Rzesza Niemiecka-Polska. Traktat Arbitrażowy. Londyn.1925.12.01.

TRAKTAT ARBITRAŻOWY

pomiędzy Polską a Niemcami, podpisany w Londynie dnia 1 grudnia 1925 r.

(Ratyfikowany zgodnie z ustawą z dnia 3 marca 1926 r. - Dz. U. R. P. Na 22 poz. 131).

Przekład.

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

MY, STANISŁAW WOJCIECHOWSKI,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy:

Dnia pierwszego grudnia tysiąc dziewięćset dwudziestego piątego roku podpisany został w Londynie pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Rzeszy Niemieckiej Traktat Arbitrażowy o nastąpującym brzmieniu dosłownem:

TRAKTAT ARBITRAŻOWY

POMIĘDZY

RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ

A

RZESZĄ NIEMIECKĄ

PREZYDENT

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

I

PREZYDENT

RZESZY NIEMIECKIEJ

w równym stopniu zdecydowani, by utrzymać pokój pomiędzy Polską a Niemcami przez zapewnienie pokojowego załatwiania sporów, które mogłyby wyniknąć między obu krajami,

stwierdzając, że poszanowanie praw, ustalonych przez traktaty lub wynikających z prawa narodów, jest obowiązujące dla trybunałów międzynarodowych,

zgodnie uznając, że prawa danego Państwa nie mogą być zmienione inaczej, niż za jego zgodą,

i zważywszy, że szczere przestrzeganie sposobów pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych pozwala na rozstrzyganie bez uciekania się do siły spraw, któreby mogły poróżnić Państwa,

postanowili urzeczywistnić w traktacie swe obopólne zamiary w tym względzie i mianowali swymi Pełnomocnikami, a mianowicie;

PREZYDENT

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ:

Pana ALEKSANDRA SKRZYŃSKIEGO, Prezesa Rady Ministrów, Ministra Spraw Zagranicznych;

PREZYDENT RZESZY NIEMIECKIEJ:

D-ra GUSTAWA STRESEMANNA, Ministra Spraw Zagranicznych;

KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i należyte co do formy, zgodzili się na następujące postanowienia:

CZĘŚĆ  I.

ARTYKUŁ PIERWSZY. Wszelkie spory jakiejkolwiekbądź natury, wynikłe między Niemcami a Polską, co do których Strony zaprzeczałyby sobie wzajemnie jakiegokolwiek prawa, i które nie mogłyby być załatwione polubownie drogą zwykłego postępowania dyplomatycznego, będą oddane do rozsądzenia bądź trybunałowi rozjemczemu, bądź też Stałemu Trybunałowi Sprawiedliwości Międzynarodowej, jak poniżej przewidziano. Rozumie się, że kwestje sporne, o których powyżej mowa, obejmują te mianowicie sprawy, które wymienia artykuł 13 Paktu Ligi Narodów.

Postanowienie to nie stosuje się do sporów, powstałych z faktów, które miały miejsce przed zawarciem Traktatu niniejszego i które należą do przeszłości.

Spory, do których rozstrzygania przewidziane jest postępowanie specjalne przez inne konwencje, obowiązujące między Wysokiemi Układającemi się Stronami, załatwiane będą zgodnie z postanowieniami tych konwencyj.

ARTYKUŁ 2. Przed wdrożeniem jakiegokolwiek postępowania rozjemczego lub jakiegokolwiek postępowania przed Stałym Trybunałem Sprawiedliwości Międzynarodowej, spór, za obopólną zgodą Stron, może być w celu doprowadzenia do zgody oddany stałej komisji międzynarodowej, utworzonej, zgodnie z niniejszym Traktatem, pod nazwą "Stała Komisja Pojednawcza."

ARTYKUŁ 3 Na wypadek sporu, którego przedmiot, według ustawodawstwa wewnętrznego jednej ze Stron, podlega kompetencji sądów państwowych tych Stron, spór ten będzie mógł podlegać procedurze, przewidzianej przez Traktat niniejszy, dopiero po uprawomocnieniu się wyroku, wydanego we właściwych terminach przez kompetentne państwowe władze sądowe.

ARTYKUŁ 4. Stała Komisja Pojednawcza, przewidziana w art. 2, składać się będzie z 5 członków, którzy wyznaczeni zostaną w sposób następujący: Wysokie Układające się Strony zamianują każda po jednym komisarzu, wybranym z pośród swych obywateli, i wyznaczą za obopólną zgodą trzech pozostałych komisarzy z pośród obywateli Mocarstw trzecich; ci trzej komisarze będą musieli być różnych narodowości, i z pośród nich Wysokie Układające się Strony wyznaczą przewodniczącego Komisji.

Komisarze mianowani są na trzy lata; mandat ich może być odnawiany. Funkcje swe będą spełniali aż do chwili ich zastąpienia, a w każdym razie aż do ukończenia ich prac. będących w toku w chwili wygaśnięcia ich mandatu.

Mogące powstać wskutek zgonu, dymisji czy jakiegokolwiek innego powodu, urzędy wolne, powinny być obsadzone w jak najkrótszym czasie w ten sam sposób, jaki został ustalony przy nominacjach,

ARTYKUŁ 5. Stała Komisja Pojednawcza będzie utworzona w ciągu trzech miesięcy od chwili wejścia w życie niniejszego Traktatu,

O ile me dojdzie do mianowania komisarzy, którzy mają być wspólnie wyznaczeni, w ciągu wymienionego terminu lub, gdy chodzi o mianowanie następcy, - w ciągu trzech miesięcy od zawakowania urzędu, Prezydent Związku Szwajcarskiego, w braku innego porozumienia, zostanie uproszony o dokonanie niezbędnych nominacyj,

ARTYKUŁ 6 Stalą Komisja Pojednawcza będzie powoływana do działania droga podania zwróconego do przewodniczącego przez obiedwie Strony za wspólnem porozumieniem, a, w razie niedojścia do porozumienia, przez jedną lub drugą ze Stron.

Podanie, po zwięzłem przedstawieniu przedmiotu sporu, winno zawierać wezwanie do Komisji, by zastosowała wszelkie środki, mogące doprowadzić do pojednania.

O ile podanie pochodzi tylko od jednej ze Stron, winno ono być notyfikowane przez nią bez zwłoki Stronie przeciwnej.

ARTYKUŁ 7. W ciągu dni 15 od daty, w której jedna z Wysokich Układających się Stron wniosła spór przed Stałą Komisję Pojednawczą, każda ze Stron będzie mogła, dla zbadania tego sporu, zastąpić swego komisarza przez osobę, posiadającą specjalne kompetencje w danej sprawie.

Strona, która skorzysta z tego uprawnienia, winna o tem natychmiast zawiadomić drugą Stronę; druga Strona będzie mogła w danym razie uczynić to samo w ciągu dni 15-tu od daty otrzymania tej notyfikacji

ARTYKUŁ 8. Stała Komisja Pojednawcza będzie miała za zadanie wyjaśnić kwestje sporne, zebrać w tym celu wszelkie potrzebne informacje drogą śledztwa lub też w inny sposób i czynić usiłowania, by pojednać Strony. Będzie ona mogła, po zbadaniu sprawy, przedstawić Stronom warunki układu, który uzna za wskazany, i wyznaczyć im termin do wypowiedzenia się.

Po zakończeniu swych czynności Komisja sporządzi protokół, stwierdzający, zależnie od wypadku, fakt dojścia do porozumienia Stron i, o ile zajdzie tego potrzeba, warunki układu, lub też, że nie udało się Stron pogodzić.

Prace Komisji winny być zakończone w ciągu Sześciu miesięcy od dnia wniesienia sporu do Komisji, o ile Strony me postanowią inaczej.

ARTYKUŁ 9. W braku przeciwnego postanowienia, Stalą Komisja Pojednawcza ustali sama swoja, procedurę, która w każdym bądź razie musi być postępowaniem kontradyktoryjnem. Pod względem śledztwa. Komisja, o ile jednomyślnie nie poweźmie innej decyzji, zastosuje się do postanowień Tytułu III (międzynarodowe komisje śledcze) Konwencji Haskiej z dnia 18 października 1907 r. w sprawie załatwiania pokojowego sporów międzynarodowych.

ARTYKUŁ 10. Stała Komisja Pojednawcza zbierać się będzie w miejscowości, wskazanej przez swego przewodniczącego, o ile pomiędzy Stronami nie nastąpi co do tego inne porozumienie.

ARTYKUŁ 11. Prace Stałej Komisji Pojednawczej mogą być jawne tylko w razie uchwały, powziętej przez Komisję za zgodą Stron.

ARTYKUŁ 12. Strony będą reprezentowane w Stałej Komisji Pojednawczej przez agentów, którzy będą łącznikami pomiędzy Komisją a Stronami; będą one mogły poza tem również posiłkować się mianowanymi przez się w tym celu radcami i rzeczoznawcami i żądać przesłuchania wszystkich osób, których zeznania będą uważały za potrzebne.

Komisja ze swej strony będzie miała możność żądania wyjaśnień ustnych od agentów, radców i rzeczoznawców obydwóch Stron, jak również wszystkich tych osób, których przesłuchanie, za zgodą ich Rządów, uzna za potrzebne.

ARTYKUŁ 13. Z wyjątkiem przeciwnego postanowienia niniejszego Traktatu, uchwały Stałej Komisji Pojednawczej zapadają większością głosów.

ARTYKUŁ H. Wysokie Układające się Strony zobowiązują się ułatwiać Stałej Komisji Pojednawczej jej prace, a w szczególności dostarczać jej w najszerszej możliwie mierze wszelkich t potrzebnych dokumentów informacyj oraz czynić użytek z będących do ich dyspozycji środków, aby dać możność na ich terytorjach i zgodnie z ich ustawodawstwem sprowadzania i przesłuchiwania świadków lub rzeczoznawców i zejścia na miejsce.

ARTYKUŁ 15 Podczas trwania prac Stałej Komisji Pojednawczej każdy z komisarzy otrzymywać będzie wynagrodzenie, którego wysokość zostanie ustalona za wzajemnem porozumieniem Wysokich Układających się Stron, przyczem każda ze Stron poniesie jego koszty w równej mierze.

ARTYKUŁ 16. O ile nie dojdzie do pojednania w Stałej Komisji Pojednawczej, spór oddany zostanie trybem kompromisu bądź do Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, na warunkach i zgodnie z procedurą, przewidzianą przez jego statut, bądź do Trybunału arbitrażowego, na warunkach i zgodnie z procedurą, przewidzianą przez Konwencję Haską z dnia 18 października 1907 r. w sprawie załatwiania pokojowego sporów międzynarodowych.

O ile nie dojdzie pomiędzy Stronami po upływie jednego miesiąca do zgody w sprawie kompromisu, każda ze Stron będzie miała możność skierować spór bezpośrednio drogą podania do Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej.

CZĘŚĆ  II.

ARTYKUŁ 17. Wszelkie sprawy, któreby różniły Rząd polski i Rząd niemiecki bez możności rozstrzygnięcia ich polubownie drogą zwykłego postępowania dyplomatycznego, i których załatwienie nie mogłoby być osiągnięte przez wyrok, jak to przewiduje art. 1 niniejszego Traktatu, i dla których inne konwencje, obowiązujące między Stronami, nie przewidują już innej procedury załatwienia, będą przekazane Stałej Komisji Pojednawczej, której będzie powierzone zaproponowanie Stronom rozwiązania możliwego do przyjęcia, a w każdym razie złożenie sprawozdania.

Będzie zastosowane postępowanie, przewidziane w art. 6 do 15 niniejszego Traktatu.

ARTYKUŁ 18. Jeżeli w ciągu miesiąca po zakończeniu prac Stałej Komisji Pojednawczej obie Strony nie dojdą do porozumienia, sprawa, na żądanie jednej ze Stron, będzie wniesiona na Radę Ligi Narodów, która orzeknie zgodnie z art. 15 Paktu Ligi.

POSTANOWIENIA OGÓLNE.

ARTYKUŁ 19. We wszystkich wypadkach, szczególnie zaś, o ile Sprawa, co do której powstał spór między Stronami, wynika z faktów już dokonanych lub mających się dokonać, Stała Komisja Pojednawcza lub, gdyby do niej się nie zwrócono, Trybunał arbitrażowy albo Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej, stanowiąc zgodnie z art. 41 swego statutu, wskażą w terminie możliwie najkrótszym, jakie winny być przedsięwzięte środki tymczasowe. Rzeczą będzie Rady Ligi Narodów, o ile sprawa będzie do niej wniesiona, zastosować również odpowiednie środki tymczasowe. Każda z Wysokich Układających się Stron zobowiązuje się poddać się tym środkom i powstrzymać się od wszelkich kroków, mogących odbić się niekorzystnie na wykonaniu uchwały lub porozumienia, proponowanego przez Stałą Komisję Pojednawczą lub Radę Ligi Narodów, i wogóle nie przedsiębrać żadnych działań jakiejkolwiek bądź natury, któreby mogły wpłynąć na zaostrzenie lub rozszerzenie sporu.

ARTYKUŁ 20. Traktat niniejszy ma zastosowanie pomiędzy Wysokiemi Układającemi się Stronami i w tym wypadku, gdy w sporze również zainteresowane są inne Mocarstwa. ARTYKUŁ 21.

Traktat niniejszy, zgodny z Paktem Ligi Narodów, nie uchybia w niczem prawom i obowiązkom Wysokich Układających się Stron, jako członków Ligi Narodów, i nie będzie interpretowany, jako ograniczający misję tej ostatniej, zmierzającą do przedsiębrania kroków, mających na celu skuteczną obronę pokoju świata.

ARTYKUŁ 22. Traktat niniejszy będzie ratyfikowany. Dokumenty ratyfikacyjne będą złożone w Genewie w Lidze Narodów jednocześnie z dokumentami ratyfikacyjnemi Traktatu, zawartego pod datą dzisiejszą pomiędzy Niemcami, Belgją, Francją, Wielką Brytanją i Włochami. Wejdzie on w życie i będzie obowiązywał w tych samych warunkach, co Traktat wyżej wymieniony.

Traktat niniejszy, sporządzony w jednym egzemplarzu, złożony będzie w archiwum Ligi Narodów, której Sekretarz Generalny uproszony będzie o wręczenie każdej z Wysokich Układających się Stron uwierzytelnionych odpisów.

NA DOWÓD CZEGO wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszy Traktat.

Sporządzono w Locarno, szesnastego października tysiąc dziewięćset dwudziestego piątego roku.

(L. S.) Aleksander Skrzyński

(L. S.) Gustaw Stresemann

Zaznajomiwszy się z powyższym Traktatem, uznaliśmy go i u/najemy za słuszny zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nim postanowień; oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i zatwierdzony i przyrzekamy, że będzie niezmiennie zachowywany.

Na dowód czego wydaliśmy Akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej.

W Warszawie, dnia 6 marca 1926 r.

• Identyfikator: Dz.U.1926.114.662
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Traktat Arbitrażowy. Londyn.1925.12.01.
• Data aktu: 01/12/1925
• Data ogłoszenia: 13/11/1926
• Data wejścia w życie: 14/09/1926