Przepisy ogólne
Urzędników służby cywilnej zatrudnia się na podstawie mianowania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.
Urzędnikiem służby cywilnej może być osoba, która:
Każda osoba spełniająca wymagania określone w art. 4, może ubiegać się o zatrudnienie w służbie cywilnej.
Limity zatrudnienia, środki finansowe na wynagrodzenia i szkolenia związane z funkcjonowaniem służby cywilnej określa corocznie ustawa budżetowa.
Organizacja służby cywilnej
Na czas wykonywania zadań w Radzie Służby Cywilnej jej członkom przysługuje zwolnienie od pracy zawodowej.
Tworzy się następujące komisje służby cywilnej:
Przewodniczących komisji służby cywilnej i ich zastępców powołuje, z grona członków komisji, i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
Członkowie komisji służby cywilnej kierują się wyłącznie przepisami prawa, zasadami bezstronności i neutralności politycznej. Przepis art. 49 ust. 1 stosuje się odpowiednio.
Przepisy art. 10 i 11 stosuje się odpowiednio do członków komisji służby cywilnej.
Prezes Rady Ministrów może utworzyć w ramach Komisji Kwalifikacyjnej sekcje do przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego do kategorii urzędniczych dla niektórych grup urzędników urzędów nadzorowanych przez naczelny organ administracji rządowej oraz niektórych grup urzędników tego organu, jeżeli jest to uzasadnione wymaganiami kwalifikacyjnymi wobec tych urzędników.
Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia:
Nawiązanie stosunku pracy w służbie cywilnej
"Ślubuję służyć Państwu Polskiemu, przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wykonywać obowiązki urzędnika służby cywilnej sumiennie i bezstronnie, zgodnie z najlepszą wiedzą i wolą".
Zmiany w stosunku pracy urzędnika służby cywilnej
W razie likwidacji urzędu, do którego urzędnik służby cywilnej został skierowany, lub przekształcenia urzędu w sposób uniemożliwiający dalsze zatrudnienie urzędnika, Szefa Służby Cywilnej kieruje urzędnika służby cywilnej do innego urzędu, także w innej miejscowości.
Ustanie stosunku pracy urzędnika służby cywilnej
Stosunek pracy urzędnika służby cywilnej wygasa w razie:
W okresie wypowiedzenia urzędnik służby cywilnej może być zwolniony z pełnienia obowiązków, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Obowiązki urzędnika służby cywilnej
Urzędnik służby cywilnej jest obowiązany postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem, a w szczególności:
W służbie cywilnej nie może powstać układ służbowej podległości między małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.
Urzędnik służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez zgody dyrektora generalnego urzędu, ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami urzędnika służby cywilnej lub podważających zaufanie do tej służby.
Ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej przez urzędników służby cywilnej określają przepisy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Uprawnienia urzędnika służby cywilnej
Urzędnikowi służby cywilnej, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę inwalidzką lub emeryturę, przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, a jeżeli urzędnik przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej, jednorazowa odprawa przysługuje w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Urzędnikowi służby cywilnej zatrudnionemu co najmniej 10 lat w służbie cywilnej przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 6 dni roboczych, a po 20 latach pracy w służbie cywilnej - 12 dni roboczych.
W okresie nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby urzędnikowi służby cywilnej przysługują przez okres roku wynagrodzenie i zasiłek chorobowy w wysokości i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Szef Służby Cywilnej, na wniosek dyrektora generalnego urzędu, może wyrazić zgodę na zatrudnienie na czas określony w niepełnym wymiarze czasu pracy urzędnika służby cywilnej:
Szkolenie i doskonalenie w służbie cywilnej
Koszty szkoleń w służbie cywilnej są pokrywane ze środków wyodrębnionych w budżetach poszczególnych urzędów dla urzędników tych urzędów oraz w budżecie Szefa Służby Cywilnej na organizowane powszechnie i centralnie szkolenia urzędników służby cywilnej.
Odpowiedzialność dyscyplinarna urzędnika służby cywilnej
Karami dyscyplinarnymi są:
W przypadku rażącego naruszenia prawa w postępowaniu dyscyplinarnym, Szef Służby Cywilnej może zwrócić się, w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia komisji dyscyplinarnej, do Wyższej Komisji Dyscyplinarnej o rozpatrzenie sprawy w pełnym składzie tej Komisji. Od orzeczenia tej Komisji odwołanie nie przysługuje.
W sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, skład liczbowy i szczegółowy tryb tworzenia komisji dyscyplinarnych I instancji oraz ustanawiania rzeczników dyscyplinarnych, a także szczegółowe zasady i tryb postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego, wykonywania i zacierania kar dyscyplinarnych oraz ponoszenia kosztów obrońcy, biegłych i ekspertyz w postępowaniu dyscyplinarnym.
Przepisy szczególne
Do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia przysługujące urzędnikom służby cywilnej, i do stażu pracy wymaganego zgodnie z art. 28 wlicza się okresy zatrudnienia w urzędach administracji publicznej.
Na zasadach określonych w odrębnych przepisach urzędnicy służby cywilnej korzystają z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Na zasadach określonych w odrębnych przepisach niektóre grupy urzędników służby cywilnej wykonują obowiązki służbowe w umundurowaniu.
Zmiany w przepisach obowiązujących
W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101, z 1982 r. Nr 31, poz. 214, z 1985 r. Nr 22, poz. 98 i Nr 50, poz. 262, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1989 r. Nr 34, poz. 178, z 1991 r. Nr 100, poz. 443, z 1993 r. Nr 1, poz. 1, z 1995 r. Nr 34, poz. 163 i Nr 142, poz. 701 oraz z 1996 r. Nr 73, poz. 350) w art. 2 w pkt 4 skreśla się wyrazy ", dyrektora generalnego".
W ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, z 1984 r. Nr 35, poz. 187, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24, Nr 34, poz. 178 i 182, z 1990 r. Nr 20, poz. 121, z 1991 r. Nr 55, poz. 234, Nr 88, poz. 400 i Nr 95, poz. 425, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 90, poz. 451, z 1994 r. Nr 136, poz. 704 oraz z 1995 r. Nr 132, poz. 640) wprowadza się następujące zmiany:
"Art. 241. Prezes Rady Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, ramowy regulamin pracy w urzędach państwowych.";
"1. Czas pracy urzędników państwowych nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż 8 tygodni.";
"Dni tygodnia nie będących dniami pracy w urzędzie nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego.";
"Art. 421. Przewidziane w ustawie oraz w odrębnych przepisach zadania dla kierownika urzędu wykonuje w urzędach administracji rządowej, z wyłączeniem urzędów rejonowych i urzędów terenowych administracji specjalnej - dyrektor generalny urzędu.";
"Art. 471. 1. Zatrudnienie:
1) pracownika w gabinecie politycznym Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra oraz innego członka Rady Ministrów,
2) doradców lub pełniących funkcje doradców osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe inne niż wymienione w pkt 1
następuje na podstawie umowy o pracę zawartej na czas pełnienia funkcji przez osobę zajmującą kierownicze stanowisko państwowe. Wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę może być dokonane za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
2. Przepisu art. 421 nie stosuje się do stosunku pracy pracowników, o których mowa w ust. 1.
3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zasady wynagradzania oraz inne świadczenia, w tym odprawy z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, przysługujące z tytułu zatrudnienia określonego w ust. 1.";
W ustawie z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 44, poz. 194 i Nr 107, poz. 464, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 1, poz. 3 i Nr 43, poz. 163 oraz z 1996 r. Nr 41, poz. 175) po art. 60 dodaje się art. 60a w brzmieniu:
"Art. 60a. Dni tygodnia nie będących dniami pracy w jednostce badawczo-rozwojowej nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego."
W ustawie z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe (Dz. U. z 1993 r. Nr 72, poz. 344, z 1994 r. Nr 76, poz. 344, Nr 121, poz. 591 i Nr 133, poz. 685 oraz z 1995 r. Nr 78, poz. 390, Nr 124, poz. 601 i Nr 132, poz. 640) wprowadza się następujące zmiany:
"11) środki na wynagrodzenia i szkolenia związane z funkcjonowaniem służby cywilnej nie mogą być wykorzystywane na inne cele."
W ustawie z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 136, poz. 704) w art. 2 skreśla się ust. 2.
W ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59 i z 1996 r. Nr 64, poz. 315) w art. 85 w ust. 2 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu:
"Dni tygodnia nie będących dniami pracy w Najwyższej Izbie Kontroli nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego."
Przepisy przejściowe i końcowe
Jeżeli urzędnikowi służby cywilnej wyznaczono stanowisko zajmowane przez urzędnika państwowego, którego stosunek pracy regulują przepisy ustawy, o której mowa w art. 88, urzędnika państwowego przenosi się na stanowisko równorzędne, a jeżeli jest to niemożliwe - na inne stanowisko odpowiadające kwalifikacjom tego urzędnika państwowego. Po przeniesieniu urzędnikowi państwowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz przez okres 6 miesięcy nie niższe od dotychczasowego.
W urzędach administracji rządowej, do czasu objęcia stanowiska przez dyrektora generalnego urzędu, nie dłużej jednak niż do dnia 31 marca 1997 r., zadania określone dla kierownika urzędu wykonuje na dotychczasowych zasadach ten kierownik.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1997 r., z tym że przepisy art. 1-25, art. 28-30, art. 83 i 90, art. 93 w odniesieniu do Szefa Służby Cywilnej i art. 94 wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.
Marcin Szymankiewicz 15.12.2025Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.
Grażyna J. Leśniak 10.12.2025Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.
Monika Pogroszewska 10.12.2025Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
Grażyna J. Leśniak 05.12.20254 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
Grażyna J. Leśniak 05.12.2025Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
Grażyna J. Leśniak 04.12.2025| Identyfikator: | Dz.U.1996.89.402 |
| Rodzaj: | Ustawa |
| Tytuł: | Służba cywilna. |
| Data aktu: | 05/07/1996 |
| Data ogłoszenia: | 25/07/1996 |
| Data wejścia w życie: | 01/01/1997, 25/08/1996 |








