Rzesza Niemiecka-Polska. Układ Polsko-Niemiecki dotyczący górnośląskiej Spółki brackiej "Oberschlesischer Knappschaftsverein". Poznań.1922.08.26.

UKŁAD POLSKO-NIEMIECKI

dotyczący górnośląskiej Spółki brackiej "Oberschlesischer Knappschaftsverein" podpisany w Poznaniu dnia 26 sierpnia 1922 r.

(Zatwierdzony ustawą i dnia 26 września 1922 r. Dz. U. R. P. № 86 poz. 776).

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

MY, JÓZEF PIŁSUDSKI,

NACZELNIK PAŃSTWA POLSKIEGO

Wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tem wiedzieć należy, wiadomem czynimy: W dniu dwudziestym szóstym sierpnia tysiąc dziewięćset dwudziestego drugiego roku w Poznaniu podpisany został między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej z jednej strony a Rządem Rzeszy Niemieckiej z drugiej - układ dotyczący górnośląskiej Spółki brackiej "Oberschlesischer Knappschaftsverein" o następującym brzmieniu dosłownem;

Rząd Polski i Rząd Niemiecki, powodowane życzeniem uregulowania sprawy ubezpieczeń brackich na terenie plebiscytowym Górnego Śląska, koniecznego wskutek odstąpienia Rzeczypospolitej Polskiej części Górnego Śląska, postanowiły w myśl artykułu 214 konwencji Górnośląskiej, zawartej w Genewie dnia 15 maja 1922 r., ułożyć się w sprawie górnośląskiej spółki brackiej "Obeschlesischer Knappchaftsverein" i mianowały w tym celu swymi pełno-nocnikami,

Rząd Polski:

Wiceministra Dr. Zygmunta Seydę,

Rząd Niemiecki:

Posła Dr. Paul Eckardt i

Prezydenta policji Dr. Gottfried Schwendy.

Pełnomocnicy, po wzajemnem przedłożeniu sobie pełnomocnictw i po uznaniu ich za wystawione w należytej i właściwej formie, ugodzili się, co do następujących postanowień:

A.

Podział górnośląskiej spółki brackiej-Oberschlsischer Knappschaftsverein-i utworzenie nowych spółek brackich.

Artykuł  1.

(1) Począwszy od dnia 1 lipca 1922 r. dzieli się górnośląską spółkę bracką - Oberschlesischer Knappschaftsverein-(poniżej w skróceniu górnośląska 5. b. nazwana) na polską spółkę bracką z siedzibą w Tarnowskich Górach (poniżej w skróceniu polska s. b. nazwana) i na niemiecką spółką bracką z siedzibą w Gliwicach (poniżej w skróceniu niemiecka s. b. nazwana).

(2) Powyższe dwie spółki brackie są następcami prawnymi górnośląskiej s. b., o ile niniejsza lub późniejsza umowa nie zawierają wyjątków.

(3) Do 1 lipca 1922 r. będzie górnośląska s. b. pod dotychczasową nazwą i w dotychczasowy sposób administrowana, jednakże od dnia zmiany suwerenności przy współudziale pełnomocnika Rządu Polskiego, wymienionego w ustępie 3 artykułu 31.

B.

Ubezpieczenie na wypadek choroby.

Artykuł  2.

(1) Począwszy od dnia 1 lipca 1922 r. stają się z dotychczasowych członków kasy chorych górnośląskiej s. b. bez względu na swe obywatelstwo:

członkami kasy chorych polskiej s. b. ci, którzy zatrudnieni są w przedsiębiorstwie brackiem położonem w polskim Górnym Śląsku,

członkami kasy chorych niemieckiej s. b. ci, którzy zatrudnieni są w przedsiębiorstwie brackiem położonem w niemieckim Górnym Śląsku.

(2) W zakładach górniczych miarodajnem jest położenie szybu dobywczego.

Artykuł  3.

(1) Jeżeli nowa granica polsko niemiecka przecina okrąg lazaretowy, są członkowie kasy chorych polskiej s. b. i niemieckiej s. b. w nagłych wypadkach uprawnieni, do udawania się do lazaretu dla nich dotychczas właściwego nawet w razie, gdy lazaret ten należy do spółki brackiej innego państwa.

(2) Spółka bracką zobowiązana do świadczeń musi przyjmującej spółce brackiej zwrócić koszta własne powstałe wskutek przyjęcia jej członków do lazaretu. Jako koszta własna należy uważać koszta obliczane spółce zawodowej brackiej własnego państwa.

(3) Postanowienie ustępu 1 obowiązuje tak długo, póki go nie wypowie jedna lub druga spółka tracka z zachowaniem czasokresu trzymiesięcznego na koniec kwartału kalendarzowego.

Artykuł  4.

(1) Niemiecka s. b. stawi do dyspozycji polskiej s. b. w brackiej klinice kobiecej w Zabrzu o ile możności trzy czwarte łóżek, o ile ich nie potrzebuje dla, osób uprawnionych wobec niej samej do leczenia, i to za zwrotem kosztów własnych (ustąp 2 artykułu 3).

(2) Na odwrót stawi polska s. b. do dyspozycji niemieckiej s. b. w brackiej klinice ocznej w Katowicach, w klinice usznej tamże, w lecznicy ludowej w Wodzisławiu i w brackich domach kuracyjnych w Jastrzębiu i w Goczałkowicach o ile możności jedną czwartą łóżek, ó ile ich nie potrzebuje dla osób uprawnionych wobec niej samej do leczenia, i to za zwrotem kosztów własnych (ustęp 2 artykułu 3).

(3) Powyższe postanowienia obowiązują tylko na czas istnienia tych zakładów i o ile nie nastąpi wypowiedzenie ze strony jednej lub drugiej spółki brackiej z zachowaniem czasokresu trzymiesięcznego na koniec kwartału kalendarzowego.

Artykuł  5.

(1) Jeżeli członkowie jednej s. b. mieszkają W obwodzie drugiej s. b. i to w miejscowości, która w dniu 1 lipca 1922 r. przydzielona jest do okręgu kuracyjnego, wówczas zobowiązana jest druga s. b., póki obowiązują dotychczasowe kontrakty lekarskie, w które polska s. b. i niemiecka s. b. każda w swoim obwodzie, wstępują, członkom takim i ich rodzinom, udzielać leczenia przez właściwego lekarza okręgowego w równej mierze, jak własnym członkom i ich rodzinom, i to bez specjalnego wniosku.

(2) Postanowienie to stosuje się odpowiednio do leczenia przez okręgowych lekarzy-specjalistów.

(3) Obydwie s. b. zobowiązują się, o ile możności uwzględniać powyższe postanowienia przy zawieraniu nowych umów z lekarzami.

Artykuł  6.

(1) Za leczenie osób uprawnionych do leczenia wobec jednej s. b. przez lekarzy okręgowych drugiej S. b. zobowiązane są obie s. b. jedna wobec drugiej do zwrotu należytości umówionej z lekarzami okręgowymi drugiej s. b. włącznie wynagrodzenia za materjały opatrunkowe i za ryczałt na wydatki wyjazdowe, w tym stosunku, w którym stała ilość osób obcych uprawnionych do leczenia do ogólnej liczby osób uprawnionych do leczenia. O ile lekarz okręgowy otrzymuje od swej s. b. zwrot rzeczywistych kosztów podróży, należy je zwrócić.

(2) Jeżeli powstają koszta położnice, należy zwrócić rzeczywiste wykłady.

(3) Jeżeli trzeba przywołać obcego lekarza, ponosi osobne koszta przez to powstająca spółka, do której członek należy.

(4) O ile się płaci lekarzom za świadczenia poszczególne, niewolno im likwidować za leczenie członków oraz innych osób uprawnionych do leczenia obcej s. b. wedle wyższych stawek jak za leczenie osób uprawnionych do leczenia własnej s. b.

Artykuł  7.

(1) Koszta zaopatrywania w lekarstwa i drobne środki lecznicze ponoszą obie s. b. każda za swoich członków. Świadczenia te mają zapisywać lekarze na formularzach receptowych odmiennych dla jednej i drugiej s. b. i na zewnątrz od siebie się różniących.

(2) Aptekarze i inni dostawcy wręczają swe rachunki s. b., w której obwodzie mieszkają, także co do członków drugiej s. b. Wpierw wymieniona s. b. wykłada koszta za zobowiązaną s. b. Wysokość roszczeń stosuje się do stawek unormowanych dla członków wpierw wymienionej s. b.

Artykuł  8.

Świadectwa choroby i świadectwa uprawniające do leczenia, wystawiane przez zakłady brackie lub organy polskiej s. b. obowiązują także wobec niemieckiej s. b. jako wykazy uprawniające do leczenia. Odwrotnie stosuje się przepis ten odpowiednio.

Artykuł  9.

§§ 1501 do 1517 i 1528 do 1530 niemieckiej ordynacji ubezpieczeniowej znajdują zastosowanie w obydwóch państwach bez względu na to, czy wypadek się w Polsce lub w Niemczech zdarzył i czy polskie lub niemieckie organy ubezpieczające mają udział.

Artykuł  10.

Zapomogowe świadczenia położnicze spłacają sobie udziałowo kasy chorych części terenu plebiscytowego przypadłej do Polski i kasy chorych Rzeszy Niemieckiej stosownie do § 197, ustępu 5 § 205 a niemieckiej ustawy ubezpieczeniowej w brzmieniu ustaw z 22 maja 1920, 29 lipca 1921 i 28 grudnia 1921 r. Zdanie 1 ustępu 1 § 205d niemieckiej ustawy ubezpieczeniowej obowiązuje tak dla Rzeczypospolitej Polskiej jak dla Rzeszy Niemieckiej. Polska i niemiecka s. b. nie spłacają sobie wzajemnie za czas, w którym ubezpieczony przed 1 lipca 1922 należał do górnośląskiej s. b. O ile inne kasy na podstawie członkostwa w górnośląskiej s. b. przed 1 lipca 1922 r. uprawnione są do otrzymania zwrotów, zobowiązana jest polska s. b. do zwrotu w razie, jeżeli pretensja przysługuje polskiej kasie chorych, niemiecka s. b. w razie, jeżeli pretensja taka przysługuje niemieckiej kasie chorych.

Artykuł  11.

(1) Obydwie części górnośląskiego terenu plebiscytowego uważa się jako własny kraj w myśl księgi drugiej niemieckiej ordynacji ubezpieczeniowej.

(2) Czas ubezpieczeniowy wysłużony wobec kasy chorych utworzonej na podstawie ustaw Rzeszy lub wobec kasy chorych bractwa niemieckiego i świadczoną pomoc leczniczą winny kasy chorych odpowiedniego rodzaju położone w polskiej części terenu plebiscytowego wliczyć w pełnej mierze przy świadczeniach kas chorych. Odwrotnie stosuje się przepis ten odpowiednio.

C.

Ubezpieczenie pensyjne.

Artykuł  12.

(1) Począwszy od dnia 1 lipca 1922 stają się z czynnych członków kasy pensyjnej górnośląskiej s. b. bez względu na swe obywatelstwo członkami kasy pensyjnej polskiej s. b. ci, którzy zatrudnieni są w przedsiębiorstwie brackiem położonem w polskim Górnym Śląsku, członkami kasy pensyjnej niemieckiej s. b. ci, którzy zatrudnieni są w przedsiębiorstwie brackiem położonem w niemieckim Górnym Śląsku, i to z podtrzymaniem ich lat starszeństwa i ich pretensji z tego wypływających.

(2) W zakładach górniczych miarodajnem jest położenie szybu dobywczego.

(3) Ustęp 1 stosuje się odpowiednio do osób dobrowolnie ubezpieczonych; osoby te przynależeć będą do s. b., do której należy przedsiębiorstwo, w którem ostatnio były bracko zatrudnione.

(4) 1 Ust. 1 stosuje się odpowiednio również do ekspektatyw osób dobrowolnie ubezpieczonych, które nigdy nie podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu brackiemu. Będą one przydzielone temu bractwu, do którego przynależy przedsiębiorstwo, w którem były one ostatnio zatrudnione

Artykuł  13.

(1) 2 Uprawnienia nabyte do 30 czerwca 1922 r. włącznie wobec górnośląskiej s. b. obciążają nową s. b., w której obwodzie członek przed podziałem ostatnio bracko był zatrudniony. Ekspektatywy osób dobrowolnie ubezpieczonych w rozumieniu artykułu 12 ust. 4 dzielą się według zasady artykułu 12 ust. 4.

(2) Uprawnienia nabyte do 30 czerwca 1922 r., włącznie wobec innych niemieckich spółek brackich zatrzymują członkowie, którzy wedle artykułu 12 stają się członkami polskiej s. b., tak długo, jak się utrzymują uprawnienia nabyte wobec polskiej s. b. wedle jej statutu.

(3) Jeżeli członkowie polskiej s. b. wstępują do jednej z niemieckich spółek brackich, albo członkowie jednej z niemieckich spółek brackich do polskiej s. b., to zatrzymują wszelkie uprawnienia nabyte aż do tego czasu tak długo, jak się utrzymują uprawnienia nabyte wobec przejmującej spółki brackiej wedle jej statutu, o ile uprawnienia te nie wygasły.

(4) Pretensje z uprawnień tych (ustępy 2 i 3) wypływające obciążają tę spółkę bracką, do której wpływały składki lub wedle statutów której uwzględnić należy fakta zastępcze.

Artykuł  14

Umowę z 1 września 1917 r. zawartą między niemieckiemi spółkami brackiemi w sprawie dowolnego przesiedlenia się, uważa się jako zniesioną. § 32 pruskiej ustawy brackiej z 3 czerwca 1912 r. nie ma zastosowania między polską s. b. i pruskiemi spółkami brackiemi. Na miejsce tych przepisów wstępują następujące postanowienia (artykuły 15-23).

Artykuł 15.

(1) Jeżeli istnieją pretensje tak wobec polskiej s. b. jak wobec jednej lub wobec kilku niemieckich spółek brackich, winna spółka bracka ustanawiająca (artykuł 18) wypłacić świadczenia w pełnej mierze.

(2) Rozliczenie pomiędzy spółkami brackiemi odbywa się kwartalnie za pośrednictwem urzędu rozliczeniowego brackiego związku reasekuracyjnego w Chartottenburgu.

(3) Przez płacenie ostatniej spółce brackiej należytości za uznanie utrzymuje się pretensje wobec wszystkich zainteresowanych spółek brackich (artykuł 13). Jeżeli należytość za uznanie płatną jest przed 1 lipca 1922 r. do kasy górnośląskiej s. b., winna być odtąd tak samo jak należytość za uznanie zaległa w dniu 30 czerwca 1922 r. do tej s. b. zapłacona, do której należy zakład bracki w którym członek ostatnio bracko był zatrudniony.

Artykuł 16.

(1) Czy przy przerwaniu członkostwa uprawnienie się utrzymało i czy wygasłe znów odżyło, o tem rozstrzyga każda zainteresowana spółka bracka wedle swych statutów z uwzględnieniem ustępów 2 i 3 artykułu 13 i następnego ustępu 2. Statutowe czasokresy nie mogą jednakże być niekorzystniej określone jak były określone przed, podziałem górnośląskiej s. b.

(2) Przy badaniu warunków, czy utrzymane są Uprawnienia dawniej nabyte przez robotnika, który przyjmuje zatrudnienie podlegające ubezpieczeniu i czy wobec tego należy robotnika przyjąć do kasy pensyjnej, jak również przy ustalaniu świadczeń najeży uwzględnić wszelakie członkostwo, obojętnie czy istniało w polskiej s. b., czy też w jednej albo w kilku niemieckich spółkach brackich (ustęp 3 artykułu 13).

Artykuł 17. §§ 1528 i 1529 niemieckiej ustawy ubezpieczeniowej znajdują w obydwu państwach zastosowanie bez względu na to, czy wypadek się zdarzył w Polsce lub w Niemczech i czy biorą udział polskie lub niemieckie organy ubezpieczające.

Artykuł  18.

(1) Jeżeli przy ustaleniu świadczenia wedle Ustępu 2 artykułu 16 ma się. uwzględnić czasokresy członkostwa w innych spółkach brackich, ustala spółka bracka, do której płacono ostatnia składki, obowiązująco dla wszystkich spółek brackich:

czy ostatnie uprawnienie istnieje,

czy czas przeczekania jest wypełniony (przyczem związana jest ustaleniem zainteresowanych spółek brackich co do tego, jak długo trwało członkostwo oraz czy istnieją jeszcze prawa z niego wypływające),

czy niezdolność do pracy zawodowej albo śmierć spowodowane zostały przez nieszczęśliwy wypadek przy pracy zawodowej lub przez wypadek w przedsiębiorstwie,

oprócz tego przy pensji inwalidzkiej na podstawie własnych dociekań i lekarskiego orzeczenia:

czy i od kiedy członek jest niezdolny do pracy zawodowej, a przy pensjach wdowich

czy i kiedy nastąpiła śmierć członka albo przy zaginieniu czy przyjąć należy, że nastąpiła i kiedy nastąpiła,

i czy wnioskodawczyni jest wdową po członku.

(2) Zapomogi wychowawcze (wsparcia sieroce) i pogrzebowe jako też koszta bezpłatnego leczenia i bezpłatnego udzielania lekarstw ponosi w pełni ostatnia (ustanawiająca) spółka bracka w wysokości przepisanej przez swój statut.

Artykuł  19.

(1) Jeżeli w postępowaniu w celu ustanowienia świadczeń albo w celu uchylenia pensji inwalidzkiej zainteresowane są spółki brackie obydwóch krajów, winna jedna s. b. drugiej przedłożyć akta przed wydaniem orzeczenia do powzięcia opinji.

(2) Niemieckie spółki brackie zastępuje niemiecka s. b.

(3) Spółka bracka drugiego kraju ma prawo wniesienia o podjecie dowodów i założenia środków prawnych ustawowo dozwolonych (artykuł 38).

Artykuł  20

Każda zainteresowana spółka bracka ustala dla siebie przed wydaniem decyzji co do pretensji wedle swego statutu i wedle postanowień tej umowy:

czy prawa nabyte u niej przez członka jeszcze istnieją, czy też wygasły (n. p. przez odprawą),

jakie starszeństwo winna obliczyć,

jaki udział winna świadczyć,

Czy świadczeń własnych winna z powodów nadzwyczajnych odmówić, czy i o ile należy je skrócić,

czy i o ile należy inne wpływy zaliczyć na własne świadczenia,

czy świadczenia własne się kończy przed czasem,

i czy i w jakiej wysokości należy przyznać odprawę.

Artykuł  21.

(1) Każda zainteresowana spółka bracka wygotuje co do pretensji na podstawie ustaleń wedle artykułu 20, orzeczenie w formie należytej i uprawniającej do środków prawnych.

(2) Ostatnia ustanawiająca spółka bracka skupia w orzeczeniu sumaryczne ustalenia własne i zainteresowanych spółek brackich dołączając poszczególne orzeczenia i doręcza je wnioskodawcy wedle przepisów swego statutu.

Artykuł  22.

(1). Jeżeli odbiorca orzeczenia otrzymanego od polskiej s. b. zaczepia ustalenia jednej z niemieckich spółek brackich albo jeżeli odbiorca orzeczenia otrzymanego od jednej z niemieckich spółek brackich zaczepia ustalenia polskiej s. b., stosuje się postanowienia artykułu 38.

(2) Jeżeli założono środek prawny w fałszywem miejscu, lecz na czas i badanie jego wykazało, że zwraca się zupełnie albo w części przeciwko orzeczeniu innej spółki brackiej, w takim razie ta spółka bracka jest zobowiązana do uznania środka prawnego jako założonego na czas także przeciwko własnemu orzeczeniu.

Artykuł 23. Jeżeli się zmienia orzeczenie sumaryczne albo częściowe, muszą zainteresowane spółki brackie zmienić swe postanowienia, o ile na nie wywiera wpływ zmiana na korzyść uprawnionego.

Artykuł 24.

(1) Począwszy od 1 lipca 1922 r. przejmuje dla inwalidów, wdów i sierot górnośląskiej s. b. istniejących tego dnia a uprawnionych. do pensji bez względu na ich obywatelstwo polska s. b.

świadczenia dla osób, które mieszkają w dniu 1 lipca 1922- r. w miejscowości położonej na polskim Górnym Śląsku albo poza Rzeszą Niemiecką,

niemiecka s. b.

świadczenia dla osób, które mieszkają w dniu 1 lipca 1922 r. w miejscowości położonej na niemieckim Górnym Śląsku albo pozatem w Rzeszy Niemieckiej.

(2) Półsieroty uważa się jako zamieszkałe w miejscu zamieszkania matki, nawet gdyby były na innem miejscu umieszczone.

(3) Niemieckie spółki brackie nie będą wypłaty świadczeń pensjonarjuszom odmawiały dla tego, że ci mieszkają w obwodzie administracyjnym polskiej s. b. Odwrotnie stosuje się postanowienie to odpowiednio.

(4) Powyższe postanowienia obowiązują ubezpieczonych i osoby po nich pozostałe, których pretensje przy wejściu w życie niniejszego układu były zadecydowane przez prawomocne orzeczenie niemieckich organów i sądów ubezpieczeniowych.

(5) O ile co do pretensji w rodzaju oznaczonych w artykule 4 przy wejściu w życie niniejszego układu prawomocne orzeczenie jeszcze nie istnieje, będzie dalsze postępowanie przeprowadzone przez organy i sądy ubezpieczeniowe kraju, którego spółka bracka od 1 lipca 1922 r. właściwa jest do ustalenia świadczeń.

Artykuł  25.

S. b., która od 1 lipca 1922 r. przejmuje świadczenia, winna też wypełnić ewentualnie zaległe świadczenia górnośląskiej s. b., o ile nie były przedawnione; jednakże przysługuje jej prawo żądania od drugiej s. b. zwrotu tej części, która przypada na nią przy definitywnem rozrachowaniu.

Artykuł  26.

(1) Jeżeli uprawniony do świadczeń przenosi swą siedzibę w górnośląskim obwodzie plebiscytowym do obwodu drugiej s. b., zatrzymuje dla siebie i swej rodziny wszelkie pretensje do świadczeń z kasy pensyjnej wobec s. b. do tego czasu zobowiązanej.

(2) Wypłata winna być jednakże począwszy od miesiąca następującego po zmianie miejsca zamieszkania dokonana przez s. b., do obwodu której siedzibę swą przeniósł. Co do rozrachowania pomiędzy zainteresowanemi s. b. obowiązuje ustęp 2 artykułu 15.

(3) Co do udzielania bezpłatnego leczenia i bezpłatnych lekarstw stosuje się odpowiednio artykuły 5 do 7.

(4) Odprawa jest dozwolona tylko za zgodą uprawnionego. Zgoda nie jest konieczna w' razie, gdy uprawniony otrzymuje rentę za nieszczęśliwy wypadek, do której spółka bracka rości pretensje, o ile otrzyma odprawę za nią ze strony zobowiązanej spółki zawodowej.

Artykuł 27. Podtrzymanie prawa do wolnego przesiedlania się. między polską s. b. a niemieckiemi spółkami brackiemi zależnem jest od tego ażeby:

a) obowiązywało to samo ustawodawstwo w dziedzinie prawa materjalnego w obydwóch częściach terenu plebiscytowego.

b) marka niemiecka była jedynym środkiem płatniczym na polskim Górnym Śląsku,

c) postanowień statutu co do udzielania i odbierania rent i ich zastosowania w jednym kraju nie zmieniono odmiennie od drugiego kraju.

D.

Rozliczenie majątkowe.

Artykuł  28.

Ponieważ uregulowanie ostatecznego rozliczenia majątkowego dotychczas nie nastąpiło, zgadzają się obydwa Rządy, ażeby kwestję tę odłożyć i pozostawić dalszym rokowaniom.

Artykuł  29.

Na czas przejściowy wchodzą w życie następujące postanowienia:

I. (1) Obejmują w posiadanie i zawiadywanie:

a) polska s. b. grunta zabudowane i niezabudowane, położone w jej obwodzie administracyjnym a należące do górnośląskiej s. b. łącznie z gmachami na nich pobudowanemi i z inwentarzami, materjałami i wiktuałami w dniu 1 lipca 1922 r. w nich się. znajdującemi.

b) niemiecka s. b. grunta zabudowane i niezabudowane położone w jej obwodzie administracyjnym a należące do górnośląskiej s. b. łącznie z gmachami na nich pobudowanemi i z inwentarzami, materjałami i wiktuałami w dniu 1 lipca 1922 r. w nich się znajdującemi.

(2) Listy hipoteczne hipotek należących do górnośląskiej s. b. składa się. aż do definitywnego rozliczenia majątkowego na koszt górnośląskiej s. b. w szwajcarskim banku narodowym. Zarządzanie hipotekami i ściąganie dochodów z nich przeprowadza -polska s. b. co do hipotek w Polsce położonych, niemiecka s. b. co do hipotek w Niemczech położonych. Rozliczenie z tych dochodów nastąpi przy ostatecznym podziale majątkowym.

(3) Papiery wartościowe górnośląskiej s. b., notowane na giełdzie należy złożyć na koszt górnośląskiej s. b. aż do ostatecznego rozliczenia majątkowego w tym samym banku. Tenże bank winien ściągać dochody i nimi zarządzać. Obydwa Rządy zowiązują się nie stosować przepisów ustawowych, które sprzeciwiają się wykonaniu powyższej umowy. Pretensje zapisane w księdze wierzytelności Rzeszy należy natychmiast zamienić na papiery, które będą w równej mierze traktowane jak poprzednio Wymienione papiery wartościowe. Rząd Niemiecki spowoduje zamianę ich natychmiastową, w danym razie cesję tychże pretensji książkowych na bank Rzeszy.

(4) Pożyczki na skrypt dłuższy wobec komun. Spółek i osób poszczególnych odstąpi górnośląska s. b. polskiej s. b. i niemieckiej s. b. jako wierzycielom wspólnym (398 niemieckiego kodeksu cywilnego). O odstąpieniu należy uwiadomić natychmiast dłużników z wskazówką, że kapitał nie może być wypłacony żadnemu z obydwóch wierzycieli bez zezwolenia drugiego i z doniesieniem, dokąd procenty i amortyzacje aż do definitywnego 'rozliczenia majątkowego winny być płacone. Zarządzenie i ściąganie dochodów przeprowadza polska s. b. co do pretensji w Polsce położonych, niemiecka s. b. co do pretensji w Niemczech położonych. Dochody te będą rozliczone przy definitywnem rozliczeniu majątkowem. Skrypty dłużne będą złożone w administracji kasowej w Tarnowskich Górach po sporządzeniu odpisów dla niemieckiej s. b.

II. Gotówką (pieniądze i należytości w bankach) znajdującą się w dniu 1 lipca 1922 r. przekazuje się odpowiednio do mniej więcej istniejącego Stosunku liczby członków w obydwóch s. b. w trzech czwartych polskiej s. b., w jednej czwartej niemieckiej s. b. z zastrzeżeniem późniejszego ostatecznego rozliczenia. W tym samym stosunku należy podzielić gotówkę lub niedobór znajdujące się w dniu 1 września 1922 r. (artykuł 32). Obydwa Rządy zobowiązują się udzielić pozwolenia na transport gotówki mającej być w myśl niniejszego przeniesionej t jednego państwa do drugiego i nie nakładać na nią podatków, opłat i taks.

III.(1) Polska s. b. otrzymuje z zastrzeżeniem późniejszego rozliczenia ostatecznie:

a) drukarnię neleżącą do inwentarza głównego gmachu administracyjnego i cały materjał i inwentarz, jaki się znajduje w Bytomiu,

b) odpowiadającą podziałowi gotówki pod 11 część materjałów i formularzy znajdujących się w magazynach administracji głównej w Tarnowskich Górach, w laboratorium dentystycznem w Bytomiu i w innych miejscach, nawet gdyby jeszcze nie przeszły w posiadanie bractwa (np. zasoby u dostawców, objekty dane na schowanie, dawniejsze wozy wojskowe i t. d.),

c) aparat Roentgena ż przyborami należący do lecznicy w Wodzisławiu a znajdujący się obecnie w Zabrzu,

d) drzwi, które należą do górnośląskiej s. b. i jeszcze w miejscowości położonej na terenie niemieckim się znajdują w przechowaniu,

e) urządzenia pokoi przyjęć łącznie klinik dentystycznych w obwodzie polskiej s. b.

(2) Niemiecka s. b. otrzymuje z zastrzeżeniem późniejszego rozliczenia ostatecznie:

a) z gmachu administracji głównej tyle mebli i innego inwentarza na cele biurowe, ile potrzeba dla stu urzędników i funkcjonarjuszy,

b) urządzenie dentystycznego laboratorjum w Bytomiu,

c) Inwentarz znajdujący się w gmachu służbowym brackiej Spółki zawodowej w Bytomiu,

d) dotychczasowy samochód bracki,

e) odpowiadającą podziałowi gotówki pod II, część materjałów i formularzy, znajdujących się w magazynach administracji głównej w Tarnowskich Górach, w laboratorjum dentystycznem w Bytomiu i w innych miejscach, nawet gdyby jeszcze nie przeszły w posiadanie bractwa (np. zasoby u dostawców, objekty dane na schowanie, dawniejsze wozy wojskowe i t. d.).

f) objekty wystawowe w Charlottenburgu,

g) urządzenia pokoi przyjęć łącznie klinik dentystycznych w obwodzie niemieckiej s. b.

(3) Przedmioty wyszczególnione powyżej pod 1 i 2 przetransportuje się natychmiast, wzajemnie je tego samego "dnia odbierając, na koszt górnośląskiej s. b. na ich nowe miejsce przeznaczenia i tam ustawi się je na koszt górnośląskiej s. b. w stanie zdolnym do użytku.

IV. Lazaret bracki w Pietrzkowicach pozostaje wspólną własnością polskiej i niemieckiej s. b. Dochody dzieli się w stosunku. udziałowym wedle 11, a odnośnie do zarządzania lazaretem tym zawrą obie s. b. osobną umowę.

Artykuł  30.

Gdyby aż do 15 listopada 1922 r. w sprawie rozliczenia majątkowego nie dało się osiągnąć zgody, natenczas poddają się polska s. b. i niemiecka s. b. postanowieniom § 1 artykułu 214 Konwencji Genewskiej z 15 maja 1922 r.

E.

Przepisy ogólne i przejściowe.

Artykuł  31.

(1) Począwszy od 1 lipca 1922 r. uważa się dotychczasowy zarząd Górnośląskiej s. b. za rozwiązany.

(2) O ile dotychczasowi członkowie zarządu Górnośląskiej s. b. zastępują zakłady i członków bractwa w Niemczech pozostałych i o ile mają w Niemczech swe stałe miejsce zamieszkania, to sprawują aż do wyboru nowego zarządu, który nastąpić musi w czasokresie najpóźniej sześciu miesięcy, czynności zarządu dalej; na miejsce członków zarządu, których stałe miejsce zamieszkania nie leży w Niemczech, wstępują ich w Niemczech mieszkający zastępcy odpowiednio do kolejności ustalonej w publikacji zarządu bractwa z 9 lutego 1920 r. (Dziennik Urzędowy rejencji opolskiej z roku 1920 numer 7 strona 68 i 69).

(3) Prawa i obowiązki zarządu bractwa przechodzą odnośnie do polskiej s. b. na pełnomocnika mianowanego przez Rząd Polski, który na przeciąg czasu przejściowego dziesięciu lat wstępuje jako członek do zarządu polskiej s. b. O ile dotychczasowi członkowie górnośląskiej s. b. reprezentują zakłady i członków bractwa do Polski przypadłych i o ile mają w Polsce swe stale miejsce zamieszkania, to sprawują aż do nowego wyboru zarządu, który nastąpić musi w czasokresie najpóźniej sześciu miesięcy, razem z pełnomocnikiem Rządu Polskiego czynności zarządu; na miejsce członków zarządu, których stałe miejsce zamieszkania nie leży w Polsce, wstępują ich w Polsce mieszkający zastępcy odpowiednio do kolejności ustalonej w publikacji zarządu bractwa z 9 lutego 1920 r.-Dziennik Urzędowy rejencji opolskiej z roku 1920 numer 7 strona 68 § 69. Wspomniani członkowie zarządu przystępują jaknajprędzej po 1 lipca 1922 r. do wyboru dyrektora s. b.

Artykuł  32.

(1) Dniem obrachunkowym dla rozliczenia majątkowego między polską a niemiecką s. b. odnośnie do majątku górnośląskiej s. b. będzie 1 lipca 1922 r. Od dnia tego prowadzi polska s. b. i niemiecka s. b. osobną gospodarkę. Najdalej do 1 września 1922 r. będzie się atoli wspólnie zarządzać kasą w Tarnowskich Górach dla zlikwidowania interesów kasowych górnośląskiej s. b. z czasokresu przed 1 lipca 1922 r.; niemiecka s. b. daje w tym celu do dyspozycji dwu urzędników z kasowością zupełnie obeznanych.

(2) Wpłaty zachodzące jeszcze po 1 września 1922 r. a przypadające na czas 1 lipca 1922 r. winna przyjmować s. b., której zostały ofiarowane. Tak samo dokonywa wypłat za dostawy dokonane przed 1 lipca 1922 r. i za świadczenia wypełnione przed 1 lipca 1922 r., począwszy od 1 września 1922 r. po porozumieniu się z drugą s. b. ta s. b., u której pretensja została zameldowana.

(3) Wzajemne rozliczenie co do takich dochodów i rozchodów następuje pod koniec każdego kwartału kalendarzowego.

Artykuł  33.

Podział na okręgi kuracyjne (artykuły 5 i 6) winien być odpowiednio do przebiegu granicy polsko-niemieckiej przeprowadzony.

Artykuł  34.

O ile sprawa stosunku kontraktowego (mianowanie i pensje) urzędników brackich nie jest wyjaśniona, zgadzają się obydwa Rządy odłożyć sprawę, tę i pozostawić jej załatwienie późniejszym rokowaniom, tembardziej, że należy zaczekać na postanowienia zarządu i ewentualne orzeczenia sądowe.

Artykuł  35.

Pensje ustalone do dnia 30 czerwca 1922 r. dla dawniejszych urzędników i lekarzy brackich jakoteż pobory pensyjne wdów i sierot po zmarłych urzędnikach i lekarzach brackich włącznie dodatków drożyźnianych i grosza dla dzieci będą wspólnie ponoszone przez polską i niemiecką s. b. Wypłaty dla powyższych pensjonarjuszy dokona, póki poza niemcami zamieszkują, polska s. b., póki w Niemczech zamieszkują, niemiecka s. b. Wypłata nastąpi w walucie niemieckiej, o ile z uprawnionym nie umówiono się inaczej. Z sum wypłaconych przejmuje polska s. b. i niemiecka s. b. udziałowo tyle, ile dla obu przy ostatecznem rozliczeniu ustalone będzie.

Artykuł  36.

Dawniejsi urzędnicy i lekarze braccy płacący należytości za uznanie wpłacają je do s. b., w której kraju mieszkają.

Artykuł  37.

(1) Niemiecka s. b. jest uprawniona do zabrania akt, które się odnoszą do ubezpieczonych i lazaretów własnego obwodu administracyjnego.

(2) Akta ogólnej treści będą przekazane s. b., która jest przeważnie co do nich zainteresowana.

(3) Przydzielenie akt odbędzie się, pod dozorem jednego urzędnika polskiej i jednego urzędnika niemieckiej s. b. O ile akta powstałe przed 1 lipca 1922 r. przedstawiają wartość dla drugiej s. b., jest ona uprawniona do wzięcia odpisów.

(4) Powyższe postanowienie dotyczy także rejestrów aktowych, list i kart personalnych.

(5) Począwszy od 1 lipca 1922 r. będą polska s. b. i niemiecka s. b. nawzajem wymieniały akta odnoszące się do ubezpieczonych z obwodu administracyjnego drugiej s. b. i będą każdego czasu zezwalały na wglądanie w przejęte akta, a na życzenie będą udzielały wyjaśnień co do treści przejętych akt i odpisów o mniejszej objętości.

Artykuł  38.

(1) Wszystkie sprawy, w których zachodzą wzajemne stosunki między polską s. b. a niemieckiemi spółkami brackiemi, między polską s. b. a członkami niemieckich spółek brackich i między członkami polskiej s. b. a niemieckiemi spółkami brackiemi, albo w których spółki brackie drugiego państwa pośrednio są zainteresowane, będą:

a) o ile się rozchodzi o świadczenia albo o stosunek członkostwa, rozstrzygane przez wydział składający się z dwóch członków zarządu (pracodawcy i pracobiorcy) polskiej s. b. i z dwu członków zarządu niemieckiej s. b.

b) o ile się rozchodzi o sprawy sporne, dla których były właściwemi bracki sąd rozjemczy i wyższy sąd rozjemczy, przekazywane mieszanemu brackiemu urzędowi rozjemczemu do rozstrzygnięcia. W skład tego urzędu wchodzą dwaj członkowie zarządu (pracodawca i pracobiorca) polskiej s. b. i dwaj członkowie zarządu niemieckiej s. b. oraz przewodniczący. Oba Rządy mianują z grona osób posiadających kwalifikacje na urząd sędziowski przewodniczącego; mianowani przewodniczą kolejno.

(2) Postępowanie przed wydziałem wymienionym w ustępie la będzie ustalone w osobnej umowie między polską s. b. a niemiecką s. b., postępowanie przed urzędem rozjemczym, wymienionym w ustępie Ib przez tenże urząd przy współdziałaniu obydwóch przewodniczących. Siedziba brackiego urzędu rozjemczego jest o ile urzęduje polski przewodniczący, polski Górny Śląsk, a o ile urzęduje niemiecki przewodniczący, niemiecki Górny Śląsk.

Artykuł 39. Wszystkie zagadnienia w niniejszym układzie między polską s. b. a niemiecką s. b. nie uregulowane, a nie zastrzeżone osobnym rokowaniom, jako-też wszystkie różnice zapatrywań wypływające z niniejszego układy będą przedkładane wydziałowi rozjemczemu, składającemu się z dwóch członków zarządu polskiej s. b. i z dwóch członków zarządu niemieckiej s. b., a o ile i tenże nie dojdzie do uzgodnienia, będą przedkładane obopólnie z umotywowaniem mieszanemu brackiemu urzędowi rozjemczemu wymienionemu w ustępie 1 artykułu 38, który rozstrzyga jako izba orzekająca.

Artykuł 40. Wnioski, zażalenia i podania wszelkiego rodzaju mogą być składane do jednej i drugiej s. b., a o ile dotyczą spraw brackich górnośląskiego obszaru plebiscytowego, do urzędów i sądów administracyjnych w polskim lub niemieckim języku. Użycie języka drugiego państwa nie może stanowić powodu do odrzucenia.

Artykuł 41.

(1) Polska ś. b. i niemiecka s. b. będą aż do ustalenia swego statutu uznawały statut górnośląskiej § b.) Ważny w dniu 1 lipca 1922, jako obowiązujący o ile ze zmiany suwerenności i z niniejszego układu nic innego nie wynika.

(2) Polska s. b. i niemiecka s. b. zobowiązują się przed każdą zmianą statutu dać drugiej s. b. na czas sposobność do wydania opinji i poddać zbadaniu życzenia tejże przed powzięciem uchwały. O ostatecznej redakcji statutu należy donieść drugiej s. b.

Artykuł 42. Polska s. b. i niemiecka s. b. będą się nawzajem na życzenie- informowały o ogólnych stosunkach ustalania i opłacania lekarzy, urzędników i innych funkcjonarjuszy, ażeby umożliwić równomierne normowanie poborów i innych warunków ustalenia przez obie s. b.

Artykuł 43.

(1) O ileby osoby trzecie miały zgłosić po 1 lipca 1922 pretensje do górnośląskiej s. b., będą pretensje te badane przez polską s. b. i przez niemiecką s. b. co do ich uzasadnienia i o ile pretensja będzie zobopólnie uznana za uprawnioną, zostanie ona przyjęta przez obie s. b. z zastrzeżeniem późniejszego rozliczenia, narazie wedle stosunku rozliczeniowego, unormowanego dla tymczasowego podziału gotówki (artykuł 29 II).

(2) W razie różnicy zapatrywań należy się odwołać do wydziału rozjemczego, i znajdzie zastosowanie artykuł 39.

Artykuł  44.

Jeżeli wskutek zmiany przy ustanowieniu ostatecznej granicy przedsiębiorstwo brackie albo miejsce zamieszkania po 1 lipca 1922, lecz przed 30 czerwca 1923 zamiast do obwodu administracyjnego polskiej s. b. należeć będzie do obwodu niemieckiej s. b. albo odwrotnie, wówczas znajdą odpowiednie zastosowanie postanowienia artykułów 2, 12 i 24.

Artykuł 45.

(1) Powyższe postanowienia obowiązują, o ile odnoszą się do polskiej s. b. i do niemieckich spółek brackich, do 31 grudnia 1926, o ile inaczej nie postanowiono. Uważać je należy jako przedłużone zawsze o jeden rok, jeżeli nie będą w czasokresie sześciu miesięcy przed jego upływem wypowiedziane.

(2) O ile. brackie ustawodawstwo ubezpieczeniowe zmieni się w dziedzinie prawa materialnego w jednym z obydwóch państw albo jeżeli marka niemiecka przesianie być jedynym środkiem płatniczym na polskim Górnym Śląsku, natenczas uregulują obydwa Rządy bezzwłocznie nowym układem stosunek pomiędzy polską s. b. a niemieckiemi spółkami brackiemi.

Niniejszy układ, którego polski i niemiecki tekst na równo są miarodajne, ma być jak najrychlej ratyfikowany. Dokumenty ratyfikacyjne mają być w Berlinie wymienione.

Układ wchodzi w życie natychmiast po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych z mocą obowiązującą wstecz według swej treści.

W dowód czego pełnomocnicy podpisali tę Umowę i zaopatrzyli swemi pieczęciami.

Wygotowano w dwóch egzemplarzach

w Poznaniu, dnia 26 sierpnia 1922.

(-) Dr Zygmunt Seyda (-) Dr Paul Eckardt

(-) Dr Gottfried Schwendy

Zaznajomiwszy się. z powyższym układem, uznaliśmy go i uznajemy za słuszny, zarówno w całości, jak i każde z zawartych w nim postanowień, oświadczamy, że jest przyjęty, ratyfikowany i zatwierdzony przyrzekamy, że będzie ściśle stosowany.

Na dowód czego wydaliśmy akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

W Warszawie, dnia 7 października 1922 r.

1 Art. 12 ust. 4 dodany przez art. 34 ust. 1 umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisana w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.33.65.487) z dniem 1 września 1933 r.

2 Art. 13 ust. 1 zmieniony przez art. 34 ust. 2 umowy pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Rzeszą Niemiecką o ubezpieczeniu społecznem, podpisana w Berlinie dnia 11 czerwca 1931 r. (Dz.U.33.65.487) z dniem 1 września 1933 r.

• Identyfikator: Dz.U.1923.48.327
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Rzesza Niemiecka-Polska. Układ Polsko-Niemiecki dotyczący górnośląskiej Spółki brackiej "Oberschlesischer Knappschaftsverein". Poznań.1922.08.26.
• Data aktu: 26/08/1922
• Data ogłoszenia: 09/05/1923
• Data wejścia w życie: 01/07/1922