Stosunek Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej.

ROZPORZĄDZENIE

PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ

z dnia 22 marca 1928 r.

o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej.

Na podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr. 78, poz. 443) postanawiam co następuje:

Art.  1.

Wschodni Kościół Staroobrzędowy, nie posiadający hierarchji duchownej, korzysta na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w swem życiu wewnętrznem z pełnej wolności rządzenia się w granicach praw obowiązujących przepisami swego prawa kanonicznego i swego statutu (ustawy wewnętrznej), uznanego przez Rząd.

Kościół ten jest niezależny od jakichkolwiek władz, nieprzewidzianych rozporządzeniem niniejszem lub statutem (ustawą wewnętrzną).

Art.  2.

Kościół ten jest osobą prawną i może w granicach obowiązujących ustaw nabywać, zbywać, obciążać i swobodnie zarządzać swym majątkiem ruchomym i nieruchomym.

Art.  3.

Zwierzchnią władzę Kościoła sprawuje Ogólnopolski Sobór jego wyznawców, składający się z duchownych poszczególnych gmin i z pełnomocników gmin.

Sobór:

1) decyduje w sprawach wiary i moralności oraz w sprawach wewnętrznego zarządu Kościoła Staroobrzędowego,

2) przedstawia władzom państwowym potrzeby i postulaty wyznawców tego Kościoła w dziedzinie społeczno-religijnej, oświatowej i miłosierdzia chrześcijańskiego,

3) wybiera prezesa i członków Naczelnej Rady Staroobrzędowców,

4) wybiera członków Sądu Duchownego,

5) wybiera członków Komisji Rewizyjnej Naczelnej Rady Staroobrzędowców,

6) ustanawia zasady budżetowania i zatwierdza sprawozdania rachunkowe.

Sobór zwołuje Naczelna Rada Staroobrzędowców. O miejscu, czasie i przedmiocie narad Soboru Naczelna Rada Staroobrzędowców powiadamia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego co najmniej na miesiąc przed wyznaczonym terminem.

Dla prawomocności uchwał Soboru wymagany jest udział w nim pełnomocników przynajmniej połowy wszystkich gmin oraz bezwzględna większość głosów uczestników. Uchwał Soboru w kwestjach wiary i moralności zyskują moc obowiązującą z chwilą ich ogłoszenia w sposób, wskazany przez uchwałę Soboru. Uchwały nie dotyczące wiary i moralności Sobór przekazuje do ogłoszenia Naczelnej Radzie Staroobrzędowców, która przed dokonaniem ogłoszenia upewnia się, że Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego nie podnosi przeciw treści uchwał sprzeciwu.

Art.  4.

Naczelna Rada Staroobrzędowców zarządza sprawami Kościoła w okresie między Soborami, wykonywa uchwały Soboru i stanowiąc reprezentację prawną Kościoła Staroobrzędowego w Polsce, występuje wobec władz państwowych w imieniu Soboru i Kościoła.

Art.  5.

Naczelna Rada Staroobrzędowców składa się z prezesa, 14 członków i 6 zastępców, wybieranych przez Sobór na lat pięć. Naczelna Rada wybiera ze swego grona 2 wiceprezesów oraz sekretarza. Członkami Naczelnej Rady mogą być tylko obywatele polscy, mający ukończonych lat 21 i używający w pełni praw cywilnych.

Członkowie Naczelnej Rady Staroobrzędowców przed objęciem urzędowania winni uzyskać u Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego uznanie swego wyboru i złożyć na jego ręce lub na ręce urzędnika przez Ministra delegowanego przysięgę wobec duchownego według roty następującej:

"Obiecuję i przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu na Św. Ewangelię, że na powierzonym mi urzędzie Członka Naczelnej Rady Staroobrzędowców będę sumiennie spełniać swe obowiązki zgodnie z Pismem Świętem i Św. Kanonami Kościoła i z postanowieniami Zwierzchniej Władzy Duchownej Kościoła w Polsce oraz z prawem Rzeczypospolitej Polskiej, że będę wiernym jej obywatelem i że będę przestrzegać sprawiedliwości i bezinteresowności we wszystkich sprawach Naczelnej Radzie podlegających. Na potwierdzenie mej przysięgi całuję krzyż i słowa Zbawiciela mego. Amen".

Art.  6.

Organem wykonawczym Naczelnej Rady Staroobrzędowców jest Prezydium Rady w składzie prezesa, wybranego przez Sobór, oraz wybranych przez Radę z pośród jej członków: wiceprezesa, sekretarza i 3 członków.

Członkom Prezydjum przysługuje prawo korzystania przy wykonywaniu swych obowiązków ze szczególnej opieki prawnej.

Art.  7.

Do rozpatrywania, opinjowania i rozstrzygania bieżących spraw kanonicznych, religijnych i moralnych powołany jest Sąd Duchowny, złożony z 12 członków i 3 zastępców, obieranych przez Sobór z pośród osób duchownych, działających na podstawie i według prawa kanonicznego oraz statutu Kościoła. Terminy posiedzeń Sądu Duchownego określa Naczelna Rada Staroobrzędowców, która przedkłada Sądowi wszystkie sprawy do decyzji i ogłasza te decyzje w sposób przez uchwałę Naczelnej Rady ustalony.

Art.  8.

Celem zaspokojenia potrzeb religijnych, religijno-oświatowych, moralnych i miłosierdzia chrześcijańskiego tworzą się staroobrzędowe gminy wyznaniowe na zasadach, ustalonych w statucie. Skład gmin zatwierdza Naczelna Rada Staroobrzędowców. Gminy podlegają rejestracji przez właściwego wojewodę, który o dokonanej rejestracji ogłasza w Dzienniku Wojewódzkim.

Art.  9.

Staroobrzędowe gminy wyznaniowe są osobami prawnemi i mogą nabywać, zbywać, obciążać i zarządzać ruchomym i nieruchomym majątkiem gminy.

Art.  10.

Organami gminy są: Walne Zgromadzenie członków gminy i wybrana przez to zgromadzenie Rada Gminy. Zakres działania tych organów, ich skład i warunki ważności uchwał określa statut.

Art.  11.

Dla odprawiania nabożeństw i zaspakajania potrzeb religijnych Walne Zgromadzenie Gminy wybiera duchownych. Wybór zatwierdza Rada Naczelna po upewnieniu się u właściwego wojewody, że władze państwowe nie podnoszą sprzeciwu przeciw osobie kandydata. Brak odpowiedzi wojewody w ciągu dni 30 upoważnia Radę Naczelną do zatwierdzenia wyboru duchownego.

W razie sprzeciwu wojewody Rada Naczelna może odwołać się do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, który rozstrzyga sprawę ostatecznie.

Art.  12. ¹

(uchylony).

Art.  13.

Przed objęciem swego urzędu składa duchowny na ręce właściwego starosty uroczyste przyrzeczenie, że w stosunku do Państwa, władz państwowych i prawa kierować się będzie słowami Chrystusa:

"Oddajcie co jest Boskiego Bogu, a co jest cesarskiego Cesarzowi (Mat. XXII, 21), oraz prawidłami Św. Apostołów nakazującemi posłuszeństwo i wierność wobec władz, i że w działalności swej pasterskiej kierować się będzie słowami, zawartemi w listach Św. Piotra Apostoła, nakazujących nauczać powierzonych swej pieczy wiernych posłuszeństwa wobec władz dla Boga (List Św. Piotra Apostoła), i wychowywać ich na dobrych chrześcijan i prawych obywateli Państwa (List Św. Piotra do Rzymian 111)."

Art.  14.

Duchownym przysługują następujace przywileje:

1) korzystanie przy wykonywaniu swych obowiązków ze szczególnej opieki prawnej;

2) zwolnienie od czynności obywatelskich, niezgodnych z powołaniem kapłańskim, jak np. sędziów przysięgłych, członków trybunału i t. p.;

3) zwolnienie od służby wojskowej, z wyjątkiem pospolitego ruszenia; w tym wypadku będą oni wykonywać w wojsku urząd kapelański, lub będą powołani do służby sanitarnej;

4) w razie, gdyby duchowni byli oskarżeni przed sądami karnemi o zbrodnie, przewidziane przez prawo karne Rzeczypospolitej, sądy wspomniane zawiadomią o tem niezwłocznie Naczelną Radę Staroobrzędowców, przesyłając tak akt oskarżenia, jak i wyrok sądowy wraz z jego motywami; w razie aresztowania lub uwięzienia osób duchownych, władze cywilne zachowywać będą względy, należne ich stanowi.

Art.  15. ²

Jeżeli duchowny uznany będzie przez sąd za winnego zbrodni lub czynów karygodnych, pochodzących z chęci zysku lub uwłaczających moralności, Naczelna Władza Saroobrzędowców obowiązana jest niezwłocznie usunąć go od sprawowania obowiązków duchownych. W razie szkodliwej dla bezpieczeństwa Państwa działalności duchownego może właściwy wojewoda zażądać od Naczelnej Rady Staroobrzędowców wydania odpowiednich zarządzeń zapobiegawczych, względnie usunięcia odnośnej osoby od sprawowania czynności duchownych. Naczelna Rada może w ciągu dni 30 wnieść przeciwko żądaniu wojewody odwołanie do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, który rozstrzyga sprawę ostatecznie.

Art.  16.

Dla omawiania spraw wchodzących w zakres kompetencji organów gminy wyznaniowej mogą odbywać się lokalne zjazdy duchownych i wiernych za zgodą Rady Naczelnej Staroobrzędowców i po zawiadomieniu właściwego wojewody przez Naczelną Radę z podaniem wykazu gmin, które będą reprezentowane na zjeździe, oraz czasu, miejsca i programu obrad.

Art.  17.

Nauka religji będzie udzielana młodzieży staroobrzędowej w szkołach państwowych przez nauczycieli, mianowanych z pośród osób, upoważnionych przez Naczelną Radę Staroobrzędowców do nauczania religji.

Każdy duchowny może jednocześnie być nauczycielem religji we wszystkich szkołach swej gminy, w których pobierają naukę dzieci wyznania staroobrzędowego. W razie potrzeby upoważnienia do wykładania religji mogą otrzymywać od Naczelnej Rady Staroobrzędowców także pobożne osoby świeckie.

Nauczanie religji staroobrzędowej w szkołach państwowych może się odbywać w języku liturgicznym oraz w języku ojczystym.

Art.  18.

W miarę potrzeby Minister Spraw Wojskowych może powołać za pośrednictwem Naczelnej Rady Staroobrzędowców kapelanów wojskowych dla zaspokojenia potrzeb religijnych wiernych kościoła, odbywających służbę wojskową.

Art.  19.

Władze i urzędy duchowne staroobrzędowe obowiązane są posługiwać się językiem polskim jako urzędowym w stosunkach z władzami i urzędami państwowemi, samorządowemi oraz osobami lub instytucjami, zwracającemi się do nich w języku polskim. W języku polskim będą też wystawiane pisma i świadectwa, mające znaczenie dla władz państwowych, oraz mające być przedstawiane władzom i urzędom.

Art.  20.

Dobra ziemskie, należące do Kościoła lub gmin poszczególnych, podlegają ogólnie obowiązującemu ustawodawstwu w zakresie reformy rolnej.

Art.  21. ³

(uchylony).

Art.  22.

Wschodni Kościół Staroobrzędowy (nie posiadający hierarchji duchownej), korzysta z zasiłków materjalnych, udzielanych przez Rząd na cele, związane z potrzebami tego Kościoła.

Art.  23.

Duchowni, ich majątek oraz majątek osób prywatnych kościelnych podlegać będą opodatkowaniu narówni z osobami i majątkiem obywateli Rzeczypospolitej oraz osób prawnych świeckich, z wyjątkiem wszakże budynków, poświęconych służbie bożej, oraz dóbr i tytułów prawnych, których dochody są przeznaczone na cele kultu religijnego i nie przyczyniają się do osobistych dochodów beneficjarjuszów. Pomieszczenie duchowieństwa gminnego, członków Sądu Duchownego oraz ich lokale urzędowe, tudzież lokale urzędowe Naczelnej Rady Staroobrzędowców będą traktowane przez Skarb Państwa narówni z pomieszczeniami funkcjonarjuszów i lokalami instytucyj państwowych.

Art.  24.

Wykonanie rozporządzenia niniejszego porucza się Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, a co do art. 14 p. 4 i art. 15 - Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Ministrowi Sprawiedliwości.

Art.  25.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie trzydziestego dnia po dniu ogłoszenia. Z chwilą wejścia w życie rozporządzenia niniejszego tracą moc obowiązującą dotychczasowe przepisy prawne, a w szczególności Najwyższy Ukaz z dnia 17 października 1906 r. (Zb. ust. i rozp. Nr. 245, poz. 1728), - o ile dotyczą przedmiotów, unormowanych rozporządzeniem niniejszem.

1 Art. 12 uchylony przez art. II pkt 2 dekretu z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U.45.48.273) z dniem 1 stycznia 1946 r.

2 Art. 15 zmieniony przez art. II pkt 2 dekretu z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U.45.48.273) z dniem 1 stycznia 1946 r.

3 Art. 21 uchylony przez art. II pkt 2 dekretu z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U.45.48.273) z dniem 1 stycznia 1946 r.

• Identyfikator: Dz.U.1928.38.363
• Rodzaj: Rozporządzenie z mocą ustawy
• Tytuł: Stosunek Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej.
• Data aktu: 22/03/1928
• Data ogłoszenia: 26/03/1928
• Data wejścia w życie: 25/04/1928