WSPÓLNE STANOWISKO (WE) nr 4/2009przyjęte przez Radę w dniu 17 grudnia 2008 r.
w celu przyjęcia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr .../2009 z dnia ... w sprawie wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
(Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii)
(2009/C 38 E/02)
(Dz.U.UE C z dnia 17 lutego 2009 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 42 i 308,
uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego(1), w szczególności jego art. 89,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(2),
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 traktatu(3),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Rozporządzenie (WE) nr 883/2004 unowocześnia zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich, określając środki i procedury wprowadzania tych zasad w życie i upraszczając te zasady dla wszystkich zaangażowanych podmiotów. Należy ustanowić przepisy wykonawcze.
(2) Ściślejsza i skuteczniejsza współpraca między instytucjami zabezpieczenia społecznego jest głównym warunkiem, aby osoby objęte rozporządzeniem (WE) nr 883/2004 mogły korzystać ze swoich praw w sposób możliwie szybki i optymalny.
(3) Właściwym środkiem szybkiej i niezawodnej wymiany danych między instytucjami państw członkowskich jest komunikacja drogą elektroniczną. Dzięki elektronicznemu przetwarzaniu danych, procedury powinny zostać przyspieszone dla wszystkich zaangażowanych podmiotów. Ponadto zainteresowani powinni zostać objęci wszystkimi gwarancjami przewidzianymi w przepisach wspólnotowych dotyczących ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i do swobodnego przepływu tych danych.
(4) Dostępność szczegółowych danych (w tym szczegółowych danych elektronicznych) tych podmiotów krajowych, które będą prawdopodobnie uczestniczyć w wykonywaniu rozporządzenia (WE) nr 883/2004, w formie umożliwiającej ich bieżącą aktualizację, powinno ułatwić wymianę informacji między państwami członkowskimi. Podejście, zgodnie z którym informacje czysto faktograficzne mają być przede wszystkim przydatne i bezpośrednio dostępne dla obywateli, jest cennym uproszczeniem, które powinno zostać wprowadzane przez niniejsze rozporządzenie.
(5) Osiągnięcie jak najbardziej płynnego funkcjonowania złożonych procedur wdrażających przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i skutecznego zarządzania tymi procedurami, wymaga systemu pozwalającego na natychmiastową aktualizację załącznika IV. Przygotowanie i stosowanie przepisów w tym celu wymaga bliskiej współpracy pomiędzy państwami członkowskimi a Komisją, a ich wdrażanie powinno odbywać się szybko z uwagi na konsekwencje opóźnień dotykające zarówno obywateli, jak i organy administracyjne. Komisja powinna zatem uzyskać uprawnienia do utworzenia bazy danych i zarządzania nią, a także zapewnienia jej operacyjności przynajmniej od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Komisja powinna w szczególności podjąć niezbędne kroki w celu zintegrowania w tej bazie danych informacji wymienionych w załączniku IV.
(6) Wzmocnienie niektórych procedur powinno zapewnić użytkownikom rozporządzenia (WE) nr 883/2004 większą pewność prawną i przejrzystość. Na przykład ustalenie wspólnych terminów wykonania niektórych obowiązków lub zakończenia niektórych czynności administracyjnych powinno pomóc w wyjaśnieniu i w organizacji stosunków między osobami ubezpieczonymi a instytucjami.
(7) Państwa członkowskie, ich właściwe władze oraz instytucje zabezpieczenia społecznego powinny mieć możliwość uzgadniania między sobą uproszczonych procedur i ustaleń administracyjnych, które uznają za bardziej skuteczne i lepiej dostosowane do uwarunkowań ich własnych systemów zabezpieczenia społecznego. Takie rozwiązania nie powinny jednak wpływać na prawa osób objętych rozporządzeniem (WE) nr 883/2004.
(8) Ponieważ dziedzina zabezpieczenia społecznego jest z natury skomplikowana, wszystkie instytucje państw członkowskich powinny podjąć szczególne starania na rzecz udzielania pomocy ubezpieczonym, aby nie narazić na szkodę tych osób, które nie złożyły swojego wniosku lub nie przekazały niektórych informacji instytucji odpowiedzialnej za rozpatrzenia tego wniosku zgodnie z zasadami i procedurami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 883/2004 oraz w niniejszym rozporządzeniu.
(9) W celu określenia instytucji właściwej, tj. instytucji, której ustawodawstwo ma zastosowanie lub instytucji odpowiedzialnej za wypłacanie określonych świadczeń, potrzebna jest analiza sytuacji ubezpieczonego i członków jego rodziny przez instytucje więcej niż jednego państwa członkowskiego. Aby zapewnić zainteresowanemu ochronę podczas niezbędnej wymiany informacji między instytucjami, powinny zostać ustanowione przepisy pozwalające na jej tymczasowe przypisanie do systemu zabezpieczenia społecznego.
(10) Państwa członkowskie powinny współpracować w celu ustalenia miejsca zamieszkania osób, wobec których ma zastosowanie niniejsze rozporządzenie oraz rozporządzenie (WE) nr 883/2004, a także, w przypadku sporu, powinny uwzględnić wszystkie istotne kryteria, aby rozstrzygnąć daną kwestię. Mogą one obejmować kryteria, o których mowa w odpowiednich artykułach niniejszego rozporządzenia.
(11) Wiele środków i procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu ma na celu zapewnienie większej przejrzystości w odniesieniu do kryteriów, które instytucje państw członkowskich muszą stosować zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 883/2004. Środki i procedury te wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, z decyzji Komisji Administracyjnej oraz z przeszło trzydziestoletniego doświadczenia w stosowaniu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w ramach podstawowych swobód zagwarantowanych w Traktacie.
(12) Niniejsze rozporządzenie przewiduje środki i procedury służące propagowaniu mobilności pracowników oraz bezrobotnych. Pracownicy przygraniczni, którzy stali się bezrobotnymi w pełnym wymiarze, mogą pozostawać w dyspozycji służb zatrudnienia zarówno w państwie, w którym mają miejsce zamieszkania, jak i w państwie członkowskim, w którym ostatnio byli zatrudnieni. Jednakże powinni oni być uprawnieni do świadczeń jedynie w państwie członkowskim, w którym mają miejsce zamieszkania.
(13) Niezbędne są pewne szczególne przepisy i procedury w celu określania ustawodawstwa mającego zastosowanie, tak by uwzględnione zostały okresy, podczas których osoba ubezpieczona poświęciła swój czas na wychowywanie dzieci w różnych państwach członkowskich.
(14) Niektóre procedury powinny ponadto odzwierciedlać potrzebę równomiernego podziału kosztów między państwa członkowskie. Zwłaszcza w zakresie świadczeń z tytułu choroby, w procedurach tych należy uwzględnić sytuację państw członkowskich, które ponoszą koszty związane z zapewnieniem ubezpieczonym dostępu do ich systemu opieki zdrowotnej, oraz sytuację państw członkowskich, których instytucje ponoszą koszty świadczeń rzeczowych otrzymywanych przez podlegających im ubezpieczonych w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym mają miejsce zamieszkania.
(15) W szczególnym kontekście rozporządzenia (WE) nr 883/2004 należy wyjaśnić warunki, na jakich pokrywane są koszty świadczeń rzeczowych z tytułu choroby w ramach leczenia planowanego, czyli leczenia, na które ubezpieczony wyjeżdża do państwa członkowskiego innego niż państwo, w którym jest ubezpieczony lub w którym ma miejsce zamieszkania. Obowiązki ubezpieczonego w odniesieniu do złożenia wniosku o wydanie uprzedniego zezwolenia na wyjazd powinny zostać określone podobnie jak obowiązki instytucji wobec pacjenta w odniesieniu do warunków wydawania zezwolenia. Należy także wyjaśnić konsekwencje w zakresie rozliczania kosztów opieki otrzymanej w innym państwie członkowskim na podstawie zezwolenia.
(16) Niniejsze rozporządzenie, a zwłaszcza jego przepisy dotyczące pobytu poza właściwym państwem członkowskim oraz dotyczące leczenia planowanego, nie powinny stanowić przeszkody w stosowaniu bardziej korzystnych przepisów krajowych, w szczególności w odniesieniu do zwrotu kosztów poniesionych w innym państwie członkowskim.
(17) Aby utrzymać wymianę w warunkach zaufania i odpowiedzieć na potrzebę racjonalnego zarządzania systemami zabezpieczenia społecznego państw członkowskich, niezbędne są procedury o bardziej wiążącym charakterze, mające na celu skrócenie terminów uregulowania należności między instytucjami państw członkowskich. Należy zatem usprawnić procedury rozpatrywania wniosków dotyczących świadczeń z tytułu choroby oraz świadczeń dla bezrobotnych.
(18) Procedury stosowane między instytucjami w celu wzajemnej pomocy w odzyskiwaniu należności z tytułu zabezpieczeń społecznych należy usprawnić tak, aby zapewnić skuteczniejsze odzyskiwanie należności i sprawne funkcjonowanie zasad koordynacji. Skuteczne odzyskiwanie należności jest również sposobem przeciwdziałania nadużyciom i oszustwom oraz ich zwalczania, a także sposobem zapewnienia stabilności systemów zabezpieczeń społecznych. Wymaga to przyjęcia nowych procedur, których podstawą powinny być niektóre z istniejących przepisów dyrektywy Rady 2008/55/WE z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących niektórych opłat, ceł, podatków i innych obciążeń(4). Te nowe procedury odzyskiwania wierzytelności powinny zostać poddane przeglądowi w świetle doświadczeń zdobytych podczas pięciu lat stosowania oraz, w razie potrzeby, zmienione, w szczególności aby zapewnić ich pełną wykonalność.
(19) Do celów stosowania przepisów o wzajemnej pomocy w zakresie odzyskiwania nienależnie wypłaconych świadczeń, odzyskiwania zaliczek i składek oraz wyrównywania należności i pomocy w zakresie odzyskiwania należności, jurysdykcja wezwanego państwa członkowskiego ograniczona jest do działań dotyczących środków egzekucyjnych. Wszelkie inne działania objęte są jurysdykcją wzywającego państwa członkowskiego.
(20) Środki egzekucyjne zastosowane w wezwanym państwie członkowskim nie są równoznaczne z uznaniem przez to państwo członkowskie istnienia ani podstawy roszczenia.
(21) Informowanie ubezpieczonych o ich prawach i obowiązkach jest zasadniczym elementem opartych na zaufaniu stosunków między nimi a właściwymi władzami oraz instytucjami państw członkowskich.
(22) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie przyjęcie środków koordynujących, aby zapewnić skuteczną realizację swobodnego przepływu osób, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary i skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(23) Niniejsze rozporządzenie powinno zastąpić rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie(5),
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
Sporządzono w ...
W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
Przewodniczący |
Przewodniczący |
... |
... |
______
(1) Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1. Wersja poprawiona w Dz.U. L 200 z 7.6.2004, s. 1.
(2) Dz.U. C 324 z 30.12.2006, s. 59.
(3) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 9 lipca 2008 r. (dotychczas nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym), wspólne stanowisko Rady z dnia 17 grudnia 2008 r. oraz decyzja Rady z dnia ... (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).
(4) Dz.U L 150 z 10.6.2008, s. 28.
(5) Dz.U. L 74 z 27.3.1972, s. 1.
(6) Dz.U. L 124 z 20.5.2003, s. 1.
(7) Dz.U. L 160 z 20.6.1985, s. 7.
(8) Dz.U. L 1 z 3.1.1994, s. 1.
(9) Dz.U. L 114 z 30.4.2002, s. 6.
(10) Dz.U. L 209 z 25.7.1998, s. 46.
(*) Pięciu latom po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia.
(**) Datę wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
(***) Pierwszemu dniowi miesiąca następującego po okresie sześciu miesięcy, licząc od daty publikacji, lecz nie wcześniejszą niż 1 stycznia 2010 r.
ZAŁĄCZNIKI