Ubezpieczenie pracowników umysłowych.

zm.: Dz.U.50.44.407 - 1950.11.01

ROZPORZĄDZENIE

PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ

z dnia 24 listopada 1927 r.

o ubezpieczeniu pracowników umysłowych. ^{* *}

(Dz. U. z dnia 2 grudnia 1927 r.)

Na podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy (Dz. U. R. P. № 78, poz. 443) postanawiam co następuje:

I.

Postanowienia ogólne.

Art.  1.

Rozporządzenie niniejsze normuje ubezpieczenie pracowników umysłowych:

1) na wypadek braku pracy,

2) na wypadek niezdolności do wykonywania zawodu,

3) na starość,

4) na wypadek śmierci.

II.

Osoby podlegające obowiązkowi ubezpieczenia i osoby dopuszczone do ubezpieczenia. ¹

Art.  2. ²

Obowiązkowi ubezpieczenia podlegają, o ile rozporządzenie niniejsze nie postanawia inaczej, pracownicy bez różnicy płci, którzy odpowiadają następującym warunkom:

1) są zatrudnieni u innych osób fizycznych lub osób prawnych prawa prywatnego lub publicznego, na obszarze Rzeczypospolitej, bez względu na okres trwania tego zatrudnienia, jak również niezależnie od wysokości wynagrodzenia za świadczone usługi oraz okresów wypłaty,

2) są pracownikami umysłowymi,

3) ukończyli szesnaście lat życia,

4) nie przekroczyli sześćdziesięciu lat życia, lub którzy wprawdzie przekroczyli sześćdziesiąt lat życia, lecz posiadają z okresu pracy przed osiągnięciem powyższego wieku miesiące składkowe policzalne do ubezpieczenia.

Obowiązkowi ubezpieczenia, w myśl rozporządzenia niniejszego podlegają również pracownicy (ust. 1), obywatele polscy, zatrudnieni w oficjalnych polskich placówkach zagranicznych (przedstawicielstwa i konsulaty), o ile nie podlegają obowiązkowi analogicznego ubezpieczenia na podstawie ustawodawstwa, obowiązującego w miejscu zatrudnienia.

Art.  3. ³

Za pracowników umysłowych w rozumieniu rozporządzenia niniejszego uważa się:

1) osoby, spełniające czynności administracyjne i nadzorcze, jako to: zarządców i kierowników wszelkich przedsiębiorstw i zakładów, gospodarstw rolnych i leśnych lub połączonych z niemi przedsiębiorstw, inżynierów, techników, konstruktorów, sztygarów, kontrolerów, oficjalistów rolnych i leśnych, majstrów lub równorzędnych z nimi pracowników, którzy kierują technicznie pracą w zakładzie lub jego oddziałach i są za całość tej pracy odpowiedzialni, i t. p., oraz następujące kategorje dozorców górniczych:

a) wszystkich dozorców z ukończonem średniem wykształceniem zawodowem, posiadających charakter sztygarów lub ich zastępców;

b) dozorców pól górniczych;

c) dozorców materjałów wybuchowych;

d) wszystkich tych dozorców kopalnianych, których czynności przekraczają miarę zwykłego dozoru i polegają na wykonywaniu kontroli i nadzoru nad podwładnymi im robotnikami z prawem rozporządzania tymi robotnikami i z odpowiedzialnością za wykonywane przez nich prace, ewentualnie, którzy wykonywują prócz zwykłej czynności dodatkowe prace piśmienne;

2) osoby, uprawiające sztuki wyzwolone, bez względu na wartość artystyczną produkcji (malarze, rzeźbiarze, śpiewacy, muzycy i t. p.);

3) artystyczny personel teatrów, orkiestr, wytwórni filmowych, stacyj nadawczych radjowych oraz doradców literackich i muzycznych;

4) dziennikarzy;

5) personel lekarski, dentystyczny, weterynaryjny, oraz wykwalifikowany pomocniczy personel lekarski, dentystyczny i weterynaryjny;

6) osoby, spełniające czynności biurowe i kancelaryjne, oraz czynności rachunkowe, rysunkowe i kalkulacyjne;

7) telefonistów i telegrafistów;

8) farmaceutów, drogistów, kasjerów, dysponentów, sprzedawców podróżujących, akwizytorów;

9) sprzedawców i ekspedjentów sklepowych i księgarskich, o ile ukończyli sześć klas szkoły średniej ogólno-kształcącej państwowej lub prywatnej z prawami szkół państwowych albo szkołę średnią zawodowa albo, o ile ukończył zawodową szkołę dokształcającą i odbyli praktykę, której warunki określi w drodze rozporządzenia Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu i Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, z uwzględnieniem stosunków lokalnych i zawodowych;

10) nauczycieli i wychowawców;

11) kapitanów, oficerów pokładowych i maszynowych, zarządców i asystentów zarządu polskich statków morskich lub rzecznych, jako też osoby, spełniające czynności, połączone z zajmowaniem równorzędnego lub wyższego stanowiska.

Minister Opieki Społecznej może w drodze rozporządzenia, wydanego w porozumieniu z właściwymi ministrami i po zasięgnięciu opinji organizacyj gospodarczych i pracowniczych, rozszerzyć obowiązek ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego na inne, niewymienione w ust. 1 kategorje pracowników, których czynności uzasadniałyby zaliczenie do pracowników umysłowych.

Minister Opieki Społecznej może ogłaszać szczegółowe listy pracowników umysłowych w rozumieniu artykułu niniejszego oraz ustalać w stosunku do poszczególnych kategoryj pracowników lub zawodów dokładne kryterja rozpoznawcze.

Art.  4. ⁴

Minister Opieki Społecznej może dopuścić do ubezpieczenia, określonego w art. 1 punkt 1 do 4 (bądź tylko określonego w punktach 2 do 4), pracowników (art. 2 ust. 1), obywateli polskich, w czasie ich zatrudnienia poza granicami Rzeczypospolitej, lub też, jeżeli pracownicy ci nie są ubezpieczeni w powyższym zakresie na podstawie ustawodawstwa, obowiązującego w miejscu ich zatrudnienia, poddać ich obowiązkowi ubezpieczenia.

Do ubezpieczenia, określonego w art. 1 punkty 2 do 4, mogą przystąpić z własnej woli następujące kategorje osób, niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia, jeżeli nie przekroczyły w chwili przystąpienia do ubezpieczenia czterdziestu pięciu lat życia:

1) pracownicy umysłowi przedsięwzięć rozrywkowych wędrownych;

2) nauczyciele, nie zatrudniający sił pomocniczych.

Szczegółowe przepisy, dotyczące warunków ubezpieczenia osób, wymienionych w artykule niniejszym, a w szczególności okresu wyczekiwania, zaliczania wynagrodzeń i miesięcy składkowych, wyda Minister Opieki Społecznej w drodze rozporządzeń. Minister Opieki Społecznej może rozszerzyć postanowienie ust. 2 na inne, niewymienione tam kategorje osób, wykonywających czynności o charakterze pracy umysłowej.

III.

Osoby, nie podlegające obowiązkowi ubezpieczenia. ⁵

Art.  5. ⁶

Z pośród osób, posiadających warunki, wymienione w art. 2 i 3, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia:

1) osoby, niezdolne de wykonywania swego zawodu (art. 22 ust. 3 i 4);

2) osoby, których czynności, uzasadniające obowiązek ubezpieczenia, stanowią zajęcie uboczne, przynoszące dochód niższy, niż inne stałe czynności zarobkowe, nie uzasadniające obowiązku ubezpieczenia;

3) mianowani na stałe (etatowi) funkcjonarjusze państwowi, praktykanci oraz zawodowi wojskowi - z tytułu wszelkich zatrudnień;

3a) państwowi funkcjonariusze prowizoryczni i nauczyciele tymczasowi, jeżeli są Uczestnikami Państwowego Zakładu Emerytalnego z tytułu wszelkich zatrudnień;

4) pracownicy przedsiębiorstw i zakładów państwowych - z tytułu wszelkich zatrudnień, jeśli przysługuje im prawo do uposażenia emerytalnego nie mniejszego od przysługującego funkcjonarjuszom państwowym;

5) pracownicy Banku Polskiego, Pocztowej Kasy Oszczędności, Państwowego Banku Rolnego i Banku Gospodarstwa Krajowego - z tytułu wszelkich zatrudnień, jeśli przysługuje im prawo do świadczeń nie mniejszych i na warunkach nie gorszych od przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem;

5a) pracownicy dóbr żywieckich rodziny Habsburgów z Żywca - z tytułu wszelkich zatrudnień, jeśli specjalny fundusz, którego statut podlega zatwierdzeniu przez Ministra Opieki Społecznej, zapewnia im świadczenia nie mniejsze i na warunkach nie gorszych od przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem;

6) pracownicy instytucyj publiczno-prawnych oraz przedsiębiorstw lub zakładów tych instytucyj - z tytułu wszelkich zatrudnień, jeśli przysługuje im prawo do świadczeń nie mniejszych i na warunkach nie gorszych od przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem;

7) duchowni, zakonnicy i zakonnice oraz osoby, należące do zgromadzeń i stowarzyszeń religijnych wszelkich wyznań lub organizacyj dobroczynnych, o ile z pobudek religijnych lub humanitarnych zajmują się nauczaniem, pielęgnowaniem chorych lub innemi czynnościami użyteczności społecznej, nie pobierając za to innego wynagrodzenia prócz utrzymania;

8) cudzoziemcy, zatrudnieni w przedstawicielstwach dyplomatycznych i konsularnych państw obcych oraz w międzynarodowych komisjach;

9) uczniowie szkół średnich ogólnokształcących, państwowych szkół zawodowych oraz zakładów uznanych przez Ministra Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za równorzędne - w czasie studjów w tych zakładach;

10) pracownicy przedsięwzięć rozrywkowych wędrownych.

Ponadto nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia w zakresie art. 1 p. 1 osoby, otrzymujące zaopatrzenie (pensje, renty, emerytury i t. p.) z tytułu zatrudnienia, określonego w ust. 1 punkty. 3 - 6.

Przepisy ust. 1 punkty 5 do 6 stosują się tylko pod tym warunkiem, jeżeli określone w tych przepisach uprawnienia przysługują wszystkim pracownikom umysłowym, zatrudnionym dłużej niż rok w danej instytucji, przedsiębiorstwie lub innym zakładzie pracy, a odpowiadającym warunkom art. 2 i 3 rozporządzenia niniejszego, z wyjątkiem tych pracowników, dla których zatrudnienie to stanowi zajęcie uboczne, przynoszące dochód niższy, niż inne zatrudnienia uzasadniające obowiązek ubezpieczenia.

Rada Ministrów w drodze rozporządzeń może uchylać wyłączenie od obowiązku ubezpieczenia pracowników poszczególnych instytucyj, przedsiębiorstw i innych zakładów pracy, wymienionych w ust. 1 punkty 4 - 6. Rozporządzenia te określą zasady i sposób zabezpieczenia uprawnień, przysługujących na podstawie zatrudnienia, które uzasadniało zwolnienie od obowiązku ubezpieczenia. Rada Ministrów może również ustalić w tych przypadkach warunki, w jakich będzie mogło być zapewnione pracownikom korzystanie z dodatkowych uprawnień, na podstawie wyżej wymienionych zatrudnień.

Art.  6. ⁷

Na własne żądanie będą zwolnieni od obowiązku ubezpieczenia:

1) studenci (zwyczajni słuchacze) państwowych szkół akademickich oraz innych szkół wyższych, które oznaczy Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego;

2) adwokaci, aplikanci sądowi i adwokaccy oraz kandydaci notarjalni - z tytułu wszelkich zatrudnień;

3) lekarze, lekarze-dentyści i lekarze weterynarji - z tytułu wszelkich zatrudnień;

4) zatrudnieni u techników cywilnych, mających prawo samodzielnego prowadzenia robót (inżynierów wszelkich kategoryj, architektów i mierniczych), kandydaci do tego zawodu - z tytułu wszelkich zatrudnień;

5) pochodzący z wyboru członkowie zarządów związków samorządowych oraz organów innych osób prawnych;

6) duchowni uznanych w państwie wyznań, o ile nie są objęci art. 5 punkt 3 lub 7;

7) rodzice (teść, teściowa), dziadkowie i małżonek (małżonka) pracodawcy; pracownicy zaś pozostający do pracodawcy w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linji zstępnej albo w stosunku pasierbów, dzieci pasierbów, małżonków pasierbów lub małżonków dzieci pasierbów pod warunkiem, że żyją z pracodawcą we wspólnem gospodarstwie domowem.

IV.

Powstanie i ustanie obowiązku ubezpieczenia.

Art.  7. ⁸

Obowiązek ubezpieczenia rozpoczyna się od pierwszego dnia tego miesiąca kalendarzowego, w którym pracownik objął zajęcie, uzasadniające ten obowiązek, a zajęcie trwało przynajmniej czternaście dni w ciągu tego miesiąca kalendarzowego, w przeciwnym zaś razie od pierwszego dnia następnego miesiąca kalendarzowego z tern samem zastrzeżeniem.

Obowiązek ubezpieczenia ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym osoba ubezpieczona utraciła warunki, określone w art. 2, albo uzyskała prawo do renty inwalidzkiej lub starczej, a zajęcie trwało przynajmniej czternaście dni w ciągu tego miesiąca kalendarzowego, w przeciwnym zaś razie z końcem poprzedniego miesiąca kalendarzowego.

Pracownika, nie wykonywającego faktycznie czynności służbowych, uważa się za pozostającego W zatrudnieniu tak długo, jak długo otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie lub ma prawo do wynagrodzenia.

V.

Zachowanie uzyskanych uprawnień po ustaniu obowiązku ubezpieczenia.

Art.  8. ⁹

Uprawnienia do świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem w wypadkach, określonych w art. 1 punkty 2 do 4, pozostają w mocy, jeżeli nie zaszły okoliczności, uzasadniające przekazanie lub zwrot składek przez okres osiemnastu miesięcy po ustaniu ubezpieczenia obowiązkowego i zaprzestaniu ewentualnego dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia w tej wysokości, w jakiej przysługiwały ubezpieczonemu w chwili ustania ubezpieczenia względnie zaprzestania dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia.

Do powyższego osiemnasto-miesięcznego okresu nie wlicza się:

1) czasu sprawowania mandatu poselskiego i senatorskiego, czasu służby wojskowej i ćwiczeń wojskowych, niewoli, internowania oraz czasu tymczasowego aresztowania,

2) czasu, w ciągu którego niemożliwe było uzyskanie zatrudnienia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia, z powodu działań wojennych, prowadzonych na obszarze, na którym znajduje się miejsce zamieszkania ubezpieczonego,

3) czasu udowodnionej choroby, uniemożliwiającej objęcie względnie wykonywanie zatrudnienia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia, o ile ubezpieczony nie otrzymuje wynagrodzenia od pracodawcy ani nie przysługuje mu prawo do wynagrodzenia,

4) czasu pozostawania bez zatrudnienia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia z powodu niemożności znalezienia odpowiedniego zajęcia (art. 18 i 19) pod warunkiem składania w czasie pozostawania bez pracy przepisanych poświadczeń o niemożności znalezienia odpowiedniego zajęcia, zgodnie z rozporządzeniem wykonawczem Ministra Opieki Społecznej.

VI.

Dobrowolne kontynuowanie ubezpieczenia obowiązkowego i dobrowolne ubezpieczenie.

Art.  9. ¹⁰

Osobom, których obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie, określonym w art. 1 pkt 2-4 ustało, przysługuje prawo do kontynuowania ubezpieczenia, jeżeli przebyły w ubezpieczeniu co najmniej 45 miesięcy składkowych i zgłoszą zamiar kontynuowania ubezpieczenia w terminie trzech miesięcy od ustania obowiązku ubezpieczenia. Do powyższego trzymiesięcznego okresu nie wlicza się czasu choroby, połączonej z niezdolnością do pracy oraz służby wojskowej.

Kontynuowanie ubezpieczenia ustaje, jeżeli ubezpieczony:

1) zgłosił zaprzestanie kontynuowania ubezpieczenia,,

2) nie opłacił w ciągu roku kalendarzowego co najmniej 9 składek miesięcznych.

Szczegółowe warunki kontynuowania ubezpieczenia określa Minister Pracy i Opieki Społecznej w drodze rozporządzeń.

Art.  10.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych uprawniony jest do prowadzenia działu dobrowolnego ubezpieczenia, określonego w art. 1 punkty 2 do 4, osób, nie podlegających obowiązkowi ubezpieczenia, tudzież osób, podlegających temu obowiązkowi a pragnących zapewnić sobie świadczenia wyższe od przysługujących im z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego.

Zasady i warunki, na jakich oparte będzie ubezpieczenie dobrowolne, oraz taryfy ubezpieczeniowe określi statut zakładu.

VII.

Wynagrodzenie podlegające zaliczeniu do ubezpieczenia obowiązkowego.

Art.  11. ¹¹

Do wynagrodzenia, podlegającego zaliczeniu do ubezpieczenia, należy, prócz miesięcznej płacy stałej w gotówce, także udział w zyskach, wynagrodzenie w naturze i wszelkie inne wynagrodzenia, które ubezpieczony otrzymuje na podstawie przepisów prawnych, umowy lub zwyczaju, zamiast płacy lub obok niej.

Za wynagrodzenie miesięczne przyjmuje się przy dziennej wypłacie dwudziestopięciokrotne wynagrodzenie dzienne, przy wypłacie zaś tygodniowej czterokrotne wynagrodzenie tygodniowe. Przy wynagrodzeniu, wypłaconem za niepełny miesiąc, za wynagrodzenie miesięczne, podlegające zaliczeniu do ubezpieczenia, przyjmuje się wynagrodzenie odpowiednio podwyższone w stosunku do pełnego miesiąca, przyczem, jeżeli pracownik podlegał obowiązkowi ubezpieczenia w jednym miesiącu kalendarzowym z tytułu dwóch kolejnych zatrudnień (art. 105 ust. 6), za wynagrodzenie miesięczne przyjmuje się odpowiednio podwyższone wynagrodzenie wyższe.

Wynagrodzenie, pobierane w całości lub w pewnej jego części w dłuższych niż jeden miesiąc odstępach czasu, oblicza się w odpowiednim stosunku miesięcznym. Dodatki do wynagrodzenia (procenty, tantjemy i gratyfikacje, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe i t. p.) dolicza się do wynagrodzenia w ten sposób, że, poczynając od daty wypłaty poszczególnego dodatku, zwiększa się wynagrodzenie o stosunkową część dodatku na czas równy okresowi, za który dodatek wypłacono.

Art.  12. ¹²

Wynagrodzenie zmienne (tantjema, prowizja i t. p.) obliczać należy w pierwszym okresie rozrachunkowym w umówionej między pracodawcą a pracownikiem lub określonej zgodnie przez pracodawcę i pracownika przypuszczalnej kwocie, a następnie w miesięcznej stosunkowej części kwoty, otrzymanej w poprzednim okresie rozrachunkowym od tego samego pracodawcy.

W wypadku gdy pracownik, mający kilka zajęć, uzasadniających obowiązek ubezpieczenia, otrzymuje wynagrodzenie równocześnie od kilku pracodawców, do ubezpieczenia zalicza się sumę otrzymywanych przez pracownika wynagrodzeń do maksymalnej wysokości, ustalonej w art. 14 ust. 2.

Art.  13.

Wartość wynagrodzenia w naturze ustala Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, względnie na wniosek tego zakładu powiatowa władza administracji ogólnej miejsca zatrudnienia pracownika, po wysłuchaniu opinji organizacyj pracowników i pracodawców.

Art.  14. ¹³

Za podstawę wymiaru składek i świadczeń (płaca podstawowa) służy rzeczywiście otrzymywane wynagrodzenie miesięczne, podlegające zaliczeniu do ubezpieczenia w myśl art. 11-13 z następującymi zastrzeżeniami:

1) otrzymywane wynagrodzenie zaokrągla się do jednostek złotego, przy czym kwoty pięćdziesiąt groszy i wyższe przyjmuje się za pełną złotówkę;

2) wysokość zarobków, stanowiących najniższą podstawę wymiaru świadczeń i składek, ustala Minister Pracy i Opieki Społecznej; ustalone normy przyjmuje się jako podstawę ubezpieczenia osób, pobierających wynagrodzenie niższe lub nie pobierających żadnego wynagrodzenia.

Rada Ministrów może w razie zmiany stosunków gospodarczych na wniosek Ministra Pracy i Opieki Społecznej ustalić najwyższą granicę policzalnego wynagrodzenia.

VIII.

Rodzaje świadczeń ubezpieczeniowych i warunki ich uzyskania.

Art.  15. ¹⁴

Świadczenia, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, są następujące:

A) Świadczenia na wypadek braku pracy:

1) zasiłek w razie braku pracy (art. 17);

2) opłata składek za ubezpieczenie na wypadek choroby ubezpieczonego, pozostającego bez pracy (art. 17 i 20);

3) zapomoga na podróż (art. 17 i 21);

B) Świadczenia emerytalne:

1) renta inwalidzka (art. 22 i 23);

2) renta starcza (art. 24);

3) pomoc lecznicza dla ubezpieczonego (art. 25);

4) renta wdowia (art. 26) lub renta wdowca (art. 27);

5) renta sieroca (art. 28 i 29);

6) jednorazowa odprawa dla ubezpieczonego lub dla wdowy (wdowca) względnie dla sierot lub rodziców ubezpieczonego (art. 30);

7) zapomoga pośmiertna (art. 30-a).

Art.  16. ¹⁵

Świadczenia, określone w art. 15, z wyjątkiem jednorazowej odprawy i zapomogi pośmiertnej (art. 15 lit. B punkt 6 i 7), uzależnione są, poza szczególnemi warunkami uzyskania praw do poszczególnych świadczeń, od przebycia określonego niżej, minimalnego okresu ubezpieczenia, uzasadniającego prawo do świadczeń (okres wyczekiwania).

Okres ten dla uzyskania praw do świadczeń na wypadek braku pracy (art. 15 lit. A) wynosi sześć miesięcy składkowych, przebytych w ciągu ostatniego roku, licząc wstecz od dnia utraty zajęcia.

Ubezpieczony nie może korzystać ponownie ze świadczeń na wypadek braku pracy na podstawie tych samych miesięcy składkowych. Za te same miesiące składkowe należy rozumieć również miesiące, policzone do okresu wyczekiwania, a nie wykorzystane wskutek utraty prawa do świadczeń z winy ubezpieczonego w przypadkach, określonych w art. 52 i 56 ust. 1 pkt. 3 i 4.

Czas obowiązkowej lub zastępującej ją ochotniczej służby wojskowej, czas ćwiczeń wojskowych czas sezonu martwego (art. 17 ust. 5), a wreszcie czas choroby stanowią przerwę, o którą przedłuża się powyższy okres roczny.

Dla świadczeń emerytalnych, wymienionych w art. 15 lit. B punkty 1 do 5, okres, uzasadniający prawa do świadczeń (okres wyczekiwania), wynosi, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów rozporządzenia niniejszego, sześćdziesiąt miesięcy składkowych, osiągniętych przed zajściem wypadku, uprawniającego do tych świadczeń. Dla osób, o których mowa w art. 38-a ust. 1, okres wyczekiwania wynosi dwanaście miesięcy składkowych. Warunek powyższy odpada, jeżeli niezdolność do wykonywania zawodu lub śmierć ubezpieczonego nastąpiła wskutek wypadku, uprawniającego do świadczeń w myśl postanowień obowiązujących przepisów prawnych o ubezpieczeniu od nieszczęśliwych wypadków.

Art.  17. ¹⁶

Do świadczeń na wypadek braku pracy ma prawo ubezpieczony, o ile:

1) jest zdolny do pracy;

2) pozostaje nieprzerwanie bez pracy z powodu niemożności znalezienia odpowiedniego zajęcia (art. 18 i 19);

3) (skreślony).

W razie, gdy dwa okresy czasu, w ciągu którego ubezpieczony pozostawał bez pracy, przegradza okres przejściowego zajęcia, trwającego krócej, aniżeli okres wyczekiwania, przewidziany dla uzyskania praw do świadczeń na wypadek braku pracy, przyjmuje się, iż ubezpieczony pozostaje nieprzerwanie bez pracy w rozumieniu p. 2 ust. 1, z zastrzeżeniem postanowienia art. 50 p, 5. Uprawnienia z mocy niniejszego ustępu służą również w przypadkach niewyzyskania poprzednich uprawnień z powodu zastosowania przepisów art. 52 i art. 56 ust. 1 p. p. 3 i 4.

Prawo do świadczeń na wypadek braku pracy nie powstaje dla ubezpieczonej osoby:

1) o ile pozostaje bez zajęcia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia, z powodu gospodarczego usamodzielnienia się;

2) w razie opuszczenia zajęcia w związku z zawarciem małżeństwa, o ile chodzi o osoby płci żeńskiej;

3) której zatrudnienie posiada charakter pracy sezonowej - przez okres sezonu martwego;

4) jeżeli żyje we wspólnem gospodarstwie domowem z pracodawcą i pozostaje do niego w stosunku pokrewieństwa i powinowactwa, określonych w art. 6 p. 7, z wyjątkiem przypadku likwidacji zakładu pracy;

5) jeżeli utraciła zajęcie z własnej winy, z zastrzeżeniem odmiennych postanowień art. 50 p. 9,

Prawo do zasiłku na wypadek braku pracy nie przysługuje ubezpieczonemu, który w ostatnio utraconem zajęciu nie otrzymywał żadnego wynagrodzenia ani w gotówce, ani w naturze.

Kategorje pracowników sezonowych w rozumieniu niniejszego rozporządzenia, jako też początek i koniec martwych sezonów określa Minister Opieki Społecznej w drodze rozporządzeń.

Ubezpieczonemu, przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej i W. M. Gdańska nie służą świadczenia z powodu braku pracy, jeżeli Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nie wyraził swej zgody na wyjazd (art. 50 p. 8). Postanowienie powyższe nie dotyczy jednak ubezpieczonych, którzy pozostają bez pracy z powodu utraty zatrudnienia przy oficjalnej polskiej placówce zagranicznej.

W razie wyjazdu zagranicę pozostającego bez pracy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może przyznać wyjeżdżającemu odprawę zamiast przypadających mu świadczeń, najwyżej jednak do wysokości trzymiesięcznego zasiłku.

Minister Opieki Społecznej ustala w drodze rozporządzeń wyjątki od zasady, wyrażonej w ust. 6, na korzyść osób, osiedlonych na obszarach pogranicznych.

Minister Opieki Społecznej może wprowadzać udzielanie świadczeń z powodu braku pracy dla osób, których zarobek obniżył się znacznie z powodu utraty jednego lub więcej z kilku posiadanych zajęć, uzasadniających obowiązek ubezpieczenia, bądź też, które w czasie korzystania ze świadczeń objęły zatrudnienie z wynagrodzeniem niższem niż pobierany zasiłek. Szczegółowe postanowienia, dotyczące wykonania powyższego przepisu, a zwłaszcza warunki korzystania ze świadczeń i ich wysokość, określą rozporządzenia Ministra Opieki Społecznej.

Art.  18.

Za zajęcie odpowiednie w rozumieniu art. 17 ust. 1 punkt 2 uważać należy każde zajęcie, odpowiadające zdolnościom fizycznym, zawodowemu wykształceniu i uzdolnieniu ubezpieczonego, a nieszkodliwe dla zdrowia lub obyczajności.

Pozostający bez pracy jest obowiązany przyjąć zaproponowane mu zajęcie, określone w ustępie poprzednim.

Pozostający bez pracy obowiązany jest przyjąć zaproponowane mu zajęcie, określone w ustępie pierwszym, także poza okręgiem jego dotychczasowego miejsca zatrudnienia lub miejsca pobytu, jeżeli na nowem miejscu zatrudnienia możliwe jest dla niego otrzymanie odpowiedniego mieszkania.

Art.  19.

Zajęcie uważa się za nieodpowiednie:

1) jeżeli wynagrodzenie jest niższe lub warunki pracy są gorsze, niż stosowane ogólnie w miejscu nowego zatrudnienia;

2) jeżeli przedsiębiorstwo, w którem zaproponowano zajęcie, objęte jest zatargiem gospodarczym.

Art.  20. ¹⁷

Ubezpieczony, uprawniony do świadczeń z powodu braku pracy (art. 16 i 17 ust. 1, 2 i 8) podlega od dnia, wskazanego w art. 47, obowiązkowi ubezpieczenia na wypadek choroby z prawem do świadczeń w zakresie, ustalonym w przepisach prawnych, regulujących wspomniane ubezpieczenie. Składkę za ubezpieczenie na wypadek choroby opłaca Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  21.

Prawo do zapomogi na podróż ma pozostający bez pracy, który otrzymał zajęcie odpowiednie (art. 18) poza miejscem poprzedniego zatrudnienia lub zamieszkania.

Art.  22. ¹⁸

Do renty inwalidzkiej ma prawo ubezpieczony, niezdolny do wykonywania swego zawodu, niezależnie od wieku.

Ponadto do renty inwalidzkiej ma prawo ubezpieczony, który po upływie dwudziestu sześciu tygodni choroby, połączonej z niezdolnością do pracy, jest nadal chory i niezdolny do pracy.

Za niezdolnego do wykonywania swego zawodu uważa się pracownika, którego zdolność do wykonywania zawodu wskutek ułomności cielesnej lub umysłowej względnie wskutek upadku sił fizycznych lub umysłowych obniżyła się poniżej 50% zdolności osób zdrowych fizycznie i umysłowo, o podobnem uzdolnieniu zawodowem.

Przy rozstrzyganiu kwestji, które zajęcie pracownika uważać należy za jego zawód, należy brać pod uwagę przedewszystkiem fachowe wykształcenie pracownika, następnie długość okresu wykonywania danego zajęcia w czasie posiadania zdolności zawodowej, oraz przynależność zawodową, jakiej pracownik dawał wyraz w okresie pełnej zdolności zawodowej, a wreszcie inne stosowne znamiona istotne.

Art.  23.

Do renty inwalidzkiej nie ma prawa ten, kto niezdolność do wykonywania swego zawodu spowodował rozmyślnie.

W tym wypadku można przyznać osobom, mającym prawo do alimentacji ze strony ubezpieczonego, wsparcie do wysokości renty inwalidzkiej, do jakiej miałby prawo ubezpieczony.

Art.  24. ¹⁹

Prawo do renty starczej przysługuje ubezpieczonemu:

1) płci męskiej - po osiągnięciu czterystu osiemdziesięciu miesięcy składkowych i ukończeniu przynajmniej sześćdziesięciu lat życia;

2) płci żeńskiej - po osiągnięciu czterystu dwudziestu miesięcy składkowych i ukończeniu przynajmniej pięćdziesięciu pięciu lat życia;

3) niezależnie od płci po ukończeniu sześćdziesięciu pięciu lat życia, przyczem, jeśli ubezpieczony nie osiągnął przynajmniej trzystu sześćdziesięciu miesięcy składkowych, mają analogiczne zastosowanie przepisy art. 54 ust. 2.

Art.  25. ²⁰

Do pomocy leczniczej na koszt Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ma prawo, niezależnie od prawa do renty inwalidzkiej lub starczej, ubezpieczony, który po upływie 26 tygodni choroby, połączonej z niezdolnością do pracy, jest nadal chory na tę samą chorobę.

Art.  26. ²¹

Do renty wdowiej ma prawo wdowa, pozostała po ubezpieczonym, który w chwili swej śmierci otrzymywał na podstawie rozporządzenia niniejszego rentą inwalidzką lub starczą, lub też miałby prawo do renty inwalidzkiej, gdyby stał się niezdolny do wykonywania zawodu (art. 22), o ile nie zachodzą określone niżej okoliczności, wykluczające prawo do renty wdowiej.

Okolicznościami, wykluczającemu prawo do renty wdowiej, są:

1) śmierć ubezpieczonego małżonka przed upływem sześciu miesięcy od dnia zawarcia małżeństwa, z wyjątkiem wypadku, gdy śmierć nastąpiła wskutek przyczyn, które zaszły po zawarciu małżeństwa;

2) zawarcie związku małżeńskiego z ubezpieczonym po ukończeniu przez niego pięćdziesięciu pięciu lat życia lub w chwili, gdy pobierał on już rentę inwalidzką względnie starczą na podstawie rozporządzenia niniejszego;

3) spowodowany winą małżonki rozdział małżeństwa, obowiązujący małżonków w chwili śmierci, a orzeczony w sposób, przewidziany w obowiązujących przepisach prawnych;

4) rozwód, przeprowadzony zgodnie z obowiązującemi przepisami prawnemi.

Art.  27. ²²

Pod analogicznemi warunkami, jak w art. 26, ma prawo do renty po zmarłej ubezpieczonej osobie płci żeńskiej pozostały małżonek, niezdolny do wykonywania swego zawodu (art. 22 ust. 3 i 4), o ile i jak długo nie posiada niezbędnych środków utrzymania, a zmarła małżonka ponosiła w całości lub w przeważnej części wydatki połączone z utrzymaniem rodziny.

Art.  28. ²³

Do renty sierocej ma prawo każde dziecko poniżej lat osiemnastu w razie śmierci ubezpieczonego ojca lub ubezpieczonej matki, jeżeli zmarły ojciec lub matka otrzymywali rentę inwalidzką lub starczą, lub mieliby prawo w chwili śmierci do renty inwalidzkiej, gdyby stali się niezdolnymi do wykonywania zawodu (art. 22).

W wypadku, gdy dziecku przysługuje równocześnie prawo do renty sierocej po ubezpieczonym ojcu i po ubezpieczonej matce, wymierza się rentę sierocą tylko po ojcu lub tylko po matce, zależnie od tego, po którym z nich należy się renta wyższa.

Prawo do renty sierocej przysługuje dziecku, niezdolnemu do zarobkowania wskutek ułomności cielesnej lub umysłowej, także po ukończeniu osiemnastu lat przez cały czas trwania tej niezdolności, o ile ona istniała już przed osiągnięciem powyższego wieku.

Dziecko, odbywające studja w zakładach naukowych publicznych lub mających prawo publiczności, ma prawo do renty sierocej do ukończenia studjów, najdłużej jednak do ukończenia dwudziestego czwartego roku życia.

Art.  29. ²⁴

Dzieci uprawnione (legitymowane) posiadają równe prawa z dziećmi ślubnemi.

Dzieci naturalne (nieślubne) mają w stosunku do matki te same prawa, jakie przysługują dzieciom ślubnym, w stosunku zaś do ojca naturalnego tylko w wypadkach następujących:

1) jeżeli ojcostwo zostało już za życia ubezpieczonego sądownie ustalone, lub jeżeli zostało pozasądownie uznane i ubezpieczony łożył na utrzymanie dziecka;

2) jeżeli ojcostwo w stosunku do dziecka naturalnego, urodzonego po śmierci ubezpieczonego, zostało sądownie ustalone.

Dzieci przysposobione (przybrane) mają prawo do rent sierocych, o ile zostały przysposobione (przybrane) przynajmniej na rok przed zajściem okoliczności, uprawniających do renty inwalidzkiej lub starczej i o ile nie mają prawa do renty po ojcu lub po matce.

Pasierbowie i pasierbice, wnuki i wnuczki mają prawo do rent sierocych, o ile pozostawali na utrzymaniu osoby ubezpieczonej przynajmniej rok bezpośrednio przed nastaniem niezdolności do wykonywania zawodu lub przed śmiercią osoby ubezpieczonej, i o ile powyższe prawo nie służy im po ojcu lub po matce.

Art.  30. ²⁵

(uchylony).

Art.  30a. ²⁶

Rodzinie, pozostałej po ubezpieczonym lub pobierającym rentę inwalidzką albo starczą, przysługuje w razie jego śmierci prawo do jednorazowej zapomogi pośmiertnej w wysokości miesięcznego zarobku, na podstawie którego zmarły był ostatnio ubezpieczony.

Co do kolejności osób, uprawnionych do otrzymania jednorazowej zapomogi pośmiertnej, mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 150 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym.

Art.  31.

W razie gdy o osobie ubezpieczonej nie było żadnych wiarogodnych wieści przez przeciąg jednego roku, licząc od zajścia okoliczności, czyniących jej śmierć prawdopodobną, lub od ostatniego dnia tego miesiąca kalendarzowego, do którego odnosi się ostatnia wiadomość o danej osobie, a okoliczności czynią jej śmierć prawdopodobną, powstają i dla członków rodziny takiej osoby zaginionej te same prawa do świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, jakieby im przysługiwały, gdyby osoba ubezpieczona zmarła.

Na żądanie Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wzywa właściwy sąd powiatowy, (pokoju) wskazane przez zakład osoby w celu zbadania pod przysięgą co do prawdziwości wiadomości o osobie zaginionej, podanych poprzednio przez rodzinę.

Jako dzień domniemanej śmierci zaginionego przyjmuje się w razie zaginięcia wskutek zatonięcia okrętu, dzień zatonięcia, w razie zaś zaginięcia wskutek innych okoliczności - dzień wynikający z towarzyszących okoliczności, lub wreszcie ostatni dzień tego miesiąca, do którego odnosi się ostatnia wiadomość o zaginionym.

Art.  32.

Stwierdzone prawomocnym wyrokiem karno-sądowym rozmyślne działanie lub współdziałanie członków rodziny ubezpieczonego w celu spowodowania jego śmierci pozbawia te osoby wszelkich uprawnień, które przysługiwałyby im na mocy rozporządzenia niniejszego.

IX.

Podstawa wymiaru świadczeń i ich wysokość.

Art.  33. ²⁷

Podstawę wymiaru zasiłku z powodu braku pracy stanowi przeciętna płaca podstawowa z ostatnich dwunastu miesięcy składkowych przed zajściem okoliczności, uprawniających do tego zasiłku, względnie jeżeli ubezpieczenie nie trwało dwunastu miesięcy, - przeciętna płaca podstawowa wszystkich miesięcy składkowych, podlegających zaliczeniu do ubezpieczenia.

Ubezpieczonemu, który w ostatnio utraconem ujęciu otrzymywał wynagrodzenie niższe niż dwieście pięćdziesiąt złotych miesięcznie, wymierza się zasiłek wedle płacy podstawowej odpowiadającej faktycznie otrzymywanemu ostatniemu wynagrodzeniu, według której w myśl obowiązujących przepisów prawnych wymierzana była składka za ubezpieczenie na wypadek choroby.

Podstawę wymiaru świadczeń emerytalnych (art. 15 lit. B) stanowi przeciętna płaca podstawowa wszystkich miesięcy składkowych, podlegających zaliczeniu do ubezpieczenia.

Jeżeli niezdolność do wykonywania zawodu lub śmierć ubezpieczonego nastąpiła wskutek wypadku, uprawniającego do świadczeń w myśl obowiązujących przepisów prawnych o ubezpieczeniu od nieszczęśliwych wypadków, świadczenia wymierza się tak, jak gdyby okres, wskazany w art. 16 ust. 1 i 5, został przebyty, przyczem dla miesięcy brakujących do tego okresu przyjmuje się ostatnią płacę podstawową przed zajściem nieszczęśliwego wypadku.

Art.  34. ²⁸

Zasiłek dla pozostających bez pracy składa się z zasiłku zasadniczego i zasiłku rodzinnego.

Zasiłek zasadniczy wynosi dla samotnych 30%, dla utrzymujących zaś rodzinę 40 % podstawy wymiaru zasiłku w razie braku pracy (art. 33 ust. 1 i 2).

Zasiłek rodzinny wynosi 10% zasiłku zasadniczego za każdego niezarobkującego, a pozostającego na utrzymaniu ubezpieczonego, członka jego rodziny (art. 35) z tem, że nie może on przekroczyć wysokości zasiłku zasadniczego.

Zasiłek dla pozostających bez pracy nie może wynosić mniej niż trzydzieści złotych miesięcznie względnie mniej niż podstawa wymiaru zasiłku (art. 33), jeżeli jest ona niższa od tej kwoty.

Art.  35.

Za członków rodziny w rozumieniu art. 34 uważa się:

1) małżonka,

2) dzieci i dalszych zstępnych, pasierbów (art. 28 i 29), braci i siostry-wszystkich do osiemnastu lat życia, względnie ponad osiemnaście lat życia w wypadkach i pod warunkami, określonemi w art. 28 ust. 3 i 4,

3) wstępnych.

Statut Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może zaliczyć do członków rodziny takie rodziców współmałżonka.

Art.  36. ²⁹

Składka z tytułu ubezpieczenia pozostającego bez pracy na wypadek choroby (art. 20) winna być opłacana przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych od kwoty należnego danej osobie zasiłku z powodu braku pracy.

Za pozostającego bez pracy, a nie mającego prawa do zasiłków w razie braku pracy (art. 17 ust. 4), opłaca Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych składkę w wysokości trzech piątych składki, przypadającej od płacy podstawowej w pierwszej grupie zarobkowej, obowiązującej we właściwej Kasie Ubezpieczeń Społecznych, celem zapewnienia mu w razie choroby pomocy leczniczej bez prawa do zasiłków pieniężnych.

Składki, opłacane przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych za ubezpieczenie pozostających bez pracy na wypadek choroby, mogą być przez Ministra Opieki Społecznej, po zasięgnięciu opinji związków obu zainteresowanych instytucyj, ryczałtowane.

Art.  37. ³⁰

Z tytułu zapomogi na podróż zwraca się udowodnione koszty przejazdu według najniższej taryfy do miejscowości, w której pozostający bez pracy otrzymał zajęcie.

W razie otrzymania zatrudnienia, określonego w art. 21, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej i W. M. Gdańska zwraca się koszty przejazdu na analogicznych warunkach, jak w ustępie poprzednim, tylko do granicy Rzeczypospolitej Polskiej lub do W. M. Gdańska.

Art.  38. ³¹

Renta inwalidzka składa się, z zastrzeżeniem odmiennych przepisów rozporządzenia niniejszego z kwoty zasadniczej i kwoty wzrostu renty.

Kwota zasadnicza wynosi 40% podstawy wymiaru świadczeń emerytalnych (art. 33 ust. 3 i 4).

Wzrost renty rozpoczyna się po przebyciu stu dwudziestu miesięcy składkowych; kwota wzrostu renty wynosi ¹/₆% podstawy wymiaru za każdy dalszy miesiąc i dochodzi po czterystu osiemdziesięciu miesiącach składkowych do wysokości 60% podstawy wymiaru.

Poza przypadkiem, przewidzianym w art. 38-a, renta inwalidzka nie może wynosić mniej niż pięćdziesiąt złotych miesięcznie.

Art.  38a. ³²

Osoby, które mają prawo do zaopatrzenia z tytułu własnej pracy (pensje, renty, emerytury i t. p.) z innych źródeł, z wyjątkiem renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu od wypadków, i zaopatrzenie to przysługiwało im jeszcze za okres przed objęciem zatrudnienia, podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia, otrzymują tytułem renty inwalidzkiej lub starczej, po przebyciu przepisanego okresu wyczekiwania, tylko kwotę wzrostu renty, obliczonego za cały czas ubezpieczenia, w wymiarze, określonym w art. 38 ust. 3. Przepis ten ma również zastosowanie do osób, które w okresie stanu nieczynnego, poprzedzającego przyznanie zaopatrzenia, lub bezpośrednio po jego ukończeniu objęły zatrudnienie, które z dniem przyznania zaopatrzenia stworzyło obowiązek ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego.

Przepis ust. 1 nie stosuje się do osób, których zaopatrzenie, pobierane z innych źródeł wynosi mniej niż 15% podstawy wymiaru świadczeń emerytalnych (art. 33 ust. 3) ; osoby te mają prawo do jednorazowej odprawy lub renty, zgodnie z ogólnemi przepisami rozporządzenia niniejszego.

Przepisy art. 16 ust. 5 zdanie drugie oraz przepisy ust. 1 i 2 artykułu niniejszego odnoszą się również do wymiaru renty wdowiej (wdowca) i sierocej, jeżeli osoby, uprawnione do tych rent, uzyskują prawo do analogicznych zaopatrzeń również ze źródeł, z których pobierał zaopatrzenie zmarły ubezpieczony.

Przy wymiarze dodatku, określonego w art. 40 ust. 1, zaopatrzenie, pobierane z innych źródeł, uwzględnia się narówni z rentą, pobieraną na zasadzie rozporządzenia niniejszego. Dodatek, określony w art. 40 ust. 2, wynosi dla osób, wymienionych w ust. 1 artykułu niniejszego, 4% podstawy wymiaru na każde dziecko, przyczem tak wymierzony dodatek zmniejsza się o kwotę części pobieranego z innego źródła zaopatrzenia, należną z tytułu utrzymywania dziecka.

Art.  39.

Renta starcza równa się co do wysokości rencie inwalidzkiej, jaką otrzymałby uprawniony do renty starczej, gdyby w chwili, od której rozpocząć się ma wypłata renty starczej (art. 24, 46 i 49 ust. 1 i 2), był niezdolny do wykonywania zawodu.

Art.  40. ³³

Osoba, otrzymująca rentę inwalidzką lub starczą, jeżeli potrzebuje stałej opieki i pomocy innych osób, otrzymuje dodatek w wysokości połowy renty, przyczem jednak renta łącznie z dodatkiem nie może przekroczyć podstawy wymiaru renty (art. 33 ust. 3 i 4). W wyjątkowych przypadkach Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może zwiększać wymiar dodatku, renta jednak łącznie z dodatkiem i w tym przypadku nie może przekroczyć podstawy wymiaru renty. Dodatek ten nie przysługuje za czas umieszczenia uprawnionego w szpitalu lub w innym zakładzie leczniczym.

Osoba, otrzymująca rentę inwalidzką lub starczą, otrzymuje na każde dziecko (art. 28 i 29) poniżej osiemnastu lat życia, w przypadkach zaś, przewidzianych w art. 28 ust. 3 i 4, i na każde dziecko ponad 18 lat, życia jedną dziesiątą kwoty zasadniczej (art. 38 ust. 2) z tem, iż renta łącznie z dodatkiem na dzieci oraz dodatkiem, przewidzianym w ustępie pierwszym, nie może przekroczyć podstawy wymiaru renty (art. 33 ust. 3 i 4).

Jeżeli ojciec i matka otrzymują równocześnie rentę inwalidzką względnie starczą, to dodatek, przewidziany w ustępie drugim, otrzymuje ojciec, o ile dziecko nie pozostaje na utrzymaniu matki; w tym ostatnim wypadku ten dodatek otrzymuje matka.

Art.  41.

Pomoc lecznicza osobom, uprawnionym w myśl art. 25, należy się w tym zakresie, w jakim udziela tej pomocy Kasa Ubezpieczeń Społecznych swoim członkom.

Pomocy tej udziela Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych za pośrednictwem Kasy Ubezpieczeń Społecznych lub publicznego zakładu leczniczego za zwrotem kosztów leczenia, albo we własnych urządzeniach leczniczych.

Art.  42. ³⁴

Renta wdowia (wdowca) wynosi trzy piąte, renta dla sieroty niezupełnej jedną piątą, zaś dla sieroty zupełnej dwie piąte renty (art. 38, art. 38-a i 39), jaką pobierała osoba ubezpieczona, albo do jakiej ta osoba miałaby prawo w chwili śmierci, gdyby stała się niezdolną do wykonywania zawodu.

Za sierotę zupełną uważa się przy wymiarze renty sierocej w myśl rozporządzenia niniejszego także dziecko naturalne (nieślubne), osierocone przez matkę, i dziecko ślubne, osierocone tylko przez ojca, o ile pozostała matka nie nabyła prawa do renty wdowiej lub je później utraciła (art. 26, 55, 56 i 58 ust. 1). Narówni z sierotą zupełną traktuje się wnuka lub wnuczkę, o ile zachodzą okoliczności, przewidziane w art. 29 ust. ostatni, jeżeli i babka nie żyje lub nie nabyła prawa do renty wdowiej albo je później utraciła.

Art.  43.

Renta wdowia (wdowca) łącznie z rentami sierocemi lub renty sierot zupełnych nie mogą w sumie przekroczyć renty inwalidzkiej lub starczej (bez dodatku, przewidzianego w art. 40 ust. 1), jaką pobierała osoba ubezpieczona lub do jakiej w chwili śmierci miałaby prawo.

W razie przekroczenia powyższej granicy, następuje stosunkowe zmniejszenie renty sierocej, przypadającej na każde dziecko z tem, że w miarę zmniejszania się liczby dzieci uprawnionych do rent sierocych, renty pozostałych podwyższa się do dopuszczalnej łącznej wysokości, przewidzianej w ustępie poprzednim.

Art.  44. ³⁵

Jednorazowa odprawa dla ubezpieczonego, który osiągnął sześć miesięcy składkowych, wynosi dwumiesięczną przeciętną płacę podstawową, stanowiącą podstawę wymiaru świadczeń (art. 33 ust. 3), przyczem wymiar jej wzrasta o jednomiesięczną przeciętną płacę podstawową po każdych następnych sześciu miesiącach składkowych, przebytych w ubezpieczeniu. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął sześciu miesięcy składkowych, jednorazowa odprawa wynosi jednomiesięczną przeciętną płacę podstawową, stanowiącą podstawę wymiaru świadczeń (art. 33 ust. 3).

Jednorazowa odprawa dla wdowy (wdowca) lub sierot równa się odprawie, jaka należałaby się ubezpieczonemu. Jednorazowa odprawa dla matki lub ojca wynosi połowę kwoty, jaka przypadłaby ubezpieczonemu przy uwzględnieniu sposobu obliczania odprawy, podanego w ust. 1, z tem jednak zastrzeżeniem, że kwota odprawy dla matki lub ojca nie może w żadnym razie przekroczyć pięciomiesięcznej przeciętnej płacy podstawowej ubezpieczonego, stanowiącej podstawę wymiaru świadczeń (art. 33 ust. 3).

Art.  44a. ³⁶

(skreślony).

Art.  45.

Przy wymiarze świadczeń nie uwzględnia się kwot do pięciu groszy włącznie, kwoty zaś ponad pięć groszy zaokrągla się w górę do najbliższej dziesiątki.

X.

Powstanie praw do świadczeń i wypłata świadczeń.

Art.  46.

Prawo do świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, powstaje w razie ziszczenia się wszystkich warunków, od których rozporządzenie niniejsze uzależnia uzyskanie tego prawa.

Art.  47. ³⁷

Zasiłek z powodu braku pracy należy się od dnia utraty zajęcia, jeżeli zgłoszenie roszczenia nastąpiło w sposób przepisany w ciągu miesiąca od dnia utraty zajęcia, w przeciwnym zaś razie - od pierwszego dnia tego miesiąca kalendarzowego, w którym zgłoszenie uskuteczniono.

Zasiłek z powodu braku pracy przysługuje tylko za pełne miesiące pozostawania bez pracy, w ciągu których prawo do zasiłku istniało.

W razie zajścia okoliczności, powodujących zawieszenie lub częściowe pozbawienie praw do świadczeń w myśl art. 50 lub 52, za pełne miesiące pozostawania bez pracy uważa się dni 30, chociażby nie następowały po sobie kolejno.

Art.  48. ³⁸

Za dzień nastania niezdolności do wykonywania zawodu uważa się dzień zgłoszenia roszczenia o rentę inwalidzką, o ile w postępowaniu dla stwierdzenia niezdolności nie ustalono innego dnia, jako dnia jej powstania. W stosunku do osób, pobierających zasiłek z tytułu ubezpieczenia na wypadek choroby, za dzień nastania niezdolności do wykonywania zawodu, uprawniającej do renty inwalidzkiej, uważa się dzień utraty prawa do tego zasiłku.

Sieroty, które przyszły na świat po śmierci ojca, nabywają prawo do renty sierocej od dnia urodzenia się.

Art.  49. ³⁹

Wszystkie renty wypłaca się miesięcznie zgóry, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, następującego po powstaniu prawa do renty, bez obowiązku zwrotu stosunkowej części, w razie gdy prawo to w ciągu miesiąca ustaje.

Raty renty, należne za okres czasu pomiędzy powstaniem prawa do renty a zgłoszeniem roszczenia, wypłaca się najwyżej za rok wstecz, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia o rentę.

Zasiłki z powodu braku pracy wypłaca się zgodnie z postanowieniami art. 47 za każdy miesiąc, w ciągu którego prawo do zasiłku istniało, miesięcznie zdołu.

Odprawy j zapomogi na podróż wypłaca się zaraz po złożeniu odpowiednich dowodów.

XI.

Zawieszenie, zmniejszenie i pozbawienie świadczeń. ⁴⁰

Art.  50. ⁴¹

Prawo do świadczeń z powodu braku pracy ulega zawieszeniu:

1) jeżeli ubezpieczony otrzymał od pracodawcy odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę - na ten okres czasu, jakiemu odpowiada otrzymane odszkodowanie według ostatnio pobieranego wynagrodzenia;

2) na czas korzystania z pomocy leczniczej z mocy art. 61, połączonej z umieszczeniem w zakładzie leczniczym;

3) na czas niezdolności do pracy z powodu choroby;

4) na czas ćwiczeń wojskowych i służby wojskowej;

5) na czas zajęcia przejściowego;

6) na czas aresztu prewencyjnego oraz na czas kary utraty wolności;

7) dla ubezpieczonego, którego zatrudnienie posiada charakter pracy sezonowej - na okres sezonu martwego;

8) na czas pobytu zagranicą, z wyjątkiem przypadków, określonych w art. 17 ust. 6 i 8;

9) jeżeli utrata zajęcia jest skutkiem strajku,- na czas trwania strajku;

10) na okres 3 miesięcy, - jeżeli utrata zajęcia nastąpiła wskutek ustąpienia dobrowolnego bez uzasadnionego powodu (art. 51).

Zawieszenie prawa do świadczeń z powodu braku, pracy, określone w niniejszym artykule, nie może trwać jednak ze skutkiem odraczającym dłużej aniżeli 24 miesiące; po upływie powyższego okresu ubezpieczony traci wszelkie ewentualne prawa do świadczeń z powodu braku pracy, wynikające z poprzedniego ubezpieczenia.

Art.  51.

Przez utratę zajęcia wskutek własnej winy należy rozumieć wszelkie wypadki, uprawniające pracodawcę w myśl obowiązujących przepisów prawnych do natychmiastowego wydalenia pracownika z winy tegoż. Za ustąpienie dobrowolne bez uzasadnionego powodu nie należy uważać opuszczenia zajęcia z powodów, uprawniających pracownika w myśl obowiązujących przepisów prawnych do natychmiastowego porzucenia zajęcia.

Art.  52. ⁴²

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może pozbawić ubezpieczonego prawa do świadczeń z powodu braku pracy w całości lub częściowo:

1) jeżeli nie stosował się do przepisów o kontroli;

2) jeżeli uchyla się od poddania się zarządzeniu, wydanemu na podstawie art. 65.

Art.  53. ⁴³

Przez czas odbywania kary utraty wolności, trwającej dłużej niż jeden miesiąc, uprawniony renty nie otrzymuje, rentę tę natomiast przekazuje się osobom, mającym prawo do alimentacji z jego strony.

Jeżeli u jednej osoby zbiega się prawo do dwu lub więcej rent, określonych w art. 15, wypłaca się w całości rentę najwyższą, zaś pozostałe renty w połowie.

Art.  54.

Gdy uprawniony otrzymuje zasiłki z tytułu ubezpieczenia na wypadek choroby, renta inwalidzka zmniejsza się na czas otrzymywania zasiłku o kwotę tegoż zasiłku.

Gdy zajęcie osoby, pobierającej rentę inwalidzką, daje jej zarobek, przewyższający łącznie z rentą podstawę wymiaru renty (art. 33 ust. 3 i 4), renta ta zmniejsza się o taką kwotę, o jaką zarobek łącznie z rentą przewyższałby podstawę jej wymiaru.

Art.  55. ⁴⁴

Świadczenia emerytalne, należne w myśl rozporządzenia niniejszego, ulegają zawieszeniu na okres od jednego roku do trzech lat, jeżeli przez podanie niezgodnych z prawdą okoliczności faktycznych podstępnie uzyskano z Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych świadczenia w wysokości, nie odpowiadającej właściwym normom. Powyższe nie wyłącza stosowania przepisów art. 60 i 67.

Prawo do renty wdowiej ulega zawieszeniu, niezależnie od postanowień art. 53, na czas trwania ponownego małżeństwa wdowy (art. 58).

Art.  55a. ⁴⁵

Przy zbiegu praw do jednorazowej zapomogi pośmiertnej z art. 30-a rozporządzenia niniejszego i art. 150 ustawy o ubezpieczeniu społecznym wypłaca się jedynie zapomogę z art. 150 ustawy o ubezpieczeniu społecznym.

XII.

Ustanie praw do świadczeń i wznowienie zawieszonych świadczeń. ⁴⁶

Art.  56. ⁴⁷

Prawo do świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, ustaje:

1) jeżeli zabraknie któregokolwiek z warunków, wymaganych do przyznania świadczenia;

2) w razie śmierci uprawnionego do świadczenia z zachowaniem tych uprawnień, jakie członkom pozostałej rodziny daje rozporządzenie niniejsze w wypadku śmierci ich żywiciela;

3) jeżeli uprawniony do świadczeń z powodu braku pracy nie przyjął bez uzasadnionej przyczyny odpowiedniego zajęcia (art. 18 i 19);

4) jeżeli uprawniony do świadczeń z powodu braku pracy udzielił świadomie nieprawdziwych wyjaśnień;

5) przez przedawnienie.

Odnośnie do przedawnienia stosuje się przepisy obowiązujących ustaw cywilnych z tem, że roszczenie o rentę przedawnia się z upływem pięciu lat, odprawy-jednego roku, poczynając od chwili powstania uprawnień do tych świadczeń bez wliczania do tych okresów okresu rocznego, przewidzianego w art. 31. Roszczenie o świadczenia z powodu braku pracy przedawnia się z upływem 6 miesięcy od dnia powstania prawa, przyczem do okresu tego nie wlicza się czasu zawieszenia prawa w myśl art. 50. Poszczególne kwoty, przypadające do wypłaty tytułem świadczeń z powodu braku pracy, przedawniają się z upływem 6 miesięcy, licząc od dnia płatności danej kwoty.

Podjęcie przez ubezpieczonego, wyjeżdżającego zagranicę, odprawy w myśl art. 17 ust. 7, likwiduje wszelkie prawa, jakieby mu ewentualnie przysługiwały na podstawie ubezpieczenia na wypadek braku pracy.

Art.  57. ⁴⁸

Niezależnie od postanowień art. 52 i 56, prawo do świadczeń z powodu braku pracy ustaje:

1) z upływem 6 miesięcy od dnia, od którego świadczenia przyznano, przyczem do powyższego okresu nie wlicza się czasu zawieszenia praw do świadczeń w myśl art. 50;

2) z chwilą nabycia praw do renty starczej.

Jeżeli stan funduszów ubezpieczenia na wypadek braku pracy na to pozwala, Minister Opieki Społecznej może drogą rozporządzeń przedłużać okres zasiłkowy z powodu braku pracy nie więcej jednak, jak o trzy miesiące, z uzależnieniem tego przedłużenia od określonych przez rozporządzenie warunków szczególnych. W przypadku skrócenia okresu zasiłkowego rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej - skrócenie to może mieć zastosowanie od pierwszego dnia następnego miesiąca po wejściu w życie rozporządzenia, nie wcześniej jednak, jak po upływie trzech tygodni, również do osób, korzystających już ze świadczeń.

Art.  58.

Prawo do renty wdowiej (wdowca) ustaje, niezależnie od postanowień art. 56, z powodu zawarcia ponownego małżeństwa, o ile wdowa zgłosi roszczenie o odprawę. Odprawa z powodu ponownego zamążpójścia wynosi potrójną roczną rentę wdowią.

Prawo do renty sierocej ustaje, niezależnie od postanowień art. 56, z powodu zawarcia związku małżeńskiego.

Art.  59. ⁴⁹

Wznowienie wypłaty świadczenia lub jego części następuje od dnia, w którym ustały warunki, powodujące zawieszenie wypłaty świadczenia (art. 49).

Z chwilą ustania przyczyny, powodującej zawieszenie renty wdowiej (art. 55) wdowa ma prawo do zawieszonej renty wdowiej tylko w tym wypadku, gdy z tytułu ponownego małżeństwa nie nabyła prawa do drugiej renty wdowiej na podstawie przepisów społeczno-ubezpieczeniowych; w wypadku nabycia prawa do drugiej renty wdowiej wdowa ma prawo wyboru.

XIII.

Skutki bezprawnego korzystania ze świadczeń.

Art.  60.

Przyznane świadczenia należy wstrzymać i żądać zwrotu świadczeń już wypłaconych, o ile się okaże, że prawo do tych świadczeń wcale nie istniało lub przestało istnieć.

Osoba, która nieprawnie korzystała ze świadczeń, jest obowiązana do zwrotu otrzymanych kwot niezależnie od ewentualnej odpowiedzialności karno-sądowej.

XIV.

Zarządzenia lecznicze.

Art.  61.

W celu zapobieżenia niezdolności do wykonywania zawodu, grożącej ubezpieczonemu, lub w celu przywrócenia tej zdolności osobie otrzymującej świadczenie, ma prawo Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zastosować leczenie.

W tym celu może zakład umieścić na własny koszt daną osobę za jej zgodą w nakładzie leczniczym lub innem miejscu, nadającem się do przeprowadzenia leczenia.

Odmówienie zgody może pociągnąć skutki ujemne, przewidziane w art. 63, gdy:

1) rodzaj choroby wymaga leczenia i pielęgnowania, które w domu chorego są niemożliwe;

2) choroba jest zakaźna;

3) stan chorego lub jego zachowanie się wymaga stałego nadzoru;

4) chory niejednokrotnie postępował wbrew poleceniem lekarza.

Art.  62. ⁵⁰

Osobom, otrzymującym renty, umieszczonym na koszt Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w zakładzie leczniczym z mocy art. 25 lub 61, zostaje renta zmniejszona na czas zarządzonego leczenia: dla posiadających na wyłącznem lub przeważnem utrzymaniu członków rodziny (art. 35) - o połowę, dla pozostałych osób otrzymujących renty - o 4/5. Przez czas umieszczenia w zakładzie leczniczym nie wypłaca się dodatku, przewidzianego w art. 40 ust. 1.

Ubezpieczeni, nie otrzymujący renty, którzy zostali umieszczeni na koszt Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w zakładzie leczniczym, otrzymują, jeżeli nie mają prawa do zasiłku z ubezpieczenia na wypadek choroby, zasiłki pieniężne w następującej wysokości:

a) dla ubezpieczonych, posiadających na wyłącznem lub przeważnem utrzymaniu członków rodziny (art. 35) - 25% podstawy wymiaru świadczeń z powodu braku pracy;

b) dla pozostałych - 10% podstawy wymiaru świadczeń z powodu braku pracy.

Świadczenia pieniężne, przewidziane w artykule niniejszym, nie przysługują, jeżeli i jak długo dana osoba otrzymuje lub ma prawo bądź do wynagrodzenia od pracodawcy, bądź też do innego rodzaju świadczeń pieniężnych z tytułu ubezpieczeń społecznych, co najmniej w ustalonej powyżej wysokości.

Art.  63.

W razie odmowy poddania się zarządzonemu leczeniu bez uzasadnionej przyczyny w wypadkach, przewidzianych w art. 61 punkty 1 do 4, może nastąpić odmówienie na pewien czas renty inwalidzkiej w całości lub w części, o ile leczenie wedle opinji lekarskiej przypuszczalnie osiągnęłoby swój cel.

Art.  64.

Wszelkie spory z powodu zarządzonego leczenia, wynikłe między Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych a Kasami Ubezpieczeń Społecznych lub instytucjami ubezpieczenia od wypadków, rozstrzyga Okręgowy Urząd Ubezpieczeń, właściwy dla instytucji, przeciwko której zwrócone jest roszczenie, względnie Wyższy Urząd Ubezpieczeń, o ile chodzi o górnośląską cześć województwa śląskiego. Od rozstrzygnięcia Okręgowego Urzędu Ubezpieczeń względnie Wyższego Urzędu Ubezpieczeń odwołać się można do Ministra Pracy i Opieki Społecznej w ciągu miesiąca od dnia doręczenia.

XV.

Uzupełnienie wyszkolenia zawodowego.

Art.  65.

W wypadku, gdy ubezpieczony nie może znaleźć odpowiedniego zajęcia z powodu braku dostatecznego przygotowania do obranego zawodu, uprawniony jest Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zobowiązać go do uzupełnienia swego przygotowania przez uczęszczanie na wskazane mu kursy lub do szkoły zawodowej.

Uczęszczanie do szkoły lub na kursy nie pozbawia uprawnionego prawa do zasiłku z powodu braku pracy w ciągu okresu zasiłkowego.

O ile zarządzone uzupełnienie wyszkolenia połączone jest z pewnemi opłatami, opłaty te ponosi Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

XVI.

Świadczenia w naturze.

Art.  66.

Osoby, otrzymujące renty inwalidzkie, starcze, wdowie lub sieroce, mogą być umieszczone na własne żądanie względnie na żądanie opiekuna lub kuratora w zakładzie dla inwalidów, starców lub sierot, za potrąceniem na ten cel renty w całości lub odpowiedniej części.

Osoby te nie są uważane są osoby, korzystające z opieki społecznej.

Na żądanie opiekuna względnie władzy opiekuńczej powinno, w miarę możności, nastąpić umieszczenie sieroty w przytułku dla sierot lub w innym zakładzie wychowawczym.

Część renty, niezużytą na pokrycie kosztów utrzymania w zakładach, należy wypłacać uprawnionym względnie ich prawnym zastępcom.

XVII.

Potrącenia ze świadczeń ubezpieczeniowych oraz zapowiedzenia i zajęcia tych świadczeń.

Art.  67. ⁵¹

Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych przysługuje prawo:

1) potrącenia z należnych świadczeń zaliczek, udzielonych osobom uprawnionym przez zakład bezpośrednio lub pośrednio, po powstaniu prawa do świadczeń oraz

2) potrącenia z należnych świadczeń nieprawnie dokonanych wypłat,

3) uskuteczniania potrąceń w przypadkach, przewidzianych w art. 119-a ust. 2.

W wypadku, określonym w punkcie 2, powinien zakład zastosować możliwe ulgi przy potrącaniu swoich należności ze świadczeń perjodycznych.

Świadczenia, należne w myśl rozporządzenia niniejszego, mogą ulec zapowiedzeniu i zajęciu sądowemu tylko z tytułu alimentów, jako też zapowiedzeniu i zajęciu sądowemu lub administracyjnemu dla zaspokojenia przysługujących gminom roszczeń o zwrot poniesionych wydatków z tytułu opieki społecznej.

Wysokość zapowiedzeń i zajęć wynosi dla alimentów dwie piąte a dla należności gmin jedną piątą przypadających do wypłaty świadczeń.

XVIII.

Zwrot składek i kapitalizacja rent.

Art.  68. ⁵²

(uchylony).

Art.  69.

Na prośbę osoby uprawnionej do renty może Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wypłacić kwotę, odpowiadającą skapitalizowanej wartości renty według zasad, ustalonych przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej, o ile gmina, zobowiązana do zaopatrzenia danej osoby w razie ubóstwa, wyrazi na to zgodę, a zarazem jest zapewnione celowe użycie otrzymanej kwoty.

Skorzystanie z uprawnień, wynikających z art. 68 lub z artykułu niniejszego, wyczerpuje wszelkie prawa, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, jakieby przysługiwały danej osobie z tytułu ubezpieczenia, uwzględnionego przy realizacji tych uprawnień.

XIX.

Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych i Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  70.

Dla wykonywania ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem, tworzy się Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, których ilość, siedzibę i właściwość terytorialną określi Minister Pracy i Opieki Społecznej, tudzież Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z siedzibą w Warszawie.

Art.  71.

Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych i Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych są instytucjami prawa publicznego i posiadają osobowość prawną.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych jest właściwym dla ubezpieczenia tych osób, podlegających obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, których miejsce zatrudnienia znajduje się na obszarze działania zakładu, lub których pracodawca, mający na tym obszarze przedsiębiorstwo, zatrudnia tylko chwilowo poza tym obszarem.

Dla osób, wymienionych w ostatnim ustępie art. 2, właściwy jest Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Warszawie.

Pracownicy Zakładów i Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych oraz członkowie ich władz i organów przy wykonywaniu swych obowiązków urzędowych zrównani są z funkcjonariuszami państwowymi tak co do ochrony prawnej, jak i co do odpowiedzialności sądowo-karnej.

Stali pracownicy wymienionych instytucyj składają przysięgę służbową, niestali zaś pracownicy składają przyrzeczenie służbowe; formę przysięgi i przyrzeczenia określi rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej.

XX.

Władze Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych i ich zakres działania.

Art.  72.

Władzami Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych są:

1) rada,

2) zarząd,

3) komisja rewizyjna,

4) komisja rentowa.

Art.  73.

Rada Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych składa się prócz prezesa i wiceprezesa zakładu z przedstawicieli ubezpieczonych lub korzystających ze świadczeń pracowników umysłowych i przedstawicieli pracodawców, wybieranych oddzielnie przez pracowników i przez pracodawców, przyczem na dwóch członków z grona pracowników przypada jeden członek z grona pracodawców.

Równocześnie z wyborem członków rady wybiera się ich zastępców w podwójnej liczbie.

Statut zakładu określi w stosunku do ilości pracowników liczbą członków rady, która nie może być jednak większa, jak czterdziestu pięciu członków.

Art.  74.

Do zakresu działania Rady Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych należą następujące sprawy:

1) wybór: kandydatów na prezesa i wiceprezesa zakładu (art. 75 ust. 1 i 2), członków zarządu, komisji rewizyjnej, komisji rentowej, przedstawicieli zakładu w Zarządzie Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych oraz ławników specjalnych organów, przewidzianych w art. 130;

2) uchwalanie preliminarza budżetowego;

3) rozpatrywanie rocznych sprawozdań i zamknięć rachunkowych oraz udzielanie absolutorium zarządowi;

4) uchwalanie statutu zakładu i ewentualnych jego zmian;

5) nabywanie, obciążanie i zbywanie nieruchomości oraz uchwalanie ogólnych wytycznych, dotyczących lokaty funduszów, z uwzględnieniem postanowienia art. 102 ust. 4;

6) ustalanie wysokości diet względnie ich ryczałtu dla członków władz zakładu;

7) decydowanie w sprawach pozbawienia członków rady mandatów w wypadkach, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, oraz w sprawach pociągania ich do odpowiedzialności sądowej.

Art.  75.

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych i wiceprezesa mianuje Minister Pracy i Opieki Społecznej na okres sześcioletni z pośród czterech kandydatów, przedstawionych przez radę.

W wypadku, gdy prezes zostanie zamianowany z pośród pracowników, wiceprezes musi być mianowany z pośród pracodawców i odwrotnie.

Radę zwołuje prezes lub wiceprezes co najmniej dwa razy w ciągu roku.

Na żądanie pisemne jednej trzeciej członków rady lub wskutek uchwały zarządu obowiązany jest prezes zwołać radę, oznaczając termin posiedzenia - o ile możności - na dzień, określony w żądaniu lub uchwale.

Na posiedzeniach rady przewodniczy prezes Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych lub zastępujący go wiceprezes; przewodniczący głosuje tylko w razie równości głosów.

Do ważności uchwały rady wymagana jest obecność prezesa lub wiceprezesa i co najmniej połowy określonej statutem liczby członków rady lub ich zastępców. Uchwały zapadają zwykłą większością głosów obecnych członków z wyjątkiem uchwał w sprawach, oznaczonych w art. 74 punkt 4, do których ważności wymagana jest większość dwóch trzecich głosów obecnych członków.

Art.  76.

Rada uchwala statut Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, podlegający zatwierdzeniu przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej.

Statut zawierać ma postanowienia, dotyczące:

1) liczby członków władz zakładu;

2) sposobu zwoływania posiedzeń tych władz;

3) sposobu i kolejności powoływania zastępców członków tych władz;

4) zakresu działania władz zakładu;

5) postępowania komisji rentowej przy ustalaniu i przyznawaniu świadczeń oraz stosowaniu zarządzeń leczniczych;

6) sposobu wypłaty świadczeń, jak również wykazywania uprawnień do ich otrzymywania;

7) rozgraniczenia kompetencji co do przyjmowania, awansowania na wyższe stanowiska i zwalniania personelu zakładu;

8) warunków, pod jakiemi zaliczyć można ubezpieczonych, otrzymujących stale wynagrodzenie zmienne, do stałych grup zarobkowych, zależnie od stosunków miejscowych i zawodowych;

9) dowodów, jakie powinna składać osoba, pobierająca świadczenia, a przebywająca poza granicami Rzeczypospolitej lub wolnego miasta Gdańska, dla wykazania, że posiada wymagane warunki, jak również ujemnych skutków (zawieszenie wypłaty świadczenia, odprawa zamiast renty) w wypadku niezłożenia przepisanych dowodów;

10) warunków i sposobu uzupełnienia fachowego wyszkolenia pracowników (art. 65);

11) ilości członków władz zakładu, jaką należy wybrać z pośród osób, mających stałe miejsce zamieszkania w siedzibie zakładu lub w bliskiej odległości, określonej w statucie;

12) reprezentowania zakładu nazewnątrz i sposobu podpisywania dokumentów imieniem zakładu;

13) formy i treści zaświadczenia (art. 123 ust. ostatni), zgłoszeń (obliczeń, wykazów), jakie według rozporządzenia niniejszego powinni składać pracodawcy lub ubezpieczeni, oraz formy i treści kart ubezpieczeniowych, stanowiących legitymację ubezpieczeniową;

14) warunków przedłużenia okresu zasiłkowego z powodu braku pracy (art. 57);

15) warunków dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia obowiązkowego, warunków ubezpieczenia dobrowolnego, zamiany jednorazowej odprawy na rentą (art. 30 ust. ostatni) i nabycia lat poprzedniej służby;

16) sposobu publikacji rocznych sprawozdań i zamknięć rachunkowych.

Statut i zmiany statutu będą ogłaszane w "Monitorze Polskim" na koszt zakładu, a wzmianki o tem obowiązany jest zakład umieścić w poczytnych dziennikach miejscowych.

Art.  77.

Zarząd Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych składa się. z prezesa i wiceprezesa zakładu oraz z wybranych z grona rady dziewięciu do piętnastu członków, w tem dwie trzecie z grupy pracowników, a jedna trzecia z grupy pracodawców.

Do ważności uchwał zarządu wymagana jest obecność prezesa lub wiceprezesa i większości członków zarządu oraz zwykła większość oddanych głosów, przyczem postanowienie art. 75 ust. 5 ma analogiczne zastosowanie.

Zarząd zbiera się normalnie raz na kwartał; wskutek uchwały samego zarządu lub pisemnego żądania jednej trzeciej jego członków obowiązany jest prezes lub zastępujący go wiceprezes zwołać posiedzenie zarządu, wyznaczając posiedzenie na dzień uchwalony względnie wskazany w pisemnem żądaniu.

Niezależnie od tego przysługuje prezesowi lub zastępującemu go wiceprezesowi prawo zwołania zarządu na wniosek dyrektora zakładu lub wedle własnego uznania.

Art.  78.

Do zakresu działania zarządu należy:

1) mianowanie i zwalnianie dyrektora i tych pracowników zakładu, których mianowanie zastrzeżone jest zarządowi w statucie lub regulaminie służbowym,

2) ustalanie stosunków służbowych personelu zakładu, z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez państwową władzę nadzorczą,

3) decyzja w sprawie lokaty funduszów w granicach postanowień rozporządzenia niniejszego i uchwał rady,

4) składanie radzie preliminarza budżetowego, rocznych sprawozdań i zamknięć rachunkowych wraz ze swojemi uwagami i wnioskami,

5) decydowanie w sprawach niezastrzeżonych innym władzom zakładu.

Art.  79.

Zarząd zakładu wybiera z pośród swoich członków ściślejszy organ wykonawczy dla rozstrzygania roszczeń o świadczenia z powodu braku pracy. Organ ten rozstrzyga jednomyślnie, przyczem przewodniczący głosuje ostatni; w braku jednomyślności rozstrzyga zarząd.

Statut zakładu może ustanowić stały ściślejszy organ wykonawczy również dla innych zadań, określając jego skład i kompetencję.

Wykonanie poszczególnych swoich zadań względnie uprawnień może zarząd poruczać specjalnym komisjom lub urzędnikom zakładu.

Art.  80.

Jeżeli uchwała rady, zarządu lub ściślejszego organu wykonawczego jest sprzeczna z obowiązującemi przepisami prawnemi, z zarządzeniem władzy nadzorczej, lub jeżeli jest sprzeczna z celami zakładu w tym stopniu, iż wykonanie jej przyniosłoby niepowetowaną szkodę, prezes zakładu powinien wstrzymać wykonanie uchwały zarządu lub rady do czasu roztrzygnięcia przez państwową władzę nadzorczą, uchwały zaś ściślejszych organów wykonawczych do czasu rozstrzygnięcia przez zarząd.

Prezes jest obowiązany najdalej w ciągu tygodnia od dnia wstrzymania wykonania uchwały przedłożyć sprawę do roztrzygnięcia państwowej władzy nadzorczej względnie poczynić zarządzenia celem zwołania zarządu, o ile zawiesił wykonanie uchwały ściślejszych organów wykonawczych.

Art.  81.

Komisja rewizyjna składa się z sześciu członków i tyluż zastępców, wybranych na przeciąg jednego roku przez radę ze swego grona w dwóch trzecich z pośród pracodawców a w jednej trzeciej z pośród pracowników.

Komisja rewizyjna wybiera z pośród siebie przewodniczącego oraz jego zastępcę.

Komisja rewizyjna jest uprawniona w każdej chwili przystąpić, o ile możności w obecności dyrektora lub wyznaczonego przez niego urzędnika, do przeprowadzenia rewizji ksiąg i kasy oraz zbadania stanu gospodarki zakładu; obowiązana jest to uczynić przed rocznem posiedzeniem rady.

Komisja powinna przeprowadzić rewizję również na żądanie prezesa zakładu.

Komisja przeprowadza rewizję w składzie co najmniej trzech członków względnie ich zastępców.

Z czynności swoich komisja rewizyjna sporządza protokół, który podaje radzie do wiadomości.

Art.  82.

Komisja rentowa składa się z przewodniczącego lub jego zastępcy, z dwóch przedstawicieli pracowników i jednego przedstawiciela pracodawców lub ich zastępców.

Przedstawicieli i zastępców przedstawicieli obu grup wybiera z pośród siebie rada.

Przewodniczącym komisji rentowej jest dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych względnie w jego zastępstwie delegowany przez zarząd, a zatwierdzony przez państwową władzą nadzorczą, urzędnik tego zakładu.

Art.  83.

Do zakresu działania komisji rentowej należy:

1) rozstrzyganie roszczeń o przyznanie lub przedłużenie praw do świadczeń w tych wypadkach, w których jednym z warunków jest niezdolność do wykonywania zawodu, lub w których roszczenie oparte jest na przepisie art. 31;

2) decyzja w sprawie wstrzymania lub odebrania świadczeń, oznaczonych w punkcie 1;

3) decydowanie w sprawach zarządzeń leczniczych;

4) decyzja w sprawie kapitalizacji rent (art. 69).

Komisja rentowa rozstrzyga jednomyślnie, przyczem przewodniczący głosuje ostatni; w braku jednomyślności komisja przedstawia sprawę zarządowi do rozstrzygnięcia.

Art.  84.

Dyrektora względnie kierownika Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych mianuje i zwalnia zarząd z zastrzeżeniem zatwierdzenia tych uchwał przez państwową władzą nadzorczą.

Do dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych należy kierownictwo biurem zakładu, załatwianie spraw bieżących i wszystkich spraw nie zastrzeżonych władzom i organom zakładu.

W posiedzeniach władz i organów zakładu bierze udział z głosem doradczym dyrektor (kierownik) lub w jego zastępstwie delegowany urzędnik zakładu.

Art.  85.

Od udziału w posiedzeniach władz lub organów zakładu wyłączeni są poszczególni ich członkowie, gdy rozstrzygane mają być sprawy, w których zainteresowany jest sam członek lub osoba, pozostająca z nim w związku małżeńskim, w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linji wstępnej lub zstępnej, albo w stosunku pokrewieństwa w linji bocznej, zachodzącego pomiędzy dziećmi rodzeństwa, względnie bliższego, bądź powinowactwa w takim samym stopniu, bądź wreszcie w stosunku przysposabiających, opiekunów lub wychowawców, albo przysposobionych, pupilów lub wychowanków.

XXI.

Zadania i organizacja Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  86.

Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych łączą się w Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Do zadań związku należy w szczególności:

1) występowanie w sprawach, które w myśl rozporządzenia niniejszego dotyczą ogółu ubezpieczonych;

2) organizacja lecznictwa zapobiegawczego, jak również zmierzającego do przywrócenia utraconej zdolności do wykonywania zawodu a w szczególności zakładanie mających służyć temu celowi wspólnych zakładów leczniczych lub wspólnych urządzeń w miejscach kąpielowych, uzdrowiskach, zakładach leczniczych i zawieranie umów z zakładami leczniczemi, sanatorjami, lekarzami i t. d.;

3) rozstrzyganie sporów między Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, wynikających na tle postanowień rozporządzenia niniejszego;

4) ustalanie jednolitych zasad administracji i biurowości, oraz postępowania przy przyznawaniu świadczeń;

5) organizowanie wspólnej akcji w zakresie lokaty funduszów zakładów przy ewentualnem porozumieniu się także z innemi instytucjami społeczno-ubezpieczeniowemi;

6) przeprowadzanie rozrachunku między Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych (art. 101 ust. 3 i 4) w ciągu pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego;

7) ustalanie zasad rozrachunku między Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z tytułu przenoszenia ubezpieczenia z jednego zakładu do innego;

8) prowadzenie centralnej statystyki w zakresie ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem;

9) reprezentowanie Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na fachowych zjazdach i konferencjach krajowych i zagranicznych;

10) lustracja gospodarki poszczególnych Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na polecenie państwowej władzy nadzorczej lub według własnego uznania, samodzielnie lub z ewentualnym udziałem delegata władzy nadzorczej i przedstawianie uwag i wniosków państwowej władzy nadzorczej.

Zadania związku określone będą szczegółowo w jego statucie.

Art.  87.

Środki materjalne, potrzebne dla wykonywania swoich zadań, czerpie Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z opłat, które nakłada na poszczególne zakłady według zasad, przewidzianych w statucie.

Art.  88.

Władzami Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych są:

1) zarząd,

2) komisja rewizyjna.

Art.  89.

Zarząd związku składa się z członków, delegowanych przez rady poszczególnych Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych po jednym z grupy pracowników i z grupy pracodawców, oraz z członków, mianowanych na okres sześcioletni przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej w liczbie równej połowie członków, delegowanych przez poszczególne zakłady.

Prezesa i wiceprezesa związku powołuje Minister Pracy i Opieki Społecznej z pośród członków mianowanych.

Pozatem mają odpowiednie zastosowanie postanowienia art. 75 ust. 5 i ostatni, 76 i 77 ust. 3 i 4, 79 ust. 2 i 3, 80 i 85.

Art.  90.

Komisja rewizyjna Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych składa się z członków, delegowanych przez komisje rewizyjne zakładów, po jednym z każdej komisji.

Pozatem postanowienia art. 81 ust. 2 do 6 o komisji rewizyjnej Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych mają odpowiednie zastosowanie do komisji rewizyjnej związku tych zakładów.

Art.  91.

Dyrektorów względnie kierowników Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, z których jeden jest dyrektorem ogólnym, a drugi technicznym i musi być technikiem asekuracyjnym, mianuje i zwalnia zarząd z zastrzeżeniem zatwierdzenia odnośnych uchwał przez państwową władzą nadzorczą.

Zatwierdzenia ze strony państwowej władzy nadzorczej wymagają również uchwały, ustalające stosunki służbowe personelu związku.

Do zakresu działania dyrektorów należy kierownictwo biura oraz przygotowywanie wniosków w sprawach zastrzeżonych zarządowi.

W posiedzeniach zarządu biorą udział z głosem doradczym dyrektorzy (kierownicy) względnie w ich zastępstwie delegowani urzędnicy związku.

Art.  92.

Prawomocne uchwały, powzięte w granicach kompetencji związku, unormowanej rozporządzeniem niniejszem i statutem związku, wiążą wszystkie Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

XXII.

Ogólne przepisy organizacyjne i wyborcze.

Art.  93.

Wybory władz i organów Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych oraz związku tych zakładów odbywają się w głosowaniu tajnem zwykłą większością oddanych głosów.

Przy wyborach do rady obowiązuje zasada proporcjonalności.

Szczegółowe przepisy wyborcze określi regulamin wyborczy, wydany przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

Art.  94.

Czynne prawo wyborcze mają bez różnicy płci wszyscy:

1) pracownicy ubezpieczeni obowiązkowo i kontynuujący ubezpieczenie dobrowolnie, zgłoszeni do ubezpieczenia przynajmniej sześć tygodni przed dniem ogłoszenia wyborów, oraz pracownicy, korzystający ze świadczeń w myśl rozporządzenia niniejszego, - wszyscy pod warunkiem ukończenia dwudziestu jeden lat życia,

2) pracodawcy, zatrudniający stale jednego lub więcej pracowników ubezpieczonych w Zakładzie Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych przynajmniej od sześciu tygodni przed dniem ogłoszenia wyborów.

Ilość głosów, przysługujących poszczególnym pracodawcom przy wyborze ich przedstawicieli do rady, określi regulamin wyborczy w zależności od ilości ubezpieczonych w myśl rozporządzenia niniejszego pracowników, zatrudnionych u danego pracodawcy.

Bierne prawo wyborcze mają wyborcy, będący obywatelami polskimi, którzy ukończyli dwadzieścia pięć lat życia.

Pracownikowi Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych lub Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wolno przyjąć mandat członka rady tylko pod warunkiem zrzeczenia się stanowiska służbowego.

Art.  95.

Bierne prawo wyborcze nie służy osobom:

1) które na mocy wyroku sądowego utraciły zdolność piastowania urzędów publicznych,

2) które wskutek postanowienia sądowego ograniczone zostały w prawie rozporządzania swoim majątkiem,

3) karanym sądownie za przestępstwo z chęci zysku.

Nadto nie służy bierne prawo wyborcze pracodawcy, który w ostatnim dniu terminu zgłoszenia list kandydatów zalega ze składkami za trzymiesięczny okres płatniczy pomimo wezwania go do uiszczenia zaległości, o ile nie uzyskał ulg w spłacie zaległości.

Art.  96.

Przeprowadzenie wyborów zarządza prezes, a w jego zastępstwie wiceprezes.

Władze i organa Zakładu oraz Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych są wybierane na sześć lat z wyjątkiem komisji rewizyjnej, wybieranej corocznie.

Członkowie władz i organów zakładu względnie związku pełnią swoje czynności do czasu objęcia czynności przez ich następców.

Członkowie tych władz i organów obowiązani są uczestniczyć w posiedzeniach, a w razie przeszkody zawczasu zawiadomić o niej przewodniczącego.

Członkowie władz i organów zakładu lub związku sprawują swoje czynności bezpłatnie, jednakże przysługuje im prawo do diet w czasie pełnienia czynności, zwrot poniesionych wydatków i ewentualnie utraconego zarobku, według zasad, uchwalonych przez rady zakładu względnie zarząd związku.

Prezesowi (wiceprezesowi) związku względnie zakładu może być przyznane ryczałtowe wynagrodzenie miesięczne za czas, poświęcany pracy dla tych instytucyj.

Uchwały, o których mowa w ustępie 5 i 6, wymagają zatwierdzenia państwowej władzy nadzorczej.

Przeprowadzenie pierwszych wyborów zarządza Minister Pracy i Opieki Społecznej.

Art.  97.

Członek rady traci mandat:

1) w grupie ubezpieczonych - o i to ustanie jego obowiązek ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, o ile zaniecha dobrowolnego kontynuowania ubezpieczenia, albo jeżeli chodzi o pracownika, korzystającego ze świadczeń, straci do nich prawo, względnie nastąpi w stosunku do niego ich wstrzymanie;

2) w grupie pracodawców - o ile zaprzestanie zatrudniać obowiązkowo ubezpieczonych w myśl rozporządzenia niniejszego;

3) w obu grupach - o ile zajdą okoliczności, pozbawiające biernego prawa wyborczego (art. 94 i 95), a nadto z powodu trzykrotnej nieusprawiedliwionej nieobecności na posiedzeniach.

Art.  98.

Członek rady będzie pozbawiony mandatu przez państwową władzę nadzorczą z urzędu lub na wniosek prezesa zakładu:

1) w razie stwierdzonego nadużycia swego stanowiska dla celów osobistych,

2) w razie stwierdzonego rozmyślnego działania na niekorzyść zakładu.

W wypadku wdrożenia przeciw członkowi rady dochodzeń karno-sądowych może on być przez państwową władzę nadzorczą, na wniosek prezesa lub z urzędu, zawieszony w czynnościach aż do wydania prawomocnego wyroku.

XXIII.

Stosunek instytucyj ubezpieczeniowych, utworzonych w myśl rozporządzenia niniejszego, do odpowiednich instytucyj ubezpieczenia robotników i do instytucyj ubezpieczenia na wypadek choroby.

Art.  99.

Dla celów ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem, wykonywają Kasy Ubezpieczeń Społecznych na żądanie Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych następujące czynności:

1) dostarczają właściwym Zakładom Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych materjału dla zarejestrowania wszystkich osób, podlegających obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego i kontrolują uskutecznione zgłoszenia;

2) ściągają zaległe składki na podstawie wykazów zaległości, przesyłanych przez właściwy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych;

3) przeprowadzają badanie stanu zdrowia osób, zabiegających o zastosowanie względem nich leczenia (art. 61), jak również tych osób, których roszczenie o świadczenia uzależnione jest od niezdolności do wykonywania zawodu;

4) przyjmują roszczenia o świadczenia z powodu braku pracy i przesyłają je z ewentualnemi uwagami właściwemu Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych;

5) kontrolują uprawnienia osób, otrzymujących świadczenia;

6) wypłacają świadczenia, należne z powodu braku pracy.

Art.  100.

Kasom Ubezpieczeń Społecznych należy się od Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zwrot kosztów związanych z wykonywaniem czynności, wymienionych w art. 99; w razie niedojścia do porozumienia, wysokość kosztów ustala Minister Pracy i Opieki Społecznej.

Minister Pracy i Opieki Społecznej może w drodze rozporządzenia, wydanego po wysłuchaniu opinji związków obu interesowanych instytucyj, ustalić jednolite zasady obliczania należności Kas Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wykonywania powyższych czynności.

Stosunek instytucyj, przeprowadzających ubezpieczenie w myśl rozporządzenia niniejszego, do instytucyj, przeprowadzających odpowiednie ubezpieczenie robotników, określi Rada Ministrów na wniosek Ministra Płacy i Opieki Społecznej.

XXIV.

Środki na pokrycie świadczeń ubezpieczeniowych.

Art.  101. ⁵³

Na pokrycie świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, służą składki, należne za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym pracownik podlegał obowiązkowi ubezpieczenia (art. 7).

Za uiszczenie składki, należnej z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia, odpowiada pracodawca.

Za wypłatę świadczeń, należnych w myśl rozporządzenia niniejszego, odpowiedzialny jest w stosunku do uprawnionego ostatni właściwy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, lecz wydatki, wynikające z tytułu świadczeń, do których prawo powstało po wejściu w życie rozporządzenia niniejszego, obciążają wspólnie wszystkie zakłady w stosunku do sum składek ubezpieczeniowych, należnych za dany rok poszczególnym zakładom, oraz wszystkich dochodów z lokat, uzyskanych w tymże roku.

Rozkład obciążenia przeprowadza Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych (art. 86 punkt 6), przesyłając poszczególnym zakładom rozrachunek i sposób jego przeprowadzenia.

Art.  102. ⁵⁴

Wysokość składki na pokrycie świadczeń, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem na wypadek braku pracy, wynosi, z zastrzeżeniem odmiennych postanowień niniejszego rozporządzania - 2% płacy podstawowej, przyczem nie uwzględnia się kwot do pięciu groszy włącznie, kwoty zaś ponad pięć groszy zaokrągla się w górę do najbliższej dziesiątki.

Gdyby składka powyższa nie dostarczyła funduszów, wystarczających na pokrycie określonych wyżej świadczeń, może Rada Ministrów na wniosek Ministra Pracy i Opieki Społecznej w każdym czasie, w drodze rozporządzenia, podwyższyć na odpowiedni okres składkę do koniecznej dla powyższego celu wysokości, nieprzewyższającej jednak 3% płacy podstawowej.

Fundusze na pokrycie świadczeń na wypadek braku pracy stanowią fundusze oddzielne i - jako takie - mają być administrowane oddzielnie od innych funduszów Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Fundusze, pozostałe po pokryciu świadczeń bieżących, stanowią fundusz rezerwowy, który powinien osiągnąć wysokość przeciętnego wydatku rocznego trzech ostatnich lat.

Po zebraniu funduszu rezerwowego w określonej wyżej wysokości, nastąpi obniżenie składek w sposób, przewidziany w ustępie drugim.

Art.  103. ⁵⁵

Wysokość składki na pokrycie świadczeń emerytalnych (art. 15, lit. B) wynosi 8% płacy podstawowej, przyczem nie uwzględnia się kwot do pięciu groszy włącznie, kwoty zaś ponad pięć groszy zaokrągla się w górę do najbliższej dziesiątki.

W wyniku badań asekuracyjno - technicznych Rada Ministrów jest uprawniona do zmiany w drodze rozporządzenia wysokości składki, ustalonej w ustępie poprzednim, z tem jednak zastrzeżeniem, że wysokość składki nie może przekroczyć 10% płacy podstawowej.

Badanie asekuracyjno-techniczne, które przeprowadza Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ma wykazać, czy składka obowiązująca, jako składka stała, wystarczy w przyszłości na pokrycie wszystkich zobowiązań emerytalnych, względnie jak wysoką powinna być ta składka.

Art.  104. ⁵⁶

(skreślony).

€Art. 105.[]  ⁵⁷ Przy wymiarze składek nie uwzględnia się kwoty do pięciu groszy włącznie, kwoty zaś ponad pięć groszy zaokrągla się w górę do najbliższej dziesiątki; gdy obydwie części składki, t. j. część pracodawcy i ubezpieczonego, kończą się na miejscu jednostek groszy cyfrą pięć, część składki pracodawcy zaokrągla się do najbliższej dziesiątki w górę, część zaś pracownika do najbliższej dziesiątki w dół.

W wypadku, gdy pracownik ma kilka zajęć (art. 12 ust. ostatni), oblicza się składkę według wynagrodzeń za poszczególne zajęcia kolejno, poczynając od tego zajęcia, któremu pracownik poświęca najwięcej czasu, a w razie równości czasu, od tego zajęcia, za które najwyższe pobiera wynagrodzenie.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych obowiązany jest przesłać odpowiednie zawiadomienie pracodawcy, u którego pracownik otrzymuje wynagrodzenie, zaliczane do ubezpieczenia bądź też w kwocie niższej od sześćdziesięciu złotych miesięcznie, lub u którego wynagrodzenia zupełnie się do ubezpieczenia nie zalicza.

W przypadku, gdy pracownik zatrudniony był przynajmniej czternaście dni w ciągu miesiąca kalendarzowego kolejno u dwóch pracodawców i obaj pracodawcy wpłacą do zakładu składki, przypadające w myśl rozporządzenia niniejszego, zakład zwraca składkę pracodawcy, który wpłacił składkę od wynagrodzenia niezaliczonego do ubezpieczenia (art. 11 ust. 2).

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zwraca pracodawcy nienależne składki z oprocentowaniem według stopy procentowej, przyjętej przy ustalaniu obowiązującej składki (stopa techniczna). Pracownik zachowuje regres do pracodawcy o zwrot wpłaconej przez siebie części składki.

Minister Opieki Społecznej może w drodze rozporządzenia określić, kiedy należy bezpośrednio pracownikowi zwrócić przypadającą na niego część składki.

XXV.

Opłata składek ubezpieczeniowych i uskutecznianie zgłoszeń.

Art.  106. ⁵⁸

Składki (art. 102 i 103) płatne są za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym pracownik podlega obowiązkowi ubezpieczenia (art. 7), zdołu w ciągu pierwszych dziesięciu dni następnego miesiąca kalendarzowego. Obowiązek opłaty składek jest niezależny od ustalenia ich wysokości przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, od wezwania płatniczego zakładu, oraz od prawomocności odpowiednich zarządzeń zakładu.

Terminy i sposób dokonywania zgłoszeń, dotyczących ubezpieczenia, jako też obowiązki pracodawców w zakresie udzielania Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych potrzebnych wyjaśnień, określają oddzielne przepisy.

Ubezpieczony ma prawo dokonywania zgłoszeń niezależnie od takiegoż obowiązku pracodawcy; zgłoszenie, dokonane przez pracownika w terminie przepisanym i zawierające wymagane dane, zgodne ze stanem faktycznym, zwalnia pracodawcę od odpowiedzialności za ewentualne zaniedbanie z jego strony obowiązku zgłoszenia.

Pracownik obowiązany jest zawiadomić pracodawcę o zmianach zaszłych w jego stosunkach rodzinnych, które mają znaczenie dla ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem.

Art.  106a. ⁵⁹

Zaliczenie wpłat następuje przedewszystkiem na pokrycie składek za miesiące, zaliczone w myśl art. III, poczynając od chronologicznie najwcześniejszych, oraz na pokrycie odsetek zwłoki za te same miesiące.

Po pokryciu powyższych należności, zalicza się wpłaty na pokrycie składek, podlegających zaliczeniu w myśl art. 112 ust. 1, poczynając od najwcześniejszych, oraz na pokrycie odsetek zwłoki za te same miesiące.

Kolejność zaliczania wpłat nie może być zmieniona na żądanie zainteresowanych.

Wszelkie wpłaty pracodawców z tytułu składek zalicza się na oba działy ubezpieczeń i równomiernie na wszystkich pracowników, o ile pracodawca przy dokonywaniu wpłaty nie wskazał, za którego pracownika wnosi składkę.

Art.  107.

Pracodawca obowiązany jest na żądanie organów Kasy Ubezpieczeń Społecznych lub Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zezwolić na przejrzenie list płacy oraz wszelkich dokumentów, miarodajnych dla sprawdzenia ścisłości uskutecznionych zgłoszeń.

Listy płacy należy przechowywać w ciągu lat pięciu.

Art.  108. ⁶⁰

Od zaległych składek ubezpieczeniowych, nieopłaconych w terminie przepisanym, należą się odsetki zwłoki; odsetki te liczy się od następnego dnia po upływie terminu płatności składek, przyczem miesiąc rozpoczęty liczy się za pełny.

W razie sporu co do obowiązku ubezpieczenia, o którym mowa w art. 105 ust. 2, odsetki zwłoki liczy się od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, następującego po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Wysokość odsetek zwłoki normują oddzielne przepisy.

Art.  109.

Zaległe składki wraz z odsetkami zwłoki, kosztami upomnień i kosztami egzekucyjnemi ściąga Kasa Ubezpieczeń Społecznych w ten sam sposób, w jaki ściąga należne jej składki ubezpieczeniowe.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może ściągać zaległości również bezpośrednio w drodze egzekucji sądowej w trybie, przewidzianym dla ściągania należności skarbowych i administracyjnych.

Wykaz zaległości, sporządzony przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, stanowi tytuł sądowej egzekucji (§ 1 punkt 13 austr. ordynacji egzekucyjnej, punkt 5 dodatku do uwagi do art. 1527 rosyjskiej ustawy postępowania cywilnego, § 51 król. pruskiego rozporządzenia z dnia 15 listopada 1899 r. Zb. ust. pr. str. 545).

Należności Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych z tytułu składek korzystają w postępowaniu egzekucyjnem i upadłościowem na obszarze m. st. Warszawy i województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wołyńskiego, poleskiego, nowogródzkiego, poznańskiego, pomorskiego i górnośląskiej części województwa śląskiego z pierwszeństwa zaspokojenia w rozmiarze i stopniu, - przysługującym należnościom z tytułu zasług sług i czeladzi, a na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, tarnopolskiego i cieszyńskiej części województwa śląskiego wedle obowiązujących tam przepisów.

Art.  110.

Prawo przymusowego ściągnięcia składek ubezpieczeniowych, należnych w myśl rozporządzenia niniejszego, przedawnia się po trzech latach od dnia płatności poszczególnej składki; w wypadku uskutecznienia nieprawdziwych zgłoszeń względnie udzielenia nieprawdziwych wyjaśnień, albo zaniedbania obowiązku zgłoszenia wogóle, skutkiem czego Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nie wiedział o przysługujących mu należnościach, ma zastosowanie pięcioletni okres przedawnienia.

Każda czynność, zmierzająca do ustalania obowiązku ubezpieczenia lub do ściągnięcia składek, przerywa przedawnienie, o ile pracodawca został o niej powiadomiony; ponadto przedawnienie ulega przerwie względnie wstrzymaniu w wypadkach, przewidzianych w ustawach cywilnych.

XXVI.

Zaliczanie miesięcy składkowych.

Art.  111.

W razie uskutecznienia zgłoszenia w czasie właściwym (art. 106) zalicza się pracownikowi do ubezpieczenia wszystkie miesiące kalendarzowe, licząc od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym powstał obowiązek ubezpieczenia, do końca miesiąca, w którym ten obowiązek ustał (art. 7), chociażby należne za ten okres składki nie zostały ściągnięte.

W razie nieuskutecznienia zgłoszenia we właściwym czasie, miesiące składkowe będą zaliczone od pierwszego dnia tego miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiło zgłoszenie, bez względu na to, czy składki za okres po zgłoszeniu zostały ściągnięte.

Narówni ze zgłoszeniem, uskutecznionem przez pracodawcę, traktować należy zgłoszenie, uskutecznione przez pracownika, jak również zgłoszenie z urzędu, sporządzone przez organ kontrolny Kas Ubezpieczeń Społecznych względnie Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, o ile chodzi o skutki zgłoszeń, przewidziane w tym artykule.

Miesiąc, za który kilku pracodawców opłaciło składkę za tego samego ubezpieczonego, liczy się za jeden miesiąc składkowy.

Art.  112. ⁶¹

Miesiące, poprzedzające okres, podlegający w myśl postanowień art. 111 zaliczeniu do ubezpieczenia, uważane będą za miesiące składkowe w miarę rzeczywistego wpłacania przypadających za nie składek ubezpieczeniowych - z zastrzeżeniem, że nie może być zaliczony dodatkowo okres dłuższy niż trzyletni, i to pod warunkiem wpłacenia odnośnych składek ubezpieczeniowych przed upływem dwóch lat od chwili dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia. Wskazane miesiące składkowe wlicza się do okresu, wymaganego dla uzyskania praw do świadczeń na wypadek braku pracy (art. 16 ust. 2 i 3), tylko w wypadku wpłacenia odnośnych składek ubezpieczeniowych przed upływem sześciu miesięcy od dnia utraty zajęcia, za które należy się składka.

Zgłoszenia, dokonane po zajściu okoliczności, uprawniających do świadczeń emerytalnych (niezdolność do wykonywania zawodu, osiągnięcie wieku starczego, śmierć) są nieważne, jeżeli nie zostały uskutecznione w terminach przepisanych (art. 106).

Pracodawca jest odpowiedzialny materjalnie za szkody, wyrządzone pracownikowi względnie jego rodzinie przez zaniedbanie przepisanych zgłoszeń. Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych obowiązany jest na żądanie interesowanych osób dostarczyć obliczenia świadczeń, których pracownik względnie członkowie jego rodziny zostali pozbawieni wskutek niewypełnienia obowiązku, ciążącego na pracodawcy. Przy orzekaniu o wysokości szkody, wyrządzonej pracownikowi lub jego rodzinie wskutek zaniedbania przepisanych zgłoszeń, sąd jest związany prawomocnem orzeczeniem o istnieniu obowiązku ubezpieczenia.

Niezależnie od tego, Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ma obowiązek ściąganie nieprzedawnionych składek bez względu na to, jaką drogą powziął wiadomość o zaniedbaniu zgłoszenia względnie uiszczenia składek w czasie właściwym.

Art.  113. ⁶²

Przy wznowieniu ubezpieczenia po przerwie nie dłuższej, niż osiemnastomiesięcznej, dolicza się do miesięcy składkowych, przebytych w wznowionem ubezpieczeniu, a podlegających zaliczeniu do ubezpieczenia miesiące składkowe, przebyte poprzednio przed przerwą, a policzalne w myśl odnośnych przepisów. Miesiące składkowe, przebyte przed przerwą, uwzględnione przy przyznaniu odprawy w myśl art. 30 przy zwrocie składek w myśl art. 68 oraz przy przekazaniu składek, nie podlegają w żadnym razie zaliczeniu w wypadku ewentualnego wznowienia ubezpieczenia, jeżeli rozporządzenie niniejsze nie stanowi inaczej. Jeżeli przerwa w ubezpieczeniu trwała ponad osiemnaście miesięcy, doliczenie miesięcy składkowych, przebytych przed przerwą, następuje po przebyciu w wznowionem ubezpieczeniu wskazanej niżej ilości miesięcy składkowych w obowiązkowem ubezpieczeniu, a mianowicie:

dwunastu miesięcy składkowych po przerwie nie dłuższej niż pięcioletniej;

dwudziestu czterech miesięcy składkowych po przerwie nie dłuższej niż dziesięcioletniej;

trzydziestu sześciu miesięcy składkowych po przerwie nie dłuższej niż piętnastoletniej.

Jeżeli przerwa w ubezpieczeniu trwała ponad trzy lata, a obowiązek ubezpieczenia miałby ponownie powstać po ukończeniu przez ubezpieczonego sześćdziesięciu lat życia, uważa się za wygasłe wszelkie ewentualne uprawnienia, wynikające z przebytych poprzednio miesięcy składkowych.

Do okresu przerwy w ubezpieczeniu, przewidzianej w artykule niniejszym, nie wlicza się czasu, określonego w art. 8 ust. 2, oraz czasu otrzymywania renty inwalidzkiej w myśl rozporządzenia niniejszego.

XXVII.

Obowiązek udzielania wyjaśnień.

Art.  114. ⁶³

Na żądanie władz i urzędów państwowych, Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, Kas Ubezpieczeń Społecznych, względnie ich organów i funkcjonarjuszów, oraz instytucyj publicznych, działających w ramach rozporządzenia niniejszego lub statutu, pracodawcy, pracownicy, członkowie ich rodzin oraz inne osoby obowiązani są udzielać wszelkich pisemnych i ustnych wyjaśnień co do okoliczności, mających znaczenie dla stosunku ubezpieczeniowego względnie dla oceny uprawnień do świadczeń ubezpieczeniowych oraz umożliwić przeprowadzenie dochodzeń, mających na celu ustalenie wyżej wymienionych okoliczności.

Od obowiązku tego zwolnione są władze nadzorcze nad związkami samorządowemi, w razie złożenia z urzędu członka zarządu tegoż związku.

XXVIII.

Przepisy finansowe.

Art.  115.

Środki finansowe Zakładu względnie Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych mogą być używane jedynie dla osiągnięcia celów, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, oraz na pokrycie kosztów administracyjnych zakładu względnie związku.

Poszczególny Zakład i Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych obowiązane są składać za każdy rok kalendarzowy państwowej władzy nadzorczej sprawozdanie z czynności, ze stanu funduszów i ich lokaty. Wymienione instytucje obowiązane są ponadto przedstawiać tejże władzy wykazy statystyczne - w sposób i w terminach, określonych rozporządzeniem Ministra Pracy i Opieki Społecznej.

Najpóźniej w ciągu miesiąca października każdego roku obowiązany jest zakład względnie związek przedstawić preliminarz budżetowy na rok następny do zatwierdzenia przez państwową władzę nadzorczą.

Art.  116.

Fundusze Zakładu i Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych mają być lokowane w sposób, dający bezpieczeństwo pupilarne.

Przynajmniej 15% rozporządzalnego majątku należy lokować w państwowych papierach wartościowych.

XXIX.

Uwolnienie od podatków i opłat.

Art.  117. ⁶⁴

Instytucjom, wykonywającym ubezpieczenie, unormowane rozporządzeniem niniejszem, lub współdziałającym w jego przeprowadzeniu, przysługuje zwolnienie od wszelkich opłat sądowych nie wyłączając wszystkich opłat w postępowaniu przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym w sprawach, wynikających z rozporządzenia niniejszego.

Świadczenia na wypadek braku pracy oraz jednorazowe odprawy nie podlegają podatkowi dochodowemu; renty, wypłacane na podstawie rozporządzenia niniejszego, podlegają podatkowi dochodowemu na tych samych zasadach, jak wynagrodzenie za pracę najemną. Ponadto instytucjom, wykonywającym ubezpieczenie, unormowane rozporządzeniem niniejszem, osobom otrzymującym świadczenia z tych instytucyj, oraz funduszom, wpłacanym do tych instytucyj i wypłacanym przez nie, przysługują te wszystkie przywileje w dziedzinie opłat skarbowych i podatków państwowych i samorządowych, jakie na mocy obowiązujących ustaw przysługują instytucjom ubezpieczeń społecznych, osobom, pobierającym świadczenia z tych instytucyj oraz funduszom, wpłacanym do tych instytucyj i wypłacanym przez nie.

XXX.

Stosunek uprawnień, nabytych w różnych instytucjach. ⁶⁵

Art.  118.

Osoba, podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie rozporządzenia niniejszego, co do której powstaną warunki ubezpieczenia, określonego w art. 1 punkty 2 do 4, na podstawie przepisów, normujących analogiczne ubezpieczenie robotników, ma prawo albo pozostania w ubezpieczeniu według zasad rozporządzenia niniejszego albo przejścia do ubezpieczenia na podstawie przepisów o ubezpieczeniu robotników.

Gdy osoba, podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia, określonego w art. 1 punkty 2 do 4, na podstawie przepisów, normujących ubezpieczenie robotników, uzyska warunki, uzasadniające obowiązek ubezpieczenia jej w myśl rozporządzenia niniejszego, ma prawo albo przejścia do ubezpieczenia na zasadach rozporządzenia niniejszego albo pozostania w ubezpieczeniu dotychczasowem.

Gdy dana osoba nie oświadcza się za pozostaniem w ubezpieczeniu na zasadach dotychczasowych, przekazuje poprzedni zakład ubezpieczeniowy temu zakładowi ubezpieczeniowemu, do którego odnośna osoba przechodzi, zmniejszoną o 5% sumę składek z ostatnich pięciu lat, z oprocentowaniem wedle stopy technicznej, w celu zaliczenia tylu miesięcy względnie tygodni składkowych w nowym zakładzie, ile zaliczono danej osobie w ostatnich pięciu latach w zakładzie poprzednim.

Art.  119. ⁶⁶

Pracownik, który na mocy art. 118 będzie podlegać ubezpieczeniu, określonemu w art. 1 punkty 2 do 4, podlegać będzie ubezpieczeniu na wypadek braku pracy również w myśl rozporządzenia niniejszego, pracownik zaś podlegający analogicznemu ubezpieczeniu na podstawie przepisów, dotyczących robotników, będzie podlegać ubezpieczeniu na wypadek braku pracy w myśl ustawy z dnia 18 lipca 1924 r. o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia (Dz. U. R. P. № 67, poz. 650).

Instytucja, przejmująca ubezpieczenie na wypadek braku pracy, zaliczy odnośnej osobie do tego ubezpieczenia cały czas, zaliczony w instytucji poprzedniej w ciągu ostatnich dwóch lat, o ile dana osoba nie korzystała w tym roku ze świadczeń z powodu braku pracy - i z tego tytułu otrzyma od instytucji poprzedniej należną tej ostatniej za powyższy okres, a zmniejszoną o 5% sumą składek, z oprocentowaniem wedle stopy technicznej; do powyższej sumy nie wlicza się ewentualnej dopłaty Skarbu Państwa.

Gdy osoba korzystająca ze świadczeń nie wyczerpała pełnego okresu zasiłkowego, przekazuje się taką część określonych wyżej składek, jaka wynika z porównania stosunku okresu, przez który osoba ta mogła jeszcze korzystać z zasiłków, do pełnego okresu zasiłkowego; w tym samym stosunku instytucja przejmująca zalicza czas, zaliczony przez instytucję poprzednią.

Art.  119a. ⁶⁷

W razie powstania sporu o to, czy pracownik podlega, ze względu na charakter wykonywanych czynności, obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, obowiązaną do przyznania świadczeń z powodu braku pracy (bezrobocia) jest ta instytucja, w której pracownik winienby być ubezpieczony według ustaleń orzeczenia, wydanego na podstawie rozporządzenia niniejszego. Instytucja ta wypłaca zaliczkowo, do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, świadczenia w wymiarze i przy uwzględnieniu warunków wypłaty świadczeń, przewidzianych w przepisach o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia robotników.

W razie zmiany w toku postępowania orzeczenia, wydanego w ramach rozporządzenia niniejszego, pracownikowi, z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia sporu, przysługuje prawo do pełnych świadczeń z instytucji właściwej, po potrąceniu otrzymanej zaliczki, instytucja zaś właściwa winna zwrócić instytucji wypłacającej kwotę zaliczki.

Art.  120. ⁶⁸

W razie przejścia osoby, ubezpieczonej w Zakładzie Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych do zatrudnienia, uzasadniającego zwolnienie od obowiązku ubezpieczenia w myśl art. 5 ust. 1 punkty 4 - 6, Zakład ten przekazuje właściwej instytucji wszystkie składki na pokrycie świadczeń emerytalnych za okres, podlegający zaliczeniu do ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, zmniejszone o 6% ze składanym procentem przy kapitalizacji rocznej według każdoczesnej stopy technicznej.

W przypadku objęcia przez pracownika, który nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia w myśl art. 5 ust. 1 punkty 4 -6, zatrudnienia, uzasadniającego obowiązek ubezpieczenia na podstawie rozporządzenia niniejszego, ciąży na odnośnej instytucji obowiązek przekazania Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych składki w wysokości, określonej zgodnie z art. 103 od płacy podstawowej pracownika w okresie jego zatrudnienia, nie podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia, ze składanym procentem przy kapitalizacji rocznej według każdoczesnej stopy technicznej zakładu; w razie otrzymania poprzednio za danego pracownika składek z innej instytucji, ciąży na odnośnej instytucji ponadto obowiązek przekazania otrzymanej sumy z takiem samem oprocentowaniem.

Przekazywanie składek, określone w rozporządzeniu niniejszem, obowiązuje analogiczne w razie przejścia z jednego zatrudnienia, nie podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia w myśl art. 5 ust. 1 punkty 4 - 6, do innego w przytoczonych przepisach wymienionego zatrudnienia, również nie podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia. Wysokość składki, podlegającej przekazaniu w przypadkach, objętych ustępem niniejszym, określi rozporządzenie Rady Ministrów, o którem mowa w ust. 7.

Przekazywanie składek przez Skarb Państwa i Skarbowi Państwa, jak również przekazywanie składek przez Państwowy Zakład Emerytalny i Państwowemu Zakładowi Emerytalnemu, regulują oddzielne przepisy.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zaliczy pracownikowi w całości okres zatrudnienia, za który przekazano Zakładowi składki, zgodnie z przepisami artykułu niniejszego.

Przekazanie składek, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, nie ma miejsca, jeżeli pracownik otrzymał świadczenia emerytalne od instytucji, która byłaby obowiązana do przekazania składek (rentę, emeryturę, pensję lub odpowiadające im świadczenie jednorazowe).

Szczegółowe przepisy, normujące wzajemne przekazywanie składek i zasady nabywania uprawnień na podstawie przekazywanych składek, wyda Rada Ministrów, na wniosek Ministra Opieki Społecznej, w drodze rozporządzenia w terminie do końca roku 1934.

Art.  121. ⁶⁹

We wszystkich wypadkach, wskazanych w art. 118 do 120, należna suma winna być przekazana w ciągu miesiąca po zgłoszeniu roszczenia przez uprawnioną instytucję. W razie nieprzekazania składek w powyższym terminie, stosuje się postanowienia art. 108, a Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ponadto ma prawo dochodzić należności w analogiczny sposób, jak należności z tytułu zaległych składek.

Równocześnie z przekazaniem należności przesłać należy obliczenie jej wysokości oraz wszelkie potrzebne dane i dokumenty.

Wysokość każdoczesnej stopy technicznej ogłasza Minister Pracy i Opieki Społecznej w "Monitorze Polskim".

XXXI.

Regres Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  122.

Roszczenie o odszkodowanie przeciw osobom trzecim, przysługujące uprawnionym do świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wskutek zajścia niezdolności do wykonywania zawodu lub śmierci ubezpieczonego, przechodzi na zakład do wysokości należnych od niego świadczeń lub ich wartości skapitalizowanej według zasad, obowiązujących zakład.

XXXII.

Postępowanie w sprawach świadczeń.

Art.  123. ⁷⁰

Roszczenia o świadczenia z powodu braku pracy oraz o świadczenia, które uzależnione są od niezdolności do wykonywania zawodu, należy zgłaszać w Kasie Ubezpieczeń Społecznych, działającej na obszarze, na którym znajduje się miejsce zamieszkania uprawnionej osoby.

Zgłaszający uprawnienie do świadczeń z powodu braku pracy obowiązany jest wykazać, że uczynił zadość przepisom, dotyczącym rejestracji i kontroli osób, pozostających bez pracy; przepisy te wydaje Minister Pracy i Opieki Społecznej w drodze rozporządzenia.

Pracownikowi, opuszczającemu zajęcie, obowiązany jest pracodawca wydać zaświadczenie, stwierdzające czas, charakter zatrudnienia odnośnego pracownika u tego pracodawcy, datę i powód opuszczenia zajęcia, oraz wysokość odszkodowania, wypłaconego za rozwiązanie umowy o pracę wedle wzoru, wskazanego w rozporządzeniu, przewidzianem w ustępie drugim.

Art.  124. ⁷¹

Zgłaszającego roszczenie o świadczenie, uzależnione od niezdolności do wykonywania zawodu, bada wskazany przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych lekarz Kasy Ubezpieczeń Społecznych, a świadectwo stanu zdrowia, sporządzone wedle wzoru, określonego przez Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, dołącza kasa do załączników zgłoszenia i przesyła je temu Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, w którym zgłaszający roszczenie był ostatnio ubezpieczony. Zakład ten odpowiada za uprawnienia, przysługujące ubezpieczonemu w stosunku do ogółu miesięcy składkowych, podlegających zaliczeniu do ubezpieczenia.

Koszt badania lekarskiego ponosi zgłaszający roszczenie, z zastrzeżeniem zwrotu ze strony zakładu, o ile świadczenie zostanie przyznane.

Gdyby Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nie doszedł do porozumienia z lekarzem kasy, obowiązany jest zawrzeć odpowiednią umowę z innym lekarzem.

Niezależnie od tego przysługuje Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych prawo zarządzenia ponownego zbadania przez innego lekarza oraz wdrożenia szczegółowych dochodzeń.

W postępowaniu odwoławczem instancje odwoławcze mają również prawo zarządzić badanie lekarskie przez wyznaczonego lekarza, jako też wdrożyć szczegółowe dochodzenia.

Art.  125.

O każdym nieszczęśliwym wypadku, który może spowodować niezdolność do wykonywania zawodu na przeciąg czasu, przekraczający okres pomocy leczniczej, przysługującej z Kasy Ubezpieczeń Społecznych, lub którego następstwem jest śmierć pracownika, powinna właściwa Kasa Ubezpieczeń Społecznych przesłać bezzwłocznie po otrzymaniu doniesienia o wypadku, zawiadomienie do Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  126. ⁷²

W razie śmierci uprawnionego do świadczeń pieniężnych niezrealizowane jego prawa, które nie ustały przez przedawnienie, przechodzą na pozostałego przy życiu małżonka, jeżeli ten nie żyje - na dzieci, a w razie ich braku kolejno: na wnuków, którzy pozostawali na wyłącznym utrzymaniu zmarłego, na rodziców, na dziadków, na wnuków, którzy nie pozostawali na wyłącznym utrzymaniu zmarłego, na rodzeństwo. Osoby, na które przechodzą uprawnienia, mają również prawo dalszego prowadzenia nieukończonego jeszcze postępowania w celu ustalenia świadczeń.

Art.  127. ⁷³

Jeżeli z powodu braku niezdolności do wykonywania zawodu w rozumieniu art. 22 ust. 3 i 4 roszczenie o świadczenie, uzależnione od niezdolności do wykonywania zawodu, zostało przez zakład odrzucone, to przed upływem roku od chwili odrzucenia roszczenia, z tem samem roszczeniem można tylko wówczas ponownie wystąpić, gdy w stanie zdrowia zaszła istotna zmiana, wykazana świadectwem lekarskiem (art. 124).

Brak takiego świadectwa lekarskiego upoważnia komisję rentową do odrzucenia ponownie zgłoszonego roszczenia, a przeciw uchwale tej niema żadnych środków prawnych.

Art.  128.

Kasa Ubezpieczeń Społecznych składa w czasie możliwie najkrótszym Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zgłoszenia, zaopatrzone w wymagane dowody, wraz z ewentualnemi swojemi uwagami, względnie z materjałem dochodzeń, których przeprowadzenie uznała za wskazane.

Art.  129. ⁷⁴

Decyzje Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w sprawach: przyznania, odmowy, wstrzymania lub utraty świadczeń winny być doręczane interesowanym na piśmie i mają zawierać obliczenie przyznanych świadczeń względnie wyszczególnienie powodów ich odmowy, wstrzymania lub utraty, oraz pouczenie o środkach prawnych.

Prawomocność decyzji (orzeczenia) o obowiązku ubezpieczenia jest konieczna dla przyznania świadczeń emerytalnych.

XXXIII.

Rozstrzyganie sporów.

Art.  130. ⁷⁵

(uchylony).

Art.  131.

Spory między Zakładami Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych oraz spory między poszczególnemi Zakładami a Związkiem Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, wynikające na tle postanowień rozporządzenia niniejszego, rozstrzyga ostatecznie Minister Pracy i Opieki Społecznej.

XXXIV.

Nieważność umów.

Art.  132.

Zrzeczenie się uprawnień, wynikających z rozporządzenia niniejszego, jest nieważne.

Nieważne są umowy, zmierzające do ograniczenia tych uprawnień na niekorzyść pracowników.

XXXV.

Współdziałanie władz i urzędów państwowych oraz władz samorządowych.

Art.  133.

Władze i urzędy państwowe oraz komunalne winny w miarą możności użyczać pomocy instytucjom ubezpieczeniowym, przewidzianym w rozporządzeniu niniejszem.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ma prawo w zakresie kontroli nad pozostającymi bez pracy korzystać z pomocy urzędów pośrednictwa pracy i gmin.

O ile udzielenie pomocy zakładowi w wykonaniu jego zadań połączone byłoby z powiększeniem personelu odnośnej instytucji, obowiązany jest zakład do zwrotu spowodowanych wydatków w umówionej wysokości; w razie sporu co do wysokości podlegających zwrotowi wydatków rozstrzyga Minister Pracy i Opieki Społecznej, ewentualnie w porozumieniu z interesowanym ministrem.

XXXVI.

Postanowienia karne.

Art.  134. ⁷⁶

Pracodawcy, pracownicy i otrzymujący świadczenia, którzy w zgłoszeniach względnie wykazach i zaświadczeniach, podają szczegóły faktyczne nieprawdziwe, lub udzielają nieprawdziwych wyjaśnień, albo wogóle odmawiają udzielania wyjaśnień wbrew obowiązującym przepisom, podlegają karze grzywny do tysiąca złotych a w razie nieściągalności karze aresztu do sześciu tygodni.

Art.  135.

Osoby, wymienione w art. 134, które przepisanych wykazów, zgłoszeń lub zaświadczeń w przepisanym terminie nie złożyły, podlegają karze grzywny w wysokości do pięciuset złotych z zamianą, W razie nieściągalności, na karę aresztu do trzech tygodni.

Art.  136.

Karze grzywny do pięciuset złotych lub w razie jej nieściągalności karze aresztu do trzech tygodni, podlegają pracodawcy, którzy rozmyślnie potrącają swoim pracownikom przy wypłacie wyższe kwoty, aniżeli to wedle rozporządzenia niniejszego jest dopuszczalne.

Art.  137.

Pracodawcy, którzy bez uzasadnionych powodów uniemożliwiają swoim pracownikom przyjęcie lub wykonywanie czynności członka władz lub organów Zakładu lub Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, podlegają karze grzywny do pięciuset złotych z zamianą, w razie nieściągalności, na karę aresztu do trzech tygodni.

Art.  138.

Osoby, skazane dwukrotnie za przestępstwa, przewidziane w art. 134 do 137, mogą w razie dalszego naruszenia tych przepisów ulec, niezależnie od przewidzianej w poprzednich artykułach kary grzywny, także karze aresztu w wymiarze, nie wyższym od przewidzianego w odnośnym przepisie na wypadek nieściągalności grzywny.

Art.  139. ⁷⁷

Kto rozgłasza lub używa dla innych celów, niż wskazane w rozporządzeniu niniejszem, wiadomości o chorobach względnie innych ułomnościach osób ubezpieczonych lub o przyczynach tychże, bądź tajemnic przedsiębiorstwa, z któremi się zapoznał w charakterze:

1) członka władz względnie organów lub pracownika Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych albo Kasy Ubezpieczeń Społecznych,

2) (uchylony).

Ściganie następuje na wniosek poszkodowanego lub państwowej władzy nadzorczej.

Art.  140.

W wypadkach, w których rozporządzenie niniejsze uprawnia do ukarania pracodawcy, narówni z nim traktować należy osoby, które w imieniu osoby prawnej mają prawo i obowiązek wykonywania czynności, ciążących w myśl rozporządzenia niniejszego na pracodawcy. Gdy pracodawca nie jest zdolny do działań prawnych lub ma ograniczoną zdolność do działań prawnych, odpowiedzialność ponosi jego prawny zastępca.

Jeśli pracodawca powierzy kierownikowi przedsiębiorstwa względnie poszczególnym swym pracownikom wypełnianie obowiązków, wynikających dla niego z rozporządzenia niniejszego, to osoby te podlegają za naruszenie postanowień rozporządzenia niniejszego również karze w niem przewidzianej; obok nich podlega karze także pracodawca, gdy wykroczenie nastąpiło z jego wiedzą.

Jeżeli kierownik państwowego lub znajdującego się pod zarządem państwowym zakładu pracy pozostaje w stosunku służbowym publiczno-prawnym, wówczas za wykroczenia z art. 134 do 137 ulegnie karze tylko w drodze postępowania dyscyplinarnego, wszczętego wskutek doniesienia do władzy przełożonej.

Osoby, wymienione w ustępie poprzednim, podlegają w razie popełnienia przestępstwa tamże oznaczonego po dwukrotnem ukaraniu dyscyplinarnem karze, przewidzianej w art. 138, orzekanej przez sądy powiatowe (pokoju).

Art.  141.

Przewidziane w art. 134 do 138 kary wymierza powiatowa władza administracji ogólnej:

1) na wniosek Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych względnie Kasy Ubezpieczeń Społecznych,

2) na wniosek poszkodowanego.

Przeciwko orzeczeniu karnemu, wydanemu przez powiatową władzę administracji ogólnej, można w ciągu siedmiu dni od dnia doręczenia orzeczenia wnieść na ręce tej władzy żądanie przekazania sprawy właściwemu sądowi powiatowemu (pokoju), który postąpi wedle przepisów postępowania, obowiązujących w I instancji sądowej. Wyrok sądu okręgowego, wydany w II instancji, jest prawomocny.

Na obszarze mocy obowiązującej ustawy postępowania karnego z 1877 r. stosuje się przepisy o policyjnych rozporządzeniach karnych.

Do orzekania o czynach, przewidzianych w art. 139, powołane są sądy powiatowe (pokoju).

Art.  142.

Ściągnięte kary pieniężne, orzeczone na podstawie rozporządzenia niniejszego, wpływają do Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  143.

Jeżeli jeden z czynów, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, podlega karze surowszej według innych ustaw, należy karę wymierzyć według tych ustaw.

Przestępstwa, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, przedawniają się po upływie trzech lat od ich popełnienia.

XXXVII.

Nadzór państwowy.

Art.  144.

Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych i Związek Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych podlegają nadzorowi państwowemu, wykonywanemu przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej.

Minister Pracy i Opieki Społecznej ma prawo poddawać gospodarkę zakładu względnie związku rewizji i posyłać delegata na posiedzenia władz względnie organów zakładu lub związku.

Minister Pracy i Opieki Społecznej jest właściwy do udzielania zatwierdzeń we wszystkich wypadkach, w których w myśl rozporządzenia niniejszego wymagane jest zatwierdzenie ze strony państwowej władzy nadzorczej.

Minister Pracy i Opieki Społecznej ma prawo rozwiązać poszczególne lub wszystkie władze i organa zakładu względnie związku w wypadkach:

1) naruszenia obowiązujących ustaw, rozporządzeń lub statutu,

2) gospodarki szkodliwej dla instytucji,

3) niewykonania zarządzeń władzy nadzorczej,

4) niezdolności władz i organów do ukonstytuowania się lub do wypełnienia zadań, do których zostały powołane.

W wypadku rozwiązania władzy lub organu Zakładu względnie Związku Zakładów Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, może Minister Pracy i Opieki Społecznej poruczyć komisarzowi rządowemu prowizoryczne prowadzenie czynności rozwiązanej władzy lub organu z obowiązkiem poczynienia w ciągu sześciu miesięcy od dnia rozwiązania zarządzeń w celu przeprowadzenia nowych wyborów.

XXXVIII.

Przepisy przejściowe.

Art.  145. ⁷⁸

Osoby, ubezpieczone obowiązkowo w myśl rozporządzenia niniejszego, które były przedtem ubezpieczone obowiązkowo w myśl ustaw o ubezpieczeniu funkcjonarjuszów (urzędników) prywatnych, obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia niniejszego na obszarze województw: poznańskiego, pomorskiego, śląskiego, krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego, oraz osoby, otrzymujące renty na podstawie poprzednich ustaw, nabywają za okres ubezpieczenia, policzalny w myśl tych ustaw, uprawnienia do świadczeń emerytalnych, przewidzianych w rozporządzeniu niniejszem, w wysokości i pod warunkami temże rozporządzeniem unormowanemi, przy uwzględnieniu postanowień art. 146, 147 i 149.

W wypadkach, przewidzianych w art. 120, przekazuje się składki również za okres ubezpieczenia w myśl ustaw, wymienionych w ustąpię pierwszym, względnie za okres służby, uzasadniającej zwolnienie od ubezpieczenia w myśl tych ustaw.

Art.  146.

Osobom, ubezpieczonym w myśl ustawy z dnia 20 grudnia 1911 r. o ubezpieczeniu funkcjonarjuszów prywatnych w klasach od A do J względnie 1 do 9, zalicza się okres ubezpieczenia, policzalny w myśl tejże ustawy, w odpowiedniej grupie zarobkowej od A do I rozporządzenia niniejszego; osobom zaś, ubezpieczonym w dawniejszych klasach K do P lub 10 do 24, w grupie zarobkowej I rozporządzenia niniejszego.

Osobom, ubezpieczonym w myśl ustawy z dnia 16 grudnia 1906 r. o ubezpieczeniu pensyjnem funkcjonarjuszów w służbie prywatnej i niektórych funkcjonarjuszów w służbie publicznej, zalicza się okres ubezpieczenia, policzalny w myśl tejże ustawy, w odpowiedniej grupie zarobkowej rozporządzenia niniejszego; odpowiednią grupę, ustala się według wynagrodzenia, które oblicza się w ten sposób, jak gdyby składki policzalne za dany okres ubezpieczenia w myśl przepisów, obowiązujących przed wejściem w życie rozporządzenia niniejszego, stanowiły 8% podstawy ich wymiaru.

Art.  147.

Do osób, których obowiązek ubezpieczenia ustał przed terminem wejścia w życie rozporządzenia niniejszego, w razie powstania tego obowiązku po tym terminie, stosuje się postanowienia art. 113 o tyle, o ile odnośne postanowienia ustaw, w myśl których osoby te były poprzednio ubezpieczone, nie są dla nich korzystniejsze. W tym ostatnim wypadku stosuje się odnośne postanowienia poprzednich ustaw.

Minister Pracy i Opieki Społecznej określi w drodze rozporządzenia, przy istnieniu jakich wyjątkowych okoliczności i pod jakiemi warunkami mogą być przywrócone nabyte poprzednio uprawnienia tym osobom, które je utraciły w myśl przepisów ustaw, wymienionych w art. 145, wskutek przerwy w ubezpieczeniu.

Art.  148. ⁷⁹

Osoby, których obowiązkowe względnie dobrowolnie kontynuowane ubezpieczenie w myśl ustaw, określonych. w art. 145, ustało przed dniem wejścia w życia rozporządzenia niniejszego, a nie powstało po wejściu w życie tegoż rozporządzenia, nabywają uprawnienia do świadczeń emerytalnych przy zastosowaniu przepisów art. 145; pozatem stosuje się do nich przepisy ustaw, w myśl których były ubezpieczone.

Również osoby, którym świadczenia w myśl ustaw dotychczasowych nie przysługiwały wogóle lub nie przysługiwały z powodu okoliczności, które w myśl rozporządzenia niniejszego nie pozbawiają praw do świadczeń, nabywają uprawnienia do tych świadczeń w myśl rozporządzenia niniejszego od dnia wejścia w życie tego rozporządzenia.

W wypadku uiszczenia w myśl dotychczasowych ustaw opłaty za zachowanie w mocy uzyskanych uprawnień, uwzględnia się uprawnienia, uzyskane do chwili ustania ubezpieczenia obowiązkowego względnie dobrowolnie kontynuowanego.

Art.  149. ⁸⁰

Osobom, wymienionym w art. 145 i 148, przysługują uprawnienia do podwyższonych w myśl art. 145, 145 i 148 świadczeń o tyle, o ile instytucja właściwa w myśl rozporządzenia niniejszego otrzyma pokrycie, wystarczające według obowiązujących Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zasad asekuracyjno-technicznych; w razie przeciwnym mają one prawo do stosunkowego tylko podwyższenia uprawnień w miarę istniejącego pokrycia.

Osobom tym przysługują w każdym razie uprawnienia do świadczeń nie niższych od świadczeń, jakieby im należały się od właściwej ogólnej instytucji ubezpieczeniowej w myśl ustawy, mającej zastosowanie przed wejściem w życie rozporządzenia niniejszego.

Rada Ministrów, na wniosek Ministra Opieki Społecznej, może w drodze rozporządzenia zmienić w kierunku ujednostajnienia świadczeń sposób zaliczenia okresu ubezpieczenia, przewidziany w art. 146, z tem jednak zastrzeżeniem, że powstałe stąd obciążenia nie naruszą pokrycia, jakie winien posiadać Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w myśl ust. 1.

Art.  150.

Prawa i obowiązki instytucyj, prowadzących zastępczo w myśl odnośnych ustaw ubezpieczenie tych pracowników umysłowych, którzy podlegali obowiązkowi ubezpieczenia przed dniem wejścia w życie rozporządzenia niniejszego na podstawie ustaw, określonych w art. 145, przechodzą z zastrzeżeniami, podanemi poniżej, na właściwy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych; instytucje te przekażą temu zakładowi akta i dokumenty, odnoszące się do ubezpieczenia zastępczego określonych wyżej pracowników.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ponosi wobec osób, przejętych do ubezpieczenia, odpowiedzialność za ich nabyte z tytułu ubezpieczenia zastępczego uprawnienia, w wysokości i na warunkach, jakie przysługiwałyby im w myśl postanowień art. 145 i 149, gdyby były ubezpieczone w instytucji ubezpieczeniowej ogólnej, utworzonej dla przeprowadzenia obowiązkowego ubezpieczenia w myśl odnośnej ustawy.

Za świadczenia, wyższe od określonych w ustępie poprzednim, odpowiada zakład jedynie w miarę uzyskanego na nie pokrycia (art. 152).

Art.  151.

Postanowienia art. 150 ust. 2 i 3 stosuje się także do osób ubezpieczonych w instytucjach zastępczych, których siedziby znajdowały się poza obecnemi granicami Państwa Polskiego, o ile dana osoba w chwili utworzenia odpowiedniego zakładu (art. 165 ust. 1) zamieszkiwała na obszarze Rzeczypospolitej, posiadała obywatelstwo polskie, oraz była w jednym z tych zakładów obowiązkowo ubezpieczona. Zakład ten uwzględnia okres zastępczego ubezpieczenia powyższych osób przy ustalaniu pokrycia, które ma przekazać w myśl art. 149, tak, jak gdyby okres ten przebyty został w tym zakładzie. Zaliczki, wypłacone do dnia wejścia w życie rozporządzenia niniejszego na poczet świadczeń, należnych z tytułu ubezpieczenia zastępczego, nie podlegają zwrotowi.

Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Pracy i Opieki Społecznej, wyjątki od postanowień ustępu poprzedniego na korzyść reemigrantów.

Wszelkie odszkodowania, uzyskane na rzecz osób, wymienionych w ustępach poprzednich, przez państwo w drodze konwencyj międzynarodowych, przekazane będą właściwemu Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Właściwemu zakładowi przysługuje prawo bezpośredniego dochodzenia od krajowych filij tych zagranicznych przedsiębiorstw, które miały prawo zawierania zastępczych umów ze swoimi pracownikami, rezerw premjowych, odpowiadających uprawnieniom, nabytym w myśl postanowień umowy zastępczej przez osoby, wymienione w tym artykule.

Postanowienia tego artykułu nie naruszają korzystniejszych uprawnień, wynikających z aktów prawa międzynarodowego.

Art.  152.

Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych wpłacą instytucje, wymienione w art. 150, oprócz wartości kapitałowych świadczeń płynnych, rezerwy premjowe, jakie na podstawie statutów tych instytucyj powinny były być zebrane dla pokrycia uprawnień do świadczeń przyszłych, przysługujących ubezpieczonym obowiązkowo w instytucji zastępczej. Jeżeli jednak właściwy powszechny zakład ubezpieczeniowy (art. 165 ust. 1) posiada w chwili wejścia w życie rozporządzenia niniejszego tylko częściowe pokrycie rezerw premjowych, instytucje zastępcze obowiązane są wpłacić rezerwy premjowe, zniżone w tym samym stosunku do rezerw wymaganych statutowo, z tem jednak zastrzeżeniem, że, jeśli posiadany majątek przewyższa wartości kapitałowe świadczeń płynnych oraz zmniejszone w określonym wyżej stosunku rezerwy premjowe, należy przekazać rzeczywisty majątek.

Gdy fundusze instytucji zastępczej nie osiągają wymaganej w myśl ustępu pierwszego wysokości, a pracodawca przyjął obowiązek uzupełniania rezerw, Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych nabywa roszczenie o uzupełnienie rezerw bezpośrednio do pracodawcy.

Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych może zezwolić na spłatę ratami w przeciągu dziesięciu lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia niniejszego należności z powyższego tytułu, z oprocentowaniem według stopy technicznej zakładu. Dłuższy okres spłaty, przysługujący pracodawcy w stosunku do likwidowanej instytucji ubezpieczeniowej, pozostaje w mocy, jeżeli kwota dłużna nie została obniżona na podstawie postanowienia ustępu pierwszego lub na podstawie art. 153; w razie obniżenia kwoty dłużnej w myśl tychże przepisów, ulega czas jej spłaty odpowiedniemu stosunkowemu skróceniu.

Należności z powyższego tytułu ściąga się w sposób, przewidziany dla składek.

Art.  153. ⁸¹

Jeżeli ubezpieczonym w instytucji zastępczej (art. 150) służy w myśl jej statutu prawo do świadczeń korzystniejszych, niż przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, instytucja ta przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych pokrycie świadczeń, określonych w art. 150 ust. 2, obliczone według zasad, podanych w ust. 2 niniejszego artykułu, nadwyżkę zaś funduszów posiadanych, względnie pretensyj, przysługujących instytucji do pracodawców, zatrzymuje, o ile na podstawie prywatno-prawnej umowy z odnośnymi pracodawcami i ubezpieczonymi zapewni ubezpieczonym korzystanie nadal z różnicy między świadczeniami, należnemi w myśl rozporządzenia niniejszego, a świadczeniami, wynikającemi ze statutu danej instytucji.

W przypadku, określonym w ustępie pierwszym, instytucja zastępcza powinna przekazać Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych obliczone według zasad rachunkowych, obowiązujących dla Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych:

a) wartość kapitałową rent płynnych w wymiarze według rozporządzenia niniejszego, przyjmując wynagrodzenie w wysokości, wynikającej z przerachowania w myśl art. 145, 146 i 148, jednakże nie niższą, niż wynikającą z przepisów ustawowych, obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1928 r., oraz

b) wartość ekspektatyw czynnych ubezpieczonych, zmniejszoną w takim stosunku, w jakim w dniu 31 grudnia 1927 r. pozostawał majątek właściwego powszechnego zakładu ubezpieczeniowego po odjęciu wartości kapitałowej rent płynnych, do wartości ekspektatyw czynnych ubezpieczonych w tym zakładzie; wartość ekspektatyw czynnych, ubezpieczonych zarówno w powszechnym zakładzie ubezpieczeniowym, jak i w instytucji zastępczej, powinna być obliczona przy wymiarze rent według rozporządzenia niniejszego, przyjmując wynagrodzenie w wysokości, wynikającej z przerachowania w myśl art. 145, 146 i 148, z tem, że przyjęte do obliczenia wynagrodzenie nie może być niższe od tego, jakie zaliczone byłoby ubezpieczonemu ostatnio przed dniem 1 stycznia 1928 r., gdyby wówczas już obowiązywało rozporządzenie niniejsze.

Art.  154.

Pracownikom, podlegającym obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, zatrudnionym na obszarze m. st. Warszawy i województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wołyńskiego, poleskiego, nowogródzkiego i wileńskiego, a będącym członkami pracowniczych kas emerytalnych, założonych przed dniem 1 lipca 1926 roku, zaliczy Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych do ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego taką ilość miesięcy składkowych, jakiej zgodnie z postanowieniami statutu kasy emerytalnej odpowiada przekazana rezerwa premjowa.

Zaliczony może być jednak czas nie dłuższy, niż czas rzeczywistej służby i nie dalej, niż do osiemnastego roku życia wstecz.

Art.  155.

Osoby, zwolnione od obowiązku ubezpieczenia w myśl ustaw, wymienionych w art. 145, z powodu zapewnienia im przez służbodawcę uprawnień, odpowiadających przepisom odnośnych ustaw, a które następnie przeszły do ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego z powodu braku warunków zwolnienia, wskazanych w art. 5 punkty 5 i 6, nabywają prawa do świadczeń ze strony właściwego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w myśl rozporządzenia niniejszego za cały czas, podlegający zaliczeniu do wysługi emerytalnej oraz do ubezpieczenia. W tym wypadku służbodawca przyczynia się do pokrycia należnych świadczeń taką kwotą, jaką obowiązany byłby wypłacać danej osobie na podstawie statutu za czas, podlegający zaliczeniu do wysługi emerytalnej. Kwoty te przekazuje służbodawca Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

W razie późniejszego zaistnienia warunków, wskazanych w art. 5 punkty 5 i 6, mają zastosowanie odpowiednie postanowienia art. 120.

Art.  156. ⁸²

Osoby, podlegające obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, zatrudnione na obszarze m. st. Warszawy względnie województw, wymienionych w art. 154, mogą w ciągu ośmiu lat od dnia wejścia w życie tego rozporządzenia nabyć za opłatą kapitałowej wartości uzyskiwanych uprawnień, lata rzeczywiście odbytej poprzednio służby, któraby uzasadniała obowiązek ubezpieczenia w myśl postanowień rozporządzenia niniejszego, nie dalej jednak niż do osiemnastego roku życia wstecz, o ile badanie lekarskie wykaże normalny w stosunku do wieku stan zdrowia.

Jeżeli wszyscy, podlegający obowiązkowi ubezpieczenia w myśl rozporządzenia niniejszego, członkowie kasy przezorności, założonej przed 1 lipca 1926 roku, korzystają z prawa nabycia lat w myśl ustępu poprzedniego, odpada warunek badania lekarskiego.

Art.  157.

Podstawą obliczenia należności za nabycie lat poprzedniej służby jest wiek i wynagrodzenie pracownika w chwili nabycia; dopuszczalna jest spłata należności ratami.

O ile przy spłacie należności ratami uiszczono tylko cześć przypadającej sumy, następuje stosunkowe zmniejszenie nabytego czasu służby.

Uprawnienia, wynikające z nabycia lat, mają wpływ na wymiar świadczeń dopiero po upływie dwóch lat od chwili nabycia, o ile zaś zajdzie wypadek niezdolności do wykonywania zawodu lub wypadek śmierci wcześniej, Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych zwraca wpłaconą sumę z oprocentowaniem według stopy technicznej.

Okres, przewidziany w art. 16 ust. 5, nie może być przez nabycie lat służby skrócony.

Szczegółowe warunki nabycia lat zawierać będzie statut Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych.

Art.  158. ⁸³

Osoby, które były ubezpieczone przed wejściem w życie rozporządzenia niniejszego w myśl ustaw, określonych w art. 145, i które nadal w razie stosowania tych ustaw podlegałyby obowiązkowi ubezpieczenia, podlegają temu obowiązkowi w myśl rozporządzenia niniejszego, chociażby nie odpowiadały przepisom art. 3 tego rozporządzenia.

Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu i Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego określi w drodze rozporządzenia ulgowe warunki zaliczenia do pracowników umysłowych tych sprzedawców i ekspedjentów sklepowych i księgarskich, którzy w chwili wejścia w życie rozporządzenia niniejszego pełnili te obowiązki, a nie posiadają wykształcenia, określonego w art. 3 punkt 9, oraz wskaże te miejscowości, w których ze względu na brak lub niedostateczną ilość szkół dokształcających powyższe ulgowe warunki będą stosowane jeszcze w ciągu lat dziesięciu po wejściu w życie rozporządzenia niniejszego do osób, które obejmą wskazane wyżej obowiązki w ciągu tych dziesięciu lat.

Do czasu wejścia w życie rozporządzenia, wskazanego w ustępie poprzednim, za pracowników umysłowych będą uważani wszyscy ci sprzedawcy i ekspedjenci sklepowi i księgarscy, którzy korzystali z uprawnień pracowników umysłowych na mocy obowiązujących przepisów prawnych.

Art.  159.

Fundusz Bezrobocia, utworzony na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1924 roku (Dz. U. R. P. № 67, poz. 650), przekaże fundusze, określone w art. 6 ustawy z dnia 28 października 1925 roku (Dz. U. R. P. № 120, poz. 863), właściwym Zakładom Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych za pośrednictwem komisji likwidacyjnej (art. 167).

Miesiące, za które opłacono składki w myśl powyższej ustawy, zalicza się do ubezpieczenia na wypadek braku pracy w myśl rozporządzenia niniejszego (art. 119) z uwzględnieniem wynagrodzenia służbowego, odpowiadającego tym składkom.

Minister Pracy i Opieki Społecznej ma prawo w pierwszym roku po wejściu w życie rozporządzenia niniejszego czasowo zawiesić lub złagodzić na korzyść ubezpieczonych warunki uzyskania świadczeń z powodu braku pracy.

Art.  160.

Pracownicy umysłowi w rozumieniu rozporządzenia niniejszego, którzy:

1) w chwili wejścia w życie tego rozporządzenia ukończyli sześćdziesiąty piąty rok życia,

2) posiadają obywatelstwo polskie w myśl art. 2, 3 i 10 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. (Dz. U. R. P. № 7, poz. 44),

3) są niezdolni do wykonywania swego zawodu,

4) nie mają niezbędnych środków utrzymania, otrzymują zaopatrzenie w wysokości minimalnej renty inwalidzkiej, przewidzianej w rozporządzeniu niniejszem, o ile przynajmniej przez pięć lat przed nastaniem niezdolności do wykonywania swego zawodu pozostawali w zatrudnieniu, któreby w myśl rozporządzenia niniejszego uzasadniało obowiązek ubezpieczenia.

Członkowie rodziny, pozostali po osobach, które pobierały zaopatrzenie w myśl ustępu pierwszego, otrzymują zaopatrzenie w wysokości renty wdowiej względnie sierocej, obliczonej w stosunku do minimalnej renty inwalidzkiej na warunkach, przewidzianych w tem rozporządzeniu, o ile nie mają niezbędnych środków utrzymania.

Zaopatrzenie wypłaca właściwy - ze względu na miejsce zamieszkania - Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na rachunek Skarbu Państwa, który zwróci wyłożone na ten cel w pierwszem dziesięcioleciu od wejścia w życie tego rozporządzenia sumy w dziesięciu rocznych ratach z oprocentowaniem według stopy technicznej, płatnych zdołu, począwszy od jedenastego roku po wejściu w życie rozporządzenia niniejszego, sumy zaś wypłacone po upływie pierwszych dziesięciu lat od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, zwraca Skarb Państwa właściwym instytucjom corocznie zdołu, z oprocentowaniem według stopy technicznej.

Art.  161.

Pracownicy umysłowi, którzy w chwili wejścia w życie rozporządzenia niniejszego nie podlegaliby obowiązkowi ubezpieczenia w myśl tego rozporządzenia tylko z powodu ukończenia sześćdziesięciu lat życia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia, o ile nie ukończyli jeszcze sześćdziesięciu pięciu lat.

Jeżeli osoby powyższe nie zostaną objęte obowiązkiem ubezpieczenia ze względu na postanowienia art. 2 punkt 1, lub art. 5 punkt 1, albo z tytułu ubezpieczenia nie nabędą prawa do renty z powodu nieosiągnięcia okresu, przewidzianego w art. 16 ust. 1 i 5, uzyskują one po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia prawo do zaopatrzenia, określonego w art. 160 i pod warunkami, wymienionemi tam w punktach 2 do 4; do pozostałych po nich członków rodziny ma zastosowanie postanowienie art. 160 ust. 2.

Składki, opłacone za osoby, które korzystają z zaopatrzenia w myśl ustępu poprzedniego, zalicza się na rachunek Skarbu Państwa.

Osoby, któreby z tego zaopatrzenia nie korzystały z powodu braku warunków, określonych w art. 160 ust. 1 punkty 2 i 4, mają prawo do zwrotu uiszczonych za nie składek, przewidzianych w art. 103; o ile zaś osoby te zmarły, nie podjąwszy składek, prawo do zwrotu przysługuje prawnym spadkobiercom.

Art.  162.

Na obszarze m. st. Warszawy względnie województw, wymienionych w art. 154, wynikające z umowy z pracownikiem zobowiązanie pracodawcy do ponoszenia opłat za pracownika do towarzystwa ubezpieczeń, kasy przezorności, emerytalnej, zapomogowej i tym podobnych kas wzajemnej pomocy, względnie do bezpośredniej wypłaty przez pracodawcę świadczeń, w wypadkach przewidzianych w art. 1 punkty 2 do 4, zmniejsza się odpowiednio do ciężaru, przypadającego na niego z tytułu opłacania części składek w myśl art. 103 i 104.

Zobowiązanie pracownika do ponoszenia opłat do instytucyj wyżej określonych lub bezpośrednio do rąk pracodawcy na częściowe pokrycie zapewnionych świadczeń w wypadkach, przewidzianych w art. 1 punkty 2 do 4, zmniejsza się o część składki, przypadającą na pracownica w myśl art. 103 i 104.

Art.  163.

Do czasu utworzenia Kas Ubezpieczeń Społecznych funkcje tych kas, przewidziane w rozporządzeniu niniejszem, pełnią kasy chorych, utworzone na podstawie ustawy z dnia 19 maja 1920 r. (Dz. U. R. P. № 44, poz. 272), względnie - o ile chodzi o górnośląską część województwa śląskiego - na podstawie Ks. II Ordynacji Ubezpieczeniowej Rzeszy Niemieckiej z dnia 19 lipca 1911 r. (Dz. Ust. Rzeszy Niem. str. 509).

Art.  164. ⁸⁴

(uchylony).

Art.  165.

Do czasu utworzenia zakładów w myśl art. 70 i ukonstytuowania się władz tych zakładów funkcje Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na swoim dotychczasowym obszarze działania względnie na obszarze, określonym rozporządzeniem, wydanem na podstawie art. 70, pełnić będą:

1) Zakład Pensyjny dla Funkcjonarjuszów we Lwowie,

2) Zakład Ubezpieczenia Urzędników Prywatnych w Poznaniu,

3) Zakład Ubezpieczenia Pracowników Umysłowych w Królewskiej Hucie.

Instytucje, wymienione w ustępie pierwszym, udzielą na zorganizowanie Zakładu (Zakładów) Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na obszarze m. st. Warszawy i województw, wymienionych w art. 154, pożyczek oprocentowanych według stopy procentowej o połowę wyższej od stopy technicznej.

Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych na obszarze, wskazanym w ustępie drugim, zorganizuje powołana w tym celu przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej komisja organizacyjna z prawami rady i zarządu, złożona z dziewięciu członków, a to: z trzech osób z pośród pracowników, zatrudnionych na tym obszarze, z trzech osób z pośród pracodawców, delegowanych przez centralne organizacje pracowników względnie pracodawców, oraz z trzech osób, mianowanych przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej. Prezesa komisji powołuje Minister Pracy i Opieki Społecznej z pośród członków komisji.

Działalność tej komisji kończy się z chwilą ukonstytuowania się powstałego z wyboru zarządu zakładu.

Art.  166.

Właściwe Zakłady Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, utworzone w myśl rozporządzenia niniejszego, przejmują wszelkie prawa i obowiązki instytucyj, wymienionych w artykule poprzednim, w całości lub części, ustalonej przez komisję likwidacyjną (art. 167) zależnie od liczby ubezpieczonych, przejętych przez nowoutworzony Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych po instytucji, poprzednio na danym obszarze działającej, od wysokości przysługujących im uprawnień do świadczeń ubezpieczeniowych, jak również od innych istotnych czynników, uznanych za takie przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej na wniosek komisji likwidacyjnej.

Art.  167.

Dla przeprowadzenia likwidacji instytucyj ubezpieczeniowych, wymienionych w art. 150 i 165 ust. 1, utworzy Minister Pracy i Opieki Społecznej komisję likwidacyjną z pięciu członków, która w myśl postanowień rozporządzenia niniejszego i instrukcji Ministra Pracy i Opieki Społecznej uskuteczni zestawienie praw i zobowiązań tych instytucyj i stopniowo przekaże właściwemu Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych ich czynności.

Personel instytucyj, ulegających likwidacji (art. 150 i 165 ust. 1), ma pierwszeństwo do objęcia stanowisk w Zakładach Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych względnie w ich Związku.

XXXIX.

Postanowienia końcowe.

Art.  168.

Wykonanie rozporządzenia niniejszego porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej, odnośnie zaś do art. 3 punkt 9 i art. 158 ust. 2 w porozumieniu ż Ministrem Przemysłu i Handlu i Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, z tym ostatnim również odnośnie do art. 5 punkt 9 i art. 6 punkt 1, odnośnie do art. 93 i 124 ust. ostatni w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, odnośnie do przepisów karnych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Ministrem Sprawiedliwości, odnośnie do art. 160 i 161 w porozumieniu z Ministrem Skarbu i odnośnie do art. 4 i 133 w porozumieniu z interesowanymi ministrami.

Upoważnia się Ministra Pracy i Opieki Społecznej do stopniowego wprowadzenia w życie postanowień rozporządzenia niniejszego w poszczególnych województwach i na obszarze m. St. Warszawy całkowicie lub stopniowo, tak co do poszczególnych działów ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem, jak i co do poszczególnych kategoryj osób, podlegających obowiązkowi ubezpieczenia.

Art.  169.

Z chwilą zastosowania postanowień rozporządzenia niniejszego bądź do poszczególnych okręgów administracyjnych, bądź do poszczególnych działów ubezpieczenia, bądź wreszcie do poszczególnych kategoryj osób, podległych obowiązkowi ubezpieczenia, tracą moc obowiązującą dotychczasowe przepisy, dotyczące ubezpieczenia, unormowanego rozporządzeniem niniejszem, o ile nie zostały utrzymane w mocy przejściowemi postanowieniami tego rozporządzenia.

Art.  170.

Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie na całym obszarze Rzeczypospolitej z dniem 1 stycznia 1928 roku, postanowienia zaś art. 70, 99 punkt 1, 144, 165 ust. 2 i 3 i art. 167 wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.

* Z dniem 15 marca 1928 r. termin wejścia w życie postanowień nin. rozporządzenia odnośnie do ubezpieczenia w dziale emerytalnym nauczycieli prywatnych szkół średnich, znajdujących się na obszarze m. st. Warszawy i województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wołyńskiego, poleskiego, wileńskiego i nowogródzkiego odracza się do dnia 1 sierpnia 1928 r., zgodnie z § 1 rozporządzenia z dnia 29 lutego 1928 r. w sprawie odroczenia terminu wejścia w życie przepisów o ubezpieczeniu emerytalnem pracowników umysłowych odnośnie do nauczycieli niektórych prywatnych szkół średnich (Dz.U.28.30.287).

* Z dniem 17 marca 1934 r. Funduszowi Bezrobocia przekazuje się czynności, należące dotychczas do kompetencji państwowych urzędów pośrednictwa pracy i opieki nad wychodźcami, zgodnie z § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 15 marca 1934 r. w sprawie przekazania czynności zniesionych państwowych urzędów pośrednictwa pracy i opieki nad wychodźcami Funduszowi Bezrobocia (Dz.U.34.22.167).

1 Tytuł rozdziału II zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

2 Art. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

3 Art. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

4 Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

5 Tytuł rozdziału III zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

6 Art. 5:

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 6 marca 1928 r. (Dz.U.28.26.231) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 stycznia 1928 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 13 maja 1936 r.

- zmieniony przez art. 10 pkt 1 dekretu z dnia 21 września 1950 r. o zniesieniu odrębnych systemów emerytalnych dla pracowników b. związków samorządu terytorialnego oraz ich przedsiębiorstw i zakładów (Dz.U.50.44.407) z dniem 1 listopada 1950 r.

7 Art. 6 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

8 Art. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

9 Art. 8 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

10 Art. 9:

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 1 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 lutego 1945 r.

11 Art. 11 zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

12 Art. 12:

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. a) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 2 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 30 października 1947 r.

13 Art. 14:

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 8 stycznia 1946 r. (Dz.U.46.4.29) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 13 lutego 1946 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 3 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 30 października 1947 r.

14 Art. 15:

- zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

15 Art. 16:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

16 Art. 17 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

17 Art. 20 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

18 Art. 22 zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

19 Art. 24 zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

20 Art. 25 zmieniony przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

21 Art. 26 zmieniony przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

22 Art. 27 zmieniony przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

23 Art. 28 zmieniony przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

24 Art. 29 zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

25 Art. 30 uchylony przez art. 5 ustawy z dnia 1 marca 1949 r. o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniach społecznych (Dz.U.49.18.109) z dniem 1 stycznia 1949 r.

26 Art. 30a:

- dodany przez art. 1 pkt 22 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

27 Art. 33:

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. c) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 dekretu z dnia 8 stycznia 1946 r. (Dz.U.46.4.29) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 13 lutego 1946 r.

28 Art. 34 zmieniony przez art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

29 Art. 36 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

30 Art. 37 zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

31 Art. 38 zmieniony przez art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

32 Art. 38a dodany przez art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

33 Art. 40:

- zmieniony przez art. 1 pkt 26 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 4 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 30 października 1947 r.

34 Art. 42 zmieniony przez art. 1 pkt 27 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

35 Art. 44 zmieniony przez art. 1 pkt 28 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

36 Art. 44a skreślony przez art. 1 pkt 4 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

37 Art. 47 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

38 Art. 48 zmieniony przez art. 1 pkt 30 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

39 Art. 49:

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 31 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

40 Tytuł rozdziału XI zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

41 Art. 50 zmieniony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

42 Art. 52 zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

43 Art. 53 zmieniony przez art. 2 pkt 5 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 kwietnia 1947 r.

44 Art. 55 zmieniony przez art. 1 pkt 32 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

45 Art. 55a dodany przez art. 1 pkt 5 dekretu z dnia 13 grudnia 1946 r. (Dz.U.47.2.3) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 października 1946 r.

46 Tytuł rozdziału XII zmieniony przez art. 1 pkt 33 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

47 Art. 56 zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

48 Art. 57 zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 19 kwietnia 1933 r.

49 Art. 59 zmieniony przez art. 1 pkt 34 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

50 Art. 62 zmieniony przez art. 1 pkt 35 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

51 Art. 67 zmieniony przez art. 1 pkt 36 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

52 Art. 68 uchylony przez art. 5 ustawy z dnia 1 marca 1949 r. o zmianie niektórych przepisów o ubezpieczeniach społecznych (Dz.U.49.18.109) z dniem 1 stycznia 1949 r.

53 Art. 101 zmieniony przez art. 2 pkt 2 lit. a) dekretu z dnia 29 września 1945 r. o uiszczaniu przez pracodawców całości składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy (Dz.U.45.43.240) z dniem 1 września 1945 r.

54 Art. 102:

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 stycznia 1933 r.

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. d) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 2 lit. b) dekretu z dnia 29 września 1945 r. o uiszczaniu przez pracodawców całości składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy (Dz.U.45.43.240) z dniem 1 września 1945 r.

55 Art. 103:

- zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 22 marca 1933 r. (Dz.U.33.27.229) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 stycznia 1933 r.

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. d) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

56 Art. 104 skreślony przez art. 2 pkt 2 lit. c) dekretu z dnia 29 września 1945 r. o uiszczaniu przez pracodawców całości składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy (Dz.U.45.43.240) z dniem 1 września 1945 r.

57 Art. 105:

- zmieniony przez § 5 pkt 1 lit. f) rozporządzenia z dnia 27 grudnia 1933 r. o uchyleniu grup zarobkowych w ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz.U.33.102.794) z dniem 1 stycznia 1934 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 38 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 2 lit. d) dekretu z dnia 29 września 1945 r. o uiszczaniu przez pracodawców całości składek na ubezpieczenia społeczne i na Fundusz Pracy (Dz.U.45.43.240) z dniem 1 września 1945 r.

58 Art. 106 zmieniony przez art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

59 Art. 106a dodany przez art. 1 pkt 40 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

60 Art. 108 zmieniony przez art. 1 pkt 41 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

61 Art. 112 zmieniony przez art. 1 pkt 42 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

62 Art. 113 zmieniony przez art. 1 pkt 43 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

63 Art. 114 zmieniony przez art. 1 pkt 44 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

64 Art. 117 zmieniony przez art. 1 pkt 45 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

65 Tytuł rozdziału XXX zmieniony przez art. 1 pkt 46 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

66 Art. 119 zmieniony przez art. 1 pkt 47 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

67 Art. 119a dodany przez art. 1 pkt 48 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

68 Art. 120 zmieniony przez art. 1 pkt 49 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

69 Art. 121 zmieniony przez art. 1 pkt 50 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

70 Art. 123 zmieniony przez art. 1 pkt 51 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

71 Art. 124 zmieniony przez art. 1 pkt 52 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

72 Art. 126:

- zmieniony przez art. 1 pkt 53 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

- zmieniony przez art. 2 pkt 6 dekretu z dnia 28 października 1947 r. (Dz.U.47.66.413) zmieniającego nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 lutego 1945 r.

73 Art. 127 zmieniony przez art. 1 pkt 54 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

74 Art. 129 zmieniony przez art. 1 pkt 55 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

75 Art. 130 uchylony przez art. 409 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 1939 r. Prawo o sądach ubezpieczeń społecznych (Dz.U.39.71.476) z dniem 1 kwietnia 1940 r.

76 Art. 134 zmieniony przez art. 1 pkt 56 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

77 Art. 139 zmieniony przez art. 409 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 1939 r. Prawo o sądach ubezpieczeń społecznych (Dz.U.39.71.476) z dniem 1 kwietnia 1940 r.

78 Art. 145 zmieniony przez art. 1 pkt 57 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

79 Art. 148 zmieniony przez art. 1 pkt 58 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

80 Art. 149 zmieniony przez art. 1 pkt 59 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

81 Art. 153 zmieniony przez art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 1 stycznia 1928 r.

82 Art. 156 zmieniony przez art. 1 pkt 61 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

83 Art. 158 zmieniony przez art. 1 pkt 62 ustawy z dnia 15 marca 1934 r. (Dz.U.34.39.347) zmieniającej nin. rozp. z mocą ustawy z dniem 12 maja 1934 r.

84 Art. 164 uchylony przez art. 409 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 1939 r. Prawo o sądach ubezpieczeń społecznych (Dz.U.39.71.476) z dniem 1 kwietnia 1940 r.

• Identyfikator: Dz.U.1927.106.911
• Rodzaj: Rozporządzenie z mocą ustawy
• Tytuł: Ubezpieczenie pracowników umysłowych.
• Data aktu: 24/11/1927
• Data ogłoszenia: 02/12/1927
• Data wejścia w życie: 01/01/1928, 01/08/1928, 02/12/1927