu na przemieszczanie się ludności do dużych ośrodków miejskich w poszukiwaniu pracy;

podkreśla, że jednym z głównych celów unijnej polityki demograficznej powinno być uwzględnienie wszystkich obszarów, które muszą zmagać się z nierównowagą demograficzną, oraz specyficznych uwarunkowań tych obszarów, czyli czynników, do których od dawna starano się dostosować politykę spójności, co będzie wymagało podjęcia jeszcze większych starań po roku 2020; wskazuje, że zmiany demograficzne dotyczą wszystkich obszarów, tj. zarówno obszarów wiejskich, jak i miast, lecz mają różne implikacje i zależą od różnych czynników, takich jak intensywność i szybkość, z jaką zachodzą lub dotykają regionów przyjmujących migrantów lub regionów o malejącej liczbie ludności;

podkreśla konieczność promowania i wspierania małych i średnich gospodarstw rolnych działających na terenach górskich i wiejskich, które dzięki zastosowaniu tradycyjnych technik i metod produkcji wykorzystujących w zintegrowany i zrównoważony sposób zasoby naturalne, takie jak pastwiska i różnego rodzaju uprawy roślin pastewnych, wytwarzają produkty o szczególnych cechach jakościowych i mogą doprowadzić do odwrócenia lub ograniczenia procesu wyludniania się tych obszarów;

podkreśla, że te zmiany demograficzne nie są w UE zjawiskiem nowym, ale obecnie nasilają się z niespotykaną dotąd intensywnością, szczególnie wskutek presji społecznej i gospodarczej; zwraca uwagę, że liczba osób starszych stale rośnie - co roku blisko 2 mln osób osiąga wiek 60 lat - co ma wpływ na planowanie przestrzenne oraz planowanie w dziedzinie polityki mieszkaniowej i transportowej, a także na inne rodzaje infrastruktury i usług; zauważa z zaniepokojeniem, że w regionach charakteryzującym się gwałtownym spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym wyzwania demograficzne będą szczególnie dotkliwe; uznaje, że brak inwestycji, słabo rozwinięta infrastruktura, ograniczona łączność, ograniczony dostęp do usług społecznych i brak miejsc pracy to kluczowe czynniki wyludniania; podkreśla, że zmiany demograficzne mogą mieć znaczny wpływ w szczególności na emerytury i zrównoważenie środowiskowe, ponieważ zarówno wyludnianie się obszarów wiejskich, jak i rosnąca urbanizacja oddziałują na ekosystemy, ochronę przyrody i wykorzystanie zasobów naturalnych, pociągając za sobą szczególne konsekwencje dla użytkowania gruntów miejskich, infrastruktury, rynków nieruchomości i terenów zielonych;

uważa, że aspekt płci w kontekście zmian demograficznych należy uwzględnić w sposób przekrojowy, ponieważ w regionach doświadczających niżu demograficznego występuje również dysproporcja płci i struktury wiekowej wskutek migracji wewnętrznej; uważa, że wyzwania wynikające ze zmian demograficznych mogą i muszą być podejmowane w ramach polityki sprzyjającej równouprawnieniu płci, w związku z czym należy uwzględniać aspekt płci w debatach dotyczących wszystkich kwestii związanych z problemami demograficznymi; uważa w związku z tym, że w przyszłości należy nasilić wdrażanie zasady uwzględniania aspektu płci w ramach wszystkich europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych;

przypomina, że strategia "Europa 2020" zajmuje się kwestią wyzwań demograficznych w większości z siedmiu inicjatyw przewodnich, zaprojektowanych w celu rozwiązania problemów i ustanowienia podstawowych priorytetów Unii w dziedzinie zatrudnienia, innowacji, edukacji, ograniczenia ubóstwa, klimatu i energetyki; podkreśla, że zasadnicza część działań związanych z wdrażaniem tej strategii i jej inicjatyw przewodnich opiera się na wsparciu finansowym z instrumentów polityki spójności, łącznie z postanowieniami mającymi na celu zajęcie się zmianami demograficznymi i starzeniem się ludności; podkreśla również, że te wymiary należy uwypuklić we wszystkich instrumentach Unii Europejskiej;

Koordynacja strategii politycznych UE

11.

wzywa do zwiększenia koordynacji instrumentów UE - w szczególności wspólnej polityki rolnej (WPR), europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w tym Funduszu Spójności, Europejskiej współpracy terytorialnej, Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) i instrumentu "Łącząc Europę" - w celu zapewnienia bardziej kompleksowego podejścia do zmian demograficznych; stwierdza, że skoro mechanizmy stosowane do tej pory nie zdołały powstrzymać postępu zakłóceń równowagi demograficznej, należy dokonać przeglądu obecnych kierunków polityki i działania wszystkich wymienionych mechanizmów; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane na rzecz zmaksymalizowania synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych; ponownie wzywa Komisję do zaproponowania strategii dotyczącej zmian demograficznych, w której następujące dziedziny będą traktowane priorytetowo: godne zatrudnienie i jakość stosunku pracy, ze szczególnym naciskiem na nowe formy pracy i jej funkcję społeczną; terytorialny aspekt polityki promującej działalność gospodarczą i zatrudnienie; rozwój infrastruktury zwiększającej dostęp do obszarów dotkniętych trudnościami demograficznymi, takimi jak czynnik lokalizacji przedsiębiorstw, i konkurencyjność tych obszarów; powszechny zasięg ICT o konkurencyjnej jakości i konkurencyjnych cenach na terenach o mniejszej gęstości zaludnienia; zapewnienie podstawowych państwowych usług opieki na terenach dotkniętych trudnościami demograficznymi; lokalny transport publiczny w celu zapewnienia dostępu do usług publicznych; strategie polityczne mające na celu zapewnienie lepszej równowagi między obowiązkami rodzinnymi i zawodowymi, zrównoważonej wymiany pokoleń, a także odpowiedniej opieki nad osobami niesamodzielnymi; strategie polityczne w zakresie przyjmowania, integracji i powrotu migrantów i uchodźców objętych ochroną międzynarodową oraz szerokie stosowanie nowych, bardziej atrakcyjnych ram komunikacji na obszarach wiejskich; podkreśla znaczenie istniejących inicjatyw, takich jak Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu, nowoczesne technologie w służbie osobom starszym oraz wspólnoty wiedzy i innowacji EIT w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz zdrowia; wzywa Komisję do uwzględnienia rozwiązań, które już zostały opracowane w ramach tych inicjatyw, przy podejmowaniu wyzwań demograficznych, z którymi mierzą się regiony europejskie; zwraca uwagę na znaczenie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie dla wspierania kształcenia i szkolenia na obszarach zagrożonych wyludnieniem; uważa, że w ramach inicjatywy dotyczącej lepszego stanowienia prawa należy włączyć do oceny oddziaływania poprzedzającej każdą unijną inicjatywę ustawodawczą wymóg oceny tej inicjatywy pod względem oddziaływania w wymiarze demograficznym;

12.

podkreśla znaczenie włączenia przez UE kwestii demograficznych do wszystkich dziedzin polityki, m.in. uwzględnienia ich w jej pozycjach budżetowych, żeby umożliwić rozwój tych kierunków polityki, w szczególności w dziedzinie spójności, zatrudnienia, rolnictwa, środowiska, społeczeństwa informacyjnego, badań, rozwoju technologicznego i innowacji, zatrudnienia, edukacji, polityki społecznej i transportu; uważa, że ustalenia zawarte w sprawozdaniach w sprawie oddziaływania zmian demograficznych należy uwzględniać przy opracowywaniu strategii politycznych i demograficznych kryteriów, które bierze się pod uwagę w ocenie wyników tych strategii politycznych i niepożądanych skutków w celu sprzyjania podejściu do zmian demograficznych, które obejmuje zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych; jest zdania, że należy poświęcić szczególną uwagę obszarom wiejskim, które szczególnie borykają się z tymi problemami demograficznymi; w tym kontekście podkreśla potencjał inicjatywy na rzecz inteligentnych wsi, która w połączeniu z nowoczesnymi technologiami, takimi jak sieć 5G, oraz innowacyjnością umożliwi rewitalizację społeczności wiejskich; dodatkowo podkreśla znaczenie bliższej współpracy między obszarami wiejskimi i miejskimi; podkreśla znaczenie zapewnienia powszechnego dostępu do niedrogich usług publicznych i infrastruktury wysokiej jakości - w tym do cyfrowych usług publicznych i infrastruktury, szczególnie dla dzieci, młodzieży i osób starszych - dla wspierania włączenia społecznego, zapewnienia równouprawnienia płci i łagodzenia skutków zmian demograficznych; podkreśla, że ważne jest - szczególnie na obszarach zagrożonych wyludnieniem - tworzenie możliwości płatnego zatrudnienia, tak aby chronić lokalne społeczności i zapewnić warunki ułatwiające zachowanie odpowiedniej równowagi między życiem zawodowym a osobistym; uważa, że należy położyć nacisk na globalną wizję geograficzną dla obszarów miejskich i wiejskich jako uzupełniających się obszarów funkcjonalnych; podkreśla, że potrzebna jest ściślejsza integracja między różnymi funduszami, aby zapewnić prawdziwie zrównoważony rozwój lokalny oparty na zaangażowaniu społecznym; podkreśla, że polityka demograficzna UE powinna w większym stopniu zmierzać do wzajemnego uzupełnienia i koordynacji z państwami członkowskimi i w wymiarze horyzontalnym; przypomina, że Unia Europejska nie tylko zapewnia fundusze na potrzeby rozwoju terytorialnego, ale również w znacznym stopniu kształtuje zdolności organów lokalnych i regionalnych do wykorzystania własnych środków w celu przeciwdziałania nierównościom społeczno-terytorialnym; podkreśla, że wprawdzie dzięki procesowi unowocześnienia polityki pomocy przyznawanej przez państwo udało się osiągnąć uproszczenie i rozszerzenie zakresu wyjątków, które nie wymagają zgłoszenia, lecz obecne ramy nadal są skomplikowane i uciążliwe dla mniejszych organów szczebla lokalnego i regionalnego; uważa, że wprawdzie w 2014 r. znacznie uproszczono prawo zamówień publicznych, lecz nadal istnieje zbyt wiele utrudnień, z powodu których małe organy szczebla lokalnego i regionalnego nie mogą poprawić obrotu gospodarczego na tych wrażliwych obszarach;

13.

jest zdania, że UE powinna wspierać politykę migracji i integracji w państwach członkowskich, przy poszanowaniu praw i kompetencji państw członkowskich, jak również zasady pomocniczości, tak aby zminimalizować negatywne tendencje demograficzne; podkreśla istotną rolę strategii politycznych służących zakładaniu i wspieraniu rodzin; uważa, że samorządy lokalne i regionalne powinny posiadać zdolność do skutecznego wdrażania w terenie polityki włączenia społecznego; jest zdania, że władze lokalne i regionalne powinny aktywnie uczestniczyć w działaniach podejmowanych w celu sprostania wyzwaniom demograficznym; apeluje, aby w rocznej analizie wzrostu gospodarczego oraz zaleceniach dla poszczególnych krajów uwzględniane były różnice regionalne i zakłócenia równowagi w obrębie regionów państw członkowskich; uważa, że w regionach przygranicznych taka współpraca musi odzwierciedlać zarówno oczekiwania, jak i zakres inicjatyw transgranicznych; sugeruje opracowanie programów szkoleniowych w tym obszarze, aby umożliwić lepsze zrozumienie powiązanych zagadnień i upowszechnić wiedzę o nich; uważa, że podejście do rozwiązywania problemów demograficznych musi być zintegrowane dla całej Europy oraz że rozwiązanie problemu w jednej części kontynentu nie powinno mieć negatywnego wpływu na inne obszary europejskie; wzywa do stworzenia na szczeblu ogólnoeuropejskim sieci wymiany dobrych praktyk i doświadczeń, za pośrednictwem której władze lokalne i regionalne oraz zainteresowane podmioty społeczeństwa obywatelskiego będą mogły uczyć się od siebie, jak rozwiązywać problemy wynikające ze zmian demograficznych;

Zwiększanie skuteczności funduszy europejskich

14.

podkreśla, że należy zwiększyć skuteczność europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w rozwiązywaniu problemów związanych ze zmianami demograficznymi w kolejnym okresie programowania poprzez większe i bardziej konkretne ukierunkowanie działań na zmiany demograficzne jako obszar priorytetowy w przyjętych rozporządzeniach oraz rozpowszechnienie wytycznych mających na celu wsparcie państw członkowskich, regionów i samorządów lokalnych, co pozwoliłoby na wykorzystanie możliwości uwzględnienia zmian demograficznych, które oferują fundusze strukturalne i inwestycyjne, podczas opracowywania i wdrażania umów o partnerstwie i programów operacyjnych; bardziej aktywne podejście do kształtowania polityki demograficznej oraz wymiany dobrych praktyk i doświadczeń w celu pozyskania wiedzy instytucjonalnej; zapewnienie instytucjom zarządzającym i lokalnym zainteresowanym stronom wsparcia technicznego umożliwiającego realizację skutecznych strategii politycznych ukierunkowanych na zmiany demograficzne na szczeblu zarówno krajowym, jak i regionalnym; zobowiązanie samorządów terytorialnych do aktywnego uczestnictwa w projektowaniu i ocenie wewnętrznej programów wykorzystania funduszy i zarządzaniu nimi oraz konieczne rozpoznanie obszarów objętych problemami demograficznymi na poziomie NUTS 3 i na szczeblu lokalnych jednostek administracyjnych; zachęca do udzielenia wsparcia technicznego oraz szkolenia lokalnych zainteresowanych stron i organów zarządzających w celu wdrożenia skutecznych strategii politycznych stanowiących odpowiedź na zmiany demograficzne na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym; uważa, że często w niektórych państwach członkowskich dotacje regionalne na poziomie NUTS 2 maskują nierówności społeczno-terytorialne, wewnątrzregionalne, a nawet ponadregionalne; wzywa do uwzględnienia problemów występujących w terenie na unijnych mapach pomocy regionalnej, by można było kierować pomoc do obszarów w najbardziej niekorzystnej sytuacji;

15.

domaga się, by Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w większym stopniu przyczyniał się do tego, aby obszary o wysokich wskaźnikach starzenia się oraz dużym odsetku obszarów wiejskich i odpływu ludności mogły poprawić swoją infrastrukturę transportową i telekomunikacyjną, zmniejszyć przepaść cyfrową i poprawić poziom usług publicznych, a także by wspierał ten proces; podkreśla w związku z tym znaczenie "e-zdrowia"; wzywa państwa członkowskie i regiony do lepszego ukierunkowania dostępnych inwestycji w reakcji na zmiany demograficzne i ich oddziaływanie;

17.

podkreśla, że Europejski Fundusz Społeczny (EFS) powinien nasilić działania w zakresie szkoleń i kształcenia młodych ludzi oraz wspierać zatrudnienie i ułatwić ludziom znalezienie lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, a także przeciwdziałać wykluczeniu społecznemu i cyfrowemu osób starszych; podkreśla ponadto, że fundusz powinien poprawić perspektywy zatrudnienia dzięki programom przygotowawczym dla mieszkańców podupadających regionów, a także dzięki wspieraniu na tych obszarach integracji cyfrowej i społecznej kobiet, młodych ludzi i osób starszych; w związku z tym zwraca uwagę, że podczas wykorzystywania Europejskiego Funduszu Społecznego do wspierania regionów najbardziej oddalonych zostaną dołożone starania, by zapewnić lepszą równowagę między życiem zawodowym a prywatnym; wzywa Komisję, by rozważyła powołanie specjalnej puli środków finansowych w ramach istniejących funduszy, której zadaniem będzie rozwiązywanie problemów na obszarach dotkniętych poważnymi i trwałymi trudnościami demograficznymi; nalega, by środki z tego funduszu przydzielono zgodnie z ustaleniami, które opierają się na priorytetach działania w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej; podkreśla znaczenie uwzględnienia Funduszu Spójności w przyszłych strategiach w celu sprostania zmianom demograficznym, a jednocześnie przypomina, że przedmiotowy fundusz powstał z myślą o zwiększeniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE; uważa, że ważne jest zapewnienie znacznie większego wsparcia w ramach EFS na rzecz małych organizacji, które opracowują i realizują innowacyjne projekty społeczne, a także ogólnounijne, transnarodowe projekty pilotażowe, które podejmują kwestie społeczne i związane z zatrudnieniem, aby ułatwić innowacyjną współpracę regionalną, transgraniczną, transnarodową i makroregionalną, a tym samym podjąć wyzwania wynikające ze zmian demograficznych;

19.

podkreśla, że EFIS, mając na celu unikanie różnic terytorialnych, powinien przynieść korzyści terenom o mniejszej dynamice zmian demograficznych przez zwiększenie inwestycji w dziedzinach mających priorytetowe znaczenie dla Unii, takich jak energetyka, transport, edukacja, działalność gospodarcza, innowacje, badania, MŚP, edukacja czy infrastruktura społeczna; jest zdania, że należy podjąć dyskusję na temat uznania szczególnego statusu regionów w niekorzystnej sytuacji demograficznej przy opracowywaniu polityki spójności na okres po roku 2020;

Rola przyszłej polityki spójności w reagowaniu na zmiany demograficzne

20.

uważa, że polityka spójności daje odpowiednie narzędzia, za pomocą których można rozwiązywać problemy związane ze zmianami demograficznymi - szczególnie w połączeniu z innymi politykami unijnymi, krajowymi i regionalnymi - pod względem zarówno starzenia się, jak i spadku liczby ludności, i wobec tego powinna odgrywać bardziej znaczącą rolę we wspieraniu regionów w zakresie przystosowania się do zmian demograficznych; uważa, że powinno to znaleźć odzwierciedlenie także w rozporządzeniach dotyczących konkretnych funduszy w odniesieniu do radzenia sobie ze zmianami demograficznymi, w ramach wyraźnej kompetencji z art. 174 TFUE; zwraca się o opracowanie dokładnej definicji pojęcia "poważnych i trwałych niekorzystnych warunków demograficznych" ujętego w art. 174 TFUE i art. 121 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, która pozwoli na ilościowe rozpatrywanie problemów demograficznych z perspektywy statystyki; podkreśla znaczenie powiązań między obszarami miejskimi i wiejskimi oraz zachęca Komisję do rozważenia możliwości uzupełnienia zintegrowanych strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich o partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich i wiejskich; uważa, że Komisja powinna podjąć aktywne działania w celu zapobieżenia negatywnym skutkom zmian demograficznych oraz zapewnienia pomocy technicznej regionom najbardziej dotkniętym wyludnieniem;

21.

podkreśla, że polityka spójności powinna sprzyjać zatrudnialności i włączeniu społecznemu kobiet, zwłaszcza matek, które mają problemy ze znalezieniem zatrudnienia; wzywa w związku z tym, by zapewniono kobietom dostęp do programów w dziedzinie szkoleń i kształcenia; podkreśla jednak, że uzyskane w ten sposób kwalifikacje powinny odpowiadać potrzebom na rynku pracy; podkreśla znaczenie wspierania młodych matek w powrocie do pracy przez zapewnienie zaplecza świadczącego rzetelną, całodzienną opiekę nad dziećmi w każdym wieku, w tym placówek przedszkolnych, aby zatrzymać proces wyludniania;

23.

wzywa do ustanowienia w przyszłym rozporządzeniu w sprawie wspólnych przepisów (CPR) ram prawnych w celu uznania regionów borykających się z poważnymi i trwałymi wyzwaniami demograficznymi; kładzie nacisk na bardziej aktywne i ukierunkowane podejście w kształtowaniu polityki demograficznej, ponieważ rozbieżności regionalne w zakresie wzorców demograficznych najprawdopodobniej wywrą istotny, nierównomierny wpływ socjoekonomiczny na obszary europejskie, co może jeszcze bardziej zwiększyć dysproporcje regionalne w UE; wzywa do ulepszenia i uproszczenia zarządzania nowymi instrumentami mającymi na celu wzmocnienie podejścia oddolnego i wielopoziomowego sprawowania rządów, takimi jak rozwój lokalny kierowany przez społeczność i zintegrowane inwestycje terytorialne, aby w jeszcze większym stopniu włączyć podmioty na szczeblu lokalnym i regionalnym w kwestie zintegrowanego i całościowego podejścia do rozwoju regionalnego; apeluje o stworzenie usług świadczonych w oparciu o wykorzystanie portali, które to usługi pomogą przedsiębiorcom z obszarów wiejskich w nawiązywaniu lepszego kontaktu z ich partnerami prowadzącymi działalność na obszarach miejskich; podkreśla znaczenie uwzględniania w większym stopniu w ramach przyszłej polityki spójności specyfiki terytorialnej występującej na szczeblach niższych niż regionalny; podkreśla, że jedną z głównych przeszkód dla pomyślnej realizacji programów europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w wielu jednostkach regionalnych i lokalnych jest brak wystarczających zdolności i solidnego zarządzania, oraz domaga się w związku z tym instrumentów budowania zdolności;

24.

zwraca się do Komisji, aby rozważyła określenie nowych kryteriów za pomocą zmiennych demograficznych, gospodarczych, dotyczących oddziaływania na środowisko i dostępności, przy czym na podstawie tych kryteriów zostaną rozróżnione obszary borykające się z wyzwaniami demograficznymi, a także zwraca się o przeprowadzenie badań nad potencjalnymi wskaźnikami społecznoekonomicznymi i środowiskowymi w celu uzupełnienia wskaźnika PKB o kryteria obejmujące kapitał społeczny, oczekiwaną długość życia i jakość środowiska; uważa, że PKB i gęstość zaludnienia nie wskaźnikami, które jako takie wystarczą do zaklasyfikowania obszarów o poważnych i trwałych niekorzystnych warunkach demograficznych; zwraca się do Komisji o włączenie do polityki spójności, oprócz wskaźnika PKB, nowych, dynamicznych wskaźników, takich jak wskaźnik demograficzny, w szczególności unijny wskaźnik postępu społecznego w regionach, tak aby zapewnić bardziej kompletny obraz konkretnych wyzwań, przed jakimi stoją te regiony, lub by rozważyć dodatkowy przydział środków dla tych regionów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku obszarów słabo zaludnionych w bieżącym okresie programowania (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów, załącznik VII pkt 9); podkreśla, że potrzeba specjalnych narzędzi do nadzoru i oceny potencjału oraz rzeczywistego oddziaływania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w odniesieniu do rozwiązywania problemów związanych ze zmianami demograficznymi przez zapewnienie wytycznych oraz dalsze rozwijanie istotnych wskaźników demograficznych; podkreśla znaczenie istnienia aktualnych, rzetelnych i zdezagregowanych danych statystycznych w celu skuteczniejszego i bardziej obiektywnego zarządzania polityką, zwłaszcza w celu uzyskania bardziej szczegółowej wiedzy na temat charakterystyki poszczególnych terytoriów o małej gęstości zaludnienia; w związku z powyższym wzywa Eurostat do zapewnienia wyższego poziomu szczegółowości istotnych danych statystycznych na rzecz odpowiedniej europejskiej polityki demograficznej, w szczególności w zakresie przekazywanych wskaźników demograficznych, rodzinnych, społecznych i gospodarczych, a także wzywa do dezagregowania danych przynajmniej na poziomie niższym niż regionalny, tj. na poziomie NUTS 3;

25.

uważa, że przyszła polityka spójności powinna obejmować specjalne środki dla obszarów najbardziej dotkniętych wyzwaniami demograficznymi, a także powinna być bardziej elastyczna, jeśli chodzi o dobór celów tematycznych czy współczynniki współfinansowania, aby skoordynować strategie wewnątrz- i międzyregionalne w obrębie tego samego państwa członkowskiego z uczestnictwem na szczeblu lokalnym; zwraca się do Komisji o rozważenie opracowania krajowej strategii w zakresie zmian demograficznych jako nowego uwarunkowania ex ante;

26.

wzywa Komisję do włączenia nowej inicjatywy przewodniej w sprawie zmian demograficznych w ramach strategii "Europa 2020", finansowanej z istniejących europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, obejmującej pakiet działań w trzech kategoriach: inteligentnego wzrostu gospodarczego poprzez działania wspierające regiony borykające się z wyzwaniami demograficznymi w dziedzinie ICT, badań, rozwoju i innowacji oraz MŚP; wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu - w drodze konkretnych działań w celu zachęcenia młodych ludzi do pozostania w ich regionach, zapewnienia trwałej odnowy pokoleniowej, samozatrudnienia i środków sprzyjających włączeniu społecznemu migrantów i uchodźców objętych ochroną międzynarodową; oraz trwałego wzrostu gospodarczego dzięki środkom wspierającym wspomniane regiony w procesie inwestowania w "zieloną gospodarkę", w tym w systemy zrównoważonego transportu; z zadowoleniem przyjmuje działanie UE na rzecz inteligentnych wsi, w którym wezwano do zwrócenia w strategiach politycznych szczególnej uwagi na zniwelowanie przepaści cyfrowej między obszarami wiejskimi i miejskimi, a także do wykorzystania możliwości, jakie oferuje lepsza jakość sieci połączeń i cyfryzacja na obszarach wiejskich, oraz które wspiera inicjatywę "Inteligentne wyspy" jako oddolny wysiłek podjęty przez władze i społeczności europejskich wysp, a mający na celu poprawę życia na wyspach dzięki zrównoważonym i zintegrowanym rozwiązaniom;

27.

uważa, że wieloletnie ramy finansowe na okres po 2020 r. powinny nadać silną, zdecydowaną dynamikę działaniom służącym rozwiązaniu problemów demograficznych, z uwzględnieniem obecnej sytuacji demograficznej i tendencji w tej dziedzinie, oraz muszą objąć wspieranie rozwiązań, w których w razie potrzeby wykorzystuje się ukierunkowane środki, takie jak finansowanie z budżetu; wzywa, by wspólna polityka rolna w większym stopniu przyczyniała się do wzmocnienia za pośrednictwem drugiego filaru przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich i finansowanego z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, usług i infrastruktury na rzecz włączenia społecznego i cyfrowego, a także by przyczyniła się do odwrócenia negatywnych tendencji społecznych i gospodarczych oraz do zatrzymania wyludniania się obszarów o poważnych i trwałych niekorzystnych warunkach demograficznych; wzywa władze krajowe, regionalne i lokalne do wymiany doświadczeń, wzorców oraz nowych podejść do zapobiegania negatywnym skutkom zmian demograficznych; uważa, że transeuropejskie sieci transportowe oraz autostrady morskie powinny obejmować obszary o poważnych i trwałych niekorzystnych warunkach demograficznych;

28.

podkreśla wartość dodaną jednolitej metodyki rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność dla wszystkich europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w zakresie rozwoju i wdrażania zintegrowanych i odpowiednio dostosowanych rozwiązań oddolnych; wyraża jednak ubolewanie, że stosowanie strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność jest obowiązkowe wyłącznie w przypadku EFRROW oraz że podejście lokalne i oparte na uczestnictwie jest coraz rzadsze w przypadku EFRR, EFS i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR); wzywa zatem Komisję, by wprowadziła obowiązek stosowania strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność w przypadku wszystkich europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych;

o o

1 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 320.

2 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 289.

3 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 470.

4 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 259.

5 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 303.

6 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0049.

7 Dz.U. L 347 z 20.12.2013, s. 281.

8 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0099.

9 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0213.

10 Dz.U. C 316 z 22.9.2017, s. 145.

11 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0211.

12 Dz.U. C 153 E z 31.5.2013, s. 9.

13 Dz.U. C 74 E z 13.3.2012, s. 19.

14 Dz.U. C 50 E z 21.2.2012, s. 55.

15 Dz.U. C 184 E z 6.8.2009, s. 75.

16 Dz.U. C 292 E z 1.12.2006, s. 131.

17 Dz.U. C 17 z 18.1.2017, s. 40.

18 Dokument roboczy Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Rozwoju Terytorialnego i Spójności Terytorialnej (ESPON). Luksemburg, EUWT ESPON, marzec 2017 r.

19 Eurostat, "The EU in the World" [UE na świecie], wydanie z 2016 r..

20 Eurostat, "Eurostat Yearbook" [Rocznik statystyczny Eurostatu], wydanie z 2016 r.

Zmiany w prawie

Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 30.04.2024

Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024

Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024

Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024

Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024

Identyfikator:	Dz.U.UE.C.2018.356.10
Rodzaj:	Rezolucja
Tytuł:	Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne (2016/2245(INI)).
Data aktu:	14/11/2017
Data ogłoszenia:	04/10/2018

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne (2016/2245(INI)).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie wykorzystania instrumentów polityki spójności przez regiony w reakcji na zmiany demograficzne (2016/2245(INI))

Zmiany w prawie

Dz.U.UE.C.2018.356.10