Zasady sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego oraz placówkach gastronomicznych.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA HANDLU WEWNĘTRZNEGO I USŁUG
z dnia 14 lutego 1983 r.
w sprawie zasad sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego oraz placówkach gastronomicznych.

Na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o zwalczaniu spekulacji (Dz. U. z 1982 r. Nr 36, poz. 243) zarządza się, co następuje:
§  1.
1.
Wprowadza się zasady sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego oraz placówkach gastronomicznych.
2.
Przez jednostkę handlu detalicznego rozumie się: sklep, dom towarowy, dom handlowy, supersam, punkt sprzedaży drobnodetalicznej (kiosk, stragan, punkt sprzedaży obwoźnej, obnośnej, placowej), składy i składnice dokonujące sprzedaży detalicznej towarów.
3.
Przez placówkę gastronomiczną rozumie się zakłady i punkty gastronomiczne sieci otwartej i zamkniętej, jak: restauracje, gospody (zajazdy), jadłodajnie, bary, bistra, kawiarnie, herbaciarnie, cukiernie, pijalnie, miodosytnie, piwiarnie, winiarnie, smażalnie, lodziarnie, stołówki i bufety pracownicze oraz inne placówki żywienia otwartego i zamkniętego.
§  2.
1.
W jednostce handlu detalicznego towary sprzedaje się w ilościach detalicznych.
2.
Przez ilość detaliczną rozumie się:
1)
w odniesieniu do towarów sprzedawanych na karty zaopatrzenia - ilość towaru stanowiącą normę jednomiesięczną, a jeżeli norma ustalona jest na okres dłuższy - ilość określoną tą normą dla rodziny prowadzącej wspólne gospodarstwo domowe,
2)
w odniesieniu do towarów innych niż wymienione w pkt 1 - ilość towaru wystarczającą na zaspokojenie bieżących potrzeb czteroosobowej rodziny.
3.
Sprzedaż przekraczająca ilość określoną w § 2 ust. 2 jest niedozwolona.
4. 1
Właściwy rzeczowo terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej stopnia podstawowego, dyrektor przedsiębiorstwa (zarząd spółdzielni) oraz kierownik jednostki handlu detalicznego może w zależności od wielkości dostaw i liczby nabywców zmniejszyć ilość towaru sprzedawanego jednorazowo jednemu nabywcy.
5.
W placówkach gastronomicznych wielkość sprzedaży jednostkowej artykułów deficytowych ustala dyrektor przedsiębiorstwa (zarząd spółdzielni).
§  3.
1.
Sprzedaż towarów prowadzona jest w dniach i godzinach pracy jednostki handlu detalicznego i placówki gastronomicznej.
2.
Sprzedawca nie może odmówić sprzedaży towaru znajdującego się w jednostce handlu detalicznego (placówce gastronomicznej) w granicach ilości określonych w § 2, z wyjątkiem towarów:
1)
przeznaczonych do sprzedaży w innej porze dnia lub innych dniach tygodnia - na podstawie decyzji terenowego organu administracji państwowej lub dyrektora przedsiębiorstwa (zarządu spółdzielni),
2)
pozostawionych na imprezy organizowane przez placówki gastronomiczne,
3) 2
przeznaczonych do sprzedaży odbiorcom zbiorowym, jak: żłobki, przedszkola, internaty, domy dziecka, szkoły, domy opieki społecznej - na podstawie decyzji właściwego rzeczowo terenowego organu administracji państwowej o właściwości szczególnej stopnia podstawowego lub dyrektora przedsiębiorstwa (zarządu spółdzielni).
3.
Towary zakupione przez pracowników jednostek handlu detalicznego wykazane w ewidencji, o której mowa w § 7 ust. 5, jak również towary dostarczone do jednostek handlu detalicznego przed sprawdzeniem ich zgodności z dokumentem dostawy pod względem ilości, asortymentu, jakości i ceny nie podlegają sprzedaży. Maksymalny termin dokonywania kontroli zgodności dostawy towarów z dokumentem dostawy oraz odbioru jakościowego określa dyrektor przedsiębiorstwa (zarząd spółdzielni) w zależności od rodzaju towarów.
4. 3
Wprowadzanie do obrotu w jednostkach handlu detalicznego i placówkach gastronomicznych towarów i surowców poza ewidencją jaką jest obowiązana prowadzić dana jednostka lub placówka, jak również ich przechowywanie i sprzedaż są zabronione.
5.
Przemieszczanie towarów i surowców pomiędzy placówkami gastronomicznymi o różnych kategoriach wymaga zgody dyrektora przedsiębiorstwa (zarządu spółdzielni) lub upoważnionej przez niego osoby i podlega ewidencji.
6.
Dostarczanie bez zgody dysponenta towarów lub surowców do innej jednostki handlu detalicznego lub placówki gastronomicznej, dla których nie były one przeznaczone, dopuszczalne jest tylko w wypadkach, gdy zmianę odbiorcy uzasadniają zdarzenia losowe (np. awaria środka transportu lub urządzeń przechowalniczych).
§  4.
Kierownik jednostki handlu detalicznego lub placówki gastronomicznej może wydać decyzję o czasowym przerwaniu sprzedaży towarów w razie realnego zagrożenia bezpieczeństwa powierzonego mu mienia, klientów albo pracowników.
§  5.
Sprzedaż towarów reglamentowanych bez wymaganych kart zaopatrzenia lub niezgodnie z ilością przysługującą według karty danej kategorii jest zabroniona.
§  6.
Sprzedaż towarów nabywcom indywidualnym z zaplecza, z innych pomieszczeń jednostki handlu detalicznego lub placówki gastronomicznej poza salą sprzedażową, salą przeznaczoną do konsumowania potraw albo innym miejscem wyznaczonym do takiej sprzedaży jest zabroniona.
§  7.
1.
Pracownicy zatrudnieni w jednostkach handlu detalicznego mają prawo do zakupu towarów w jednostce, w której są zatrudnieni, w ilościach określonych w § 2.
2.
Zakupy, o których mowa w ust. 1, mogą być realizowane z częstotliwością dostosowaną do rodzaju, właściwości i zużywalności towaru. Dopuszczalną częstotliwość zakupu poszczególnych artykułów o niedostatecznej podaży określa dyrektor przedsiębiorstwa (zarząd spółdzielni).
3.
Przy zakupie towarów na karty zaopatrzenia pracownik, o którym mowa w ust. 1, ma prawo wykupienia towaru również na karty zaopatrzenia członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.
4.
Pracownicy, o których mowa w ust. 1, mają prawo do zakupu maksymalnie do 3% ilości poszczególnych asortymentów towarów dostarczonych do sklepu w danym dniu.
5.
Zakupy towarów dokonywane przez pracowników, o których mowa w ust. 1, podlegają ewidencji. Ewidencję tę prowadzi kierownik jednostki handlu detalicznego, który jest merytorycznie odpowiedzialny za prawidłową realizację tych zakupów i poprawność zapisów w ewidencji. W dużych obiektach handlowych, tj. domach towarowych i handlowych, ewidencję tę prowadzi kierownik stoiska. Ewidencja zakupów prowadzona jest w książkach będących drukami ścisłego zarachowania, ewidencjonowanych i wydawanych przez przedsiębiorstwo (zarząd spółdzielni).
6.
Kierownik jednostki handlu detalicznego obowiązany jest udostępnić książkę zakupów (ust. 5) na żądanie organów kontrolnych i terenowych organów administracji państwowej.
§  8. 4
 
1.
Obsługa klientów w jednostkach handlu detalicznego powinna odbywać się w kolejności ich przybycia, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. 5
Inwalidom wojennym i wojskowym przysługuje prawo do nabywania w jednostkach handlu detalicznego poza wszelką kolejnością artykułów, z wyjątkiem: napojów alkoholowych, chłodziarek (zamrażarek), pralek automatycznych, pralek wirnikowych i wirówek, żelazek, odkurzaczy, kuchenek węglowych i gazowych, odbiorników telewizyjnych, odbiorników radiowych monofonicznych, mebli, wykładzin podłogowych, chodników i dywanów oraz butli gazowych. Tryb nabywania przez inwalidów wojennych i wojskowych wyżej wymienionych artykułów, poza napojami alkoholowymi, na indywidualne potrzeby określają odrębne przepisy.
3.
Prawo do nabywania poza kolejnością w jednostkach handlu detalicznego artykułów żywnościowych, artykułów higieny osobistej, środków utrzymania czystości, często nabywanych podstawowych artykułów gospodarstwa domowego, odzieży, obuwia, artykułów dziewiarskich, bielizny osobistej, pończoch i skarpet mają również:
1)
pozostali inwalidzi I i II grupy,
2)
kobiety o widocznej ciąży,
3)
matki z dziećmi do lat dwóch oraz matki dzieci głęboko upośledzonych,
4)
osoby w wieku powyżej 75 roku życia,
5)
osoby o widocznym kalectwie oraz ograniczonej możliwości poruszania się,
6)
siostry Polskiego Czerwonego Krzyża oraz opiekunki Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej,
7)
osoby będące jedynymi opiekunami samotnych inwalidów i przewlekle chorych, którzy nie mogą samodzielnie dokonywać zakupów.
4. 6
Osoby uprawnione do nabywania towarów poza kolejnością są obsługiwane na przemian z pozostałymi klientami.
5. 7
Prawo do obsługi poza kolejnością nie przysługuje w piątki po godzinie 1500 i w soboty. Ograniczenia te nie dotyczą inwalidów wojennych i wojskowych, sióstr Polskiego Czerwonego Krzyża, opiekunek Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej, osób opiekujących się inwalidami i przewlekle chorymi, którzy nie mogą samodzielnie dokonywać zakupów, oraz niewidomych z I i II grupą inwalidztwa.
6.
Prawo do obsługi poza kolejnością przysługuje wyłącznie przy nabywaniu towarów na własne potrzeby. Ograniczenie to nie dotyczy matek dzieci do lat dwóch i matek dzieci głęboko upośledzonych, które mają prawo do nabywania poza kolejnością towarów dla siebie i tych dzieci, oraz sióstr Polskiego Czerwonego Krzyża, opiekunek Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej i jedynych opiekunów inwalidów i przewlekle chorych, którzy mają prawo do nabywania poza kolejnością towarów na potrzeby swoich podopiecznych.
7.
Prawo do obsługi poza kolejnością nie przysługuje przy zakupie wyrobów alkoholowych.
§  9.
Osoby dokonujące kontroli jednostek handlu detalicznego lub placówek gastronomicznych nie mogą być obsługiwane przez ich personel poza kolejnością.
§  10. 8
Przepisów § 2 ust. 1, ust. 2 pkt 2 i ust. 3 nie stosuje się w jednostkach handlu detalicznego Przedsiębiorstwa Eksportu Wewnętrznego "Pewex" i Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego "Baltona" S.A.
§  11.
Traci moc rozporządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 12 stycznia 1982 r. w sprawie zasad sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego (Dz. U. Nr 1, poz. 11).
§  12.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
1 § 2 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 6 grudnia 1984 r. (Dz.U.84.56.286) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 grudnia 1984 r.
2 § 3 ust. 2 pkt 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 6 grudnia 1984 r. (Dz.U.84.56.286) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 grudnia 1984 r.
3 § 3 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 6 grudnia 1984 r. (Dz.U.84.56.286) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 grudnia 1984 r.
4 § 8 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 6 grudnia 1984 r. (Dz.U.84.56.286) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 grudnia 1984 r.
5 § 8 ust. 2 zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 3 lipca 1987 r. (Dz.U.87.25.140) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 sierpnia 1987 r.
6 § 8 ust. 4 zmieniony przez § 1 rozporządzenia Ministra Rynku Wewnętrznego z dnia 15 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.40.219) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 lipca 1989 r.
7 § 8 ust. 5 zmieniony przez § 1 rozporządzenia Ministra Rynku Wewnętrznego z dnia 15 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.40.219) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 27 lipca 1989 r.
8 § 10 zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 6 grudnia 1984 r. (Dz.U.84.56.286) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 grudnia 1984 r.

Zmiany w prawie

Od stycznia nowe zasady prowadzenia PKPiR

Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.

Marcin Szymankiewicz 15.12.2025
Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.1983.8.46

Rodzaj: Rozporządzenie
Tytuł: Zasady sprzedaży towarów w jednostkach handlu detalicznego oraz placówkach gastronomicznych.
Data aktu: 14/02/1983
Data ogłoszenia: 18/02/1983
Data wejścia w życie: 18/02/1983