Utworzenie Rad Zakładowych.

DEKRET
z dnia 6 lutego 1945 r.
o utworzeniu Rad Zakładowych.

Na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1945 r. o trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 1, poz. 1) Rada Ministrów postanawia a Prezydium Krajowej Rady Narodowej zatwierdza, co następuje:

I.

Postanowienia ogólne.

Art.  1.  1
(1) 
W zakładach pracy, stosujących pracę najemną, a zatrudniających powyżej 20 pracowników najemnych (robotników, pracowników umysłowych, chałupników - o ile nie zatrudniają pracowników najemnych), powołuje się, jako organ pracowniczych związków zawodowych, przedstawicielstwo pracownicze w formie Rad Zakładowych.
(2) 
Przedstawicielstwo takie powołuje się również w częściach zakładu pracy, niemających bezpośrednio połączenia terytorialnego z innymi częściami (oddziały, filie itd.).
Art.  2.  2
(1) 
W zakładach pracy, zatrudniających od 5 do 20 pracowników, pracownicy wybierają jako swojego przedstawiciela delegata.
(2) 
W zakładach pracy, zatrudniających powyżej 100 pracowników, pracownicy wybierają oprócz Rady Zakładowej mężów zaufania w stosunku jednego męża zaufania na 25 pracowników. Mężowie zaufania są łącznikami między pracownikami oddziału a radą zakładową, bez prawa reprezentowania pracowników na zewnątrz.
(3) 
Wyboru mężów zaufania dokonywa się na ogólnym zebraniu pracowników, w głosowaniu jawnym i bezpośrednim, zwykłą większością głosów.

II.

Zakres działania Rad Zakładowych.

Art.  3. 

Zadaniem Rady Zakładowej lub Delegata jest zastępstwo interesów zawodowych pracowników danego zakładu pracy wobec pracodawcy oraz czuwanie nad wzmożeniem i ulepszeniem produkcji zakładu pracy zgodnie z ogólnymi wytycznymi polityki gospodarczej państwa.

W szczególności Rada Zakładowa lub Delegat:

(1)
wykonuje nadzór nad warunkami pracy w granicach przepisów prawnych, umów o pracę oraz nad urządzeniami społecznymi i kulturalnymi danego zakładu pracy;
(2)
zatwierdza projekt regulaminu pracy przed przedłożeniem go właściwemu inspektorowi pracy do ostatecznego zatwierdzenia;
(3)
współdziała z pracodawcą w zakresie zaopatrywania pracowników;
(4)
pośredniczy w razie zatargu między pracownikiem a pracodawcą;
(5)
współdziała przy regulowaniu zatrudnienia pracowników, przy ich przyjmowaniu i zwalnianiu.
Art.  4. 
(1) 
Rada Zakładowa lub Delegat ma prawo sprawowania nadzoru nad urządzeniami technicznymi zakładu i magazynami.
(2)  3
 Uchwały Rady Zakładowej lub wnioski delegata, dotyczące zmiany urządzeń technicznych, sposobu produkcji lub sposobu prowadzenia magazynów, winny być podane do wiadomości pracodawcy.
(3) 
Rada Zakładowa lub Delegat współdziała z organami państwowymi lub z Radami Narodowymi w zakresie kontroli społecznej nad działalnością gospodarczą zakładu.
Art.  5.  4

 Pracodawca winien prowadzić stałe wspólne narady - co najmniej raz na miesiąc - z Radą Zakładową, lub z Delegatem w sprawach dotyczących zakładu pracy, w szczególności co do podniesienia wydajności i dyscypliny pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, nowych ulepszeń technicznych i organizacyjnych, oraz winien co kwartał składać Radzie Zakładowej sprawozdanie ze stanu działalności danego zakładu pracy. Z przebiegu wspólnych narad sporządza się protokół.

Art.  6. 

W zakładach pracy, pozostających pod zarządem państwowym lub samorządowym przedstawiciel Rady Zakładowej lub Delegat wchodzi w skład zarządu danego zakładu pracy, o ile zarząd ten jest wieloosobowy.

III.

Skład Rad Zakładowych.

Art.  7. 

Rada Zakładowa składa się:

w zakładach pracy, zatrudniających:

a)
od 21 do 50 pracowników z 3-ch członków,
b)
od 51 do 100 pracowników z 5-ciu członków,
c)
od 101 do 500 pracowników z 9-ciu członków,
d)
powyżej 500 pracowników, ponadto skład Rady Zakładowej powiększa się o jednego członka na każdych dalszych 100 pracowników z tym, że liczba członków Rady Zakładowej nie może przekraczać 30 osób.
Art.  8. 
(1) 
Członkowie Rady Zakładowej lub Delegat powoływani są w drodze wyborów.
(2) 
Wybory członków Rady Zakładowej odbywają się w głosowaniu bezpośrednim, tajnym i proporcjonalnym, zaś wybory Delegata w głosowaniu bezpośrednim i tajnym zwykłą większością głosów.
Art.  9. 
(1) 
Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim pracownikom danego zakładu pracy.
(2)  5
 Bierne prawo wyborcze przysługuje pracownikowi, który ukończył 18 lat, jest zatrudniony w danym zakładzie pracy co najmniej od 3-miesięcy, jest członkiem organizacji zawodowej przynajmniej od roku i nie zajmuje stanowiska kierowniczego w administracji zakładu.
(3) 
Minister Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia może zezwolić na odstępstwa od warunków biernego prawa wyborczego, przewidzianych w ust. (2) artykułu niniejszego, w wypadkach szczególnie uzasadnionych.
Art.  10. 

Członkowie Rady Zakładowej lub Delgat wybierani są na okres 1 roku.

Art.  11. 

W zakładach pracy sezonowych członkowie Rady Zakładowej lub Delegat wybierani są na okres trwania produkcji.

Art.  12. 

Wybory odbywają się poza godzinami pracy.

Art.  13. 

Regulamin wyborczy wyda Minister Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia.

Art.  14.  6
(1) 
Pierwsze wybory Rady Zakładowej, delegata lub mężów zaufania na terenie danego zakładu pracy zarządza okręgowa komisja związków zawodowych na wniosek zarządu oddziału pracowniczego związku zawodowego danej gałęzi pracy.
(2) 
Okręgowa komisja związków zawodowych powołuje komisję wyborczą w składzie trzech osób spośród członków pracowniczego związku zawodowego, zatrudnionych w danym zakładzie pracy, bądź oddziale zakładu pracy w przypadku, gdy zarządza się wybory do Rady Zakładowej lub wybór Delegata.
(3) 
Następne wybory przeprowadza zarząd oddziału organizacji zawodowej, obejmującej dany zakład pracy, po uprzednim zawiadomieniu okręgowej komisji związków zawodowych.
Art.  15.  7

 (skreślony).

Art.  16.  8
(1) 
Wybory mogą być zaskarżone w terminie 7 dni za pośrednictwem właściwego zarządu oddziału pracowniczego związku zawodowego do okręgowej komisji związków zawodowych, która w razie uznania skargi za uzasadnioną zarządzi nowe wybory.
(2) 
Skarga winna być podpisana conajmniej przez 1/5 ogólnej liczby wyborców, jednakże nie mniej niż przez 10 wyborców.
Art.  17. 
(1) 
Mandat członka Rady Zakładowej wygasa w razie:
a)
śmierci,
b)
rozwiązania umowy o pracę (art. 28),
c) 9
 wykluczenie ze Związku lub Rady Zakładowej.
(2) 
Mandat Delegata wygasa w wypadkach objętych ust. (1), lit. a), b), lub w razie odwołania uchwałą ogólnego zebrania pracowników.
Art.  18. 

Rada Zakładowa może większością 2/3 głosów wykluczyć z Rady członka, który bez usprawiedliwienia opuszcza 3 kolejne posiedzenia Rady, względnie w inny sposób zaniedbuje obowiązki członka Rady Zakładowej.

Art.  19. 

Na miejsce członka Rady Zakładowej lub Delegata, opróżnione w wypadkach przewidzianych w art. 17, wstępuje ten kandydat, który przy ostatnich wyborach uzyskał największą z kolei ilość głosów, a w wypadku wyborów proporcjonalnych, kolejny kandydat właściwej listy.

Art.  20.  10

 Jeżeli Rada Zakładowa lub delegat działają w sposób sprzeczny z przepisami ustawowymi lub zarządzeniami pracowniczego związku zawodowego, obejmującego dany zakład pracy, zarząd oddziału związku, po rozpatrzeniu działalności Rady Zakładowej lub Delegata i po ich wysłuchaniu może wystąpić do okręgowej komisji związków zawodowych z wnioskiem o rozwiązanie Rady lub odwołanie Delegata. W razie uwzględnienia wniosku okręgowa komisja związków zawodowych wyznacza nowe wybory.

IV.

Funkcjonowanie Rad Zakładowych.

Art.  21. 

Rada Zakładowa może być rozwiązana uchwałą ogólnego zebrania pracowników zakładu, powziętą co najmniej większością 2/3 głosów w obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby pracowników zakładu.

Art.  22. 

Wzorowy regulamin wydany przez Ministra Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia określi tryb funkcjonowania Rady Zakładowej.

Instrukcja wydana przez Biuro Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej w porozumieniu z Ministrem Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia określi tryb funkcjonowania Rady Zakładowej w zakresie kontroli społecznej (ust. (3) art. 4).

Art.  23. 

Pracodawca może żądać zwołania Rady Zakładowej, jak również dopuszczenia z głosem doradczym przedstawiciela organizacji pracodawców, do którego dany pracodawca należy.

W obradach Rady Zakładowej mogą uczestniczyć z głosem doradczym przedstawiciele organizacji zawodowych, do których należą członkowie Rady Zakładowej.

Art.  24. 

Posiedzenia Rady Zakładowej odbywają się z reguły poza czasem pracy. W wypadku wyjątkowym, gdy posiedzenie to odbyć się musi w czasie pracy, należy zawczasu uprzedzić o tym pracodawcę.

Art.  25. 

Pracodawca winien ułatwić Radzie Zakładowej lub Delegatowi pełnienie ich czynności, dostarczyć pomieszczeń na zebrania i biura oraz potrzebnych urządzeń, druków i materiałów biurowych.

Art.  26. 

Uchwały Rady Zakładowej i wnioski Delegata dotyczące zadań, przewidzianych w art. 3, winny być przedkładane pracodawcy do wykonania. Samoistne wkraczanie Rady Zakładowej lub Delegata w zarządzanie zakładem pracy nie jest dopuszczalne.

Art.  27. 
(1) 
Członkowie Rady Zakładowej oraz Delegaci obowiązani są do zachowania ścisłej tajemnicy co do spraw, które stanowią tajemnicę techniczną lub handlowa zakładu pracy.
(2) 
Obowiązek zachowania tajemnicy nie stosuje się do sprawozdań Rady Zakładowej lub Delegata, składanych organom państwowym lub Radom Narodowym, wynikających ze współdziałania Rady Zakładowej lub Delegata w zakresie kontroli społecznej (ust. (3) art. 4).
Art.  28. 

Umowa o pracę między pracodawcą, a członkiem Rady Zakładowej lub Delegatem nie może być przez pracodawcę rozwiązana inaczej, jak tylko z ważnych przyczyn lub z winy pracownika. Takie rozwiązanie wymaga do swojej ważności zgody Komisji Pojednawczo-Rozjemczej przy Obwodowym Inspektorze Pracy. Decyzja Komisji jest ostateczna.

Art.  29.  11
(1) 
W zakładach pracy, zatrudniających od 250 do 500 pracowników, jeden członek Rady Zakładowej jest zwolniony od pełnienia czynności zawodowych; gdy zatrudnionych jest od 501 do 1.000 pracowników, zwolnienie takie służy dwóm - a gdy zatrudnionych jest od 1.001 do 3.000 pracowników - trzem członkom Rady Zakładowej.
(2) 
Gdy liczba pracowników przekracza 3.000, zwolnienie od pełnienia czynności zawodowych służy ponadto jednemu członkowi Rady na każde rozpoczęte dalsze 1.500 pracowników.
(3) 
Pierwszeństwo do zwolnienia od pełnienia czynności zawodowych służy przewodniczącemu Rady Zakładowej. W przypadku, gdy zwolnienie służy większej liczbie osób, o pierwszeństwie do zwolnienia dalszych osób decyduje uchwała Rady Zakładowej.
(4) 
Członkowie Rady zwolnieni od czynności zawodowych otrzymują pełne wynagrodzenie należne z umowy o pracę.
Art.  30. 

Członkowie Rad Zakładowych i Delegat pełnią swe obowiązki bezpłatnie, otrzymują jednak od pracodawcy zwrot poniesionych wydatków i równowartość nieuniknionej straty zarobków.

Art.  31. 

Rada Zakładowa oraz Delegat składają co najmniej raz na trzy miesiące sprawozdanie ze swych czynności na ogólnym zebraniu pracowników zakładu.

V.

Postępowanie Rozjemcze.

Art.  32. 
(1) 
W wypadkach sporu między pracodawcą, a Radą Zakładową lub Delegatem strony mogą się odnieść - po uprzednim wyczerpaniu możliwości osiągnięcia zgody w rokowaniach bezpośrednich - do komisji Pojednawczo-Rozjemczej przy właściwym Obwodowym Inspektorze Pracy. Komisja ta składa się z Obwodowego Inspektora Pracy lub wyznaczonego przezeń zastępcy jako przewodniczącego oraz po jednym przedstawicielu organizacyj zawodowych pracowników i pracodawców tej gałęzi gospodarki, która obejmuje dany zakład pracy.
(2) 
Od postanowienia tej Komisji służy prawo odwołania się do Komisji przy Okręgowym Inspektorze Pracy.

Do składu tej Komisji stosuje się odpowiednie przepisy ust. (1) z tym, że Komisji przewodniczy Okręgowy Inspektor Pracy lub wyznaczony przezeń zastępca.

Decyzja tej Komisji jest ostateczna dla zakładów pracy, zatrudniających nie więcej niż 500 pracowników.

(3) 
W zakładach pracy, zatrudniających ponad 500 pracowników, służy od postanowienia Komisji prawo odwołania się do Nadzwyczajnej Komisji Rozjemczej, w skład której wchodzą: przedstawiciel Ministra Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia, jako przewodniczący oraz przedstawiciele Ministrów Przemysłu i Sprawiedliwości.
(4) 
W skład Komisji, przewidzianej w ust. (1) i (2) w miejsce inspektora pracy lub jego zastępcy wchodzi przedstawiciel władzy przemysłowej, jeżeli spór wynikł w zakładzie pracy, pozostającym pod zarządem państwowym lub samorządowym, albo dotyczy stosowania art. 4.

VI.

Przepisy karne.

Art.  33. 
(1) 
Winni naruszenia przepisów dekretu niniejszego ulegną karze aresztu do 3-ch miesięcy lub grzywny do 10 tys. zł albo obu tym karom łącznie, o ile czyn nie jest zagrożony surowszą karą.
(2)  12
 W sprawach określonych w ust. (1), orzeka inspektor pracy.

VII.

Przepisy przejściowe i końcowe.

Art.  34. 

Rozporządzenie Ministra Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych określi termin wejścia w życie przepisów dekretu niniejszego w stosunku do zakładów pracy ściśle związanych z rolnictwem, leśnictwem lub ogrodnictwem, a nie posiadających przeważającego charakteru przemysłowego lub handlowego.

Art.  35. 
(1) 
Zakłady wojskowe oraz zakłady pracy, które podlegają militaryzacji, nie są objęte przepisami dekretu niniejszego.
(2) 
Minister Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej może w drodze zarządzenia wyłączyć spod mocy obowiązującej niniejszego dekretu poszczególne zakłady, produkujące głównie dla wojska.
Art.  36. 

Wykonanie dekretu niniejszego porucza się Ministrowi Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia w porozumieniu z właściwymi Ministrami.

Art.  37. 

Dekret niniejszy wchodzi w życie w dwa miesiące po dniu ogłoszenia. Jednocześnie tracą moc wszelkie przepisy prawne, dotyczące przedmiotów dekretem niniejszym uregulowanych.

1 Art. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
2 Art. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
3 Art. 4 ust. (2) zmieniony przez art. 1 pkt 3 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
4 Art. 5 zmieniony przez art. 1 pkt 4 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
5 Art. 9 ust. (2) zmieniony przez art. 1 pkt 5 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
6 Art. 14 zmieniony przez art. 1 pkt 6 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
7 Art. 15 skreślony przez art. 1 pkt 7 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
8 Art. 16 zmieniony przez art. 1 pkt 8 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
9  Art. 17 ust. (1) lit. c) zmieniona przez art. 1 pkt 9 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
10 Art. 20 zmieniony przez art. 1 pkt 10 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
11 Art. 29 zmieniony przez art. 1 pkt 11 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.
12 Art. 33 ust. (2) zmieniony przez art. 1 pkt 12 dekretu z dnia 16 stycznia 1947 r. (Dz.U.47.24.92) zmieniającego nin. dekret z dniem 11 marca 1947 r.

Zmiany w prawie

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Tabletka "dzień po" bez recepty - Sejm uchwalił nowelizację

Bez recepty dostępny będzie jeden z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - zakłada uchwalona w czwartek nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tabletka będzie dostępna bez recepty ma być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stoi na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 22.02.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024